การผลต ตนทนการผลต และรายรบจากการผลต

รายวชา 100-101 : Week 03 (1)

• Production/Operations เปนกระบวนการแปรสภาพ

ทรพยากรหรอปจจยการผลต ใหเปนผลผลตในรปสนคา

และบรการ เพอตอบสนองความตองการของลกคา

ในเวลาทเหมาะสม

ความหมายของการผลต

ปจจยการผลต(Input)

กระบวนการแปรสภาพ(Process)

ผลผลต(Output)

• ทดน

• คน / แรงงาน

• ทน

• ผประกอบการ

◼ สนคา

◼ บรการ

มงแสวงหาก าไรสงสด ใชทรพยากรหรอ ตนทนการผลตนอยทสด

เปาหมายของการผลต

ดลยภาพของผผลต

ปจจยการผลต แบงเปน 2 ประเภท

• ปจจยคงท เปนปจจยทไมแปรผนตามปรมาณการผลต• ตวอยางเชน ขนาดทดน จ านวนเครองจกร ขนาดอาคารโรงงาน

• ปจจยแปรผน เปนปจจยการผลตทแปรผนไปตามปรมาณการผลต• ตวอยางเชน เชอเพลง คาขนสง วตถดบตางๆ แรงงานมนษย

วเคราะหตนทนตามระยะเวลาในการผลต แบงเปน

• ระยะสน (Short Run หรอ SR) ผผลตไมสามารถปรบเปลยนปจจยคงทได การผลตจงประกอบดวย

ปจจยคงทและปจจยแปรผน

• ระยะยาว (Long Run หรอ LR)ผผลตสามารถปรบเปลยนปจจยคงทได ดงนนปจจยการผลตทงหมด

สามารถปรบเปลยนได

• ผลผลตรวม (Total Product หรอ TP)

• ผลผลตเฉลย (Average Product หรอ AP)

• ผลผลตสวนเพม (Marginal Product หรอ MP)

การผลตระยะสน (Short Run) เปนการผลต ทมปจจยอยางนอย 1 ชนด คงทและจะเพมปรมาณการผลตโดยปรบปจจยแปรผนชนดใดชนดหนง ซงผลทไดพจารณาจาก

ปจจยคงท(K)

ปจจยผนแปร

(L)

ผลผลตรวม(Total

Product:TP)

ผลผลตเฉลย(Average

Products: AP)

ผลผลตเพม(Marginal

Product: MP)

1 1 10 10.0 10

1 2 24 12.0 14

1 3 39 13.0 15

1 4 52 13.0 13

1 5 61 12.2 9

1 6 66 11.0 5

1 7 66 9.4 0

1 8 64 8.0 -2

การเปลยนแปลงจ านวนผลผลตเมอเพมปจจยแปรผนทละหนวย

• การผลตถาเพมการใชปจจยแปรผน จนเลยระดบการใชงานปจจยแปรผนจ านวนหนงไปแลว หรอการใชปจจยแปรผนไมเหมาะสมรวมกบปจจยคงทในการผลต จะสงผลใหผลผลตสนคาสวนเพมหนวยหลงคอยๆ ลดลง และ ถายงเพมปจจยแปรผน ผลผลตสวนเพมจะตดลบในทสด

• กฎนจะเปนจรงในการผลตระยะสนเทานน เพราะในระยะยาวผผลตสามารถก าหนดสดสวนเพมลดปจจยทกตวใหอยในระดบทเหมาะสมไดตามตองการ

ตนทนการผลต

ตนทนการผลต หมายถง คาใชจายทกอยางทเกดขนในการผลต

• ในทางเศรษฐศาสตร หมายถง คาใชจายทตองเสยไป เพอใหไดสงใดสงหนงมา เชน คาเชาทดน เมอตองการทดนมาสรางโรงงาน

1. ตนทนทจายเปนตวเงน หรอคาใชจายจรง

(Explicit Cost)

2. ตนทนทไมไดจายเปนตวเงน หรอ คาใชจายทไมชดแจง

(Implicit cost)

ยงสามารถจ าแนก ไดแบงเปน• ตนทนทางบญช (Accounting Cost)• ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost)• ตนทนทางเศรษฐศาสตร (Economic Cost)• ตนทนเอกชนและตนทนสงคม

(Private Cost and Social Cost)

ตนทนรวม = ตนทนคงท + ตนทนแปรผน

ในพจารณาตนทนอาจจ าแนกเปนตอไปน• ตนทนคงทรวม (Total Fixed Cost : TFC)• ตนทนผนแปรรวม (Total Variable Cost : TVC)• ตนทนรวม (Total Cost : TC = TFC + TVC)• ตนทนรวมเฉลย (Average total cost : ATC) หรอตนทนเฉลย

