Academic Focus พฤษภาคม 2557

สารบญ บทนา

ความหมายและประเภทของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

ประโยชนของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศนอกเหนอจากการสงเสรมการสงออก

การสงเสรมการลงทนจากตางประเทศของรฐบาลไทย

การสงออกและการสงเสรม การลงทนในอตสาหกรรมยานยนต

ผลกระทบจากปญหายดเยอทางการเมองตอการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

บทสรปและขอเสนอแนะ

เอกสารอางอง

1

2

4

5

6

10

10

12

การลงทนโดยตรงจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) ในประเทศไทย

เอกสารวชาการอเลกทรอนกส สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร http://www.parliament.go.th/library

บทนา

การลงทนโดยตรงจากตางประเทศมความสาคญ

ตอการพฒนาดานเศรษฐกจของประเทศกาลงพฒนา เนองจาก

ระดบการออมภายในประเทศไมเพยงพอตอความตองการ

ลงทนในประเทศ ดงนน จงตองอาศยเงนลงทนโดยตรงจาก

ตางประเทศ เพอใชในการลงทนภายในประเทศดวย ซงการลงทน

โดยตรงจากตางประเทศนไมไดมาในรปของเมดเงนการลงทน

เพยงอยางเดยว แตยงรวมถงความรดานเทคโนโลย การจดการ

และทนทางปญญา ซงจะชวยเพมศกยภาพในการแขงขนของ

ประเทศและกระตนการเตบโตของเศรษฐกจของไทย

อตสาหกรรมทไดรบเงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

มากทสดไดแก อตสาหกรรมยานยนตและชนสวนยานยนต

ซงเปนอตสาหกรรมทมความสาคญตอภาคอตสาหกรรม

การผลตของไทย

2

อตสาหกรรมนนอกจากการผลตเพอบรโภคในประเทศแลว ประเทศไทยยงผลตรถยนตและชนสวนรถยนตเพอสงออกไปขายยงตางประเทศดวย โดยประเทศไทยเปนผผลตรถยนต อนดบ 10 ของโลกในป 2555* และมยอดการสงออกสนคายานยนตและชนสวนยานยนตมากเปนอบดบ 1 ของอาเซยน ซงเปนทนาสงเกตวาอตสาหกรรมน กไดรบเงนลงทนจากตางประเทศมากเปนอนดบหนงของอตสาหกรรมการผลตทงหมด** เชนกน ดงนนการลงทนโดยตรงจากตางประเทศจงมสวนชวยเพมผลผลตและกระตนการคาระหวางประเทศในอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนยานยนตของประเทศไทย ความหมายและประเภทของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

การลงทนโดยตรงจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) คอการทบรษททตงอยในตางประเทศหรอประเทศทจะมาลงทน (Source Countries) ตองการมาลงทนทาธรกจในประเทศไทยหรอประเทศทรบการลงทน (Host Countries) เพอสรางผลกาไรสงกลบไปยงบรษทในประเทศของตน

การลงทนโดยตรงจากตางประเทศนน สามารถแบงตามผลกระทบตอการคาระหวางประเทศไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ไดแก

1. การลงทนโดยตรงจากตางประเทศในแนวนอน (Horizontal FDI) การลงทนประเภทน ผลงทนจากตางประเทศจะมาลงทนในประเทศไทยเพอขายสนคาของตนใหแก

คนไทย ทงนเพอประโยชนจากการลดลงของคาขนสง การเพมโอกาสของการเจาะตลาดและหลกเลยงมาตรการการกดกนทางการคา หรอหวงประโยชนทไดรบจากการสงเสรมการลงทนจากประเทศไทย แตผลงทนตองเสยตนทนคงท (Fixed Cost) ทจะใชตงฐานการผลต ดงนนถาตลาดภายในประเทศเลกมาก ประโยชนทไดรบจากการมาลงทนอาจไมเพยงพอกบคาใชจายในการตงฐานการผลต การลงทนประเภทนจะไมชวยกระตนการสงออก แตอาจทาใหการนาเขาเพมขนเนองจากตองมการนาเขาเครองจกรและวตถดบบางชนดจากตางประเทศเพอใชในขนตอนการผลต

