มนสำ�ปะหลง

สารบญแหลงกำ�เนด และนเวศวทย�....................................................................................................3แหลงปลก...........................................................................................................................6

เนอท...............................................................................................................................6ผลผลตรวม......................................................................................................................6

ผลผลตเฉลย........................................................................................................................6พนธ................................................................................................................................10ก�รเตรยมดน....................................................................................................................13วธก�รปลก........................................................................................................................13ก�รกำ�จดวชพช..................................................................................................................14ก�รใสปย..........................................................................................................................15โรค และก�รปองกนกำ�จดโรค................................................................................................16แมลงศตร และก�รปองกนกำ�จดแมลง....................................................................................17ระบบก�รปลกพชและก�รปลกพชแซมมนสำ�ปะหลง.....................................................................18ก�รเกบเกยว.....................................................................................................................19มนสำ�ปะหลงพชกนดนหรอไม................................................................................................20ก�รใชประโยชน..................................................................................................................23ก�รแปรรป........................................................................................................................24ก�รตล�ดมนสำ�ปะหลง (รปท 1).............................................................................................25องคประกอบของมนสำ�ปะหลงทใชเปนอ�ห�รสตว.......................................................................28กรดไซย�นคในมนสำ�ปะหลง..................................................................................................32ก�รผลตแอลกอฮอลจ�กมนสำ�ปะหลง (รปท 2).........................................................................35มลนธสถ�บนพฒน�มนสำ�ปะหลงแหงประเทศไทย......................................................................41บรรณ�นกรม.....................................................................................................................41

มนสำ�ปะหลงCassava : Manihot esculenta Crantz

Family : Euphorbiaceaeชอส�มญอน ๆ : Manioc, Tapioca

แหลงกำ�เนด และนเวศวทย�

มนสำาปะหลงมถนกำาเนดแถบอเมรกากลาง และอเมรกาใต โดยสญนษฐานไว 3 แหลง คอ

1. ประเทศบราซล โดยพบวาในประเทศนพบมพนธปาของมนสำาปะหลงจำานวนมาก

2. ทางเหนอของอเมรกาใต แถบชายฝงทะเลคารบเบยน ประเทศโคลมเบย และเวเนซเวลา โดยพบหลกฐานทางโบราณคด และพบพนธปาขนอยบาง

3. บรเวณอเมรกากลาง แถบประเทศเมกซโก กวเตมาลา ฮอนดรส เปร โดยพบพนธปา และเมลดมนสำาปะหลงทมอายเกาแกประมาณ 4000 ป

มนสำาปะหลงไดแพรกระจายจากแหลงกำาเนดไปสทวปอฟรกาในราวป คศ. ท 15 เรอยมาจนถง คศ. ท 18 สำาหรบในทวปเอเซยนนพบวามการแพรกระจายของมนสำาปะหลงเขามาสประเทศอนเดย ในราวตน คศ. ท 18 จากนนราวปลาย คศ. ท 18 กไดมการแพรกระจายเขาสประเทศฟลปปนสและอนโดนเซย แลวแพรมายงประเทศมาเลยเซยและไทยในทสด ทงนเปนไปตามการขยายอาณานคมของชนชาตยโรป (ภาพท 1)

, Distribution of cassava from its centre of origin

early 1600'searly 1600's

late 1700's

early 1800'slate 1800's

รปท 1 การแพรกระจายของมนสำาปะหลงจากแหลงกำาเนด

มนสำาปะหลงสามารถเจรญเตบโตไดในชวงละตจด 30oN ถง 30oS แตแหลงปลกสวนใหญอยระหวางชวงละตจด 20oN-S ตองการอณหภมเฉลย 25 องศาเซลเซยสหรอมากกวา หากอณหภมตำา การเจรญเตบโตของมนสำาปะหลงจะชา ใหผลผลตตำา ทงนเพราะมนสำาปะหลงไมทนตอสภาพหนาวเยน หรอมนำาคางแขง (frost) อยางไรกตามพบวาในแถบเสนศนยสตรมมนสำาปะหลงขนไดในทสงจากระดบนำาทะเลถง 5000 ฟต แตการเจรญเตบโตจะนอยกวาเมอเทยบกบมนสำาปะหลงในทสงระหวาง 0-1000 ฟต

มนสำาปะหลงไมชอบสภาพรมเงา ถาอยในสภาพรมเงาผลผลตจะตำา ใบหลดรวงงาย อายใบสนลง มนสำาปะหลงชอบสภาพแดดจด มชวงแสงยาว 10 - 12 ชวโมง จดเปนพชในกลม C3 มอตราการเจรญเตบโต (CGR) ระหวาง 8-25 กรมตอตารางเมตรตอวน โดยมดชนพนทใบ (LAI) สงถง 7-12

มนสำาปะหลงทนความแลงไดด สามารถขนไดในทมฝนเฉลยปละ 500-1500 มม. หรอมากกวา แตไมสามารถทนตอสภาพนำาทวมขงได

2

ดนทเหมาะสำาหรบการเจรญเตบโตของมนสำาปะหลง ควรเปนดนทราย หรอดนรวนปนทราย มการระบายนำาด และมความอดมสมบรณพอสมควร มนสำาปะหลงทนตอสภาพดนกรด pH ตำาถง 4.5 ไดด แตในดนทม pH มากกวา 8 กไมเหมาะสำาหรบปลกมนสำาปะหลง

สามารถแบงมนสำาปะหลงตามปรมาณกรดไซยานค (HCN) ในหวได 2 ชนด คอ

Sweet cassava พวกทม HCN ตำา

Bitter cassava พวกทม HCN สง พวกนหวมกมสเหลอง

และสามารถแบงตามอายออกไดเปน 2 พวกคอ

Short season พวกนจะเรมมหวแก พรอมทจะเกบเกยวเมออาย 6 เดอน และไมสามารถทงไวเกน 9-11 เดอน สวนใหญเปนพวก sweet cassava

Long season พวกนจะแกเมอมอายตงแต 1 ปขนไป และสามารถปลอยทงไวถง 3-4 ปได สวนใหญเปนพวก bitter cassava

แหลงปลก

แหลงปลกมนสำาปะหลงของโลก มอยใน 3 ทวปคอ อฟรกา เอเซย และอเมรกาใต ตามลำาดบพนทปลกในประเทศตาง ๆ ดงน ประเทศไนเรย บราซล ไทย อนโดนเซย คองโก กานา อนเดย แทนซาเนย ยกนดา และโมซมบก (ตารางท 1) สำาหรบแหลงปลกของประเทศไทย คอ จงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคตะวนออก (ตารางท 2) ปรมาณผลผลตมนสำาปะหลงของประเทศไทยสงเปนลำาดบทสามของโลก ประมาณสบเกาลานตน คดเปนรอยละ 11 ของผลผลตโลก และมผลผลตเฉลย 2,594-2,908 กก.ตอไร (ตารางท 1 และ 2)ตารางท 1 เนอทเกบเกยว ผลผลตรวม และเฉลยผลผลตตอไรของมนสำาปะหลงในแหลงปลกสำาคญของโลก ในป 2543

