ระบบการดแลผสงวยแบบครบวงจร

ตนแบบการเรยนรโดย เทศบาลนครรงสต

เทศบาลนครรงสตไดรบการยกใหเปนพนทตนแบบดานระบบการดแลผสงอายแบบครบวงจรเนองจากมระบบทครอบคลมผสงอายทกกลมและตอบโจทยความตองการของผสงอายทกมตโดยกอนหนาทจะเกดระบบการดแลผสงวยแบบครอบคลมทกกลมนทางเทศบาลนครรงสตไดดำาเนนการเรองการดแลสขภาพผสงอายอยกอนแลวในรปแบบของการจดกจกรรมและจดตงเปน11ชมรมแตยงไมเกดเปนระบบทชดเจนจนกระทงเมอปพ.ศ.2553ทางมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)ซงเปนแผนงานทไดรบการสนบสนนจากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)ไดชกชวนใหเทศบาลนครรงสตรวมเปนพนทนำารองในการผลกดนพฒนาระบบการดแลผสงอายใหครอบคลมทกมตซงทางนายกเทศมนตรนครรงสตเลงเหนความสำาคญในเรองนเปนทนเดมจงกำาหนดใหเปนวาระสำาคญเรงดวน

เรยบเรยงจาก: โครงการจดการขอมลและสอสารความรเพอสนบสนนการกาวสสงคมสงวยใสใจสขภาพสมภาษณขอมลจาก: คณจรนนทปตฤกษพยาบาลวชาชพชำานาญการ หวหนาศนยบรการสาธารณสข2เทศบาลนครรงสต

ทมาทไป

2

โดยมรปแบบการทำางาน 5 ประเดนหลกคอ

ซงผลลพธทออกมาไดทำาใหเกดระบบการจดการดแลผสงอายครอบคลมทกกลมทกดานอยางชดเจนโดยเฉพาะในเรองของทมCaregiver(ผดแลผสงอาย)ซงเปนกลไกขบเคลอนสำาคญในระบบการดแลผสงอาย

การจดทำาฐานขอมล

การสรางอาชพและรายได

การดแลระยะยาวในผสงอายทมภาวะพงพง

การปรบสภาพแวดลอมทเปนมตรสำาหรบผสงอาย

การเตรยมความพรอมกอนเขาสวยผสงอาย

1.

2.

3.

4.

5.

3

ทนเดมชมรมผสงอาย11ชมรม

มกจกรรมตอเนองทกเดอนโดยเทศบาล

พฒนาฐานขอมลผสงอาย

สขภาพสงคม

สภาพแวดลอมความเปนอย

1.การจดทำาฐานขอมลผสงอาย2.การสรางอาชพและรายได3.การดแลระยะยาวในผสงอายทมภาวะพงพง4.การปรบสภาพแวดลอมทเปนมตรสำาหรบผสงอาย5.เตรยมความพรอมกอนเขาสวยผสงอาย

กองทนหลกประกนสขภาพเทศบาลนครรงสต

• พฒนาโครงการ สรางกจกรรมและ พฒนาสขภาวะ ผสงอายจากงานขอมล

ภาควชาการ สนบสนนการพฒนาระบบดแลผสงอาย:มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)/คณะสถาปตยกรรมศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร,มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

วาระเทศบาล 5 ประเดนงานผสงอาย

กระบวนการพฒนาระบบการดแลผสงวยแบบครบวงจร เทศบาลนครรงสต

ศนยบรการสาธารณสขเทศบาลนครรงสต

“หนวยประสาน-ปฏบตการ”

4

ปรบสภาพแวดลอมปองกนภาวะแทรกซอนของโรค

และอบตเหต

สรางระบบผดแลในชมชนอบรมพฒนา

อาสาสมครผสงอายเตมศกยภาพเปนผดแล(Caregiver)พฒนาCaremanagerดแลระบบ

ความสำาเรจ“ดแลผสงอาย

ครอบคลมทกกลม”1.กลมตดสงคม สงเสรมสขภาพ เพอชะลอความเสอมและ การรวมก ลมทำ าก จกรรม สาธารณประโยชนในชมชน2.กลมตดบานปองกนภาวะ แทรกซอนภาวะทพพลภาพ เพมศกยภาพในการพงพา ตนเองของผ ส งอาย และ เขารวมกจกรรมชมชนได3.กลมตดเตยงปองกนภาวะ แทรกซ อนจากโรคต า งๆ ประคบประคองอาการเจบปวย และเตรยมพรอมดานจตใจ เพอลมหายใจสดทายทสงบสข

