Winterse dagenDe dagen lengen, de zon wordt langzaam sterker

pureyoga

WIN

TER

2013

Aan

de

slag

...

AgendaEvenementen van Pureyoga met de (start)data voor de komende sei-zoenen

Rust met YogaIn de ban van Vata engergie, naar binnen en weer naar buiten

Leven met de natuurHet ritme van de natuur volgens de Druïden

De twaalf dagen buiten de tijd

WinterIs de zomer de dag,

Dan is de winter de nacht

De aarde slaapt – schijnbaar

Uiterlijk in rust, innerlijk in de groei

De zaden in de grond,

Gevallen in de herfst, worden gezuiverd

Energie die nodig is voor bloei,

Wordt bewaard, voor even

Het is nog stil, voor nu

Midwintertijd is een bijzondere tijd met zijn korte dagen. De energie van de zon die de Aarde bereikt, althans bij ons, is. zwak De zon staat laag aan het firma-ment. In plaats van in het Oosten komt de zon meer naar het Zuid-Oosten op. De zonsondergang vindt eerder plaats waarbij de zon in het Zuid-Westen on-dergaat. In plaats van in het Westen, wat 's zomers gebeurt.

Door elektrisch licht zijn wij ons niet meer zo bewust waar de zon opkomt en ondergaat, aangezien we er minder afhankelijk van zijn. In vroegere tijden was dit bekend bij verschillende vol-keren in Europa, zoals de Kelten. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de constructies van megalithische (Oud-Grieks voor grote stenen) monumenten uit de Jonge Steentijd zoals Stonehenge (circa 2300 voor Christus), New Grange (circa 3200 voor Christus), de Table des Marchand (circa 3900 voor christus).

De bouwwijze of constructie van deze bouwwerken verwijst nauwkeurig naar de plek waar de zon op midwinterdag opkomt.

Volgens onze kalender is dat op 21 of 22 december. Gemeten volgens zon-netijd is midwinter de dag wanneer de dag het kortst is, de zon komt het laatst op, en gaat het vroegst weer onder. De zon staat volgens zonnetijd precies om 12:00 uur op het hoogste punt aan de hemel en in het Zuiden. Wanneer wij op die datum op ons horloge kijken kan dit anders overkomen, omdat wij ener-zijds met de gemiddelde zonnetijd re-kenen, en anderzijds in Nederland een winter- en zomertijd voeren.

De echte zonnetijd kun je zelf mak-kelijk bepalen wanneer je een kompas hebt. Je kunt hiermee een zonnewijzer maken. Wanneer de zon in het Zuiden staat, is het twaalf uur. Dit is een leuk experiment om met kinderen te doen, als de zon schijnt.

Je kunt je voorstellen dat de impact van de wintertijd vroeger (toen er nog geen elektriciteit was) groot moet zijn geweest. Men was afhankelijk van zon-licht en soms van maanlicht.

Maar men was zich ook bewust van het natuurlijke ritme van dag en nacht, en zomer en winter. Aangezien de uit-vinding van elektriciteit relatief kort geleden is, is het menselijk lichaam in honderd- of tienduizenden jaren evolu-tie nog ingesteld op natuurlijke ritmes. Daar zijn we ons soms onvoldoende van bewust, of leven we er soms on-voldoende naar. Met allerlei gevolgen van dien.

De winter is een tijd waarop je de zon en zijn energie kan gaan missen. Vroe-ger vroeg men zich af of de zon über-haupt weer terug zou komen. Het leek alsof de natuur even stilstond. Dat vind je terug in volksgebruiken die afstam-men van natuurrituelen en volksgebrui-ken.

Bijvoorbeeld dat in de dagen tussen kerst en 6 januari niet mocht draaien. Geen spinnewiel, koffiemolen of wa-terrad. Dat wat later in de christelijke tijd Driekoningen is gaan heten, werd duidelijk dat de zon weer in sterkte toe-nam.

Dat was het moment dat men langs de deuren ging met een draaiende zon, als teken dat de natuur weer op gang kwam. Hier komt het gebruik van de heilige dagen na kerst vandaan.

De kortere dagen werden met name gevoeld in de noordelijke gebieden. In de zuidelijke landen, dichter bij de evenaar, lette men meer op de stand van de maan. Je kunt daarbij de peri-ode van volle maan tot volle maan als tijdsmeting gebruiken. De tijd tussen twee nieuwe manen duurt 29,53 van onze kalenderdagen: de synodische omlooptijd, -maand of lunatie. De oud-ste kalenders die we kennen gaan uit van twaalf lunaties. Twaalf maanden of een jaar bestaat dan uit 354, 36 dagen volgens onze telling.

Een andere berekening van de omloop-tijd van de maan gaat uit van de tijd dat de Maan om de Aarde draait ten op-zichte van een vast punt aan de sterren-hemel. Wanneer men hiervan uitgaat, en bepaalt hoeveel tijd er verstrijkt tus-sen de momenten dat de maan weer op hetzelfde punt ten opzichte van bepaal-de sterren staat.

Dan kom je op een cyclus van 27,3 da-gen uit. Dit wordt de siderische maand genoemd. Dertien van deze cycli komt uit op 354,9 dagen van onze kalender.

Een zonnejaar bestaat uit 365,25 da-gen. Om dit te berekenen, stelt men het jaar vast op de tijd die verloopt tussen twee lentenachteveningen. Dit wordt het tropisch jaar genoemd. Omdat het jaar in deze telling uit ongeveer 365,25 dagen bestaat, gebruikt men afwisse-lend maanden van dertig en eenender-tig dagen, met een schrikkeljaar om de vier jaar. Dat is onze moderne oplos-sing, het loslaten van de maankalender.

De bepaling van een zonnejaar komt niet overeen met een veelvoud van de omlooptijd van de maan, welke bere-kening je ook gebruikt. Wanneer je een maankalender hanteert, missen er in beide gevallen ongeveer elf dagen. Omdat men zowel het zonnejaar kon waarnemen en de maanperiodes aan-hielden, werden die dagen beschouwt als 'geen tijd' of 'buiten de tijd' en 'de tijd tussen de jaren'.

De duur van deze periode was afhan-kelijk van de op midwinter volgende volle of donkere maan. Vergelijkbaar is de traditie van Pasen verbonden met de stand van de zon en de eerste volle maan in de lente. Opvallend aan deze periode 'tussen de jaren' is dat de na-tuur zich ook helemaal teruggetrokken heeft. Voor veel oude volkeren was dit ook de tijd dat de verbinding met de 'andere' wereld -de wereld van de geesten, voorouders, de niet-zichtbare wereld- heel sterk was.

Dit was de tijd voor feesten en rituelen waarbij gestorvenen en andere spiritu-ele wezens de wereld van de levenden konden benaderen. Zoals de tafel dek-ken voor een mogelijke, onbekende gast, slapen in de stal zodat de voorou-ders in het bed konden slapen.

Een voorbeeld van een december-feest in deze traditie dicht bij huis is het Terschellingse Sunderum, wat op zes december wordt gevierd. Mannen gaan gemaskerd en verkleed in zelfge-maakte pakken van natuurlijke materi-alen 's avonds door de dorpen spoken. Zij dringen huizen binnen waarvan de deur open staat. Het is voor vrouwen verboden zich op straat te vertonen. De mannen moeten proberen onherken-baar te blijven en maken met verdraai-de stemmen opmerkingen over recente gebeurtenissen in het dorp. Het is een volksfeest waarvan vermoed wordt dat de oorsprong in een voor-christelijke periode ligt. Op andere waddeneilan-den worden vergelijkbare feesten ge-vierd in dezelfde periode van het jaar.

Deze non-tijd kon ook bedreigend zijn, er gingen verhalen van demomen en andere kwaadwillende -wezens. Deze wezens wilde men dan verjagen met klokgelui, blazen op een luid-klinkende (midwinter)hoorn.

Een terechte aanname zal zijn, dat deze periode sinds de pre-historie een we-zenlijk onderdeel van het leven van onze voorouders uitmaakte en daar-mee onderdeel van onze cultuur. De Christelijke kerk heeft dit erkent door deze periode in 567 na Christus (Syno-de van Tours) officieel te benoemen als de “Twaalf Heilige Dagen'.

Deze periode duurt van 25 december tot 6 januari, van Kerstmis tot Drieko-ningen.

