พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทสงผล ตอความสรางสรรคในงานของบคลากร: กรณศกษา องคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

ศวพร โปรยานนท

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ)

คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2554

บทคดยอ ชอวทยานพนธ พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทสงผล

ตอความสรางสรรคในงานของบคลากร: กรณศกษา องคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

ชอผเขยน นางสาวศวพร โปรยานนท ชอปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและ

องคการ) ปการศกษา 2554

งานวจยน มวตถประสงคเพอศกษา (1) ระดบของพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอม การท างาน และความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทไดรบรางวลองคการท มนวตกรรมยอดเยยมป 2552 (2) ความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอม การท างานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร และ (3) อทธพลของพฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมการท างานทมตอความสรางสรรคในงานของบคลากร การศกษาใชวธการวจยเชงปรมาณ โดยกลมตวอยาง คอ บคลากรของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) และ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอ

ผลการศกษา พบวา (1) องคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 มพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมการท างานทสงเสรมความสรางสรรค และความสรางสรรคในงานของบคลากรอยทระดบสง (2) พฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมการท างาน และความสรางสรรคในงาน มความสมพนธกนในเชงบวกอยางมนยส าคญทางสถต (3) พฤตกรรมของผ น าและสภาพแวดลอมการท างานมอทธพลโดยตรงตอความสรางสรรคในงานของบคลากร และทงสองตวแปรยงมอทธพลรวมตอความสรางสรรคในงานของบคลากร ในกรณทพฤตกรรมผน าแบบเนนงานรวมกบสภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ พฤตกรรมผ น าแบบเนนความสมพนธ รวมกบสภาพแวดลอมการท างานดานสงคม และพฤตกรรมผ น าแบบเนนการเปลยนแปลง รวมกบสภาพแวดลอมการท างานดานสงคม

ABSTRACT

Title of Thesis Leader Behaviors and Work Environments that Affect Creativity at

Work: a Case Study of Thailand's Most Innovative Companies 2009.

Author Miss Siwaporn Proyanont

Degree Master of Science (Human Resource and Organization Development)

Year 2011

The purposes of this study are: (a) to examine leader behaviors, work

environments and creativity at work in Thailand's most innovative companies 2009,

(b) to study the relationships between three factors as above. (c) to investigate the

influences of leader behaviors and work environments to creativity at work. This is a

quantitative research. Data were collected from questionnaires of The Siam cement

Group and The True Corporation Public Company Limited.

The findings include: (i) The leader behaviors, the creative work environments

and the creativity at work in Thailand's Most Innovative Companies 2009 were at the

high level. (ii) Leader behaviors, work environments and creativity at work were positive

related together, significantly. (iii) Leader behaviors and work environments, had main

effect on creativity at work, and this two factors also had Interaction effect on creativity

at work, especially between task-oriented behaviors and psychological environments,

relation-oriented behaviors and social environments or change-oriented behaviors and

social environments.

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเรอง พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทสงผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร กรณศกษา องคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

ส าเรจลลวงได เนองมาจากผ เขยนไดรบความชวยเหลอในการใหขอมล ค าปรกษา ขอแนะน า ความคดเหนและก าลงใจจากบคคลหลายทาน โดยเฉพาะอยางยงบคลากรของ บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) และ บรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) ทกทานทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ซงท าใหการศกษาครงนมความสมบรณมากขน

ผ เขยนขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.บษยา วรกล ผซงเปนอาจารยทปรกษาและอาจารยผ ควบคมวทยานพนธหลกของผ เขยน ทไดกรณาสละเวลาใหค าปรกษาในการท าวทยานพนธเลมน ขอขอบพระคณรองศาสตรจารย ดร.กลยาณ คณม ประธานกรรมการ และ อาจารย ดร. พรเศรษฐ ชมภมง กรรมการวทยานพนธ เปนอยางสงทไดกรณาใหค าแนะน าและตรวจสอบวทยานพนธใหถกตองสมบรณยงขน

ขอขอบพระคณ คณาจารยทกทานแหงสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรทไดถายทอด และสรางความรใหแกผ เขยน และขอขอบพระคณเจาหนาทของคณะพฒนาทรพยากรมนษยทกทานทไดใหความชวยเหลอในเรองตางๆ ทเกยวของในการศกษาในครงนเปนอยางด ขอขอบคณเพอนๆ ทรกทกคนของผ เขยน ส าหรบก าลงใจและความชวยเหลอทมใหมาโดยตลอด

ทายทสดน ผ เขยนขอขอบพระคณ และขอมอบความส าเรจทงหมดจากการท าวทยานพนธฉบบนแดคณพอและคณแมของผ เขยน ทเปนผชวยสงเสรมและเปนก าลงใจทส าคญยงของผ เขยนตลอดมา จนท าใหการศกษาครงนประสบผลส าเรจไดตามทตงใจ

ศวพร โปรยานนท กรกฎาคม 2554

สารบญ

หนา บทคดยอ (3) ABSTRACT (4) กตตกรรมประกาศ (5) สารบญ (6) สารบญตาราง (9) สารบญภาพ (10) บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 6 1.3 ค าถามในการศกษา 6 1.4 กรอบแนวคดในการศกษา 7 1.5 ขอบเขตของการศกษา 7 1.6 วธการศกษา 8 1.7 ขอจ ากดในการศกษา 8 1.8 นยามศพท 9 1.9 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 10

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม 12

2.1 ผน าและพฤตกรรมของผน า 12 2.1.1 ความหมายของค าวาผน า 12 2.1.2 ววฒนาการของการศกษาเกยวกบผน า 13 2.1.3 ทฤษฏเกยวกบพฤตกรรมของผน า 14 2.2 สภาพแวดลอมในการท างาน 27

(7)

2.2.1 ความหมายของสภาพแวดลอมในการท างาน 27 2.2.2 องคประกอบของสภาพแวดลอมในการท างาน 28 2.3 ความสรางสรรคในงานของบคลากร 36 2.3.1 องคประกอบของความสรางสรรคในงานของบคลากร 37 2.3.2 ปจจยทสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากร 38

2.3.3 ปจจยทเปนอปสรรคตอความสรางสรรคในงานของบคลากร 39 2.3.4 ความเชอมโยงระหวางความสรางสรรคและนวตกรรม 39

2.4 เอกสารงานวจยทเกยวของ 41 บทท 3 วธการศกษา 44

3.1 กรอบแนวคดในการศกษา 44 3.2 ค าถามและสมมตฐานในการศกษา 45 3.3 องคการทเลอกศกษา 46 3.4 ประชากรและกลมตวอยาง 49 3.5 เครองมอทใชในการศกษา 51 3.6 การทดสอบคณภาพของเครองมอ 55 3.7 การเกบรวบรวมขอมล 57 3.8 การวเคราะหขอมล 58

บทท 4 ผลการศกษา 59

4.1 พฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมการท างานในองคการธรกจไทย 59 ทมนวตกรรมยอดเยยมในป 2552 ในแตละดานอยในระดบใด 4.2 ความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทมนวตกรรม 64 ยอดเยยมในป 2552 อยในระดบใด 4.3 พฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของบคลากรมความสมพนธ 66 กนหรอไม 4.4 สภาพแวดลอมการท างานกบความสรางสรรคในงานของบคลากรมความ 67 สมพนธกนหรอไม 4.5 พฤตกรรมของผน ารวมกบสภาพแวดลอมการท างาน มอทธพลตอ 68 ความสรางสรรคในงานของบคลากร หรอไม

4.6 ผลการศกษาเพมเตมอนๆ 70

(8)

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ 72

5.1 สรปผลการศกษา 72 5.2 อภปรายผลการศกษา 74 5.3 ขอจ ากดในการศกษา 82 5.4 ขอเสนอแนะ 82 5.4.1 ขอเสนอแนะในการน าผลการศกษาไปประยกตใช 82 5.4.2 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 83 บรรณานกรม 85

ภาคผนวก 90

ภาคผนวก ก จดหมายขอความอนเคราะหเขาเกบขอมล 90 ภาคผนวก ข แบบสอบถามเพอการวจย 92 ภาคผนวก ค ผลการวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม SPSS 101

ประวตผเขยน 125

สารบญตาราง ตารางท หนา

2.1 ความหมายของค าวาผน า 12 3.1 ขอมลโดยสรปของ บรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) 47 3.2 ขอมลโดยสรปของ บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) 48 3.3 จ านวนของกลมตวอยางตามสดสวนจ านวนประชากร 50 3.4 การก าหนดขอค าถามเชงบวกและเชงลบ 52 3.5 เกณฑการใหคะแนน 55 3.6 คาความเชอมนของแบบสอบถาม 56 3.7 ลกษณะทวไปของกลมตวอยางทตอบแบบสอบถาม 57 4.1 ระดบความสรางสรรคในงานของบคลากร องคการทมนวตกรรมยอดเยยม 65 ป 2552 ในแตละรายขอพฤตกรรม 4.2 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของ 66 บคลากร 4.3 ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมการท างานกบความสรางสรรคในงาน 67 ของบคลากร 4.4 อทธพลโดยตรงของพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมในการท างาน 68 ทมตอความสรางสรรคในงานของบคลากร (Main Effect) 4.5 อทธพลรวมของพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมในการท างานทมตอ 69 ความสรางสรรคในงานของบคลากร (Interaction) 4.6 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมของความสรางสรรคในงานของ 70 บคลากรองคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1.1 ความเชอมโยงระหวางการเปลยนแปลงเกยวกบองคการนวตกรรม 2 และความสรงสรรค 1.2 ความเชอมโยงระหวางความสรางสรรคของบคคลและนวตกรรมในองคการ 3 1.3 สรปปจจยทเกยวของในการพฒนาความสรางสรรคในงาน 5 1.4 กรอบแนวคดในการศกษา 7 2.1 แบบจ าลองภาวะผน าตามสถานการณของ Hersey and Blanchard 17 2.2 ตารางตาขายการจดการ ของ Blake and Mouton 19 2.3 ความเชอมโยงระหวางการสรางสรรคงานในองคการกบองคการแหงนวตกรรม 40 4.1 ระดบพฤตกรรมของผน าขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 60 ในแตละดาน 4.2 ระดบพฤตกรรมของผน าของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) 60

4.3 ระดบพฤตกรรมของผน าของบรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) 61 4.4 ระดบสภาพแวดลอมการท างานขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 62 ในแตละดาน

4.5 ระดบสภาพแวดลอมการท างานของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) 63 4.6 ระดบสภาพแวดลอมการท างานของบรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) 63

4.7 ผลการวเคราะหระดบความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการทม 64 นวตกรรมยอดเยยมป 2552

บทท 1

บทน า 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ในโลกปจจบน “ความสรางสรรค (Creativity)” นบเปนสงทมความส าคญทชวยแกปญหา หรอการพฒนาสงใหมๆ ทดกวา เพอยกระดบความสามารถในการด าเนนธรกจขององคการได Cook (1998: 179) เสนอไววา การด าเนนธรกจในปจจบน ความสรางสรรคไมใชเพยงสงท “มไวกด” (Nice to Have) อกตอไป แตเปนสงท “จะตองม” (Must Have) หากองคการตองการทจะอยรอดและเปนผน าในการแขงขนทางธรกจ เนองจากความสรางสรรคสามารถเปนพลงและจดแขงทางการแขงขน ซงสามารถใชสรางความแตกตางเพอเผชญกบสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงอยางมากในปจจบนได และเหนไดจากบรษทชนน าในประเทศองกฤษหลายบรษท เชน บรษท 3M, Hewlett Packard และ Body Shop เปนตน มการก าหนดกลยทธการสงเสรมความสรางสรรคเปนหนงในกลยทธส าคญขององคการในการด าเนนธรกจใหประสบความส าเรจทงสน

Woodman (2008: 283-285) ไดแนะน าวา ในภาวะทองคการตองอยในสภาวะการณทไมแนนอนหรอตองเผชญกบการเปลยนแปลงอยางตอเนอง ความสรางสรรค เปนสงทท าใหเกดสงใหมๆ ทเรยกวา “นวตกรรม” ขนภายในองคการ หรออาจเปนสวนหนงทชวยสนบสนนใหเกดการเปลยนแปลงขนภายในองคการไดอกดวย ซงสงทไดอธบายไวสามารถสรปไดวา แมนวตกรรมและการเปลยนแปลงทงหมดในองคการจะไมไดมาจากความสรางสรรคภายในองคการเสมอไป แตความสรางสรรคทงหมดทเกดขนในองคการสามารถเปนตนก าเนดของนวตกรรมและการเปลยนแปลงไดทงสน ดงนนการสงเสรมและผลกดนใหเกดใหเกดความสรางสรรค จงนบเปนสวนหนงของการสง เส รมใหเ กดนวตกรรมและน าไปสการเปลยนแปลงในองคการนน เอง

2

ภาพท 1.1 ความเชอมโยงระหวางการเปลยนแปลงเกยวกบองคการ นวตกรรม และความสรางสรรค แหลงทมา: Woodman, 2008: 285.

ภาพท 1.1 แสดงใหเหนวา ความสรางสรรคมประโยชนตอการพฒนาองคการเปนอยาง

มาก โดยเฉพาะการปรบปรง เปลยนแปลงกระบวนการด าเนนงานสวนยอยๆ ภายในองคการ เนองจากการพฒนาการด าเนนงานในสวนตางๆ ใหมประสทธภาพมากขน บางครงตองอาศยมมมองของคนทใกลชดและมความเขาในการท างานในสวนนนๆ เปนอยางด หากบคลากรทกภาคสวนมความสรางสรรคในการท างาน มการมองเหนถงปญหาและแนวทางใหมๆ ทสามารถน ามาใชพฒนาการท างานดขนได การด าเนนงานขององคการกจะเกดประสทธภาพและพฒนาไดรวดเรวขนดวยในขณะเดยวกน ยกตวอยางเชน บรษท น าตาลทรายชนน าแหงหนงของประเทศไทย เคยมของเสยทเกดจากการผลตน าตาล คอ ขเถาของชานออยและตะกอนจากบอบ าบดน าทง ซงตองใชงบประมาณในการก าจดของเสยในสวนนไมต ากวาปละ 5 ลานบาท แตพนกงานฝายผลตไดเกดความคดสรางสรรคและเสนอใหน าของเสยเหลานนมาใชเปนสวนหนงของการผลตอฐบลอกแทนการใชดนเหนยว ท าใหบรษทแหงนในปจจบนมของเสยจากการผลตเปนศนย (Zero Waste) และยงไดอฐบลอกทมน าหนกเบาและตนทนทถกกวา ชวยสรางมลคาเพมใหกบองคการไดในอกทางหนง เปนตน (ผจดการ 360 องศาออนไลน, 2550)

แมความสรางสรรค จะหมายถงการมความคดรเรมใหมๆ ในการน าสงทมประโยชนมาประยกตใช แตความสรางสรรคของบคลากรทสงผลดและมประโยชนตอองคการจะตองเปนความสรางสรรคในการท างาน ซงหมายถงการน าเอาความคดสรางสรรคทมอยนนมาใชแสดงออกเปน

นวตกรรม (Innovation)

ความสรางสรรค (Creativity)

การเปลยนแปลงเกยวกบองคการ

(Organizational Change)

3

พฤตกรรมการท างานหรอลกษณะการท างานทสรางสรรคดวย ซงความสรางสรรคในงานของบคลากรน Epstein (1990: 116) อธบายวาเปนทกษะเฉพาะของบคคลทสามารถพฒนาได เนองจากเปนทกษะทขนอยกบสมองและประสบการณทไดรบจากสงแวดลอมภายนอก โดยความสรางสรรคของบคลากรเหนไดจากการแสดงออกในดานความคดรเรม การน าสงทมประโยชนมาใชในองคการโดยการพฒนาแนวคดกระบวนการท างาน และการพฒนาผลผลตใหมๆ มาประยกตใชในงานนนเอง (West and Farr, 1990: 3-13) ซงสอดคลองกบแนวคดของ Cook (1998: 180) ทเสนอไววา เมอบคคลมความสรางสรรคสงใหมในการท างานแลว กจะเกดการพฒนาเปนสงใหมๆ ขนในองคการและกลายเปนนวตกรรมในทสด (ดงภาพท 1.2)

ภาพท 1.2 ความเชอมโยงระหวางความสรางสรรคของบคคลและนวตกรรมในองคการ แหลงทมา: Cook, 1998: 180.

ความสรางสรรคในงานของบคลากร มประโยชนตอทงตวบคคลและองคการทกระดบ คอ

ชวยใหบคคลมการพฒนาตนดานความรสกนกคด ไดแก ความรสกวาตนท างานเปนผลส าเรจ อยากคดและท าสงใหมๆ ไมยดตด ทาทายตน ท างานทมความซ าซอนใหงายลง สามารถแกไขปญหา และตดสนใจไดตรงจด ใหความรวมมอกน ชวยเหลอซงกนและกน นอกจากนนแลว ยงสงผลดตอองคการ คอ เพมประสทธภาพ เพมความอยรอดขององคการ ท าใหเกดการเปลยนแปลงในองคการดานผลผลต กระบวนการแบบใหม วธการใหม ทดขนกวาเดม ดงเชนในกรณของพนกงานฝายผลตของบรษทน าตาลทไดยกเปนตวอยางไปในขางตน หลงจากทพนกงานคนนนใชความสรางสรรค คดสงใหมๆ ทมประโยชนตอองคการแลว เขากไดรบการยกยองชนชม เกดเปนความภาคภมใจในการท างาน อนน าไปสความพยายามทจะน าความสรางสรรคมาใชในการท างานมากขน นอกจากนนยงเปนแบบอยางใหพนกงานคนอนๆ ใชความสรางสรรคในการท างานมากขนอกดวย

Hellriegel, Slocum and Woodman (2001 อางถงใน วรรณภา โอฐยมพราย, 2545: 14-16) ไดแสดงความคดเหนเพมเตมวา เมอการสรางสรรคงานในองคการเปนการสรางสรรคงานทเกดจากบคลากร ดงนนในการท างานรวมกนของคนในองคการ ผน าจงมบทบาทในการสนบสนน

Individual Creativity

Organizaion Creativity

Innovation

4

และเสรมสรางใหบคคลหรอกลมในองคการ มความคด หรอแนวทางในการสรางสงใหม วธการใหมๆ ในการปฏบตงานใหมประสทธภาพดและเกดประโยชนตอองคการ ซงสอดคลองกบรายงานของ Clapman (2000: 138-139) ทเสนอวาผน ามอทธพลในการสรางสรรคงานในองคการใหมประสทธภาพ องคการทผน าเปดโอกาสใหบคคลในองคการไดเสนอความคดเหนสรางสรรคสงใหมๆ ยอมท าใหองคการนนมผลผลตเพมขน สามารถแขงขนกบองคการอนและตอบสนองความตองการของลกคาไดดกวาองคการอนๆ ยกตวอยางเชน ประเทศญป น ซงผบรหารองคการมความพยายามในการแกปญหาความเหลอมล าของระบบอาวโสในบรษท ดวยการปลกฝงวฒนธรรมใหมความเทาเทยมในการแสดงความคด เพอกระตนใหพนกงานแสดงออก และสรางความทาทายใหกบพนกงานรนใหม กระตนเราความคดนอกกรอบดวยเงนเดอนทสงตามความสามารถ หรอเหนไดจากในหลายองคการ ทมการประชมทกวนและเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนอยางเสรในทประชม กยงสามารถสรางและพฒนานวตกรรมได เปนตน (หนวยพฒนาองคการและศนยคอมพวเตอร มหาวทยาลยวลยลกษณ, 2553) อยางไรกตาม แมผน าจะเปนผ ทมบทบาทส าคญในการสนบสนนใหเกดความสรางสรรคในงานของบคลากร แตหากปจจยอนๆ ไมสอดคลองหรอไมสงเสรมแลว การสรางสรรคงานของบคลากร กไมสามารถเกดขนไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ ทงนเนองจากการศกษาของ Epstein (1990: 116-140) ทพบวา ความสรางสรรคยงขนอยกบสมองและประสบการณทไดรบจากสงแวดลอมภายนอก ซงการทจะพฒนาทกษะความสรางสรรคไดด จะตองกระตนดวยสงแวดลอม ซงตรงกบการศกษาของ Hennessey and Amabile (1988: 11-38) ทพบวาปจจยทางดานสงคมและสงแวดลอม มบทบาทหลกในผลงานทมความสรางสรรค และสภาพแวดลอมกมสวนในการคงไวหรอแปรเปลยนความสามารถเชงสรางสรรคของบคคลเชนกน ซงจากผลการศกษาตางๆ สามารถสรปถงปจจยทเกยวของในการพฒนาความสร างสรรคในงานของบคลากรได ดงภาพท 1.3

ในหลายๆ องคการ การจดสภาพแวดลอมการท างานทเหมาะสมกชวยใหเกดการสรางสรรค อนน ามาซงนวตกรรมได ยกตวอยางเชน บรษท น าตาลมตรผล มการจดโครงการประกวดนวตกรรม “Mitr Phol Best Innovation Award” ขนเปนประจ าทกป เพอสรางบรรยากาศการแขงขน สงเสรมใหพนกงานมความรเรมสรางสรรคอยตลอดเวลา เพอพฒนาการท างานใหมประสทธภาพสงขน (ผจดการ 360 องศาออนไลน, 2550) หรอบรษท บตรกรงไทย จ ากด (มหาชน) หรอ KTC ทใหความเชอมนในความเปนมออาชพของพนกงาน เนนบรรยากาศการท างานทสนกสนาน มอสระ ไมวาจะเปน การแตงตว เขตพนทท างานทรองรบความคดสรางสรรค เปนตน

5

ภาพท 1.3 สรปปจจยทเกยวของในการพฒนาความสรางสรรคในงาน

เนองจากความสรางสรรคไดกลายมาเปนสงทจ าเปนในปจจบน การรเรมสรางสรรคสงใหมๆ ในองคการ ชวยน ามาซงนวตกรรมทชวยแกไขปญหาและพฒนาธรกจไดเปนอยางด และจากทกลาวมาขางตนเหนไดชดเจนวา ปจจยทสงผลตอการเกดความสรางสรรคในงานของบคลากรจะประกอบไปดวย ปจจยดานผ น า ทกษะและประสบการณของบคลากรเองและสภาพแวดลอมในการท างาน ซงในบรบทการท างานภายในองคการ นอกเหนอจากการฝกอบรมซงเปนการพฒนาทกษะความสรางสรรคใหกบพนกงานแลว การแสดงออกซงพฤตกรรมของผน า และการจดสภาพแวดลอมการท างานใหสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากร ถอเปนสงส าคญทสามารถชวยพฒนาความสรางสรรคในงานของบคลากรไดในอกทางหนง ดงนนการศกษาในครงนจงมงศกษาในสองปจจยดงกลาว คอ รปแบบพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทชวยสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากรได

ในประเทศไทย มหลายองคการธรกจทไดชอวา เปนองคการสรางสรรคหรอองคการแหงนวตกรรม ซงในป 2552 คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณหาวทยาลย ไดรวมกบหนงสอพมพกรงเทพธรกจ จดโครงการจดอนดบองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยม (Thailand's Most Innovative Companies 2009) ภายใตแนวคด “ความเปนเลศดานนวตกรรมในยคถดถอย” เพอคดเลอกกจการทไดสรางสรรคนวตกรรมและน าไปใชรบมอกบสถานการณวกฤตและถดถอยไดอยางมประสทธภาพ เพอน าไปเปนตนแบบส าหรบองคการอนไดน าแนวคดไปประยกตใชตอไป ซงผลทออกมาพบวา รางวลบรษททมนวตกรรมยอดเยยมประเภทธรกจบรการ

6

(Service) ไดแก บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) สวนรางวลบรษททมนวตกรรมยอดเยยมประเภททไมใชธรกจบรการ (Non-Service) ไดแก บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน)

งานวจยชนน จงมวตถประสงคเพอศกษาลกษณะพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมในการท างานและความสรางสรรคในงานของบคลากรของทง 2 องคการขางตน รวมทงศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทสงผลตอความสรางสรรคของบคลากร เพอทจะน าผลการศกษาทไดมาใชเปนองคความรดานการพฒนาองคการธรกจของไทย ตลอดจนน าไปใชในการศกษาตอยอดความรไดตอไปในอนาคต

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. ศกษาลกษณะพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมการท างาน และความสรางสรรคใน งานของบคลากร ขององคการธรกจไทยทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

2. ศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมการท างานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

3. ศกษาอทธพลของพฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมการท างาน ทมตอความ สรางสรรคในงานของบคลากร 1.3 ค าถามในการศกษา

1. พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานในองคการธรกจไทยทมนวตกรรม ยอดเยยมในป 2552 ในแตละดาน อยในระดบใด

2. ความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมในป 2552 อยในระดบใด

3. พฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของบคลากร มความสมพนธกนหรอไม 4. สภาพแวดลอมการท างานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร มความสมพนธกน

หรอไม 5. พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน มอทธพลตอความสรางสรรคใน

งานของบคลากรหรอไม

7

1.4 กรอบแนวคดในการศกษา ตวแปรอสระ ตวแปรตาม ภาพท 1.4 กรอบแนวคดในการศกษา 1.5 ขอบเขตของการศกษา

การวจยครงน มงศกษาพฤตกรรมของผน า และลกษณะสภาพแวดลอมในการท างานทสงเสรมใหเกดความสรางสรรคขององคการธรกจทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรมยอดเยยมประจ าป 2552 และศกษาความสมพนธและอทธพลทตวแปรตางๆ มตอความสรางสรรคในงานของบคลากร โดยมขอบเขตของการศกษาดานประชากรและกลมตวอยาง คอ การเลอกศกษาในองคการธรกจไทยทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรมยอดเยยมประจ าป 2552 จ านวนทงสน 2

ความสรางสรรคในงานของบคลากร 1. การแสวงหาโอกาส

(Opportunity Exploration) 2. ความคดรเรม

(Generativity) 3. การวเคราะหขอมล

(Formative Investigation) 4. การเปนผน าความคด

(Championing) 5. การประยกตใช

(Application)

1. พฤตกรรมของผน า 1.1 พฤตกรรมแบบเนนงาน

(Task-Oriented Behaviors) 1.2 แบบเนนความสมพนธ

(Relation-Oriented Behaviors) 1.3 แบบเนนการเปลยนแปลง

(Change-Oriented Behaviors)

2. สภาพแวดลอมในการท างาน 2.1 สภาพแวดลอมดานกายภาพ

(Physical Environments) 2.2 สภาพแวดลอมดานสงคม

(Social Environments) 2.3 สภาพแวดลอมดานจตใจ

(Psychological Environments)

8

องคการ คอ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) และบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) ทงน มตวแปรทใชในการศกษา คอ

1) ตวแปรอสระ 6 ตว ไดแก พฤตกรรมทเนนงาน พฤตกรรมทเนนความสมพนธ พฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง สภาพเเวดลอมทางดานกายภาพ สภาพเเวดลอมทางดานสงคม และสภาพเเวดลอมทางดานจตใจ

2) ตวแปรตาม 1 ตว ไดแก ความสรางสรรคในงานของบคลากร

1.6 วธการศกษา

การศกษาครงน เปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ซงมวธการรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามทพฒนาขนใหมรวมกบขอค าถามทไดจากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของเปนเครองมอ

กลมตวอยางในการศกษา คอ บคลากรทท างานในองคการธรกจไทยทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 จ านวน 2 องคการ คอ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) ซงเปนองคการในกลมอตสาหกรรม ประเภทธรกจบรการ (Service) และ บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) ซงเปนองคการในกลมอตสาหกรรม ประเภทธรกจทไมใชงานบรการ (Non-Service) ทงน สององคการดงกลาวขางตน ไดผานการคดกรองและการประเมนโดยคณะกรรมการผทรงคณวฒจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนโดยตรง และไดรบการตดสนใหเปนบรษททมนวตกรรมยอดเยยมของแตละกลมอตสาหกรรมในป 2552

1.7 ขอจ ากดในการศกษา

1. ในการเกบขอมลจากองคการทใชเปนกรณศกษา สามารถเกบไดเฉพาะบรษทยอย ในของแตละกลมธรกจของแตละองคการทตงอยในประเทศไทยเทานน ไมสามารถเกบรวมถงบรษทยอยในตางประเทศได

2. องคการทใชศกษา เปนเพยงหนงองคการในแตละกลมอตสาหกรรม จงไมสามารถเปนตวแทนขององคการตางๆ ในอตสาหกรรมเดยวกนได นอกจากนนการตดสนรางวลยงขนอยกบเกณฑทคณะกรรมการก าหนดขนในแตละปดวย

9

1.8 นยามศพท

พฤตกรรมของผน า หมายถง ลกษณะการกระท าหรอการแสดงออกของผบรหารทแสดงความสามารถหรอแสดงคณลกษณะสวนบคคลในการบรหารจดการหรอด าเนนการงานใดๆ ในองคการ ซงแบงเปน 3 รปแบบ คอ พฤตกรรมผน าทเนนงาน พฤตกรรมผน าทเนนความสมพนธ และพฤตกรรมผน าทเนนการเปลยนแปลง

พฤตกรรมผน าแบบเนนงาน หมายถง พฤตกรรมของผน าทมงเนนความส าเรจของงานเปนหลก มความชดเจนในการจดระบบงาน มการด าเนนงานตามนโยบาย ใหความส าคญกบการสงการ การควบคม มการก ากบตดตามผลการด าเนนงานในองคการอยางตอเนอง

พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธ หมายถง พฤตกรรมของผน าทมงเนนการสรางความสมพนธทดเปนหลก ใหความชวยเหลอผปฏบตงาน ใหค าปรกษา ใหความเชอถอและความไววางใจในการปฏบตงาน มการเปดโอกาสใหสมาชกมอสระสามารถตดสนใจในการปฏบตงานไดดวยตนเอง เสรมสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงานอยางตอเนอง

พฤตกรรมผ น าแบบเนนการเปลยนแปลง หมายถง พฤตกรรมของผ น าทมงเนนใหความส าคญกบการวเคราะหสภาพแวดลอมและเหตการณทเกดขนภายนอกองคการ มกมการผลกดนเพอใหเกดการเปลยนแปลง สนบสนนการด าเนนการเปลยนแปลง มงปรบตวเพอใหเขากบสภาพแวดลอม ตระหนกถงความส าคญของการเปลยนแปลงองคการเปนส าคญ

สภาพแวดลอมในการท างาน หมายถง สงตางๆ ภายในองคการทอยรอบตวบคคลซงสามารถสงผลตอพฤตกรรมและความรสกของบคคลนนๆ โดยอาจเปนสงทสงเสรม เออประโยชนตอการท างาน หรออาจเปนอปสรรคตอการท างานกได ซงแบงเปน 3 ดาน คอ สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ สภาพแวดลอมทางดานสงคม และสภาพแวดลอมทางดานจตใจ

สภาพแวดลอมดานกายภาพ หมายถง สภาพแวดลอมตางๆ ภายในทท างานทเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างานประกอบดวย แสงสวาง ความเปนระเบยบ ความสะอาดปราศจากกลนและเสยงรบกวน รวมทงเครองมอเครองใชในการปฏบตงาน เปนตน

สภาพแวดลอมดานสงคม หมายถง สงแวดลอมในเชงสมพนธภาพหรอการสนบสนนภายในองคการทมผลกระทบตอผปฏบตงาน และเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างาน เชน ความสมพนธทด การตดตอสอสารทด การไดรบการยอมรบการพงพาอาศยซงกนและกน ความกาวหนาในทการงาน เปนตน

10

สภาพเเวดลอมดานจตใจ หมายถง สภาพแวดลอมในการท างานทมอทธพลตอความคด ความรสกทางจตใจของผปฏบตงานและเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างาน ประกอบดวย ความมอสระในการท างาน การมอสระในการตดสนใจความสขและความพงพอใจ การพฒนาตนเองและพฒนางาน ความเคารพ เชอมนในเหตผล เปนตน

ความสรางสรรคในงานของบคลากร หมายถง พฤตกรรมหรอลกษณะการปฏบตงานของบคลากรในองคการ ทแสดงออกถงความสรางสรรค เพอใหไดผลผลตใหมจากแนวคดทเปนประโยชนและมคณคา ซงครอบคลมพฤตกรรมการแสวงหาโอกาสในการเรยนร การคดรเรม การวเคราะหขอมล การเปนผน าความคด และการประยกตใชความคดตางๆ

องคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 หมายถง องคการธรกจไทยจ านวน 2 องคการ คอ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) และบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) 1.9 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ท าใหทราบลกษณะพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมในการท างาน และความ

สรางสรรคในงานของบคลากรในองคการธรกจไทยทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรยอดเยยมป 2552

