Abuzimet me substancat dhe komplikacionet n pacientt n repartin
e patologjis
Abuzimet me substancat dhe komplikacionet n pacientt n repartin
e patologjis
Punoi:Joana
Hyrje
Abuzim do t quhet kur kemi nj keqprdorim t substancs, dhe kshtu
kthehet n nj modalitet patologjik, e karakterizuar nga shenja t
intoksikimit , nga paaftsia pr t hequr dor nga kjo substanc
pavarsisht problemeve sociale, interpersonale dhe ligjore q sjell
prdorimi I tyre si dhe kompromentimin e aktiviteteve sociale dhe
profesionale .Fenomeni i abuzimit me substancat sht nj fenomen i
cili ka qn i izoluar ne vite 60 n Amerik n nj grup protestantsh , m
von ky fenomen u shprnda n t gjitha shtresat e popullsis dhe n shum
vend duke qn se gjat ktyre viteve u zhvillua dhe trafiku i lendeve
narkotike dhe I substancave alkolike dhe shum substancave t tjera t
paligjshme .Varsia nga substancat sht nj patologji multidisiplinare
q nuk prek vetm fushn e mjeksis por dhe at sociale dhe
politike.Bashk me varsin ndaj substancave t ndryshme vijn dhe shum
problem bashkshoqeruese , patologji t tjera q vijn si pasoj e
marrjes s ktyre substancave dhe efekteve q kto japin n organe t
ndryshme .Terapia e varsis ndaj substancave t ndryshme si she
intoksikacionit , sht nj terapi q kalon n disa faza n at
farmakologjik , psikologjike dhe asistenca shtepiake .Prdorimi i
substancave legale apo i thn ndyshe abuzimi me substancat e
ligjshme qndron gjithmon m I madh n numr kundrejt substancave t
paligjshme .N fillimin e ksaj varsie ndikojn shum faktor
socio-kultural dhe kushte t tjera si ato ekonomike.
Prkufizimi i Abuzimit me substanca Nuk sht e mundur t prcaktohet
nj prkufizim mbi varsin nga substancat .Disa lloje prdorimi t
substancave ilegale konsiderohen abuzime sepse jan ilegale , por q
nuk sjellin asnj lloj varsie .Koncepti i varsis nga nj substanc
specifike ,tregon faktin se drogra t ndryshme japin efekte t
ndryshme kjo sht edhe pr llojin e varsis q krijojn dhe pr risqet q
japin . Dy koncepte kontribojn n prkufizimin e varsis nga
substanca: Toleranca :indikon nevojn pr t rritur progresivisht dozn
pr t marr t njjtin efekt t marr nga doza m t vogla t prdorura
fillimisht. Varsia fizike : Substancat q shkakttojn varsi fizike
(heroina , alkoli ), bjn q trupi t msohet nga prdorimi i
gjithmonshm me kt substanc , dhe kjo t bhet e nevojshme . Ndrprerja
e marrjes t ksaj substance n mnyr t menjhershme do t conte n nj
kriz abstinence .Nqs kjo substanc ndrpritet do t zvendsohet me
marrjen e antagonistve t saj q bjn t mundur zvendosjen e substancs
n lidhjet e receptorve qelizor .Nga prdorimi i tyre kemi
crregullime fiziologjike t pakndshme.Varsia fizike nuk shoqron t
gjitha abuzimet me substanca .
Varsi psikologjike:Varsia psikologjike lidhet me ndjesit e
knaqsis dhe dshirs pr t prsritur eksperiencen q i jep substanca ose
pr t shmangur bezdisjen e t mos paturit at .Kjo paraprirje q i bhet
efektit t saj sht nj shkak vendimtar n prdorimin kronik t
substancave t ndryshme me efekte psikoaktive pr disa substanca t
tjera bhet shkak vetm dshira e etur pr ta pasur .Varsia fizike :
kur trupi msohet me t paturit kt substanc dhe bhet nj nevoj
fiziologjike mbas disa prdorimesh .Substancat q krijojn varsi
ndikojn n SNQ dhe kan nj apo disa efekte t njpasnjshme : reduktojn
ankthin dhe tensionin ;provokojn eksitim ;eufori dhe ndryshime t
tjera t humorit q japin knaqsi tek prdoruesi , japin ndenjn e t
qnit m t fuqishm fizikisht dhe psikologjikisht ; prodhojn ndryshime
n perceptim alterim t tyre dhe ndryshime t sjelljes .
Intoksikacioni sht i ludhur me ekspozimin ndaj nj substance apo
marrjesn e saj s fundmi sht specifik pr substanca t ndryshme por pr
cdonjrn prej tyre sht i lidhur me dozn e marrjes , kohn e
ekspozimit ndaj subztancs si dhe tolerancn e individit
.Karakterizohet nga ndryshimet n sjellje , alterime t humorit , t
perceptimit ndryshime n aktivitetet psiko-motore .Sindromi i
abstinencs vin si pasoj e varesis fizike dhe psikike po ndodh nga
mosprdorimi i substancave apo nga maos marrja e dozss plot
.Fillimisht shfaqet ankthi ,nervoziteti,djerse e bollshme ,lotim .
Disa ore me vone shfaqet zgjerimi i bebeve te syrit ,shenje e
rendesishme; me pas dridhje ,ndjesi e te ngrotit e te ftohtit
.Sindroma zhvillohet ne nje sfond axhitimi,ankthi ,insomie te
vazhdueshme dhe anoreksie per te arritur kulmin diten e trete.
Nosologji t rregullimeve t lidhura me prdorimin e substancave. Q
nga numri i par i Manualit diagnostike dhe Statistikor t
rregullimeve mendore (DSM) i 1951, diagnoza e rregullim t prdorimit
t substancave ka psuar nj transformim interesante. N DSM-I "varsia"
sht klasifikuar si nj rregullim personaliteti, e shnuar menjher pas
devijimeve seksuale. Alkooli konsiderohej e vetmja substanc e
vecant abuzimi. N DSM-II rregullime t personalitetit prfshinin
varsin nga substancat si kategori vecmas nga kategoria e alkolitMe
DSM IV, pra, abuzimin e substancave merr nj rol m t madh n
kontekstin e rregullimeve mendore. N mesin e substancave t prfshira
jan edhe shum ilae (anestezi, analgesics, Anticonvulsants,
anti-inflamator, etj ..) dhe substanca toksike. rregullime t
lidhura me prdorimin e substancave mund t jet ndahen n dy grupe:
rregullimeve t prdorimit t substancave (Problemet e drogs dhe
varsis) dhe rregullime nga ndrprerja e substancsLlojet e
substanvave q abuzohet (krijohet varsi ) dhe efektet e tyre
1) Kanabionoidet (mariuana, hashashi, vajihashashit)Si
duket:Mariuana sht nga nj familje bimore sht flet e thar, ka ngjyr
t kaft t hapur si n t verdh.Ka evidenc q prdoruesit e rregullt te
Mariuanes mund te bhen fizikisht e e psikologjikisht t varur nga
efektet e sajKategoria e drogs: Depresant i sitemit nervoe qendror
halucionogjen, anti-emetikMnyra e prdorimit:Pihet si cigare dhe me
cigare, por mund t futet edhe n kek dhe t prdoret pr ngrnie.sht ndr
drogat m t prhapura n mesin e t rinjve.Marihuana nuk shkakton
varsin fizike, por krijon veti psikologjike.Efekti dhe
rreziqet:Rrit rrezikun e kancerit n mushkriRrit rrezikun pr
bronkitUl fertilitetin te t dy gjinit (n t dy sekset)
2) Opiatet (opiumi, morfina, heroina)Kategoria e
drogs:Depresante t sistemit nervor qendroeSi duket:Nj pudr me ngjyr
t bardh ose e kaft n t hapurMnyra e marrjes:Pihet si duhan, thithet
me hund ose injektohet me shiring.Ndikimi:Marrsi zhytet n nj lloj
letargjieKa ndjenj vetknaqsie e lumturie.Efektet negative:Kan
potencial pr varsi fizike Shkakton varsi psikikeSistemi nervor
qendror depresohet, frymmarrja dhe ritmi i zemrs ulenT kolliturit
inhibohet.Shkakton vshtrsi n frymmarrjeShkakton pneumonin,
TBCHumbin vetdijen, nganjher kjo sjell koma e n raste t rralla on
deri n vdekjeSjellin nj shndet t dobt te individi (nga mos t
ushqyerit)Infeksionet e rrezikshme si jan hepatitis dhe virusi
njerzor HIV mund t transmetohen nga prdorimi i shiringave t
papastr.Kan marrje mendsh e t vjellaHumbin oreksin
3) Amfetamina (Amphetamine)Kategoria e drogs.Stimulant i
Sistemit nervor qndror.Potenciali pr adaptim. Varsia.Prdoruesit
bhen t varur psikologjikisht nga efektet e ksaj droge. Efekti
toksik mund t ndodh dhe n doza reltivisht t ulta. Si duket: sht
pluhur ka ngjyr t bardh, verdh ose roz.Mnyra e marrjes:Zakonisht
kaperdihet ne trajte tabletash ose si puder. Nganjher merret
neprmjet hunds ose perzihet me uje dhe injektohet.Efektet negativeN
doza t vogla amfetamina rrit vigjilencn mendore dhe energjit
fizike.Frymmarrja dhe ritmi i zemrs rriten, pupilat zmadhohen,
oreksi bie dhe tharja e gojs eshte shenj e zakonshme.Largimin
gradual te tyre e ndjekin depresioni dhe lodhja.Marr n doza t
larta, amfetamina mund t sjell Tremor (dridhje), djersitje, dhimbje
koke, palpitacione dhe dhimbje n gjoks.N doza shum t mdha mund t
sjell deluzione, konfuzion, halucinacione, delir, kolaps, sjellje
agresive, konvulsione, koma dhe vdekje.Prdorimi i rregullt i saj
sjell dmtime t muskulatures, humbje n pesh dhe
konstipacion.Depresioni dhe vetvrasjet jan t shoqeruara me ndalimin
e tyre n mnyre t pakontrolluar.
4) EkstazaEmra te tjere.Ectasy, E, MDMA, XTC, e plot pseudonime
te tjera nga vendi ne vend.Kategoria e droges.Stimulant i sistemit
nervor qndror.Potenciali per adaptim.Varsia.Ashtu si dhe me
amfetaminat e tjera prdorimi i rregullt i saj sjell rritjen e dozs
pr t pasur t njjtin efekt. Prdoruesit mund t bhen t varur nga ana
psikologjike nn efektet e ksaj droge dhe mnyra e jetess e shoqruar
me t.Klinika:Ka ngjyr kafe ose tableta t bardha dhe roz, e pastr n
kapsula t kuqe, t zeza ose t verdha. Drog e kategoris A e quajtur
droga e vallzimit sepse prdoret n klubet e nats.Mnyra e
pdorimit.Nga goja si tablet apo kapsul.Efektet negative:Ekstazia
zakonisht prdoret ne klube, mbrmje, bare e diskoteka pr ti dhne
mundsi prdoruesit te vallzoje nn ritmin e nj muzike te shpejt dhe
per or t tra.Kjo stimulon sistemin nervor qndror, ben te mundur qe
perdoruesi te rrije zgjuar dhe te kete energji - e arritur kjo nga
supresioni i ndjenjs s etjes, gjumit dhe lodhjes.Mund t sjell
shtrengim t pavullnetshm t nofullave dhe n muskuj t tjer.Rrit
ritmin e zemrs dhe presionin e gjakut.Komplikacione t ndryshme mund
t ndodhin; nga supresimi i ndjenjs se etjs - personi dehidratohet
dhe atij mund t humbas ndjenjat pasi trupi ka humbur nj sasi t
patolerueshme lngjesh, kjo sjell dmtime muskulare, insuficience
renale, probleme me mekanizmat e mpiksjes s gjakut, konvulsione dhe
n fund vdekje.Prdoruesi mund t ket t vjella, dhimbje koke, marrje
mendsh.Jan vn re dhe dmtime te mlis e hemorragji cerebrale.
5) KokainaEmra te tjere.Cocaine, Coke, crack, nose candy,
sno.Kategoria e droges.Stimulant i sitemit nervor qendror e
anastetik lokal.VarsiaE marr rregullisht kokaina krijon varsi tek
prdoruesit.Kta mund te bhen dependent nga ana psikologjike nn
efektet e saj fizike e psikologjike, e mund te vihet re nje rritje
e dozes per mbajtur te njejtat efekte, gjithashtu per te
parandaluar nje ndjenje te lodhjes ekstreme e te depresionit qe
mund te vije si pasoje e ndalimit te kesaj droge.Si duket:sht
pluhur dhe ka ngjyr t bardhMnyra e perdorimit.Pihet si duhani,
thithet nga hunda, e me raste merret me injeksione.Efektet dhe
rreziqetKokaina sht stimulant i sistemit nervor qendror. Ne doza te
moderuara antagonizon lodhjen dhe prodhon nje ndjenje te
pergjithshme kenaqesie dhe eksitimi.Oreksi reduktohet. N efektet
fizike futen; rritje e ritmit te zemrs dhe presionit te gjakut,
dilatatim i pupilave (zgjerim), tremor dhe djersitje profuze.Dozat
e larta mund t sjellin agjitim, ankth, paranoje dhe
halucinacioneParanoia mund t prodhoje nj sjellje agresive. - Doza
shum t larta t kokains mund te sjellin konvulsion dhe vdekje si
pasoj e infarkteve kardiake apo kolaps te zemres.Prdorimi i
rregullt i kokains mund t sjell axhitim, pagjumsi, hipereksitim,
marrje mendesh e humbje ne peshe.Prdorimi i mtejshm mund te sjelle
psikoza dhe paranoje.Thithja e prsritur nprmjet hundes dmton
membranat e saj e me kalimin e kohs ka shkatrrim t septumit.
sht fakt se prdorimi i do medikamenti, prmban n vete edhe disa
efekte ansore, t cilat n disa raste jan shum serioze. Megjithat,
jan mjekt ata q i kan parasysh dobit dhe rreziqet e prdorimit t do
medikamenti tek secili pacient, para se ti bhet prshkrimi. Ata i
kuptojn efektet e do lloj medikamenti n organizm, duke marr
parasysh formn, dozn, efektet e mundshme ansore, dhe potenciali q
ka secili medikament pr t krijuar varsi tek pacienti, etj. Personat
q abuzojn me medikamente, mund t mos jen t vetdijshm se si kta
faktor mund t ndikojn tek ta, dhe se shpeshher kto medikamente kane
edhe pasoja dhe efekte tjera, prve efektit qe ata dshirojn t
arrijn.Mjekt e din se sa gjat i nevojitet nj tablet ose kapsule t
trett n lukth, t kaloj n qarkullimin e gjakut dhe t arrij n tru.
Ata, po ashtu marrin parasysh peshn e personit, sa koh duhet ta
prdor personi medikamentin dhe a sht duke prdorur medikamente
tjera. Kur abuzohen, medikamentet mund t prdoren n doz jo t duhura,
ose t prdorn n mnyra tjera, gj q ndikojn n ndryshimin e efektit t
medikamentit ne organizm, duke rrezikuar mbidozimin (marrje e dozs
s tepruar).Medikamentet q m s shumti keqprdoren ose prdorn pa
prshkrim t mjekut:Diazepam (Valium)BensedinLexiliumAlprazolam
(Xanax)LorazepamMethadone (prshkruhet nga mjeku pr te trajtuar
varsin nga Heroina)MorfineCodeineTrodonFentanyl
(Duragesic)Oxycodone (OxyContin, Percodan,)Ritalin Efektet
ansoreMedikamentet e prshkruara nga mjeku, jan t dizajnuara q t
trajtojn ose mjekojn nj smundje t caktuar. Megjithat, ato kan edhe
disa efekte tjera ose kundr-efekte, t cilat n disa raste jan t
rrezikshme. Kto efekte, ndryshe quhen efekte ansore. Kto efekte
ansore jan shum m t rrezikshme kur medikamentet nuk prdoren sipas
prshkrimit t mjekut ose kur ato abuzohen dhe prdoren n kombinim me
substanca t tjera, si sht alkooli ose drogat.Kur medikamentet
prshkruhen nga mjeku, ato udhzohen t prdoren n forma dhe doza q jan
t sigurta pr personin. N kt rast, medikamenti duhet ta bj personin
q t ndihet mire e jo high. Por, disa medikamente ndikojn n tru dhe
e ndryshojn mnyrn se ai funksionon, sidomos kur kto medikamente
prdoren vazhdimisht dhe n doza t mdha..Prdorimi i ndonj
medikamenti, n mnyr t vazhdueshme gjat nj periudhe kohore, mund t
shkaktoj ndryshime n organizmin e njeriut, gj q ka pr pasoj varsin
fizike. Kjo do t thot q organizmi sht msuar m prezencn e
medikamentit t caktuar, dhe kur ndrpritet marrja e ktij
medikamenti, dhe prezenca e tij largohet nga organizmi, personi i
ndjen disa simptoma jo t kndshme, te cilat prfshijn: vjellje,
djersitje, dhimbje ne muskuj, barkqitje, ethe, etj. Kto simptoma
varen edhe nga lloji i medikamentit dhe mund t ndodhin edhe nse
medikamentet prdoren sipas udhzimeve te mjekut, prandaj sht e
rndsishme q t konsultoheni me mjekun para s t filloni t prdorni
ndonj medikament ose edhe kur vendosni ta ndrprisni prdorimin e
tij.
Plani i kujdesit infermieror n abuzimet me substancat
Ekzaminimet q kryhen -Provat e drogs : indentifikojn nse kemi
prdorim t drogs .-Addiction Severity index (ASI) mjet vlersimi :Jep
nj profil t gravitetit t pacientit midis tyre atij kimik , mjeksor
, familiar/social ,profesional si dhe vendos fushat ku indikohet
trajtimi.-Ekzaminime t tjera : Hepatiti ,HIV,TB :Kjo varet nga
kushtet e prgjithshme , faktort riskant individual.Prioritetet
infermierore -T jepet mbshtetje n vendimarrjen pr mosprdorimin e
substancave .-T stimulojm pikat e forta t karakterit t individit
.-T lehtsojm t msuarit e menyrave t reja pr prballimin e situatave
stresuese .-T promovojm prfshirjen e familjen n programin e
reabilitimit .-T informohet gjat gjith kohs mbi gjendjen e tij
,prognozn dhe trajtimin e nevojshm .Ojektiva pr tu arritur -T qnit
t prgjegjshm pr jetn dhe sjelljen e tyre .-T ndruarit nj mnyr
jetese larg abuzimit me substanca.-Familja zgjidhja e problemeve t
lna pezull ndrtimi i nj marrdhnieje t re .-T kuptuarit e gjendjes n
t ciln ndodhet , prognozs si dhe regjimit terapeutik.
Diagnozat infermierore
Mohimi Mund t lidhet me : Dobsi personale ;Vshtirsi n prballimin
e situatave t reja ;Modelet e sjelljes t msuara m par ;Faktor
kulturor ;Personal ; Siatemi i vlerave familjar i msuar
Rezultatet e dshiruara Shprehet me fjal dhe vetdije pr
marrdhnien e tij me abuzimin me substanca .Angazhohet n programin
terapeutik .Pranon n mnyr verbale prgjegjsin pr sjelljen e tij
.
Ndrhyrjet infermierore Arsyeja pse bhen T pyetet pacienti n
cform deshiron q ti drejtohemi (emer apo mbiemer ).Tregon
mirsjellje dhe respekt pr pacientin duke i dhn atij nj sens
kontrolli dhe orientimi.Ti trasmetojm nj qndrim pranues duke e
larguar individin nga sjelljet diskriminuese .T promovohen ndjenjat
e respektit pe veten.Ti vihen n dukje motive pse duhet t filloj
abstinencn dhe prfshirjen n terapi .Na lejon t kuptojm m mir
pacientin , gadishmrin e tij prnj ndryshim afatgjat t sjelljes
.(Mohimi sht nj nga simptomat m rezistente t varsis ndaj
substancave .)T rishikohet dhe njeher prkufizimi i varsis ndaj
drograve dhe efektet e saj , dmtimet .Ky informacion do t ndihmoj
pacientin q t vendos mbi pranimin e problemit t tij .Ti prgjigjemi
t gjitha pyetjeve nga na e pacientit me ndershmeri dhe ti jepet nj
informacion i plot .
Krijon nj lidhje besimi q sht dhe baza e nj
marrdhniejeInfermier-pacient . Ti jepet informacion pacientit mbi
abuzimin me substancat ;prdorimin eksperimental t tyre ;dhe
prdorimin e rastsishm T kuptuarit e ktij informacioni sht nj proces
i rndsishm n luftn kundr mohimit t patologjis.Edukimi mund t nxjerr
n dukje ndjenjn e fajit tek pacienti , ndergjegjsimin e tij mbi
varsin e krijuar .T diskutohet mbi situatn aktuale t jets dhe
impaktin qka pasur mbi t prdorimi i substancave .Hapi i par drejt
zbehjes s mohimit sht vnia n dukje e lidhjes midis prdorimit t
substancave dhe problemeve personale .T prballet dhe t shqyrtohet
mohimin n grupe t ngjashme me t .Pr shkak se mohimi sht mekanizmi
kryesor mbrojts n patologjit e tilla , konfrontimi me pacient
bashkmoshatar mund ta bj t pranoj realitetin e pasojave negative q
sjell prdorimi i drograve .Ti jepet nj informacion i plot mbi
efektet e drogs mbi humorin dhe personalitetin .Shpesh pacientt i
ngatrrojn efektet e drogs duke i prdorur ato si justifikim pr
prdorimin e drogs .T mos e gjykojm pacientin dhe t jemit vmendshm
ncdo ndryshim t sjelljes s tij , rritje tensioni , nervozizm .T mos
krijohen prballje sepse mund t cojn n rritje t shqetsimit e cila
mund t rrezikoj sigurin e pacientit /stafit .T frkuentohen
rregullisht nga pacienti grupet mbshtetse dhe terapia .Pjesmarrja e
rregullt lidhet me t pranuarit efaktit q ka nevoj pr ndihm
.Inkurajojm dhe mbshtesim pacientin n marrjen e prgjegjsive pr
rimkmbjen e vet .T msohet pacienti pr prgjegjsine e tij n terapin e
rikuperimit , mohimi mund t zvendsohet nga veprime pozitive kur
pacienti pranon realitetin dhe prgjegjsit e veta .
Diagnozat infermieroreSjellje joefikase n prballjet individuale
Lidhet me :Karakterin e dobt ;Modele negative rolesh n familje
;Sjellje t mparshme jo efikase n prballiin e vshtirsive q kan cuar
drejt abuzimit .Rezultatet e dshiruara -Indentifikimi i sjelljeve t
paefektshme n prballimin e situatave , prfshir ktu dhe abuzimin me
substanca si nj mnyr prballimi me vshtirsit .-T prdoren mnyra
efikase sjelljeje pr prballimin e problemeve .-Fillojm ndryshojm
stilin e jetess s individit
Ndrhyrjet infermierore T rishikohen rregullat e programit
terapeutik , filosofia dhe pritshmrit e tij .T vendosen limte dhe
te konfrontoohesh n rastet kur pacienti krkon privilegje speciale
me cfardolloj justifikim , kjo sht nj tentativ pr t vazhduar
prdorimin e drograve .T jet i vetdijshm pr veprimet e personelit ,
ndjenjat dhe sjelljet favorizuese .T inkurajohet pacienti t shprehi
ndjenjat , ankthet dhe frikrat e tij .Eksplorojm pr strategji
prballuese alternative .T inkurajohet pacienti t msoj metoda
relaksimi , t prdor imagjinatn .T prdoren grupet mbshtets pr t
nxjerr mnyra t reja pr t prballuar urin pr drogra.T inkurajohet
pjesmarrja e pacientit n shkrimin terapeutik .Bni q pacienti t
filloj t mbaj nj ditar ose t shkruaj nj autobiografi.Diskutoni
planet e pacientit pr t ardhmen.Ti jepet mundsi pr t zhvilluar apo
prsosur kto plane .Administroni medikamentet e prshkruara nga mjeku
si Disulfiram ,Acamprosate, Methadone,Naltrexone .
18Diagnozat infermieroreT ndjerit i pafuqishm Lidhet me
:Abuzimin me substancat me /pa periudhat e abstinencs ;Tentativa t
shumta pr t hequr dor ;Nj stil jetese impotent .Rezultatet e
dshiruara -T pranoj verbalisht paftsine ndaj varsis ndaj
substancave .-T pranoj verbalisht nevojn e nj trajtimi , sepse vetm
vullneti nuk sht i mjafueshm n nj kriz abstinence .-T tregoj
pjesmarrje aktive n programin e reabilitimit.-T rigjej dhe t mbaj
nj mnyr jetese t shndetshme Ndrhyrjet infermierore Prdorni teknikat
e ndrhyrjes n kriz pr t filluar ndryshimet e sjelljes s pacientit.T
ndihmohet pacienti q t kuptoj ekzistencn e problemit.I flisni n nj
mnyr t kujdesshme pa gjykuar si kan ndikuar drograt n jetn e tij.T
prfshihet pacienti n zhvillimin e planit t trajtimit , n mnyr q
pacienti t identifikoj problemet q ka dhe rezultatet q do t arrij
.T diskutohen zgjidhje alternative .T ndihmohet pacienti t zgjedh
midis alternativave m t prshtacme pr t . Ti ofrohet mbeshtetje n
vendimin e marr dhe zbatimin e ktij vendimi.T frekuentohen grupet
mbshtetse me t njjtin problem t flitet mbi situata t cilat rrisin
dshirn pr marrjen e drogs, mnyrn si substanca ka ndikuar n jetn e
tyre .Ti jepet pacientit nj informacion i plot mbi sjelljet
njerzore dhe marrdhniet me njerzit T ndihmohet pacient n nj
auto-ekzaminim spiritual apo mbi besimin n zot .TI sigurjm
pacientit informacion t vazhdueshm mbi trajtimin .
Diagnozat infermieroreKequshqyerje Lidhet me :Diet e
pamjafueshme pr t prmbushur nevojat metabolike kjo pr arsye
psikologjike , fiziologjike dhe ekonomike .Rezultatet e dshiruar -T
tregohet nj rritje progresive e peshs e shoqruar me nj normalizim t
analizave laburatorike dhe munges t shenjave t kequshqyerjes .-T
shpreh verbalisht se ka kuptuar efektet e abuzimit me substanca dhe
si ndikojn ato n statusin nutritiv .-T tregohet nj ndryshim i
stilit t jetess r t rifituar dhe mbajtur peshn e duhur .
Ndrhyrjet infermierore Vlersojm peshn ;gjatsin; moshn ;
aktivitetin sportiv /nivelin e pushimit.T mbahet shnim dhe mbi
kushtet e kavitetit oral .T merren masat antropometrike .T mbahet
shnim kalorit ditore, pr t gjitha marrjet ushqimore q bn , t mbahet
nj ditar pr mbi kohen e marrjes dhe mnyra e konsumimit.T vlersohet
shpenzimi energjitik si n stimulim dhe n gjndje pushimi dhe t
prcaktohet nj program me ushtrime i personalizuar .Ti japim mundsin
t zgjedh ushqimet n baz t diets .Kshillohet monitorim i peshs cdo
jav .Konsult me dietologun .Analiza laburatorike sipas indikaconeve
t dhna nga mjeku (psh matje glukozs , albumins , elektrolitve ).Ti
nnshtrohet dhe nj konsulte me dentistin nqs sht e nevojshme .
Diagnozat infermieroreVetvlersim i ulet Lidhet me :Vlersimin
social i br lidhur me abuzimin me substanca ;Modele sjelljeje
negativ t imponuar nga familja ;Zgjedhje dhe vendime q kan cuar
drejt dshtimit , situata krize qi kan cuar n humbjen e kontrollit
mbi jeten e tyre Rezultatete e dshiruara -Indetifikimi i ndjenjave
dhe mendimeve q cojn n perceptimin negativ t vetes .-T shpreh me
fjal se e pranon veten ashtu sic sht , sht nj hap drejt rritjes s
vetvlersimit .-I vendosim qllime si dhe e bejm pjes t planifikimit
mbi ndryshimet e stilit t jetess .
Ndrhyrjet infermierore Ti jepet mundsi pr t verbalizuar
ndjenjat, dhe t flas mbi situatn individuale. Vlersojm statusin
mendor .Kaloni koh me pacientin .Diskutoni me t pr sjelljet e tij
dhe pr prdorimin e substancave n nj mnyr jo gjykuese .T inkurajojm
pacientin pr cdo sjellje pozitive qbn .Vzhgoni ndrveprimet e
familjes dinamikn dhe nivelin e mbshtetjes .Inkurajoni shprehjen e
fajit ,turpit dhe zemrimin .Ndihmoni pacientin t pranoj se prdorimi
i substancave sht problemi dhe se problemet mund t zgjidhen dhe pa
prdorimin e drogs .I krkohet pacientit tu rikthehet ndodhive n t
shkuarn sidomos atyre ndodhive t bukura apo suksese profesionale t
tij .T frekuentoj grupet mbshtetse .
Diagnozat infermieroreMunges n njohuriLidhet me : Mungesn e
informacionit ;keqinterpretim i informacionit ; Mundsi t limituara
pr t msuar ; Probleme me kujtesn .Rezultatet e dshiruara -T pranoj
se e kupton gjendjen e tij ,prognozn e ptologjis dhe komplikacionet
e mundshme .-T kuptoj nevojn e trajtimit .-T filloj me ndryshimet n
stilin e jetess n mnyr q t mos prdor m drogra .-T prfshihet n
trajtim dhe kujdesi afatgjat n kohen kur pacienti sdo t jet m i
hospitalizuar .
Ndrhyrjet infermierore T jmi n djeni t ankthit t pacientit dhe
familjarve dhe ta menaxhojm at .Ti jepet nj rol aktiv apcientit n
procesin e mesimit psh . n diskutime , n pjesmarrje n grup .Ti
jepet informacion i shkruar dhe verbal sipas indikacioneve .T
prfshihen libra dhe artikuj q lidhen me pacientin /familjen dhe t
inkurajohen pr ti diskutuar ato cfar kan lexuar .T vlersohen
njohurit e pacientit mbi situatn e tij psh. Smundja ,
komplikacionet ,ndryshimet e nevojshme n stili e jets .T msuarit ti
bashkangjitet aktiviteteve q pacientin e inkurajojn pr t msuar .T
rishikohet gjendja aktuale , prognoza dhe aspektativat e s ardhmes
.Edukimi mbi efektet specifike t drograve , psh. Alkoli sjekk dmtim
t mlcis , kokaina sjell dmtim t vazave psot kapilar rritje t numrit
t trombociteve , infart t lkurs dhe organeve t brendshme .Diskutoni
mbi mundsin e rishfaqjes s simtomave t abstinencs sdidomos n
abuzimin me stimulant mbas 3 muajsh apo 9-12 muaji mbas mos
prdorimit t tyre .T diskutohet mbi programet q mund t ndiqen kur
jan n shtpi .T edukohet pacienti pr kujdesin q duhet t tregoj gjth
khn sepse prdorimi i drograve sht nj smundje q krkon kujdes gjith
kohn.
Prezantimi i studimit4.1.Qllimi i tems : T njihemi me kujdesin
infermieror dhe me komplikacionet n diagnozn e abuzimit me
substancat.4.2 Objektivat:T njihemi me kujdesin infermieror n
abuzimin me substancat.T vlersojm numrin e pacientve t shtruar n
patologjin e Spitalit Rajonal Vlor , ndarjen sipas gjinis .T
vleresojme shprndarjen e pacinetve t ndar sipas substancs s cils
abuzojn.T vlersohet shprndarja e pacientve sipas grupmoshs.
Metodologjia :Studimi sht kryer n nj periudh 1-vjeare 2013 2014
pran Spitalit Rajonal Vlor. T dhnat jan marr nga kartoteka pr
Repartin e Patologjis nga statistikat vjetoreRezultatet e studimit
Grafiku 1 .Tregon shprndarjen e pacientve sipas gjinis .
Grafiku 2. Tregon shprndarjen e pacientve sipas diagnozs s
vendosur nga abuzimi I substancave Grafiku 3. Shprndarja e
pacientve sipas moshs KonkluzionetN studim jane marr 87 pacient t
shtruar pran repartit t patologjis n Spitalin Rajonal Vlor .Sipas t
dhnave mbi shprndarjen e pacientve sipas gjinis kemi :-44 pacient
jan meshkuj -27 pacient jan femra Si mund t shohim kemi nj numr me
t madh pacientsh meshkuj me nj ndryshim shum t vogl.Sipas t dhnave
mbi shprndarjen e pacientve mbi diagnozn e vendosur mbi abuzimin me
substancat kemi:-4 pacient jan me diagnozn abuzim me drogra -31
pacient jan me diagnozn Intoksikacion nga barna me veprim t ndryshm
-11 pacient jan me diagnozn Abuzim me alkolin -3 pacient jan me
diagnozn Intoksikacion nga CO2-21 pacient jan me diagnozn
Intoksikacion nga lnd jo mjeksore Si shihet kemi numri m I madh I
pacientve sht me diagnozn Intoksikacion nga barna me efekte t
ndryshme .
Sipas t dhnave mbi shprndarjen e pacientve sipas grupmoshs :-23
pacient jan t moshs 15-24 vjec -13 pacient jan t moshs 25-34 vje-12
pacient jan t moshs 35-44 vje-11 pacient jan t moshs 45-54 vje-4
pacient jan t moshs 55-64 vje-7 pacient jan t moshs mbi 65 vjeSi
vihet re nga t dhnat grupmosha e cila ka numrin m t madh t
pacientve sht grupmosha 15-24 vje m pas saj pr nga numri I
pacientve vin 25-35 vje .Numri I pacientve vin duke u reduktuar me
rritjen e moshs .
Rekomandime
Duhet t krijohet nj repart vemas pr problemet e rregullimeve t
prdorimit t substancave, abuzimin dhe varsin ndaj substancave .T
bhet informimi m i mir i stafit nga kto patologji.T bhen trajnime t
personelit mjeksor dhe infermieror pr trajtimin e tyre.T huazohen
protokolle infermierore pr mbshtetjen psikologjike t pacientit duke
qn se kjo si fush nuk preket shum nga infermieret.T bhet edukimi
her pas hershm i ktyre pacientve mbi patologjin e tyre dhe prognozn
n t ardhme .
Faleminderit !