2. การลงทนโดยตรงจากตางประเทศในแนวตง (Vertical FDI) การลงทนประเภทน ผลงทนจากตางประเทศจะมาลงทนในประเทศไทยเพอใชเปนฐานการผลต

เพอสงออกกลบไปยงประเทศของผลงทนเองหรอไปยงประเทศอน ๆ ทงนตนทนการผลตในประเทศไทยเมอรวมกบคาธรรมเนยมการคา (Trade Costs) เชน คาขนสงไปยงประเทศคคาแลวจะตองตากวาตนทนการผลตภายในประเทศ ผลงทนเองเพอลดตนทนการผลตใหไดมากทสด ดงนนการลงทนประเภทนจะกระตนทงการนาเขาเครองจกร และวตถดบจากตางประเทศเพอใชในการผลตและกระตนการสงออกสนคาไปยงตางประเทศไดเชนกน (Davis et al., 2010)

สาหรบประเภทของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศของประเทศไทยนน ทาการวเคราะหได จากสองวธคอ 1. การใชแบบจาลองถดถอย (Regression Model) ของแบบจาลองแรงโนมถวง (Gravity Equation)

* ขอมลจากกรมเศรษฐกจระหวางประเทศกระทรวงการตางประเทศ ** คดเปนรอยละ 21 ของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศในภาคการผลตทงหมดขอมลจากธนาคารแหงประเทศไทย

3

และ 2. การวเคราะหขอมลยอดขายทงหมดทงทางดานการสงออกและนาเขาของบรษทในเครอทถกควบคมโดยชาวตางชาต (Foreign Affiliates) ซงหมายถงบรษทในเครอทชาวตางชาตทมอานาจในการควบคมกจการหรอถอหนมากกวารอยละ 50 และสามารถสรปไดวา การลงทนโดยตรงจากตางประเทศในประเทศไทยนนมทงประเภทแนวนอนและแนวตง

การวเคราะหโดยการใชแบบจาลองถดถอย พบวาการลงทนโดยตรงจากตางประเทศสงผลในทางบวกตอทงการสงออกและการนาเขาของประเทศไทยจากประเทศผมาลงทนอยางไมมนยสาคญ ทงนสามารถอธบายไดจากการสรางความชานาญในเชงลก (Vertical specialization) (Ishii &Yi,1997) นนคอ บรษทผผลตจะแบงขนตอนการผลตสนคาชนหนงออกเปนชนสวนยอย ๆ เพอมอบหมายใหแตละประเทศทาการผลต สนคาหนงชน จงไมไดถกผลตสาเรจรปตงแตตนจนจบภายในประเทศเดยวกน ดงนนการคาระหวางประเทศไทยกบประเทศ ผมาลงทนจงเพมขนอยางไมมนยสาคญ ในขณะทการคาระหวางประเทศไทยกบประเทศอน ๆ จะเพมขนอยางมาก เพราะตอง มการนาเขาและสงออกชนสวนผลตภณฑไปยงประเทศอนเพอทาการผลตตอไปตามทบรษทผผลตกาหนดไว ถงแมวาตนทนดานแรงงานและคาจางขนตาของประเทศไทยจะไมไดตาเทาประเทศอน ๆ เชน ลาว กมพชา หรอเวยดนาม แตประเทศไทยถอวาเปนประเทศทมกฎขอบงคบเปนมตรตอการทาธรกจมากกวาประเทศอน อกทงยงมระบบการขนสงทดกวาประเทศเหลานน ซงสามารถเหนไดจากสถตของป 2551 ดตารางท 1 ตารางท 1: ปจจยทสงผลตอการทาธรกจในประเทศ*

คาแรงขนตา(PPP$)

ความหนาแนน ของถนน

(กโลเมตร)**

เวลาทใช ในการ ตงธรกจ (วน)

ดชนวดประสทธภาพของการขนสง

(1-5)***

ดชนวด ความยากงาย

ของการทาธรกจ (1=ดทสด)