2. ท าใหทราบถงความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมในการท างาน และความสรางสรรคในงานของบคลากร รวมถงอทธพลทพฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมในการท างาน สงผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร ซงสามารถน าผลการศกษาไปใช เปนขอมลในการศกษาเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษยและองคการไดในอนาคต

3. ผลการศกษา สามารถท าใหองคการตางๆ ทตองการพฒนาความสรางสรรคในงาน ของบคลากร หรอพฒนาสการเปนองคการแหงนวตกรรม ไดตระหนกถงความส าคญของพฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมในการท างาน เนองจากผลการศกษา สามารถใชเปน หลกฐานเชงประจกษในความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผ น า และสภาพแวดลอมในการท างาน และความสรางสรรคในงานของบคลากรได

4. สามารถน าผลการศกษาไปใชประยกตในการพฒนาพฤตกรรมของผน า และ สภาพแวดลอมในการท างาน ตลอดจนความสรางสรรคในงานของบคลากรเพอขบเคลอนองคการไปสการเปนองคการแหงนวตกรรมไดในทสด

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรม

เนอหาในบทน จะน าเสนอแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมของผน าสภาพแวดลอมการท างานทสงเสรมความสรางสรรค และความสรางสรรคในงานของบคลากร โดยแบงเนอหาออกเปน 4 สวน ดงน

2.1 ผน าและพฤตกรรมของผน า 2.2 สภาพแวดลอมในการท างาน 2.3 ความสรางสรรคในงานของบคลากร 2.4 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2.1 ผน าและพฤตกรรมของผน า

ผน าเปนบคคลทมบทบาทส าคญยงในการน าองคการไปสทศทางทตองการและบรรลเปาหมายตามทองคการก าหนดไว จงมผ ทสนใจศกษาเกยวกบผน าจ านวนมาก ซงกระแสความสนใจในการศกษาเกยวกบผน านเอง ท าใหมนยามความหมายของค าวา “ผน า” ไวมากมาย

2.1.1 ความหมายของค าวาผน า ผน า (Leader) เปนปจจยทส าคญยงประการหนงตอความส าเรจขององคการทงน เพราะ

ผ น ามภาระหนาท และความรบผดชอบโดยตรงทจะตองวางแผนสงการดแล และควบคมใหบคลากรขององคการปฏบตงานตางๆ ใหประสบความส าเรจตามเปาหมาย และวตถประสงคทตงไว นกวชาการหลายทานไดศกษาและใหความหมายของผ น าไวตางๆ กน ดงตารางท 2.1

12

ตารางท 2.1 ความหมายของค าวาผน า

ทมา ความหมายของผน า

Hulin (1966 อางถงใน ไขแสง ชวศร, 2528: 2)

ผน า หมายถง บคคลใดบคคลหนงในหาลกษณะ คอ 1) บคคลทมบทบาทหรอมอทธพลตอคนในหนวยงาน มากกวาบคคลอน 2) บคคลทมบทบาทเหนอบคคลอน 3) บคคลทมบทบาทส าคญในการท าใหหนวยงานด าเนนไปส เปาหมายทวางไว 4) บคคลทไดรบเลอกจากบคคลอนใหเปนผน า 5) บคคลทด ารงต าแหนงผน าในหนวยงานตามหนาท

Fiedler (1971: 1) ผน า หมายถง บคคลทกลมไดมอบหมายหนาทใหควบคม หรอประสานงานกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบภารกจของกลม

McFarland (1979: 214-215)

ผน า หมายถง บคคล ทมความ สามารถในการใชอทธพลใหคนอนท างานในระดบตางๆ ทตองการใหบรรลเปาหมายและวตถประสงคทตงไว

DuBrin (1998: 431) ผน า หมายถง บคคลทท าใหองคการประสบความกาวหนาและบรรลความส าเรจโดยเปนผ ทมบทบาทแสดงความสมพนธระหวางบคคลทเปนผ ใตบงคบบญชาหรอผ น าคอบคคลทกอใหเกดความมนคงและชวยเหลอบคคลตางๆ เพอใหบรรลเปาหมายของกลม

Yukl (2006: 3-4) ผน า คอ บคคลทมอทธพลสงสดในกลม และเปนผ ทตองปฏบตภาระหนาทของต าแหนงผน าทไดรบมอบหมายบคคลอนในกลมทเหลอกคอผตาม แมจะเปนหวหนากลมยอย หรอผชวยในการปฏบตหนาทตางๆ กตาม

ในงานวจยน ผน า หมายถง บคคลทไดรบการเลอกหรอไดรบการยกยองจากกลมคนให

เปนหวหนา หรอเปนผ มอ านาจตดสนใจ โดยน ากลมคนใหปฏบตงานใหส าเรจตามเปาหมายทวางไว ซงอาจเปนผน าทไดรบการแตงตงต าแหนงอยางเปนทางการหรออยางไมเปนทางการกได แต

13

อยางไรกตาม การทผน าคนหนงๆ จะสามารถเปนผน าทมประสทธภาพประสทธผลไดมากนอยเพยงไรนน สวนหนงจะตองมาจากการมภาวะความเปนผน าในตวเองทเหมาะสมดวย

2.1.2 ววฒนาการของการศกษาเกยวกบผน า การศกษาผ น าเกดขนอยางตอเนองตงแตในอดตจนถงปจจบน ท าใหพฒนาการของ

ทฤษฎเกยวกบผน ามการเปลยนแปลงแนวทางการศกษาไปตามยคสมย ซงสามารถจดกลมทฤษฎไดดงตอไปน

2.1.2.1 ทฤษฎคณลกษณะ (Trait Theory) เปนแนวทางการศกษาผน าในชวง ตน ทฤษฎนไดแนวทางมาจากทฤษฎมหาบรษ (Great Man Theory) ในสมยกรกและโรมนโบราณ ซงเชอวา ลกษณะของผน าเปนลกษณะทถายทอดกนมาแตก าเนด ไมสามารถพฒนาได ผน าทประสบความส าเรจจะตองมคณลกษณะพเศษ ในชวงนจงมงเนนศกษาคณลกษณะผน าอยางกวางขวาง โดยเฉพาะในชวง ค.ศ.1930-1940 แตผลการวจยสวนใหญไมสามารถบงบอกคณลกษณะทยนยนไดถงความส าเรจของผน าได (DuBrin, Dalglish and Miller, 2006: 51) จากการศกษาตอมาพบวาภาวะผน าเปนลกษณะพเศษทมไดถายทอดจากบรรพบรษอยางเดยว บคคลสามารถพฒนาภาวะผน าของตนเองได จงมการศกษาพฤตกรรมผน าในระยะตอมา แตอยางไรกตามคณลกษณะของผน าหลายประการในทฤษฎคณลกษณะยงสามารถบรรยายถงผน าทประสบผลส าเรจในปจจบนได (Marquis and Huston,1996: 32)

2.1.2.2 ทฤษฎพฤตกรรมผน า (Behavioral Theory) การศกษาเรมขนประมาณ ชวงป ค.ศ. 1940-1960 เปนการพจารณาลกษณะเฉพาะตวของผน าตามวธการใชอ านาจหรอแนวพฤตกรรมโดยไมค านงถงสถานการณทเผชญอย พบวาผน าม 3 แบบคอ ผน าแบบอตตาธปไตย ผน าแบบประชาธปไตย และผน าแบบตามสบาย จากการศกษาสวนใหญพบวา ผน าแบบประชาธปไตยดทสด หลงจากนนไดมการศกษาพฤตกรรมผน าโดยเชอมโยงไปถงผลกระทบทเกดจากพฤตกรรมผน า ไดแก ผลการปฏบตงาน และความพงพอใจของผตาม โดยผลการศกษาทถกกลาวถงอยางกวางขวาง คอ การศกษาของนกวจยทมหาวทยาลยโอไฮโอ ในป ค.ศ. 1940 ซงศกษาและจ าแนกพฤตกรรมผน าเปน 2 มต (Robbins, 2001: 316) ไดแก พฤตกรรมแบบมงเนนงาน (Initiating Structure) ทผน าจะมงเนนการก าหนดบทบาทการท างานของตนและผปฏบตงาน พยายามจดระบบการท างานใหคงไวซงมาตรฐานการปฏบตงาน เพอใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย และพฤตกรรมแบบมงเนนความสมพนธ (Consideration) ทผน าจะค านงถงสมพนธภาพในการท างาน ใหความไววางใจ เคารพความคดเหนของผปฏบตงานเปนหลก ตลอดจนใสใจความรสก ความผาสก และความพงพอใจของผปฏบตงาน โดยผลจากการศกษา

14

พบวา ผน าทมพฤตกรรมแบบมงเนนงานและมงเนนความสมพนธสง จะท าใหผลการปฏบตงานและความพงพอใจของผปฏบตงานสงมากกวาผน าทมงเนนงานและมงเนนความสมพนธต า ทงน Yukl (2006: 204) ไดแสดงความเหนทสอดคลองกนวาผน าทประสบความส าเรจจะตองใหความส าคญทงคนและงาน

ในชวงเวลาเดยวกน นกวจยในมหาวทยาลยมชแกน กไดศกษาพฤตกรรมผน า เชนเดยวกน โดยจ าแนกพฤตกรรมผน าเปน 2 มต (Robbins, 2001: 316-317) คอ พฤตกรรมมงเนนคน (Employee Oriented) และพฤตกรรมมงเนนผลผลต (Production Oriented) และผลจากการศกษาของมหาวทยาลยมชแกนยนยนวา ผน าทใหความส าคญกบผปฏบตงานจะมผลการปฏบตงานและความพงพอใจของผปฏบตงานในระดบทสงกวาผน าทใหความส าคญกบผลผลต (Robbins, 2001: 316) อยางไรกตามผน าแตละรปแบบจะสงผลตอประสทธผลและบรรยากาศในหนวยงานแตกตางกนไป ถาผบรหารเลอกใชลกษณะผน าไดเหมาะสมกบสถานการณกจะชวยสรางบรรยากาศและประสทธผลของงานไดดยงขน

2.1.2.3 ทฤษฎเชงสถานการณ (Situational Theory) เมอเกดกระแสของการศก ษาพฤตกรรมของผน าทจะตองรวมเอาสถานการณแวดลอมเขามาพจารณารวมดวย ในชวงป ค.ศ. 1960-1980 จงเปนระยะทถอวาภาวะผน าหรอพฤตกรรมของผน าเปนเรองของสถานการณไมใชของแตละบคคล ผน าจะประสบความส าเรจไดตองศกษาสถานการณกอน แลวจงปรบรปแบบพฤตกรรมการน าใหเหมาะสมกบสถานการณ Fiedler (1967 อางถงใน Marquis and Huston, 2000: 15) เสนอวา ไมมรปแบบผน าแบบใดแบบเดยวทดเลศเหมาะสมกบทกสถานการณ

2.1.2.4 ทฤษฎภาวะผน ายคใหม (Contemporary Theory) การศกษาเกยวกบผน าในชวงหลงป ค.ศ. 1970 เรมพบวา การเปนผน าทมประสทธภาพขนอยกบปจจยหลายประการ เชนบรรยากาศองคการ คานยมของผน าและผตาม สงแวดลอม และอทธพลของผน า จงมผศกษาผน าแนวใหมไวตางๆ กน เชน ทฤษฎภาวะผน าแบบโดดเดน (Charismatic Leadership Theory) ภาวะผน าทมวสยทศน (Visionary Leadership) ภาวะผน าแบบปรบเปลยน (Transactional Leadership) และภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) เปนตน แตทฤษฎทไดรบความนยมและน ามาศกษากนอยางกวางขวางคอ ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership Theory)

2.1.3 ทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมของผน า

การศกษาพฤตกรรมของผน า ยงคงมการศกษากนอยางกวางขวางในปจจบน เนองจากเปนการศกษาเกยวกบภาวะของบคคลทแสดงความสามารถในการเปนผน าหรอแสดงคณลกษณะ

15

สวนบคคลจนไดรบการยอมรบจากสมาชกใหเปนหวหนาของกลม เปนผบรหารควบคมพฤตกรรมกลม ซงพฤตกรรมของผน าน เมอน าไปประยกตใชในการพฒนาผบรหารในองคการ โดยสงเสรมใหมการแสดงออกรวมกบการใชอทธพลทมอยเพอจงใจใหผ อนปฏบตตามเปาหมายทก าหนดไว ผานกระบวนการบรหารจดการไดอยางเหมาะสม จะสามารถชวยใหงานขององคการสามารถด าเนนไปไดอยางกาวหนาและบรรลผลส าเรจไดเปนอยางด อยางไรกตาม การประยกตใชผลการศกษาไปพฒนาพฤตกรรมของผน าในองคการตองมการปรบเปลยนและเลอกใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมขององคการนนๆ เนองจากพฤตกรรมทผน าแสดงใหปรากฏจะตองแสดงออกอยางมศลปะและมความสอดคลองกบสถานการณเพอใหการปฏบตงานประสบผลส าเรจดวยด นอกจากนนการแสดงพฤตกรรมของผน าในแตละองคการจะมความแตกตางกนไปตามสถานการณในการด าเนนการขององคการนนๆ เพอกอใหเกดสภาวะแวดลอมทสนบสนนและสงเสรมใหบคลากรไดรวมมอกนสรางประโยชนใหกบองคการไดมากทสด ทงน มทฤษฏเกยวกบพฤตกรรมของผน า ซงสามารถสรปรวมไดดงน

2.1.3.1 พฤตกรรมของผน าการเปลยนแปลงของ Burn Burn (1987: 4) ไดอธบายเกยวกบพฤตกรรมผ น าการเปลยนแปลง

(Transformational Leadership) วาเปนกระบวนการททงผน าและผตามใชระบบคณธรรมในการสรางจตส านกของผ ตามใหมอดมคตและมคานยมทางจรยธรรมทสงขน ซงองคประกอบของพฤตกรรมของผน าการเปลยนแปลงจะม 4 ประการ ดงน

1) การมอทธพลอยางมอดมการณ (Charisma) ซง House and Mitchell (1977: 81-97) ไดอธบายวา พฤตกรรมบงชทแสดงวาผน าเปนผน าทมอทธพลอยางมอดมการณ คอ ผตามเชอในความถกตองของความคดของผน า ผตามมความเชอคลายกบผน า ผตามยอมรบผน าโดยไมสงสย ผตามรกใครผน า ผตามเตมใจเชอฟงผน า ผตามมความผกพนกบภารกจขององคการ ผตามมเปาหมายสงในการปฏบตงาน และผตามเชอวาผน าจะชวยใหผตามปฏบตงานขององคการไดส าเรจ

2) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration) ซงการสรางแรงบนดาลใจมกมความใกลชดกบการมอทธพลอยางมอดมการณ เพราะเปนวธการทผน าสามารถท าใหผ รวมงานทราบวาในอนาคต ถาทกคนมสวนรวมในการท างาน กจะสามารถปฏบตภารกจทรบมอบหมายไดส าเรจลลวง

3) การกระตนการใชปญญา (Intellectual Stimulation) เปนพฤตกรรมทผน าแสดงออกถงการกระตนใหมการใชปญญาหรอใชความคด โดยทผน าจะเปลยนสภาพเปน

16

ผสรางเงอนไข และใหผตามแกไขปญหานนดวยปญญา โดยอาจกระตนการสรางระบบความคด ซงนบเปนวธการแบบใหมทชวยใหผตามเรยนรวธการแกปญหาไดอยางสรางสรรค

4) การมงความสมพนธระหวางบคคล (Individualized Consideration) เปนการแสดงพฤตกรรมทมงสรางความสมพนธระหวางผน ากบผตาม โดยจะสงผลถงความพอใจของผตาม ซงการสรางความสมพนธน แบงออกเปน 2 ระดบ คอ มงสมพนธแบบเนนกลม และมงสมพนธแบบรายบคคล

2.1.3.2 พฤตกรรมของผน าตามสถานการณของ Hersey and Blanchad

Hersey and Blanchard (1982: 103-104) จากมหาวทยาลยโอไฮโอ สหรฐอเมรกา ไดศกษาพฤตกรรมผน าตามสถานการณ (Situation Approach) และสรปไดวามตการเปนผน าม 2 ดาน คอ ดานมตรสมพนธและดานกจสมพนธ ดงน

1) พฤตกรรมผน าดานมตรสมพนธ (Consideration Structure) เปนพฤตกรรมของผน าทแสดงความสมพนธระหวางตวผน ากบผ ใตบงคบบญชา ซงแสดงออกตอกนแบบมตร มการเคารพซงกนและกน มความไววางใจกนในการท างาน แสดงออกดวยความรสกชอบ รก เอออาทรตอกน ซงเปนความอบอนทผน าแสดงตอสมาชกภายในองคการหรอการสรางความสมพนธเปนรายบคคล

2) พฤตกรรมผน าดานกจสมพนธ (Initiating Structure) เปนพฤตกรรมของผน าทแสดงออกถงความสมพนธระหวางผ น ากบผ ใตบงคบบญชาในดานความเขาใจในการด าเนนการตามนโยบายหรอตามแผนงาน การตดตอสอสารและวธการด าเนนการใหส าเรจลลวงไปดวยด ท าความเขาใจในการปฏบตงานทตองปฏบตเปนรายบคคล มลกษณะของการแบงงานทชดเจน ความสมพนธระหวางผบรหารกบผ ใตบงคบบญชา เปนไปตามต าแหนงหนาทการงานเทานน

ทงน การแสดงพฤตกรรมผน าทเนนงานและพฤตกรรมผน าทเนนความสมพนธ ผบรหารจะตองรจกเลอกรปแบบใหสมพนธกบสมาชกในองคการ ซงภาพท 2.1 จะแสดงถงรปแบบพฤตกรรมผน าได 4 ลกษณะ คอ การบอกใหท า (Telling) การขายความคด (Selling) การมสวนรวม (Participation) และการมอบหมายงาน (Delegating)

17

ภาพท 2.1 แบบจ าลองภาวะผน าตามสถานการณของ Hersey and Blanchard แหลงทมา: Hersey and Blanchard, 1982: 104.

ภาพท 2.1 แสดงถงรปแบบพฤตกรรมผน าตามสถานการณของ Hersey and Blanchard ซงแตละรปแบบมรายละเอยดดงน

การบอกใหท า (Telling) มความเหมาะส าหรบพฤตกรรมทเนนการท างานสง แต พฤตกรรมความสมพนธต า โดยทผน าตองก าหนดใหผ ใตบงคบบญชาปฏบตและอธบายในสงทตองปฏบตใหชดเจน ซงมความเหมาะสมกบผ ใตบงคบบญชามความรบผดชอบต าไมเตมใจท างาน มทกษะต า และขาดความเชอมนในการท างาน โดยผ บรหารเปนผ ก าหนดสงการใหผใตบงคบบญชาตองปฏบตตามทสงและมงทผลของงาน

การขายความคด (Selling) เหมาะกบพฤตกรรมการท างานสง พฤตกรรม ความสมพนธสงโดยผน าจะบอกลกษณะของการปฏบตงานในขณะเดยวกนผบงคบบญชาจะให

18

การสนบสนนผ ใตบงคบบญชาตามความตองการของผปฏบต รปแบบการขายความคดนจ ะมประสทธภาพสงสดเมอผ ใตบงคบบญชามความรบผดชอบสง และเตมใจทจะท างานมความเชอมนในการท างานแตขาดทกษะในการท างานทเหมาะสม ผน าจงตองใชวธการบอกลกษณะงานดวยการขายความคดเพอเสรมทกษะท างานทเหมาะสม

การมสวนรวม (Participation) เหมาะกบพฤตกรรมทเนนการท างานต า แตม ลกษณะเนนพฤตกรรมความสมพนธสง โดยผน าจะมการตดตอสอสารใหกบสนบสนนและแสดงบทบาทอ านวยการเฉพาะอยาง เพอใหงานส าเรจตามเปาหมาย ผน าแบบนจะมความเหมาะสมอยางยงกบสถานการณเมอผ ใตบงคบบญชามทกษะงานแตยงขาดความเชอมนในการปฏบตงาน ไมคอยมงหวงทจะบรรลวตถประสงคในงานนนเทาทควร ดงนน ผน าจงตองเปนผ ใหค าแนะน าในการคนหาความคด และตองกระตนในผ ใตบงคบบญชามสวนรวมในการตดสนใจในการท างานเพอใหบรรรลวตถประสงคตามทตองการไดอยางมประสทธภาพ

การมอบหมายงาน (Delegating) เหมาะกบพฤตกรรมทเนนการท างานและเนนความสมพนธต า โดยผ น าจะใหการสนบสนนเพยงเลกนอย และจะใหอสระและอ านาจแกผ ใตบงคบบญชาใหท างานส าเรจดวยตนเอง ซงผ น าแบบนจะสามารถท างานไดดทสดถาผ ใตบงคบบญชามความสามารถ และมการจงใจในตนเองสง ผบงคบบญชาจงตองมการก าหนดวตถประสงคในการปฏบตงานทชดเจน มการสรางความทาทายใหพนกงานไดท างานเพอมงความส าเรจของงาน

2.1.3.3 พฤตกรรมของผน าแบบแลกเปลยนของ Kuhner and Lawis

Kuhner and Lawis (1987: 469) มแนวคดพนฐานมาจากทฤษฏการแลกเปลยน ทางสงคมโดยเนนการแลกเปลยนประโยชนระหวางผบรหารกบผ ใตบงคบบญชา พวกเขาเชอวาทงสองฝาย คอ ผ บรหารกบผ ใตบงคบบญชา ตางกมอทธพลซงกนและกน ตางฝายตางอ านวยประโยชนกนใหและกน และตางกไดรบประโยชนตอบแทน ซงจากการวจยของ Bass พบวามองคประกอบทส าคญของภาวะผน าแบบแลกเปลยน คอ การใหรางวลตามสถานการณ และการบรหารแบบวางเฉย (Hater and Bass, 1988: 696; Bass and Avolio, 1990: 19-20) ทงน ขอสรปทไดจากแนวคดน แสดงใหเหนวา โดยพนฐานของผน าแลกเปลยนกคอการใชกระบวนการแลกเปลยนระหวางผน ากบผตาม โดยทผน ายอมรบความตองการของผตามดวยการใหวสดสงของมคาหรอแรงจงใจเพอเสรมแรงตามทตองการ แตมเงอนไขในการแลกเปลยนใหผตามท างานใหบรรลวตถประสงคตามทองคการมก าหนดเปาหมายไว

19

2.1.3.4 พฤตกรรมของผน าตามพฤตกรรมศาสตร ของ Blake and Mouton Blake and Mouton (1964: 11) ไดแบงพฤตกรรมผน าตามทฤษฏพฤตกรรม

ศาสตร 2 ดาน คอ พฤตกรรมความเปนผน าดานคน (Concern for People) ซงหมายถงการทผน าเอาใจใสตอทกขสขของผ ใตบงคบบญชา มความอาทรทงตอเรองงานและเรองสวนตว มการเปดโอกาสใหผปฏบตงานสามารถแสดงความคดเหนและมสวนรวมในการตดสนใจ และพฤตกรรมความเปนผน าดานผลผลต (Concern for Product) ซงหมายถงการทผน าใหความสนใจและใหความส าคญตองานมากกวาคน โดยในการปฏบตงานจะไมชอบใหมการกระจายอ านาจในการตดสนใจ ซงตองปฏบตงานตามทมอบหมายโดยยดผลของงานเปนส าคญ ทงน สามารถสรางตารางการบรหารแบบภาวะผน าทเรยกวาตาขายการจดการ ดงภาพท 2.2

ภาพท 2.2 ตารางตาขายการจดการ ของ Blake and Mouton แหลงทมา: Blake and Mouton, 1964: 14.

20

ภาพท 2.2 ตารางตาขายการจดการของ Blake and Mouton สามารถอธบาย พฤตกรรมผน าไดดงน 1) รปแบบการบรหารสโมสร (Country Club) ผน าจะสนใจในความตองการของคนโดยเนนทตวบคคลมากกวาผลงานจงมงตอบสนองความตองการของสมาชกเพอน าไปสความสบายใจมงเนนความเปนมตรและบรรยากาศทด เปดโอกาสใหสมาชกแสดงความคดเหน ผน าจะใหการสนบสนนชวยเหลอและใหสมาชกมสวนรวมในการตดสนใจ แตไมมงเนนทผลงานหรอผลผลต ทงน เพอตอบสนองมนษยสมพนธ อนน าไปสบรรยากาศทราบรนเปนกนเองในองคการและจะเกดสนตสขในงาน ตามรปแบบ 1.9 จงมลกษณะของความเปนมตรสมพนธสง แตกจสมพนธต า

2) รปแบบการบรหาร ทท าใ หแยลง ( Impoverished) ซ ง ในการปฏบตงานผน าจะไมเนนทงผลงานและตวบคคลในการปฏบตงาน มการใชความพยายามในระดบต า ขาดความตงใจเพอท างานใหไดผลตามทตองการ โดยทผน าจะใหอสระแกผ ปฏบตและไมพยายามสรางสรรคและกระตนใหสมาชกตนตวในการปฏบตงานและบรรยากาศการปฏบตงานในองคการมลกษณะเฉอยชาขาดความกระตอรอรน ในการปฏบตงานจะใหความสนใจในระบบงาน และผปฏบตงานนอยมาก เพยงแตรกษาสภาพสมาชกองคการใหคงอยเทานน ดงรปแบบ 1.1 เปนพฤตกรรมแบบย าแย ซงลกษณะการท างานของความเปนมตรสมพนธต าและกจสมพนธต า

3) รปแบบการบรการทางสายกลาง (Middle of the Road) ผน าจะมงผลงานความพอด โดยค านงถงความสมดลระหวางการปฏบตงานกบขวญและก าลงใจของสมาชกในระดบทพงพอใจรวมกนเปนภาวะผน าเชงสถานการณทสามารถเขากบผ รวมงานและสามารถสรางผลงานไดระดบหนง แตมไดใหผลงานทมประสทธภาพสงสด การปฏบตงานขององคการทด และเปนไปไดนนอยทการสรางความสมดลระหวางการท างานทตองการใหส าเรจ เปนการรกษาขวญและก าลงใจของคนใหอยในระดบทพงพอใจ รปแบบ 5.5 มลกษณะของความเปนแบบมตรสมพนธและแบบกจสมพนธทมความสมพนธในเชงสมดลกน

4) รปแบบการบรหารเปนทม (Team) ผน าจะเนนผลงานความส าเรจของงานมาจากบคคลทมความผกพนของสมาชกพงพาซงกนและกน เพอบรรลจดหมายองคการรวมกน ผน าจะเปนหวหนาทมงานทใหความเอาใจใสดแลเรองของเรองของคนและงานท าใหผปฏบตงานมขวญและก าลงใจผปฏบตงานจะใหการยอมรบนบถอไววางใจ ผลงานมคณภาพเปนผน าทมความสมบรณแบบ ผลสมฤทธของงานเกดขนจากคนในองคการทปณธานแนวแน มความตงใจจรง มการอาศยซงกนและกน เพอเปาหมายรวมกนในองคการ น าไปสความสมพนธอนดใน

21

ลกษณะทเชอถอไววางใจ และใหเกยรตยกยองนบถอตอกน ตามรปแบบ 9.9 มลกษณะของความเปนมตรสมพนธสง และกจสมพนธสง

5) รปแบบการบรหารใชอ านาจและการเชอฟง (Authority Compliance) ประสทธภาพในการท างานมาจากการจดสภาพของงานทมลกษณะแบบเผดจการซงผน าใหความสนใจเฉพาะผลงานโดยจะยดระบบงานเปนสญ และไมใหความสนใจเรองขวญก าลงใจของผ ปฏบตงานซงท าใหพฤตกรรมในดานมนษยสมพนธเกยวของนองทสด ตามรปแบบ 9.1 มลกษณะของความเปนมตรสมพนธต า และแบบกจสมพนธสง

Blake and Mouton (1964: 15) ใหทศนะวาพฤตกรรมผน าทพงประสงคมาก ทสดคอตามรปแบบตาขาย 9.9 ซงใหความส าคญสงกบทงงานและทงคน และผลการศกษาทรฐโอไฮโอพบวาพฤตกรรมในรปแบบทสง-สง ทงสองดานนเปนไปไดยาก ดงนนผน าจงตองมความยดหยนในการแสดงพฤตกรรมผน า

ทงน สงวน สทธเลศอรณ (2543: 286-287) ไดจ าแนกรปแบบของพฤตกรรม ผน าจากแนวคดของ Blake and Mouton (1964) ไดวา ผน าแบบมงงานเปนหลก (9.1) (Authority Compliance Management) เปนผน าทเนนผลงานมากกวาตวบคคล จดไดวาเปนผน าประเภทเผดจการ มการจดวางระเบยบกฏเกณฑตางๆ มการควบคม การก ากบและตดตามงานมาก ผ รวมงานหรอผใตบงคบบญชามโอกาสเสนอความคดเหนไดนอยทสด หรอเรยกวาพฤตกรรมแบบงานขนสมอง ผน าแบบมงตวบคคลเปนหลก (1.9) (Country Club Management) เปนผน าทเนนตวบคคลมากกวาผลงาน เปนการสรางสมพนธภาพทด และบรรยากาศขององคการเปนแบบมตรภาพ หรอเรยกวาพฤตกรรมแบบชมนมสงสรรค ผน าแบบมงผลงานและตวบคคลต า (1.1) (Impoverished Management) เปนผน าไมเนนทงผลงานและตวบคคล เปนผน าทมลกษณะขาดความเปนผน า ในการท างานจะปลอยปละละเลยเพยงเพอเอาตวรอดเทานน และสามารถท าใหองคการลมสลายได สวนผน าแบบมงผลงานและตวบคคลปานกลาง (5.5) (Middle of the Road Management) เปนผ น าทเนนผลงานและตวบคคลปานกลาง ทมงเนนความสมดลระหวางประสทธภาพของการผลต หรอการบรการและขวญก าลงใจของผ รวมงานหรอเรยกวาพฤตกรรมแบบเดนสายกลาง (Pendulum Management) และผน าแบบมงผลงานและตวบคคล (9.9) (Team Management) เปนผน าทเนนทงผลงานและตวบคคล คอการใหไดผลผลตหรอการบรการทมคณภาพ ไดความพงพอใจจากผปฏบตงาน สมาชกมความสมพนธและไววางใจตอกนเปนอยางด

22

2.1.3.5 พฤตกรรมของผน าของ Likert Likert (1961: 7) ไดศกษาแบบของการเปนผน าในกจกรรมอตสาหกรรมบรษท

ประกยภย และหนวยงานของรฐบาล หลงจากทวเคราะหขอมลตางๆ แลว ไดแบงแบบของผน าออกเปน 2 ประเภท คอ

1) ผน าทใหความส าคญกบคนงาน (Employee Centered Leaders) จะใหความสนใจในปญหาของผ ใตบงคบบญชา การสรางกลมงานทมประสทธภาพ มเปาหมายของการปฏบตงานสง สามารถทจะท าใหผ ใตบงคบบญชาเขาใจถงเปาหมายการปฏบตงานไดอยางชดเจน และใหทกคนมเสรภาพในการท างาน

2) ผน าทใหความส าคญกบผลผลต (Production Centered Leaders) จะมงเนน การควบคมผ ใตบงคบบญชาอยางใกลชดและใชวธการจงใจตางๆ ในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธผล 2.1.3.6 พฤตกรรมของผน าของ House

House (1971: 321) ไดพฒนาทฤษฎทางสเปาหมายขน โดยมจดมงหมายทจะ ศกษาผลของพฤตกรรมผน าตอความพงพอใจและการปฏบตงานของผ ใตบงคบบญชา House (1971 อางถงใน บ าเรอ จรเกต, 2548: 40-41) ไดเสนอวา ผ น าควรสรางแรงจงใจใหแกผ ใตบงคบบญชาโดยการเพมคาตอบแทนทมคณคาเปนรางวลทเขาสามารถท างานไดส าเรจตามเปาหมายและควรชวยใหหนทางสความส าเรจนงายพอทจะพยายามเดนไป โดยชวยลดอปสรรคและแกปญหาของงานนอกจากนน ควรเพมโอกาสใหลกนองแตละคนไดมโอกาสทจะมความพงพอใจทจะประสบความส าเรจเชนน รวมทงผน าควรสรางความพงพอใจใหกบลกนอง โดยเฉพาะความพงพอใจในตวผน า (Yukl, 2006: 99)