(Average cost : AC = TC/Q)• ตนทนคงทเฉลย (Average fixed cost : AFC : AFC = TFC/Q)• ตนทนผนแปรเฉลย (Average variable cost : AVC TVC/Q)• ตนทนเพมหนวยสดทาย (Marginal cost : )

ΔQ

ΔTC(MC =

รายรบจากการผลต(Revenue)

รายรบจากการขายหรอรายรบจากการผลต

• รายไดทผผลตไดรบจากการขายผลผลตของตนตามราคาตลาดรายรบรวม (Total Revenue : TR)

• รายรบทงหมดทผขายไดรบจากการขายสนคาตามราคาทก าหนด

TR = f (Q) = P x Q

เมอ P คอ ราคาตอหนวย

Q คอ ปรมาณขาย

รายรบเฉลย (Average Revenue : AR) • รายรบรวมเฉลยตอหนวยสนคา

AR =TR

Q=

P x QQ

=P

ก าไร (Profit)

ก าไร = TR – TC

ก าไรทางเศรษฐศาสตร

= TR – ตนทนชดแจง – ตนทนแอบแฝง

ถา TR = TC

ก าไร = “ศนย”

ก าไรปกต

(Normal Profit)

ถา TR > TC

ก าไร > “ศนย”

ก าไรแทจรง หรอก าไรทางเศรษฐศาสตร

(Economic Profit)

ถา TR < TC

ก าไร < “ศนย”

ขาดทน

(Economic Loss)

นายมานะ เปนพนกงานของบรษทแหงหนง ซงไดรบเงนเดอนคดแลว

ปละ100,000 บาท ตอมามานะลาออกแลวมาเปดรานเบอรเกอร

โดยเอาตกแถวทตนเองเคยใหคนอนเชาปละ 30,000 บาท มาท า

เปนราน ในปนน มานะไดรายไดทงหมด 450,000 บาท แตตอง

เสยคาจางพนกงานรานและวสดอปกรณตางๆ เปนจ านวน

250,000 บาท และ 50,000 บาท ตามล าดบ นายมานะไดรบ

ก าไรประเภทใดในทางเศรษฐศาสตร

20,000150,000ก าไร

30,000-- เงนคาเชา

100,000-- เงนเดอนทควรได

หก ตนทนแอบแฝง

50,00050,000- อปกรณ

250,000250,000- คาจาง

หก ตนทนชดแจง

450,000450,000รายได

เศรษฐศาสตรบญชรายการ

1. จงบอกความหมายของการผลต

2. ปจจยการผลตถาแบงประเภทตามการใช รวมกบเวลา มกประเภท อะไรบางใหยกตวอยางประกอบ

3.การผลตระยะสน ถาเพมปจจยแปรผนมากขนเรอยๆ ผลผลตจะเพมขนตามเสมอไปหรอไม เพราะอะไร

4. การปลกพชพรรณทางการเกษตร มคาใชจายไดแก คาเชาทดน คาน ามนเชอเพลง คาแรงงาน คาปย คาเมลดพนธ คารถแทรกเตอร คาอปกรณเกบเกยว จากคาใชจายดงกลาว จงแจกแจงวาคาใชจายใดเปนตนทนคงท คาใชจายใดเปนตนทนแปรผน

5.การผลตกระเปาหนง มคาใชจายในการผลต ไดแก คาแรง 2,500 บาท คาดอกเบยเงนก 700 บาท คาวสดตกแตงและเยบกระเปา 1,200 บาท คาเครองจกร 15,000 บาท คาดวามอายใชงาน 10 ป คาหนง 2,000 บาท จงค านวณตนทนการผลตทงหมด

โครงสรางตลาดและการก าหนดราคา

รายวชา 100-101 : Week 03 (2)

ความหมายของตลาดตลาด (Market) หมายถง

–สถานททผซอและผขาย มาพบปะตดตอซอขายแลกเปลยนสนคาและบรการ รวมทงปจจยการผลต

–ทางเศรษฐศาสตร ยงรวมถงการทผซอผขายตกลงซอขายกน โดยไมจ าเปนตองพบปะกน

ความหมายของตลาด

• ตลาด เปนการสะทอนของอปสงคและอปทาน โดยการแสดงออกทางราคา ณ เวลาใดเวลาหนง อาจไมมสถานทแนนอน แตผบรโภคสามารถทราบการเคลอนไหวของสนคาชนดนนๆ ได