Over Driekoningen kun je meer lezen in de wintereditie van Aan de slag... uit 2011.

Over kruiden:

Verhalen Maretak (Viscum Album L.)

Bij oude (voorchristelijke) volkeren haalde men in de winterperiode aller-hande groenblijvende planten en bo-men naar binnen om de energie van leven in huis te halen, om de wederge-boorte van de natuur op te roepen en te eren. Andere Nederlandse namen van Maretak zijn: Boomgras, Boomkruid, Duivelsgras, Duivelsnest, Hamschel, Hamspoen, Heksenbezem, Heksennest, Mistletoe, Priemst, Kertserhout, Mare-tak, Marrentacken, Mistel, Moertacken, Lijmkruid, Raamsch, Viscus, Slangen-tong, en Vogellijm.

De maretak behoort tot een familie met circa veertienhonderd verschillende soorten. Alle zijn (half)parasieten. De plant groeit het liefst op zachte bomen zoals de appel, populier, linde en de meidoorn. De vruchten van de maretak wordt door vogels gegeten, met name merels en lijsters en worden via de uit-werpselen weer op de bomen verspreid. De zaden worden na het eten uitge-braakt, waardoor de zaden makkelijk kunnen ontkiemen. Of de zaden blijven aan de snavel kleven, waarna de vogel het afveegt aan een tak.

Bij veel oude volkeren speelt de Mare-tak een rol in rituelen, die verschillen van streek tot streek. De aantrekkings-kracht was vooral te danken aan de bij-zondere verschijning: het wonder van een groenblijvende struik in een verder kale boom in de winter. Het meest be-kend is het gebruik van de Maretak bij de Keltische volkeren.

Volgens Plinius de Oudere beschouw-den de Keltische priesters, genaamd Druïden, de Maretak als de meest hei-lige plant, vooral wanneer deze op een Eik groeide. Waarschijnlijk had dit laat-ste te maken met het feit dat de Eik een boomsoort is dat zich meestal met suc-ces weert tegen de parasiet.

Wat het des te bijzonder maakt wanneer de Maretak op een Eik groeit. Daarnaast was de Eik in de ogen van de Kelten de Koning der Bomen, waarvan de naam in Keltische talen verwijst naar 'kracht'. De betekenis van de naam van de pries-ters verwijst ook naar die betekenis. De Druïden waren sterk verbonden met de Eik.

Deze Maretakken werden door hen op rituele wijze verzameld, bij voorkeur op de zesde dag van de maancyclus wan-neer de maan op kracht was. De voor-bereidingen bestonden uit een feest on-der de boom en de aanwezigheid van twee witte stieren. De Druïde vereerde de Maretak als universele genezer. De priester – geheel gekleed in wit - klom in de boom en sneed met een gouden snoeimes de Maretak af. Het kruid werd opgevangen in witte doeken en mocht de grond niet raken.

Daarna werden de twee witte stieren geofferd. Dit verhaal van Plinius de Ou-dere heeft de basis gelegd voor vele ro-mantische ideeën en afbeeldingen. We weten niet wanneer dit ritueel plaats-vond. Bijvoorbeeld omdat niet bekend is of de plant op dat moment wel of niet bessen diende te dragen.

Ook Germaanse volkeren beschouw-den de Maretak als heilig. In de Noord-Germaanse mythologie wordt verhaalt van de god Balder die dodelijk wordt getroffen door een pijl van Maretak. In een droom werd Balder voorspeld dat hij zou sterven. Balders' vrouw Nana -of Frigg/ Freya, de moeder van Balder, volgens andere vertellingen- ging met goedkeuring van Thor rond in Asgard en Midgard waar de mensen leefden en in Nevelheim, de onderwereld. Zij liet alle mensen, dieren en dingen zweren Bal-der niet te kwetsen.

Alles en iedereen, van alle elementen Aarde, Vuur, Water en Lucht, tot de die-ren, de bomen en de planten zworen de eed. Nadat zij zich ervan verzekerd had dat alles en iedereen haar dit gezworen had, verzekerde Freya haar zoon dat hij voor eeuwig zou leven.

Balder had een vijand: Loki, de God van het Kwaad. Loki vond een plant die over het hoofd was gezien: de Maretak. Loki maakte vergiftigde pijlen van Ma-retak en liet de blinde broer van Balder, Höder, onder valse voorwendselen de pijl afschieten tot hij uiteindelijk Bal-der trof. Balder viel dood neer waarop Frigg in tranen uitbarstte. Het lukte Frigg echter om haar zoon weer tot leven te wekken. De tranen die zij daarop van geluk liet stromen, vormden de witte parelbessen van de Maretak. Zij kuste vervolgens iedereen

Eens zei een leerling van Lao Tse tegen zijn meester: “Meester, meester, ik heb het bereikt!”.

Lao Tse antwoordde: “Als je beweert dat jij het hebt bereikt, staat het vast dat jij het niet hebt bereikt”.

De leerling dacht er een paar maanden over na en zei op een dag: “U had ge-lijk, meester, 'het' heeft het nu bereikt.”

Lao Tse keek hem met mededogen en liefde aan en raakte hem op zijn hoofd aan, en zei: “Nu klopt het. Maar vertel me wat er is gebeurd, ik wil het graag horen”.

De leerling antwoordde: “Tot die dag, waarop u tegen me zei dat 'als ik zeg dat ik het hebt bereikt, het vaststaat dat ik het niet hebt bereikt' was het een inspanning voor me. Ik deed alles wat ik kon, mijn uiterste best. Na die dag raakte het me ineens. Hoe kon 'ik' het bereiken? Want het 'ik' is de hindernis, en moest ik u wel gelijk geven. 'Het' heeft het bereikt, en het kwam echt pas aan op het moment dat 'ik' er niet was.”

Lao Tse zei: “Leg de andere leerlingen uit in welke situatie het bereikt is”. En de leerling zei: “Het enige wat ik kan zeggen is dat ik niet goed zat, niet fout, ik was geen zondaar, geen heilige, niet dit, niet dat, ik was niet iemand in het bijzonder toen het kwam. Ik was gewoon iets passiefs, alleen een deur, een opening. Ik had het niet uitgeno-digd, want ook de uitnodiging zou van mij zijn. Ik was mij in feite helemaal vergeten. Ik zat gewoon. Ik was niet eens op zoek, ik informeerde nergens naar. Ik was er niet en plotseling werd ik erdoor overspoeld.”

Het bereiken

Bij het ritueel van Driekoningen kan iedereen koning zijn. Die-genen die het worden, worden aangewezen door het lot. Het ri-tueel bestaat uit het bereiden van iets lekkers waarbij ergens in dat lekkers bijvoorbeeld een boon, noot, rozijn (of drie) wordt ver-stopt. Je maakt het lekkers klaar en gaat het met zijn allen opeten. Dat lekkers kan een cake zijn, of een taart, pudding of iets anders. Diegene die de boon vindt is de koning. Spreek van te voren af wat dat voor die dag betekent en inhoudt. Bijvoorbeeld het dragen van een kroon.

Het volgende recept is van Mieke Slagt.

Springvorm Ø 24 centimeter275 gram cakemeel 250 gram roomboter 250 gram lichte basterdsuiker 6 eieren6 eetlepels melk 2 theelepels kardemompoeder of kaneel50 gram amandelen 50 gram hazelnoten

50 gram walnoten

Stem de hoeveelheid af op het aantal eters, er kunnen ongeveer vijfentwintig kleine stukjes uit een cake. Houdt 1 hazelnoot, 1 walnoot, en 1 amandel apart en maal de andere noten fijn.

Doe de boter en suiker in een kom en roer of mix het tot een smeuïge massa. Roer de eieren er één voor één doorheen met de melk. Meng vervolgens de fijnge-malen noten, het cakemeel en de kardemom er doorheen.

Vet het bakblik in en doe het be-slag in een vorm en stop op ver-schillende plekken de amandel, de hazelnoot en de boon in de cake. Zet het geheel in een voor-verwarmde oven en bak hem in ongeveer negentig minuten op 160° Celsius (in geval van hete-luchtoven) gaar. Knip een ster uit papier en leg het papier op de cake als deze klaar is en bestrooi met poedersuiker.