เนอท ผลผลตรวม ผลผลตเฉลย

ประเทศ (1,000 ไร) % (1,000 ตน)

% (กก./ไร)

Nigeria 19,200 15.3 32,697 18.7 1,703Brazil 10,667 10.9 22,960 10.113.1 2,152

Thailand 7,068 3.9 19,049 4.1 2,695Indonesia 8,500 6.2 16,347 2.4 1,923

Congo 6,855 3.4 15,959 2.3 2,328Ghana 4,063 2.4 7,845 2.2 1,931

3

India 1,563 2.2 5,800 1.5 3,711Tanzania 5,301 3.2 5,758 1.2 1,086

Uganda 2,388 1.6 4,966 0.9 2,080Mozambi

que5,000 0.9 4,643 0.8 929

Others 30,014 36,713 1,223Total 100,619 100 172,737 100 1,717

ทมา : สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2545) http://oae.go.th/yearbook/2000-01/

การแผอทธพลของชนชาตยโรปมายงทวปเอเซย ทำาใหมการนำาเอาปลกมนสำาปะหลงมาปลกในภาคใตของประเทศไทยกวา 70 - 80 ปมาแลว และเรยกวามนเทศ แตเทาทมหลกฐานพบวามนสำาปะหลงถกนำาเขามาปลกครงแรกเมอพ.ศ. 2480 โดยนายทวน คมกฤช ไดนำาพนธจากประเทศมาเลเซยและฟลปปนสเขามาปลกทดสอบทสถานทดลองยางคอหงส สำาหรบการปลกเพอเปนการคาเรมแพรหลายเมอประมาณ 30 ปทผานมา โดยปลกแพรหลายครงแรกในแถบจงหวดภาคตะวนออก และแถบจงหวดสพรรณบร กาญจนบร ตอมาไดแพรหลายไปยงจงหวดตาง ๆ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนออยางรวดเรวดวยสาเหตตาง ๆ คอ

1. ทางคมนาคมสะดวกขน เชนถนนมตรภาพและ ถนนจากนครราชสมา-ชลบร ทำาใหมการนำามนสำาปะหลงจากภาคตะวนออกไปปลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากขน

2. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มปญหาการปลกปอ อนเนองมาจากสาเหตยอย ๆ คอ

ราคาไมแนนอน

ขาดแหลงนำาแชฟอกปอ

ปญหายงยากในการจดการแรงงาน

3. มนสำาปะหลงทนแลงไดดกวาพชอน

4. มนสำาปะหลงสามารถขนในทดนมความอดมสมบรณตำาได

5. การตงโรงงานแปรรปมนสำาปะหลงงายและลงทนไมมากนก

6. ไมจำากดเวลาการเกบเกยวมนสำาปะหลง คอสามารถเกบเกยวเมอมแรงงานพอ หรอสามารถทงไวในแปลงเพอรอราคาได

7. สามารถปลกมนสำาปะหลงไดตลอดป

ตารางท 2 แหลงปลก เนอทปลก และผลผลตมนสำาปะหลงของประเทศไทย ป พ.ศ.2543

4

ภ�ค จงหวด เนอทปลก (ไร)

ผลผลต (ตน)

เฉลย (กก./ไร)

เหนอ กำาแพงเพชร พษณโลก

1,035,360 2,669,761 2,685

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

อดรธาน หนองคาย กาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด บรรมย อบลราชธาน นครราชสมา ชยภม นครพนม สกลนคร

4,219,849 10,472,343

2,594

ภาคกลาง ฉะเชงเทรา ชลบร ปราจนบร ระยอง จนทบร (ตะวนออก) กาญจนบร ราชบร

2,150,742 5,922,180 2,908

รวม พศ. 2543 พศ. 2542 พศ. 2541

7,405,9717,199,5406,693,742

19,064,284

16,506,625

15,590,556

2,6972,4792,388

ทมา : สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2545) http://oae.go.th/yearbook/2000-01/

พนธ

มนสำาปะหลงพนธระยอง 1 และพนธพนเมอง เปนพนธทปลกมากทสดในปจจบน เพอใชหวทำาแปงและอาหารสตว มขนาดทรงตนสง 2-3 เมตร อายป 1-2 ลำาตนไมแตกแขนง อายการเกบเกยว 12 เดอนใหผลผลต 2-4 ตนตอไร สำาหรบมนสำาปะหลงรบประทานคอ พนธหานาท จะมขนาดตนสง 2-3 เมตร ลำาตนสามารถแตกกงแขนง อายเกบเกยว 8-10 เดอน ผลผลต 3-4 ตนตอไร เขาใจวาพนธทงสองไดรบการคดเลอกโดยธรรมชาตจากพนธทนำาเขามาและผานการปรบตวในระยะแรก ๆ ของการปลกมนสำาปะหลงในประเทศไทย

สถาบนวจยพชไร กรมวชาการเกษตร และภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เปนหนวยงานในประเทศไทยทคนควาและปรบปรงพนธมนสำาปะหลงมานานกวา 20 ป โดยการนำาพนธมนสำาปะหลงจาก CIAT (Centro International de Agriculture

5

Tropical) ประเทศโคลมเบย และจากประเทศอนโดนเซย เขามาทำาการคดเลอก และผสมพนธเพอปรบปรงพนธมนสำาปะหลงในประเทศไทย ขณะนไดมการเผยแพรและจดทะเบยนพนธมนสำาปะหลงทมลกษณะดเพมมากขนจากพนธมาตรฐานเดมทแนะนำาและกสกรนยมปลก อนไดแกพนธ ระยอง 3 พนธระยอง 60 พนธระยอง 90 และพนธระยอง 5 จากผลงานของศนยวจยพชไรระยอง สวนผลงานของคณะเกษตร ไดแก พนธศรราชา 1 และพนธเกษตรศาสตร 50

อยางไรกตามงานปรบปรงพนธ กยงคงตองดำาเนนการตอไปควบคกบการศกษาทางดานอน ๆ โดยมกจะนำาพนธมาตรฐาน (ระยอง 1) เปนหลกในการเปรยบเทยบคดเลอกลกษณะสำาคญตาง ๆ คอ

1. ผลผลตนำาหนกแหง (dry matter yield)2. เปอรเซนตแปงสง (starch content)3. ปรมาณแปงสง

4. ทนทานและปรบตวไดดในสภาพทองถนตาง ๆ

5. ทรงตนด สะดวกตอการดแลรกษาและเกบเกยว

6. อายการเกบเกยวสน

7. ตานทานโรคแมลง

การขยายพนธมนสำาปะหลงใชวธ vegetative propagation ดวยทอนพนธ เนองจากมนสำาปะหลงไมคอยตดเมลด และไมนยมปลกดวยเมลด เพราะสาเหต