พฒนาผสงอายจดการกนเองโรงเรยนผสงอายผนำาทำากนเอง

5

ขนตอนการดำาเนนงาน

1. จดหางบประมาณ

เทศบาลนครรงสตใชงบประมาณดานการ“สงเสรมสขภาพ ปองกนโรค รกษาพยาบาลและฟนฟสขภาพ จาก สปสช. ทจดสรรใหตามรายหวประชากรในอตราหวละ 45 บาท แลวสมทบกบงบประมาณของเทศบาลเอง ในสดสวนรอยละ 60”

แผนเทศบาล

สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต(สปสช.)

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย(พม.)

การบรจาค

โครงสรางงบประมาณของเทศบาลนครรงสต

งบประมาณหลก

งบประมาณสนบสนน

โดยงบประมาณทใชมาจาก2สวนดวยกนคองบประมาณของแผนเทศบาลซงทมพยาบาลวชาชพจะเปนผเขยนโครงการเพอขอใชงบประมาณและงบประมาณอกสวนมาจากกองทนหลกประกนสขภาพทไดรบจดสรรจากสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต(สปสช.)

นอกจากนเทศบาลนครรงสตยงไดรบงบประมาณและเงนชวยเหลอจากหนวยงานและองคกรอนๆทรวมสนบสนนดวยดงน

6

2. สรางทมงาน

บคลากร• พยาบาลวชาชพ12คน• Caremanager3คน• แพทยแผนไทย1คน• ผชวยแพทยแผนไทย1คน• นกกายภาพบำาบด2คน• นกพฒนาชมชน4คน

เครอขายความรวมมอองคกร/ อนๆ• โรงพยาบาลรพ.สต.• ศนยบรการสาธารณสข• ศนยฟนฟฯ

เครอขายความรวมมอภาคประชาชน• ชมรมผสงอาย11ชมรม• อาสาสมครดแลผสงอาย

(อผส.)102คน• Caregiver60คน

ภาควชาการ• มส.ผส.• สสส.• คณะสถาปตยกรรมศาสตร

และการผงเมอง• มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ศนยรงสต• มหาวทยาลยเทคโนโลยราช

มงคลธญบร• กศน.

*โครงสรางนรองรบจำานวนประชากรผสงอายในพนททงหมด10,401คน(สำารวจปพ.ศ.2559)

เทศบาลนครรงสตทำางานรวมกบอาสาสมครชมชน(อสม.)อาสาสมครดแลผสงอาย(อผส.)และCaregiver(ผดแลผสงอาย)เปนหลกรวมถงสรางเครอขายชมชนและเครอขายความรวมมอหนวยงานและองคกรตางๆโดยมโครงสรางดงน

7

3. จดทำาฐานขอมลฐานขอมลเปนหวใจสำาคญเพอใชออกแบบกจกรรมหรอโครงการทเหมาะกบการดแลผสงวยแตละกลมอยางแทจรง

เทศบาลนครรงสตใชระบบฐานขอมลสำาหรบผ สงอาย ดงน HOSxPขอมลการรบบรการศนยบรการสาธารณสขและฐานขอมลผสงอายของมส.ผส.โดยดำาเนนการสำารวจขอมลผสงอายปเวนป

โดยขอมลหลกๆ ประกอบดวย

ขอมลดานสงคม

ขอมลดานสขภาพ

ขอมลดานสภาพแวดลอม

ขอมลดานความเปนอย

ขอมลดานความตองการคนดแล

ขอมลวาผสงอายอยกลมใด(กลมตดสงคมกลมตดบานและกลมตดเตยง)

8

4. สรางรปแบบการดแลผสงวย 3 กลม

1 2 3

ลกษณะ : สามารถชวยเหลอตวเองไดดเดนไปไหนมาไหนไดชอบเขาสงคมเปาหมาย : สงเสรมสขภาพชะลอความเสอมของรางกายและรวมกลมทำากจกรรมจตอาสา เพอสาธารณประโยชนชมชน

สรางกจกรรมใหผสงวยมบทบาทในการบรหาร

จดการดวยตวเอง

ทำางานเปนจตอาสา เชนการเปนอาสาสมครส า ธ า รณส ขประจำ าหมบาน (อสม.)อาสาสม ค รด แ ลผ ส ง อ าย (อผส.)หรอCaregiver

โรงเรยนผสงอาย เพอสรางกระบวนการใหผสงวยสามารถบรหารจดการตน เอ ง ได และอบรมนกเรยนใหเปนอผส.