ReceptDriekoningencake

Benodigdheden en ingrediënten

Ayurveda In de winter

Let erop dat de hier genoemde ad-viezen van algemene aard zijn. In principe zouden die in de koude wintertijd voor iedereen van toe-passing kunnen zijn. Maar dat is geen garantie. Iedereen is anders en niemand is altijd hetzelfde. Voor meer op het individu afgestemde adviezen kun je het beste bij een Ayurvedische arts terecht.

Het Sanskriet woord 'Ayurveda' is een samenstelling van het woord 'ayus' wat 'leven' of 'levensprincipe' kan be-tekenen, en het woord veda dat 'we-tenschap' of 'kennis' kan betekenen. 'Ayurveda' kan vertaald worden als 'we-tenschap van het leven'. Ayurveda biedt op basis van verschillende aspecten mogelijkheden om een goede gezond-heid vast te houden of de gezondheid te verbeteren, zowel vanuit kennis als bijvoorbeeld in de vorm van leefregels.

De vele factoren die onze gezondheid beïnvloeden, worden in drie basis-principes samengevat, de Dosha's zijn 'Vata', 'Pitta' en 'Kapha'. Ze zijn in de hele natuur terug te vinden, en ook in ons lichaam en in onze geest werk-zaam. Zijn de drie Dosha's in even-wicht, ook afzonderlijk, dan zijn wij in principe gezond. We voelen ons 'wel' en stralen positieve energie uit.

Voorbeelden van factoren die het even-wicht van de Dosha's beïnvloeden zijn: dagelijkse routine en leef- en gedragspa-tronen, zoals voeding. Ook de verschil-lende omstandigheden die jaargetijden ons brengen hebben invloed. In de herfst en in de winter is het belangrijk volgens de Ayurveda om op het even-wicht van de Vata te letten. Overbelas-ting op het werk, lange reizen, laat naar bed gaan en televisie kijken zijn facto-ren die verstoring van het evenwicht in de Vata kunnen veroorzaken.

De energie van de spijsvertering, wordt in de Ayurveda het innerlijke vuur of 'Agni' genoemd. Normaal gesproken is deze energie in de winter als gevolg van lage temperaturen sterker dan an-ders. Dat betekent dat -in principe- de meeste mensen gerust zwaarder en overvloediger kunnen eten dan anders. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat wan-neer je te licht eet, je sterk afvalt. Sterker dan normaal. Het evenwicht in de Vata raakt dan uit evenwicht. Alleen al door wind en koude temperaturen wordt de Vata verhoogd.

Het is altijd belangrijk, ongeacht het jaargetijde, om gedurende de dag te let-ten op een gebalanceerde verhouding tussen actie en rust.

* Enkele manieren waarop Vata mo-gelijk verlaagd wordt:* Nuttigen van warme en voedzame gerechten;* Vermijden van -of minderen met- rauw voedsel, koolsoorten en droog en ongekookt voedsel;* Op smaak brengen van voedsel met de smaken 'zoet' 'zuur' en 'zout';* Gebruiken van kruiden die Vata verlagend zijn, zoals bijvoorbeeld kaneel, venkel, anijs, nootmuskaat, komijn, kardemom, zoethout, kruid-nagel, verse gember, peterselie of basilicum;* Vermijden van -of minderen met- drinken van ijskoude dranken. Beter is om warme dranken te drinken.

Door de natuurlijke verhoogde licha-melijke energie in de winter, kunnen gezonde mensen die in balans zijn li-chamelijk actiever zijn. Nachtrust is een belangrijk onderdeel van een gezond leefpatroon. Regelmaat in de dagelijk-se routine brengt ook evenwicht in de Vata. Eet regelmatig, bijvoorbeeld op vaste tijden. Ga niet te laat naar bed, en hou een vast patroon van gaan sla-pen en opstaan aan. Dit verbetert het evenwicht in de Dosha's, en vermindert stress.

Vata verlagen

Het hart is een van de meest verspreide symbolen ter wereld. In verschillende culturen geniet het een bijzondere be-tekenis. In het westen is het hart de ze-tel van religieuze en profane liefde. In het oosten, zoals in het oude Egypte, werd het hart geassocieerd met intel-ligentie, wijsheid en het geweten die opgeslagen zouden zijn in het hart. Na de dood werd het hart door de go-den gewogen. Van slechte daden zou het hart zwaarder wegen dan de veer van waarheid, en indien dit het geval was, mocht die persoon niet verder le-ven in het hiernamaals. Het hart staat sinds mensenheugenis symbool voor iets dierbaars: liefde, en wijsheid. Dit geeft nog steeds aanleiding tot gebruik van metaforen in de poëzie, voor lief-de, vriendschap, trouw, broederschap, moed, enzovoorts.

Het icoon voor het hart, zoals dat nu gangbaar is (met boven een inkeping tussen twee rondingen en onder uitlo-pend in een scherpe punt) wordt vaak als symbool voor die metaforen ge-bruikt. Deze heeft echter nauwelijks overeenkomst met het hart zoals het er in werkelijkheid uit ziet. Vinken ging na hoe de structuur van het hart in de me-dische literatuur en de kunst is beschre-ven en getekend,

in antieke culturen en de westerse cul-tuur vanaf de Egyptenaren tot en met de renaissance. In antieke teksten is de structuur van het hart correct weer-gegeven. Bijvoorbeeld de oude Grie-ken hadden duidelijk ervaring met het opensnijden van lijken, waardoor hun kennis van de anatomie gebaseerd was op hetgeen zij zelf hadden waargeno-men.

De illustratie van het hart had in antie-ke bronnen aantoonbare anatomische grondslag. De manier van wetenschap bedrijven gedurende de jaren van de middeleeuwen leidde ertoe dat het symbool van het hart er op de dag van vandaag zo uitziet. Tot in de Middel-eeuwen is er eigenlijk niets gewijzigd in de weergave van het hart.

Wetenschappers, leermeesters en me-dici gaven er in de middeleeuwen de voorkeur aan het citeren uit het werk van klassieke auteurs en deze bron-nen in hun eigen handboeken gewoon over te schrijven. Van enige correctie of het zelf doen van onderzoek was geen sprake. De middeleeuwse vertalers wa-ren daar niet in geïnteresseerd of had-den slechte kopieën tot hun beschik-king, of allebei.

Van Galenus' uitvoerige betogen was niet meer over dan een aantal losse statements. Wat waarschijnlijk gebeur-de, was dat deze en andere teksten ver-taald werden, van commentaar werd voorzien. Waarna opnieuw (fragmen-ten) van de tekst plus het commentaar werden vertaald, enzovoorts.Dit hele proces van overschrijven, interprete-ren, selecteren en vertalen leidde tot bizarre fouten. Onder andere de vorm van 'ons' symbool voor het hart. De in-keping van het hart zou het gevolg van verwarring zijn tussen een tekst van Aristoteles en het commentaar hierop van Galenus.

Aristoteles schreef dat het hart op ba-sis van zijn bevindingen niet twee maar drie ruimten heeft. Een derde ruimte is gelegen in het midden tussen de twee andere kamers.

In het commentaar van Galenus gaf hij aan, te denken aan een ‘fovea’, een hol-te in de rechterkamer. Daarnaast meen-de Aristoteles weer dat de 'trachea' rechtstreeks uitmondde in het hart.

In de middeleeuwen moet dit tot ver-warring hebben geleid, wat de vraag opriep hoe het hart af te beelden.

Middeleeuwse illustratoren besloten tot het afbeelden van een soort inkeping aan de basis van het hart. In ieder geval verscheen in 1320, in Bologna voor het eerst de afbeelding van het hart als een schelp, met een inkeping aan de basis.

In de loop van de Renaissance met eminente medici als Vesalius en weten-schappers als Da Vinci nam de anato-mische kennis namelijk hand over hand toe, waardoor het beeld van het hart als schelp in medische en andere we-tenschappelijke werken langzaam ver-dween. Het hart als schelp was buiten de medische wereld inmiddels een ei-gen leven gaan leiden in afbeeldingen en in kunstuitingen. Al dan niet vanwe-ge de vergelijking met bladvormen in de natuur, wat het romantische karakter van het icoon versterkte.