1. เกบเมลดลำาบาก เพราะฝกแกจะแตกทำาใหเมลดรวง

2. เมลดมระยะพกตวกวา 2 เดอน

3. ตองเพาะตนกลากอนยายปลก นาน 1 เดอน

4. มกเกด inbreeding ไดงาย

5. ใชเวลาปลกนานกวา

การปลกดวยเมลดจงทำาเฉพาะในโครงการผสมพนธ และปรบปรงพนธเทานน

สวนใหญกสกรจะปลกดวยการใชทอนพนธ (cutting) คอ สวนของลำาตนทมอายตงแต 6 เดอน ขนไป นำามาตดใหมขนาดยาว 20-30 ซม. (มตาประมาณ 7 - 10 ตา) การจะปลกมนสำาปะหลงจำานวนมากจะตองเตรยมทอนพนธไว โดยทแปลงขยายทอนพนธ 1 ไรจะตดทำาทอนพนธเมออาย 6 เดอนหรอมากกวา สามารถขยายพนธไปปลกไดประมาณ 10 ไร สำาหรบการปลกในปตอไป กสามารถใชสวนลำาตนทเกบผลผลตไปแลวขยายเปนทอนพนธสำาหรบการปลกตอไป

6

ก�รเตรยมดน

ควรไถพรวนดนใหลก 20 - 30 ซม. อยางนอย 1 ครงกอนปลก ถาสามารถทำาไดควรไถเตรยมดน 2 ครงดวยผาน 3 และ ผาน 7 สำาหรบฤดการปลกสามารถทำาไดตลอดป โดยทวไปนยมปลกเดอนพฤษภาคม ถงเดอนมถนายน แตกสกรมกประสบปญหาคอการปลกตนฤดฝน มกทำารนเพอกำาจดวชพชไมคอยทน เพราะไมมแรงงานพอ สำาหรบภาคตะวนออกสามารถปลกมนสำาปะหลงปลายฤดฝน คอ ราวเดอนกนยายน - ตลาคม ไดผลผลตสงเชนกน แตการปลกหลงฤดฝน (พฤศจกายน - มกราคม) จะไดผลผลตตำากวาฤดอน

วธก�รปลก

การปลกใชทอนพนธขนาดยาว 20-30 ซม. จากสวนกลางและโคนตนจะดทสด และมอายอยางนอย 8 เดอน แตไมควรเกน 18 เดอน การปลกใชระยะปลก 1x1 ม 2 หรอ 1,600 ตนตอไร นอกจากนการปลกถเชน 1x0.6 หรอ 1x0.8 ม 2 กสามารถใหผลผลตสงเพมขน แตจะตองใสปย เพมอกหนงเทาตว สำาหรบวธการปลกมนสำาปะหลงอาจใชวธ

1. ปกจมเอยงใหทอนพนธโผลพนดนราว 1/3 ของความยาวทอนพนธ

2. ปกจมตงฉากกบพน ใหทอนพนธโผลพนดนราว 1/3 ของความยาว

3. วางทอนพนธนอนแลวใชดนกลบ 2-5 ซม.ทอนพนธมนสำาปะหลงทใชปลกอาจนำาจากแปลงซงเกบเกยวผลผลตไปแลว ตดตนมน

สำาปะหลงตงทงไวจะไดประมาณ 3,000 ตน เมอนำาไปขยายพนธจะไดประมาณ 5 - 10 ไรก�รกำ�จดวชพช

1. ใชสารเคม หลงการปลกอาจใชสารพวก diuron อตรา 80-120 gm ai ตอไร, alachlor อตรา 240-320 gm ai ตอไร หรอ metolachlor อตรา 240-320 gm ai ตอไร ฉดทนทหลงปลกในแบบ pre emergence คอกอนวชพชงอก

สวนวชพชทขนภายหลงมนสำาปะหลงงอกสามารถใช paraquat ฉดในแบบ contact อตรา 80-120 gm ai ตอไร แตตองระวงอยาใหถกใบมนสำาปะหลง หรอใช dalapon, MSMA, หรอ glyphosate ในอตราทระบไวในฉลาก

2. การใชแรงคนทำารน โดยทำาครงแรกหลงปลก 1 เดอน และควรทำาซำาอกประมาณ 2-3 ครง จนตนมนสำาปะหลงเจรญเตบโตคลมดนไดแลว

3. การไถระหวางแถวดวยววควายหรอรถไถเดนตาม

วชพชทพบในแปลงมนสำาปะหลงคอ หญาตนตด (Brachiaria reptans) หญาปากควาย (Dactyloctenium aegyptium) หญาตนนก (Digitaria adscendens) หญาขจรจบ (Pennisetum sp.) บานไมรโรยปา (Gomphrena celosoides) ผกยาง

7

(Euphorbia geniculata) สาบแรงสาบกา (Ageratum conyzoides) ในการปลกมนสำาปะหลงของบางประเทศพบวา คาแรงในการกำาจดวชพชคดเปนรอยละ 30 ของตนทนการผลต

ก�รใสปย

แหลงปลกมนสำาปะหลงของประเทศไทยสวนใหญเปน กลมดน Paleustals ซงเปนกลมดนรวนปนทราย ไดแกดนชดโคราช ชดวารน ชดยโสธร ชดหวยโปง และชดมาบบอน และกลมดน Quartsipsamments ซงเปนดนทราย ไดแกดนชดสตหบ ชดพทยา และชดนำาพอง โดยสรปแลวดนในแหลงปลกมนสำาปะหลงสวนใหญมความอดมสมบรณตำา และงายตอการชะลางพงทะลาย

การปลกมนสำาปะหลงตอเนองกนนาน ๆ หลายฤดโดยขาดการใสปยชดเชยการสญเสยธาต อาหาร ทำาใหผลผลตของมนสำาะปะหลงลดตำาลงเรอย ๆ โดยเฉพาะอยางยงในดนรวนทราย โดยเฉลยแลวผลผลตของมนสำาปะหลงลดลงปละ 300 กก.ตอไร

การทดลองของกรมวชาการเกษตรพบวา ในดนทรายจำาพวก Regosal ซงมความอดมสมบรณตำา การใชปย 15-15-15 N, P2O5, K2O กก.ตอไร จะสามารถเพมผลผลตถง 27 เปอรเซนต สวนดนรวนเหนยวปนทราย เชน ดนพวก Grey podzolic, Red yellow podzolic และ Red yellow latosol อาจใสปยเพยงครงของอตราทใชกบดนทราย

จากรายงานการวเคราะหปรมาณธาตอาหารทผลผลตหวมนสำาปะหลง 2.9 ตนตอไร ดดไปใชเปน crop removal ในแตละปเฉลยเปนปรมาณธาตอาหาร 15.2 N, 12.4 P2O5 และ 3.6 K2O กก. ตอไร ทกป ดงนนการใสปยเพอชดเชยความอดมสมบรณของดนจงไมควรใสนอยกวาปรมาณน

วธการใสปยมนสำาปะหลง ถาจะใหไดผลดควรใสแบบ split application โดยแบงปยไนโตรเจนครงแรกใสพรอมปย P2O5 และ K2O เมอปลก แลวใสปยไนโตรเจนสวนทเหลอ เมอมนสำาปะหลงอายประมาณ 1 เดอน โดยการใสรอบ ๆ ลำาตน ใหหางจากตนประมาณ 20 ซม. แลวพรวนดนกลบ

นอกจากนการบำารงและอนรกษความอดมสมบรณของทดนปลกมนสำาปะหลงสามารถทำาไดโดยวธการดงน

1. การใสปยคอก และปยหมก

2. การปลกปยพชสด (green manure)3. การปลกพชแซม เชน ถวลสง ถวเขยว โดยควรปลกกอนการปลกมนสำาปะหลง