กมพชา 156 22 85 2.56 133

จน 204 42 33 3.52 91

อนเดย 113 125 27 3.08 132

อนโดนเซย 142 25 47 2.94 128

ลาว 65 17 92 2.5 163

ฟลปปนส 424 67 36 3.02 138

ไทย 304 35 29 3.18 18

เวยดนาม 120 48 34 3 99

* ขอมลคาแรงขนตาจาก Global wage report 2008/09 โดย International Labor Office Geneva ขอมลตวแปรอน ๆ จาก World Bank Data ** ความยาวถนน (กโลเมตร) ในพนท 100 ตารางกโลเมตร *** คะแนนเตม 5

4

อยางไรกตาม เมอวเคราะหจากสถตการสงออกของบรษทในเครอทถกควบคมโดยชาวตางชาต ในประเทศไทยทงหมดพบวา ในป 2553 และ 2554 มการสงออกคดเปนรอยละ 37.78 และ 38.7 จากยอดขายทงหมด นนหมายความวาอกกวารอยละ 60 ทเหลอนนถกขายภายในประเทศ แตเมอพจารณาเฉพาะกลมของผประกอบการในอตสาหกรรมการผลต มการสงออกคดเปนรอยละ 83.2 ของการสงออกโดยบรษทในเครอทถกควบคมโดยชาวตางชาตทงหมด และมการนาเขาคดเปนรอยละ 90 ของการนาเขาโดยบรษทในเครอทถกควบคมโดยชาวตางชาตทงหมด นนแสดงใหเหนวาในอตสาหกรรมการผลตยงคงตองมการนาเขาเครองจกร ชนสวนการผลต และปจจยการผลตตาง ๆ เพอใชในการผลตสนคาภายในประเทศอย ประโยชนของการลงทนโดยตรงจากตางประเทศนอกเหนอจากการสงเสรมการสงออก

การลงทนโดยตรงจากตางประเทศมผลตอการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศทรบการลงทน เพราะหากตองการใหเศรษฐกจขยายตวรอยละ 7-8 ตอป ตองมการลงทนภายในประเทศถงรอยละ 35-40 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ทงหมด (Nimal, 2011) ซงระดบการออมภายในประเทศมไมเพยงพอ จงตองใชการลงทนโดยตรงจากตางประเทศมาเตมเตมการลงทนภายในประเทศในสวนทขาดไป ซงการลงทนโดยตรงจากตางประเทศนอกจากจะเปนทนทสาคญและชวยสงเสรมการลงทนภายในประเทศแลว ยงชวยสงเสรมการสรางงานและชวยใหเกดการถายทอดเทคโนโลยใหม ๆ จากประเทศผมาลงทนอกดวย แตทงนการขยายตวของเศรษฐกจ กยงจาเปนตองอาศยปจจยในดานอน ๆ ของประเทศผรบการลงทนดวย เชน ทรพยากรมนษย เสรภาพทางเศรษฐกจ นโยบายทางการคา โครงสรางพนฐานของประเทศ และเสถยรภาพทางเศรษฐกจ เปนตน

การลงทนโดยตรงจากตางประเทศสามารถชวยกระตนการลงทนภายในประเทศได เพราะชวยเพมโอกาสใหกจกรรมทางเศรษฐกจภายในประเทศเปดกวางขน ซงรวมถงกรณทการผลตของบรษทจากตางประเทศตองการปจจยการผลตทงทจบตองไดและจบตองไมไดทผลตภายในประเทศไทย นอกจากน ยงชวยเพมการลงทนทางดานการวจยและพฒนาในประเทศไทยอกดวย ทงนขนอยกบวาการลงทนจากตางประเทศนนถกนาไปลงทนในโครงการชนดใด หากลงทนโดยการแปรรปรฐวสาหกจ นนคอ ลงทนในโครงการ ทรฐเปนเจาของ หรอลงทนในโครงการทประเทศไทยทาอยแลวและไมไดลงทนในโครงการใหม การลงทนจากตางประเทศกอาจสงผลใหการลงทนภายในประเทศลดลง เน องจากผ ลงทนในประเทศอาจจะไมมความสามารถในการแขงขนกบบรษทใหญ ๆ จากตางประเทศได (Sevil, Bilge, & Mahmut, 2012) นอกจากนการลงทนจากตางประเทศยงชวยสงเสรมการจางงานในประเทศไทยโดยมการจางงานคนไทย กวาหนงแสนอตราในโครงการของชาวตางชาตทไดรบการสงเสรมการลงทน ดงแสดงในตารางท 2 นบวาเปนการเพมรายไดใหคนในชมชนอกประการหนงดวย