จากแนวคดของทฤษฎทางสเปาหมาย (Path-Goal Theory) น พบวาภาวะผน าท มประสทธภาพนนจะตองชวยเหลอใหผ ใตบงคบบญชาบรรลเปาหมายของงานและเปาหมายสวนตวของพวกเขา ดวยการท าทางสเปาหมายใหชดเจน โดยเฉพาะอยางยงเปาหมายในการไดรบผลตอบแทนจากการปฏบตงานเชน เงน งานทนาสนใจ การเลอนขน โอกาส เพอความเจรญกาว หนาและการพฒนาตนเอง ซงในการทจะไดผลดงกลาวน ผน าจะตองจ าแนกบทบาทของต าแหนงและงานอยางชดเจน ชวยขจดสงขดขวางการท างานออกไป ใหการสนบสนนใหลกนองไดรวมก าหนดเปาหมาย สนบสนนความพยายามและการรวมมอของกลมเพมโอกาสเพอความพงพอใจของลกนองแตละคนในการท างานโดยไมควบคมและกดดนภายในองคการการจะใหผลตอบแทนตองชดเจนและไมปดบงหรอกดกนสงทลกนองหรอบคคลอนมงหวง ซง House (1971: 322) ได

23

เสนอแบบพฤตกรรมของผน าไว 4 แบบ ดงนคอ 1) ภาวะผน าแบบชแนะ (Directive Leadership) คอ ผน าจะบอกหรอ

สงใหผ ใต บงคบบญชาท าในสงทตองการ ควบคมการปฏบตงานอยางใกลชด ดแลใหปฏบตตามกฎ ระเบยบและวธการท างาน จดตารางการท างานและประสานงาน

2) ภาวะผน าแบบสนบสนน (Supportive Leadership) ผน าแบบนจะใหความสนใจ ตอความตองการและความเปนอยของผ ใตบงคบบญชา ใหความเปนกนเองและเปนเพอนในการปฏบตงาน

3) ภาวะผน าแบบมสวนรวม (Participative Leadership) คอ ผน าทแสวงหาความคดและขอเสนอแนะตาง ๆ จากผ ใตบงคบบญชา และน ามาพจารณาในการปฏบตงาน และการตดสนใจ

4) ภาวะผน าแบบมงความส าเรจ (Achievement-Oriented) คอ ผน าทมงความส าเรจของงานเปนส าคญ โดยจะตงเปาหมายงานททาทาย พยายามปรบปรงวธการท างานใหดทสด เนนผลงานทสงกวามาตราฐานและใหความมนใจวาลกนองตองปฏบตงานไดสงกวามาตราฐาน

นอกจากนน ตวแปรกลางจากสถานการณ (Situational Moderator Variables) ทน ามาพจารณาวามสวนในการท าใหพฤตกรรมของผน าหรอภาวะผน ามผลตอความพงพอใจและการปฏบตงานของผ ใตบงคบบญชา ไดแก ลกษณะของงานและสงแวดลอม (Characteristics of Task and Environment) ไดแก ลกษณะของงานและสงแวดลอมของงาน เชนงานทาทาย นาสนใจมคณคาหรองานทคลมเครอ สบสน ยงยาก นาเบอ อนตราย และเพมความเครยด รวมทงระบบอ านาจ หนาทและความสมพนธระหวางกลมคนท างาน เปนตน และลกษณะของผ ใตบงคบบญชา (Characteristics of Subordinate) ซงกคอ ลกษณะของผปฏบตงานทมความร ความมนใจ อยากประสบความส าเรจ ชอบรบผดชอบและชอบความเปนอสระในการท างานหรอผปฏบตงานทมความรและทกษะนอย ไมมนใจ ไมชอบรบผดชอบ ชอบใหสงหรอชแนะและตองการการควบคมดแลใกลชด

ส าหรบภาวะผน าแบบชแนะ (Directive Leadership) จะพบวามประสทธภาพ และมผลตอการเพมความพยายามของผ ใตบงคบบญชา เมองานมลกษณะไมมโครงสรางและซบซอน ผ ใตบงคบบญชาขาดประสบการณ และองคการหรอหนวยงานไมมกฎและวธการด าเนนงานทชดเจนซงสงเหลานจะท างานคลมเครอ ผตามไมรจะท าอยางไร หรอไมรวาองคการคาดหวงอะไรจากเขา จงท าใหความคาดหวงของเขาต าลง รวมทงความพยายามในการปฏบตงาน

24

ดวย อยางไรกตามเมอใดงานมโครงสรางชดเจน งายตอการทจะปฏบตและผตามมความรความสามารถ ภาวะผน าแบบชแนะกจะไมมผลตอความพยายามของผตาม

ทฤษฎทางสเปาหมาย พบวา เมองานมลกษณะนาเบอสรางความตงเครยดหรออนตราย ภาวะผน าแบบสนบสนน (Supportive Leadership) จะมประสทธภาพ เพราะจะชวยเพมความพยายาม และความพงพอใจใหกบผปฏบตงานได ทงน เพราะภาวะผน าแบบนจะชวยเสรมความมนใจ ลดความวตกกงวล และท าใหความไมชอบงานนอยลง แตอยางไรกตาม เมอใดงานมความทาทาย นาสนใจ และผปฏบตงานมความมนใจแลว ภาวะผน าแบบสนบสนนกจะมผลตอความพงพอใจและการปฏบตงานของผตามนอยมาก

ส าหรบภาวะผน าแบบมสวนรวม (Participative Leadership) และภาวะผน าแบบมงความส าเรจ (Achievement-Oriented) นน มการศกษาถงผลทท าใหผตามมความพงพอใจและการปฏบตงานนอยกวาทงภาวะผน าทงสองแบบขางตน อยางไรกตามกพบวา ภาวะผน าแบบมสวนรวมจะเพมความพยายามและความพงพอใจใหแกผตามได เมองานไมมโครงสรางทชดเจน การทผตามไดรบโอกาสใหมสวนรวม ยอมท าใหเกดความเขาใจในงานดขนและรสกคณคาของตวเองทไดรบการยกยอง ท าใหเกดความพงพอใจมากขน สวนภาวะผน าแบบมงความส าเรจจะมผลตอความพงพอใจและความพยายามของผตาม เมองงานมโครงสรางทซบซอน เพราะภาวะผน าแบบนแสดงความมนใจและคาดหวงในความส าเรจของผตาม โดยตงเปาหมายททาทายและหาวธทท างานทดเพอชวยใหประสบความส าเรจ

2.1.3.7 พฤตกรรมของผน าของ Yukl ในปจจบน ผบรหารจะตองแสดงพฤตกรรมในการเปนผน าองคการ แตแบบแผน

พฤตกรรมของผ น าทเนนดานผลผลตหรอพฤตกรรมของผ น าทเนนดานคนนน ไมใชสงทจะรบประกนไดวา จะเปนพฤตกรรมทดทสดในทกสถานการณ (สรพล พฒค า, 2547: 15-16) ซง Yukl (2006) ไดศกษาและขยายแนวคดตอจากแนวคดของ Blake and Mouton โดยพจารณาผลสบเนองจากพฤตกรรมทเหมาะสมในสถานการณทตางกนออกไป ทงน Yukl (2006) ไดใหขอสงเกตวา พฤตกรรมของผน านนจะตองมความสมพนธกบสถานการณ เพราะสถานการณจะมผลกระทบตอความส ารจของพฤตกรรมของผ น า โดยเขาไดพฒนากรอบพฤตกรรมของผ น าออกเปน 3 ประเภท คอ 1) พฤตกรรมผน าทเนนงาน 2) พฤตกรรมผน าทเนนความสมพนธ และ 3) พฤตกรรมผน าทเนนการเปลยนแปลง (บ าเรอ จรเกต, 2548: 43-45)

1) พฤตกรรมผน าทเนนงาน (Task-Oriented Behaviors) พฤตกรรมของผน าในดานนจะเนนทความชดเจนในการจดระบบงาน บทบาทของสมาชกทเกยวของกบงาน

25

การวางแผนการจดการ และการก ากบตดตามผลการด าเนนงานในองคการ โดยเนนทความส าเรจของงานเปนหลก ซงผน าจะใขทรพยากรและบคลากรอยางคมคามประสทธภาพ ยดมนในการรกษาความเทยงตรงและความมนคงในการะบวนการท างาน รวมทงการบ ารงรกษา การปรบปรงใหไดผลผลตเพมมากขนดวย ผน าทเนนงานนจะมการแสดงพฤตกรรมในการบรหารจดการ คอ มการวางแผน มการควบคมก ากบตดตามการด าเนนงานตามนโยบาย มการก าหนดเปาหมาย ภาระงาน แผนงาน โครงการและกจกรรม มระบบการใชทรพยากรและบคลากรอยางมประสทธภาพ มการบ ารงรกษาและด าเนนการพฒนาบคลากรดวยความเทยงตรงและมนคง มงเนนและใหความส าคญกบการสงการ การควบคม การก ากบตดตามการปฏบตงานของผ ใตบงคบบญชาอยางเครงครดเพอความส าเรจของงาน โดยมงเนนผลลพทจากการปฏบตเพอความส าเรจของงานเปนเปาหมายสงสด

2) พฤตกรรมผน าทเนนความสมพนธ (Relation-Oriented Behaviors) ผน าประเภทนจะมงเนนการใหการชวยเหลอ สนบสนนการพฒนา แสดงการรบร การใหค าปรกษา และการบรหารความขดแยง จะเนนการปรบปรงความสมพนธและการชวยเหลอบคคลเพอเพมความรวมมอในการท างานทเปนหมคณะตลอดจนเนนการสรางอง คการดวย ผ น าทเนนความสมพนธนจะมการแสดงพฤตกรรมในการบรหารจดการ คอ มการชวยเหลอผบฏบตงานตงแตการวางแผนงาน การด าเนนการ มการใหค าปรกษา การนเทศงาน การใหความเชอถอและความไววางใจตอกนในการปฏบตงาน มการเปดโอกาสใหสมาชกมอสระและมสวนรวมในการเสนอแนะเกยวกบการปฏบตงาน สามารถตดสนใจในการปฏบตงานไดดวยตนเอง ใหความตระหนกค านงถงการเสรมสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงาน โดยยดถอความสามารถของบคคลเพอใหมผลตอความส าเรจของการปฏบตงานตามนโยบาย และเปาหมายขององคการอยางมประสทธภาพและประสทธผล

3) พฤตก รรมผ น า ท เ นนการ เป ล ยนแปลง (Change-Oriented Behaviors) ผ น าประเภทนจะใหความส าคญกบการวเคราะหสภาพแวดลอม และวเคราะหเหตการภายนอกทเกดขน มการท าวสยทศนใหเปนทนาสนใจ มการเปลยนแปลง การก าหนดเปาหมาย หลกการนโยบายในการด าเนนงาน มการน าเสนอโครงการใหมๆ มการผลกดนเพอใหเกดการเปลยนแปลง การรวมมอในการสนบสนนการด าเนนการเปลยนแปลง กจกรรมตางๆ ทเกดขนจะเกยวของกบการปรบตวเพอการเปลยนแปลงใหเขากบสภาพแวดลอม ผน าทเนนงานน จะมการแสดงพฤตกรรมในการบรหารจดการ คอ มการปฏบตตนในการบรหารงานเปนแบบอยางทแสดงใหเหนถงความค านงถงสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลง มการสรางบรรยากาศของ

26

หนวยงานใหเกดความไววางใจกนในระดบสง มวสยทศน สามารถปรบตวไดตามสถานการณ มระบบการบรหารจดการทด กระต นใหสมาชกตระหนกถงความส าคญของการเปลยนแปลงองคการเพอใหมความเหมาะสมตามสถานการณสนบสนนการเสรมสรางทกษะและการมสวนรวมในการพฒนาทมงาน ซงเนนระบบการบรหารงานแบบมงสมฤทธ จดใหมระบบการใหสงจงใจแบบใฝสมฤทธผลของงาน มการพฒนาระบบการใหรางวลเพอกระตนใหมผลตอความส าเรจของการปฏบตงานตามนโยบายและเปาหมายขององคการอยางมประสทธภาพและประสทธผล

จากแนวคดรปแบบพฤตกรรมทง 3 ประการ Yukl (2006) มความเชอวา สภาพแวดลอมจะมบทบาทส าคญในการก าหนดความส าเรจขององคการดวย และถาพจารณาพฤตกรรมผน าทเนนงานจะมลกษณะทตรงกบมตกจสมพนธ และพฤตกรรมผน าทเนนสมพนธจะตรงกบมตมตรสมพนธของ Hersey และ Blanchard

สรพล พฒค า (2547: 15) ไดอภปรายถง การใหค าจ ากดความตามแนวคดของ Yukl (2006) วาในสภาพแวดลอมทมความคงท พฤตกรรมทมงเนนงานควรจะน ามาใชมากกวาพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง เนองจากพฤตกรรมทเนนงาน เปนพฤตกรรมทชวยใหประสทธภาพของงานเพมขน การด าเนนตามพฤตกรรมนจงมความจ าเปน สวนพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลงจะน ามาใชในการก ากบตดตามกบสภาพแวดลอมและการเผยแพรในความรเกยวกบสงใหมๆ ในท านองเดยวกน พฤตกรรมทมงเนนความสมพนธจะน ามาใชไดงายกวาในสภาพแวดลอมทม ความซบซอนไมคงท โดยในสภาพแวดลอมทไมคงทนน พฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลงจะกอใหเกดการบรรลผลส าเรจไดมากทสด

เสรมศกด วศาลาภรณ (2538: 29) เสนอวา พฤตกรรมของผ น าในยคทมการเปลยนแปลง ผบรหารจะตองเปนผ ทมวสยทศนกวางไกล มความร ความสามารถและการบรหารจดการทด เพอทจะน าองคการไปสความส าเรจตามเปาหมาย ซงสอดคลองกบ สมาณ ไพศาลเวชกรรม (2546: 72) ทเสนอวา ผน าในยคการเปลยนแปลงควรใหความส าคญกบการเปลยนแปลง มงสรางสงใหมๆ พฒนาและปรบเปลยนองคการมความมนคงทางอารมณ มคณธรรมจรยธรรม มความกลาหาญทจะปรบเปลยนไปสสงทดกวาหรอ ศรพงศ พฤทธพนธ (2546: 5) ทเสนอวา พฤตกรรมผน าในยคทมการเปลยนแปลงตองมงสรางองคการไปสความเปนเลศ ลดการผดพลาดในการปฏบตงานและการน ากระบวนการบรหารมาใช เปนตน ซงจากความคดเหนเขางตนน เหนไดวาพฤตกรรมของผน าทเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณในยคปจจบนอาจมความสอดคลองกบพฤตกรรมของผน าทมงเนนการเปลยนแปลงนนเอง

27

จากการศกษางานเขยนทางวชาการตางๆ พฤตกรรมของผน านนมความส าคญและมอทธพลตอกลมหรอตอองคการ เพราะเปนเหมอนสวนหนงของสญลกษณและวฒนธรรมขององคการ แนวคดเกยวกบพฤตกรรมของผน านน แมจะมปรากฏอยหลากหลาย แตหากสงเกตในภาพรวมแลวจะเหนไดวามลกษณะทคลายคลงกน เพยงแตจะมความแตกตางในลกษณะของการเรยกชอหรอรายละเอยดปลกยอยบางสวนเทานน ยกตวอยางเชน รปแบบพฤตกรรมของผน าทใหความส าคญกบงาน อาจเรยกวา ผน าแบบควบคม ผน าแบบเผดจการ ผน าแบบมตกจสมพนธ ผน าแบบมงงาน ผน าแบบสงการ ผน าแบบบงการ หรอผน าแบบมงผลผลต เปนตน สวนรปแบบพฤตกรรมของผน าทใหความส าคญกบคน อาจเรยกไดวา เปนผน าแบบประสานประโยชน ผน าแบบมงประสทธผล ผน าแบบมตมตรสมพนธ หรอผน าแบบอ านวยการกได เปนตน นอกจากนน ยงสามารถสรปไดอกวา ทกพฤตกรรมของผน ามความเหมาะสม แตไมมพฤตกรรมของผบรหารทดทสดทมความเหมาะสมกบทกสถานการณ ผ น าทจะบรหารงานไดอยางประสบผลส าเรจนน จะตองปรบพฤตกรรมความเปนผน าใหสอดคลองกบสถาพแวดลอมอยางใดอยางหนงตามเงอนไขของสถานการณตางๆ ตลอดจนเลอกใชรปแบบพฤตกรรมในการแสดงออกอยางสมดลและเหมาะสมในสถานการณตางๆ ดวยเชนกน

อยางไรกตาม ผบรหารองคการธรกจ ควรใหความสนใจในการแสดงพฤตกรรมของผน าในการบรหารงานองคการ โดยเฉพาะอยางยงในปจจบน ทสภาพแวดลอมทางธรกจมอตราการแขงขนทสง แตละองคการมงสรางความไดเปรยบจากการสรางสรรคสงใหมๆ หรอน านวตกรรมเขามาใชเพอสรางความอยรอด ดงนน ผน าในองคการจะตองเปนผ ทรทนตอสภาวะการณของการเปลยนแปลง และเลอกใชพฤตกกรมทเหมาะสมในการบรหารจดการ และเหมาะสมกบสภาวะการณทเกดขนนนๆ 2.2 สภาพแวดลอมในการท างาน

2.2.1 ความหมายของสภาพแวดลอมในการท างาน Woolf (1981 อางถงใน ปทมาภรณ สรรพรชยพงษ, 2545: 45) จาก Webster’s New

College Dictionary ใหความหมายของสภาพแวดลอมวา หมายถง สภาพภายนอกโดยรวมทงหมด และสงทมอทธพลตอชวต และการพฒนาสงมชวตแตละสง ซง James and Jones (1974: 1096-1112) เสนอวา ถาเปนสภาพแวดลอมในการท างาน จะหมายถง สงตางๆ ทอยลอมรอบตวผปฏบตงาน ซงในขณะทปฏบตงานในสถานประกอบการใดๆ กตาม ผปฏบตงานยอมถกแวดลอมดวยสภาพแวดลอมตางๆ ไดแก เสยง แสงสวาง อณหภม ฝ น ไอระเหย ละอองสารเคม

28

ซงมผลตอตวผปฏบตงาน แตส าหรบบางองคการจะหมายถง สภาวะ การท างาน (Working Condition) ไดแก แนวทางการท างาน ชวงเวลาการปฏบตงาน เขาไวเปนสวนหนงของสภาพแวดลอมในการท างานดวยกได ทงน สภาพแวดลอมในการท างาน อาจหมายถงทกสงทกอยางทรวมทงหมดอยรอบลอมบคคลหรอกลม ไดแก สภาพแวดลอมทางกายภาพ สงคม หรอ วฒนธรรม ซงตางกมอทธพลตอพฤตกรรมและความรสกตอมนษยทงสน

นอกจากนน สภาพแวดลอมการท างานยงเปนปจจยส าคญทชวยใหผปฏบตงานท างานใหกบองคการอยางเตมความสามารถ ถาสภาพแวดลอมในการท างานไมด มลกษณะเสยงอนตรายหรอมสภาพแวดลอมไมเหมาะสม จะเปนสาเหตทท าใหผท างานไมมก าลงใจในการท างาน ประสทธภาพในการท างานของบคคลนนกจะลดลง ดงนน การจดสภาพแวดลอมในการท างานใหดจะมประโยชนในดานการเพมพนประสทธภาพของการท างาน เนองจากการจดสภาพแวดลอมในทท างานใหดนนยอมเปนเครองจงใจใหผ ปฏบตงานท างานดวยความเตมใจ เตมก าลงความรความสามารถ เปนผลใหหนวยงานสามารถเพมปรมาณงานไดมากขน (ชตมา บรณธนต, 2539 อางถงใน ปทมาภรณ สรรพรชยพงษ, 2545: 45)

งานวจยนใหความหมายของ สภาพแวดลอมในการท างาน คอ สงตางๆ ทอยรอบตวบคคล ทสามารถสงผลตอพฤตกรรมและความรสกของบคคลนนๆ โดยอาจเปนสงทสงเสรม เออประโยชนตอการท างาน หรออาจเปนอปสรรคตอการท างานกได

2.2.2 องคประกอบของสภาพแวดลอมในการท างาน การอยในสถานทท างานหรอสภาพแวดลอมการท างานทด นบวาเปนสงส าคญอกประการ

หนง เนองจากสามารถชวยใหคนในองคการท างานไดอยางมประสทธภาพ Schultz (1998 อางถงใน สดารตน เหลาฉลาด, 2547: 45) เสนอวา สภาพแวดลอมในการท างาน หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวในสถานทท างาน ซงประกอบดวยสภาพแวดลอมทางกายภาพและสภาพแวดลอมทางจต ซงมความสมพนธกนและมสวนส าคญในการออกแบบสถานทท างานเพอใหมความเหมาะสมกบผท างาน

ในการศกษาของ วนภา วองวจนะ (2535) และ วไลพร มณพนธ (2539) แบงปจจยดานสภาพแวดลอมการท างานออกเปน 3 ลกษณะ คอ สภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพแวดลอมการท างานทเกยวกบดานสงคม สภาพแวดลอมการท างานทเกยวของกบดานจตใจ โดยสภาพแวดลอมดานกายภาพ หมายถง สภาพแวดลอมตางๆ ภายในทท างาน ประกอบดวย แสงสวาง เสยง สภาพอากาศ เครองมอเครองใชในการท างาน หองท างาน และสงทเออตอการ

29

ปฏบตงาน สวนสภาพแวดลอมการท างานทเกยวกบดานสงคม หมายถง สงคม สงแวดลอมภายในองคการทมผลกระทบตอบคคลผปฏบตงาน แบงออกเปนดานสมพนธภาพและดานการสนบสนนและสดทาย คอ สภาพแวดลอมการท างานทเกยวของกบดานจตใจ หมายถง ความคด ความรสกของผปฏบตงานทมตอสงแวดลอมในการท างานทงดานกายภาพ และจตใจ แบงออกเปน ความมอสระในการท างาน ความตองการการพฒนาตนเองและบรรยากาศแบบประชาธปไตย (วนภา วองวจนะ, 2535; วไลพร มณพนธ, 2539 อางถงใน สดารตน เหลาฉลาด, 2547: 43)

Savichi and Cooley (1987 อางถงใน กรวกา พรมจวง, 2541) ไดแบงลกษณะสภาพแวดลอมการท างานออกเปน 3 ดาน คอ 1) สภาพแวดลอมทเกอหนนตอการท างาน ประกอบดวย ความเปนอสระในการท างาน การมงงาน ความชดเจนในงาน การน านวตกรรมมาใช และสภาพแวดลอมทางกายภาพทอ านวยความสะดวกในการท างานจะสงเสรมใหบคลากรเกดความพงพอใจในการท างาน 2) สภาพแวดลอมทมการควบคม และ 3) สภาพแวดลอมทมความกดดน

ในขณะเดยวกน Moos (1994 อางถงใน Yamamura and Westerman, 2007: 153) ไดสรปแนวคดในการศกษาสภาพแวดลอมการท างานไวในหนงสอ “Work Environment Scale Manual” โดยใหความหมายสภาพแวดลอมการท างานวา หมายถง การรบรของบคคลทมตอสภาพแวดลอมในงานของบคคลนนนนเอง โดย Moos (1994) ไดแบงมตในการศกษาสภาพแวดลอมการท างานเปน 3 มต ไดแก มตสมพนธภาพ มตความกาวหนาในหนาทการงาน และมตการคงไวและการเปลยนแปลง

1) มตสมพนธภาพ (Relationship Dimensions) หมายถง การรบรในการมความเกยวของ ในการมสวนรวม และมความผกพนของบคลากรตองาน ความเปนมตรและการสนบสนนในระหวางเพอนรวมงาน และการทหนวยงานใหการสนบสนน โดยกระตนใหบคลากรในองคการสนบสนนซงกนและกน มตนประกอบดวย 3 ดาน คอ ดานการมความเกยวของในงาน ดานความผกพนระหวางเพอนรวมงานและดานการสนบสนนจากหนวยงาน

(1) ดานการมความเกยวของในงาน (Involvement) หมายถง การทบคลากรรบรวาตนเอง และเพอนรวมงานมสวนรวมในงาน เปนหวงและมความผกพนในงานเชนไดมสวนในการเขารวมประชม ไดรวมเสนอความคด หรอปฏบตกจกรรมตางๆ ทเกยวของในการปฏบตงาน และไดแสดงตนยอมเปนอาสาสมคร หรอยอมปฏบตงานลวงเวลาในการปฏบตงานในหนวยงาน

(2) ดานความผกพนระหวางเพอนรวมงาน (Peer Cohesion) หมายถง การรบรถงบรรยากาศความเปนมตรระหวางเพอนรวมงาน และการใหแรงสนบสนนซงกนและกน ใน

30

การปฏบตงาน เชน เพอนรวมงานชวยเสนอการพจารณาความดความชอบใหเพอนรวมงานดวยกน ใหไดรบการพจารณา หรอชวยปฏบตงานในความรบผดชอบของเพอนรวมงาน เมอมโอกาสทสามารถชวยเหลอซงกนและกนได

(3) ดานการสนบสนนจากหวหนา (Supervisor Support) หมายถงการรบรวาหวหนางานใหการสนบสนนในดานการยกยองชมเชย และใหก าลงใจผ ใตบงคบบญชาและกระตนใหบคลากรใหแรงสนบสนนตอเพอนรวมงาน

2) มตความกาวหนาในหนาทการงาน (Personal Growth Dimensions) หมายถง การรบรในความกาวหนา และการจดการในสภาพแวดลอมของการท างาน ซงมตน ประกอบดวย 3 ดาน คอดานการสนบสนนความมอสระในการท างาน ดานการมงมนในการท างาน และดานความกดดนในการท างาน

(1) ดานการสนบสนนความมอสระในการท างาน (Autonomy) หมายถง การรบรวา หนวยงานสงเสรมสนบสนนใหบคลากรตดสนใจในการท างานดวยตนเอง มความมากนอยในการสนบสนนใหมอสระในการตดสนใจหรอปฏบตงานดวยตนเอง ทงนยงไดท างานอยางมอสระมากเทาไรกยงจะท าใหบคลากรไดรบขอมลปอนกลบเทานน ท าใหบคลากรมโอกาสใชความร ใชทกษะสวนตว และทกษะทางวชาชพทมอยไดอยางเตมท สามารถคดสรางสรรคสงใหมๆ ทน ามาใชพฒนาการปฏบตการงานใหดขนได ในทางตรงกนขามสภาพแวดลอมการท างานทขาดการสนบสนนความมอสระในการท างาน จะท าใหเกดความคบของใจ และอาจท าใหรสกวาตนเองลมเหลวในการท างาน และเกดความเหนอยหนายตอการท างานได

(2) ดานการมงมนในการท างาน (Task Orientation) หมายถง การรบรในการตระหนกและใหความส าคญ ถงความส าเรจของงานบคลากร โดยยดหลกการวางแผนทด มประสทธภาพ และด าเนนงานตามแผนงานทก าหนดไว โดยหนวยงานมความมงมนในการวางแผนการปฏบตงาน ผลกดนใหมการด าเนนงานตามแผนงาน เพอความมประสทธภาพในงานทท าใหส าเรจลลวงไดดวยด

(3) ดานความกดดนในการท างาน (Work Pressure) หมายถง การรบรในการมสภาพ การท างานทเรงรบ ในการปฏบตงานใหบรรลวตถประสงค ยกตวอยางเชน การทบคลากรตองท างานแขงขนกบเวลา หรอตองปฏบตงานในภาวะฉกเฉนและวกฤต ความกดดนตางๆ ทบคลากรรบรได กจะมอทธพลในการท างานเปนอยางมาก อาจท าใหบคลากรเกดความเบอหนายไมพงพอใจได

31

3) มตการคงไวและการเปลยนแปลงระบบงาน (System Maintenance and Change Dimensions) หมายถง การรบรวาโครงสรางของงานมความโปรงใส ชดเจน มตน ประกอบดวย 4 ดาน คอ ดานความชดเจนของงานดานการควบคมงาน ดานการน านวตกรรมมาใชในงาน และดานสภาพแวดลอมทางกายภาพ

(1) ดานความชดเจนของงาน (Clarity) หมายถง การรบรความชดเจนในการปฏบตงานประจ าวน โดยในหนวยงานมการประกาศ หรอแจงใหบคลากรทราบถงความคาดหวงของผบรหารหรอความคาดหวงของหนวยงานในการปฏบตงานประจ าวน และมการสอสารเกยวกบกฎระเบยบตางๆ ภายในหนวยงานอยางชดเจน มการวางมาตรฐานและแบบแผนในการปฏบตงาน มการก าหนดสายการบงคบบญชา และก าหนดบทบาทหนาทความรบผดชอบของบคลากรแตละระดบไวชดเจน และมการสอสารเปดเผยเกยวกบกฎระเบยบ และนโยบายตางๆภายในหนวยงาน แจงใหทราบกนอยางชดเจน และทวถง ความชดเจนตางๆ ทมในหนวยงานจะชวยท าใหเปนแรงจงใจและท าใหเกดความพงพอใจในงานของบคลากรได

(2) ดานการควบคมงาน (Control) หมายถง การรบรวาหนวยงาน มกฎเกณฑและ หลกการหรอแนวทาง ในการควบคมและตรวจสอบการปฏบตงาน ของบคลากรไวภายใตการควบคมของผบรหาร โดยหวหนางานเปนผดแลใหพนกงานปฏบตงานภายใตกฎเกณฑ ระเบยบมาตรฐานทไดก าหนดไว ซงถาผบรหาร หรอหวหนางานใหความสนใจตอกฎเกณฑ หลกการอยางเครงครดมากกวาการค านงถงความเปนบคคลของบคลากร อาจกอใหเกดความเครยด และความไมพงพอใจ ในการปฏบตงานของบคลากรไดดงนนในการควบคมงานควรมความเหมาะสมใน การใชกฎเกณฑ ระเบยบตางๆ ในการควบคมการปฏบตงาน

(3) ดานการน านวตกรรมมาใชในงาน หมายถง การรบรวาหนวยงานมการสงเสรมการน านวตกรรมใหมๆ มาใชในหนวยงานโดยเนน ทวธการแปลกใหม มความหลากหลาย และมการเปลยนแปลงเกดขน เชน การน าวทยาการเทคโนโลยใหมๆ มาใชในการบรหารจดการ การน าเทคโนโลยใหมๆ หรอการเปลยนแปลงมาใชในการบรหารจดการในการบรหารงานบคคล โดยบคลากรสามารถรบร เขาใจและสามารถเขารวมในการน าเอานวตกรรมนนๆ มาใชในงานได สงตางๆ ทเกดขนนจะสรางความพงพอใจในงานพรอมกบความแปลกใหมทเกดขน

(4) ดานสภาพแวดลอมทางกายภาพ (Physical Comfort) หมายถง การทหนวยงานจดสภาพ ในสภาพแวดลอมในสถานทปฏบตงาน ไดแก แสง ส เสยง หรอ ธรรมชาตตางๆ ใหเหมาะสมในการปฏบตงานและยงเปนการอ านวยความสะดวกสบายในการท างานใหบคลากรไดรบความสะดวกสบาย ไมตงเครยดจากสภาพแวดลอมในทท างาน เชน ภายในหอง

32

ท างานมอากาศถายเทไดสะดวก มแสงสวางภายในเหมาะสม ไมมกลน เสยง ทรบกวนในการปฏบตงานอณหภมภายในหนวยงานทเหมาะสมไมรอนหรอเยนจนเกนไป จะชวยสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงานไดเปนอยางมาก

นอกจากนน จากการศกษาแนวคดเกยวกบสภาพแวดลอมในการท างานทสงเสรมความคดสรางสรรคซงสอดคลองกบการเปนองคการแหงนวตกรรม พบการศกษาของ ละออ หตางกร (2534) ทเสนอวา สภาพแวดลอมในการท างาน สามารถแบงไดเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ สภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพแวดลอมทางสงคม และสภาพเเวดลอมทางดานจตใจ ทงนในการศกษาของ ละออ หตางกร (2534 อางถงใน นรมล พมน าเยน, 2546: 53-55) ไดอธบายสภาพแวดลอมในแตละดานไวดงน

1) สภาพแวดลอมทางกายภาพ หมายถง สภาพแวดลอมตางๆ ภายในทท างาน ประกอบดวย แสงสวาง เสยง สภาพอากาศ หองท างาน อปกรณเครองมอเครองใช และสงทเออตอการเรยนร

(1) แสงสวาง มความส าคญตอการท างาน เพราะแสงสวางทนอยจะท าใหตองเพงสายตามาก ท าใหกลามเนอตาออนลา ท าใหขาดสมาธในการท างานสงผลตอ ความคดสรางสรรคในการท างาน

(2) เสยง มผลตอความคดสรางสรรคในการท างาน เนองจากเสยงทดงมากจะท าลายสมาธและเปนอนตรายตอเยอแกวห หากท างานทตองใชความสนใจในการท างานเปนพเศษในหองทมเสยงดงเพยง 6 ชวโมง จะท าใหผปฏบตงานออนลา ซงในทางตรงกนขาม เมอปดหองเปดครองปรบอากาศ กจะเพมสมาธในการท างานและสามารถเกดความคดสรางสรรคในการท างาน