ประมาณ 30 วน จนถงปลกพรอมกน (delay cropping หรอ intercropping)

8

4. การปลกพชหมนเวยน (rotational cropping)

โรค และก�รปองกนกำ�จดโรค

โรคทพบในมนสำาปะหลง ไดแก

1. Brown leaf spot จากเชอรา Cercosporidium henningsii ลกษณะอาการใบมรอยแผลเปนจดทงดานบนและดานใตใบ ขนาดเสนผาศนยกลาง 3-12 มม รอยแผลมสนำาตาล ตอมาใบจะเหลองรวงไป

2. White leaf spot จากเชอรา Phaeoramularia manihotis (Cercospora caribeae) อาการคลาย ๆ brown leaf spot แตขนาดของรอยแผลจะเลกกวา และตรงกลางของรอยแผลมสขาว

3. Bacterial leaf blight จากเชอบกเตร Xanthomonas camprestis pv. manihotis ตนจะเตบโตชา ยอดเหยว แตไมแหงหรอมอาการใบไหม ใบจะชมนำา บนใบจะมรอยแผลเปนรปเหลยมสเทา อาการดานใตใบจะชดกวา ตอมาใบจะเรมไหมและแหงตาย เปนโรคทระบาดโดยตดไปกบทอนพนธ และสามารถถายทอดทางดนได

4. Root rot จากเชอรา Phytophtora drechsleri ทำาใหรากเปนรอยชำา สนำาตาล ตนเหยวเฉา รากและหวเนาเหมน และตายในทสด

5. Mosaic จากเชอวสา ลกษณะอาการใบดาง โดยเปลยนเปนสเหลองตามสวนของตวใบแตเสนใบยงเขยว ใบบดเบยวหงกงอ เขาใจวาแมลงหวขาว (White fly : Bemisia nigeriensis) เปนพาหะของโรคน แตเทาทปรากฏในประเทศไทย ไมพบวาโรคตาง ๆ เหลานมความสำาคญตอการผลตมนสำาปะหลงมากนก มโรคใบจดและ bacterial leaf bright พบบางเลกนอย แตไมระบาดทำาความเสยหายรนแรง อกทงสามารถปองกนการระบาดไดงายโดยการใชทอนพนธทไมเปนโรคไปปลก

แมลงศตร และก�รปองกนกำ�จดแมลง

แมลงศตรของมนสำาปะหลง ไดแก

1. ไรแดง (spider mite) เชนไรแดงหมอน (Tetranychus truncatus) และไรแดงมนสำาปะหลง (Oligonychus biharensis) ดดกนนำาเลยงจากใบออนและยอดออน ทำาใหใบออนมจดสเหลอง รปราง ของใบผดปกต

2. เพลยแปง (striped mealybug: Firrisia virgata) ดดกนนำาเลยงจากลำาตนและกาน ทำาใหใบมจดสเหลอง รปรางใบผดปกต แตกยอดเปนพมและมปลองสนกวาปกต

9

3. แมลงหวขาว (whitefly: Dialeurodes sp.) จะดดกนนำาเลยงจากสวนใตใบพช แลวถายมลเหลวทำาใหเกดราดำา พชจะชะงกการเจรญเตบโต ใบมวน ซดและรวงหลน

4. ปลวก (termite: Coptotermes gestroi) จะกดกนทอนพนธ ลำาตนและหว

การปลกมนสำาปะหลงในประเทศไทยไมมการระบาดของแมลงศตรมากนก นอกจากพบการทำาลายของเพลยแปง ปลวก และไรแดงบางในบางครง แตกไมทำาความเสยหายตอการผลตมากนก

ระบบก�รปลกพชและก�รปลกพชแซมมนสำ�ปะหลง

1. พชทสามารถใชปลกแซมระหวางแถวมนสำาปะหลง ไดแก ถวเขยว ถวลสง ถว เหลอง และขาวโพดหวาน

2. พชตระกลถวทปลกแซมสามารถปลกได 2 แถวตอชวงระหวางแถวมนสำาปะหลง โดยใชระยะปลก 30x20 ซม. จำานวน 2 ตนตอหลม สวนขาวโพดหวานปลก 1 แถว ระยะปลก 100x50 ซม. 1 ตนตอหลม

3. วธการปลกอาจจะเปน intercropping คอ ปลกพรอมกนเมอถงฤดปลก หรอ delay cropping โดยปลกถวโดยเฉพาะถวลสงกอน 20-50 วน แลวปลกมนสำาปะหลงตาม

4. วธการปลกพชหมนเวยน (ley cropping) คอ การหมนเวยนแปลงปลกมนสำาปะหลงกบพชอาหารสตว หรอพชตระกลถว ในเวลา 2-3 ป สลบกนไป

5. การปลกพชแซมมนสำาปะหลงทำาใหประสทธภาพการใชพนทสงขน และเปนการอนรกษดนไดดกวาการปลกเดยว นอกจากนกชวยเพมรายไดแกกสกร

6. ขอควรคดในการปลกพชแซมคอ ทนและแรงงานจะสงขน และนอกจากนสภาพแวดลอมตองเหมาะสมสำาหรบการปลกพชแซมดวย

ก�รเกบเกยว

มนสำาปะหลงสามารถเกบเกยวไดตงแตอาย 8-18 เดอน แตจะใหผลผลตนำาหนกแหง และเปอรเซนตแปงสงสดเมออายมากกวา 12 เดอนขนไป อยางไรกตามผลผลตทอาย 12 เดอน จะมคณภาพตรงกบความตองการของตลาด และชวยใหการปลกในฤดถดไปอยในชวงฤดฝน แตโดยทวไปกสกรนยมเกบเกยว เมอราคามนสำาปะหลงสง และนอกจากนกสกรยงตองคำานงถงแรงงานทจะใชเกบเกยวดวย

วธการเกบเกยวจะตองตดลำาตนออกกอน เพอนำาไปใชเปนทอนพนธ สวนลำาตนทตดควรมดไวเปนฟอน และเกบตงไวในทรม เมอจะปลกจงคอยตดลำาตนออกเปนทอนพนธตามขนาดทตองการ แตไมควรทงไวนานเกนไป ในการนำาไปปลก หากทงไวนานเกน 60 วนความ

10

งอกของทอนพนธจะลดลง 80 เปอรเซนต หลงจากนนจงขดหรอใชวธถอนหวมน หวมนสำาปะหลงทขดไดควรรวบรวมและนำาสง โรงงาน หรอพอคารบซอทนท การทงหวมนสำาปะหลงสดไวในไรนานกวา 4 วน ทำาใหผลผลตสญเสย 15-16 เปอรเซนต