Het was een geaccepteerd en geliefd motief geworden en ontwikkelde zich uiteindelijk zelfs tot een icoon dat niet meer weg te denken is uit onze samen-leving. Een populair beeld dat in aan-vulling hierop in de Renaissance ont-stond, is het hart doorboord door een pijl.

De pijl verwijst hier naar Cupido die volgens de legende de harten van de mensen doorboort met een pijl voor-zien van een gouden punt om ze daar-door in liefde te laten ontvlammen.

Leven met hart en zielHet hart

Aarde en de natuurHet element Aarde belichaamt de ener-gie van de winter volgens de kennis van het Keltische Levenswiel. Aarde de tijd van conceptie, stilte, duisternis, terugtrekken, rust, wijsheid en ouder-dom. Binnen de Keltische traditie staat Aarde in verband met de winter en het noorden. Dit lijkt logisch, maar dit is niet altijd het geval in andere tradities. In bijvoorbeeld de Traditionele Chinese Geneeskunst (afgekort met TCM) is de nazomer met Aarde verbonden. Soms wordt Aarde ook verbonden met de Lente.

De winter is de nacht van het jaar. De Aarde slaapt schijnbaar, maar krachten van vernieuwing en zuivering zijn aan het werk. De kracht van nieuw leven begint te kloppen in een ogenschijnlijk rottend vergeten zaadje. Uiterlijk is er rust: innerlijk is er groei! In de winter wordt eenieder op zichzelf teruggewor-pen en zo als ware gedwongen een ge-bied te onderzoeken dat tot nu toe on-bekend terrein is geweest of zaken uit het leven die tot nog toe niet verwerkt zijn. Heb vertrouwen dat inspiratie van-zelf komt, alsof het uit het niets komt. Accepteer dat het leven een volkomen autonoom proces is dat er 'gewoon' is wat alleen maar nauwlettend gevolgd kan worden.

Aarde en feestenOver de gehele wereld worden fees-ten gehouden waarbij (Moeder) Aarde wordt geëerd. Voorouderlijke volken als de Germanen en de Kelten vier-den gedurende het jaar Aardefeesten, bijvoorbeeld volgens het Keltisch Jaar-wiel.

Voordat er sprake was van een kalen-der verdeelden deze volkeren het jaar in seizoenen, die geconcentreerd ware rondom zaaien, oogsten, en het onder-houden van land en de veestapel.

Aan het einde van de winter en het begin van de lente was het tijd om te ploegen, zaaien en te planten. Aan het begin van de zomer dreef men het vee naar groene gebieden om te grazen, en werden vruchtbaarheidsfeesten ge-vierd.

Aan het einde van de zomer, het begin van de herfst was de oogsttijd. Het vee werd door het slachten uitgedund en de rest van het vee keerde terug naar lager gelegen gebieden. Ook werd de jacht op het wild geopend.

Aan het einde van de herfst en het be-gin van de winter brak er een rustige periode aan waarbij men zich terug trok bij huis en haard. De voorraad voor de winter werd opgeslagen in de schuren en de kelders.

In onze moderne consumptiemaat-schappij draait alles om eten en drinken maar de achtergronden, oorsprong, de gebruiken en betekenis van de feesten zijn voor veel mensen niet meer duide-lijk. De basis van de feesten is steeds het bewustzijn dat elementen gekoes-terd moeten worden, omdat schaarste door het veronachtzamen van elemen-ten heel snel leidt tot schaarste van voedingsstoffen en de onherroepelijke dood. Bewustwording ten aanzien van de achtergronden van deze oeroude riten en gebruiken die met het vieren van de jaarfeesten gepaard gaan, zal het respect voor de geschenken die Moeder Aarde ons geeft en de waarde ervan in ons leven toenemen.

Leven met hart en zielAlle feesten die met schepping en vruchtbaarheid te maken hebben zijn Aardefeesten. Aangezien de natuur in zijn geheel deel uitmaakt van de to-tale schepping hebben Aardefeesten vanzelfsprekend ook onderdelen Vuur, Water en Lucht. De oude Grieken wij-den verschillende feesten aan Demeter, de Godin van de landbouw, het ko-ren, van het brood en alle arbeid die te maken had met het bewerken van het land en de werktuigen die daarbij hoorden. Haar naam is een samenstel-ling van Oudgriekse woorden waar-over verschillende theorie over de oorsprong bestaan. In een verklaring betekent Demeter 'de moeder of gever van koren en voedsel in het algemeen', een andere spreekt van 'Godin van de Aarde' ofwel 'Moeder Aarde'! De twee oorspronkelijk Keltische jaarfeesten die worden beschouwd als Aardefeesten zijn Samhain en Yule. Deze feesten worden beschouwd als Aardefeesten omdat ze in de winter plaatshebben, het seizoen dat in veel tradities is ver-bonden met Aarde.

Aarde en yogaAarde-energie wordt versterkt door grondingsoefeningen en yogahoudin-gen die verbonden zijn met element Aarde. De eigenschappen van dit ele-ment zijn vooral de stabiliserende en vormgevende kracht, de structuur en de steun. Tijdens beoefening gericht op het element Aarde kan speciale aan-dacht gegeven worden aan alignement, rechte lijnen, met stevigheid in de Asa-na's zijn, staande houdingen, aarding, versterken van de benen en het bek-ken, dit alles in een regelmatig ritme bijvoorbeeld in een flow.

Het element Aarde

Op zoutHet Zout is wonder nut, het moet’et al bewaren,

Wie kan’er sonder dat in verre Landen varen?

Al wat den mensche voedt, al wat men zuyvel hiet,

En deugt of sonder Zout, of sonder Pekel niet.

Geen Kock en kan bestaen, geen Meyt en weet te koken,

Soo haest als haer het Zout of pekel heeft ontbroken;

En wie de Tafel deckt, en Zout daer op vergeet,

Die toont dat hy sijn ampt in geenen deel en weet.

Zout dient ontrent het vleysch, het dient ontrent de vissen,

Dies kan men beter gout, als zout op aerden missen:

Maer hier en over-al soo dient de middel-maet,

Want als men die vergeet, soo wordt het goede quaet.Jacob Cats (1577-1660)

De meeste mensen kennen zout alleen als toevoeging in het eten en weten wel dat te veel zout niet goed voor ze is. Voor ons is zout heel normaal. Het is goedkoop en je haalt het gewoon bij de supermarkt. Vroeger was dit een heel ander verhaal. Zout is een waardevolle grondstof die al duizenden jaren gele-den werd geprezen door mensen die op de hoogte waren van de verbazing-wekkende genezende werking.

Vanaf de dageraad van de mensheid kent men zout als medicijn, als conser-veermiddel en als verbinding met de geestenwereld. In de oudheid was zout zo kostbaar dat het voor hetzelfde ge-wicht aan goud kon worden geruild. In het oude China werden zoutcakes als betaalmiddel gebruikt. Mensen vonden vroeger zout erg belangrijk. Het werd ook toen namelijk gebruikt als conser-veringsmiddel. Zo kon je bijvoorbeeld vlees veel langer bewaren. En ook toen al gebruikten mensen het zout om hun eten lekkerder te laten smaken.

Dus er was veel vraag naar zout terwijl er geen of weinig zout per schip bin-nenkwam. Dit zorgde ervoor dat het zout zeer prijzig was. Het kwam daar-om eerst alleen bij de hele rijke mensen op tafel te staan.

Men gebruikte vroeger het zout ook als betaalmiddel. Romeinse soldaten kregen namelijk niet betaald met geld, maar met een portie zout. Deze portie zout noemden ze ‘salarium’: daar komt ook ons woord salaris vandaan.

In de oudheid dacht men dat zout een vervangingsmiddel was voor het le-vengevende bloed van de moedergo-din. Zowel in het Judaïsme als in het Christendom werd zout beschouwd als vervangingsmiddel voor bloed op het altaar omdat het uit de baarmoeder van de zee afkomstig was en naar bloed smaakte. De Romeinen beschouwden zout als het bloed van de geest en deel-den tijdens de huwelijksceremonie aan bruid en bruidegom een koek die was gemaakt van bloem en zout.

De bloem stond hierbij symbool voor het vlees, en het zout voor het bloed. Het doel van de ceremonie was het echtpaar tot bloedverwanten te maken. Arabieren delen brood met zout ten te-ken van een verbond.