(3) การถายเทอากาศ ขนอยกบ 3 ตวแปรคอ อณหภม ความชน การหมนเวยนอากาศ สมาธในการท างานจะเกดไดเมอการถายเทอากาศเหมาะสม หากรอนอบอาว จะท าใหไมมสมาธในการท างาน หงดหงด จตใจไมปลอดโปรงพอทจะเกดความคดสรางสรรคในการท างานได

(4) หองท างาน ควรจดสถานทท างาน เชน โตะ เกาอ หองตางๆ ใหเพยงพอแกการใชสอย เหมาะกบจ านวนเจาหนาท

(5) เครองมอเครองใชในการปฏบตงาน เปนสงจงใจใหผปฏบตงานเกดความพงพอใจในงานทจะปฏบตงานทมคณภาพ ถามอปกรณเครองใชตางๆ พรอมครบครน วางไว

33

เปนระเบยบ สะดวกเเกการใชงาน จะชวยลดระดบความเครยดแกผปฏบตงาน สามารถปฏบตงานและผลตผลงานไดอยางสรางสรรคอกดวย

ดงนน เพอการสงเสรมใหบคลากรในองคการเกดความคดสรางสรรคในการท างาน เพอการพฒนาองคการสการเปนองคการแหงนวตกรรม ผบรหารจงตองจดสภาพแวดลอมในการท างานทางดานกายภาพใหเหมาะสม เออตอการปฏบตงาน และสงเสรมสขภาพ จะชวยใหพนกงานสามารถปฏบตงานและเกดความคดสรางสรรคในการท างานไดเปนอยางด

2) สภาพแวดลอมทางสงคม หมายถง สงแวดลอมภายในองคการทมผลกระทบ ตอผปฏบตงาน แบงออกเปน ดานสมพนธภาพ และดานการสนบสนน

(1) ดานสมพนธภาพ เปนเรองเกยวกบความสมพนธทบคคลมตอกน อาจจะเปนความสมพนธระหวางบคคล หรอบคคลตอกลม หรอกลมตอกลมกได โดยอาศยการแสดงออกทงกาย วาจา ใจ ตอผ อน ระบวาบคลกภาพของมนษยเปนผลพวงมาจากสมพนธภาพระหวางบคคล โดยเชอวามนษยอยใตอทธพลของความสมพนธกบผ อน ตงแตเกดออกเปนตวตน จนกระทงวาระสดทายของชวต มนษยไมสามารถหลบเลยง และขาดความสมพนธกบบคคลอนได สมพนธภาพระหวางบคคล เปนสงจ าเปนส าหรบบคคล เพอการมชวตทเปนสข ตองมการตดตอสอสารกบผ อน โดยมปฏสมพนธทดตอกนน จะท าใหเกดการตอบสนอง (Response) การใหขอมลยอนกลบ (Feedback) ท าใหบคคลรสกปลอดภย ไดรบการยอมรบจากสงคม กลาแสดงความคดเหนกลาทจะผลตผลงานทสรางสรรคในการท างานใหมๆ ได

(2) ดานการสนบสนน หมายถง การไดรบการสนบสนนจากหนวยงาน ในดานการท างาน ดานวชาการ และกจกรรมทางสงคม การสนบสนนจากหนวยงาน เปนปจจยทางจตวทยาสงคม ทส าคญตอการด ารงอยในสงคมมนษย การด ารงชวตอยในสงคมตองมการพงพาอาศยซงกนและกน มการชวยเหลอแลกเปลยนความคดเหนกน ความรสกตางๆซงกนและกน เพอใหเกดความมนคง ตองท าใหเกดบรรยากาศในการท างานรวมกนเปนทม ทงทมวชาชพและทมสหวชาชพ เมอมปญหาอปสรรคตองใหความชวยเหลอ ใหขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการปฏบตงาน และใหโอกาสไดท างานทมความรบผดชอบมากขน เพอความกาวหนาในทการงาน

3) สภาพเเวดลอมทางดานจตใจ หมายถง สภาพแวดลอมในการท างานทมอทธพลตอความคด ความรสกทางจตใจของผปฏบตงานและเออตอการเรยนร แบงออกเปน 3 คอดานความมอสระในการท างาน ดานความตองการพฒนาตนเองและดานบรรยากาศแบบประชาธปไตย

34

(1) ความมอสระในการท างาน หมายถง ความมากนอยทพยาบาลมอสระในการตดสนใจหรอปฏบตการพยาบาลดวยตนเอง ยงพยาบาลไดท างานอยางอสระมากเทาใด กจะยงท าใหเขาไดรบขอมลปอนกลบททาทายใหคดและน ามาพฒนาปฏบตการพยาบาลใหดขนซง Schein (1978 อางถงใน นรมล พมน าเยน, 2546: 54) พบวา ความมอสระในงานมความสมพนธกบการพฒนาตนเองและพฒนางาน ถามอสระในการท างานมากจะเกดความพงพอใจในการท างานมากขน

(2) ดานความตองการพฒนาตนเอง การพฒนาตนเองเปนรากฐานทส าคญเบองตนของการพฒนาทงหลาย โดยกอนลงมอพฒนาสงใดนน ควรหาทางปรบปรงพฒนาตวเราเองกอน การยอมรบความเชอถอจงจะเกดขน การพฒนาตนเองเปนศาสตรและศลปชนสง ผส าเรจการศกษาระดบตางๆ จ านวนมากยงไมมความรในการพฒนาตนเองของพยาบาลทแจมชด จงควรขวนขวายศกษาและเพมทกษะในการพฒนาตนเอง

(3) ดานบรรยากาศแบบประชาธปไตย เปนการด ารงชวตอยรวมกนของบคคลในสงคม ซงวถชวตของบคคลเหลานนประกอบอยบนฐานของความไวเนอเชอใจกนและเคารพนบถอซงกนและกน บรรยากาศแบบประชาธปไตย จะยดหลกเกณฑทสมเหตสมผล มความเคารพเชอมนในเหตผล และน าเหตผลนนไปใชในกจกรรมตางๆ ทงทางดานวตถและความสมพนธระหวางมนษย ความเชอทวาบรรดาความรทงหลายนนไดมาจากประสบการณ ดงนนความรทไดจงเปนเพยงความจรงในชวขณะหนง ซงอาจเปลยนแปลงได เมอมความรและประสบการณมากขนหรอพสจนใหเปนอยางอน บรรยากาศแบบนมความเชอวา ท าใหบคคลมความสามารถในการปรบปรงงานและปรบปรงตนเองใหกาวหนา ทงในดานความคด สตปญญาและการกระท าตางๆ จงเปนบรรยากาศทชวยสงเสรมการปฏบตงานรวมกนคดรวมกนสรางผลตผลของความคดสรางสรรคในการท างานใหมประสทธภาพมากยงขน

สภาพแวดลอมในการท างานเปนสงทมความส าคญมากตอผลการปฏบตงานของพนกงาน โดยเฉพาะในองคการแหงนวตกรรม ยงสภาพแวดลอมในการท างานสนบสนนตอการสรางสรรคมากเทาไหร พนกงานยอมสามารถแสดงการสรางสรรคไดมากขนเทานน ยกตวอยางเชน สภาพแวดลอมทเตมไปดวยสมพนธภาพทด พนกงานกจะความมนคงปลอดภยทางจตใจ และมอสระทางความคด ท าใหเกดความคดสรางสรรคในการท างาน ทงน Alder (2002: 106-114) เสนอวา สงคมทเปดใจยอมรบ มการสนบสนนจากกลม จะท าใหการสรางสรรคในการท างานสงขน บรรยากาศทสงเสรมความคดสรางสรรคตองเปนบรรยากาศทผอนคลาย (Relaxation) มอสระ (Freedom) สงคมการท างานทมบรรยากาศของความรวมมอจะเปนสงคมทเขมแขง ม

35

ศกยภาพในการพฒนาสง เพราะสามารถน าความรความคด ความเชยวชาญทหลากหลายของแตละบคคลมารวมคดรวมสรางเพอรงสรรคสงใหมๆ อนเปนประโยชนตอองคการหรอสงคมโดยรวมไดดกวาตางฝายตางกระท า

ทงน ในการศกษาวจยเกยวกบพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน ทสงผล ตอความสรางสรรคในงานของบคลากร กรณศกษา องคการธรกจไทยทไดรบรางวลสดยอดองคการแหงนวตกรรมประจ าป 2552 ครงน ไดน าเอาแนวทางของ ละออ หตางกร (2534) ทเสนอวา สภาพแวดลอมในการท างาน สามารถแบงไดเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ สภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพแวดลอมทางสงคม และสภาพเเวดลอมทางดานจตใจ มาใชเปนแนวทางในการศกษาสวนของสภาพแวดลอมการท างาน โดยมการบรณาการค าจ ากดความใหชดเจนขน ซงค าจ ากดความทได ซงจะใชในการวจยครงน สามารถสรปได คอ

สภาพแวดลอมการท างาน หมายถง สงตางๆ ภายในองคการทอยรอบตวบคคล ทสามารถสงผลตอพฤตกรรมและความรสกของบคคลนนๆ โดยอาจเปนสงทสงเสรม เออประโยชนตอการท างาน หรออาจเปนอปสรรคตอการท างานกได ซงแบงเปน 3 ดาน คอ สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ สภาพแวดลอมทางดานสงคม และสภาพแวดลอมทางดานจตใจ

1) สภาพแวดลอมทางกายภาพ หมายถง สภาพแวดลอมตางๆ ภายในทท างานทเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างานประกอบดวย แสงสวางทเพยงพอ สถานทมการจดอยางเปนระเบยบ สะอาดปราศจากกลนรบกวนหรอเสยงทท าใหเกดความร าคาญ สภาพอากาศทถายเทสะดวก มระดบอณหภมทเหมาะสม หองท างาน โตะ เกาอ อปกรณตางๆ มเหมาะสม มคณภาพ สะดวกเเกการใชงานและเพยงพอกบความตองการ รวมทงเครองมอเครองใชในการปฏบตงาน เปนสงจงใจใหผปฏบตงานเกดความพงพอใจในงานทจะปฏบตงานทมคณภาพได วางไวเปนระเบยบ จะชวยลดระดบความเครยดแกผปฏบตงาน สามารถปฏบตงานและผลตผลงานไดอยางสรางสรรคอกดวย

2) สภาพแวดลอมทางสงคม หมายถง สงแวดลอมในเชงสมพนธภาพหรอการสนบสนนภายในองคการทมผลกระทบตอผปฏบตงาน และเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างาน ประกอบดวย ความสมพนธทดทบคคลในองคการมตอกน ทงสมพนธระหวางบคคลหรอระหวางกลมกได พนกงานมการแสดงออกทดตอผ อน ทงทางกาย วาจา ใจ มความพงพอใจ และมความสขทอยรวมกนในองคการ มการตดตอสอสารทดตอกน มการตอบสนองและการใหขอมลยอนกลบซงกนและกน พนกงานมความรสกปลอดภย รสกวาไดรบการยอมรบจากสงคม กลาแสดงความคดเหนกลาทจะผลตผลงานทสรางสรรคในการท างานใหมๆ

36

ได นอกจากนน หนวยงานยงใหการสนบสนนในดานการท างาน ดานวชาการ และกจกรรมทางสงคม มการพงพาอาศยซงกนและกน มการชวยเหลอแลกเปลยนความคดเหน ตลอดจนความรสกตางๆ ซงกนและกน มบรรยากาศในการท างานรวมกนเปนทม เมอมปญหาอปสรรค คนในหนวยงานจะใหความชวยเหลอกนเปนอยางด มการถายทอดขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการปฏบตงาน และใหโอกาสไดท างานทมความรบผดชอบมากขนเพอความกาวหนาในทการงาน

3) สภาพเเวดลอมทางดานจตใจ หมายถง สภาพแวดลอมในการท างานทมอทธพลตอความคด ความรสกทางจตใจของผ ปฏบตงานและเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างาน ประกอบดวย ความมอสระในการท างาน การมอสระในการตดสนใจหรอปฏบตงานดวยตนเอง พนกงานไดรบขอมลปอนกลบททาทายใหคดและน ามาพฒนาปฏบตงานใหดขนซง มการขวนขวายศกษาและเพมทกษะในการพฒนาตนเองและพฒนางานอยเสมอ มความพงพอใจในการท างานของตนเอง บรรยากาศการอยรวมกนของคนในองคการอยบนฐานของความไวเนอเชอใจกนและเคารพนบถอซงกนและกน มบรรยากาศแบบประชาธปไตย จะยดหลกเกณฑทสมเหตสมผล มความเคารพเชอมนในเหตผล และน าเหตผลนนไปใชในกจกรรมตางๆ มความเชอวาบคคลมความสามารถในการปรบปรงงานและปรบปรงตนเองใหกาวหนา ทงในดานความคด สตปญญาและการกระท าตางๆ เปนบรรยากาศทชวยสงเสรมการปฏบตงานรวมกนคดรวมกนสรางผลตผลของความคดสรางสรรคในการท างานใหมประสทธภาพมากยงขน

ทงน การศกษาวาสภาพแวดลอมการท างานในองคการทมความสรางสรรคหรอองคการแหงนวตกรรมเปนอยางไร และสภาพแวดลอมการท างานแบบใด ทชวยสงเสรมความสรางสรรคในงานของพนกงาน ผลการศกษาทไดสามารถน าไปประยกตใชในการพฒนาสภาพแวดลอมการท างานในองคการไดตอไป

2.3 ความสรางสรรคในงานของบคลากร การสรางสรรคงานในองคการ นบเปนภาพรวมของการสรางสรรคงานในระดบองคการ แตเนองจากการสรางสรรคเปนลกษณะเฉพาะของบคคล ดงนนเมอตองการพฒนาหรอท าใหเกดการสรางสรรคงานในระดบองคการ จงตองพฒนาความสรางสรรคในการท างานของบคลากรดวย

ความสรางสรรคในงานของบคลากร ในทนหมายถง การทบคลากรขององคการมพฤตกรรมการท างาน หรอลกษณะการท างานทสรางสรรค โดยความสรางสรรคเปนทกษะเฉพาะของบคคลทสามารถพฒนาได เนองจากเปนทกษะทขนอยกบสมองและประสบการณทไดรบจาก

37

สงแวดลอมภายนอก (Epstein, 1990: 116-140) ซงพฤตกรรมสรางสรรคของบคลากร เหนไดจากการแสดงออกในดานความคดรเรม การน าสงทมประโยชนมาใชในองคการโดยการพฒนาแนวคดกระบวนการท างาน และการพฒนาผลผลตใหมๆ มาประยกตใชในงาน (West and Farr, 1990: 3-13) ซง Ford (1996 อางถงใน สดารตน เหลาฉลาด, 2547: 21) ไดเสนอวาพฤตกรรมสรางสรรค เปนการกระท าของบคคลในการรเรมทแปลกใหมแตกตางกบสงอนอยางมคณคาหรอมประโยชนตอองคการ นอกจากนน George and Zhou (2001: 513-524) ไดใหความหมายเพมเตมวาอาจเปนผลลพธของปฏสมพนธระหวางบคคล (Person) และสถานการณ (Situation) ท าใหกอเกดแนวคดทสามารถผลตผลงานหรอผลตผลใหม โดยพฤตกรรมของบคคลทแสดงความคดใหมๆ น เปนการกระท าทมาจากความคดสรางสรรคของบคคล ทเกดจากการน าประสบการณและการเรยนร มาสรางรปแบบทางความคดใหมๆ รวมทงมการน าความคดใหมๆ นนมาสรางผลผลตใหม เพอน าไปใชในองคการ (Anderson, DeVito, Dyrli, Kellog, Kochendofer and Weigand, 1970: 90; Adam, Scott and Bruce (1994 อางถงใน สดารตน เหลาฉลาด, 2547: 21); Kleysen and Street, 2001: 284-296)

2.3.1 องคประกอบของความสรางสรรคในงานของบคลากร Kleysen and Street (2001: 284-296) ผศกษาคนควาเรองพฤตกรรมองคการ

(Organizational bahavior) เสนอวาพฤตกรรมสรางสรรคเปนพฤตกรรมทมความจ าเปนอยางยงของบคลากรในองคการยคใหมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ทงน บคคลทกคนมความคดสรางสรรคอยแลว แตระดบในการน ามาใชนนแตกตางกน โดย Kleysen and Street ไดประมวลแนวคดตางๆ แลวสรปวาพฤตกรรมสรางสรรคหรอความสรางสรรคในการท างานของบคลากร ประกอบดวย 5 องคประกอบ ไดแก

1) ดานการแสวงหาโอกาส (Opportunity Exploration) หมายถง การคนหาโอกาสทจะเรยนรสงใหมๆ ไดแก การพจาณา และหาโอกาสในการทจะคดหรอน าสงใหมๆ ไปใชมการท างาน เชน การเดนทางไปเรยนร อบรบหรอคนพบสงตางๆ ทแปลกใหม การยอมรบในโอกาสนนๆ รวมทงจะตองมการรวบรวมขอมลทเกยวของกบโอกาสทเกดขนดวย

2) ดานความคดรเรม (Generativity) หมายถง การแสดงออกถงความสนใจขนตนในการก าหนดและน าสงใหมๆ เพอใหเปนทยอมรบขององคการ จนกระทงสามารถน าไปใชประโยชนไดจรง ไดแก การทบคคลมกระบวนการคด พจารณาและอธบายถงโอกาสทจะเกดความคดสรางสรรคขน ตอจากนนจะตองจดล าดบของความคด และแสวงหาถงความสมพนธ หรอความเชอมโยงระหวางแนวคดใหม ทคดขนมากบขอมลทเกดขนจากการท างาน

38

3) ดานการวเคราะหขอมล (Formative Investigation) หมายถงการวเคราะหและพจารณาถงความคดใหมทคดขนมาไดแก การบรณาการความคดตางๆ เขาไวดวยกนการน าความคดนนไปทดลองใช รวมทงมการวเคราะหถงขอด และขอจ ากดของความคดใหมดวย

4) ดานการเปนผน าความคด (Championing) หมายถงผซงมความคดสรางสรรค และสามารถน าความคดนน มาใชในการปฏบตงานได ไดรบการสนบสนนจากองคการ และเชอมนในศกยภาพของความคดใหมนน บคคลตองมการระดมสนบสนนมการชกจงและโนมนาวบคคลอนๆ ใหเหนดวยกบความคดใหมของตน ตองมการน าความคดใหมนนไปเผยแพรใหกบบคคลอน รวมทงตองมบคคลภาพทชอบการเปลยนแปลงและชอบความเสยง

5) ดานการประยกตใช (Application) หมายถง การน าความคดใหมๆ นนมาประยกตใชในการท างาน โดยจะตองมการน าไปทดลองประยกตใชงานการปฏบตงานประจ า มการปรบปรงผลผลตทกอเกดจากความคดสรางสรรค รวมทงตองพยายามท าใหทกคนในองคการน าผลผลตนนไปใชปฏบตใหเปนประจ า

2.3.2 ปจจยทสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากร อาร พนธมณ (2543: 83) ไดอธบายวาพฤตกรรมสรางสรรคเปนคณสมบตทมอยในทกคน

และสามารถสงเสรมใหพฒนาไดทงทางตรงและทางออม ในทางตรงคอ ในการสอน ฝกฝนอบรม และในทางออมคอ การสรางสภาพบรรยากาศ และการจดสงแวดลอม สงเสรมความเปนอสระในการเรยนร ซงสอดคลองกบความคดของ Roger (1959 อางถงใน ชาญณรงค พรรงโรจน, 2543) ทวาพฤตกรรมสรางสรรคไมสามารถบงคบใหเกดขนได แตสามารถสงเสรมใหเกดขนได

Roger (1959 อางถงใน ชาญณรงค พรรงโรจน, 2543) ไดเสนอสถานการณทสงเสรมพฤตกรรมสรางสรรคไว คอ ความรสกปลอดภยทางจตสรางไดดวยกระบวนการทสมพนธกน 3 อยาง ดงน 1) การยอมรบในคณคาของแตละบคคลอยางไมมเงอนไข คร พอแม หรอสงคมทเกยวของกบบคคล ตองยอมรบความสามารถของบคคลแตละคน เชอมนท าใหบคคลเกดความรสกมนคงปลอดภย จะท าใหบคคลสามารถคนพบสงตางๆ ทมคณคา หรอมความสามารถตอคนเอง โดยไมตองมใครกระตน 2) สรางบรรยากาศทไมตองมการวด และประเมนผลจากภายนอกจะท าใหเกดความรสกอสระ กลาแสดงออกทงความคดและการกระท าอยางสรางสรรค และ 3) ความเขาใจ ซงเปนสงส าคญส าหรบการสรางความรสกปลอดภย การทเรามความเขาใจ และยอมรบจะท าใหสามารถแสดงศกยภาพการสรางสรรคไดอยางเตมท

39

ทงน วธการสงเสรมพฤตกรรมสรางสรรคสามารถกระท าได และเกดขนไดทกเพศทกวย ซงจะตองมทงศกยภาพทางการคด ความอยากรอยากเหน กลาเสยง กลาทจะคด รเรมในสงแปลกใหม มจนตนาการ และอารมณขน รจกประเมนความกาวหนาของตนเอง ฝกตอสกบความลมเหลว และความคบของใจ สามารถอยในสถานการณทคลมเครอ และหลกเลยงการใชเกณฑมาตรฐาน ควรจดบรรยากาศแบบมอสระในการคดและการแสดงออก

2.3.3 ปจจยทเปนอปสรรคตอความสรางสรรคในงานของบคลากร

มนษยทกคนเกดมาพรอมความคดรเรมทน าไปสพฤตกรรมสรางสรรค อนเปนศกยภาพของบคคลเอง แตปจจยทางสภาพแวดลอมและโอกาสทไดรบในเวลาตอมาอาจเปนการเกอกลหรอลดทอนการเตบโตของพฤตกรรมสรางสรรคได ซงปจจยทเปนอปสรรคสามารถแบงไดเปนดานตางๆ คอ

1) อปสรรคเชงรบร ความเคยชนเปนอปสรรคส าคญของการรบร มนษยมกจะตความสงทรบรตามความเคยชน และแกปญหาตามความเคยชน ท าใหไมสามารถสรางสรรคแนวคดใหมๆ ออกมาได

2) อปสรรคเชงอารมณ อารมณมสวนสมพนธกบบคคกภาพ หรอลกษณะนสยอปสรรคเชงอารมณทส าคญคอ ความกลว เพราะพฤตกรรมสรางสรรคตองอาศยการรเรม การลองผดลองถก ซงการรเ รมเสนอความคดใหมๆ อาจตองเผชญกบการตอตานขดขวางและวพากษวจารณ ซงความกลวจะท าใหบคคลสวนใหญมการมองโลกในแงลบ ท าใหเกดการทอแทไมมความมานะพยายาม

3) อปสรรคเชงสภาพแวดลอม สวนใหญจะเกดจากวฒนธรรม และสภาพแวดลอมตางๆ ของมนษยนนเอง ซงเมอพจารณาสภาพของสงคมไทยจะเหนไดวาเปนสงคมทมลกษณะตาม คอ การเอาอยางกน การคลอยตามกนงาย ซงจะเปนอปสรรคทท าใหบคคลไมกลาคดสงใดๆ ทแปลกและแตกตางได

2.3.4 ความเชอมโยงระหวางความสรางสรรคและนวตกรรม นวตกรรมจะตองควบคกบการสรางสรรคเสมอ เพราะการทจะพฒนาใหเกดนวตกรรมได

จดเรมตนจะตองมาจากการกอรางทางความคดผนวกกบจนตนาการบนฐานความรทมอย เพอสรางสรรคสงหรอแนวทางใหมๆ เพอน ามาใชในการแกปญหาหรอพฒนาลกษณะทเปนอยใหดขน

(Hellriegel, Slocumn and Woodman, 2001 อางถงใน วรรณภา โอฐยมพราย, 2545: 14-16)

40

Williams and Yang (1999 อางถงใน วรรณภา โอฐยมพราย, 2545: 16-19) ไดอธบายไววา การสรางสรรคงานในองคการ หรอ การทองคการสรางผลตผลใหมจากความคดใหมทเปนประโยชนและมคณคาไดนน จะมความเกยวของกบบคคลทมความคดสรางสรรค (Creative Person) บรรยากาศสรางสรรค (Creative Climate) กระบวนการสรางสรรค (Creative Process) และผลผลตสรางสรรค (Creative Product) ดวย ซงเมอบรณาการกบแนวคดของ Hellriegel, Slocumn and Woodman (2001) ท าใหเหนไดวา ความสรางสรรคในงานของบคลากร เปนองคประกอบหนงทมความส าคญในการสรางสรรคงานในองคการ นนกคอ “ดานบคคลสรางสรรค” ทสามารถน าไปสการพฒนานวตกรรมในองคการ ซง สามารถน ามาสรปเพอใหเหนความเชอมโยงและความสอดคลอง ไดดงภาพท 2.3

ภาพท 2.3 ความเชอมโยงระหวางการสรางสรรคงานในองคการกบองคการแหงนวตกรรม แหลงทมา: วรรณภา โอฐยมพราย, 2545: 18.

Hellriegel, Slocumn and Woodman (2001 อางถงใน วรรณภา โอฐยมพราย, 2545: 14-16) ไดเสนอแนะวา นวตกรรมในองคการจะเกดขนจากการปฏบตทสรางสรรคของบคลากรในองคการ โดยการสรางสรรคนนจะตองเปนไปในลกษณะทมประโยชน และอาจเกดขนจากการวางแผนหรอไมไดวางแผนไวกได และการทจะสรางใหมนวตกรรมเกดขนในองคการอยางตอเนอง บคลากรภายในองคการจะตองมวฒนธรรมทชวยกนคด ชวยกนสรางสรรค ชวยกนพฒนาตวเองอยเสมอ และตองมองวาทกสงสามารถพฒนาได โดยตองมความเขาใจและเชอมนวา นวตกรรม

41

สามารถสรางความเปลยนแปลงในทางทดขนใหกบองคการไดดวยเชนกน ซงความคดเหนน สอดคลองกบแนวคดของ Cook (1998: 179-184) ทมองวาเมอบคลากรทกภาคสวนมความสรางสรรคในระดบบคคล ชวยกนสรางสรรคสงใหมในการท างานแลว กจะเกดการพฒนาเปนสงใหมๆ ทสรางสรรคขนในระดบองคการซงและกลายเปนนวตกรรมขององคการในทสดได

Hellriegel, Slocumn and Woodman (2001 อางถงใน วรรณภา โอฐยมพราย, 2545: 14-19) ยงสรปอกวา การสรางสรรคงานทเกดจากบคลากร เปนลกษณะเฉพาะของบคคล ของกลม ดงนนการทจะสรางวฒนธรรมการท างานรวมกนของคนในองคการเชนนได ปจจยส าคญกคอ ผบรหารตองมงมนสนบสนนในความสรางสรรคในงานของบคลากร ในขณะเดยวกนกตองเตรยมสงแวดลอมในองคการใหเออตอการสรางสรรคงานของบคลากรดวย

ไขแสง โพธโกสม (2543 อางถงใน กฤตยา เหงนาเลน, 2545: 41) สรปไวดวยวาความสรางสรรคในงาน ยงสามารถสรางประโยชนไดมากมาย ดงน 1) ผลประโยชนตอบคคล กลาวคอ ความสรางสรรคในงานชวยใหบคคลมการพฒนาตนดานความรสกนกคด ไดแก ความรสกวาตนท างานเปนผลส าเรจ อยากคดและท าสงใหมๆ ดๆ มความรสกอสระ พรอมทจะใหเชอมนในตนเอง รเรมสงตางๆ ไดไมเชอใครงาย หรอชวยใหบคคลพฒนาบคลคภาพ ไดแก มความยดหยน อดทนอดกลน ยดตดกบสงททาทายตน ท างานทมความซ าซอนใหงายลง รวมทงสามารถแกไขปญหา และตดสนใจภายใตสงแวดลอมใหมๆ ได 2) ผลประโยชนตอองคกร กลาวคอ ความสรางสรรคในงานชวยเพมประสทธภาพ เพมความอยรอดขององคการ และสามารถคาดคะเนการเปลยนแปลงตางๆ ได และท าใหเกดการเปลยนแปลงในองคการดานผลผลต กระบวนการหรอบรการแบบใหมๆ ซงเปนการพบวธการใหมๆ และดขนกวาเดมในภาวะการแขงขน และขาดแคลนทรพยากร รวมทงชวยใหผบรหารตระหนกในการเปลยนแปลงสงใหมๆ ทดขนได ขณะเดยวกนจะชวยพฒนาผ อนใหมพฤตกรรมสรางสรรค เพอเปลยนแปลงสงใหมๆ ดวย 2.4 เอกสารงานวจยทเกยวของ

การประมวลแนวคด ทฤษฎ รวมทงเอกสารงานวจยทผานมา ท าใหเหนถงความส าคญของความสรางสรรคในงานของบคลากร ซงมสวนสมพนธและเกยวของโดยตรงกบการสรางสรรคนวตกรรมในองคการ หากบคลากรขององคการมความสรางสรรคในงานระดบสง องคการกจะมระดบในการสรางสรรคนวตกรรมในองคการสงไปดวย แตการสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากรนน ผ น าเปนผ ทมบทบาทส าคญในการสนบสนนและเสรมสรางใหบคคลหรอกลมใน

42

องคการ มความคด หรอแนวทางในการสรางสงใหม วธการใหมๆ ในการปฏบตงานใหมประสทธภาพดและเกดประโยชนตอองคการ ซงจากผลการศกษาทผานมา มงานวจยแสดงใหเหนถงความเกยวของระหวางผน าและความสรางสรรคในงาน ยกตวอยางเชน

จากการศกษาของ เรมวล นนทศภวฒน (2542) ทพบวา ผน าทท าตวใหเขาถงไดงาย เปดโอกาสใหผ ใตบงคบบญชาปรกษาหารอ ใหอสระในการคด สนบสนนชวยเหลอใหใชกระบวนการคดสรางสรรคในการแกปญหา กระตนใหผปฏบตงานพฒนางานทรบผดชอบ ยอมรบฟงแนวคดใหม ๆ พฒนาบรรยากาศการท างานแบบเปนกนและสงเสรมบรรยากาศแหงการเรยนร จะสามารถสงเสรมความคดสรางสรรคแกผปฏบตงานได

จากการศกษาของ Clapman (2000: 138-139) ทพบวาผน ามอทธพลในการสรางสรรคงานในองคการใหมประสทธภาพ องคการทผน าเปดโอกาสใหบคคลในองคการไดเสนอความคดเหนสรางสรรคสงใหมๆ ยอมท าใหองคการนนมผลผลตเพมขน สามารถแขงขนกบองคการอนและตอบสนองความตองการของลกคาไดดกวาองคการอนๆ เปนตน นอกจากนนแลวสภาพแวดลอมในการท างานกมสวนในการคงไวหรอแปรเปลยน สง เสรมหรอบนทอนความสามารถเชงสรางสรรคของบคคลเชนกน เปนตน

สวนงานวจยทเกยวของกบองคการแหงนวตกรรม การสรางสรรคงานในองคการ หรอความสรางสรรคในงานของบคลากรทมการศกษาในเชงธรกจยงมอย ไมมาก และสวนใหญเปน การศกษาวจยในองคการธรกจตางประเทศ ส าหรบในประเทศไทยนนพบเพยงการศกษาในบรบทธรกจพยาบาล ยกตวอยางเชน

1) การศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล แรงจงใจใฝสมฤทธในงาน ระดบในการสรางนวตกรรมขององคกร กบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลของรฐเขตกรงเทพมหานคร โดยพชมน อนโต พ.ศ. 2546 ทผลการศกษาชใหเหนวา การสรางนวตกรรมขององคการมความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ อยางมนยส าคญทางสถต

2) การศกษาความสมพนธระหวางปจจยการท างาน บรรยากาศเชงสรางสรรค การแลกเปลยนระหวางหวหนาหอผ ปวยและพยาบาลประจ าการ กบภาวะผน าสรางสรรคของหวหนาหอผ ปวย โรงพยาบาลรฐ กรงเทพมหานคร โดยรอยต ารวจเอกหญง กฤตยา เหงนาเลน พ.ศ. 2545 ทผลการศกษาชใหเหนวา การพฒนาใหเกดบรรยากาศเชงสรางสรรค และเพมคณภาพการแลก เปลยนระหวางหวหนาหอผ ปวยกบพยาบาลประจ าการ สามารถเพมภาวะผน าสรางสรรคของหวหนาหอผ ปวยโรงพยาบาลรฐ กรงเทพมหานครได

43

3) การศกษาความสมพนธระหวางการสนบสนนจากองคการพยาบาล การรบรคณคาของงาน กบการสรางสรรคงานในองคการพยาบาลตามการรบรของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข เขตกรงเทพมหานคร โดยวรรณภา โอฐยมพราย พ.ศ. 2545 ทผลการศกษาชใหเหนวา การสนบสนนจากองคการพยาบาลและการรบรคณคาของงานของพยาบาลวชาชพมความสมพนธในทางบวกกบการสรางสรรคงานในองคการพยาบาล เปนตน