โดยทวไปกสกรนยมระดมแรงงานในการเกบเกยวครงเดยวโดยทงตดลำาตนพนธและขดถอนหวมนสำาปะหลงพรอม ๆ กนไปเลย ทำาใหตองใชแรงงานครงละมาก ๆ ดงนนจงพบปญหา การขาดแคลนแรงงานในชวงการเกบเกยว กรมวชาการเกษตรแนะนำาใหกสกรตดเฉพาะทอนพนธ ออกไปใหหมดกอน แลวจงมาขดถอนหวมนสำาปะหลงภายใน 30 วนหลงตดตนไปแลว โดยผลผลตลดลงไมมากนก แตเปอรเซนตแปงลดลงบาง เนองจากการงอกของหนอใหม แตกจะชวยแกปญหาเรองแรงงานจำากดได เพราะทำาการตดไดรวดเรวขน และในตอนขดถอนกรวดเรวขน (ใชแรงงานแตละระยะนอยลง)

เฉลยสถตผลตภณฑมนสำาปะหลงโลกประมาณปละ 150.0 ลานตน โดยทประเทศไทยมสวนแบงในผลผลตโลกสงสดถง 13 เปอรเซนต สำาหรบผลผลตตอหนวยพนทผนแปรตงแต 592-3,100 กก.ตอไร (ตารางท 1) โดยเฉลย ผลผลตมนสำาปะหลงของประเทศไทยจะผนแปรอยระหวาง 2,199-2,359 กก.ตอไร ในขณะทผลผลตของมนสำาปะหลงพนธปรบปรง เชน พนธระยอง 90 และพนธศรราชา 1 อาจจะไดสงถง 3,810 ถง 4,092 กก.ตอไร ตามลำาดบ

มนสำ�ปะหลงพชกนดนหรอไม

การปลกพชชนดใดไมวาจะเปนมนสำาปะหลง ขาว ขาวโพด ออย พชกจะดดธาตอาหารจาก ดนไปสรางเปนสวนของลำาตน ใบ และสวนของผลผลตพชแทบทงสน ผลผลตเหลานเมอถกเกบเกยวออกไป กเทากบเปนการนำาธาตอาหารจากดนออกไปในรปของผลผลตนนเอง เรยกสวนของธาตอาหารทพชนำาออกจากดนวา crop removal เมอดปรมาณของธาตอาหารทพชนำาออกจากดนคดเทยบตอผลผลตนำาหนกแหง 1 ตน แลวพบวาขาวโพด และออย สามารถนำาธาตอาหารออกจากดนมากกวามนสำาปะหลง ดงตารางท 3

ตารางท 3 ธาตอาหารพชทนำาออกไปโดยผลผลต 1 ตนของมนสำาปะหลง ขาวโพด และออย

พช Available nutrients removed by crop (กก./ผลผลต 1 ตน)

N P2O5 K2O

มนสำาปะหลง 2.05 0.94 5.02

ขาวโพด 21.40 8.45 12.00

ออย 1.97 0.55 2.48

11

ทมา : เจรญศกด (2519)

แตเมอเทยบจากปรมาณธาตอาหารทมนสำาปะหลงนำาออกไปตอเนอท อาจจะสงกวา ขาวโพด เพราะผลผลตมนสำาปะหลงตอหนวยเนอทสงกวา โดยเฉพาะธาตโปแตสเซยม แตกนอยกวาการนำาออกไปของออย ตารางท 4 แสดงปรมาณของธาตอาหารพชซงมนสำาปะหลงนำาออกจากเนอทการผลต 1 ไร เมอไดผลผลต 2.36 ตน เทยบกบขาวโพด ออย

ตารางท 4 ธาตอาหารพชทนำาออกไปโดยผลผลตพชตอเนอท 1 ไร

พช ผลผลต Available nutrients removed by crop (กก./ไร)

(ตน/ไร) N P2O5 K2O

มนสำาปะหลง 2.36 4.83 2.21 11.84

ขาวโพด 0.32 6.78 2.67 3.80

ออย 6.95 13.69 3.82 17.23

ทมา : เจรญศกด (2519)

จะเหนวามนสำาปะหลงกมไดเปนพชกนดนอยางทเขาใจกนนก ในแงของการสญเสยธาตอาหารพชโดย crop removal ไมวาจะเปรยบเทยบตอผลผลตทเทากน หรอตอพนทการผลต แตการกนดนหรอทำาลายดนเพราะการปลกมนสำาปะหลงนาจะเนองมาจาก

1. การปลกในดนทรายหรอดนรวนปนทราย ทมความอดมสมบรณตำาอยแลว

2. การชะลางพงทะลายของดนเนองจากการปลกมนสำาปะหลงสง เพราะมนสำาปะหลงคลมพนดนไดชาในระยะแรกหลงการปลก

3. ขาดการอนรกษ และบำารงดน

4. การนำาทอนพนธมนออกไปปลก เปนการลด crop residue แตกลบเพมปรมาณ crop romoval ใหมาก นอกเหนอจากทถกนำาออกไปกบผลผลตเพยงอยางเดยว

ก�รใชประโยชน

1. ใชเปนอาหารสตว โดยการแปรรปหวมนสำาปะหลงสดใหเปนมนสำาปะหลงเสน และมน สำาปะหลงอดเมด ผลตภณฑทงสองอยางจดวาเปนการใชประโยชนของมนสำาปะหลงทสำาคญทสดของไทย

12

2. แปรรปเปนแปงมนสำาปะหลง ปจจบนมอตสาหกรรมผลตแปงมนสำาปะหลง 2 ชนด คอ แปงมนสำาปะหลงดบ และแปงมนสำาปะหลงดดแปร(modified starch) ซงแปงทงสองชนดกำาลงมบทบาทเพมมากขน แปงมนสำาปะหลงแปรรปสามารถนำาไปใชในอตสาหกรรมอาหารอน ๆ อกมากเชน ผงชรส ไลซน สารความหวาน (กลโคส ซอบตอล ไฮฟรกโตส) อตสาหกรรมทอผา อตสาหกรรมกระดาษ อตสาห กรรมไมอด อตสาหกรรมกาว นอกจากนยงมการคดคนพบผลตภณฑใหมจากมนสำาปะหลง ไดแก สารดดนำา (high water absorbing polymer) พลาสตกทสลายตวทางชวภาพ ซโคลเดกซตรน และแอลกอฮอล

ก�รแปรรป

ขบวนการแปรรปมนสำาปะหลงในประเทศไทยประกอบดวยโรงงานแปรรป 3 ชนดคอ โรงงานมนเสน โรงงานมนอดเมด และโรงงานแปงมนสำาปะหลง

โรงง�นมนสำ�ปะหลงเสน จะทำาหนาทนำาหวมนสำาปะหลงสดจากกสกร หรอจากพอคาผรบซอ ไปหนหรอฝานโดยเครองจกร ใหมลกษณะเปนแผนบาง ๆ หรอมชนเลกลง (cassava chip) แลวตากบนลานซเมนต 2-4 วนใหแหง เพอนำาไปขายใหโรงงานมนอดเมด หรอโรงงานแปงมนตอไป แตโดยทวไปรอยละ 95 มกขายใหแกโรงงานมนอดเมด