Zout heeft een opmerkelijk zuiverende eigenschap. In de zee fungeert zout als ontsmettingsmiddel en vernietigd het bacteriën. Zout is in vele culturen ge-bruikt in rituelen voor het reinigen en zuiveren van negatieve energie.

Het bijgeloof dat in sommige culturen bestaat over het morsen van zout is ontstaan uit het verhaal tussen zout en bloed: als je zout morst, spil je bloed. Zout over je linkerschouder gooien om je van tegenslag te behoeden is ook een oud gebruik. Vandaag de dag wordt ie-mand die zeer betrouwbaar is 'het zout der Aarde' genoemd. Zo wordt zout geassocieerd met wijsheid, evenwich-tigheid en kracht.

Wellicht heb je de Neerkijkende hond al nege-nennegentig keer beoefend en voer je deze yogahouding net zo automatisch en vanzelf-sprekend uit als lopen. Het is belangrijk wan-neer je Yoga beoefent, om bewust te 'zijn' bij al-les wat je doet. Te 'zijn' in wat je doet. Dus ook bij het lopen, en bij het uitvoeren van de Adho Mukha Svanasana voor de honderdste keer. Beleef het als de eerste keer, met een 'begin-ner's mind'. Hoe vaak je ook je heupen in die houding hebt gezet, cultiveer de beginner's mind. Met het strekken van de heupen strek-ken de mogelijkheden in het leven buiten de yogastudio.Met een beginner's mind beschouw je elke be-oefening en elke beweging in een houding, elke ademhaling als ware het een totaal nieuwe er-varing. Elk moment wordt dan versterkt, vergroot, verbijzonderd. Dat moment wordt het belangrijkste moment van je bestaan.Het beoefenen van beginner's mind stelt je in de gelegenheid -of leert je- om ook op an-der vlak beginner te kunnen zijn. Het leert ons om alle situaties -oud en nieuw- zonder ver-wachtingen te benaderen. Te kunnen probe-ren, en fouten te kunnen accepteren, zonder gehechtheid. Met de beginner's mind stromen we in plaats van dwingen.Ik nodig je van harte uit om bij je volgende yoga-les, bij het begin van de dag, en zelfs nu, om de intentie te hebben om elk moment te benade-ren met de nieuwsgierigheid van een beginner's mind.Wellicht heb je de Neerkijkende hond al nege-nennegentig keer beoefend en voer je deze yogahouding net zo automatisch en vanzelf-sprekend uit als lopen. Het is belangrijk wan-neer je Yoga beoefent, om bewust te 'zijn' bij al-les wat je doet. Te 'zijn' in wat je doet. Dus ook bij het lopen, en bij het uitvoeren van de Adho Mukha Svanasana voor de honderdste keer. Beleef het als de eerste keer, met een 'begin-ner's mind'. Hoe vaak je ook je heupen in die houding hebt gezet, cultiveer de beginner's mind. Met het strekken van de heupen strek-ken de mogelijkheden in het leven buiten de yogastudio.Met een beginner's mind beschouw je elke be-oefening en elke beweging in een houding, elke ademhaling als ware het een totaal nieuwe er-varing. Elk moment wordt dan versterkt, vergroot, verbijzonderd. Dat moment wordt het belangrijkste moment van je bestaan.Het beoefenen van beginner's mind stelt je in de gelegenheid -of leert je- om ook op an-der vlak beginner te kunnen zijn. Het leert ons om alle situaties -oud en nieuw- zonder ver-wachtingen te benaderen. Te kunnen probe-ren, en fouten te kunnen accepteren, zonder gehechtheid. Met de beginner's mind stromen we in plaats van dwingen.Ik nodig je van harte uit om bij je volgende yoga-les, bij het begin van de dag, en zelfs nu, om de intentie te hebben om elk moment te benade-ren met de nieuwsgierigheid van een beginner's mind.

UitnodigingWellicht heb je de Neerkijkende hond al negenennegentig keer beoe-fend en voer je deze yogahouding net zo automatisch en vanzelfspre-kend uit als lopen. Het is belangrijk wanneer je Yoga beoefent, om be-wust te 'zijn' bij alles wat je doet. Te 'zijn' in wat je doet. Dus ook bij het lopen, en bij het uitvoeren van de Adho Mukha Svanasana voor de honderdste keer.

Beleef het als de eerste keer, met een 'beginner's mind'. Hoe vaak je ook je heupen in die houding hebt gezet, cultiveer de beginner's mind. Met het strekken van de heupen strekken de mogelijkheden in het le-ven buiten de yogastudio.

Met een beginner's mind beschouw je elke beoefening en elke bewe-ging in een houding, elke ademhaling als ware het een totaal nieuwe ervaring.

Elk moment wordt dan versterkt, vergroot, verbijzonderd.

Dat moment wordt het belangrijkste moment van je bestaan.

Het beoefenen van beginner's mind stelt je in de gelegenheid -of leert je- om ook op ander vlak beginner te kunnen zijn. Het leert ons om alle situaties -oud en nieuw- zonder verwachtingen te benaderen. Te kun-nen proberen, en fouten te kunnen accepteren, zonder gehechtheid. Met de beginner's mind stromen we in plaats van dwingen.

Ik nodig je van harte uit om bij je volgende yogales, bij het begin van de dag, en zelfs nu, om de intentie te hebben om elk moment te benade-ren met de nieuwsgierigheid van een beginner's mind.

Publius Ovidius Naso leefde van 43 voor Christus tot 25 na Christus. Onge-veer tweeduizend jaar geleden schreef hij zijn meest beroemde werk, getiteld ‘Metamorphoseon Libri’. Bestaande uit vijftien delen met dichtwerk die verha-len over de Griekse en Romeinse my-thologie. De rode draad in die verhalen is de transformatie, de metamorfose. De tijd waarin deze verhalen zich afspelen spreid zich uit van het begin der tijden tot aan de tijd van de Romeinse keizer Augustus.

De goden en godinnen die Ovidius be-schrijft hebben veel menselijke trekken: jaloezie, kleinzerigheid, ondeugd, trots en verliefdheid. Zij worden eigenlijk afgeschilderd als gewone mensen. De toon van het werk is speels, wat afweek van de traditie. Wel geheel volgens tra-ditie schreef Ovidius de Metamorfosen volledig in de dactylische hexameter, de meest gebruikte versvoet voor epische gedichten in de Klassieke Oudheid. Zo-wel de heldendichten Ilias en Odyssee van Homerus als de Aeneis van Vergi-lius zijn in deze vorm geschreven. Ook helden komen er niet gunstig van af, zo-als koning Midas.

Midas ziet zijn wens om alles wat hij aanraakt in goud te veranderen in ver-vulling gaan, waarna bijna verhongert. Verschillende vertellingen verhalen over gewone mensen, zoals Icarus, die in zijn hoogmoed met zelfgemaakte vleugels te dicht naar de zon vliegt waardoor de was smelt en hij neerstort.

Ook andere wezens ontkomen niet aan een wreed lot van transformatie, zoals Echo, een praatzieke bergnimf die ver-liefd werd op Narcissus. Hera was op zoek naar Zeus, haar man, waarvan ze vermoedde dat ze hem bedroog met een nimf. Echo hield haar aan de praat, waardoor Zeus en de nimf niet gesnapt werden. Hera sprak in haar toorn een vloek over Echo uit, waardoor zij nooit meer het woord kon nemen of een ge-sprek kon beginnen.

Narcissus was een mooie jonge man die alleen maar oog had voor de jacht en absoluut niet voor amoureuze relaties. Toen op een dag Echo de mooie Narcis-sus zag was ze meteen halsoverkop ver-liefd en volgde hem waar hij ook ging. Echo kon niet beginnen met praten, en wachtte haar kans af tot hij zou spreken.

Aan de hand van dit verhaal zou je een themales voor een kinderyogales of tieneryogales kunnen uitwerken.

GodinnenOvidius

Op het moment dat Narcissus alleen was, hoorde hij iets en vroeg “wie is daar?” Echo beantwoordde met dezelf-de vraag. Uiteindelijk vroeg Narcissus om hem te vergezellen, waarop Echo hetzelfde -met heel haar hart- herhaal-de en op hem af rende. Narcissus wees haar bot af, waarop Echo haar hart brak, langzaamaan in bergen en grotten vol schaamte wegkwijnde tot alleen haar stem over was gebleven.

