TMH - 469 - 2011/540

zeti sal ve i gvenlii (SG) alannda Trkiyeden daha ileride olan Amerika Birleik Devletleri (ABD)nin bu seviyeye nasl geldii bu alma kapsamnda aratrlmtr. almada zellikle inaat sektr zerinde durulmutur. ABDde son 20 yl ierisinde bu sektrde gereklemi olan i kazas, mes-lek hastalklar ve lmlerle ilgili istatistikler sunulup yorumlanmtr. Bu istatistiklerde dzenli olarak dn yaanmas, inaat sektrnn SG alannda nemli ilerlemeler kaydettiini gstermektedir. Bu fevkalade olaya neden olan faktrler bu almada paydalarn ilgisi ve katlm, mevzuat ve yaptrm, eitim ve aratrma, ibirlii programlar, ve igcnn etkisi olarak sralanm ve tartlmtr. Ayrca SG konusuyla ilgilenen farkl paydalarn (zel sektr, devlet kurumlar, sendikalar, mesleki cemiyetler, ve akademik evre) bak as ve nemleri de aklanm ve katklar anlatlmtr. Devlet kurumlarnn etkisi tartlrken 1970 Federal SG Yasasndan da bahsedilmi ve eyalet ii tazminat kanunlarnn yaptrm mekanizmasna olan olumlu etkisi aklanmtr. naat projelerinde yer alan bireylerin SG asndan grev ve sorumluluklar da tartlm, zellikle de igcn temsil eden sendikalarn katks-na deinilmitir. Bu faktrlerin topluca SG zerinde olumlu bir etki yaratt ve baarya ulamak iin ibirliinin art olduu sonucuna varlmtr.

1. Girinaat antiyelerinde yksek oranda meydana gelen yaralanma ve lmle sonulanan i kazalar inaat sektr iin dnya apnda nemli bir sorun tekil etmektedir. Bu durumu dzeltmek iin mcadeleler verilmi ve etkin yaklamlarn olduu durumlarda iyiletirmelerin gerekletii g-rlmtr. Yazarlar, ABDnin de gzle grlebilir iyilemelerin yaand bir lke olduunu dn-mektedir. ekil 1 ABD inaat sektrnde meydana gelen i kazas oranlarnn istatistiksel durumu-nu gstermektedir (BLS, 2011). ABD alma Hayat istatistiklerini tutan Bureau of Labor Statistics (BLS) kurumunun 2009 yl istatistiklerine gre toplam i kazas says (251 000) ve orannda (4.3) ABDde 5. srada yer alan inaat sektrnde ekil 1den de grld gibi phesiz son 20 ylda i kazalar orannda srekli d yaanarak nemli azalmalar gereklemitir. Ancak iyiletirme yap-mak iin halen kat edilecek yol bulunmaktadr. lmle sonulanan i kazalaryla ilgili istatistikler ekil 2de verilmitir (BLS, 2011). Burada lm saysnda biraz azalma salanm olsa da oranla-rn hemen hemen sabit kald grlmektedir. naat almalarnn yllar ilerledike giderek daha

naat Sektrnde i Sal ve Gvenlii Alanndaki yiletirmeleri Etkileyen Faktrler: ABD rnei

Prof. Dr. Mmtaz UsmenWayne State niversitesi, ABD

musmen@eng.wayne.edu

Yrd. Do. Dr. Selim Baradan Ege niversitesi, zmir

selim.baradan@ege.edu.tr

TMH - 469 - 2011/5 41

kompleks ve zorlat gerei dikkate alnacak olursa, aslnda lm saylarnn artmayp sabit kal-masnn belki de bir ilerleme olduu varsaylabilir. Ancak, lmlerin halen dk sayda olmamas ve 2010 yl BLS istatistiklerine gre inaat sektrnn 751 lml i kazas ile ABDde ba ekmesi kabul edilemez bir ac gerektir. Bu da iyiletirme iin ek atlmlarn yaplmas gerektiini ispatla-maktadr. Ayn zamanda sunulan istatistiklerin ekonominin etkisinde kaldn unutmamak gere-kir. rnein, ekonominin iyi durumda olduu periyotlarda daha fazla inaat ii gereklemekte ve i kazalarnda art olabilmektedir.

