การใชค าและกลมค าในภาษาไทย

ค ำ เปนสารทผพดหรอผเขยนเจตนาหรอตงใจสอไปยงผฟงหรอผอาน ค าทกค าจงมความหมายทงสน ซงอาจจะมความหมายนยตรง(โดยตรง) ค าทมความหมายโดยนย (เชงเปรยบเทยบ หรอ นยประหวด) และค าทมความหมายโดยบรบท

๑. กำรใชค ำ

๑. ๑ ค าทมความหมายนยตรง(โดยตรง)

หมายถง ค าทมความหมายอนเปนคณสมบตประจ าของค า ไมเกยวของกบปจจยวาผพดเปนใคร และ ผฟงเปนใคร ค าประเภทนบางคนเรยกวา ค าทมความหมายประจ ารป หรอ ค าทมความหมายตรงตว

ค าทมความหมายนยตรง ความหมายของค า

กน เคยวแลวกลนลงกระเพาะ

ดาว สงทเหนเปนดวงมแสงระยบระยบในทองฟาเวลามดนอกจากดวงจนทรและดวงอาทตย

หม ชอสตวเลยงลกดวยนม เปนสตวกบค ตวอวน หาอาหารดวยการใชจมกดนมทงทเปนสตวเลยงและสตวปา

เพชร ชอแกวหรอหนทแขงทสด และมลกษณะแวววาวใชท าเครองประดบบานเลก บานทมขนาดเลก

ยนซองขาว สงซองจดหมายทมสขาวใหคนรบไป

๑. ๒ ค าทมความหมายโดยนย

• หมายถง ค าทมความหมายไมตรงตามความหมายโดยตรงหรอความหมายประจ ารป แตมความหมายอกอยางหนง ซงผสงสารมเจตนาสงไปยงผรบเพอตความหมายเปรยบเทยบเอง

ค ำทมควำมหมำยนยตรง ควำมหมำยของค ำ

กน ฉอราษฎรบงหลวงหรอคอรปชน

ดาว ความเดน ความสวยงาม

หม งาย

เพชร สงทมคามาก

ยนซองขาว ไลออกจากงาน

บานเลก ภรรยานอยของพอ

๑.๓ ความหมายโดยปรบท หรอบรบท (context)

• หมายถง ความหมายดจากค าหรอขอความแวดลอม หรอใกลเคยงค านน ๆ เชน

ตวอยางท ๑

(๑) เขาชอบดมกาแฟ (เขา เปนสรรพนาม บรษท ๓)(๒) เขาขนขานจบใจ (เขา เปนค านาม หมายถงนกเขา) (๓) เขานสวยจรงไวประดบฝาบาน (เขาเปนคานาม หมายถงเขาสตว) (๔) เขาสามรอยยอดอยทประจวบครขนธ (เขา เปนคานามหมายถงภเขา)

• ตวอยางท ๒

(๑) พอคาตงราคาสนคาไวสงมาก (ตง หมายถง ก าหนด) (๒) เธอตงครรภเมอเดอนทแลว ( ตง หมายถง เรมตน) (๓) ชาวบานตงอยในศลธรรม (ตง หมายถง ด ารงอย)

๒. ขอค านงในการใชค า • การใชค าไมวาจะเปนการเขยนหรอการพด จ าเปนอยางยงทจะตองค านงในการใชคาเพอใหไดผลตามความตองการของผเขยนหรอผพด อาทเชน

๒.๑ ใชค าใหตรงความหมาย

• ค าบางค ามความหมายคลายคลง หรอใกลเคยงกน ผใชจ าเปนตองเลอกใชค าใหตรงความหมายเฉพาะค านน ๆ จงจะทาใหขอความชวนอาน ตวอยางเชน

• ตวอยางท ๑ความหมายค าวา “มาก” มหลายค า เชน ชก ชม ชกชม คลาคล า สลอน และยวเยย เปนตน แตละค ามความหมายโดยตรง และใชเฉพาะความหมายค านน คอ