ของผสงอายตดสงคมของเทศบาลนครรงสตไดรบการอบรมใหเปนCaregiver

เทศบาลนครรงสตจดตงชมรมผสงอายจำานวน11ชมรมและมการจดกจกรรมชมรมผสงอายเดอนละ1ครง/ชมรมอาทลลาศดนตรไทยภาษาและคอมพวเตอร

กลม 1 ผสงวยตดสงคม

การอบรมอาสาสมครดแลผสงอาย (อผส.)ผเปนอผส.ตองผานการอบรม2วนและฝกปฏบต2วนโดยหลกสตรของเทศบาลและมวฒบตรรบรองการผานหลกสตรการอบรม

หลกสตรอบรมอผส.ของเทศบาลนครรงสตดำาเนนการรวมกบคณะสงคมสงเคราะหมหาวทยาลยธรรมศาสตรโดยผศ.ศศพฒนยอดเพชรและมส.ผส.

รปแบบการดแล

9

กลม 2 ผสงวยตดบาน

กลม 3 ผสงวยตดเตยง

1 2

ลกษณะ : ชวยเหลอตวเองไดบางภายในบานตองการความชวยเหลอจากคนในครอบครวเปนสวนใหญซงเมอออกนอกบานจะไมสามารถชวยเหลอตวเองไดมากนกตองมผดแลใกลชดและมปญหาเรองสขภาพโรคประจำาตวรมเรา

เปาหมาย : ปองกนภาวะแทรกซอนหรอทพพลภาพและเพมศกยภาพในการพงพาตนเองของผสงอายและสามารถรวมกจกรรมของชมชนไดในโอกาสสำาคญ

ลกษณะ : ชวยเหลอตวเองไมไดและมปญหาสขภาพ

เปาหมาย : ปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคตางๆประคบประคองอาการเจบปวยและเตรยมพรอมกอนวาระสดทาย

จดอสม.เขาไปดแลผสงวยและใหคำาแนะนำา

จดอผส.และCaregiverเขาไปดแลผสงวยใหคำาแนะนำารวมกบคนในครอบครว

จดอผส.และCaregiverเขาไปดแลผสงวยรวมกบคนในครอบครว และฟนฟรางกายจนสามารถรวมกจกรรมชมชนไดในบางโอกาส

รปแบบการดแล

รปแบบการดแล

10

การสราง Care manager และ Care giverCaregiverคอผดแลผสงวยทมคณสมบตผานเกณฑทจะสามารถลงพนทไปดแลผสงอายซงเปนกลไกสำาคญในการขบเคลอนระบบการดแลผสงอายของเทศบาลนครรงสตใหประสบความสำาเรจโดยจะมCaremanagerเปนผจดการระบบการดแลผสงอายซงผทจะเปนCaregiverตองผานการอบรมหลกสตรการดแลผสงอาย120ชวโมงตามหลกสตรของกรมอนามยซงโดยปกตจะอบรมโดยวทยากรจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล(รพ.สต.)มโครงสรางดงน

โครงสราง Care giver

Care manager 1 คน

Care giver 5-10 คน

Care giver 1 คน ดแลผสงอายตดบานและตดเตยง 5-10 คน

11

เหตผลทระบบ Care giver ของเทศบาลนครรงสตประสบความสำาเรจ

มศนยบรการสาธารณสข 5 แหงทอยในสงกดของเทศบาล

มเจาหนาทสาธารณสขของเทศบาล

มเจาหนาทพยาบาลของเทศบาล

มการจดอบรม Care giver

ดวยตนเอง ไมตองพงพาการอบรม

จากภายนอก

สรปเคลดลบ

การสนบสนนจากฝายนโยบาย

การชวยเหลอของศนยบรการสาธารณสขในสงกดเทศบาล

การชวยเหลอของ รพ.สต. ในพนท

1. 2. 3.