ดงนนการศกษา เกยวกบลกษณะพฤตกรรมของผน าและลกษณะสภาพแวดลอมการท างาน ทสงผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากรในบรบทขององคการธรกจไทยครงน สามารถใชเปนแนวทางในการพฒนาการสรางสรรคนวตกรรมในองคการธรกจของไทย หรอใชอาจน าไปใชเปนขอมลส าหรบการศกษาตอไปได

บทท 3

วธการศกษา

บทน เปนเนอหาเกยวกบระเบยบวธการวจยทใชในงานวจยน โดยมรายละเอยดในสวนตางๆ คอ กรอบแนวคดในการวจย ค าถามวจยและสมมตฐานในการศกษา องคการทเลอกศกษา ประชากรและกลมตวอยาง เครองมอทใชในการศกษา การทดสอบคณภาพของเครองมอ การเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล 3.1 กรอบแนวคดในการศกษา ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ความสรางสรรคในงานของบคลากร 6. การแสวงหาโอกาส

(Opportunity Exploration) 7. ความคดรเรม

(Generativity) 8. การวเคราะหขอมล

(Formative Investigation) 9. การเปนผน าความคด

(Championing) 10. การประยกตใช

(Application)

1. พฤตกรรมของผน า 1.1 แบบเนนงาน

(Task-Oriented Behaviors) 1.2 แบบเนนความสมพนธ

(Relation-Oriented Behaviors) 1.3 แบบเนนการเปลยนแปลง

(Change-Oriented Behaviors)

2. สภาพแวดลอมในการท างาน 2.4 สภาพแวดลอมดานกายภาพ

(Physical Environments) 2.5 สภาพแวดลอมดานสงคม

(Social Environments) 2.6 สภาพแวดลอมดานจตใจ

(Psychological Environments)

45

การศกษาวจยครงน ไดน าเอาแนวคดพฤตกรรมของผ น าของ Yukl (2006) และทมการแบงแยกรปแบบพฤตกรรมทกวางและชดเจน คอ พฤตกรรมผ น าทเนนงาน (Task-Oriented Behaviors) พฤตกรรมผน าทเนนความสมพนธ (Relation-Oriented Behaviors) และพฤตกรรมผน าทเนนการเปลยนแปลง (Change-Oriented Behaviors) มาใชเปนตวแปรอสระกลมท 1 เนองจากมความครอบคลมเหมาะกบสถานการณทมการเปลยนแปลงในปจจบน โดยศกษาวาพฤตกรรมของผบรหารในองคการทมความสรางสรรคหรอองคการแหงนวตกรรมเปนอยางไร และพฤตกรรมของผบรหารรปแบบใด ทชวยสงเสรมความสรางสรรคในงานของพนกงาน

นอกจากนนยงน าแนวคดสภาพแวดลอมการท างานทสงเสรมความสรางสรรคในงานท เคยใชศกษาในบรบทองคการในประเทศไทย ซงแบงเปน สภาพแวดลอมดานกายภาพ (Physical Environments) สภาพแวดลอมดานสงคม (Social Environments) และสภาพแวดลอมดานจตใจ (Psychological Environments) มาใชเปนตวแปรอสระกลมท 2 โดยศกษาวาองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมนนมสภาพแวดลอมการท างานในแตละดานเปนอยางไร และสภาพแวดลอมการท างานแตละดานนนชวยสงเสรมความสรางสรรคในงานของพนกงานอยางไร

ทงน ความสรางสรรคในงานของบคลากรทเปนตวแปรตามในการศกษา ใชกรอบพฤตกรรมสรางสรรคของ Kleysen and Streeet (2001) ทไดสรปพฤตกรรมการท างานทสรางสรรควาตองประกอบดวย การแสวงหาโอกาส (Opportunity Exploration) ความคดรเรม (Generativity) การว เคราะหขอมล (Formative Investigation) การเปนผ น าความคด (Championing) และการประยกตใช (Application) เนองจากพฤตกรรมการท างานเหลาน ไดถกวจยแลววาสามารถน าไปสการสรางนวตกรรมในองคการได 3.2 ค าถามและสมมตฐานในการศกษา

ค าถามการวจยขอท 1 พฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมการท างานในองคการ

ธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมในป 2552 ในแตละดาน อยในระดบใด ค าถามการวจยขอท 2 ความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทม

นวตกรรมยอดเยยมในป 2552 อยในระดบใด ค าถามการวจยขอท 3 พฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของบคลากร ม

ความสมพนธกน หรอไม

46

สมมตฐานการศกษา 1) พฤตกรรมของผน าแบบเนนงาน มความสมพนธกบความสรางสรรคในงาน ของบคลากร

2) พฤตกรรมของผน าแบบเนนความสมพนธ มความสมพนธกบความ สรางสรรคในงานของบคลากร 3) พฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลง มความสมพนธกบความ สรางสรรคในงานของบคลากร ค าถามการวจยขอท 4 สภาพแวดลอมในการท างาน กบความสรางสรรคในงานของ

บคลากร มความสมพนธกน หรอไม สมมตฐานการศกษา 1) สภาพแวดลอมในทางดานกายภาพ มความสมพนธกบความสรางสรรคใน งานของบคลากร 2) สภาพแวดลอมในทางดานสงคม มความสมพนธกบความสรางสรรคในงาน

ของบคลากร 3) สภาพแวดลอมในทางจตใจ มความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของ บคลากร ค าถามการวจยขอท 5 พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมในการท างาน มอทธพลตอ

ความสรางสรรคในงานของบคลากร หรอไม สมมตฐานการศกษา 1) พฤตกรรมของผน า มอทธพลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร 2) สภาพแวดลอมการท างาน มอทธพลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร 3) พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน มอทธพลรวมทสงผลตอ ความสรางสรรคในงานของบคลากร

3.3 องคการทเลอกศกษา

องคการทใชในการศกษาครงน คอ องคการธรกจไทย 2 องคการ ทไดรบรางวลสดยอดองคการแหงนวตกรรมประจ าป 2552 คอ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) รางวลบรษททม

47

นวตกรรมยอดเยยม ประเภทธรกจบรการ (Service) และบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) รางวลบรษททมนวตกรรมยอดเยยม ประเภทธรกจทไมใชบรการ (Non-Service)

3.3.1 บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) ทร คอรปอเรชน (True Corporation) มชอเดมของบรษท คอ เทเลคอมเอเซย คอรปอเรชน

(Telecom Asia Corporation) ซงเดมเปนผ ใหบรการโทรศพทพนฐานและผ ใหบรการอนเทอรเนต(ISP) ตอมามการขยายตวในธรกจดานการสอสารกนมากขน จงท าการปรบเปลยนภาพลกษณ มาเปน กลมบรษท ทร คอรปอเรชนเชนในปจจบน

นบตงแตตนป 2550 กลมบรษท ทร คอรปอเรชนมการแบงกลมธรกจออกเปน 5 กลมหลกๆ ซงประกอบดวย ธรกจโทรศพทพนฐานและอนเตอรเนต (ทรออนไลน) ธรกจโทรศพทเคลอนท (ทรมฟ) ธรกจโทรทศนระบบบอกรบเปนสมาชก (ทรวชนส) ธรกจทตอบสนองรปแบบการด าเนนชวตของผบรโภค (ทรไลฟ) และทรคอนเวอรเจนต

ทงน กลมบรษท ทร คอรปอเรชนมเครอเจรญโภคภณฑ (ซพ) เปนผ ถอหนรายใหญในสดสวนรอยละ 58.2 และปจจบน มพนกงานประจ าทงสน 13,501 คน (ขอมลจากรายงานประจ าป 2552) ตารางท 3.1 ขอมลโดยสรปของบรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน)

ชอเตม บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) ชอยอ TRUE เลขทะเบยนบรษท 0107536000081 ประเภทธรกจ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ปทกอตง 2533 ทตง อาคารทรทาวเวอร, 18 ถนนรชดาภเษก เขตหวยขวาง กทม. ทนจดทะเบยน 1,000 ลานบาท เวบไซต www.truecorp.co.th

48

3.3.2 บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) หรอ เครอซเมนตไทย บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) หรอ SCG ทคนนยมเรยกวา “ปนใหญ” เปนกลม

ธรกจผลตปนซเมนตและตอมามผลตภณฑอนอกโดยท าภายใตบรษทในเครอ ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยเปนผ ถอหนรายใหญ ประมาณ 30เปอรเซนต ทเหลออก 70 เปอรเซนตถอหน โดยนกลงทนทวไป และนกลงทนสถาบน

ประกอบดวยกลมธรกจทส าคญ 5 กลม ไดแก ปโตรเคม กระดาษและบรรจภณฑ ซเมนต ผลตภณฑกอสราง และจดจ าหนาย ทกธรกจมงสรางสรรคนวตกรรมใหมๆ ทงดานสนคาและบรการ กระบวนการท างาน และรปแบบธรกจ เพอตอบสนองความตองการของผบรโภค

ปจจบน มพนกงานทงสนประมาณ 20,000 คน ผลตสนคากวา 64,000 รายการ เพอจ าหนายทงในประเทศและสงออกไปยงทกภมภาคทวโลก ไดรบการรบรองมาตรฐานระบบคณภาพ ISO 9002 การรบรองระบบการจดการสงแวดลอม ISO 14000 และการรบรองระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย มอก.18000 (ขอมลจากรายงานประจ าป 2552)

ตารางท 3.2 ขอมลโดยสรปของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน)

ชอเตม บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) ชอยอ SCG (จดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย) เลขทะเบยนบรษท 0107537000114 ประเภทธรกจ Holding Company ปทกอตง 2456 ทตง 1 ถนนปนซเมนตไทย แขวงบางซอ เขตบางซอ กรงเทพฯ

10800 ทนจดทะเบยนเรมตน 1,600 ลานบาท เวบไซต www.scg.co.th

ทงน รางวลสดยอดองคการแหงนวตกรรม เกดขนจากโครงการจดอนดบบรษททม

นวตกรรมยอดเยยมในแตละป จดโดยคณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลยรวมกบหนงสอพมพกรงเทพธรกจ เพอน าเสนอองคการตนแบบทใหความส าคญกบนวตกรรมจนน าสความส าเรจทางธรกจ ซงในป 2552 น เปนปท 2 ของการจดโครงการ โดยถกจด

49

ขนภายใตแนวคด “องคกรทมนวตกรรมยอดเยยมในชวงเศรษฐกจของประเทศเตมไปดวยปจจยทยากจะควบคม” (Innovation Excellence in Downturn Economy) เพอคดเลอกองคการทมการปรบเปลยนและสรางสรรคนวตกรรมดเดน จนสามารถสรางผลดตอองคการในชวงทเศรษฐกจตกต าได

ขอบเขตของการประเมน คอ คดเลอกบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย (SET) เทานน เนองจากเปนกจการของไทยและมขอมลทเปดเผยตอสาธารณชนมากพอในการประเมน สวนกระบวนการคดเลอกจะเรมจากการคดกรองบรษทตางๆ ทสรางผลตอบแทนจากยอดขายในอนดบทสง พจารณาจากตวเลขอตราสวนทางการเงนทเรยกวา ROS (Return on Sale) เพราะสนคาทมนวตกรรมจะมสวนแบงการตลาด (Margin) ทดกวา สามารถสะทอนถงกระแสนยม และมลคาเพมของสนคานนๆ ในตลาดได โดยศกษาตวเลขของแตละบรษทยอนหลงประมาณ 3 ป

หลงจากไดบรษททมอนดบ ROS สงในแตละอตสาหกรรม จะมการสงแบบสอบถาม ความคดเหนไปยงผ ทอยในกลมธรกจเดยวกน (Peer Review) รวมทงส ารวจจากภายในองคการแตละองคการ (Internal Review) จากนนจะมคณะกรรมการผทรงคณวฒท าการประเมนจาก คะแนนของแบบสอบถาม ขอมลเชงคณภาพ การสมภาษณผบรหาร และขอมลดานนวตกรรมของแตละองคการ โดยขอมลทกสวนจะถกประมวลผลรวมกน และคดกรองจนไดบรษททผานการคดเลอก ในแตละกลมอตสาหกรรม เพอน าเสนอใหคณะกรรมการผทรงคณวฒจากหนวยงานภาครฐและเอกชนไดพจารณาบรษททมนวตกรรมยอดเยยมในทายทสด

3.4 ประชากรและกลมตวอยาง

จากขอมลองคการทง 2 องคการขางตน มจ านวนประชากรรวมทงสน 33,501 คน ซงใน

การก าหนดจ านวนกลมตวอยางใชการค านวณตามสตรของ Taro Yamane ในการค านวณเพอหากลมตวอยางในแตละองคการ ซงสตรดงกลาว มดงน

n = N 1+ N(e)2

n คอ จ านวนกลมตวอยางทตองการ N คอ จ านวนประชากรทงหมด e คอ คาความคลาดเคลอนจากการสมตวอยาง ซงใน

งานวจยครงนก าหนดไวทระดบความเชอมน 95%

50

จากจ านวนประชากรของ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) สามารถค านวณกลมตวอยางได คอ

= 13,501

1+ 13,501(0.05)2 = 388.49 (ประมาณ 388 คน)

จากจ านวนประชากรของ บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) สามารถค านวณกลม

ตวอยางได คอ = 20,000

1+ 20,000(0.05)2 = 392.16 (ประมาณ 392 คน)

จากการค านวณในเบองตน ไดจ านวนกลมตวอยางจากทงสององคการรวม 780 คน

หลงจากนนใชวธการสมแบบโควตา (Quota Sampling) คอ เลอกเกบขอมลจากพนกงาน 2 องคการขางตนแบงไปตามกลมธรกจของแตละองคการ โดยก าหนดจ านวนของกลมตวอยางตามสดสวนจ านวนประชากร ดงตารางท 3.3

ตารางท 3.3 จ านวนของกลมตวอยางตามสดสวนจ านวนประชากร

รายชอองคการ จ านวนประชากร

จ านวนกลมตวอยาง

จ านวนกลมตวอยาง x จ านวนกลมธรกจ

บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) (5 กลมธรกจ)

13,501 388 78x5 = 390

บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) (5 กลมธรกจ)

20,000 392 79x5 = 395

รวม 33,501 780 785 ดงนน จ านวนกลมตวอยางในการศกษาครงน มจ านวนสทธ คอ 785 คน ซงหลงจากทได

จ านวนกลมตวอยางตามสดสวนจ านวนประชากรแลว จงจดสงแบบสอบถามเพอเกบขอมลตอไป

51

3.5 เครองมอทใชในการศกษา 3.5.1 ค าถามและเนอหาในแบบสอบถาม เครองมอทใชในการศกษา คอ แบบสอบถามทผศกษาพฒนาขนเองรวมกบขอค าถามทได

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ โดยน าขอค าถามมาปรบใหมความเหมาะสมกบเนอหาและกรอบแนวคดในงานวจย ซงแบบสอบถามประกอบดวยสวนตางๆ 4 สวน ดงน

สวนท 1 เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมของผน า ประกอบดวย 3 รายดาน คอ ดานพฤตกรรมทเนนงาน ดานพฤตกรรมทเนนสมพนธ และดานพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง

สวนท 2 เปนขอค าถามเกยวกบสภาพแวดลอมในการท างาน ประกอบดวย 3 รายดาน คอ ดานสภาพแวดลอมทางกายภาพ ดานสภาพแวดลอมทางสงคมและดานสภาพแวดลอมทางจตใจ

สวนท 3 เปนขอค าถามเกยวกบความสรางสรรคในงานของบคลากร สวนท 4 เปนขอค าถามเกยวขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ในขอค าถามในสวนท 1 สวนท 2 และสวนท 3 จะใชมาตรวดแบบลเครท (Likert Scale)

สวนขอค าถามสวนท 4 เปนแบบใหเลอกตอบ มาตรวดแบบลเครทก าหนดคาของคะแนนเปน 5 ชวง คอ เหนดวยอยางยง หมายถง เหนดวยกบขอความนนมากทสด (80-100%) เหนดวย หมายถง เหนดวยกบขอความนนมาก (51-79%) ก ากงระหวางเหนดวย หมายถง เหนดวยกบขอความนนปานกลาง (50%) กบไมเหนดวย ไมเหนดวย หมายถง เหนดวยกบขอความนนนอย (21-49%) ไมเหนดวยอยางยง หมายถง เหนดวยกบขอความนนนอยทสด (0-20%) ขอค าถามในแบบสอบถามสวนท 1 สวนท 2 และสวนท 3 มการก าหนดขอค าถาม

เชงบวกและเชงลบ ดงตารางท 3.4

52

ตารางท 3.4 การก าหนดขอค าถามเชงบวกและเชงลบ

ขอค าถาม คา

คะแนน สวนท 1 พฤตกรรมของผน า 1. ดานพฤตกรรมทเนนงาน 1.1 ผน าของทานมความชดเจนในการจดระบบงาน

+

1.2 ผน าของทานก าหนดบทบาทของสมาชกในการท างานอยางชดเจน + 1.3 ผน าของทานมการวางแผนการจดการ และด าเนนงานตามนโยบายตามทไดวางไวอยาง เครงครด

+

1.4 ผน าของทานใหความส าคญกบการสงการหรอการควบคม + 1.5 ผน าของทานมงเนนทความส าเรจของงานเปนหลก + 1.6 ผน าของทานยดมนในการรกษาความเทยงตรงและความมนคงในกระบวนการท างาน + 1.7 ผน าของทานยดมนในความส าเรจของงานเปนเปาหมายสงสด +

2. ดานพฤตกรรมทเนนความสมพนธ 2.1 ผน าของทานไมคอยใหความชวยเหลอผปฏบตงาน

-

2.2 ผน าของทานใหสนบสนนการพฒนางานหรอพฒนาตวพนกงานอยางตอเนอง + 2.3 ผน าของไมสนใจในปญหาการท างาน และมกไมคอยใหค าปรกษากบพนกงาน - 2.4 ผน าของทานสงเสรมความรวมมอในการท างานทเปนหมคณะ + 2.5 ผน าของทานเปดโอกาสใหพนกงานมสวนรวมในการเสนอแนะเกยวกบการปฏบตงานอยาง เตมท

+

2.6 ผน าของทานไมใหโอกาสพนกงานตดสนใจในการปฏบตงานไดดวยตนเอง -

3. ดานพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง 3.1 ผน าของทานท าใหวสยทศนขององคการ เปนทนาสนใจในความรสกของพนกงาน

+

3.2 ผน าของทานน าเสนอโครงการหรอกจกรรมใหมๆ อยเสมอ + 3.3 ผน าของทานผลกดน ใหความรวมมอ หรอสนบสนนในเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนใน หนวยงานหรอองคการ

+

3.4 ผน าของทานสรางบรรยากาศการท างานใหเกดความไววางใจกนในระดบสง + 3.5 ผน าของทานสนบสนนการเสรมสรางทกษะและการมสวนรวมในการพฒนาทมงาน + 3.6 ผน าของทานเนนการบรหารงานแบบมงผลสมฤทธ + 3.7 ผน าของทานมการใหสงจงใจเพอใหพนกงานรสกอยากท างานส าเรจตามเปาหมาย +

53

ตารางท 3.4 (ตอ)

ขอค าถาม คา

คะแนน สวนท 2 สภาพแวดลอมในการท างาน 1. สภาพแวดลอมทางกายภาพ 1.1 สถานทท างานของทานมแสงสวางทเพยงพอ

+

1.2 สถานทท างานของทานมการจดอยางเปนระเบยบ + 1.3 สถานทท างานของทานสะอาดปราศจากกลนรบกวน + 1.4 สถานทท างานของทานมอากาศทถายเทสะดวก + 1.5 หองท างาน โตะ เกาอ อปกรณเครองมอเครองใชตางๆ ในสถานทท างานของทานม เหมาะสมกบการท างาน

+

1.6 หองท างาน โตะ เกาอ อปกรณเครองมอเครองใชตางๆ ในสถานทท างานของทานไมเพยงพอ กบความตองการ

-

1.7 เครองมอเครองใชในสถานทท างานของทานมคณภาพ สามารถชวยใหผลตผลงานไดอยาง มประสทธภาพ

+

2. สภาพแวดลอมทางดานสงคม 2.1 ทานมความสมพนธทดกบเพอนรวมงานในองคการ

+

2.2 คนในองคการของทานมการแสดงออกทดตอผอนทงกาย วาจา ใจ + 2.3 ทานมความพงพอใจและมความสขทอยรวมกนกบคนในองคการ + 2.4 บคลากรในองคการมการตดตอสอสารทดระหวางกน + 2.5 ทานรสกปลอดภย และรสกวาไดรบการยอมรบจากคนในองคการเปนอยางมาก + 2.6 หนวยงานของทานสนบสนนดานการท างาน ดานวชาการหรอกจกรรมทางสงคม + 2.7 คนในหนวยงานของทานมการพงพาอาศยซงกนและกน มการชวยเหลอแลกเปลยนความ คดเหนซงกนและกน

+

3. สภาพแวดลอมทางจตใจ 3.1 ทานขาดอสระในการท างาน

-

3.2 ทานไดรบขอมลปอนกลบทสามารถน ามาคดหรอใชพฒนาการปฏบตงานใหดขน + 3.3 ทานมกขวนขวายศกษาเพมทกษะ เพอการพฒนาตนเองหรอพฒนางานอยเสมอ + 3.4 ทานมกไมคอยพอใจในการท างานของตนเอง - 3.5 ทานกบเพอนรวมงานในองคการมความไวเนอเชอใจกนและเคารพนบถอซงกนและกน + 3.6 บรรยากาศการท างานในองคการของทานเปนแบบประชาธปไตย +

54

ตารางท 3.4 (ตอ)

ขอค าถาม คา

คะแนน 3.7 ทานเชอวาบคคลมความสามารถในการปรบปรงงานและปรบปรงตนเองใหกาวหนาทงใน ดานความคด สตปญญาและการกระท าตางๆ ได

+

3.8 บรรยากาศการท างานในองคการของทานสงเสรมการปฏบตงานแบบรวมกนคด รวมกน สรางผลตผลในการท างานใหมประสทธภาพ

+

3.9 บรรยากาศการท างานในองคการของทานสงเสรมความคดสรางสรรคในการท างาน +

สวนท 3 ความสรางสรรคในการท างาน 1. ทานมกหาโอกาสเรยนรสงใหม เพอน าไปใชในการพฒนากระบวนท างาน สนคาหรอบรการ หรอสงทเกยวของกบการท างานตางๆ

+

2. ทานมกจะทราบถงวธการหรอโอกาสทจะสรางความแตกตางในทางทดขนใหกบงาน หนวยงาน องคการ หรอลกคาของทาน

+

3. ทานมกใหความสนใจประเดนหรอเรองราวใหมๆ ทเกดขนในงาน ในหนวยงาน หรอในองคการ อยเสมอ

+

4. ทานมกคดหาแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอน ามาแกปญหาทมอยเดม + 5. ทานมกวเคราะหปญหาทเกดขนระหวางการท างานอยางรอบดาน เพอจะไดเขาใจในปญหาท เกดขนอยางลกซงมากขน

+

6. ทานมกทดลองใชแนวคดหรอวธการใหมๆ ในการท างานเสมอ + 7. ทานมกทดสอบแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอใหเหนถงสงทเกยวอาจของหรอผลท อาจจะเกดขนกอนน าไปใชจรง

+

8. ทานมกมการประเมนจดแขงและจดออนของแนวคดหรอวธการใหมๆ เสมอ + 9. ทานมกจงใจใหเพอนรวมงานหรอคนอนๆ ในหนวยงานของทานเหนถงความส าคญของ แนวคดหรอวธการใหมๆ

+

10. ทานมกผลกดนใหแนวคดหรอวธการใหมๆ ทมอยถกน าไปใชจรง + 11. ทานกลารบความเสยงจากการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใช + 12. ทานมกน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใชเพอเปลยนแปลงการท างาน หากเหนวาสงนน กอใหเกดประโยชน

+

13. ทานมกก าจดขอบกพรองของแนวคดหรอวธการใหมๆ กอนทจะน าไปประยกตใชในการ ท างาน หรอพฒนาสนคาและบรการทมอย

+

14. ทานมกมสวนรวมในการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปพฒนากระบวนการท างาน เทคโนโลย สนคาหรอบรการ ทมอยเดม

+

55

3.5.2 เกณฑทใชในการวดและการแปลผลขอมล แบบสอบถามทใชในการศกษาครงน มเกณฑการใหคะแนน ดงตารางท 3.5

ตารางท 3.5 เกณฑการใหคะแนน

เมอกลมตวอยางตอบแบบสอบถามแลว ในการแปลผลคะแนนจากระดบความคดเหน

ของผตอบแบบสอบถามใชการแบงชวงพสยของคะแนน ดงน ชวงคะแนนเฉลย 1.00 – 1.80 หมายถง มพฤตกรรมนนนอยทสด ชวงคะแนนเฉลย 1.81 – 2.60 หมายถง มพฤตกรรมนนนอย ชวงคะแนนเฉลย 2.61 – 3.40 หมายถง มพฤตกรรมนนปานกลาง ชวงคะแนนเฉลย 3.41 – 4.20 หมายถง มพฤตกรรมนนสง ชวงคะแนนเฉลย 4.21 – 5.00 หมายถง มพฤตกรรมนนสงทสด

3.6 การทดสอบคณภาพของเครองมอ

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจยครงน มการตรวจสอบทงความเทยงตรงของเนอหา (Content Validity) และความเชอมนของเครองมอ (Reliability Test) ซงมขนตอนดงน

3.6.1 การตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา (Content Validity) ผศกษาน าแบบสอบถามทสรางขนจากการศกษาต าราวชาการ และเอกสารงานวจยท

เกยวของไปใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธตรวจสอบความถกตองของเนอหา การใชภาษาแลวจงน ากลบมาแกไข หลงจากนนน าแบบสอบถามทแกไขแลวพรอมกบค าจ ากดความไปใหผทรงคณวฒ ซงเปนกรรมการวทยานพนธจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบและพจารณาความถกตองของ

ระดบความคดเหน ขอค าถามทเปนคาบวก ขอค าถามทเปนคาลบ ไมเหนดวยอยางยง/นอยทสด 1 คะแนน 5 คะแนน ไมเหนดวย/นอย 2 คะแนน 4 คะแนน ไมแนใจ / ปานกลาง 3 คะแนน 3 คะแนน เหนดวย/มาก 4 คะแนน 2 คะแนน เหนดวยอยางยง/มากทสด 5 คะแนน 1 คะแนน

56

เนอหา ความสอดคลองของขอค าถามกบค าจ ากดความ การใชภาษา รวมทงขอเสนอแนะในการปรบปรงแกไข และหผ วจยไดน าแบบสอบถามทผานการปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒและความเหนชอบจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธแลว ไปทดลองใช (Try Out) เพอหาคาความเชอมนของเครองมอในขนตอนตอไป

3.6.2 การตรวจสอบความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability Test) เมอน าแบบสอบถามทผานการปรบปรงแกไขตามค าแนะน าของผทรงคณวฒแลว ไป

ทดลองใชกบพนกงานการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จ านวน 47 คน โดยไดเกบรวบรวมขอมลในระหวาง วนท 22-26 พฤษภาคม 2553 แลวน าขอมลทไดมาวเคราะหหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha

Coefficient) ซงสามารถสรปผลการวเคราะหคาความเชอมนของแบบสอบถามได ดงตารางท 3.6 ตารางท 3.6 คาความเชอมนของแบบสอบถาม

แบบสอบถาม คาความเชอมน

(Cronbach's Alpha) n = 47

สวนท 1 พฤตกรรมของผน า 0.92 ดานพฤตกรรมทเนนงาน 0.76 ดานพฤตกรรมทเนนความสมพนธ 0.85 ดานพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง 0.92 สวนท 2 สภาพแวดลอมการท างาน 0.94 สภาพแวดลอมทางกายภาพ 0.84 สภาพแวดลอมทางดานสงคม 0.91 สภาพแวดลอมทางจตใจ 0.84 สวนท 3 ความสรางสรรคในงานของบคลากร 0.914

จากตารางท 3.7 คาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient)

ทไดมคามากกวา 0.70 ทงสน ซงแสดงวา ขอค าถามทเปนตววดตวแปรแตละดานมความเหมาะสม สามารถน าไปใชในการเกบขอมลได

57

3.7 การเกบรวบรวมขอมล

เมอไดแบบสอบถามส าหรบน าไปใชเกบขอมลจรงแลว ผศกษาไดตดตอขอความรวมมอ จากองคการธรกจทเกยวของ เพอขออนญาตท าการเกบขอมลโดยแบบสอบถาม ในทนองคการธรกจ คอ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) และบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) หลงจากนนจงด าเนนการเกบรวมรวมขอมล โดยน าแบบสอบถามไปใหกบตวแทนฝายทรพยากรมนษยของแตละกลมธรกจในแตละองคการดวยตนเอง หลงจากนนตวแทนฯ จะด าเนนการเกบและรวบรวมแบบสอบถามกลบคนมาให

จากการเกบรวบรวมแบบสอบถามทไดรบการตอบกลบ พบวามจ านวนแบบสอบถามทสมบรณ ซงสามารถน ามาท าการวเคราะหขอมลตอไปไดรวมทงสน 452 ชด จากแบบสอบถามทแจกไปทงหมด ทงนแบบสอบถามทไดรบการตอบกลบ จากบรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) จ านวน 201 ชด คดเปน 51.54 เปอรเซนต และบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) จ านวน 251 ชด คดเปน 63.54 เปอรเซนต โดยลกษณะของกลมตวอยางมดงตารางท 3.7

ตารางท 3.7 ลกษณะทวไปของกลมตวอยางทตอบแบบสอบถาม ลกษณะทวไป รอยละ ลกษณะทวไป รอยละ

เพศ ประสบการณท างาน ชาย 55.8 นอยกวา 1 ป 8.2 หญง 44.2 1 - 5 ป 28.2 อาย 6 – 10 ป 20.0 นอยกวา - 25 ป 14.4 10 ปขนไป 43.5 26 – 35 ป 46.7 อนๆ 0.2 36 - 45 ป 30.7 องคการและกลมธรกจทสงกด มากกวา 46 ปขนไป 8.2 บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) 55.5 ต าแหนงงาน กลมธรกจผลตภณฑกอสราง 67 คน พนกงานทวไป 69.1 กลมธรกจกระดาษ 50 คน ผบรหารระดบตน 20.6 กลมธรกจซเมนต 48 คน ผบรหารระดบกลาง 8.7 กลมธรกจขนสง จ านวน 47 คน ผบรหารระดบสง 0.7 กลมธรกจเคมภณฑ 39 คน อนๆ 0.9 บรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) 44.5

58

ตารางท 3.7 (ตอ) ลกษณะทวไป รอยละ ลกษณะทวไป รอยละ

ระดบการศกษา กลมธรกจทรวชนส 50 คน ต ากวาปรญญาตร 16.3 กลมธรกจทรออนไลน 47 คน ปรญญาตร 57.6 กลมธรกจทรมฟ 47 คน ปรญญาโท 25.2 กลมธรกจทรมนน 31 คน ระดบอนๆ 0.9 กลมธรกจทรไลฟ 26 คน

3.8 การวเคราะหขอมล

การน าขอมลทเกบรวบรวมไดจากกลมตวอยางมาวเคราะหขอมล ผศกษาใชโปรแกรม

ส าเรจรปส าหรบการวจยทางสงคมศาสตร SPSS 17 (Statistical Package for the Social Science - SPSS for Windows) เวอรชน 17.0 เปนเครองมอในการประมวลผลทางสถตและน าเสนอผลการศกษา โดยสถตทใชในการศกษา มดงน

1) ขอค าถามในสวนท 1 สวนท 2 และสวนท 3 ใชคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2) ขอค าถามในสวนท 4 ซงเปนขอมลของผตอบแบบสอบถาม ใชเฉลย และคารอยละ 3) การทดสอบสมมตฐานใชการวเคราะหคาความสมพนธ (Correlation Analysis) ซง

สถตทดสอบ คอ คา r โดยทดสอบทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 ซงการแปลความหมายคาสมประสทธสหสมพนธ มดงน

คาระหวาง 0.70 – 1.00 มความสมพนธในระดบสง คาระหวาง 0.30 – 0.69 มความสมพนธในระดบปานกลาง คาระหวาง 0.00 – 0.29 มความสมพนธในระดบต า 4) การทดสอบสมมตฐาน โดยวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว (Univariate

Variance Analysis) เพอหาอทธพลโดยตรง (Main Effect) และอทธพลรวม (Interaction) ระหวางตวแปร