• ยกตวอยางตลาด ตลาดเงน ตลาดทองค า ตลาดน ามนเปนตน

เชน ราคาทองค าแทงวนน บาทละ 17,500 บาท ไมไดบอกชดเจน วาเปนการซอขายทไหน แตสามารถบอกไดวาขณะนมราคาเทาไหร

โครงสรางตลาดและการก าหนดราคาในบรบทของเศรษฐศาสตร

ค าวา “ตลาด” จะหมายถงการตกลงซอขาย

ประเภทของตลาด

1. ตลาดแขงขนสมบรณ (Perfect Competition)2. ตลาดผกขาด (Monopoly)3. ตลาดกงแขงขนกงผกขาด (Monopolistic Competition)4. ตลาดผขายนอยราย (Oligopoly)

1. ตลาดแขงขนสมบรณ(Perfectly Competitive Market)

1. ตลาดแขงขนสมบรณ1.1 ลกษณะของตลาดแขงขนสมบรณ ม 5 ประการ ดงน

(1) มผผลตและผบรโภครายยอยๆเปนจ านวนมาก(2) ผผลตแตละรายขายสนคาชนดเดยวกนและมคณลกษณะเหมอนกน(3) ผผลตรายใหมมอสระในการเขามาแขงขน/ผผลตรายเกามอสระใน

การปดกจการ(4) สามารถเคลอนยายสนคาไดอยางเสร(5) ผผลตและผบรโภคมความรเกยวกบตลาด (เชน ราคา คณภาพ ฯลฯ)

อยางสมบรณในโลกแหงความเปนจรง ตลาดทใกลเคยงกบตลาดแขงขนสมบรณ คอตลาดสนคาเกษตร เชน ขาวเปลอก ขาวโพด มนส าปะหลง ฯลฯ

1.2 การก าหนดราคาในตลาดแขงขนสมบรณ

เนองจากมผผลตและผบรโภครายยอย เปนจ านวนมาก ผผลตแตละรายจงไมมบทบาท ในการก าหนดราคา ราคาจะถกก าหนดจากอปสงคและอปทานของตลาด

1. ตลาดแขงขนสมบรณ

1.3 ก าไรในตลาดแขงขนสมบรณ

ผผลตเลอกระดบการผลตทกอใหเกดก าไรสงสด

(ขาดทนนอยทสด) ณ ระดบการผลตดงกลาว

ราคาสนคา (R) = ตนทนของสนคาหนวยสดทาย (MC)

1. ตลาดแขงขนสมบรณ

ตวอยาง

นายนคมผลตขาวเปลอกขายในราคาตลาด 10,000 บาทตอตน เขาใชขอมลจากตารางเพอการตดสนใจวา ควรเลอกระดบการผลตเทาไรจงจะกอใหเกดก าไรสงสด (ขาดทนนอยทสด)

ปรมาณ /ตน

ตนทนรวม ตนทนเพม

0 - -1 8,400 8,4002 18,000 9,6003 28,000 10,0004 40,000 12,000

1.3 ก าไรในตลาดแขงขนสมบรณระยะสน ผผลตสามารถไดก าไรหรอขาดทน

ทางเศรษฐศาสตร ทงนขนอยกบขนาดของอปสงคตลาดและโครงสรางทางดานตนทนของผผลต

ระยะยาว ก าไรทางเศรษฐศาสตรจะเทากบศนย (ผผลตไดรบเพยงก าไรปกต) ผผลตจะเลอกขนาดโรงงานทมประสทธภาพสงสด ท าใหสามารถผลตไดโดยเสยตนทนเฉลยในระยะยาวต าสด

1. ตลาดแขงขนสมบรณ

ตวอยางในระยะยาว นายนคมมขนาดฟารม ปรมาณดลยภาพระยะสน ตนทนเฉลยดงน

ขนาดฟารม ปรมาณดลยภาพระยะสน ตนทนเฉลย

10 ไร 4 ตน 2,400 บาท/ตน

15 ไร 6 ตน 2,200 บาท/ตน

20 ไร 10 ตน 2,000 บาท/ตน

25 ไร 15 ตน 2,300 บาท/ตน

นายนคมควรเลอกขนาดฟารมใดจงจะมประสทธภาพสงสด และผลก าไรเปนอยางไร

2.ตลาดผกขาด(Monopoly)

2. ตลาดผกขาด2.1 ตลาดผกขาดมลกษณะส าคญ ดงน

(1) มผผลตเพยง 1 ราย (2) ผลตสนคาทไมสามารถหาสนคาชนดอนๆมา

ทดแทนได (3) มอปสรรคขดขวางมใหผผลตรายอนๆเขามาแขงขน

2. ตลาดผกขาด

สาเหตของการผกขาด มดงน(1) การควบรวมกจการ

(2) การไดรบสมปทาน

(3) การประหยดตอขนาด (Economy of scale)