5

ตารางท 2: การจางงานทเกดขนในการลงทนจากตางประเทศทไดรบการสงเสรมจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI)

ป การจางงาน

คนไทย คนตางชาต2550 154,078 3,296

2551 120,294 2,957

2552 73,092 2,190

2553 158,864 2,558

2554 94,768 7,372

2555 192,120 3,845

2556 165,269 3,736ขอมลจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (Thai BOI)

การถายทอดเทคโนโลยจากประเทศผมาลงทนกเปนประโยชนทสาคญอกขอหนงของการลงทนโดยตรง

จากตางประเทศ เพราะการลงทนโดยตรงจากตางประเทศสามารถเพมคลงแหงความร (Stock of Knowledge) ในระบบเศรษฐกจไทยได เนองจากมการนาสนคาทนหรอเทคโนโลยใหมและกระบวนการการผลตรปแบบใหมมาใช และยงมการเพมความรดานการจดการและการพฒนาดานทกษะ ซงสงเหลานสามารถถกถายทอดไปยงบรษทภายในประเทศได การพฒนาทางดานทกษะนนอาจเกดขนจากการฝกอบรมจากทางบรษทโดยตรงหรอจากการเรยนรดวยการลงมอทางานเอง ดงนน แรงงานในประเทศจะไดรบความร และทกษะตาง ๆ จากการเรยนรขนตอนการผลตและการบรหารจดการภายในบรษทเหลาน จงชวยเพมศกยภาพในการพฒนาผลตภณฑของตนเองใหมคณภาพ และสามารถแขงขนในตลาดโลกไดในอนาคต นอกจากน ประเทศไทยยงไดรบประโยชนจากการไดรบเงนตราตางประเทศจากการดาเนนงานของบรษทตางชาตเหลานดวย การสงเสรมการลงทนจากตางประเทศของรฐบาลไทย

เมอรฐบาลไดเปลยนแปลงนโยบายจากการผลตเพอทดแทนการนาเขามาเปนการผลตเพอการสงออก สงผลใหมเงนลงทนจากตางประเทศเพมขนเปนจานวนมาก เนองจากมมาตรการในดานตาง ๆ เพอดงดดใหนกลงทนตางชาตเขามาลงทนในประเทศไทยเพมขน ซงในการพจารณาเขามาลงทนในประเทศไทยนน นกลงทนตางชาตใหความสนใจดานการแสวงหาตลาดภายในประเทศเปนอนดบแรก รองลงมาเปนปจจยดานแรงงานและระดบคาจาง สทธพเศษทางดานภาษและการคมครองของรฐ ทงน เสถยรภาพทางการเมองของไทยกเปนปจจย ทนกลงทนชาวตางชาตใหความสาคญเชนเดยวกน ตามมาดวยการเนนการพฒนาพนทชายฝงภาคตะวนออก ใหเปนทตงอตสาหกรรมตาง ๆ และปรบโครงสรางอตสาหกรรมโดยนามาตรการทางภาษและสงจงใจมาใช

6

เพอสงเสรมการผลตเพอการสงออกและการกระจายอตสาหกรรมไปสภมภาค* (สถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง, 2549)