Bu makalede sunulan istatistiklerden genel olarak inaat sektrnn ABDdeki dier sektrlere k-yasla i kazas sonucu yaralanma ve lm olaslnn yksek olduu ve sektrn son derece teh-likeli ve riskli olduu sonucu kartlabilir. Buna ramen olumlu ynde gelimelerin yaanmakta olduu ve farkl kii ve kurumlarn yapm olduu atlmlarn belli lde ie yaram olduu grl-mektedir. Bu gelimeler byk lde yaralanma ve meslek hastalklarnn, ve az da olsa lmlerin saysnn azalmasnda gzlenmektedir. Bu makalenin ana amac bu duruma katk yapan faktrleri belirlemek ve tartmaktr.

ekil 1 - ABD naat Sektrnde Yllk Kazas Oranlarnn Son 20 yldaki Deiimi

ekil 2 - ABD naat Sektrnde lml Kazalarnn Yllara Gre Deiimi

TMH - 469 - 2011/542

2. i Sal ve Gvenlii Alannda yiletirmelere Katk Yapan Faktrler

zellikle 1980li yllarn ikinci yarsndan beri ABDde ii sal ve i gvenliine verilen nem art-m ve inaat sektrndeki iyiletirmeler de bunun paralelinde gereklemitir. Bu iyiletirmelerin arkasnda yatan belli bal faktrler grupta incelenebilir:

Paydalarn ilgisi, katlm ve ibirlii;

Mevzuat ve yaptrm; ve

Eitim (akademik ve mesleki), ve aratrma.

Bu faktrler aada daha detayl olarak anlatlmaktadr.

2.1 Paydalar

naatlarda ii sal ve i gvenliinin (SG) salanmas aadaki gruplar dorudan veya dolayl olarak etkilemektedir:

zel sektr;

Devlet kurumlar;

Akademik kurumlar;

Mesleki cemiyetler; ve

i sendikalar ve organizasyonlar.

ABDde gerekletirilen inaat projelerinde ilerin byk ounluunu zel sektr stlenmektedir. verenler ve temsilcileri, tasarmclar, yklenici ve alt ykleniciler bir szleme (inaat takm) altn-da glerini birletirirler ve tedarikiler, hukuk uzmanlar, finansman ve sigorta irketleri tarafndan desteklenirler. Bariz insan kayglar dnda, finansal kayp kontrol ile firmann imajnn korunmas nemli motivasyon faktrleridir. Ayrca i kazasndan dolay oluabilecek yaralanma, hastalk ve lmlerin engellenmesi de yasal bir grevdir.

Devlet kurumlar (federal, eyalet, ve yerel) da iverenlere benzer roller stlenirler; ancak, devle-tin en bariz rol kanunlar koymak ve uygulatmaktr. Burada ykmllk byk lde topluma (iiler dahil) hizmet ve lkede SGyi gelitirmek iin abalayan eitli programlara maddi destek vermektir. Bir baka ykmllk ise ABD hukuk sistemi zerinden adaleti salamaktr. Bu genelde inaat ekibi ve devlet (alma Bakanl) ile ii ve inaat takm yeleri arasndaki uyumazlklar olarak aa kar. Devlet kurumlar ayrca aratrma ve mesleki eitim abalarn maddi olarak des-tekledikleri gibi kendileri de bu atlmlara nclk ederler.

Akademik kurumlar eitim (mesleki ve akademik) ve aratrma ile ilgilenirler. Yeni bilgi aratrma ile yaratlmakta ve lisans/lisansst eitim programlar ile bilgiler rencilere aland gibi ayn zamanda endstriye, kamu alanlarna ve dierlerine srekli mesleki geliim yoluyla yaylr. Ara-trma, SG konusundaki bilgi daarcn geniletir ve iyiletirmelerde kullanlabilecek yeni yntem ve teknolojilerin gelimesine yardmc olur.