บทท 4

ผลการศกษา

บทน แสดงผลการศกษาตามค าถามการวจย เ กยวกบระดบพฤตกรรมของผ น า สภาพแวดลอมการท างาน และความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมในป 2552 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน กบความสรางสรรคในงานของบคลากร อทธพลของพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทมตอความสรางสรรคในงานของบคลากร รวมไปถงผลการศกษาทพบเพมเตมอนๆ 4.1 พฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมการท างานในองคการธรกจไทยทม นวตกรรมยอดเยยมในป 2552 ในแตละดาน อยในระดบใด 4.1.1 ระดบพฤตกรรมของผน าในองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยม ป 2552

ภาพท 4.1 แสดงระดบพฤตกรรมของผน าขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทมปรากฏในทง 3 ดาน คอ พฤตกรรมผน าแบบเนนงาน พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธ และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลง ซงทง 3 ดาน มคะแนนอยในระดบสง โดยพฤตกรรมผน าแบบเนนงานมสงทสด คอ อยในระดบคะแนน 3.80 รองลงมา คอ พฤตกรรมผ น าแบบเนนความสมพนธอยในระดบคะแนน 3.71 และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลงอยในระดบคะแนน 3.64 ตามล าดบ

60

ภาพท 4.1 ระดบพฤตกรรมของผน าขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ในแตละดาน

เมอพจารณาในแตละองคการ พฤตกรรมของผ น าของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) กมปรากฏในทง 3 ดาน และทง 3 ดาน มคะแนนอยในระดบสงทงสน โดยพฤตกรรมผน าแบบเนนงานมสงทสด คอ อยในระดบคะแนน 3.78 รองลงมา คอ พฤตกรรมผ น าแบบเนนความสมพนธอยในระดบคะแนน 3.71 และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลงอยในระดบคะแนน 3.59 ตามล าดบ ดงภาพท 4.2

ภาพท 4.2 ระดบพฤตกรรมของผน าของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน)

61

สวนพฤตกรรมของผน าในบรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) กปรากฏในทง 3 ดาน และทง 3 ดาน มคะแนนอยในระดบสงทงสนเชนกน โดยพฤตกรรมผน าแบบเนนงานมสงทสด คอ อยในระดบคะแนน 3.84 รองลงมา คอ พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธอยในระดบคะแนน 3.70 และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลงอยในระดบคะแนน 3.69 ตามล าดบ ดงภาพท 4.3

ภาพท 4.3 ระดบพฤตกรรมของผน าของบรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) 4.1.2 ระดบสภาพแวดลอมการท างานในองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอด เยยมป 2552

ภาพท 4.4 แสดงระดบสภาพแวดลอมการท างานขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทปรากฏในทง 3 ดาน คอ สภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพ สภาพแวดลอมการท างานดานสงคม และสภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ ซงทง 3 ดาน มคะแนนอยในระดบสง โดยสภาพแวดลอมการท างานดานสงคมมสงทสด คอ อยในระดบคะแนน 3.92 รองลงมา คอ สภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ อยในระดบคะแนน 3.76 และสภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพ อยในระดบคะแนน 3.64 ตามล าดบ

62

ภาพท 4.4 ระดบสภาพแวดลอมการท างานขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ในแตละดาน

เมอพจารณาในแตละองคการ สภาพแวดลอมการท างานของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด

(มหาชน) มปรากฏทง 3 ดาน และทง 3 ดาน มคะแนนอยในระดบสงทงสน โดยสภาพแวดลอม การท างานดานสงคมมสงทสด คอ อยในระดบคะแนน 3.91 รองลงมา คอ สภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ อยในระดบคะแนน 3.74 และสภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพ อยในระดบคะแนน 3.63 ตามล าดบ ดงภาพท 4.5

สวนสภาพแวดลอมการท างานในบรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) กปรากฏทง 3 ดาน และทง 3 ดาน มคะแนนอยในระดบสงทงสนเชนกน โดยสภาพแวดลอมการท างานดานสงคมมสงทสด คอ อยในระดบคะแนน 3.93 รองลงมา คอ สภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ อยในระดบคะแนน 3.79 และสภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพ อยในระดบคะแนน 3.66 ตามล าดบ ดงภาพท 4.6

63

ภาพท 4.5 ระดบสภาพแวดลอมการท างานของบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน)

ภาพท 4.6 ระดบสภาพแวดลอมการท างานของบรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน)

64

4.2 ความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอด เยยมในป 2552 อยในระดบใด ผลการศกษาความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอดเยยมในป 2552 ปรากฏดงภาพท 4.7

ภาพท 4.7 ผลการวเคราะหระดบความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการทมนวตกรรมยอด เยยมป 2552

ภาพท 4.7 แสดงระดบความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ซงในภาพรวมมคะแนนอยในระดบสง คอ 3.81 โดยบรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน) มระดบคะแนนความสรางสรรคในงานของบคลากร 3.87 และบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) มระดบคะแนนความสรางสรรคในงานของบคลากร 3.75 ซงนบวาทงสองบรษทมคะแนนจดอยในระดบสงเชนเดยวกน เมอพจารณารายขอพฤตกรรมทแสดงถงความสรางสรรคในงาน (จากขอค าถามในแบบสอบถามสวนท 3) บคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 มระดบพฤตกรรมทแสดงความสรางสรรคในงาน อยในระดบสงทงสน ดงตารางท 4.1

3.81 3.75 3.87

Total บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน)

บรษท ทร คอรเปอรเรชน จ ากด (มหาชน)

65

ตารางท 4.1 ระดบความสรางสรรคในงานของบคลากร องคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ในแตละรายขอพฤตกรรม

ลกษณะความสรางสรรคในงานของบคลากร คาเฉลย ระดบ

1. หาโอกาสเรยนรสงใหม เพอน าไปใชในการพฒนากระบวนท างาน สนคาหรอบรการ หรอสงทเกยวของกบการท างานตางๆ

3.96 สง

2. ทราบถงวธการหรอโอกาสทจะสรางความแตกตางในทางทดขน ใหกบงาน หนวยงาน องคการ หรอลกคาของทาน

3.77 สง

3. ใหความสนใจประเดนหรอเรองราวใหมๆ ทเกดขนในงาน ใน หนวยงาน หรอในองคการอยเสมอ

3.94 สง

4. คดหาแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอน ามาแกปญหาทม อยเดม

3.90 สง

5. วเคราะหปญหาทเกดขนระหวางการท างานอยางรอบดาน เพอจะ ไดเขาใจในปญหาทเกดขนอยางลกซงมากขน

3.84 สง

6. ทดลองใชแนวคดหรอวธการใหมๆ ในการท างานเสมอ 3.73 สง

7. ทดสอบแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอใหเหนถงสงทเกยว อาจของหรอผลทอาจจะเกดขนกอนน าไปใชจรง

3.73 สง

8. มการประเมนจดแขงและจดออนของแนวคดหรอวธการใหมๆ เสมอ

3.70 สง

9. จงใจใหเพอนรวมงานหรอคนอนๆ ในหนวยงานของทานเหนถง ความส าคญของแนวคดหรอวธการใหมๆ

3.72 สง

10. ผลกดนใหแนวคดหรอวธการใหมๆ ทมอยถกน าไปใชจรง 3.72 สง

11. กลารบความเสยงจากการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใช 3.81 สง

12. น าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใชเพอเปลยนแปลงการท างาน หากเหนวาสงนนกอใหเกดประโยชน

3.97 สง

13. ก าจดขอบกพรองของแนวคดหรอวธการใหมๆ กอนทจะน าไป ประยกตใชในการท างาน หรอพฒนาสนคาและบรการทมอย

3.76 สง

14. มสวนรวมในการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปพฒนา กระบวนการท างาน เทคโนโลย สนคาหรอบรการ ทมอยเดม

3.79 สง

66

4.3 พฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของบคลากร มความสมพนธ กนหรอไม ผลการศกษาความสมพนธ ระหวางพฤตกรรมของผน าในแตละดานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร ปรากฏดงตารางท 4.2 ตารางท 4.2 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของบคลากร

รปแบบ พฤตกรรมของผน า

Mean Std.

Deviation Sig.

(2-tailed)

คาความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร (Pearson Correlation: คา R)

ระดบความสมพนธ

พฤตกรรมของผ น าแบบเนนงาน

3.80 0.5652 0.000 0.345** ปานกลาง

พฤตกรรมของผ น าแบบเนนสมพนธ

3.71 0.6653 0.001 0.154** ต า

พฤตกรรมของผ น าแบบเนนการเปลยนแปลง

3.64 0.6524 0.000 0.395** ปานกลาง

หมายเหต: ** มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

ตารางท 4.2 แสดงใหเหนวาพฤตกรรมของผน าในแตละดานมความสมพนธกบความ

สรางสรรคในงานของบคลากรเชงบวกทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยพฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลงมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบ ปานกลางทคาความสมพนธเทากบ 0.395 ซงนบเปนคาความสมพนธทสงสดในพฤตกรรมของผน าทง 3 ดาน รองลงมาคอ พฤตกรรมของผน าแบบเนนงานทมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบปานกลางทความสมพนธเทากบ 0.345 และพฤตกรรมของผน าแบบเนนสมพนธมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบต าทความสมพนธเทากบ 0.154

67

4.4 สภาพแวดลอมการท างานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร มความสมพนธกนหรอไม

ผลการศกษาความสมพนธ ระหวางสภาพแวดลอมการท างานในแตละดานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร ปรากฏดงตารางท 4.3 ตารางท 4.3 ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมการท างานกบความสรางสรรคในงานของ บคลากร

รปแบบสภาพแวดลอม การท างาน Mean

Std. Deviation

Sig. (2-tailed)

คาความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร (Pearson Correlation: คา R)

ระดบความสมพนธ

สภาพแวดลอมการท างานทางกายภาพ

3.64 0.6605 0.000 0.298** ต า

สภาพแวดลอมการท างานทางสงคม

3.92 0.5040 0.000 0.381** ปานกลาง

สภาพแวดลอมการท างานทางจตใจ

3.76 0.4424 0.000 0.472** ปานกลาง

หมายเหต: ** มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

ตารางท 4.3 แสดงใหเหนวาสภาพแวดลอมการท างานในแตละดานมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรเชงบวกทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยสภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ มความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบปานกลางทคาความสมพนธเทากบ 0.472 ซงนบเปนคาความสมพนธ ทสงสดในสภาพแวดลอมการท างานทง 3 ดาน รองลงมาคอ สภาพแวดลอมการท างานดานสงคม มความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบปานกลางทคาความสมพนธเทากบ 0.381 และสภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบต าทคาความสมพนธเทากบ 0.298

68

4.5 พฤตกรรมของผน ารวมกบสภาพแวดลอมการท างาน มอทธพลตอความ สรางสรรคในงานของบคลากรหรอไม

เมอวเคราะหอทธพลของพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทสงผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร พบผลปรากฏดงตารางท 4.4 และ 4.5

ตารางท 4.4 อทธพลโดยตรงของพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมในการท างานทมตอ ความสรางสรรคในงานของบคลากร (Main Effect)

ตวแปร Type III sum of Squares

df Mean

Square F Sig.

ผลของอทธพล*

พฤตกรรมผน าเนนงาน 1.707 3 0.569 4.425 0.005 ม พฤตกรรมผน าเนนความสมพนธ 1.386 4 0.347 2.694 0.031 ม พฤตกรรมผน าเนนการเปลยนแปลง 3.414 4 0.854 6.638 0.000 ม สภาพแวดลอมดานกายภาพ 0.892 4 0.223 1.735 0.142 ไมม สภาพแวดลอมดานสงคม 0.643 3 0.214 1.667 0.174 ไมม สภาพแวดลอมดานจตใจ 1.670 3 0.557 4.328 0.005 ม

R2 = 0.495 (ความแมนย าในการท านาย เทากบ 49.5% ) Test of Equality of Error of Variances (F = 0.995 , Sig. = 0.514)

หมายเหต: * ผลของอทธพล ทระดบนยส าคญทางสถตท 0.05

*** อทธพลโดยตรง หมายถง ความสามารถในการท านายตวแปรตาม ของตวแปร อสระนน โดยไมมการรบกวนหรอแทรกแซงจากตวแปรอนๆ

จากตารางท 4.4 จะเหนไดวาพฤตกรรมของผน าทง 3 ดาน คอ พฤตกรรมผน าแบบเนน

งาน พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธ และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลง สามารถสงอทธพลหรอสามารถอธบายความสรางสรรคในงานของบคลากรในองคการไดโดยตรง แตสภาพแวดลอมการท างานมเพยงดานเดยวเทานน คอ สภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ ทสามารถสงอทธพลหรอสามารถอธบายความสรางสรรคในงานของบคลากรในองคการไดโดยตรง

69

ตารางท 4.5 อทธพลรวมของพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมในการท างานทมตอความ สรางสรรคในงานของบคลากร (Interaction)

ตวแปร Type III sum of Squares

df Mean

Square F Sig.

ผลของอทธพล*

พฤตกรรมผน าเนนงาน รวมกบ สภาพแวดลอมดานกายภาพ

0.665 7 0.095 0.739 0.639 ไมม

พฤตกรรมผน าเนนงาน รวมกบ สภาพแวดลอมดานสงคม

1.336 8 0.167 1.299 0.243 ไมม

พฤตกรรมผน าเนนงาน รวมกบ สภาพแวดลอมดานจตใจ

1.648 5 0.330 2.563 0.027 ม

พฤตกรรมผน าเนนความสมพนธ รวมกบ สภาพแวดลอมดานกายภาพ

1.499 7 0.214 1.666 0.116 ไมม

พฤตกรรมผน าเนนความสมพนธ รวมกบ สภาพแวดลอมดานสงคม

1.798 6 0.300 2.331 0.032 ม

พฤตกรรมผน าเนนความสมพนธ รวมกบ สภาพแวดลอมดานจตใจ

1.295 6 0.216 1.679 0.125 ไมม

พฤตกรรมผน าเนนการเปลยนแปลง รวมกบ สภาพแวดลอมดานกายภาพ

1.737 7 0.248 1.929 0.064 ไมม

พฤตกรรมผน าเนนการเปลยนแปลง รวมกบ สภาพแวดลอมดานสงคม

1.666 6 0.278 2.159 0.046 ม

พฤตกรรมผน าเนนการเปลยนแปลง รวมกบ สภาพแวดลอมดานจตใจ

0.846 5 0.169 1.316 0.257 ไมม

R2 = 0.495 (ความแมนย าในการท านาย เทากบ 49.5% ) Test of Equality of Error of Variances (F = 0.995 , Sig. = 0.514)

หมายเหต: * ผลของอทธพล ทระดบนยส าคญทางสถตท 0.05

*** อทธพลรวม หมายถง ความสามารถในการท านายตวแปรตาม ของตวแปรอสระ สองตวนนรวมกน โดยไมมการรบกวนหรอแทรกแซงจากตวแปรอนๆ

70

จากตารางท 4.5 จะเหนไดวาพฤตกรรมของผน าเมอรวมกบสภาพแวดลอมการท างานแลวสามารถสงอทธพลตอความสรางสรรคในงานของบคลากรได ม 3 ลกษณะคอ พฤตกรรมผน าเนนงานรวมกบสภาพแวดลอมดานจตใจ พฤตกรรมผน าเนนความสมพนธรวมกบสภาพแวดลอมดานสงคม และพฤตกรรมผน าเนนการเปลยนแปลงรวมกบสภาพแวดลอมดานสงคม โดยความแมนย าในการอธบายครงนอยทระดบ 49.5 เปอรเซนต

4.6 ผลการศกษาเพมเตมอนๆ

เมอวเคราะหเพมเตมถงความแตกตางระหวางกลมปจจยสวนบคคล เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมความสรางสรรคในงานของบคลากร พบผลปรากฏดงตารางท 4.6 ตารางท 4.6 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมของความสรางสรรคในงานของบคลากร องคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

กลมตวแปร Mean / Sum of Squares

F Sig. ความแตกตางระหวางกลม*

เพศ ชาย 3.87

5.332 0.021 แตกตาง หญง 3.74

กลมอาย Between Groups 0.584

0.954 0.414 ไมแตกตาง Within Groups 91.434 Total 92.018

ต าแหนงงาน Between Groups 2.260

2.818 0.025 แตกตาง Within Groups 88.422 Total 90.683

ประสบการณท างาน Between Groups 1.658

2.051 0.086 ไมแตกตาง Within Groups 90.134 Total 91.791

71

ตารางท 4.6 (ตอ)

กลมตวแปร (ตอ) Mean / Sum of Squares

F Sig. ความแตกตางระหวางกลม*

ระดบการศกษา Between Groups 0.540

0.880 0.451 ไมแตกตาง Within Groups 90.942 Total 91.481

องคการ ปนซเมนตไทย 3.75

6.32 0.012 แตกตาง ทร คอรเปอรเรชน 3.88

หมายเหต: * ความแตกตางระหวางกลมทระดบนยส าคญทางสถตท 0.05

จากตารางท 4.6 จะเหนไดวา เมอเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมของความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 แลว ลกษณะทท าใหบคลากรแตละกลมมความสรางสรรคในงานตางกน เพศ ต าแหนงงาน และองคการ นนคอ บคลากรเพศหญงและเพศชาย จะมความสรางสรรคในงานตางกน หรอ ถาบคลากรมต าแหนงงานทแตกตางกน กจะมความสรางสรรคในงานตางกน และ ถาบคลากรมอยในองคการทแตกตางกน กจะมความสรางสรรคในงานตางกน

อยางไรกตามในการศกษาครงน การเปรยบเทยบความแตกตางของพฤตกรรมสรางสรรคในงานของบคลากรระหวางสององคการ ไมอาจสรปไดอยางชดเจนวา บคลากรขององคการใดมความสรางสรรคในงานมากกวากน เนองจาก องคการสององคการมลกษณะการประกอบธรกจทแตกตางกน คอ ทร คอรเปอรเรชนเปนธรกจประเภทงานบรการ ในขณะทปนซเมนตไทยเปนธรกจทผลตสนคาเปนหลก ท าใหลกษณะการท างานในองคการมขอบเขตความสรางสรรคในงานแตกตางกน องคการทเปนธรกจบรการสามารถสรางนวตกรรมในการท างานไดมากกวา นอกจากนน ในการประเมนระดบความสรางสรรค ยงเปนการประเมนโดยใชแบบสอบถาม ซงพนกงานท าการประเมนพฤตกรรมของตนเอง (Self-Rating) ท าใหการตความเกยวกบความสรางสรรคในงานตามการรบรขอวพนกงานแตละคนมระดบทแตกตางกน

บทท 5

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

บทน เปนการสรปผลการศกษาทไดตามค าถามและสมมตฐานการวจย การอภปรายผลทไดจากการศกษา รวมทงเสนอขอเสนอแนะในการน าผลการศกษาไปประยกตใช ตลอดจนขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 5.1 สรปผลการศกษา 5.1.1 พฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมการท างานในองคการธรกจไทยทม นวตกรรมยอดเยยมในป 2552 แตละดาน อยในระดบใด (ค าถามวจยขอท 1) จากผลการศกษา พฤตกรรมของผ น าขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 มปรากฏในทง 3 รปแบบ คอ พฤตกรรมผน าแบบเนนงาน พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธ และพฤตกรรมผ น าแบบเนนการเปลยนแปลง โดยทง 3 รปแบบ อยในระดบสงทงสน สวนสภาพแวดลอมการท างาน พบวา สภาพแวดลอมการท างานขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทสงเสรมใหเกดความสรางสรรค กมปรากฏในทง 3 ดาน คอ สภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพ สภาพแวดลอมการท างานดานสงคม และสภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ โดยทง 3 ดาน อยในระดบสงเชนเดยวกน

5.1.2 ความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทมนวตกรรมยอด เยยมในป 2552 อยในระดบใด (ค าถามวจยขอท 2) จากผลการศกษา ระดบความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทมนวตกรรม

ยอดเยยมป 2552 ในภาพรวม มคะแนนอยในระดบสง

73

5.1.3 พฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของบคลากร มความสมพนธ กน หรอไม (ค าถามวจยขอท 3) จากผลการศกษา พฤตกรรมของผน าแตละแบบมความสมพนธกบความสรางสรรคในงาน

ของบคลากรเชงบวกทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยพฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลงและ พฤตกรรมของผน าแบบเนนงานมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบปานกลาง สวนพฤตกรรมของผน าแบบเนนสมพนธมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบต า ดงนน จากสมมตฐานทตงไวจงพบวา

1) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 คอ พฤตกรรมของผน าแบบเนนงานมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

2) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 2 คอ พฤตกรรมของผน าแบบเนน ความสมพนธมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

3) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 3 คอ พฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลงมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

5.1.4 สภาพแวดลอมในการท างานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร ม ความสมพนธกน หรอไม (ค าถามวจยขอท 4) จากผลการศกษา สภาพแวดลอมการท างานในแตละดานมความสมพนธกบความ

สรางสรรคในงานของบคลากรเชงบวกทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยสภาพแวดลอมการท างานดานจตใจและสภาพแวดลอมการท างานดานสงคม มความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบปานกลาง สวนสภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพมความ สมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรในระดบต า ดงนน จากสมมตฐานทตงไว จงพบวา

1) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 คอ สภาพแวดลอมการท างานดานกายภาพมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

2) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 2 คอ สภาพแวดลอมการท างานดานสงคมมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

3) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 3 คอ สภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ มความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

74

5.1.5 พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน มอทธพลตอความ สรางสรรคในงานของบคลากร หรอไม (ค าถามวจยขอท 5) จากผลการศกษา ตวแปรดานพฤตกรรมของผน าทง 3 ตวคอ พฤตกรรมของผน าแบบเนน

งาน พฤตกรรมของผน าแบบเนนสมพนธ และพฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลง สามารถอธบายหรอมผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากรได แตในขณะเดยวกน ตวแปรดานสภาพแวดลอมการท างาน จะมเพยงสภาพแวดลอมทางดานจตใจเพยงตวเดยวเทานนทสามารถอธบายความสรางสรรคในงานของบคลากรได

ทงนเมอพจารณาถงอทธพลรวมระหวางพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมในการท างาน จะมตวแปรเพยง 3 ค ทสามารถอธบายความสรางสรรคในงานของบคลากรไดอยางมนยส าคญทางสถต นนคอ พฤตกรรมผ น าแบบเนนงานรวมกบสภาพแวดลอมดานจตใจ พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธรวมกบสภาพแวดลอมดานสงคม และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลงรวมกบสภาพแวดลอมดานสงคม โดยความแมนย าในการอธบายครงนอยทระดบ 49.5 เปอรเซนต

ดงนนจากสมมตฐานทตงไว จงพบวา 1) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 คอ พฤตกรรมของผน า มอทธพล

ตอความสรางสรรคในงานของบคลากร 2) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 2 คอ สภาพแวดลอมในการท างาน

มอทธพลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร 3) ผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐานขอท 3 คอ พฤตกรรมของผ น าและ

สภาพแวดลอมในการท างาน มอทธพลรวมทสงผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร

5.2 อภปรายผลการศกษา

5.2.1 ลกษณะพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมในการท างานขององคการธรกจ ไทยทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

5.2.1.1 ลกษณะพฤตกรรมของผน า พฤตกรรมของผน าในองคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทปรากฏในผล

การศกษาครงน มทง 3 รปแบบ คอ พฤตกรรมผ น าแบบเนนงาน พฤตกรรมผ น าแบบเนนความสมพนธ และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลง และทง 3 รปแบบ ลวนอยในระดบสงใกลเคยงกน ท าใหเหนวา ผน าหรอผบรหารของปนซเมนตไทยและทรคอรปเปอเรชน ไมไดมการ

75

แสดงพฤตกรรมรปแบบใดรปแบบหนงโดยเฉพาะหรอโดดเดนเปนพเศษ แตทงสององคการ กยงสามารถสงเสรม พฒนาใหเกดนวตกรรมในองคการของตนได ทงน อาจเปนเพราะพฤตกรรมของผน าแตละรปแบบสามารถเปนประโยชนกบการท างานในองคการไดแตกตางกน เชน พฤตกรรมของผน าแบบเนนงาน (Task-Oriented Behaviors) ผบรหารอาจน ามาใชเพอสรางความชดเจนในการจดระบบงาน เพอสงเสรมใหเกดผลงานเชงนวตกรรม ผานการแสดงบทบาทการวางแผนการจดการ และการก ากบตดตามผลการด าเนนงานในองคการทเขมงวด หรอเนนทความส าเรจของงานเปนส าคญ หรอเพอควบคมการใชทรพยากรและบคลากรอยางคมคาและมประสทธภาพ เพอขบเคลอนความสรางสรรคในองคการไปในทศทางทตรงตามทก าหนดเปาหมายทก าหนดไว สวนพฤตกรรมของผน าแบบเนนความสมพนธ (Relation-Oriented Behaviors) ผบรหารอาจน ามาใชเพอสรางใหเกดการท างานทรวมแรงรวมใจระหวางบคลากรจ านวนมากภายในหนวยงาน เชน แสดงบทบาทในการสนบสนนการพฒนาทมงาน การใหค าปรกษาชวยเหลอผบฏบตงานในการสรางสรรคสงทเปนประโยชนอยางเหมาะสม การสอนงานอยางใกลชด สรางใหเกดความเชอถอและความไววางใจตอกนในการปฏบตงาน เปดโอกาสใหสมาชกมอสระและมสวนรวมในการเสนอแนะเกยวกบการปฏบตงาน สามารถตดสนใจในการปฏบตงานไดดวยตนเอง รวมทงเสรมสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงานอยางเตมท เปนตน นอกจากนนแลวผบรหารอาจตองแสดงพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง (Change-Oriented Behaviors) เพอสรางความตนตวทางการแขงขน ใหขอมลทเปนประโยชนตอแนวทางการสรางสรรคซงน ามาสนวตกรรมทสอดคลองกบความอยรอดทางธรกจ โดยแสดงบทบาททท าใหคนในองคการรสกถงการเปลยนแปลงในดานตางๆ และรจกปรบตว คดหา หรอสรางสรรคสงใหมๆ ในการท างาน เพอพฒนาตนเองและองคการใหกาวทนการเปลยนแปลงทเกดขน ซงพฤตกรรมของผบรหารทเนนการเปลยนแปลงน สามารถเหนไดจาก การใหความส าคญกบการวเคราะหสภาพแวดลอม และวเคราะหเหตการณภายนอกทเกดขน มการก าหนดเปาหมาย น าเสนอโครงการใหมๆ มการสรางวสยทศน และระบบการบรหารจดการทด ตลอดจนกระตนใหสมาชกตระหนกถงความส าคญของการเปลยนแปลงองคการเพอใหมความเหมาะสมตามสถานการณอยเสมอ สนบสนนการเสรมสรางทกษะและการมสวนรวมในการพฒนาทมงาน เปนตน

เมอพจารณาระดบพฤตกรรมของผน าเปนรายดาน จะเหนไดวาในภาพรวมขององคการธรกจไทยทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 แลว พฤตกรรมผน าแบบเนนงาน เปนดานทมคาของพฤตกรรมโดดเดนสด ซงเปนพฤตกรรมของผน าทแสดงออกถงการใหความส าคญกบงานมากเปนอนดบหนง ทงนอาจเปนเพราะองคการทใชศกษาในครงน เปน

76

องคการธรกจขนาดใหญ การท างานมการแบงแยกเปนกลมธรกจ หรอเปนหนวยงานยอยๆ ในแตละกลม และยงมการแบงหนาทงานกนอยางชดเจน ท าใหพฤตกรรมการเปนผ น าของผบรหารระดบกลางและระดบตน ซงเปนผ น าทถกประเมนในการศกษาครงน ตองท างานโดยใหความส าคญกบงานเปนหลก โดยตองด าเนนงานไปตามนโยบายทไดรบมอบหมายมาจากผบรหารระดบสงอกทหนง เพอควบคมงานในหนวยงานของตนใหส าเรจลลวง และไมกระทบหรอเปนปญหาใหกบงานของหนวยงานอนๆ กเปนได 5.2.1.2 ลกษณะสภาพแวดลอมในการท างาน

จากผลการศกษา สภาพแวดลอมในการท างานขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 กมลกษณะทสงเสรมความสรางสรรคทง 3 ดาน คอ มสภาพแวดลอมในการท างานดานกายภาพ สภาพแวดลอมในการท างานดานสงคม และสภาพแวดลอมในการท างานดานจตใจ โดยทง 3 ดาน มอยในระดบสง แสดงใหเหนไดวา นอกจากพฤตกรรมของผ น าในองคการแลว สภาพแวดลอมอาจเปนอกปจจยหนงทมความส าคญทจะชวยสงเสรมใหเ กดความสรางสรรคในงานของบคลากรได ทงนจากการศกษาท าใหรวา สภาพแวดลอมในการท างานทางกายภาพ ของปนซเมนตไทยและทร คอรปเปอเรชน เปนสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างานได เพราะมแสงสวางทเพยงพอ สถานทท างานมการจดอยางเปนระเบยบ สะอาดปราศจากกลนรบกวนหรอเสยงทท าใหเกดความร าคาญ สภาพอากาศทถายเทสะดวก มระดบอณหภมทเหมาะสม อปกรณตางๆ มเหมาะสม มคณภาพ สะดวกเเกการใชงานและเพยงพอกบความตองการ เปนตน สวนสภาพแวดลอมทางสงคม หรอการสนบสนนภายในองคการทมผลกระทบตอผปฏบตงาน กเออตอการเกดความคดสรางสรรคในการท างาน เนองจาก บคลากรในองคการมความสมพนธทดตอกน พนกงานมการแสดงออกทดตอผ อน ทงทางกาย วาจา ใจ และมความสขทอยรวมกนในองคการ มการตดตอสอสารทดตอกน พนกงานรสกปลอดภย รสกวาไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงาน รวมทงกลาแสดงความคดเหนกลาทจะผลตผลงานทสรางสรรคในการท างานใหมๆ ได เปนตน นอกจากนน สภาพเเวดลอมทางดานจตใจ ซงเปนสงทมอทธพลตอความคด ความรสกทางจตใจของบคลากร ยงอยในสภาวะทเออตอการเรยนรและการเกดความคดสรางสรรคในการท างานดวยเชนกน เพราะคนในองคการทงสองแหงน มอสระในการท างาน

สามารถตดสนใจหรอปฏบตงานดวยตนเองได ทงยงมการขวนขวายศกษาและเพมทกษะในการพฒนาตนเองและพฒนางานอยเสมอ คนในองคการมความไวเนอเชอใจกนและเคารพนบถอซงกนและกน ปฏบตงานรวมกน คดรวมกนสรางผลตผลของความคดสรางสรรคในการท างานใหมประสทธภาพมากยงขน เปนตน

77

เมอพจารณาภาพรวม ถงระดบสภาพแวดลอมในการท างานทสงเสรมความสรางสรรคเปนรายดาน จะเหนไดวาสภาพแวดลอมในการท างานดานสงคมเปนลกษณะทมมากทสด ทงนอาจเพราะการสรางสรรคนวตกรรมใดๆ ขนมาระหวางทท างานในองคการ บคลากรเพยงคนเดยวไมสามารถจะผลกดนใหความสรางสรรคทมนน ใหเกดเปนนวตกรรมขององคการได ยกตวอยางเชน หากพนกงานมองเหนวาของเหลอใชจากการผลตนาจะน าไปประยกตเปนสนคาประเภทใหมทชวยสรางมลคาเพมใหกบองคการได แตเพอนรวมงานไมรวมดวย ไมชวยกนคดคนทดลองท าใหเปนจรง ความคดสรางสรรคของพนกงานคนนกจะถกละเลยไปในทสด ดงนน การไดรบการสนบสนน การไดรบรวมแรงรวมใจและรวมมอจากคนรอบขางจงเปนสงทส าคญยง ในการท านวตกรรมใหเปนผลส าเรจ ซงองคการทมนวตกรรมมากจงมสภาพแวดลอมในการท างานดานสงคมทสงเสรมใหเกดความสรางสรรคในการท างานในระดบสงไปดวย

5.2.2 ความสรางสรรคในงานของบคลากรองคการธรกจไทยทไดรบรางวล องคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 จากระดบความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