• (๑) ชก ใชกบ ฝน, ผลไม เชน - ปนฝนชก - หนานทเรยนชก

• (๒) ชม, ชกชม ใชกบ โจร, ยง, เสอ เชน - หมบานขางโรงพกโจรชกชม - พอใกลค ายงเรมชม

• (๓) คลาคล า ใชกบ ปลา, ฝงชน เชน- ฝงปลาวายน าคลาคล า - ทสนามคลาคล าดวยฝงชน

• (๕) สลอน ใชกบ หนาตา, จ านวนทมา เชน- เดก ๆ หนาตาสลอน - บนอฒจนทรกองเชยรมากนสลอน

• (๖) ยวเยย ใชกบ หนอน, ฝงคน เชน - ปลาเนามหนอนยวเยย - ทศนยกลางมคนยวเยยไปหมด

• Öòèîã¬óÈØöć đ

• ความหมายคาวา “ขาด” มหลายค า เชน กด ดวน แหวง แตละคามความหมายโดยตรง และใชเฉพาะความหมายค านน ๆ คอ

• (๑) กด ใชกบ มอ, เลบ, นว, เทา เชน คนขอทานมอกด • (๒) ดวน ใชกบ แขน, ขา, หาง, หางเปย, ยอดไม เชน ชายชราแขนดวน • (๓) แหวง ใชกบ ปาก, จมก, ใบห เชน หกเขยจมกและใบหแหวง

• ๒.๒ หลกเลยงค ำทใหควำมรสกไมด

การใชค าควรค านงถงมารยาท และจตวทยาในการใชภาษาเพอใหผอานหรอผฟงมสมพนธภาพและความรสกทด เชน

ใหความรสกทไมด ใหความรสกทด

(๑) เธอเปนเดกสกปรก

(๒) ทานน าของมาแจกคนจน

(๓) เจาหนเปนเดกปญญาทบ (๔) เขาเปนคนหวลาน

(๑) เธอเปนเดกรกษาความสะอาดนอยเกนไป (๒) ทานน าของมามอบใหผก าลงเดอดรอน (๓) เจาหนเปนเดกเรยนชา (๔) เขามผมคอนขางบาง

• ๒.๓ ไมควรใชค าซ าใกล ๆ กน

การใชค าซ าใกลกน ตงแตสองคาขนไป ดซ าซากไมชวนอาน จงตองแกดวยวธหลากคา โดยเปลยนค าซ าเปนคาใหม แตความหมายยงคงเดม เชน

• (๑) เสอผาลกเปอนโคลน กางเกงเปอนหมก และรองเทาเปอนคราบน ามน เปลยนเปน เสอผาลกเปอนโคลน กางเกงเลอะหมก และรองเทาเปรอะคราบน ามน

• (๒) ประชาถกสงสยวายกยอกเงน และประชาถกสงสยวาเปนผปลกปนพนกงาน เปลยนเปน ประชาถกสงสยวายกยอกเงน และประชาถกระแวงวาเปนผปลกปน พนกงาน

๒.๔ ใชค าอยางประหยด ถงแมเรารวยถอยค า แตจ าเปนประหยดค าเพอใชค ากระชบ ไม

ฟมเฟอย เชน

ใชค าฟมเฟอย ใชค าประหยด

(๑) เขาตกอยในสภาพมนเมาสรา (๒) ผอ านวยการมลกษณะของคนเอางานเอาการ (๓) อดตทลวงมาแลวขออยาไดน ามาคด (๔) เทาทดดวยตาผมคดวาเขายงบกพรอง (๕) ทางมหาวทยาลยก าลงรบนกศกษาใหม (๖) นกมวยฝายแดงใชเทาเตะคตอส (๗) ศพผตายยงอยทวด (๘) หามไมใหตกปลาในสระน

(๑) เขามนเมาสรา (๒) ผอ านวยการเอางานเอาการ (๓) อดตขออยาไดน ามาคด (๔) เทาทดผมคดวาเขายงบกพรอง (๕) มหาวทยาลยก าลงรบนกศกษาใหม (๖) นกมวยฝายแดงเตะคตอส (๗) ศพยงอยทวด (๘) หามตกปลาในสระน า