Mesleki cemiyetler, zel sektr, kamu ve akademik kesimden gelen yelerden olumaktadr, ve bu topluluklar arasnda bir kpr grevini grmektedir. ABDde tasarm, yapm, standartlar, g-venlik, risk ynetimi, proje ynetimi, vb. konulara odaklanm saysz cemiyet bulunmaktadr. Bu cemiyetlerin bir ounda inaatlarda SG konusu ile ilgilenen zel komisyonlar bulunmaktadr. Kurumlarn SGyi n plana karmasnn arkasnda yatan nedenler topluma hizmet, yelikle ilgili ykmllk kayglar, ve danmanlk / eitim frsatlardr.

gcnn en nemli kaygs iilerin sal ve gvenliinin salanmas ve haklarnn korunmas-dr. Organize olmu igc (sendikalar) geleneksel olarak iilerin sesi olarak hareket etmektedir ve iverenlere iilerine salkl ve gvenli iyeri salamalarnn bir hukuki ykmllk olduunu hatrlatma konusunda olduka zorlayc davranmaktadr. Sendikalar ayrca iilerine kapsaml SG eitim programlar salamaktadr. Sendikalamam igc de benzer abalar sarf etmektedir, an-cak bunlar ounlukla sistematik olarak gelimemektedir.

TMH - 469 - 2011/5 43

2.2 Mevzuat ve Yaptrm:

Amerika Birleik Devletlerinde i Sal ve Gvenlii sisteminin ve kltrnn oturmasnda en nemli iki yasal atlm 1970 Federal SG Yasas ve eyaletlerin uygulad ii tazminat kanunlardr. Bu blmde her iki atlmda ana hatlar ile anlatlmaktadr.

2.2.1 1970 SG Yasas

SG Yasasnn ana amac, ABDde alan her bireye gvenli ve salkl alma ortam salayarak insan kaynaklarn korumaktr. Bu da ancak iyerindeki tehlikeleri azaltarak gerekletirilebilirdi. Yasann ilkelerine gre iveren, iyerini alanlarna ciddi yaralanma ve lme yol aacak tehli-kelerden arndrmakla ykmldr. veren bunu gerekletirirken SG standartlarna uymakla da ykml klnmtr. alanlar ise SG standartlarna ve yaptklar ile ile ilgili kurallar, dzenlemeler ve emirlere uymakla ykmldr (OSHA, 2011a). Ayrca SG Yasas OSHA (SG daresi), NIOSH (Ulu-sal SG Enstits), OSHRC (SG nceleme Komisyonu) gibi kurumlarn kurulmasna neden olmutur. Bu kurumlarn grevleri ve yetkileri aada aklanmaktadr.

SG Yasasnn dier kapsad hususlar ise aada sralanmtr:

- Standartlarn yrrle konulmas; denetimler, kaza soruturmalar ve kayt tutma mekaniz-mas; yaptrm prosedrleri, cezalar (OSHA tarafndan)

- Yargsal inceleme (OSHRC tarafndan)

- Aratrma (NIOSH tarafndan)

- alanlarn eitimi (geni tabanl, zel sektr, igc, ve devlet tarafndan)

- SG verileri / istatistiklerinin toplanmas ve analizi (NIOSH ve BLS tarafndan).

2.2.2 OSHA (Occupational Safety and Health Administration)

SG Yasas alma Bakanl altnda OSHA kurumunun kurulmasn salamtr. Bu kurumun grev-leri aadaki gibi tanmlanmtr (OSHA, 2011b):

yeri gvenlik ve salk standartlarn oluturmak ve uygulatmak;

Hedeflenmi iyerlerinin denetimlerini gerekletirmek;

Tm iverenlerin ile ilgili yaralanma, hastalk ve lmleri doru olarak rapor ettiklerinden emin olmak; ve

ilere sz hakk vermek (inin ikayet ederek OSHAdan iyerlerine denetim yapmasn iste-me hakkna sahiptir.)

OSHA, ayrca uyum grevlileri araclyla denetim sonucunda iverenlere ceza kesme hakkna sa-hiptir. Ceza kesilen ihlal tipleri aada zetlenmitir (Tompkins, 1993):

1. Uyarlar: iyeri gvenlii ile dorudan ilgisi olmayan cezalar. (En yakn salk kurumunun telefon numarasn asmamak gibi) Bu ihlallere genelde rapor edilmez ve ceza kesilmez, ama mutlaka ive-rene bildirilir.

2. Ciddi olmayan ihlaller: iyeri gvenlii ile dorudan ilgili olabilir ancak ciddi yaralanma veya l-me yol amayacak durumlar (taklp yere dme gibi).

3. Ciddi ihlaller: ciddi yaralanma veya lme yol aabilecek, iverenin haberdar olduu veya olmas gerektii durumlar. (platformda parmaklk olmamas gibi).