ทพบวาในภาพรวมมอยในระดบสง ซงเปนหลกฐานทสอดคลองกบการศกษาของ Kleysen and Street (2001) ทเสนอวาพฤตกรรมสรางสรรคในงานทพวกเขาระบนน สามารถสงเสรมใหเกดนวตกรรมในองคการได เพราะผลการศกษาในครงนเปนทประจกษวา บคลากรในองคการทงสองแหง คอ ปนซเมนตไทย และทรคอรปเปอเรชน มพฤตกรรมทง 5 ดาน ในระดบสงทงสน ไมวาจะเปนพฤตกรรมการหาโอกาสเรยนรสงใหม เพอน าไปใชในการพฒนากระบวนท างาน สนคาหรอบรการ หรอสงทเกยวของกบการท างานตางๆ การทราบถงวธการหรอโอกาสทจะสรางความแตกตางในทางทดขนใหกบงาน หนวยงาน องคการ หรอลกคา การใหความสนใจประเดนหรอเรองราวใหมๆ ทเกดขนในงาน ในหนวยงาน หรอในองคการอยเสมอ การคดหาแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอน ามาแกปญหาทมอยเดม การวเคราะหปญหาทเกดขนระหวางการท างานอยางรอบดาน เพอจะไดเขาใจในปญหาทเกดขนอยางลกซงมากขน การทดลองใชแนวคดหรอวธการใหมๆ ในการท างานเสมอ การทดสอบแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอใหเหนถงสงทเกยวอาจของหรอผลทอาจจะเกดขนกอนน าไปใชจรง การประเมนจดแขงและจดออนของแนวคดหรอวธการใหมๆ เสมอ การจงใจใหเพอนรวมงานหรอคนอนๆ ในหนวยงานของทานเหนถงความส าคญของแนวคดหรอวธการใหมๆ การผลกดนใหแนวคดหรอวธการใหมๆ ทมอยถกน าไปใชจรง การกลารบความเสยงจากการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใช การน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใชเพอเปลยนแปลงการท างาน หากเหนวาสงนนกอใหเกดประโยชน การก าจด

78

ขอบกพรองของแนวคดหรอวธการใหมๆ กอนทจะน าไปประยกตใชในการท างาน หรอพฒนาสนคาและบรการทมอย และการมสวนรวมในการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปพฒนากระบวนการท างาน เทคโนโลย สนคาหรอบรการ ทมอยเดม

อยางไรกตาม ในสวนของผลการศกษาเพมเตมยงพบวา ความสรางสรรคในงานของบคลากรในต าแหนงงานทแตกตางกน กจะมการแสดงออกซงความสรางสรรคในงานทแตกตางกนทดวย โดยผบรหารระดบกลางและตน จะมความสรางสรรคในงานสงกวาพนกงานระดบทวไป ทงนอาจเปนเพราะการไดรบอสระ โอกาสในการคดและการตดสนใจในการท างานทมากกวา ท าใหมโอกาสในการสรางสรรคแนวทางหรอสงใหมๆ ทมากกวา ซง ผลการศกษาความแตกตางระหวางกลมน มงานวจยของนกวชาการ Friedrich, Mumford, Vessey, Beeler and Eubanks (2010: 18-20) เสนอไววา ต าแหนงงานเปนตวแปรหนงทสบเนองมาจากการจดโครงสรางในองคการ ผบรหารทมต าแหนงงานอยในระดบทสงกวา จะมเอกภาพในการท างาน มอสระในการตดสนใจมากกวา จงกอใหเกดโอกาสทจะแสดงพฤตกรรมความสรางสรรคในงานไดมากกวา แตล าพงเพยงผบรหารระดบสงคนเดยว ความสรางสรรคกไมสามารถขยายไปสนวตกรรมใหมได จงยงตองอาศยทมงานซงประกอบดวยผ บรหารระดบกลางและลาง ตลอดจนพนกงานระดบปฏบตการใหน าเอาแนวทางสรางสรรคนนๆ ไปปฏบตตอไปดวย ดงนนในการวางแผนเพอพฒนาความสรางสรรคในงาน ผบรหารหรอนกทรพยากรมนษยจะตองค านงถงปจจยเพศ ต าแหนงงานและโครงสราง ตลอดจนความแตกตางระหวางลกษณะองคการเหลานในการปรบแผน เพอใหเกดการพฒนาทเหมาะสมและมประสทธภาพมากขนดวย

5.2.3 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมในการท างาน กบ ความสรางสรรคในงานของบคลากร จากการผลการศกษา พบวา พฤตกรรมของผน าทกๆ ดาน คอ ไมวาจะเปนดานเนนงาน

ดานเนนความสมพนธ และดานเนนการเปลยนแปลง ลวนมความสมพนธเชงบวกกบความสรางสรรคในงานของบคลากรทงสน นอกจากนนยงพบดวยวา สภาพแวดลอมในการท างานทง 3 ดาน คอ สภาพแวดลอมในการท างานดานกายภาพ สภาพแวดลอมในการท างานดานสงคม และสภาพแวดลอมในการท างานดานจตใจ กมความสมพนธกบความสรางสรรคในงานของบคลากรเชนกน

จากรายงานการศกษาทางวชาการ องคการทสงเสรมความสรางสรรคและนวตกรรมทเปนระบบจะมองคประกอบ คอ บคลากรมความเขาใจวาองคกรก าลงเดนไปในทางใด และจะไปใหถงไดอยางไร (จดมงหมายและกลยทธ) ทมผ บรหารมงมนในการสงเสรมและไดเรมลงมอท า

79

สงแวดลอมทเออตอการสนบสนน ไดแก ความเชอถอ ภาวะผน าในทกระดบ การสอสารทด การท างานรวมกนเปนทม และกลาเสยง วฒนธรรมและโครงสรางองคการ บคลากรทมทกษะทดและไดรบการกระตนใหใชทกษะ และผบรหารระดบกลางสนบสนนและเขาใจการบรหารกระบวนการบคลากรทมความคดสรางสรรค (พทกษ ไปเรว, 2550: 60) ซงเหนไดวาลกษณะในขางตนน ลวนสอดคลองกบพฤตกรรมของผน า ทง 3 ดาน และสภาพแวดลอมในการท างาน ทง 3 ดาน เหนไดจากการทบคลากรมความเขาใจวาองคการก าลงเดนไปในทางใด และจะไปใหถงไดอยางไร เปนผลมาจากการทผ น าใหความส าคญกบการเปล ยนแปลง (พฤตกรรมผ น าแบบเนนการเปลยนแปลง) มการบอกกลาวถงกลยทธขององคการ ถายทอดสพนกงานระดบตางๆ โดยทมผบรหารมงมนในการสงเสรมและไดเรมลงมอท า (พฤตกรรมผน าแบบเนนงาน) ผานการสอสารทด การท างานรวมกนเปนทม (พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธ) นอกจากนน ยงมสงแวดลอมทเออตอการสนบสนนบคลากรทมทกษะทดและไดรบการกระตนใหใชทกษะ (สภาพแวดลอมในการท างานทสงเสรมความสรางสรรค) เปนตน ดงนน เมอศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรของผน าและสภาพแวดลอมในการท างานในองคการนวตกรรม จงพบวามความสมพนธเชงบวกกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

พฤตกรรมของผ น าแตละรปแบบตางมขอดในตวเองและสามารถชวยสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากรได แตการจะแสดงพฤตกรรมผน ารปแบบใดนนผบรหารตองมการวเคราะหวา ในแตละสถานการณ การบรหารจดการและพฤตกรรมใดจงเหมาะสม และจะจดสภาพแวดลอมในการท างานอยางไร โดยเฉพาะในชวงทองคการอยในภาวะวกฤต เพราะความสรางสรรคในงานของบคลากรจะมไดมากหรอนอย กจะขนอยกบพฤตกรรมทผน าในองคการแสดงออก และสภาพแวดลอมในการท างานของบคลากรนนดวย

5.2.4 อทธพลของพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานทมตอความ สรางสรรคในงานของบคลากร ในความเปนจรงแลว การท างานในองคการนน พฤตกรรมของผน าทง 3 รปแบบ และ

สภาพแวดลอมการท างานทง 3 ดาน ไมสามารถแยกออกจากกนไดโดยเดดขาด บคลากรสามารถรบรพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานไดพรอมๆ กน ทงโดยรตวหรอไมรตว ซง จากการวเคราะหทางสถต ตวแปรดานพฤตกรรมของผน าทง 3 ตว คอ พฤตกรรมของผน าแบบเนนงาน พฤตกรรมของผน าแบบเนนสมพนธ และพฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลง สามารถอธบายหรอสงผลตอความสรางสรรคในงานไดโดยตรง หรอสรปไดอกนยหนงวา การสงเสรมใหบคลากรเกดความสรางสรรคในงานอาจท าไดโดยการสงเสรมพฤตกรรมของผน าแบบ

80

เนนงาน หรอ แบบเนนความสมพนธ หรอแบบเนนการเปลยนแปลง อยางใดอยางหนงกได แตทงน ตองค านงถงดวยวารปแบบพฤตกรรมของผน าทแตกตางกน ความสามารถในการอธบายหรออทธพลทสงผลตอการเกดความสรางสรรคในงานของบคลากรกมระดบทแตกตางกน

ผลการศกษาทพบในครงนชใหเหนวา พฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลงเปนตวแปรทสงผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากรไดชดเจนทสด โดยสงเกตจากคาความสมพนธกบความสรางสรรคทวเคราะหได รองลงมาคอ พฤตกรรมของผน าแบบเนนงาน และพฤตกรรมของผน าแบบเนนสมพนธ

ผลการศกษา ดงกลาวอาจบอกไดวาหากองคการ มการสงเสรมใหเกดการพฒนาพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลงมากขน อาจท าใหความสรางสรรคในงานของบคลากรเพมสงขนและเกดเปนนวตกรรมใหมในองคการไดมากขน ซงสอดคลองกบงานวจยของนกวชาการ Friedrich, Mumford, Vessey, Beeler and Eubanks (2010: 6-29) ทศกษาผน าทกระดบในองคการทงระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคการ เกยวกบการสงเสรมนวตกรรมในองคการ และพบวา พฤตกรรมของผน าแบบเนนการเปลยนแปลง มความสมพนธเชงอทธพลทเดนชดทสดกบความสรางสรรค และการเกดนวตกรรมในองคการ ซงสอดคลองกบผลการศกษาในครงน แตกไมใชพฤตกรรมเพยงรปแบบเดยวเทานนทสงเสรมใหเกดความสรางสรรคและนวตกรรมได โดยพวกเขายงไดสรปไวดวยวา พฤตกรรมของผ น าในรปแบบทตางกน สามารถสงเสรมใหเกดความสรางสรรคและนวตกรรมในรปแบบทตางกนดวย ยกตวอยางเชน ผ บรหารทมความเชยวชาญเฉพาะดาน แสดงพฤตกรรมแบบเนนงาน โดยสรางความชดเจนในการจดระบบงาน การก ากบตดตามผลการด าเนนงานในองคการทเขมงวด มงเนนทความส าเรจของงานเปนส าคญ จะชวยสงเสรมใหเกดการสรางสรรคในดานผลตภณฑหรอสนคาตางๆ ขององคการ แตถาเปนผบรหารทสนใจสงใหมๆ เนนการแกปญหาในงานอยางสรางสรรค มกแสดงพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง กจะชวยสงเสรมใหเกดการสรางสรรคในทกษะทวไปทเปนประโยชนตอการพฒนากระบวนการท างาน เปนตน ดงนน การทจะเลอกแสดงพฤตกรรมของผน ารปแบบใด ผบรหารจะตองพจารณาและวเคราะหดวยวาตองการใหบคลากรเกดความสรางสรรคในการท างานอยางไรจงเหมาะสม เพอใหเกดประโยชนตอองคการมากทสด

อยางไรกตามพฤตกรรมของผน าเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอตอการพฒนาใหเกดความสรางสรรคในงานของบคลากรได เพราะจากผลการศกษายงพบวา สภาพแวดลอมการท างานกเปนอกปจยหนงทสามารถใชอธบายความสรางสรรคในงานของบคลากรไดเชนกน ซง สอดคลองกบแนวคดของ Epstein (1990) ทเสนอวาแมผน าจะเปนผ ทมบทบาทส าคญในการ

81

สนบสนนใหเกดความสรางสรรคในงานของบคลากร แตหากปจจยอนๆ ไมสอดคลองหรอไมสงเสรมแลว การสรางสรรคงานของบคลากร กไมสามารถเกดขนไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ ซงการทจะพฒนาทกษะความสรางสรรคไดด จะตองกระตนดวยสงแวดลอมดวย

จากการวเคราะหทางสถต ในบรรดาตวแปรสภาพแวดลอมการท างานทง 3 ตว คอ สภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพแวดลอมการท างานดานสงคม และสภาพแวดลอมการท างานดานจตใจ พบวาสภาพแวดลอมทางทางจตใจเทานนทสามารถอธบายความสรางสรรคในงานของบคลากรได นนคอ หากองคการ มการสรางสภาพแวดลอมการท างานดานจตใจทด บคลากรไดท างานอยในสถาพแวดลอมทมอสระ สามารถตดสนใจหรอปฏบตงานดวยตนเองได มความไวเนอเชอใจ รวมคด รวมท างานกบเพอนรวมงานมากเทาไหร บคลากรคนนนกจะแสดงพฤตกรรมสรางสรรคในงานและเกดเปนนวตกรรมใหมในองคการไดมากขนเทานนดวย

นอกจากนน เมอพจารณาอทธพลรวมของตวแปรดานพฤตกรรมของผน าและตวแปรดานสภาพแวดลอมการท างาน จะพบวา คตวแปรทมปฎสมพนธกน แลวแสดงอทธพลตอความสรางสรรคในงานของบคลากรอยางมนยส าคญทางสถต มจ านวน 3 ค คอ พฤตกรรมผน าแบบเนนงานกบ สภาพแวดลอมดานจตใจ พฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธกบสภาพแวดลอมดานสงคม พฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลงกบสภาพแวดลอมดานสงคม ซงในขอคนพบน เปนทนาสงเกตวา ในสวนของการวเคราะหอทธพลโดยตรง (Main Effect) สภาพแวดลอมทางดานสงคมกบไมสามารถสงอทธพลหรอใชอธบายความสรางสรรคในงานของบคลากรได แตกลบปรากฏวา เมออยรวมกบพฤตกรรมผน าแบบเนนความสมพนธ และพฤตกรรมผน าแบบเนนการเปลยนแปลงกลบสามารถอธบายความสรางสรรคในงานไดอยางมนยส าคญทางสถต

จากผลของอทธพลรวม สามารถขยายความไดวา การจดสภาพแวดลอมการท างานเพอสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากร จะเนนพฒนาสภาพแวดลอมทางสงคมเพยงตวเดยว คอ เนนแตใหพนกงานมความสมพนธทดตอกน มการแสดงออกทดตอผ อน ทงทางกาย วาจา ใจ มการตดตอสอสารทดตอกนไมได แตตองพฒนาใหผ น าในองคการแสดงพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง เพอสรางความตนตวทางการแขงขน ใหขอมลทเปนประโยชนตอแนวทางการสรางสรรคซงน ามาสนวตกรรมทสอดคลองกบความอยรอดทางธรกจ ท าใหพนกงานรสกถงการเปลยนแปลงรจกปรบตว คดหา หรอสรางสรรคสงใหมๆ ในการท างาน หรอพฒนาใหผน าในองคการแสดงพฤตกรรมทเนนความสมพนธ เพอสนบสนนการพฒนาบคลากร โดยการใหค าปรกษา การชวยเหลอผบฏบตงานในการวางแผน การด าเนนการ ใหความเชอถอและความไววางใจในการปฏบตงาน รวมทงเปดโอกาสใหพนกงานมอสระและมสวนรวมในการเสนอแนะ

82

เกยวกบการปฏบตงาน เสรมสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงานเสมอดวย จงจะสามารถสงเสรมใหความสรางสรรคในงานของบคลากรเกดขนได

อยางไรกตาม ผลการศกษาในครงน มความสอดคลอง กบแนวคดของ Yukl (2006) ทไดเสนอไววา ไมมพฤตกรรมรปแบบใดทดทสดส าหรบองคการใดองคการหน ง และการแสดงพฤตกรรมของผน าในแตละองคการจะมความแตกตางกนไปตามสถานการณในการด าเนนการขององคการนนๆ เพอกอใหเกดสภาวะแวดลอมทสนบสนนใหบคลากรไดรวมมอกนสรางประโยชนใหกบองคการไดมากทสด 5.3 ขอจ ากดในการศกษา

1. ในการเกบขอมลจากองคการทใชเปนกรณศกษา สามารถเกบไดเฉพาะบรษทยอย ในของแตละกลมธรกจของแตละองคการทตงอยในประเทศไทยเทานน ไมสามารถเกบรวมถงบรษทยอยในตางประเทศได

2. องคการทใชศกษา เปนเพยงหนงองคการในแตละกลมอตสาหกรรม จงไมสามารถเปนตวแทนขององคการตางๆ ในอตสาหกรรมเดยวกนได นอกจากนนการตดสนรางวลยงขนอยกบเกณฑทคณะกรรมการก าหนดขนในแตละปดวย 5.4 ขอเสนอแนะ 5.4.1 ขอเสนอแนะในการน าผลการศกษาไปประยกตใช จากผลการศกษา ทไดน าเสนอในขางตน มแนวทางในการน าผลการศกษาไปปรบใชในการเสรมสรางความสรางสรรคในงานใหกบบคลากรขององคการธรกจของไทย ดงน 1) องคการธรกจไทย ควรสงเสรมใหผน าในองคการมพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลงมากขน เพอสรางใหเกดความสรางสรคคในงานของบคลากร แตในขณะเดยวกนกตองค านงถงการพฒนาพฤตกรรมของผน ารปแบบอนๆ ใหเหมาะสมกบการท างานขององคการดวย 2) องคการธรกจไทย ควรจดสภาพแวดลอมการท างานใหมลกษณะทสงเสรมความสรางสรรคในงานของบคลากร โดยเฉพาะสภาพแวดลอมทางดานจตใจ เพราะเปนสภาพแวดลอมการท างานทมอทธพลกบความสรางสรรคในงานของบคลากรมากทสด

83

3) องคการธรกจไทย ทตองการพฒนานวตกรรมในองคการ สามารถใชผลการศกษา เปนหลกฐานเชงประจกษ ในการชวยสรางความตระหนกถงความส าคญของรปแบบพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างานใหกบองคการได เนองจากพฤตกรรมของผน าสามารถสงอทธพลรวมกบสภาพแวดลอมการท างาน เพอชวยใหบคลากรเกดความสรางสรรคในงานเพมขนหรอสามารถน าผลการศกษาไปใชเปนขอมลประกอบการวางแผนเพอพฒนาผน าในองคการและปรบสภาพแวดลอมการท างาน ใหมความเหมาะสม และสงเสรมใหเกดความสรางสรรคในงานของพนกงานในองคการมากขน เพอน าไปสการเกดเปนนวตกรรมทสรางความเทาเทยมในการแขงขนและอยรอดในเชงธรกจได 5.4.2 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

จากการศกษาในครงน พบขอจ ากดและประเดนการศกษาทสามารถน าไปปรบใชเปนแนวทางในการศกษาเพมเตมเกยวกบความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการธรกจของไทยหรอองคการแหงนวตกรรม ไดดงน 1) การศกษาในครงน เปนการศกษา องคการธรกจไทยทไดรบรางวลภายใตแนวคดองคการทมนวตกรรมยอดเยยมในชวงทเศรษฐกจของประเทศเตมไปดวยปจจยทยากจะควบคม ซงแนวคดทใชในการใหรางวลนจะมความแตกตางกนในแตละป ดงนนในการศกษาครงตอไป อาจท าการศกษาองคการธรกจไทยทไดรบรางวลภายใตแนวคดอนๆ เพอใหเหนความแตกตางของ การพฒนานวตกรรมในองคการในแตละสถานการณเพมขน 2) การศกษาในครงน เปนการศกษาปรมาณ (Quantitative Research) เพอหาลกษณะทปรากฎในรปของขอมลเชงสถต ดงนนในการศกษาครงตอไป อาจใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เพอเกบขอมลในเชงลกในแตละองคการเพมเตม

3) การศกษาในครงนการเกบขอมลจากกลมตวอยาง ครอบคลมเฉพาะองคการ ธรกจทไดรบรางวลองคการทมนวตกรรมยอดเยยมประจ าป 2552 จ านวน 2 องคการ คอ คอ บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) และบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) เทานน ดงนนในการศกษาครงตอไป อาจศกษาเพมเตมในองคการธรกจทเปนองคการแหงนวตกรรมอนๆ เพมเตม หรอ ไดรบรางวลจากสถาบนอนๆ เพอทจะน าผลการศกษาไปใชอธบายไดครอบคลมมากยงขน 4) ในการพฒนาความสรางสรรคในงานขององคการอาจตองประกอบไปดวยการพฒนาความสรางสรรคในหลายมตรวมกน คอ ดานบคคลสรางสรรค ดานบรรยากาศสรางสรรค ดานกระบวนการสรางสรรคและดานผลผลตสรางสรรค แตส าหรบการวจยในครงนจะเนนศกษาใน

84

พฤตกรรมสรางสรรคหรอมตในดานบคคลเทานน ดงนนในการศกษาครงตอไป อาจเพมการศกษาในมตอนๆ เพอเปนขอมลในการน าไปการพฒนาความสรางสรรคในงานของบคลากรในองคการธรกจไทยไดครอบคลมยงขน

บรรณานกรม

กรวกา พรมจวง. 2541. ความสมพนธระหวางแบบของผน า สภาพแวดลอมในการท างาน ขนาดขององคการ กบบรรยากาศองคการของวทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กฤตยา เหงนาเลน. 2545. ความสมพนธระหวางปจจยการท างาน บรรยากาศเชงสราง สรรค การแลกเปลยนระหวางหวหนาหอผปวยและพยาบาลประจ าการ กบภาวะผน าสรางสรรคของหวหนาหอผปวย โรงพยาบาลรฐ กรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ไขแสง ชวศร. 2528. ภาวะผน าทางการพยาบาล. สงขลา: มหาวทยาลยสงขลานครนทร. ชาญณรงค พรรงโรจน. 2543. ความคดสรางสรรค. กรงเทพมหานคร: คณะศลปกรรมศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. นรมล พมพน าเยน. 2546. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล การเหนคณคาในตนเอง

สภาพแวดลอมในการท างาน กบผลตผลของความคดสรางสรรค ของหวหนาฝายการพยาบาล โรงพยาบาลชมชน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บ าเรอ จรเกต. 2548. ความสมพนธระหวางพฤตกรรมผน ากบรปแบบการสอสารของ ผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสงหบร. วทยานพนธมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฎเทพสตร.

ปทมาภรณ สรรพรชยพงษ. 2545. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล สภาพแวดลอม

ในการท างานกบความพงพอใจในงานของพยาบาลประจ าการงานผปวยใน โรงพยาบาลชมชน ภาคกลาง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ผจดการ 360 องศาออนไลน. 2550 (3 กนยายน). สรางคนสไตล 'มตรผล' องคกรแหง นวตกรรม. คนวนท 14 มนาคม 2553 จาก http://www.gotomanager.com/news/ details.aspx?id=62585

86

พทกษ ไปเรว. 2550. บทบาทนกพฒนาทรพยากรมนษยกบการเปลยนแปลงสองคกร

นวตกรรม กรณศกษา บรษท ทร คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน). วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

เรมวล นนทศภวฒน. 2542. ภาวะผน าทางการพยาบาลในองคการ. เชยงใหม: นพบรการ พมพ.

ลออ หตางกร. 2534. หลกพนฐานเพอการพยาบาลชวจตสงคม. กรงเทพมหานคร: ศนยเทคโนโลยการศกษา มหาวทยาลยรงสต.

วนภา วองวจนะ. 2535. ความสมพนธระหวางสภาพการท างานความเครยดในงานภมหลง กบความสามารถในการท างานตามการรบรของตนเอง ของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลของรฐ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรรณภา โอฐยมพราย. 2545. ความสมพนธระหวางการสนบสนนจากองคการพยาบาล การรบรคณคาของงานกบการสรางสรรคงานในองคการพยาบาลตามการรบรของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วไลพร มณพนธ. 2539. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล และสภาพแวดลอมในการ ท างาน กบความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของพยาบาลประจ าการ. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศรพงศ พฤทธพนธ. 2546. ทานรจก Balance Scorecard (BSC) ดแลวหรอยง?. วารสารนก

บรหารจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 15 (มกราคม-มนาคม): 5-9. สงวน สทธเลศอรณ. 2543. พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาคน. กรงเทพมหานคร:

ทพยวสทธ. สดารตน เหลาฉลาด. 2547. ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายใน ภาวะผน าการ

เปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย สภาพแวดลอมในงาน กบพฤตกรรมสรางสรรคของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ. วทยานพนธมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมาณ ไพศาลเวชกรรม. 2546. ผน ายค 2003. วารสารนกบรหาร. 23 (เมษายน-มถนายน): 72-75.

สรพล พฒค า. 2547. การบรหารการศกษา. ลพบร: มหาวทยลยราชภฏเทพสตร.

87

เสรมศกด วศาลาภรณ. 2538. ผน าแบบแลกเปลยนและผน าแบบเปลยนสภาพ. กรงเทพมหานคร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลบศรนครนทรวโรฒน ประสานมตร.

หนวยพฒนาองคกรและศนยคอมพวเตอร มหาวทยาลยวลยลกษณ. 2553. ตดจรวดความคด

นวตกรรมใหพนกงาน. คนวนท 14 มนาคม 2553 จาก http://km.wu.ac.th/ main/article_show.php?id=200

อาร พนธมณ. 2543. ความคดสรางสรรคกบการเรยนร. กรงเทพมหานคร: ตนออแกรมม. Alder, Harry. 2002. CQ Booster Your Creativity Intelligence. London: Saxon Graphics. Anderson, Ronal D.; DeVito, A.; Dyrli, O.; Kellog, M.; Kochendofer, L. and Weigand, J.

1970. Developing Children ‘ Thinking Through Science. Englewood Cliff, N.J.: Prentice – Hill.

Bass, Bernard M. and Avolio, Bruce J. 1990. Manual for the Multifactor Leadership

Questionnaire. Palo Alto, California: Consulting Psychologists. Blake, Robert R. and Mouton, Jane S. 1964. The Managerial Grid. Houston, Texas:

Gulf Publishing. Burn, James M. 1987. Leadership. New York: Harper. Clapman, M. M. 2000. Employee Creativity: the Role of Leadership. Academy of

Management Executive. 14 (August): 138-139. Cook, Peter. 1998. The Creativity Advantage is Your Organization the Leader of the

Pack?. Journal of Industrial and Commercial Training. 5(30): 179-184. Retrieved March 14, 2010 from Emerald Insight.

DuBrin, J. Andrew. 1998. Leadership, Research Findings, Practice, and Skills. Houghton, Michigan: Mifflin Company.

DuBrin, A.; Dalglish, C. and Miller, P. 2006. Leadership: an Australasian Focus. 2nd ed. Milton, Queensland: John Wiley & Sons Epstein, Robert. 1990. Generatively Theory and Creativity. In Theories of Creativity.

M.A. Runco and R.S. Albert. eds. Newbery Park, CA: SAGE. Pp. 116-140.

Fiedler, F.E. 1971. Leadership. New York: General Learning Press.

88

Friedrich, Tamara L.; Mumford, Micale D.; Vessey, Brandon; Beeler, Cheryl K. and Eubanks, Dawn L. 2010. Leading for Innovation. Studies of Management

and Organization. 2 (Summer): 6-29. George, M. J. and Zhou, J. 2001. When Openness to Experience and

Conscientiousness are Related to Creative Behavior: An Interactional Approach. Journal of Applied Psychology. 86 (June): 513-524.

Hater, John J. and Bass, Bernard M. 1988. Superiors Evaluations and Subordinates of Transformational and Transactional Leadership. Journal of Applied

Psychology. 73 (November): 695-702. Helliriegel, D.; Slocumm, J. W. and Woodman, R. W. 2001. Decision Making in

Organizations. In Organization Behavior. 9th ed. Ohio: South-Western College.

Hennessey, B. A. and Amabile, T. M. 1988. The Conditions of Creativity. In The

Nature of Creativity. New York: Cambridge University Press. Pp. 11-38. Hersey, Paul and Blanchard, Kenneth H. 1982. Management of Organizational

Behavior: Utilizing Human. 4th ed. Englewood Cliff, NJ.: Prentice-Hall. House, Robert J. and Mitchell, R. R. 1977. Path-goal Theory of Leadership. Journal of

Contemporary Business. 3 (Autumn): 81-97. House, Robert J. 1971. A Path-goal Theory of Leader Effectiveness. Administrative

Science Quarterly. 16 (September): 321–339. James, L. R. and Jones, A. P. 1974. Organizational Climate: a Review of Theory and

Research. In Psychological Bulletin. 81: 1096-1112. Kleysen, R. F. and Street, C. T. 2001. Toward a Multi-Dimensional Measure of

Individual Innovative Behavior. Journal of Intellectual Capital. 2 (3): 284-296.

Kuhner, K. W. and Lawis, P. 1987. Transactional and Transformational Leadership: a Constructive/Development Analysis. Academy of Management Review. 12(4): 648-657.

Likert, Rensis. 1961. New Pattern of Management. New York: McGraw-Hill.

89

Marquis, B. L. and Huston, C. J. 1996. Leadership Roles and Management Functions

in Nursing: Theory and Application. 2nd ed. China: Lippincott Williams & Wilkins.

Marquis, B. L. and Huston, C. J. 2000. Leadership Roles and Management Functions

in Nursing: Theory and Application. 3rd ed. Philadelphia: Lippincott. McFarland, Dalton E. 1979. Management: Foundation & Practices. 5th ed. New York:

Macmillan. Moos, R. H. 1994. Work Environment Scale Manual. 3rd ed. Palo Alto, CA:

Consulting Psychologists Press. Robbin, S. R. 2001. Organizational Behavior. 9th ed. Upper Saddle River: Prentice-

Hall. West, M. A. and Farr, J. L. 1990. Innovation at Work. In Innovation and Creativity at

Work. New York: John Wiley and Sons. Pp. 3-13. Williams, W. M. and Yang, L. T. 1999. Organizational Creativity. In Handbook of

Creativity. Cambridge: University Press. Woodman, Richard W. 2008. Creativity and Organizational Change: Linking Idea and

Extending Theory. Handbook of Organization Creativity. New York: Taylor & Francis Group.

Yamamura, Jeanne H. and Westerman, James W. 2007. Generational Preferences for Work Environment fit: Effects on Employee Outcomes. Career Development

International. 12 (November): 150-161. Yukl, G. A. 2006. Leadership in Organizations. 6th ed. New York: Prentice-Hall .

ภาคผนวก ก จดหมายขอความอนเคราะหเขาเกบขอมล

91

ภาคผนวก ข แบบสอบถามเพอการวจย

93

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง “พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน ทมผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร”

ค าชแจง แบบสอบถามชดนจดท าขนเพอใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอประกอบการท าวทยานพนธระดบ

ปรญญาโท เรองพฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน ทมผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร ซงเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ) คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร โดยขอมลททานตอบจะเปนความลบและน ามาใชในการวเคราะหทางสถตเทานน

แบบสอบถามชดนม 6 หนา รวมทงหมด 4 สวน จ านวน 63 ขอ ประกอบดวย สวนท 1 เปนขอค าถามเกยวกบพฤตกรรมของผน า จ านวน 20 ขอ สวนท 2 เปนขอค าถามเกยวกบสภาพแวดลอมในการท างาน จ านวน 23 ขอ สวนท 3 เปนขอค าถามเกยวกบความสรางสรรคในงานของบคลากร จ านวน 14 ขอ สวนท 4 เปนขอค าถามเกยวขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 6 ขอ

กรณาท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบระดบความเปนจรงเกยวกบตวทาน ผน าของทานหรอองคการของทานมากทสด โดยเลอกเพยงค าตอบเดยว

กรณาสงแบบสอบถามทตอบแลวกลบมาท ..........................................................................