Later, na de zoveelste brute afwijzing van een aanbidster, bad het slachtoffer van hartenpijn tot Aphrodite om hem te laten ervaren wat het is om afgewezen te worden. Aldus werd hij verliefd op zijn eigen spiegelbeeld op het wateropper-vlak. Hij trachtte de verschijning te kus-sen, maar die verdween natuurlijk iede-re keer. Wanneer hij huilde verstoorden de tranen het beeld, waarop hij van el-lende uitriep of de verschijning wilde stoppen met hem steeds te verlaten. Hij kon zich niet losweken van het water, waarop hij op zijn beurt wegkwijnde en stierf. Toen men op zoek ging naar zijn lijk om te verbranden vonden ze enkel nog een bloem.

vroeger en nu

Een mooi en arm meisje uit Lydië, ge-naamd Arachne, is zeer bekwaam in het spinnen en weven. Zij maakt kle-den met hele kleurige voorstellingen van dieren en de natuur. Wijd en zijd zijn haar kleden bekend en geliefd, en zij werd een welvarend mens. Arachne krijgt daarom op gegeven moment zelfs les van Pallas Athene, de godin die be-kend stond om haar kundigheid bij het weven. Hierdoor bereikt de kundigheid en schoonheid ongekende hoogten.

Men eert Arachne om de schoonheid van het werk, maar erkent haar ook als de “leerlinge van Pallas”. Hierom wordt Arachne zeer boos, en ontkent dat dat ook maar iets van doen had van haar eigen kundigheid. Zij vindt zelfs dat zij beter is dan Athene. Op gegeven mo-ment gaat zij een stap te ver, en daagt de grote godin uit: “Ik daag Athene uit voor een wedstrijd. Ik zal haar niets weigeren wanneer ik overwonnen wordt.”

Een oude vrouw, met lange grijze ha-ren, steunend op een stok, waarschuwt haar nog: “Luister naar mijn wijze raad van jaren en stel u tevreden met de roem dat u de beste van de stervelin-gen bent."

Ovidius Boek VI

Het verhaal van Arachne "Zwicht voor de macht van de godin en vraag haar om vergeving. Wan-neer je vergiffenis vraagt, zal zij het je schenken.” Arachne kijkt boos naar de oude vrouw, staakt haar werk en zegt boos: “Je hoge leeftijd versuft je, oude vrouw, in plaats van dat het je wijsheid verschaft. Ik heb je raad niet nodig, ik geef mezelf wel raad. En waarom komt Athene niet zelf? Waar blijft zij? Ont-wijkt zij de wedstrijd?”

De oude vrouw werpt bij het horen van de woorden de vermomming van de ouderdom af, en daar sprak de godin Athene: “Zij kwam!” Arachne bloost licht bij het zien van haar leermees-ter, maar blijft onverschrokken. Door ijdelheid en roemzucht gedreven stort zij zich verder in het verderf. Jupiter's dochter weigert haar niets, vermaant haar niet langer, maar stelt de wedstrijd ook niet langer uit.

Beide vrouwen gaan naar hun eigen vertrek en weefgetouw, de wedstrijd begint. Wanneer de wedstrijd is afgelo-pen worden de werken met elkaar ver-geleken. Het kleed van Pallas toont de heuvel van Mavors met tweemaal zes goden die in hoge tronen om Zeus zit-ten, als koningen afgebeeld.

Het kleed van Arachne toont allerlei goden en godinnen en hoe zij door van gedaante te verwisselen de mensen voor de gek houden.

Athene ziet dat zij verloren heeft, het kleed van Arachne is beter en mooier. Maar zij is woedend, woedend omdat zij verloren heeft, en woedend om de belediging van Arachne die de zonden van de goden afgebeeld had. De godin wil Arachne wreed straffen en wikkelt spoel en draad om haar nek, maar be-denkt zich: “je mag blijven leven, maar je mag ook blijven hangen, net als je nageslacht.”

Arachne wordt besprenkeld met de sap-pen van Hecate's kruiden. Onmiddel-lijk vallen de haren van Arachne uit en schrompelen haar neus en oren ineen. Haar hoofd wordt haast onzichtbaar en ook het hele lichaam wordt kleiner. Aan weerskanten van haar nieuwe li-chaam groeien dunne sprieten als be-nen. Haar lichaam wordt rond en bol. Uit een orgaan aan de achterzijde van haar lijf begint zij draden te spinnen en een web te weven: Arachne is een spin!

Metamorfose betekent transformatie. Ook gedaanteverandering wordt een metamorfose genoemd. In het verhaal van Arachne transformeert de godin Athene in een oude vrouw en weer terug in zichzelf, het meisje verandert in een spin. Vele verhalen en sprook-jes vertellen ons over transformatie: Doornroosje, Assepoester, Koning Arthur, enzovoorts.

Soms door een spreuk of drankje, soms door een reis. In de natuur om ons heen zien we ook mooie en zelfs prachtige voorbeelden van een me-tamorfose: een rups die in een vlin-der verandert en het kikkervisje dat uitgroeit tot een kikker. Ook de spin ondergaat jaarlijks een transformatie door in een nieuwe huid te kruipen.

Metamorfose

Carryoga®

Bij Carryoga® worden twee oude tradi-ties samengebracht: het dragen van het kind in een draagdoek voor het hart en Hatha Yoga. Met deze nieuwe vorm van yogabeoefening wordt letterlijk invul-ling gegeven aan één van de betekenis-sen van het woord 'Yoga' in het San-skriet: verbinding.

Verbinding tussen ouder en kind en verbinding met een nieuwe lichame-lijke balans. Carryoga® biedt precies dat: door veilig Hatha Yoga houdingen uit te voeren. Met het kind dicht op het hart gedragen. Carryoga® is voor moe-ders met hun jonge kind een natuurlijke manier om opnieuw lichamelijk in ba-lans te komen. Maar ook voor vaders en partners die Yoga met hun kind willen doen.

Carryoga® is ontwikkeld door Kay Poe-len, in samenwerking met yogadocente Vera Uit de Weerd. Het merk Carryoga® en de vorm van Yoga beoefenen zijn ge-registreerd door ByKay®.

Pureyoga biedt een docententraining aan in een samenwerking tussen Kay Poelen en Rineke Vierhoven. Om zelf lessen Carryoga® aan te mogen bieden is een licentie vereist. Het met succes doorlopen van de docententraining is één van de stappen om de licentie te kunnen verkrijgen. Lees meer hierover op de website: www.pureyoga.nl.

Docententraining Carryoga®

2013Februari

1-2

Locatie Rotterdam

Maart

1-3

Locatie Rotterdam

15-3

Locatie Breda

29-3

Locatie Rotterdam

April

23-4

Locatie Breda

Mei

17-5

Locatie Rotterdam

Juni

14-6

Locatie Rotterdam

Meer data volgen snel....

Agenda

Schilderen met zout

Yoga en meervoor jezelf en kinderen

Schilderen met zout is goed met kinde-ren te doen, die direct resultaat zien. Mogelijk vanaf kleuterleeftijd. Het vraagt wel enige voorbereiding om al het zout van tevoren op kleur te krijgen.

Benodigdheden

Krijt, bij voorkeur dik stoepkrijt

Kom zout

Breed dubbelzijdig plakband

Een scherp mesje, een rasp, en een potje voor elke kleur, een zeef

Dik papier, bijvoorbeeld 160 gram per vier-kante meter, wit of gekleurd

Voorbereiding

Rasp het krijt fijn boven het zout. Ge-bruik voor elke kleur (krijt) een apart kommetje op potje. Maak voor ieder kind een stuk dubbelzijdig plakband. Plak het op een blad papier, laat de be-schermlaag zitten. Snij figuurtjes in de beschermlaag van het dubbelzijdig plak-band, bijvoorbeeld met tekeningetjes als voorbeeld. Het plakband zelf dient intact te blijven. Snij zodanig dat je stukje voor stukje de beschermlaag kan weghalen, op het moment dat de kinderen kunnen gaan schilderen.

Uitgangshouding

Een fijne houding, aan tafel of op de grond.

Uitvoering oefening

Ieder kind krijgt een blad met de stuk-ken plakband. Haal steeds een stukje van de beschermlaag weg zonder de vorm aan te tasten. Laat het kind het gekleurde zout in de vormpjes gieten of met een lepeltje. Wanneer het stukje bedekt is, laat je het kind het overtollige zout terug doen in het potje door het blad boven het potje te houden en het terug te laten glijden. Ga hier mee door tot alle stukjes gekleurd zijn.

Variatie

Laat het kind een tekening maken door met hobbylijm lijnen te maken. Strooi voordat de lijm droog is het zout met verschillende kleuren over de lijnen, en giet het overtollige zout er af. Laat het drogen.

Koffiefilters

Ecoline inkt

Schaar

Houten wasknijpers

Knutselen aan de knijpervlinder

Neem een koffiefilter, en knip deze open. Vervolgens maak je de filter nat en laat er dan druppels ecoline op val-len. In een mooi patroon of vorm. Laat deze drogen. Knip dan de filter in een vorm, bijvoorbeeld de vleugels van de vlinder.

"Ond

erw

ijs is

nie

t het

vul

len

van

een

vat,

maa

r het

ont

ste-

ken

van

een

vuur

."

Her

akle

itos

Versier een wasknijper met de vleugels, en knijp de vlinder aan een lijn of touw. Wanneer je meerdere vlinders maakt, kun je ook een vlinder-mobiel maken.

Uitvoering oefeningBenodigdheden

Vanuit de antroposofische leer bezien bezitten we twaalf zintuigen. De eerste vier vormen de basis: levenszin, tast-zin, bewegingszin en evenwichtszin. Wanneer in de antroposofie gesproken wordt over bewegingszin, gaat het niet alleen over het fysiek bewegen van het eigen lichaam en ons waarnemen daar-van. Daarnaast gaat het om het inner-lijk mee kunnen bewegen met de be-wegingen en vormen die we buiten ons waarnemen. Vorm wordt gezien als tot stilstand gekomen beweging.

In de wereld om ons heen kunnen we talloze vormen waarnemen, waaraan beweging ten grondslag ligt. In planten en bomen bijvoorbeeld, en de bewe-ging door wind en water. Door ons in de vormen te bewegen gaan de vormen in ons leven. Beweging en taal zijn nauw aan elkaar verwant. Vormtekenen is daarmee van invloed op meer dan bijvoorbeeld de ontwikkelen van oog-handcoördinatie. Het vormtekenen legt op jonge leeftijd een basis waarop het meetkunde-onderwijs zich kan enten op latere leeftijd. Dat kan vervolgens voorbereiding zijn om op weer latere leeftijd tot het beleven en verdiepen van kennis van de wiskunde, de astro-nomie, maar ook de kunstgeschiedenis.

Benodigdheden

Ruimte, bakjes met zand, papier en dergelijke. Alles waarmee vormen ook op een andere manier ervaren worden dan met een potlood op papier.

Uitvoering oefening

Vormtekenen is het natekenen of laten ontstaan van eenvoudige en later inge-wikkelde patronen en structuren met de vrije hand. Laat lijnen en vormen eerst met de ledematen uitvoeren en ervaren.

VormtekenenKinderen kunnen de vormen lopen, kunnen ze met een vinger in de lucht maken, op het schoolbord en in zand. Indien hiervoor materiaal voorhanden is, kunnen vormen ook gevoeld worden door deze met bijvoorbeeld een vinger te volgen.

Houdt rekening met de ontwikkelingsfa-se van die leeftijdsgroep. Jonge kinderen stappen eerst de vormen in de ruimte en daarna tekenen ze lijnen die deze bewe-ging uitdrukken. Laat als basis een rech-te en een kromme lijn vormtekenen. Het gevoel kan betrokken wordt door het gebruik van beelden, versjes of verhalen om de vorm te introduceren en levend te maken.

Versje

Gebruik daarna bijvoorbeeld meetkun-dige vormen van sneeuwkristallen en honingraten, de spiralen van een slak-kenhuis, de banen van de aarde of pla-neten in het zonnestelsel.

Gebruik kleuren en vormen spaarzaam. Kleurbeleving kan een meer gevoelser-varing zijn, wat niet een hoofddoel is. Wat wel een mogelijkheid is om ge-kleurd papier te gebruiken. Te veel vor-men, bijvoorbeeld door voor de sier de tussenruimten op te laten vullen is niet gewenst, wanneer je de 'hoofdvorm' wilt laten beleven.

Werking

De ruimtelijke oriëntatie wordt geoe-fend, zowel door zintuiglijke observatie

Drie helpers heb ik altijd bij de handZe trekken de lijn van de ene naar de anderen kant

Soms moet het recht, soms moet het kromEn soms ook een keertje andersom!

als met innerlijke beeldvorming. Verder wordt de oog-handcoördinatie geïnte-greerd met de ruimtelijke beleving. De grove en fijne motoriek wordt gestimu-leerd.

Geometrische vormen: deze helpen bij het ontwikkelen van ruimtelijke oriëntatie en alertheid. Bevordert het rekenkundige/ wiskundige denken te ontwikkelen.

Spiralen, of het werken met middel-punt en periferie (omtrek) waarbij van buiten naar binnen gegaan wordt of omgekeerd. Dit is ik-versterkend.

Vooruit en achteruit lopen: motoriek wordt ontwikkeld en ingeslepen. Inner-lijke beeldvorming wordt gestimuleerd

en positieve en negatieve ruimte wordt onbewust beleefd.

Een kruising, zoals sterren, lussen, lem-niscaat en (later) gevlochten vormen leidt tot een versterkte beleving van bin-nen en buiten. Ontmoeting van de pola-riteiten leidt tot een versterkte ik/ jij-be-leving, verbeterd inschattingsvermogen, bewegingszin en evenwichtszin, stimu-leert het bewustwordingsproces.

Metamorfosen, of het afmaken van on-voltooide vormen: versterkt het beeld-vormende vermogen en versterkt fan-tasie, het flexibele denken en sociale vaardigheden.

Lemniscaat lopen

Uitvoering oefening

Docent loopt voor op en de kinderen lopen er achter aan. Loop zo een aantal cirkels. Vervolgens lopen er twee links en rechts naar elkaar toe in het mid-den: de persoon van rechts gaat voor en loopt door en vervolgens links loopt door. Laat dit nogmaals zien. Dus de oefening langzaam opbouwen. Dan wederom met elkaar in een cirkel gaan lopen op een bepaald moment loopt degene zoals afgesproken in de cirkel en vormt de Lemniscaat. Dan gaat het erom elkaar de ruimte te geven om, om en om door te lopen. Rechts gaat voor.

Volg de liggende acht

Uitvoering oefening

Breng je rechterarm naar voren en breng je duim omhoog. Vanuit het centrum maak je de liggende acht (Lemniscaat). Volg met je ogen de beweging, zonder je hoofd te bewegen. Je kunt deze oefe-ning ook op papier doen.

Figuren lopen

Uitgangshouding

De kinderen lopen vrij door de ruimte langs elkaar.

Uitvoering oefening

Op een bepaald teken lopen ze – zon-der dat van tevoren af te spreken – sa-men in de vorm van bepaalde figuren. Makkelijke figuren zijn cirkel, driehoek, vierhoek of een acht.

Mindfulness:vinger-labyrint

Een labyrint is een kruisingsvrij slinge-rend pad dat de loper langs een weg naar het midden leidt en weer terug naar buiten. Anders dan een doolhof hoef je in een labyrint geen keuzes te maken of je linksaf of rechtsaf zal gaan. Het labyrint is een eeuwenoud sym-bool dat er toe dient om een innerlijke reis te maken. Je kunt het zien als een loopmeditatie. Door de vinger-labyrint te 'lopen' ontstaat er innerlijke ruimte, rust en balans.

Uitgangshouding

Zitten in comfortabele Yogazithouding.

Uitvoering oefening

Voel de grond onder je. Adem door. Plaats wijsvinger op labyrint en volg de weg naar binnen. De beweging is lang-zaam. De weg naar binnen staat voor loslaten. Zijn er dingen die je wil los-laten? Door dingen bewust los te laten bereid je je voor op de weg naar bin-nen op de aankomst in het centrum. Je wordt letterlijk ontvankelijk voor nieu-we dingen. Het verblijf in het centrum staat voor ontvangen. Je komt er in ver-binding met je kern, je innerlijke bron.

De weg naar buiten staat in teken van toelaten. Wat heeft er zich eventueel aangediend tijdens de reis door het la-byrint en hoe kan je dit laten bezinken en meenemen naar je dagelijks leven.

Spiraal lopen

De beweging van de spiraal is een oerbeweging die in alle natuurrijken werkzaam is. De spiraal zien we in het stenen rijk in de draaiing van fossielen en schelpen, in de plantenwereld in de windingen van bonen en druivenran-ken, bij de dieren in de draaiing van de horens van gems, springbok of antiloop, maar ook in de bijen die in spiraalvorm naar de zon opvliegen; en tenslotte is het de spiraal waardoor de menselijke geest afdaalt naar zijn eigen kern en zich weer naar buiten verbindt met de wereld.

De ontwikkeling van het bewustzijn in een mensenleven verloopt in een spi-raal, elk jaar komen we terug op het-zelfde punt maar op een ander niveau. We draaien om de as van onze eigen Ik-kern. Daarom lopen we in de tijd van de terug keer van het licht een spiraal, en brengen het licht dat we in het mid-den van ons 'zijn' hebben ontstoken naar buiten, naar de vier natuurrijken om ons heen.

Lemniscaat teke-nen

Benodigdheden

Het teken van het lemniscaat op een groot stuk papier, bijvoorbeeld op A3 formaat.

Uitvoering oefening

Het kind houdt een potlood in de rech-terhand. Zet het potlood in het midden van de luie acht en begin naar boven met de liggende acht. De ogen volgen het potlood. Doe de beweging een keer of tien. Dan de potlood in de linker-hand. Ogen volgen de linkerhand.

Tenslotte twee potloden, een in rech-terhand en een in linkerhand, maak nu de zelfde beweging, maar met twee-potloden achter elkaar. Je tekent de liggende acht met tweepotloden. Pot-loden mogen elkaar niet raken. Dit is een goede oefening om de ogen beter te laten samenwerken over de middel-lijn. Hierdoor kunnen de ogen soepeler de middenlijn oversteken bij het lezen en schrijven. De oefening bevordert de oog-handcoördinatie.

Eens in het oude India kreeg een Ayurvedische geneeskunde examenklas een laatste opdracht. De opdracht was: “Vind dingen die geen therapeutische waarde hebben”. Alleen Jivaka kwam met lege handen terug. Alles waar hij zijn aandacht aan had gegeven was van invloed op zijn geest en lichaam, zo zei hij. De fluitende vogels, de wind die langs zijn gezicht streek, de zonsonder-gang die hij had gezien, de smaak van kruiden, het aroma van bloeiende bloe-sem. Al deze ervaringen hadden een therapeutische werking op hem en kon-den daarom als een soort geneesmiddel worden beschouwd.

Tijdens de zwangerschap ontvangen de cellen waaruit het kind is opgebouwd voortdurend informatie over de moeder. Het is informatie over haar ervaringen en gewaarwordingen. De baarmoeder is een omgeving vol geluiden en sensa-ties. Indrukken van de moeder worden onophoudelijk doorgesluisd.

Een ongeboren kind is een veerkrach-tig flexibel wezen dat veel bewuster, ontvankelijker en interactiever met zijn omgeving omgaat dan wetenschappers tot voor kort dachten. Wanneer een zwangere niet veel stress ervaart, func-tioneert het zenuwstelsel van het kind ook zonder stressgevoelens. Het kind heeft zo de kans om rustig te groeien.

Adrenaline, noradrenaline, oxytocine, serotonine en de meeste andere stof-fen passeren de placenta en hebben in-vloed op het ongeboren kind.

Deze chemische stoffen genereren al-lerlei respons in het lichaam van de zwangere en in het lichaam van haar ongeboren kind. Met behulp van echo's is aangetoond wat een ongeboren kind ervaart direct nadat de moeder een spanningsvolle ervaring heeft gehad die haar angstig heef gemaakt. Dit blijkt bij het ongeboren kind te leiden tot een verhoogde hartslag en krachtiger trap-pelen met de benen.

De zwangerschap kan als gelegenheid worden gezien om bewust te worden van de omgeving en de invloed die de omgeving op de zwangere heeft en het ongeboren kind. Leren goed voor zich-zelf te zorgen, wat meteen goed voor het kindje zorgen is. Aandacht is een sleutel tot het creëren van een voedende om-geving voor het ongeboren kind. Negen maanden lang vormt de baarmoeder en het lichaam van de moeder de leefom-geving van het ongeboren kind. Al haar ervaringen hebben invloed op de baby. Dit bewust te worden, deze informatie kan de moeder leren gebruiken om zo een magisch begin voor haar kind te creëren.

Dansen met je buikDansen is een manier om de fysieke kant van je zwangerschap te vieren, de energie te laten stromen en de verande-ringen in je lijf te eren.

In allerlei culturen leren jonge vrouwen hun bekken bewegen in zowel vloei-ende als ritmische bewegingen die hen

in contact brengen met hun vrouwe-lijke, seksuele kracht. In de hier onder beschreven dans wordt de basis van het buikdansen aan gegeven.

De buikdans is oorspronkelijk een ba-ringsdans. Behalve buikdansen kun je ook met je ongeboren kind dansen ter-wijl je verbeeld dat je je kind in je ar-men hebt. Je laat je mee voeren met de klank van de muziek.

Als partner kun je ook lijfelijk met je ongeboren kind dansen door contact te maken met de buik van de vrouw, waarin je kind groeit.

Uitgangshouding: Kies een traag vloei-end nummer en zet de muziek aan. Kom staan in je kracht: zet je voeten zo-ver uit elkaar dat je stevig staat met iets gebogen knieën.

Uitvoering oefening: Neem ruimte in. Adem rustig door. Ga met je aandacht naar je buik. Maak kleine draaibewe-gingen met je bekken en maak de bewe-ging langzaam groter en groter. Varieer, draai ook eens achtjes. Houd het soe-pel, vloeiend en wissel eens van tempo. Doe wat je prettig vindt en adem rustig door. Laat de rest van je lichaam mee gaan in de bewegen.

Variatie

Het kan ook fijn zijn te dansen om de weeën uit te nodigen. Ook om je weeën dansend op te vangen als ze eenmaal zijn begonnen.Of te dansen met je kind in een draagdoek

Contact met je kind

Yoga en meervoor zwangeren en hun kind

20139-2

Start Purekinderyoga docenteno-pleiding in Rotterdam

24-2Start Puretieneryoga docenteno-pleiding

23-3Start Purezwangerschapsyoga do-centenopleiding

28-4Start opleiding Anatomie en Fysi-ologie met Yoga

21-9Start Purekinderyoga docenteno-pleiding -locatie Rotterdam

5-10Start Purekinderyoga docenteno-pleiding - locatie Breda

12-10Bijscholing 'In de ban van bewegen met taal en rekenen'

9-11Tweedaagse workshop 'in de ban van verdieping in yogahoudingen en symboliek' - dag 1

30-11Workshop ‘kinderen met bijzondere aandacht’

1-12Tweedaagse workshop 'in de ban van verdieping in yogahoudingen en symboliek' - dag 2

Agenda

Disclaimer© 2010 Pureyoga/ Rineke Vierhoven, Pepijn van Sandijk - Rotterdam

Met bijzondere dank aan Lia Willemsen en David Dijkman voor het maken en beschikbaar stellen van foto’s.

De aanwijzingen en oefeningen in dit magazine zijn veilig mits de instructies zorgvul-dig worden opgevolgd. De auteur en Pureyoga stellen zich niet verantwoordelijk voor directe of indirecte schade als gevolg van het toepassen van de inhoud van dit bulletin. Neem bij onduidelijkheden en vragen contact op met Rineke Vierhoven voor advies via: pureyoga@xs4all.nl. In geval van klachten en/ of twijfel consulteer vooraf je huisarts.

Kennis en ervaringen zijn er om te delen. Het staat je vrij om de inhoud van deze uitgave te gebruiken zoals je wilt, mits voorzien van de juiste bronvermelding: ‘Rineke Vierhoven, Aan de slag... met Pureyoga’.

Lid van de Vereni-ging Yogadocenten

Nederland

pureyoga.nl | purekinderyoga.nl | puretieneryoga.nl | purezwangerschapsyoga.nl

Geniet van de stilte