12

เรมตนจากการชกชวนแกนนำาผสงวยตดสงคมจาก11ชมรมในเทศบาลมาพฒนาศกยภาพในชวงรน1-2โดยปจจบนมนกเรยนผสงวย5รน

รายละเอยดการเปดสอนเปดรบนกเรยนปละ65คนเปนจำานวน2เทอมตอประยะเวลาเทอมละ4เดอน

เรยนสปดาหละ1วน(วนพธ)ทสำานกงานเทศบาลนครรงสต

โรงเรยนผสงอายจดตงขนเพอถายทอดความรอบรมสานสมพนธระหวางผสงอายและบคคลวยอนในรปแบบของหลกสตรและกจกรรมโดยใหผสงอายเขามาเปนวทยากรถายทอดความรและภมปญญาทองถนทตนมกบคนในชมชนรวมถงจดกจกรรมอาสาสมครอผส.ใหนกเรยนออกเยยมเยยนดแลผสงอายทชวยเหลอตวเองไมได

การสรางโรงเรยนผสงอาย

โรงเรยนผสงอายของเทศบาลนครรงสต

ชดการเรยนรท 1 : ภาวะสขภาพของผสงอาย เชน ความรเรองโรค ออกกำาลง

กายและโภชนาการ

ชดการเรยนรท 3 : เทคโนโลยการสอสารสำาหรบ

ผสงอาย ไดแก คอมพวเตอร เฟซบก ไลน

ชดการเรยนรท 2 : ผสงอายในสงคมทเปลยนแปลง เชน สทธผสงอาย จตอาสา การออม และการเตรยมความพรอม

ชดการเรยนรท 4 : การเรยนรตามอธยาศย ไดแก อาชพ ศาสนา นนทนาการ คหกรรมหรองานประดษฐ

หลกสตร/ วชาทสอนในโรงเรยน

ผสงอายเทศบาลรงสต

13

1. ทางเดนเขาตองมราวจบ(จากประตรวถงประต

หลกของอาคาร)

2. ทจอดรถสำาหรบผสงอาย

3. บนไดภายนอกมราวจบและความกวางสงของขนบนไดทเหมาะสม

4. ทางลาด 5. ประตหลกเปดงานใชงานสะดวก

6.บนไดภายในอาคารมราวจบและความสงของขนบนไดทเหมาะสม

7. หองนำาผสงอาย 8. ทางเดนภายในอาคาร(จากประตหลกถงหองนำา

มราวจบและไมลน)

9. ปายสญลกษณสงอำานวยความสะดวกผสงอายตองชดเจน

5. ปรบสภาพแวดลอม ใหเออตอผสงวย

คอการปรบสภาพแวดลอมพนทสาธารณะใหเปนมตรกบผสงอายอาทวดศนยบรการสาธารณสขหรอสำานกงานเขตเทศบาล

องคประกอบของพนทเปนมตรกบผสงอาย

14

พนทตนแบบเออตอผสงวยวดคลองหนง (แกวนมต) จงหวดปทมธาน เทศบาลนครรงสต

เจาของพนท

ผบรหารระดบทองถน

คนในชมชนโดยรอบวดและชมรมผสงอายทใชงานพนทวดโดยตรง

ทมนกวชาการ ไดแก ผส น บ ส น น ท า ง ว ช า ก า รออกแบบ (ท ม ผศ . ช มเ ข ต แ ส ว ง เ จ ร ญ คณ ะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมองมหาวทยาลยธรรมศาสตรศนยรงสต)และผสนบสนนทางวชาการดานสขภาพ(ไดรบการสนบสนนจากกองสาธารณสขและสงแวดลอมเทศบาลนครรงสต)

ทมงานขบเคลอน

วดคลองหนง เปนตวอยางนำารองของสถานทสาธารณะทอำานวยความสะดวกตอผสงอายโดยมองคประกอบทง 9ประการซงประสบความสำาเรจไดดวยทมงานขบเคลอน4ฝายดงน

15

งบประมาณหลก:กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย(พม.)