๒.๕ ใชค าคงท และมระดบเดยวกน ค าบางคาถงแมมความหมายตรงกน แตระดบตางกน ตวอยางค า

บาล สนสกฤต ยกยองใหเปนค าระดบสงเพราะเดมใชเกยวกบศาสนา ดงนนถาจะใชค าบาล สนสกฤต กควรใชใหคงทเพราะมระดบเดยวกน หรอถาใชค าไทยกควรใชค าไทยดวยกน เชน

• สตรท างานเขมแขงไมแพผชำย

• แกเปน สตรท างานเขมแขงไมแพบรษ หรอ ผหญงท างานเขมแขงไมแพผชำย

๒.๖ รจกเลอกใชค าทมความหมายคลายคลงกน

ซงมทงค ามล ค าซอน และค าประสมและค าทรบมาจากภาษาอนๆ เชน

- นสต นกศกษำ (ผเรยนในระดบอดมศกษำ)นสต เปนค าทนยมเรยกผทศกษาอยในมหาวทยาลยบางแหง

เชน นสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย นสตมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เปนตน

นกศกษา เปนค าทใชเรยกผทศกษาในสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาอนๆ เชน นกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร นกศกษาสถาบนราชภฏ ฯ เปนตน

• - น ำ พำ (พำไป เอำไป)

น า ใชกบวตถสงของทสามารถน าตดตวไปได ถาเปนบคคลกเปนบคคลทชวยตวเองไมได หมดสต หรอ บาดเจบ เชน น าขาวหอมากนทโรงเรยน น าคนเจบสงโรงพยาบาล

พา ใชกบบคคลในกรณทมการอาศยความชวยเหลอ เชน พาลก ๆ ไปเทยว

• - อดทน อดกลน

อดทน แปลวา อดใจ มกใชกบการกระท า เชน เธออดทนท างานจนส าเรจ

อดกลน แปลวา สะกดใจไว มกใชกบความรสก เชน เขาอดกลนอารมณโกรธไวได

๒.๗ รจกใชค าทท าใหเหนภาพหรอความรสกชดเจน (จนตภาพ )

มค าจ านวนมากเปนค าทแสดงออกถงความรสกทงทผานทาง ตา ห จมก ลน กาย ใจ เชน

- ทำงตำ มค าบอกลกษณะของส ขนาด สณฐาน รปราง ระยะทาง เชน ชมพ เทา มวง เลก ใหญ กวาง ยาว ร กลม เหลยม ผอม อวน ด า ขาว ต า ใกล ไกล หาง ชด แคบ บาง โปรง ทบฯลฯ

- ทำงห มค าบอกลกษณะของเสยง เชน แหบ พรา แหลม ทม กงวาน กอง ดง เครอ คอยเบา

- ทำงจมก มค าทบอกลกษณะของกลน เชน หอม ฉน เหมน หน สาบ คาว คละคลง

- ทำงลน มค าทบอกลกษณะของรส เชน เปรยว หวาน มน เคม จด เผด ฝาด ขม

- ทำงกำย มค าทบอกลกษณะความรสก สมผส เชน รอน อน เยน หนาว นม ออน หยาบ ตง ละเอยด กระดาง แขง หยอน ยาน นม นวล

- ทำงใจ มค าทบอกลกษณะความรสกทเกดขนในใจ เชน เกรงกลว หวาดหวน สนก ดใจ รก

ค าสง

• ตอนท ๑ ค ำชแจง : ใหนกเรยนเขยนความหมาย ทงความหมายโดยตรงและความหมายโดยนยของค าตอไปน ดงตวอยางดานลางความหมายโดยตรง

• ตอนท ๒ ค ำชแจง : ใหนกเรยนเตมค าทเหมาะสมลงในชองวาง

• ตอนท ๓ ค ำชแจง : ใหนกเรยนพจารณาขอความทก าหนดใหวาตรงกบลกษณะใด โดยใหน าหมายเลขมาเตมหนาขอ