โรงง�นมนสำ�ปะหลงอดเมด จะนำามนเสนหรอหวมนสด มาบดใหละเอยดดวยเครองจกร แลวผสมนำามนพชประมาณไมเกน 1 เปอรเซนต หรอผสมแกลบหรอกากนำาตาล เพอใหเมดมนจบตวไดแนนดขน แลวนำาไปอดออกเปนเมดขนาดเสนผาศนยกลาง 1/2 ซม.- 1 ซม. (cassava pellet) และอบใหแหง การอดเมดตองใชเครองจกรทมกำาลงพอดจะไดเมดมนสำาปะหลงทแนนแขง ไมแตกหกงายในขณะทำาการขนสง มนอดเมดเหลานมกมคณภาพด เรยกวา hard pellets แตถาการอดดวยเครองจกรขนาดเลก และมประสทธภาพตำา เมดมนทไดมกจะไมแขงพอ เวลาขนสงจะแตกยยงาย เรยกวา soft pellets

โรงง�นแปงมนสำ�ปะหลง จะนำาหวมนสำาปะหลงสดมาลางเอาดนออกใหสะอาด แลวนำาไปบดยอยใหละเอยด ผสมกบนำา แลวนำานำาแปงทไดไปผานไอรอนเพอไลนำาออก จะไดแปงมนสำาปะหลง (cassava or tapioca flour) เพอขายตอไป สวนกากทเหลอ (cassava meal) ใชผสมทำาอาหารสตวได

อตราการแปรรปหวมนสำาปะหลงสด 1 กก. จะได

1. มนสำาปะหลงเสน 0.40 กก.2. มนสำาปะหลงอดเมด 0.37 กก.3. แปงมนสำาปะหลง 0.20 กก. และกากมน 0.40-0.09 กก.จากมนสำาปะหลงเสน 1 กก. จะแปรรปเปนมนสำาปะหลงอดเมดได 0.93 กก.

13

ก�รตล�ดมนสำ�ปะหลง (รปท 1)

ตล�ดภ�ยในประเทศ มนสำาปะหลงสดของเกษตรกรจะถกขายใหแกพอคาทองถน หรอโรงงานมนเสนขนาดเลก ไปสโรงงานมนเสนขนาดใหญ แลวแปรรปเปนมนเสน จากนนจะขายตอใหแกโรงงานมนอดเมด เพออดเมดสงออกขายตางประเทศเปนสวนใหญ หวมนสำาปะหลงสดประมาณ 5 เปอรเซนต เทานนทถกขายใหแกโรงงานแปงมน เพอแปรรปเปนแปงมนสำาปะหลง

สวนตล�ดต�งประเทศ พบวา 95 เปอรเซนต ของมลคาผลตภณฑมนสำาปะหลง คอ มนอดเมด ซงสงขายใหแกประเทศในกลมประชาคมยโรป (European Community; EC) ไดแก ประเทศเนเธอรแลนด เยอรมนตะวนตก ฝรงเศส อตาล และอน ๆ สวนแปงมนสำาปะหลงสงออกใหแกประเทศญปน สหรฐอเมรกา ไตหวนและฮองกง

¼ÙéºÃÔâÀ¤ã¹»ÃÐà·È

ºÃÔÉÑ·¼ÙéÊè§ÍÍ¡á»é§Áѹ

Êè§ÍÍ¡á»é§Áѹ µÅÒ´µèÒ§»ÃÐà·È

¾èͤéÒá»é§Áѹ㹻ÃÐà·È

á»é§Áѹ ¡Ò¡Áѹâç§Ò¹ÁѹÍÑ´àÁç´

˧ (¾èͤéÒ¤¹¡ÅÒ§)

ºÃÔÉÑ·µÑÇá·¹ EC

Êè§ÍÍ¡ÁѹÍÑ´àÁç´

âç§Ò¹á»é§Áѹ âç§Ò¹ÁѹàÊé¹

¢ÒÂËÑÇÁѹʴ

à¡ÉµÃ¡Ã¼Ùé»ÅÙ¡

¾èͤéÒ¤¹¡ÅÒ§âç§Ò¹ÁѹàÊé¹¢¹Ò´àÅç¡

ºÃÔÉÑ·Êè§ÍÍ¡ÁѹÍÑ´àÁç´áÅÐÁѹàÊé¹

รปท 1 สรปวงจรการตลาดมนสำาปะหลงของประเทศไทย

ปจจบนกลมประเทศ EC ไดจำากดปรมาณการนำาเขาผลตภณฑมนสำาปะหลง จนกระทรวงพาณชยตองหาทางแกไขดวยการใชระบบโควตาจดสรรตามสตอก และระบบโบนส

14

สำาหรบความสามารถหาตลาดอนนอกเหนอจาก EC เพอรกษาเสถยรภาพของราคาผลผลตมนสำาปะหลง

ราคาของมนสำาปะหลงในระดบตาง ๆ ผนแปรตามความตองการของตลาด ปรมาณการผลตและซบซอนดวยระเบยบวธการของกระทรวงพาณชย แตอยางไรกตามในป พ.ศ. 2534 มนสำาปะหลงกยงคงเปนสนคาออกภาคเกษตรกรรมทนำารายไดเขาประเทศสงในอนดบท 4 เปนมลคาปละประมาณสองหมนสพนลานบาท โดยทเกษตรกรสามารถขายหวมนสำาปะหลงสดไดในราคาเฉลย 0.53-0.83 บาทตอกก. ในขณะทตนทนการผลตเฉลย 0.39-0.59 บาทตอกก. (ตารางท 5)

องคประกอบของมนสำ�ปะหลงทใชเปนอ�ห�รสตว

มนสำาปะหลงมคณคาทางโภชนะโดยเฉพาะพลงงานสง (ตารางท 6) จดเปนอาหารใหพลงงานแกสตวทมราคาถกกวา กากถวเหลอง และขาวโพด และขาวฟาง มรายงานวา สามารถใชมนสำาปะหลงเปนสวนผสมในอาหารสกร ไก และโค แทนหรอลดการใชขาวโพด หรอขาวฟางได แตอาจทำาใหการไข และการผลตนำาหนกของสตวลดลงบาง สาเหตอาจเนองจากการขาดโปรตนบางอยาง และอาจเนองจากพษของกรดไซยานค หรอเนองจาก low digestibility กได

ตารางท 5 ตนทนการผลตและราคาผลตภณฑมนสำาปะหลงของประเทศไทย

ปพ.ศ. 2530 2531 2532 2533 2534 2535

ผลผลต (กก./ไร) 2,217 2,258 2,417 2,165 2,100

2,180

ตนทนการผลต (บาท/กก.)

0.41 0.41 0.39 0.45 0.50 0.59

ราคาเกษตรกรขายหวมนสด (บาท/กก.)

0.83 0.57 0.53 0.73 0.82 0.77

ราคาผลตภณฑมนสำาปะหลง (บาท/กก.)