(4) การผกขาดแหลงวตถดบทส าคญ

(5) การคมครองจากลขสทธ สทธบตร

2.2 การก าหนดราคาในตลาดผกขาด

ผผกขาดมอ านาจในการก าหนดราคาและปรมาณผลผลตในระดบทกอใหเกดก าไรสงสด (ขาดทนนอยทสด) ณ ระดบการผลตดงกลาว

รายรบเพม (MR) = ตนทนเพม (MC)2.3 ก าไรในตลาดผกขาด

ผผกขาดอาจไดก าไรหรอขาดทนทางเศรษฐศาสตร ทงในระยะสนและระยะยาว

2. ตลาดผกขาด

จ านวนลกคา

รายรบรวม

รายรบเพม

ตนทนรวม

ตนทนเพม

ราคา

0 - - - - -

1 80 80 10 10 80

2 150 70 15 5 75

3 210 60 25 10 70

4 260 50 45 20 65

5 300 40 85 40 60

6 320 20 145 60 53

2. ตลาดผกขาด

ตวอยางตลาดผกขาด ในประเทศไทย

• การผกขาดการผลตไฟฟา รฐเปนเจาของ การลงทนสงเกดผลก าไรตองใชเวลานาน

• ยารกษาโรค ยาบางตวมการจดสทธบตรยาไว ไมสามารถผลตเลยนแบบได

3.ตลาดกงแขงขนกงผกขาด(Monopolistic Competition)

3. ตลาดกงแขงขนกงผกขาด

3.1 ลกษณะของตลาดกงแขงขนกงผกขาดตลาดกงแขงขนกงผกขาดมลกษณะบาง

ประการเหมอนกบ ตลาดแขงขนสมบรณ ในขณะเดยวกนกมลกษณะบางอยางใกลเคยงกบตลาดผกขาด

ลกษณะทเหมอนกบตลาดแขงขนสมบรณ(1) มผผลตและผบรโภครายยอยๆเปนจ านวนมาก(2) ผผลตรายใหมมอสระในการเขามาแขงขน/ผผลตรายเกามอสระ

ในการปดกจการ

ลกษณะทใกลเคยงกบตลาดผกขาดสนคาของผผลตแตละรายมลกษณะแตกตางกนเลกนอย สนคา

เหลานนยงคงใชทดแทนกนไดเปนอยางด

สนคาในตลาดกงแขงขนกงผกขาด ไดแก เสอผา เครองหนง เครองส าอาง สบ แชมพ ยาสฟน ปากกา ฯลฯ

3. ตลาดกงแขงขนกงผกขาด

3.2 การก าหนดราคาในตลาดกงแขงขนกงผกขาดเนองจากผผลตแตละรายผลตสนคาแตกตางกน

ผผลตจงมอ านาจในการก าหนดราคา กลาวคอ ผผลตแตละรายไมจ าเปนตองขายสนคาในราคาเทากนอยางไรกตาม เนองจากสนคาของผผลตแตละรายสามารถใชทดแทนกนไดเปนอยางด การเพมราคาจะท าใหปรมาณซอลดลงเปนอยางมาก

3. ตลาดกงแขงขนกงผกขาด

3.3 ก าไรในตลาดกงแขงขนผกขาดผผลตมอ านาจในการก าหนดราคาและปรมาณผลผลตในระดบท

กอใหเกดก าไรสงสด (ขาดทนนอยทสด) ระยะสน ผผลตอาจจะไดก าไรหรอขาดทนทางเศรษฐศาสตร ทงน

ขนอยกบโครงสรางทางดานตนทนของผผลตระยะยาว ก าไรทางเศรษฐศาสตรจะเทากบศนย (ผผลตไดรบเพยง

ก าไรปกต) ขอแตกตางระหวางตลาดกงแขงขนฯกบตลาดแขงขนสมบรณกคอ ผผลตในตลาดแขงขนสมบรณจะเลอกขนาดโรงงานทเหมาะสมทสด กลาวคอ ผลตโดยเสยตนทนเฉลยในระยะยาวต าสด ในขณะท ผผลตในตลาดกงแขงขนฯ ผลตจากโรงงานทมประสทธภาพต ากวา เสยตนทนเฉลยในระยะยาวสงกวา

3. ตลาดกงแขงขนกงผกขาด

4.ตลาดผขายนอยราย(OLIGOPOLY)