4. Kastl ihlaller: iverenin tehlikeli durumu bildii halde bir nlem almadna dair delil olduu durumlar.

5. Tekrarlanan ihlaller: daha nceden tespit edilmi ihlalin benzerinin bir sonraki teftite ortaya k-mas.

6. Dzeltilmemi ihlaller: daha nceden tespit edilmi ihlalin bir sonraki teftite halen dzeltilmemi olmas.

Dikkat ekici ve kt vakalarda, cezai meyyide uygulanabilir ve yksek para cezalar ile hapis so-nular ile karlalabilir.

TMH - 469 - 2011/544

Tablo 1de OSHAnn uygulad ceza tarifesi grlmektedir. Parasal rakamlar ihlal banadr ve top-lam ceza ihlaller toplanarak bulunur. Ciddi parasal cezalarn kesilebildii ortadadr, ancak baz in-dirim faktrleri uygulanabilir (Tablo 2). verenler bu cezalara itiraz etme hakkna kanunen sahiptir, ve SG Yasas tarafndan OSHRC (Occupational Safety and Health Review Commision) iveren ve OSHA arasndaki uyumazlklar zmek greviyle atanmtr. Bu sre ekil 3te ak emas olarak gsterilmitir.

Tablo 1 - OSHA Ceza Tarifesi

hlal Tipi hlal ba kesilen ceza

Ciddi olmayan 7000$a kadar

Ciddi Zorunlu, 7000$a kadar

Kastl 5000$ - 70 000$ aras

Tekrarlanan 70 000$a kadar

Dzeltilmemi Gn bana 7000$

Cezai meyyideler 250 000$a kadar kii bana, 500 000$a kadar kurum bana

Tablo 2 - Ceza ndirim Faktrleri

Faktr

yeri Bykl (alan Says)yi niyet

Gemi (Son 3 Yl)1-25 26-100 101-250 >250

ndirim (%) 60 40 20 Yok 25 10

Son yllarda, iilere ve iverenlere yardm eli uzatmak OSHAnn nemli bir misyonu haline gelmi-tir. Bu konuda yaplan abalara rnek olarak mesleki eitim, bedava danmanlk hizmeti (isim gizli tutularak), standartlara uyum yardm programlar, ve ittifaklar, stratejik ortaklklar, gnll koruma program gibi ibirlii programlar verilebilir.

2.2.3 NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health)

Salk ve nsan Hizmetleri Bakanl ve CDC (Centers for Disease Control and Prevention) - Hastalk Kontrol ve nleme Merkezinin altnda yer alan NIOSH aadaki grevlerle donanmtr:

SG alannda yeni bilgi retmek ve bilgiyi uygulama alanlarna tamak

ekil 3 - Cezalara tiraz ve Uyumazlk zm Sreci

Gayri resmi toplant

Cezayaitiraz

dari mevzuat hakimi

Cezann alnmas

OSHRC (nceleme komisyonu)

ABD yksek temyiz mahkemesi

ABD temyiz mahkemesi

TMH - 469 - 2011/5 45

Bilimsel aratrma yapmak; SGde iyiletirme yaplmas iin klavuzluk yapmak ve neriler ge-litirmek, bilgiyi yaymak; ve

le ilgili yaralanma ve hastalklar azaltmak iin almalar yapan ulusal SG programlarn aratrma ve eitim (mesleki ve akademik) vastas ile ynlendirmek ve desteklemek

NIOSHn kurmu olduu programlardan bir tanesi olan NORA (National Occupational Research Agenda), 1996-2006 yllar arasnda 21 bilimsel alanda ncelikli konularda aratrma zerinde odaklanmtr. Ardndan (2006dan bu yana ise) almalarn Ziraat, naat, Salk, retim, Maden, Hizmet, Ticaret ve Ulam gibi nemli sektrler zerinde younlatrmaya balamtr. Payda-g-dml NORA sektr konseyleri her sektrdeki aratrma ve hizmetleri ynlendirmek iin yol harita-lar oluturmutur. NORA aratrma yatrmlarnn etkisi/getirisi ve aratrma projelerinin zeti gibi bilgiler endstrinin yarar iin kullanma aktr (NORA, 2011).