ตลาดกรงเทพ

มนอดเมด 2.58 2.19 1.93 2.36 2.62 2.57

มนเสน 2.37 1.90 1.71 2.03 2.40 2.40

แปงมนสำาปะหลง - 3.63 3.85 5.16 5.70 5.59

ราคาสงออก FOB

15

มนอดเมด 3.29 3.43 3.18 3.70 3.86 3.81

แปงมนสำาปะหลง 4.62 4.19 4.22 5.73 6.07 5.89

ทมา : อมพร ยงโหมด (2537)

ตารางท 6 คณคาทางโภชนะของมนสำาปะหลงตอนำาหนกสด 100 กก.หว ใบ

Calories (k cal) 135.00 - 149.00 60.00Moisture (%) 65.50 - 62.00 81.00Protein (g) 1.00 - 1.20 6.90Fat (g) 0.20 - 0.40 1.30Carbohydrate (g) 32.40 - 35.70 9.20Fiber (g) 1.00 - 1.10 2.10Ash (g) 0.60 - 0.90 1.60Calcium (mg) 26.00 - 68.00 144.00Phosphorus (mg) 32.00 - 42.00 68.00Iron (mg) 0.90 - 1.90 2.80Sodium (mg) 2.00 4.00Potassium (mg) 394.00 409.00b-carotene eq (mg) 0.00 - 30.00 8,280.00Thiamine (mg) 0.04 0.16Riboflavin (mg) 0.04 0.32Niacin (mg) 0.60 1.80Ascorbic acid (mg) 19.00-31.00 82.00ทมา : Martin (1984)

นอกจากนยงพบวาใบมนสำาปะหลงสามารถใชทำาอาหารเลยงสตวได โดยมโปรตนรอยละ 20-36 ของนำาหนกแหง แตมกรดอะมโน (amino acid) พวก Lysine และ Methionine นอย แตไมพบพษจากกรดไซยานค (HCN) การทดลองท CIAT พบวาถาปลกมนสำาปะหลงใหชด แลวตดใบทก 4 เดอน สามารถไดผลผลตนำาหนกแหงของใบ 54.4-57.8 ตนตอเฮกตาร (8.7-9.2 ตนตอไร) ซงสามารถนำาไปใชเลยงสตวไดอยางด

16

กรดไซย�นคในมนสำ�ปะหลง

กรดไซยานคเกดจากสารกลโคซายด (Cyanogenic glucoside) 2 ชนด คอ Linamarin และ Lotanstralin ซงมสตรโครงสรางดงน

O C CHCN

O CCH OH CN

C H

Linamarin

Lotanstalin

O

O

3CH3

CH32 5

2

CH OH2

กลโคซายดทง 2 ชนดน เมอทำาปฏกรยากบนำา (hydrolyse) จะไดกรดไซยานค (HCN)

Linamarin + H2O HCN + D glucose + acetoneLotanstralin + H2O HCN + D glucose + methlyethylketone

สารไซยานคทเกดขนสามารถไปยบยงการหายใจของ mitochondria ในเซลลสตวได ในมนสำาปะหลงพบสารกลโคซายดเปนปรมาณแตกตางกนไปแลวแตสวนของพช (ตารางท 7)

ตารางท 7 ปรมาณของกลโคซายดในสวนตาง ๆ ของมนสำาปะหลง

สวนของมนสำ�ปะหลง ปรม�ณ (มก/กก)

ใบ 83 - 878

เปลอก 105 - 1,110

เนอ 5 - 490

ทมา : Martin (1984)

17

ปรมาณกรดไซยานคทพบในผลตภณฑมนสำาปะหลงของประเทศไทยมนสด 122.09 ppm.มนเสนทองถน (Native Chip) 30.48 ppm.มนอดเมดทองถน (Native pellet) 13.76 ppm.มนอดเมดมาตรฐาน (Brand pellet) 13.68 ppm.แตอยางไรกตาม จากการทดลองของมหาวทยาลยขอนแกน พบวา ถาใชมนอดเมด

มาตรฐาน ผสมอาหารเลยงไกกระทงจะมอนตรายนอยกวามนอดเมดทองถน เพราะขณะอดใชความรอนสงกวา ทำาใหกลโคซายดสลายตวไปมากกวา (KKU, 1992)

ดงนนอนตรายจากไซยานคในหวมนสำาปะหลงสามารถทำาใหหมดไปไดโดย

1. การตม เผา หรอทอด ใหไดรบความรอน

2. การทำาใหแหงโดยความรอนหรอแสงแดด

3. การอดเมดจะเกดความรอนทำาให HCN สลายตว

4. การทำาเปนแปง

5. การหมก (fermentation)

ก�รผลตแอลกอฮอลจ�กมนสำ�ปะหลง (รปท 2)

เรมตนจากการนำาหวมนสำาปะหลงสดทผานการชงนำาหนกแลวไปลาง และปอกเปลอกออก (washing and peeling) เพอเอาสงสกปรกและดนทรายออก เพราะความสกปรกเหลานจะเปนสาเหตใหสนเปลองความรอนหรอเชอเพลงขณะตมมากขน จากนนนำาหวมนสำาปะหลงไปขดหรอยอย (grating) ใหมขนาดเลกลง เพอยนระยะเวลาในการตมและเพอเพมพนทในการยอย (hydrolysis) แปงใหเปนนำาตาลกลโคส (glucose)

การตมเพอยอยแปงทำาได 2 วธคอ

1. Acid hydrolysis โดยใชกรด เชน กรดซลฟรค กรดไฮโดรคลอรค ยอยสลายแปงใหเปนนำาตาลกลโคส วธนไมคอยนยมใช เพราะไดแอลกอฮอลตำา และกรดทใชมกกดกรอนภาชนะเครองมอ

2. Biological hydrolysis โดยใชเอนไซม amylase และ amylo- glucosidase ยอยแปงใหเปนนำาตาลกลโคส แทนการใชกรด ซงจะใชเวลานาน 30-60 นาท

หลงการยอยจะไดสารเหนยวขน (slurry lignifies) ของกลโคส เรยกวา Must ซงจะถกนำาไปหมก (fermentation) โดยการเตมยสตเปน starter 5-10 เปอรเซนต ของปรมาณ Must เพอใหเปลยนนำาตาลเปนแอลกอฮอล

18

ในการหมกมกเตมไนโตรเจนและฟอสฟอรส ลงไปใน Must ดวย และปรบ pH ใหอยระหวาง 4.0-5.0 ในกระบวนการหมกจะเกดความรอนตลอดเวลา (exothermal process) จงตองคอยควบคมความรอนใหอยระหวาง 30 องศาเซลเซยส ระยะเวลาในการหมก 36-48 ชวโมง

เมอสนสดกระบวนการหมกจะไดนำาไวน(wine) หรอ hydroalcoholic solution ซงม ethyl alcohol 7 - 11 เปอรเซนต จากนนนำานำาไวนทไดไปกรอง เพอแยกตะกอนและยสตออกไปใชเลยงสตวหรอนำาไปหมกตอ สวนนำาแอลกอฮอลจะถกนำาไปกลนเพอแยกเอาแอลกอฮอล 97.2 เปอรเซนต เหลอกากสดทายคอ stillage (12:1 กาก:แอลกอฮอล) ซงสามารถนำาไปเลยงสตวหรอทำาปย