4. ตลาดผขายนอยราย4.1 ลกษณะของตลาดผขายนอย

(1) มผผลตรายใหญเพยงไมกราย (2) ตลาดผขายนอยรายม 2 ประเภท

ประเภทแรก เรยกวา “Pure Oligopoly” ผผลตแตละรายขายสนคาชนดเดยวกนและมลกษณะใกลเคยงกนมาก เชน สงกะส ทองแดง เมดพลาสตก เหลก น าตาลทราย ฯลฯประเภททสอง เรยกวา “Differentiated Oligopoly” สนคาของผผลตแตละรายมลกษณะแตกตางกนเลกนอย สามารถบรโภคทดแทนกนได เชน น าอดลม รถยนต สถานบรการน ามน เครองใชไฟฟา ฯลฯ

4.2 การก าหนดราคาในตลาดผขายนอยราย(1) ทฤษฏเสนอปสงคหกงอ

(Kinked Demand Curve)(2) การก าหนดราคาตามผน าในตลาด

4. ตลาดผขายนอยราย

4.2 การก าหนดราคาในตลาดผขายนอยราย(1) ทฤษฏเสนอปสงคหกงอ (Kinked Demand Curve)

ผผลตแตละรายเชอวา- ถาเพมราคา ผผลตรายอนจะไมเพมราคาตาม

ปรมาณซอสนคา จะลดลงอยางมาก- ถาลดราคา ผผลตรายอนจะตอบโตโดยการลดราคาตาม

ปรมาณซอสนคา จงเพมขนเพยงเลกนอยดวยเหตน ผผลตแตละรายจงพยายามรกษาระดบราคาใหคงท

(2) การก าหนดราคาตามผน าในตลาดไดแก การก าหนดราคาน ามนเชอเพลง

4. ตลาดผขายนอยราย

4.3 ก าไรในตลาดผขายนอยรายผผลตมอ านาจในการก าหนดราคาและปรมาณผลผลตในระดบท

กอใหเกดก าไรสงสด (ขาดทนนอยทสด)

- ระยะสน ผผลตอาจจะไดก าไรหรอขาดทนทางเศรษฐศาสตร ทงนขนอยกบโครงสรางทางดานตนทนของผผลต

- ระยะยาว ไมสามารถวเคราะหได ขนอยกบ

(1) ผผลตรายใหมๆเขามาแขงขนไดหรอไม

(2) ผผลตรายเดมเปลยนแปลงพฤตกรรมการแขงขนอยางไร

4. ตลาดผขายนอยราย

• น ามน มมากมายหลายยหอไดแก ป.ต.ท. , เอสโซ, คาลเทกซ, เชลล

โดยปจจบน ป.ต.ท. มสวนแบงการตลาดสงทสด และ เปนผน าในการก าหนดราคา ดงนนในแตละวนหากมการปรบราคาขายปลก ผขายรายอนกจะปรบเปลยนราคา ตามราคาขายปลกของ ป.ต.ท.ดวย

ตวอยางตลาดผขายนอยราย

ท าไมตองก าหนดราคาในทางธรกจ1. เพอสรางผลตอบแทนใหกบหนวยธรกจ2. ก าหนดราคาเพอหาจดคมทน3. การตงราคาเพอกลยทธทางธรกจ

3.1 เพอแยงชงสวนแบงการตลาด3.2 เพอปกปองหรอปองกนคแขงรายใหม3.3 เพอสรางภาพพจนใหสนคาดแตกตาง

ปจจยทตองค านงถงในการก าหนดราคา1. สภาพแวดลอมการแขงขนทางธรกจ

2. ความยดหยนอปสงคของสนคาแตละชนด

3. รายไดของผบรโภค

4. สภาวะเศรษฐกจขณะนน

5. อน ๆ

การบาน นกศกษากลมละ 2 คน

จงเลอกตวอยางของสนคาในตลาดแตละประเภทไดแก(1) ตลาดแขงขนสมบรณ(2) ตลาดกงแขงขนผกขาด(3) ตลาดผกขาด(4) ตลาดผขายนอยราย

(ประเภทละ 1 ชนด) พรอมอธบายวา เหตใด จงอยในตลาดนน

ภาณมาศ สนโศรก และคณะ. เอกสารประกอบการสอน เศรษฐศาสตรส าหรบนกธรกจ. กรงเทพฯ : คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยสยาม, 2542.

วภาว พจตบนดาล. เอกสารประกอบการสอน รายวชา เศรษฐศาสตรส าหรบชาวบาน. พมพครงท3. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช , 2543.

สถาบนพฒนาความรตลาดหน. เครองมอเพอวเคราะหการลงทน เศรษฐศาสตร. กรงเทพฯ : ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย, 2548.