Research to Practice (r2p) - Aratrmadan Uygulamaya, NIOSHn bir baka nemli aratrma prog-ramdr. yerine uyarlanan etkin nleme uygulamalar ve rnlerine bilgi, mdahale, ve teknoloji transferi ve evirisinde odaklanmtr. Bir yandan i kazalar, meslek hastalklar ve ile ilgili lm-leri azaltma asndan NIOSH paydalaryla uyumu salarlar. Bilginin yaylmas ile ilgili abalar tm dnyay hedef almtr ve SGyi iyiletirme asndan rnlerin etkinliinin ispati iin deerlendir-meler yaplr. Ticaret, teknoloji transferi, ve ibirlii frsatlar bu programn birer parasdr.

NORA ve r2p dnda saysz NIOSH program gemite hayata geirilmitir. Bu programlar, bir ok aratrma merkezi ve proje, eitim, konferans ve semineri finanse etmitir.

2.2.4 i Tazminat Kanunlar

i tazminat kanunlar 20. yzyln ilk yarsnda bireysel eyaletler tarafndan oluturulmutur. Bu kanunlara gre, bir yaralanma veya hastalkla ilgili salk harcamalarn karlamak iin iverenin dedii sigorta primleri iilerin manel oran (Manual Rate - MR) ile tecrbe deiim orannn (Experience Modification Ratio - EMR) arpm ile hesaplanr.

i tazminat primleri = MR x EMR

Bu formlde MR adyla grnen oran her sene deiir ve her eyalet ve her ii grubu iin farkldr. Bu faktr herhangi bir ii grubunun belli bir eyalet iin i kazas sonucu denen tazminat gemii-ni temsil eder. ABDde alan her iverenin i kazas gemiini temsil eden EMR katsays ise temel olarak iverenlerin gemi yllarda yaam olduu tazminat ve ceza davalar gz nne alnarak hesaplanr. EMR iverenin son 3 yldaki SG gemiine dayal olarak hesaplanr ve hesaplarda i kazalarnn hem skl hem de iddeti gz nne alnr (Baradan, 2005). EMRn 1 olmas endstri ortalamasn temsil eder, 1den byk olmas kt SG performansn gsterir ve iveren ii bana ortalama primden daha fazla sigorta creti der, 1den dk olmasnda ise daha az sigorta primi denir. EMRin nemi Business Round Table tarafndan desteklenen ve Stanforddaki aratrmacla-rn yrtt CICE almasnda (Robinson, 1979) gzler nne serilmitir.

i tazminat kanunun ilgi ekici bir yan ise iverenlerin salk hizmetleri demesine karlk, bu kanunun iileri ve yaknlarn i kazas veya meslek hastal geirdikleri zaman ivereni dava etme hakkndan men etmesidir. Bu uygulama, iveren dndaki dier proje paydalarna (idare, mhen-dis, yklenici, taeron, gibi) milyonlarca dolarlk tazminatlarla sonulanan saysz hukuk davas (ge-nelde medeni) almasna neden olmutur.

2.3 birlii Programlar

ABDde naat Mhendisleri Odasna karlk gelen kurum olan ASCE (American Society of Civil Engineers)nin 350 nolu naat yeri (antiye) Gvenlii politik ilke beyannamesine gre (ASCE, 2011) antiyelerde i gvenliinde etkin iyiletirmeler salamak ancak projelerin tm paydalar (proje sahibi / idare, yklenici ve alt ykleniciler, yapm yneticileri, i gvenlii uzmanlar, iiler, sendikalar, tasarmclar, denetim kurumlar, cemiyetler, enstitler, akademisyenler, hukukular ve sigortaclar) arasnda kurulacak ibirlii ve zverili bir iliki ile salanabilir. Bu ifade farkl bnyelerin ve gruplarn i gvenliini iyiletirme ortak hedefine doru bir arada almasnn neminin altn izmektedir.

TMH - 469 - 2011/546

Bu beyanname ayn zamanda ibirlii abalarna yn vermek iin inaat proje yelerine aada sralanan grev ve sorumluluklar atamaktadr:

Proje sahibi / idare (veya temsilcisi olarak yapm yneticisi) aadakileri yaparak i gvenlii abala-rna liderlik eder:

Tm proje i gvenlii sorumluluu ve yetkisini belli bir kuruma veya bireye atamak;

Koordine edilmi bir proje i gvenlii plan hazrlanmasn art komak ve inaat srasnda i gvenlii performansn izlemek;

Szleme dokmanlarnda uygulama projelerinin nihai izimleri ve detaylar iin sorumlu bi-rini tespit etmek;