งบประมาณอดหนน:ระดมทนจากการทอดผาปาสามคค/งบประมาณสนบสนนจากรายการ“เมองใจด”ของชองThaiPBS

1. ลงพนทรบฟงปญหาจากชมชนและเจาของพนท

2. สำารวจพนทการใชงานกจกรรมในพนทและความถกตองของพนทตามเกณฑมาตรฐานการออกแบบสำาหรบผสงอาย

3. นำาขอมลไปวเคราะหและเขาสกระบวนการออกแบบโดยมการทบทวนองคความรตลอดจนขอเสนอแนะตรวจทานแบบจากผเชยวชาญ

4. นำาเสนอรปแบบการแกไขปญหากบชมชน5. นำาขอเสนอไปวเคราะหเพอพฒนาการ

ออกแบบตอไป6. นำาเสนอแบบตอชมชนเพอสรปผลและ

แนวทางการออกแบบ7. ลงมอกอสราง8. ประเมนผลการใชงานโดยชมชนหากมขอ

ผดพลาดใหแกไขใหดขนและนำาไปปรบใชกบพนทอนๆตอไป

งบประมาณขนตอนการดำาเนนงาน

16

เทศบาลนครรงสตมการทำาโครงการเกยวกบผสงอายมากกวา10โครงการ/ปและมการพฒนากจกรรมโครงการอยางตอเนองเชน

6. จดทำาโครงการเกยวกบ ผสงวยอยางตอเนอง

โครงการดแลชวยเหลอผสงวยทมภาวะพงพง

โครงการนวดแผนไทยเพอฟนฟสขภาพ

โครงการนวตกรรมการดแลผมภาวะพงพง

โครงการนวตกรรมการดแลผมภาวะพงพง ระบบ SOS

ศนยถายทอดเทคโนโลยสำาหรบผพการ เปนตน

การออกเยยมตามบานและฟนฟสขภาพผสงวยโดยพยาบาลวชาชพนกกายภาพบำาบดนกกจกรรมบำาบดอสม.และCaregiverรวมถงการสงCaregiverไปดแลผสงอายทมภาวะพงพงทไมมญาตดแลในเวลากลางวนตามสภาพความจำาเปน

รปแบบ :จดอบรมการนวดแผนไทยใหแกอสม.เพอไปนวดผสงอายหรอคนพการตามบาน

เชนชดสญญาณแจงเหตฉกเฉนชดควบคมอปกรณไฟฟาพดลมดวยรโมทคอนโทรล

ของศนยกชพ-กภยเทศบาลนครรงสต

17

ปจจยความสำาเรจระบบการดแลผสงอายแบบครบวงจร เทศบาลนครรงสต

• วสยทศนนายกเทศมนตรเทศบาลนครรงสต• นโยบายนายกเทศมนตรทเหนความสำาคญ

ของงานผสงอายและสามารถกำาหนดทศทางการบรณาการเชอมโยงกบงบประมาณและทรพยากรทมภายในเทศบาลและภายในชมชนไดเปนอยางด

• มโครงสรางการรบผดชอบงานสวนตางๆอยางชดเจน

• เจาหนาทรบผดชอบงานมประสบการณ• ทมพยาบาลวชาชพมความพรอมและ

สามารถเขยนโครงการตอบสนองนโยบายดำาเนนการและพฒนาคณภาพในพนทได

• มกระบวนการสรางบคลากรของชมชนทเปนจตอาสา

• มทมนกวชาการสนบสนนการพฒนาและเรยนรอยางตอเนองอาทมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส),สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส . ) , มหาวทยา ลยธรรมศาสตร ,มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรองคกรวจยและพฒนาอนๆ

18

การทเทศบาลนครรงสตสามารถมระบบดแลผสงวยแบบครบวงจรไดสำาเรจเกดจากวสยทศนของนายกเทศมนตรทเหนความสำาคญของการดำาเนนงานเรองสขภาพการกำาหนดทศทางการพฒนาและการสนบสนนดานนโยบายรวมถงเจาหนาทและทมงานมความทมเทและประสานการทำางานรวมกนไดจนทำาใหเกดการวางแผนทชดเจนรวาตวเองตองการทำาอะไรบรบทของพนทตวเองเปนอยางไรรวมถงงบประมาณทมอยและการใชงบกองทนหลกประกนสขภาพ

หมายเหต :การนำาองคความรไปปฏบตจำาเปนตองปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทพนทของตวเองเนองจากเทศบาลนครรงสตมโครงสรางระบบการดแลผสงอายเปนตนทนเดม

บทสรปความสำาเรจ

19

เทศบาลรงสต พนทตนแบบดานระบบการดแลผสงอายแบบครบวงจร ดวยมระบบการจดการดแลผสงอายทครอบคลมทกกลมและตอบโจทย

ความตองการของผสงอายในทกมต

20