แอลกอฮอลทจะใชในเครองยนตได ตองมความบรสทธอยางนอย 99.9 เปอรเซนต ดงนนจงตองนำาแอลกอฮอลทไดไปทำาใหบรสทธขน โดยขบวนการ dehydration โดยใชสาร sodium acetate หรอ calcium oxide หรอสารพวก glycerine glycerols หรอ potassium carbonate ใน glycerol ผสมลงไปเพอ dehydrate นำาออก แลวนำาไปกลนแยกเอาแอลกอฮอลออกอกครง การผสมทำาเชอเพลงใชนำามน 4 ตอ แอลกอฮอล 1 สวนโดยปรมาตร นอกจากนแอลกอฮอลทไดอาจนำาไปใชประโยชนอยางอน เชน ทำายา ทำาเครองดม ทำานำาหอม

ในกระบวนการหมกเกดกาซคารบอนไดออกไซด (CO2 ) ซงสามารถนำาไปใชประโยชนในการผลตนำาอดลมได สำาหรบยสตทใชในการหมกคอ Saccharomyces cerevisiae สวนเอนไซม amylase จะสกดจากราดำา : Pseudomonas sp. และ Aspergillus usamii

มลนธสถ�บนพฒน�มนสำ�ปะหลงแหงประเทศไทย

ป พ.ศ. 2535 กระทรวงพาณชยไดประกาศจดตงมลนธสถาบนพฒนามนสำาปะหลงแหงประเทศไทย โดยใหสถาบนเปนหนวยงานกลางในการสงเสรมการวจยและพฒนา พนธมนสำาปะหลง ทใหผลผลตและเปอรเซนตแปงสง ศกษาโครงสรางการผลตใหสอดคลองกบการตลาด และการแปรรปมนสำาปะหลงใหเปนผลตภณฑมลคาสง รวมทงอตสาหกรรมตอเนองอน ๆ

มลนธประกอบดวยคณะกรรมการทเปนตวแทนจากสมาคมการคามนสำาปะหลงไทย สมาคมโรงงานผผลตมนสำาปะหลงภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สมาคมโรงงานผลตภณฑมนสำาปะหลง และสมาคมการคาอตสาหกรรมแปงมนสำาปะหลง แตจะเหนวาไมมตวแทนจากนกวชาการและเกษตรกร

19

รปท 2 สรปวงจรการผลตแอลกอฮอลจากมนสำาปะหลง

20

บรรณ�นกรม

กรมวชาการเกษตร 2523. แนะนำาพนธพชไร. เอกสารวชาการเลมท 3. กรมวชาการเกษตร. กรงเทพ ฯ.: 38-40.

กองแผนงานและวชาการ 2526. มนสำาปะหลง. เอกสารวชาการเลมท 7. กรมวชาการเกษตร. กรง เทพ ฯ.: 164 หนา.

กอบเกยรต ไพศาลเจรญ และ ชมพล นาควโรจน. 2536. การปรบปรงดนเพอปลกมนสำาปะหลงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. สมนาเชงปฏบตการเรอง การพฒนาเทคโนโลยเพอความยงยนของเกษตรกรและสงแวดลอมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. 13 - 15 มกราคม 2536. ขอนแกน. (ส 494.5 S 86 ก 64. 2535).

เจรญศกด โรจนฤทธพเชษฐ 2519. มนสำาปะหลง. ภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพ ฯ. : 239 หนา.

ณรงค เพงปรชา 2521. มนสำาปะหลง. วสดเสนใยแหลงใหม. กองวจยผลตผลปาไม กรมปาไม. กรง เทพ ฯ. : 17 หนา.

ธนาคารกสกรไทย 2522. มนสำาปะหลง. เอกสารวชาการปท 2 ฉบบท 1. สวนวชาการสำานกบรหาร ธนาคารกสกรไทย. กรงเทพ ฯ.: 121 หนา.

บญเกด บตกะ และสรต มทราสนธ 2532. การกำาหนดราคาสนคาเกษตรและปจจยการผลตในประเทศไทย ว. เศรษฐกจการเกษตรวจย. 12(33) : 25.

พชย สราญรมย. 2528. ความรพนฐานเกยวกบมนสำาปะหลง : สำาหรบการศกษาระดบปรญญา. วทยาลยครจนทรบร. โรเนยว : 417 หนา. (SB 211 C3 W63 2528.)

ฝายวจยสนคาเกษตรกรรมท 3 2534. ขอมลดานการผลตและการตลาดพชเศรษฐกจทสำาคญ.เอกสารเศรษฐกจการเกษตรเลขท 34. กองวจยเศรษฐกจการเกษตรสำานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพ ฯ. : 18-19.

สถาบนวจยพชไร 2537. มนสำาปะหลง. กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพ ฯ. : 210 หนา.

สมาคมการคามนสำาปะหลงไทย. 1988. รายงานประจำาป 2531 (Year Book 1988). (HF 331 ก 64 2531).

สมาคมการคามนสำาปะหลงไทย. 1990. รายงานประจำาป 2533 (Year Book 1990). (HF 331 ก 64 2531)

ศนยสถตการเกษตร 2536. สถตการเกษตรของประเทศปเพาะปลก 2535/36. สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพ ฯ.

21

อมพร ยงโหมด 2537. สถานการณการผลตมนสำาปะหลง. ใน มนสำาปะหลง (สถาบนวจยพชไร) กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพ ฯ. :193 - 205.

David Machin and Solveig Nyvold 1992. Roots, Tubers, Plantains and Bananas in Animal Feeding. Animal Production and Health Paper #95. FAO. Rome : 289 p. (SF 95 R66 1992)

Edward J. Weber, James. H. Cock and Amy Chouinard 1978. Cassava Harvesting and Processing. Proc. of a workshop at CIAT, Cali, Colombia 24-28 April 1978. 84 p. (SB 211 C3 W67 1978)

FAO. 1988. Root and Tuber Crops Plantains and Bananas in Developing Countries. Challenges and Opportunities. Plant Production and Protection Paper #87 FAO. Rome : 83 p. (SB 209 R66 1988)

FAO 1989. Utilization of Tropical Foods : Roots and Tuber. Nutrition paper #47/2. FAO. Rome : 64 p. (SB 209 V83 1989)

FAO 1990. Roots, Tubers, Plantains and Bananas in Human Nutrition. FAO. Rome : 85 p. (SB 209 R66 1990)

Gabvielle Persley, Eugene R. Jerry and Reginald MacIntyre 1977. Cassava Bacterial blight. Report on a workshop at IITA, Ibadan NIgeria. 1-4 Nov. 1976. IDRC Ottwa : 36 p. (SB 211 C37 1927)

Keating, B.A., J.P. Evenson and S. Fukai 1982. Environmetal effects on growth and development of cassava (Manihot esculenta Crantz.) I, II, III. Field Crops Research 5 : 271-303.

KKU. 1992. Final Report of the Improvement of Nutritive and Economic Value of Cassava Root Products. Dept. Animal Sci. Faculty of Agriculture, Khon Kaen University. Khon Kaen. : 188 p. (SF 99 K 56 1979)

Martin, F.W. 1984. CRC Handbook of Tropical Food Crops. CRC Press Inc. Florida : 113p.

Purseglove, J.W. 1975. Tropical Crops : Dicotyledons Vol. 1 and 2. Longman Grp., Singapore : 172-180.

Williams, C.N. 1975. The Agronomy of the Major Tropical Crops. Oxford Univ. Press, Kuala Lumpur : 146-156.

22