Yklenici seimi srasnda, nceki ilerdeki i gvenlii performansn bir kriter olarak ekle-mek;

Tasarm mhendisleri

naat planlarn ve artnameleri hazrlarken i gvenlii ve yaplabilirlik (constructability) ko-nularn dikkate almaldr;

Geici yaplarn inaat, kaldrma ve dikme operasyonlar, karmak kalp iilii ve iskele ku-rumu gibi kritik elerinin tasarm ya da detaylar profesyonel mhendisler tarafndan onay-lanmaldr;

Ykleniciler ise aadaki ilemleri iin sorumluluu zerlerine almaldr:

yerinin kontrol;

antiyeye zg koordine edilmi bir proje i gvenlii plann (ANSI A10.33 ve A10.38 stan-dartlarna gre) gelitirmek ve uygulamak;

alanlarnn ve iyerindeki dier tm bireylerin gvenliini salamak;

Eitimciler aadaki konularn zerine eilmelidir:

Tasarm ve yapm ile ilgili mfredatlarna proje antiye gvenlii ve yaplabilirlik (constructa-bility) kavramlarn eklemek;

Proje antiye personeline gvenli ve salkl bir evre tesis etmede mhendisin rolnn ne-mini vurgulamak;

Gvenli tasarm ve yapm ile ilgili uygulama ve bilgi daarcnn geniletilmesi iin temel ve uygulamal aratrma gerekletirmek;

ekil 4 - Paydalar Arasnda SG Asndan deal birliinin Salanmas

Mesleki Cemiyetlet ve Sendikalar

DevletEndstri

Akademisyenler

birlii

kt

kt

Gird

i

Girdi

TMH - 469 - 2011/5 47

Tm iverenler (antiyede alan personeli olanlar)

alanlarna karlaabilecekleri tehlikelere uygun i gvenlii eitimi salamaldr;

antiyede alan tm iiler,

Gerekli eitimi aldktan sonra, antiyedeki hareketleri iin kiisel sorumluluu zerine almal ve gerektiinde hesap verebilmelidir. Bu sorumluluklara i gvenlii kurallar ve gvenli i prosedrlerini bilmek ve uygulamak, gerekli koruyucu ekipman ve giysiyi kullanmak, ve uyu-turucu ve alkolden uzak durmak dahildir.

ekil 4 zel sektr, devlet, akademisyenler, mesleki cemiyetler ve sendikalar arasnda olmas gere-ken ibirliine dayal ilikileri ematik olarak gstermektedir. Alt izilmesi gereken nemli bir nok-ta devlet kurumlarnn akademisyen - endstri ortaklklarna deer verdii ve aratrma ve eitim amacyla ortak hazrlanm olan proje tekliflerine scak baktdr.

2.4 gcnn Etkisi

SG mevzuatnn ve standartlarnn tarihsel geliiminde sendikalar phesiz nemli rol oynamtr, ve bir yandan da eitim ve aratrmay desteklemitir. Sendikalar zaman iinde kendi eitim prog-ramlarn amtr. Sendika raklk programlarnda genelde eitimin 150-200 saatlik (snfta) ksm SG konusuna ayrlr. Ek olarak binlerce saatlik (zorunlu) i ba eitimi de verilmektedir. Sendikasz iilerin eitimi bu kadar sistematik deildir, ancak, eitli cemiyetler ve kurumlar sendikasz iile-re zel eitim programlar amaktadr.

AFL CIOnun Bina ve naat Grubu CPWR (Center to Protect Worker Rights - i Haklarn Koruma Merkezi) adl bir merkez kurmutur. 1990dan beri faal olan bu merkezin sendikalarda i gvenlii ve retkenlik eitiminin gelimesinde nemli etkisi olduu gibi ayn zamanda aratrmaya da kat-klar olmutur. Gnmzde CPWR artk The Center for Construction Research and Training - na-at Aratrma ve Eitim Merkezi olarak tannmaktadr. Bu kurumun almalar iilerin yaralanma, hastalk ve lm nedenlerinin aratrlmas ve zm retme zerine younlamtr ve bu konu-lardaki aratrma projelerine maddi destek vermektedir. Ayrca, CPWRn Eiticiyi Eit programlar (OSHA 10-saat, felaket ynetimi, tehlikeli maddeler gvenlii, vb.) ile on binlerce iiye ulalmtr (CPWR, 2011).

nc nemli bileen ise NIOSH ile balantl eLCOSH (Electronic Library of Construction Occupa-tional Safety and Health - inaat SG elektronik ktphanesi) veritabandr. Bu kaynak, st kalitede SG bilgilerinin ii ve dier SG paydalarnn kullanmna ak olmasn salar (eLCOSH, 2011).

3. SonularBu bildiride de akland gibi ii sal ve i gvenlii (SG) hayati nemi olan bir konudur ve bu konunun gelitirilmesi Amerika Birleik Devletleri rneinde olduu gibi endstri, devlet, akade-misyenler, mesleki cemiyetler ve igcnn birlikte stratejik olarak hareket etmesine baldr. SG konusunda yaplacak iyiletirmeleri etkileyen faktrler aada zetlenmektedir:

Mevzuat, yaptrm, ve cezalar

Etkin ve yeniliki SG programlar (irket seviyesinde veya projeye zg)

Akademik ve mesleki eitim (genel ve zel)

Kazalarn nedenlerini daha iyi anlamak iin aratrma yapmak; i kazalar ve meslek hastalkla-rn nlemek iin yntemler, ara ve teknolojiler gelitirmek;

SGyi srekli iyiletirmek iin meslek odalar ve sendikalarn katklaryla, endstri, devlet ve akademisyenler arasnda ibirlii salamak.

ABD son 20 ylda SG alannda byk ilerlemeler kaydetmi olsa bile yine de gelecek iin halen atlmas gereken admlar mevcuttur. Bunlar:

Eitim ve mevzuata uyum iin kk yklenicilere erimek;

Uluslararas SG camiasna bilgi/teknoloji transferi;

SGyi iyiletirmek iin paydalar arasnda ibirliini arttrmak olarak saylabilir. Bunun iin de

TMH - 469 - 2011/548

aadakilerin yaplmas gerekir:

- Daha iyi SG program uygulama stratejileri ve yntemleri

- Daha fazla aratrma ve tehlike belirleme / nleme

- SG alannda veri toplama ve analiz konularnda iyiletirme (daha iyi ve faydal veri taban-lar)

olarak sralanabilir.

Bir ok alanda ABDyi rnek alan Trkiyenin SG alanndaki mevzuat almalarnda da ABDyi iz-lemesinde yarar vardr. zellikle de yaptrm konusunda sknt eken Trkiye, bu almada anla-tlan ve ABDde uygulanan tazminat sigortas destekli bir sistem ile baarya ulaabilir. Ayrca, bu almada sralanan paydalarn da lkemizde bilinlenmesi ve eitilmesi arttr. Ancak, bu sayede ibirlii salanp SG konusunda iyiletirme yolunda tek bir vcut halinde hareket edilebilir.

Kaynaklar

American Society of Civil Engineers (ASCE) web sayfas, Policy Statement 350 - Construction Sa-fety, http://www.asce.org/Content.aspx?id=8544, Ekim 2011.

Baradan, S., ABDde i Sal ve Gvenliine Genel Bak, 3. Yap letmesi Kongresi, zmir, 2005.

Bureau of Labor Statistics (BLS) web sayfas, Injuries, Illnesses and Fatalities, http://www.bls.gov/iif/, Ekim 2011.

Center to Protect Worker Rights (CPWR) web sayfas, http://www.cpwr.com/, Ekim 2011.

Electronic Library of Construction Occupational Safety and Health (eLCOSH) web sayfas, http://www.elcosh.org/, Ekim 2011.

National Occupational Research Agenda (NORA) web sayfas, http://www.cdc.gov/niosh/, Ekim 2011.

Occupational Safety and Health Administration (OSHA) web sayfas, OSH Act of 1970, http://www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document?p_table=OSHACT&p_id=2743, Ekim 2011a.

Occupational Safety and Health Administration (OSHA) web sayfas, OSHA-at-a-Glance, http://www.osha.gov/Publications/3439at-a-glance.pdf, Ekim 2011b.

Robinson, M.R., Accident Cost Accounting as a Means of Improving Construction Safety, Depart-ment of Civil Engineering Technical Report No. 242, Stanford University, Palo Alto, CA, 1979.

Tompkins, N. C., A Managers Guide to OSHA, A 50 minute book, Crisp Publications Inc., Menlo Park, CA, 1993.