ขอขอบพระคณในความรวมมอ ส าหรบการใหขอมลของทานไว ณ ทน

นางสาวศวพร โปรยานนท นกศกษาปรญญาโท คณะพฒนาทรพยากรมนษย

สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร

หมายเหต หากทานมขอสงสยประการใดเกยวกบแบบสอบถามฉบบน โปรดตดตอท นางสาวศวพร โปรยานนท โทรศพท 089-8233025 Email : siwaporn124@gmail.com

94

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง “พฤตกรรมของผน าและสภาพแวดลอมการท างาน ทมผลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร

“ผน า” ในทน หมายถง ผบรหารสวนงานททานสงกดอย

ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบระดบความเปนจรงเกยวกบผน าของทานมากทสด โดยเลอกเพยงค าตอบเดยว

เหนดวยอยางยง หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนมากทสด (80-100%) เหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนมาก (51-79%) ก ากงระหวางเหนดวยกบไมเหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนปานกลาง (50%) ไมเหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนนอย (21-49%) ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนนอยทสด (0-20%)

ขอความ ระดบความคดเหน

ไมเหนดวย

อยางยง

ไม เหนดวย

ก ากงระหวางเหนดวยกบ ไมเหนดวย

เหนดวย

เหนดวย อยางยง

ดานพฤตกรรมทเนนงาน 1.1 ผน าของทานมความชดเจนในการจดระบบงาน

1.2 ผน าของทานก าหนดบทบาทของสมาชกในการท างานอยางชดเจน

1.3 ผน าของทานมการวางแผนการจดการ และด าเนนงานตามนโยบายตามทไดวางไวอยางเครงครด

1.4 ผน าของทานใหความส าคญกบการสงการหรอการควบคม

1.5 ผน าของทานมงเนนทความส าเรจของงานเปนหลก

1.6 ผน าของทานยดมนในการรกษาความเทยงตรงและความมนคงในกระบวนการท างาน

1.7 ผน าของทานยดมนในความส าเรจของงานเปนเปาหมายสงสด

ดานพฤตกรรมทเนนความสมพนธ 2.1 ผน าของทานไมคอยใหความชวยเหลอผปฏบตงาน

2.2 ผน าของทานใหสนบสนนการพฒนางานหรอพฒนาตวพนกงานอยางตอเนอง

สวนท 1 พฤตกรรมของผน า

95

ขอความ ระดบความคดเหน

ไมเหนดวย

อยางยง

ไม เหนดวย

ก ากงระหวางเหนดวยกบ ไมเหนดวย

เหนดวย

เหนดวย อยางยง

2.3 ผน าของไมสนใจในปญหาการท างาน และมกไมคอยใหค าปรกษากบพนกงาน

2.4 ผน าของทานสงเสรมความรวมมอในการท างานทเปนหมคณะ

2.5 ผน าของทานเปดโอกาสใหพนกงานมสวนรวมในการเสนอแนะเกยวกบการปฏบตงานอยางเตมท

2.6 ผน าของทานไมใหโอกาสพนกงานตดสนใจในการปฏบตงานไดดวยตนเอง

ดานพฤตกรรมทเนนการเปลยนแปลง 3.1 ผน าของทานท าใหวสยทศนขององคการ เปนทนาสนใจในความรสกของพนกงาน

3.2 ผน าของทานน าเสนอโครงการหรอกจกรรมใหมๆ อยเสมอ

3.3 ผน าของทานผลกดน ใหความรวมมอ หรอสนบสนนในเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนในหนวยงานหรอองคการ

3.4 ผน าของทานสรางบรรยากาศการท างานในหนวยงานใหเกดความไววางใจกนในระดบสง

3.5 ผน าของทานสนบสนนการเสรมสรางทกษะและการมสวนรวมในการพฒนาทมงาน

3.6 ผน าของทานเนนการบรหารงานแบบมงผลสมฤทธ

3.7 ผน าของทานมระบบการใหสงจงใจเพอใหพนกงานรสกอยากท างานส าเรจตามเปาหมาย

96

ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบระดบความเปนจรงเกยวกบหนวยงานหรอองคการของทานมากทสด โดยเลอกเพยงค าตอบเดยว

เหนดวยอยางยง หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนมากทสด (80-100%) เหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนมาก (51-79%) ก ากงระหวางเหนดวยกบไมเหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนปานกลาง (50%) ไมเหนดวย หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนนอย (21-49%) ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ทานเหนดวยกบขอความนนนอยทสด (0-20%)

ขอความ ระดบความคดเหน

ไมเหนดวย

อยางยง

ไม เหนดวย

ก ากงระหวางเหนดวยกบ ไมเหนดวย

เหนดวย

เหนดวย อยางยง

สภาพแวดลอมทางกายภาพ 1.1 สถานทท างานของทานมแสงสวางทเพยงพอ

1.2 สถานทท างานของทานมการจดอยางเปนระเบยบ

1.3 สถานทท างานของทานสะอาดปราศจากกลนรบกวน

1.4 สถานทท างานของทานมอากาศทถายเทสะดวก

1.5 หองท างาน โตะ เกาอ อปกรณเครองมอเครองใชตางๆ ในสถานทท างานของทานมเหมาะสมกบการท างาน

1.6 หองท างาน โตะ เกาอ อปกรณเครองมอเครองใชตางๆ ในสถานทท างานของทานไมเพยงพอกบความตองการ

1.7 เครองมอเครองใชในสถานทท างานของทานมคณภาพ สามารถชวยใหผลตผลงานไดอยางมประสทธภาพ

สภาพแวดลอมทางดานสงคม 2.1 ทานมความสมพนธทดกบเพอนรวมงานในองคการ

2.2 คนในองคการของทานมการแสดงออกทดตอผอนทงกาย วาจา ใจ

2.3 ทานมความพงพอใจและมความสขทอยรวมกนกบคนในองคการ

2.4 บคลากรในองคการมการตดตอสอสารทดระหวางกน

สวนท 2 สภาพแวดลอมการท างาน

97

ขอความ ระดบความคดเหน

ไมเหนดวย

อยางยง

ไม เหนดวย

ก ากงระหวางเหนดวยกบ ไมเหนดวย

เหนดวย

เหนดวย อยางยง

2.5 ทานรสกปลอดภย และรสกวาไดรบการยอมรบจากคนในองคการเปนอยางมาก

2.6 หนวยงานของทานใหการสนบสนนในดานการท างาน ดานวชาการ หรอกจกรรมทางสงคม

2.7 คนในหนวยงานของทานมการพงพาอาศยซงกนและกน มการชวยเหลอแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน

สภาพแวดลอมทางจตใจ 3.1 ทานขาดอสระในการท างาน

3.2 ทานไดรบขอมลปอนกลบทสามารถน ามาคดหรอใชพฒนาการปฏบตงานใหดขนได

3.3 ทานมกขวนขวายศกษาและเพมทกษะ เพอการพฒนาตนเองหรอพฒนางานอยเสมอ

3.4 ทานมกไมคอยพอใจในการท างานของตนเอง

3.5 ทานกบเพอนรวมงานในองคการมความไวเนอเชอใจกนและเคารพนบถอซงกนและกน

3.6 บรรยากาศการท างานในองคการของทานเปนแบบประชาธปไตย

3.7 ทานเชอวาบคคลมความสามารถในการปรบปรงงานและปรบปรงตนเองใหกาวหนา ทงในดานความคด สตปญญาและการกระท าตางๆ ได

3.8 บรรยากาศการท างานในองคการของทานสงเสรมการปฏบตงานแบบรวมกนคด รวมกนสรางผลตผลในการท างานใหมประสทธภาพ

3.9 บรรยากาศการท างานในองคการของทานสงเสรมความคดสรางสรรคในการท างาน

98

ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบระดบความเปนจรงเกยวกบตวทาน หรอองคการของทานมากทสด โดยเลอกเพยงค าตอบเดยว

เหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนตรงกบตวทานมากทสด (80-100%) เหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบตวทานมาก (51-79%) ก ากงระหวางเหนดวยกบไมเหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบตวทานปานกลาง (50%) ไมเหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบตวทานนอย (21-49%) ไมเหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนตรงกบตวทานนอยทสด (0-20%)

ขอความ ระดบความคดเหน

ไมเหนดวย

อยางยง

ไม เหนดวย

ก ากงระหวางเหนดวยกบ ไมเหนดวย

เหนดวย

เหนดวย อยางยง

1 ทานมกหาโอกาสเรยนรสงใหม เพอน าไปใชในการพฒนากระบวนท างาน สนคาหรอบรการ หรอสงทเกยวของกบการท างานตางๆ

2 ทานมกจะทราบถงวธการหรอโอกาสทจะสรางความแตกตางในทางทดขนใหกบงาน หนวยงาน องคการ หรอลกคาของทาน

3 ทานมกใหความสนใจประเดนหรอเรองราวใหมๆ ทเกดขนในงาน ในหนวยงาน หรอในองคการอยเสมอ

4 ทานมกคดหาแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอน ามาแกปญหาทมอยเดม

5 ทานมกวเคราะหปญหาทเกดขนระหวางการท างานอยางรอบดาน เพอจะไดเขาใจในปญหาทเกดขนอยางลกซงมากขน

6 ทานมกทดลองใชแนวคดหรอวธการใหมๆ ในการท างานเสมอ

7 ทานมกทดสอบแนวคดหรอวธการแกปญหาใหมๆ เพอใหเหนถงสงทเกยวอาจของหรอผลทอาจจะเกดขนกอนน าไปใชจรง

8 ทานมกมการประเมนจดแขงและจดออนของแนวคดหรอวธการใหมๆ เสมอ

สวนท 3 ความสรางสรรคในงานของบคลากร

99

ขอความ ระดบความคดเหน

ไมเหนดวย

อยางยง

ไม เหนดวย

ก ากงระหวางเหนดวยกบ ไมเหนดวย

เหนดวย

เหนดวย อยางยง

9 ทานมกจงใจใหเพอนรวมงานหรอคนอนๆ ในหนวยงานของทานเหนถงความส าคญของแนวคดหรอวธการใหมๆ

10 ทานมกผลกดนใหแนวคดหรอวธการใหมๆ ทมอยถกน าไปใชจรง

11 ทานกลารบความเสยงจากการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใช

12 ทานมกน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปใชเพอเปลยนแปลงการท างาน หากเหนวาสงนนกอใหเกดประโยชน

13 ทานมกก าจดขอบกพรองของแนวคดหรอวธการใหมๆ กอนทจะน าไปประยกตใชในการท างาน หรอพฒนาสนคาและบรการทมอย

14 ทานมกมสวนรวมในการน าแนวคดหรอวธการใหมๆ ไปพฒนากระบวนการท างาน เทคโนโลย สนคาหรอบรการ ทมอยเดม

100

ค าชแจง โปรดกรอกขอความหรอเครองหมาย ลงใน ( ) หนาขอความทตรงกบความเปนจรงเกยวกบตวทานมากทสด 1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2. อาย.....................ป 3. ต าแหนงงาน

( ) พนกงานทวไป ( ) ผบรหารระดบตน ( ) ผบรหารระดบกลาง ( ) ผบรหารระดบสง ( ) อนๆ (โปรดระบ)........................................................................

4. ประสบการณการท างาน

( ) นอยกวา 1 ป ( ) 1 - 5 ป ( ) 5 - 10 ป ( ) 10 ปขนไป ( ) อนๆ (โปรดระบ)........................................................................

5. ระดบการศกษา

( ) ต ากวาปรญญาตร ( ) ปรญญาตร ( ) ปรญญาโท ( ) ปรญญาเอก ( ) อนๆ (โปรดระบ)........................................................................

6. กลมธรกจทสงกด.......................................................... บรษท...................................................

-------------------------------- จบแบบสอบถาม -----------------------------------

ขอขอบพระคณในความรวมมอ ส าหรบการใหขอมลของทานไว ณ ทน

สวนท 4 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ภาคผนวก ค ผลการวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม SPSS

102

ผลการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรม SPSS Version 17 สวนท 1. ขอมลทวไปหรอลกษณะสวนบคคลของกลมตวอยาง

1. จ านวนบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทใชเปนกลมตวอยาง

จ าแนกตามเพศ

Statistics

เพศ

N Valid 450

Missing 2

เพศ

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid ชาย 251 55.5 55.8 55.8

หญง 199 44.0 44.2 100.0

Total 450 99.6 100.0

Missing 999 2 .4

Total 452 100.0

2. จ านวนบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทใชเปนกลมตวอยาง

จ าแนกตามอาย

Descriptive Statistics

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation

อาย 444 20 55 33.40 7.597

Valid N (listwise) 444

กลมอาย

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative Percent

Valid นอยกวา 25 ป 65 14.4 14.4 14.4

26-35 ป 211 46.7 46.7 61.1

36-45 ป 139 30.8 30.8 91.8

46 ปขนไป 37 8.2 8.2 100.0

Total 452 100.0 100.0

103

3. จ านวนบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทใชเปนกลมตวอยาง จ าแนกตามต าแหนงงาน

Statistics

ต าแหนงงาน

N Valid 446

Missing 6

ต าแหนงงาน

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid พนกงานทวไป 308 68.1 69.1 69.1

ผบรหารระดบตน 92 20.4 20.6 89.7

ผบรหารระดบกลาง 39 8.6 8.7 98.4

ผบรหารระดบสง 3 .7 .7 99.1

อนๆ 4 .9 .9 100.0

Total 446 98.7 100.0

Missing 999 6 1.3

Total 452 100.0

104

4. จ านวนบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทใชเปนกลมตวอยาง จ าแนกตามประสบการณท างาน

Statistics

ประสบการณการท างาน

N Valid 451

Missing 1

ประสบการณการท างาน

Frequency Percent

Valid

Percent

Cumulative

Percent

Valid นอยกวา 1 ป 37 8.2 8.2 8.2

1-5 ป 127 28.1 28.2 36.4

6-10 ป 90 19.9 20.0 56.3

10 ปขนไป 196 43.4 43.5 99.8

อนๆ 1 .2 .2 100.0

Total 451 99.8 100.0

Missing 999 1 .2

Total 452 100.0

5. จ านวนบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทใชเปนกลมตวอยาง จ าแนก

ตามระดบการศกษา 6.

Statistics

ระดบการศกษา

N Valid 449

Missing 3

ระดบการศกษา

Frequency Percent

Valid Percent

Cumulative Percent

Valid ต ากวาปรญญาตร 73 16.2 16.3 16.3

ปรญญาตร 259 57.3 57.7 73.9

ปรญญาโท 113 25.0 25.2 99.1

อนๆ 4 .9 .9 100.0

Total 449 99.3 100.0

Missing 999 3 .7

Total 452 100.0

105

7. จ านวนบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 ทใชเปนกลมตวอยาง จ าแนกตามองคการและกลมธรกจทสงกด

Statistics

องคการ

N Valid 452

Missing 0

องคการ

Frequency Percent

Valid

Percent

Cumulative

Percent

Valid บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด

(มหาชน)

251 55.5 55.5 55.5

บรษท ทร คอรเปอรเรชน

จ ากด (มหาชน)

201 44.5 44.5 100.0

Total 452 100.0 100.0

กลมธรกจ

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid scg1 47 10.4 10.4 10.4

scg2 67 14.8 14.8 25.2

scg3 50 11.1 11.1 36.3

scg4 39 8.6 8.6 44.9

scg5 48 10.6 10.6 55.5

true1 47 10.4 10.4 65.9

true2 50 11.1 11.1 77.0

true3 47 10.4 10.4 87.4

true4 26 5.8 5.8 93.1

true5 31 6.9 6.9 100.0

Total 452 100.0 100.0

106

สวนท 2. ผลการวเคราะหตวแปรพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมการท างาน และความสรางสรรคในงานของบคลากรโดยใชคาเฉลยและคารอยละ

1. ผลการวเคราะหพฤตกรรมของผน าขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

Descriptive Statistics

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation

MeanL1 452 1.8571 5.0000 3.805626 .5652268

MeanL2 452 1.6667 5.0000 3.706858 .6653125

MeanL3 452 1.4286 5.0000 3.638748 .6524251

Valid N (listwise) 452

Report

องคการ MeanL1 MeanL2 MeanL3

บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด

(มหาชน)

Mean 3.780876 3.711819 3.594195

N 251 251 251

Std. Deviation .5546436 .6971033 .6449569

Minimum 2.1429 1.6667 1.7143

Maximum 5.0000 5.0000 5.0000

บรษท ทร คอรเปอรเรชน

จ ากด (มหาชน)

Mean 3.836532 3.700663 3.694385

N 201 201 201

Std. Deviation .5780700 .6250152 .6590113

Minimum 1.8571 1.6667 1.4286

Maximum 5.0000 5.0000 5.0000

Total Mean 3.805626 3.706858 3.638748

N 452 452 452

Std. Deviation .5652268 .6653125 .6524251

Minimum 1.8571 1.6667 1.4286

Maximum 5.0000 5.0000 5.0000

107

2. ผลการวเคราะหสภาพแวดลอมการท างานขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 Descriptive Statistics

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation

MeanE1 452 1.2857 5.0000 3.641277 .6605695

MeanE2 452 1.8571 5.0000 3.920670 .5040951

MeanE3 452 2.4444 5.0000 3.761062 .4424001

Valid N (listwise) 452

Report

องคการ MeanE1 MeanE2 MeanE3 MeanE

บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด

(มหาชน)

Mean 3.629482 3.910074 3.736166 3.758574

N 251 251 251 251

Std. Deviation .6462798 .5404867 .4496801 .4304858

Maximum 5.0000 5.0000 4.8889 4.9630

Minimum 1.4286 1.8571 2.5556 2.5238

บรษท ทร คอรเปอรเรชน

จ ากด (มหาชน)

Mean 3.656006 3.933902 3.792150 3.794019

N 201 201 201 201

Std. Deviation .6793264 .4555743 .4322377 .4358624

Maximum 5.0000 5.0000 5.0000 5.0000

Minimum 1.2857 2.0000 2.4444 2.4180

Total Mean 3.641277 3.920670 3.761062 3.774336

N 452 452 452 452

Std. Deviation .6605695 .5040951 .4424001 .4327629

Maximum 5.0000 5.0000 5.0000 5.0000

Minimum 1.2857 1.8571 2.4444 2.4180

108

3. ผลการวเคราะหความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552

Case Processing Summary

Cases

Included Excluded Total

N Percent N Percent N Percent

MeanC * องคการ 452 100.0% 0 .0% 452 100.0%

Report

องคการ Mean N Std. Deviation Maximum Minimum

บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด

(มหาชน)

3.754126 251 .4808138 5.0000 2.0000

บรษท ทร คอรเปอรเรชน

จ ากด (มหาชน)

3.879886 201 .4028477 5.0000 2.9286

Total 3.810051 452 .4516980 5.0000 2.0000

109

สวนท 3. ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน า สภาพแวดลอมการท างาน กบความสรางสรรคในงานของบคลากร

1. ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางพฤตกรรมของผน ากบความสรางสรรคในงานของ

บคลากร Descriptive Statistics

Mean Std. Deviation N

MeanC 3.810051 .4516980 452

MeanL1 3.805626 .5652268 452

MeanL2 3.706858 .6653125 452

MeanL3 3.638748 .6524251 452

Correlations

MeanC MeanL1 MeanL2 MeanL3

MeanC Pearson Correlation 1 .345** .154** .395**

Sig. (2-tailed) .000 .001 .000

N 452 452 452 452

MeanL1 Pearson Correlation .345** 1 .401** .568**

Sig. (2-tailed) .000 .000 .000

N 452 452 452 452

MeanL2 Pearson Correlation .154** .401** 1 .595**

Sig. (2-tailed) .001 .000 .000

N 452 452 452 452

MeanL3 Pearson Correlation .395** .568** .595** 1

Sig. (2-tailed) .000 .000 .000

N 452 452 452 452

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

110

2. ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมการท างานกบความสรางสรรคในงานของบคลากร

Descriptive Statistics

Mean Std. Deviation N

MeanC 3.810051 .4516980 452

MeanE1 3.641277 .6605695 452

MeanE2 3.920670 .5040951 452

MeanE3 3.761062 .4424001 452

Correlations

MeanC MeanE1 MeanE2 MeanE3

MeanC Pearson Correlation 1 .298** .381** .472**

Sig. (2-tailed) .000 .000 .000

N 452 452 452 452

MeanE1 Pearson Correlation .298** 1 .392** .437**

Sig. (2-tailed) .000 .000 .000

N 452 452 452 452

MeanE2 Pearson Correlation .381** .392** 1 .634**

Sig. (2-tailed) .000 .000 .000

N 452 452 452 452

MeanE3 Pearson Correlation .472** .437** .634** 1

Sig. (2-tailed) .000 .000 .000

N 452 452 452 452

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

111

สวนท 4. ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ ระหวางพฤตกรรมของผน า และสภาพแวดลอมการท างาน ทมตอความสรางสรรคในงานของบคลากร

1. ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณของพฤตกรรมของผน าทมตอความสรางสรรคในงาน

ของบคลากร

112

Descriptive Statistics

Mean Std. Deviation N

MeanC 3.810051 .4516980 452

MeanL1 3.805626 .5652268 452

MeanL2 3.706858 .6653125 452

MeanL3 3.638748 .6524251 452

Correlations

MeanC MeanL1 MeanL2 MeanL3

Pearson Correlation MeanC 1.000 .345 .154 .395

MeanL1 .345 1.000 .401 .568

MeanL2 .154 .401 1.000 .595

MeanL3 .395 .568 .595 1.000

Sig. (1-tailed) MeanC . .000 .001 .000

MeanL1 .000 . .000 .000

MeanL2 .001 .000 . .000

MeanL3 .000 .000 .000 .

N MeanC 452 452 452 452

MeanL1 452 452 452 452

MeanL2 452 452 452 452

MeanL3 452 452 452 452

113

Variables Entered/Removed

Model

Variables

Entered

Variables

Removed Method

1 MeanL3, MeanL1,

MeanL2a

. Enter

a. All requested variables entered.

Model Summary

Model R R Square Adjusted R

Square Std. Error of the Estimate

1 .437a .191 .186 .4076004

a. Predictors: (Constant), MeanL3, MeanL1, MeanL2

ANOVAb

Model Sum of Squares df Mean Square F Sig.

1 Regression 17.588 3 5.863 35.288 .000a

Residual 74.430 448 .166

Total 92.018 451

a. Predictors: (Constant), MeanL3, MeanL1, MeanL2

b. Dependent Variable: MeanC

Coefficientsa

Model

Unstandardized

Coefficients

Standardized

Coefficients

t Sig.

Collinearity Statistics

B Std. Error Beta Tolerance VIF

1 (Constant) 2.652 .144 18.356 .000

MeanL1 .154 .041 .192 3.705 .000 .672 1.489

MeanL2 -.098 .036 -.144 -2.716 .007 .641 1.561

MeanL3 .257 .041 .372 6.295 .000 .517 1.933

a. Dependent Variable: MeanC

Collinearity Diagnosticsa

Model Dimens

ion Eigenvalue Condition Index

Variance Proportions

(Constant) MeanL1 MeanL2 MeanL3

1 1 3.959 1.000 .00 .00 .00 .00

2 .018 14.721 .30 .13 .45 .09

3 .014 16.825 .29 .13 .36 .45

4 .009 21.032 .41 .73 .18 .46

a. Dependent Variable: MeanC

114

2. ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณของสภาพแวดลอมการท างาน ทมตอความสรางสรรคในงานของบคลากร

115

Correlations

MeanC MeanE1 MeanE2 MeanE3

Pearson Correlation MeanC 1.000 .298 .381 .472

MeanE1 .298 1.000 .392 .437

MeanE2 .381 .392 1.000 .634

MeanE3 .472 .437 .634 1.000

Sig. (1-tailed) MeanC . .000 .000 .000

MeanE1 .000 . .000 .000

MeanE2 .000 .000 . .000

MeanE3 .000 .000 .000 .

N MeanC 452 452 452 452

MeanE1 452 452 452 452

MeanE2 452 452 452 452

MeanE3 452 452 452 452

116

Variables Entered/Removed

Model

Variables

Entered

Variables

Removed Method

1 MeanE3, MeanE1,

MeanE2a

. Enter

a. All requested variables entered.

Model Summary

Model R R Square Adjusted R

Square Std. Error of the

Estimate

1 .491a .241 .236 .3947342

a. Predictors: (Constant), MeanE3, MeanE1, MeanE2

ANOVAb

Model Sum of Squares df Mean Square F Sig.

1 Regression 22.213 3 7.404 47.520 .000a

Residual 69.805 448 .156

Total 92.018 451

a. Predictors: (Constant), MeanE3, MeanE1, MeanE2

b. Dependent Variable: MeanC

Coefficientsa

Model

Unstandardized

Coefficients

Standardized

Coefficients

t Sig.

Collinearity

Statistics

B Std. Error Beta Tolerance VIF

1 (Constant) 1.791 .171 10.444 .000

MeanE1 .066 .032 .096 2.079 .038 .787 1.271

MeanE2 .107 .048 .119 2.208 .028 .582 1.718

MeanE3 .362 .056 .354 6.425 .000 .557 1.796

a. Dependent Variable: MeanC

Collinearity Diagnosticsa

Model

Dimens

ion Eigenvalue Condition Index

Variance Proportions

(Constant) MeanE1 MeanE2 MeanE3

1 1 3.967 1.000 .00 .00 .00 .00

2 .019 14.433 .07 .98 .04 .02

3 .008 21.825 .84 .00 .40 .04

4 .005 27.472 .09 .01 .55 .94

a. Dependent Variable: MeanC

117

3. ผลการวเคราะหการถดถอยพหคณ ของพฤตกรรมของผน ารวมกบสภาพแวดลอมการท างานทมตอความสรางสรรคในงานของบคลากร

Model Summary

Model R R Square Adjusted R

Square Std. Error of the Estimate

1 .565a .319 .310 .3751612

a. Predictors: (Constant), MeanE3, MeanL1, MeanE1, MeanL2, MeanE2, MeanL3

ANOVAb

Model Sum of Squares df Mean Square F Sig.

1 Regression 29.386 6 4.898 34.798 .000a

Residual 62.632 445 .141

Total 92.018 451

a. Predictors: (Constant), MeanE3, MeanL1, MeanE1, MeanL2, MeanE2, MeanL3

b. Dependent Variable: MeanC

Coefficientsa

Model

Unstandardized Coefficients Standardized Coefficients

t Sig. B Std. Error Beta

1 (Constant) 1.708 .173 9.887 .000

MeanL1 .090 .039 .113 2.303 .022

MeanL2 -.198 .035 -.291 -5.575 .000

MeanL3 .180 .039 .260 4.603 .000

MeanE1 .046 .031 .067 1.492 .136

MeanE2 .051 .047 .056 1.080 .281

MeanE3 .392 .060 .384 6.486 .000

a. Dependent Variable: MeanC

118

4. ผลการวเคราะหความแปรปรวน เพอวเคราะหปฏสมพนธระหวางตวแปรพฤตกรรมของผน ารวมกบสภาพแวดลอมการท างาน ทมอทธพลตอความสรางสรรคในงานของบคลากร

Levene's Test of Equality of Error Variancesa

Dependent Variable:MeanC

F df1 df2 Sig.

.995 205 246 .514

Tests the null hypothesis that the error variance of the dependent variable is equal across groups.

a. Design: Intercept + GroupL1 + GroupL2 + GroupL3 + GroupE1

+ GroupE2 + GroupE3 + GroupL1 * GroupE1 + GroupL1 * GroupE2 + GroupL1 * GroupE3 + GroupL2 * GroupE1 + GroupL2 * GroupE2

+ GroupL2 * GroupE3 + GroupL3 * GroupE1 + GroupL3 * GroupE2 + GroupL3 * GroupE3

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable:MeanC

Source Type III Sum of Squares df Mean Square F Sig.

Corrected Model 45.593a 90 .507 3.939 .000

Intercept 203.423 1 203.423 1581.808 .000

GroupL1 1.707 3 .569 4.425 .005

GroupL2 1.386 4 .347 2.694 .031

GroupL3 3.414 4 .854 6.638 .000

GroupE1 .892 4 .223 1.735 .142

GroupE2 .643 3 .214 1.667 .174

GroupE3 1.670 3 .557 4.328 .005

GroupL1 * GroupE1 .665 7 .095 .739 .639

GroupL1 * GroupE2 1.336 8 .167 1.299 .243

GroupL1 * GroupE3 1.648 5 .330 2.563 .027

GroupL2 * GroupE1 1.499 7 .214 1.666 .116

GroupL2 * GroupE2 1.798 6 .300 2.331 .032

GroupL2 * GroupE3 1.295 6 .216 1.679 .125

GroupL3 * GroupE1 1.737 7 .248 1.929 .064

GroupL3 * GroupE2 1.666 6 .278 2.159 .046

GroupL3 * GroupE3 .846 5 .169 1.316 .257

Error 46.425 361 .129

Total 6653.469 452

Corrected Total 92.018 451

a. R Squared = .495 (Adjusted R Squared = .370)

119

สวนท 5. ผลการวเคราะหความแตกตางระหวางลกษณะสวนบคคลกบความสรางสรรคในงานของบคลากร (เพมเตม)

1. ผลการวเคราะหความแตกตางของความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทม

นวตกรรมยอดเยยมป 2552 จ าแนกตามเพศ

Group Statistics

เพศ N Mean Std. Deviation Std. Error Mean

MeanC ชาย 251 3.870233 .4098673 .0258706

หญง 199 3.740488 .4886946 .0346426

Independent Samples Test

Levene's Test

for Equality of Variances t-test for Equality of Means

95%

Confidence

Interval of the Difference

F Sig. t df

Sig. (2-

tailed)

Mean

Difference

Std. Error

Difference Lower Upper

MeanC Equal

variances

assumed

5.332 .021 3.062 448 .002 .1297 .04237 .0464 .2130

Equal variances

not

assumed

3.001 385.47 .003 .1297 .04323 .0447 .2147

2. ผลการวเคราะหความแตกตางของความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 จ าแนกตามกลมอาย

ANOVA

MeanC

Sum of Squares df Mean Square F Sig.

Between Groups .584 3 .195 .954 .414

Within Groups 91.434 448 .204

Total 92.018 451

120

3. ผลการวเคราะหความแตกตางของความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 จ าแนกตามต าแหนงงาน

ANOVA

MeanC

Sum of Squares df Mean Square F Sig.

Between Groups 2.260 4 .565 2.818 .025

Within Groups 88.422 441 .201

Total 90.683 445

Multiple Comparisons

MeanC LSD

(I) ต าแหนงงาน (J) ต าแหนงงาน

Mean Difference (I-

J) Std. Error Sig.

95% Confidence Interval

Lower

Bound

Upper

Bound

พนกงานทวไป ผบรหารระดบตน -.1156731* .0532014 .030 -.220233 -.011113

ผบรหารระดบกลาง -.1740224* .0761060 .023 -.323598 -.024447

ผบรหารระดบสง -.4487477 .2597803 .085 -.959309 .061814

อนๆ -.1451763 .2253378 .520 -.588046 .297693

ผบรหารระดบตน พนกงานทวไป .1156731* .0532014 .030 .011113 .220233

ผบรหารระดบกลาง -.0583493 .0855601 .496 -.226506 .109807

ผบรหารระดบสง -.3330745 .2627056 .206 -.849385 .183236

อนๆ -.0295031 .2287040 .897 -.478988 .419982

ผบรหารระดบกลาง

พนกงานทวไป .1740224* .0761060 .023 .024447 .323598

ผบรหารระดบตน .0583493 .0855601 .496 -.109807 .226506

ผบรหารระดบสง -.2747253 .2682834 .306 -.801998 .252548

อนๆ .0288462 .2350899 .902 -.433190 .490882

ผบรหารระดบสง พนกงานทวไป .4487477 .2597803 .085 -.061814 .959309

ผบรหารระดบตน .3330745 .2627056 .206 -.183236 .849385

ผบรหารระดบกลาง .2747253 .2682834 .306 -.252548 .801998

อนๆ .3035714 .3419955 .375 -.368572 .975715

อนๆ พนกงานทวไป .1451763 .2253378 .520 -.297693 .588046

ผบรหารระดบตน .0295031 .2287040 .897 -.419982 .478988

ผบรหารระดบกลาง -.0288462 .2350899 .902 -.490882 .433190

ผบรหารระดบสง -.3035714 .3419955 .375 -.975715 .368572

*. The mean difference is significant at the 0.05 level.

121

4. ผลการวเคราะหความแตกตางของความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทมนวตกรรมยอดเยยมป 2552 จ าแนกตามประสบการณท างาน

ANOVA

MeanC

Sum of Squares df Mean Square F Sig.

Between Groups 1.658 4 .414 2.051 .086

Within Groups 90.134 446 .202

Total 91.791 450

5. ผลการวเคราะหความแตกตางของความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทม

นวตกรรมยอดเยยมป 2552 จ าแนกตามระดบการศกษา

ANOVA

MeanC

Sum of Squares df Mean Square F Sig.

Between Groups .540 3 .180 .880 .451

Within Groups 90.942 445 .204

Total 91.481 448

6. ผลการวเคราะหความแตกตางของความสรางสรรคในงานของบคลากรขององคการทม

นวตกรรมยอดเยยมป 2552 จ าแนกตามองคการ

122

123

124

ประวตผเขยน

ชอ นามสกล นางสาวศวพร โปรยานนท

ประวตการศกษา นเทศศาสตรบณฑต (วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และภาพยนตร) มหาวทยาลยกรงเทพ ปทส าเรจการศกษา พ.ศ.2549

ประสบการณท างาน เจาหนาทระดบสงฝายพฒนาธรกจ

บรษท ศนยพฒนากลยทธทางธรกจ จ ากด

ทนการศกษา ทนสงเสรมการศกษา ประเภทท 1 (Full Scholarship) ประจ าป 2551

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร