DÜŞÜK KARBONLU KALKINMA PROJESİ

AB KARBON YAKALAMA VE DEPOLAMA DİREKTİFİDÜZENLEYİCİ ETKİ ANALİZİ ÇALIŞMASI

9-12 Nisan 2018, İstanbul

Onur AKPULATProje Yöneticisi

REC Türkiye

Sunum Planı

o Düzenleyici Etki Analizi: Kavram, Amaç, Süreç

o KYD Nedir?

o Mevzuat

o Direktifin Amacı ve Kapsamı

o Mevcut Durum

o AB ve Türkiye’de Potansiyel Sektörler

o Paydaşlar

o Türkiye’de Uygulama

o Sorun Tespiti

o Önerilen Politika Alanları

Yeni veya mevcut bir düzenlemenin ekonomik, çevresel ve sosyal fayda ve

maliyetlerini analiz ederek, ilgili paydaşlara ve ülkeye etkilerini ortaya koyan bir araç

DEA;

• Karar vericilerin kullanacağı bir araçtır,

• Bir düzenlemenin ekonomik etkilerinin çalışılmasından daha geniştir,

• Bütün bulguları sayısallaştır(a)maz,

• Ulaşılan sonuçların kalitesi, erişilen bilgi ve veriler ile süreçte izlenilen yöntemin

kalitesine bağlıdır,

• Zaman zaman değerlerin yargılanmasını gerektirir,

• Hükümet yerine karar alan bir karakutu değildir.

Kaynak: OECD, 2014. http://www.oecd.org/gov/regulatory-policy/ria.htm

DEA Nedir?

Politika geliştirme ve düzenleyici kararlar verme süreçlerine kanıta dayalı şekilde destek olmak ve düzenlemenin başarısız olma olasılığını azaltmak

• Direktiflerin Türkiye için mümkün olan en düşük maliyetler ile uygulanmasını desteklemek

• Direktifler ile yönetmelikleri karşılaştırması

• Söz konusu maliyetlerin paydaşlar arasında adil biçimde dağıtılmasına destek olmak

• Paydaşlar üzerinde güven tesis edilerek, düzenlemenin benimsetilmesi ve düzenlemeye uyumun kolaylaştırılması

• Paydaşların yönlendirmeleri ışığında direktiflerin uygulanmasının olası olumlu ve olumsuz sonuçlarının gözden geçirilmesi ve muhtemel sorun ve dirençlerin saptanması

• Avrupa Birliği müzakere sürecinde kullanılabilecek bilgi üretmek

DEA’nın Amacı

1. Düzenleyici Etki Analizi çalışmaları ile ilk olarak Hızlı Tarama ile bu direktiflerinuygulanmasında karşılaşılabilecek sorunlar, buna yönelik çözümler ve politikaalanları tespit edilir. Belirlenen bu politika alanları altında zorlukların aşılmasındakullanılabilecek politika seçenekleri, yani uygulama alternatifleri oluşturulur.

2. Bu çalışmalar sonunda ilgili tüm paydaşların onayına sunulacak Ön DüzenleyiciEtki Analizi Raporu hazırlanır.

3. ÖnDEA, gerçekleştirilen kapsamlı Danışma Süreci ile ilgili tüm paydaşlara sunulur.Süreç ulusal ve yerel düzeyde, gerekirse uluslararası ölçekte geçekleştirilir

4. Politika seçeneklerinin sosyal, çevresel ve ekonomik fayda ve maliyetlerihesaplanarak, bu seçeneklerden Türkiye için en uygun olanı tespit edilir. Eldeedilen tüm bu verile ve analizlerin ışığında oluşturulan Nihai Düzenleyici EtkiAnalizi Raporu yetkili idareye sunulur.

DEA Süreci

KYD Nedir?

Kaynak: WCA, 2018

Elektrik üretimi ve endüstriyel üretimden kaynaklanan CO2’in yakalanarak, yüksek basınçla sıvılaştırılıp yerin özel geçirimsiz katmanları arasına depolanması;

o Derin/Verimsiz Kömür Damarları

o Tükenmiş Petrol ve Gaz Rezervleri

o Derin Tuz Formasyonları

Ayrıca, CO2 yaygın biçimde olgunlaşmış petrol sahalarında gelişmiş petrol üretimi

için kullanılmaktadır.

o CO2 petrol sahasına enjekte edildiğinde, ham petrole karışıp şişmesini sağlar ve yoğunluğunu azaltır, bu rezervuardaki basıncı sabit tutar veya arttırır. Böylelikle daha fazla ham petrolün kuyulara akması sağlanır.

o Gelişmiş petrol üretimi sayesinde KYD ekonomik anlamda değer kazanıyor. Böylelikle KYD’nin yaygınlaştırılması sağlanabiliyor.

MevzuatAB Karbon Yakalama ve Depolama Direktifi (KYDD)

Karbon Dioksitin Jeolojik Depolanmasına ilişkin 23 Nisan 2009 tarihli

2009/31/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi

Direktif KYD uygulamasını zorlamıyor, uygulanması durumundaki teknik

çerçeveyi belirliyor.

KYD tesisinin yaşam döngüsü boyunca tüm alanlarını düzenler.

o Yer Seçimi

o Keşif

o Yakalama

o Nakil

o Depolama

o İzleme

o Denetim

o Kapatma

o Devir

Direktifin Amacı ve Kapsamı

Amaç: İklim değişikliği ile mücadeleye destek olabilmek amacıyla güvenli jeolojik CO2 depolamaya ilişkin yasal çerçevenin

oluşturulması

Kapsam: Direktif üye devletlerin kendi toprağında, münhasır ekonomik bölgelerde ve kıta sahanlıklarında uygulanabilir. Bunun

dışındaki bölgelerde depolama yapılması direktif ile yasaklanmıştır.

100 kton’dan daha fazla depolama alanı

olan tesisler direktifin kapsamına girer. Bu

kapasitenin altındaki Ar-Ge ve test amaçlı

projeler kapsam dışıdır.

Ayrıca su gövdesine depolama yapılması

direktif ile yasaklanmıştır.

Mevcut DurumAB’nin CO2 Depolama Potansiyeli

Kaynak: UNFCCC, 2015; EC, 2013

360

Gton

1,5Gton

AB’nin CO2

Depolama

Potansiyeli (2013)

AB’nin Enerji ve

Sanayi Kaynaklı

CO2 Salımı (2015)

5,9

Gton

Ek 1 Ülkeleri Enerji ve

Sanayi Kaynaklı CO2

Salımı (2015)

~240

Yıl

Mevcut DurumDünyadaki Büyük Ölçekli KYD Tesisleri

Kaynak: GCCCI, 2018

Toplam 37 Tesis17 İşletmede

4 İnşaat

5 Belirli İlerleme

11 Başlangıç

ÜlkelerABD:11

Çin: 8

Kanada: 5

Avustralya: 3

Norveç: 3

Güney Kore: 2

İngiltere: 2

BAE: 1

Brezilya: 1

Suudi Arabistan: 1

Mevcut DurumDünyadaki Pilot Ölçekli KYD Tesisleri

Kaynak: GCCCI, 2018

Toplam 85 Tesis23 İşletmede

47 Tamamlanmış

8 İnşaat

7 Belli İlerleme

ÜlkelerAvrupa: 27

ABD: 25

Çin: 11

Diğer: 12

Gelişmiş Petrol

Üretimi

59%

Özel Jeolojik

Depolama

35%

Belirtilmemiş

6%

ABD

42%

Avustralya

17%

Çin

14%

Norveç

9%

Kanada

6%

İngiltere

6%

Güney Kore

3%

Brezilya

1%

Suudi

Arabistan

1%BAE

1%

Mevcut DurumToplam Yakalama Kapasitesi (67.400 kton/yıl)

Grafik: REC Türkiye, 2018; Kaynak: GCCCI, 2018

Başlangıç

25%

Belirli

İlerleme

19%İnşaat

10%

İşletmede

46%

Doğalgaz

İşleme

36%

Elektrik

Üretimi

20%

Kimyasal

Üretimi

11%

Depolama Yöntemi

Mevcut DurumAB’nin CO2 Depolama Potansiyeli

Kaynak: UNFCCC, 2015; EC, 2013

360

Gton

1,5Gton

AB’nin CO2

Depolama

Potansiyeli (2013)

AB’nin Enerji ve

Sanayi Kaynaklı

CO2 Salımı (2015)

5,9

Gton

Ek 1 Ülkeleri Enerji ve

Sanayi Kaynaklı CO2

Salımı (2015)

~240

Yıl

0,07Gton

Mevcut Kapasite

CO2

81%

Diğer

(CH4,

N2O

vb.)

19%

Elektrik

ve Isı

Üretimi

86%

Petrol

Rafinerisi

10%

Fosil Yakıt

(Petrol,

Kömür

vb.)

Üretimi

4%

Mineral

(Çiment

o, Kireç,

Cam

vb.) 27%

Metal

26%

Kimya

16%

Gıda 5%

Kağıt

3%Diğer

23%

Enerji

35%

Sanayi

21%

Diğer

(Tarım,

Atık,

Ulaşım

vb.)

44%

AB’de Potansiyel Sektörler

Toplam Salım4.307.968 kton

CO2 Salımı3.498.051 kton

Enerji Sektörü1.230.382 kton

Sanayi Sektörü720.368 kton

Elektrik ve Isı Üretimi1.059.272 kton

Mineral (Çimento vb.)190.488 kton

Grafik: REC, 2018; Kaynak: UNFCCC, 2015

Elektrik

ve Isı

Üretimi

95%

Petrol

Rafinerisi

4%Fosil Yakıt

(Petrol,

Kömür

vb.)

Üretimi

1%

Türkiye’de Potansiyel Sektörler

Mineral

(Çiment

o, Kireç,

Cam

vb.) 62%

Metal

15%

Kimya

8%

Gıda 4%Kağıt

1%Diğer

10%

Enerji

35%

Sanayi

29%

Diğer

(Tarım,

Atık,

Ulaşım

vb.)

36%

CO2

81%

Diğer

(CH4,

N2O

vb.)

19%

Toplam Salım475.056 kton

CO2 Salımı383.427 kton

Enerji Sektörü135.767 kton

Sanayi Sektörü109.747 kton

Elektrik ve Isı Üretimi128.429 kton

Mineral (Çimento vb.)68.268 kton

Grafik: REC, 2018; Kaynak: UNFCCC, 2015

Türkiye’de Potansiyel Sektörler

Kaynak: METU, 2010

Paydaşlar

Gıda

Sektörü

Kağıt

SektörüKimya

Sektörü

Demir-Çelik

Sektörü

Çimento

Sektörü

KYD

Enerji

Sektörü

Petrol

Sektörü

Türkiye’de UygulamaTürkiye'de Termik Santraller ve Sanayi Tesislerinden Gelen CO2 Emisyonu

Envanterinin Çıkartılması ve CO2’nin Yeraltı Jeolojik Ortamlarda Depolanma

Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi - 2009

Amaço Türkiye’de CO2’nin depolanabileceği yeraltı yapılarının olup olmadığını tespit

etmek ve seçilecek yapılardaki depolama kapasitesini belirlemek

o Seçilen bir sahada CO2’nin depolanmasının jeolojik ve sayısal model ile

detaylarının incelenmesi ve ekonomik analizin yapılması

Önerilero Düşük hacimlerinden dolayı, bilinen petrol ve gaz rezervuarlarının sadece

küçük endüstriyel sahaların CO2 emisyonlarını muhafaza edebileceği, bu

nedenle CO2’nin taşınmasının tankerlerle yapılmasının daha uygulanabilir olduğu tespit edilmiştir.

o Karbon yakalama ve depolama uygulamalarının en önemli unsurlarından biri

CO2 depolama için teşviklerin konulmasıdır.

o Batı Raman’daki CO2-EOR uygulamalarından kazanılan, CO2 enjeksiyonu ile ilgili teknik bilgi gelecekteki CO2 depolama projelerinin kolay bir şekilde

sürdürülmesini sağlayacaktır.

Türkiye’de Uygulama

Yakalama: Jeotermal Enerji Santralleri

Depolama: Doğal Depolama Tesisleri

Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Tesisi

Kızıldere II Jeotermal Elektrik Santrali

Türkiye’de UygulamaStratejik Yatırımların Teşviki Uygulaması

Sorun Tespiti

Ana Sorun: Uygun yöntemlerle KYD yapılabilmesi için gerekli olan teknik ve

finansal kapasitenin Türkiye’de yeterli düzeyde olmaması

1. Teknik Zorluklar: Kamunun ve ilgili sektörlerin teknolojiye ilişkin tecrübesi

olmaması ve Türkiye’nin yüksek deprem riskli bir coğrafyada olması

2. Finansal Zorluklar: KYD tesislerinin uygun şekilde işletilebilmesi,

izlenebilmesi ve kapatılması için gerekli olan finansal mekanizmalara

ilişkin tecrübe olmaması

Ayrıca KYD tesislerinin yatırım ve işletme maliyetlerini karşılayabilecek

karbon ticareti mekanizmalarının ülkemizde gelişmemiş olması, olsa dahi

mevcut karbon fiyatları ile bu maliyetleri karşılamanın mümkün olmaması

ve devlet teşviki gerekliliği

Sorun TespitiAvrupa Sismik Risk Haritası

Kaynak: SHARE, 2013

Düşük Orta Yüksek

50 yıl içinde Azami Yer İvmesinin (g)

%10 Aşılma Olasılığı

Kaynak: GCCCI, 2017

Sorun TespitiMaliyetler

Azaltılan CO2’nin Maliyeti ($/ton CO2)

Termik

Santral

(Pülverize

kömür

süper-kritik)

Entegre

Gazlaştırma

Kombine

Çevrim

Santrali

(IGCC)

Doğal Gaz

Kombine

Çevrim

Santrali

(NGCC)

Demir-

Çelik

Fabrikası

Çimento

Fabrikası

Doğal Gaz

Sahası

Gübre

Fabrikası

Biyokütleden

Etanol

Fabrikası

AYZ

Avustralya 104 135 160 119 194 26,9 33,0 26,9

Asya

Çin 60 81 99 74 129 24,2 27,8 24,2

Güney Kore 93 120 119 92 159 26,9 31,6 26,9

Endonezya 74 106 96 76 125 22,8 26,9 22,8

Avrupa

Almanya 121 148 138 113 188 27,3 33,1 27,3

Polonya 70 87 92 72 130 25,7 29,2 25,7

Orta Doğu ve Afrika

Suudi Arabistan - - 80 67 104 19,7 23,3 -

BAE - - 97 90 140 21,9 26,7 -

Cezayir - - 87 76 116 20,3 24,4 -

Fas 81 113 95 80 125 21,5 25,8 -

Mozambik 96 134 104 86 140 23,5 28,1 23,5

Amerika

ABD 74 97 89 77 124 21,5 25,4 21,5

Kanada 115 143 101 92 146 22,3 27,0 22,3

Meksika 81 114 88 71 113 21,3 25,0 21,3

Önerilen Politika Alanları

PA1 - Depolama Yöntemi

Politika Seçenekleri

o Seçenek 1 - Depolama

- Derin/Verimsiz Kömür Damarları

- Derin Tuz Formasyonları

- Tükenmiş Petrol, Gaz ve Kömür Rezervleri

o Seçenek 2 - Kullanım

- Gelişmiş Petrol Üretimi

- Diğer (Polimer Üretimi, Üre Üretimi, Kireçtaşı (CaCO3)

Üretimi)

Önerilen Politika Alanları

PA2 - Transfer Yöntemi

Politika Seçenekleri

o Seçenek 1 - Yol Taşımacılığı ile Transfer

o Seçenek 2 - Boru Hatları ile Transfer

Önerilen Politika Alanları

PA3 - Finansal Güvence

Politika Seçenekleri

o Seçenek 1 - Yetkili İdareye Depozito

o Seçenek 2 - Feshedilemez Güven Fonu

o Seçenek 3 - Havuz Hesap

o Seçenek 4 - Ödeme Garantisi/Teminatı, Kredi Mektubu

o Seçenek 5 - Ön Ödemeli Sigorta Poliçesi

o Seçenek 6 - Mesuliyet Sigortası Poliçesi

o Seçenek 7 - Yıllık Mali Analize göre Garanti

TEŞEKKÜRLEROnur AKPULAT

Proje Yöneticisi

REC Türkiye

oakpulat@rec.org

0530 465 79 39

Referanslar

1. EC, 2013. Communication on the Future of Carbon Capture and Storage in Europe, European

Commission. URL:

https://ec.europa.eu/clima/sites/clima/files/lowcarbon/ccs/docs/com_2013_180_en.pdf

2. GCCSI, 2018. Large Scale CCS Projects, Global CCS Institute. URL:

http://www.globalccsinstitute.com/projects/large-scale-ccs-projects

3. GCCSI, 2017. Global Costs of Carbon Capture and Storage, Global CCS Institute. URL:

http://hub.globalccsinstitute.com/sites/default/files/publications/201688/global-ccs-cost-

updatev4.pdf

4. METU, 2010. Clean Coal and Carbon Capture and Storage Technology Roadmap of Turkey, Master

Thesis, Petroleum And Natural Gas Engineering, Middle East Technical University

5. SHARE, 2013. European Seismic Hazard Map, Seismic Hazard Harmonization in Europe. URL:

http://www.share-eu.org/node/90

6. UNFCCC, 2015. Greenhouse Gas Inventory Data - Detailed data by Party, United Nations Framework

Convention on Climate Change. URL: http://di.unfccc.int/detailed_data_by_party

7. WCA, 2017. Carbon Capture, Use & Storage, World Coal Organization. URL:

https://www.worldcoal.org/reducing-co2-emissions/carbon-capture-use-storage