จงอาจกลาวไดวาประเทศไทยนนมนโยบายเกยวกบการลงทนในภาพรวมทคอนขางเออตอการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ ทงนเพราะภาครฐมนโยบายเปดเสรและไมเลอกปฏบตตอคนไทยและนกลงทนตางชาตแตกตางกน เชน มการอนญาตใหนกลงทนตางชาตเขามาประกอบกจการไดเกอบทกชนดยกเวนโครงการลงทนในกจการเกษตรกรรม การเลยงสตว การประมง การสารวจและการทาเหมองแรทจะตองใหผมสญชาตไทยถอหนรวมกนไมนอยกวารอยละ 51 ของทนจดทะเบยน** ในขณะทโครงการการลงทนในกจการอตสาหกรรม อนญาตใหตางชาตถอหนขางมากหรอถอหนทงหมดไดไมวาตงในเขตใด อกทงผลงทนยงสามารถเคลอนยายผลตอบแทนไดอยางเสรอกดวย นอกจากน รฐบาลยงไดมการจดตงคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (Board of Investment: BOI) สงกดกระทรวงอตสาหกรรมขนในป 2509 เพอเพมความสามารถในการแขงขนและอานวยความสะดวกดานการลงทน และสนบสนนการทาธรกจในประเทศไทย โดยนกลงทนสามารถสอบถามและศกษาขอมลเพมเตมเกยวกบการยนขอรบการสงเสรมการลงทนไดจากสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน การสงออกและการสงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมยานยนต

อตสาหกรรมยานยนตในประเทศไทย เรมตนขนจากนโยบายสงเสรมการผลตเพอทดแทนการนาเขาของรฐบาล ภายหลงการประกาศใชพระราชบญญตสงเสรมการลงทนเพอกจการอตสาหกรรม พ.ศ. 2503 ซงกาหนดใหสทธพเศษทางภาษ เพอจงใจนกลงทนตางชาตใหเขามาลงทนในประเทศไทยเพมมากขน ผลจากมาตรการนทาใหมผประกอบการประกอบรถยนตในประเทศไทยเพมขนหลายราย ถงแมวาจะมผประกอบการเพมมากขนกยงไมสามารถตอบสนองความตองการของตลาดภายในประเทศไดอยางเพยงพอ ตงแตป 2514 เปนตนมา รฐบาลจงตองการใหมการปรบตวสทองถน (Localization) เพอเพมการผลตยานยนตภายในประเทศและลดตนทนการผลตลง แตกยงคงปรากฏวาการนาเขารถยนตทประกอบสาเรจจากตางประเทศ (Completely Built Up: CBU) ยงคงมปรมาณมากกวารถยนตทประกอบภายในประเทศ (Completely Knocked Down : CKD) เนองจากรถยนตประกอบสาเรจจากตางประเทศ ไดรบประโยชนจากการประหยดเนองจากขนาด (Economies of Scale) ทาใหตนทน การผลตถกกวารถยนตทประกอบภายในประเทศทตองสงชนสวนสาเรจรปสวนใหญจากตางประเทศเขามาประกอบรวมกบชนสวนทผลตไดในประเทศไทย ซงยงไมไดคณภาพและมปรมาณไมเพยงพอ ดวยเหตนรฐบาล จงประกาศหามตงโรงงานประกอบรถยนตโดยสาร (Passenger cars) ขนใหม พรอมทงมการลดจานวนแบบ (Model) สาหรบรถยนตโดยสารทจะถกผลตภายในประเทศ หามนาเขารถยนตโดยสารทประกอบสาเรจจากตางประเทศ เพมภาษนาเขาชนสวน อปกรณของชนสวน และอปกรณรถยนตเพอปกปองผผลตเกา และกาหนดอตราขนตาของชนสวนทใชในการผลตทจะตองมาจากการผลตภายในประเทศ (Local Content Requirements) นอกจากน

* จากแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 5 ป พ.ศ.2525-2529 ** จาก Thailand Board of Investment website

7

ยงมการสงเสรมการสงลงทนจากตางประเทศเพอสนบสนนการถายทอดทางเทคโนโลยจากบรษทตางชาตมาสบรษทไทยอกดวย โดยประเทศทมการลงทนในประเทศไทยมากทสดเพอตงโรงงานประกอบรถยนต ไดแก ประเทศญปน นโยบายเหลานทาใหตนทนการผลตรถยนตตาลงประกอบกบการปรบโครงสรางทางภาษ จงทาใหการแขงขนทางการคาในอตสาหกรรมนเพมขน ราคารถยนตจงตาลง ซงกระตนใหความตองการบรโภครถยนตภายในประเทศสงขนและการผลตรถยนตเพมขน มาตรการเหลานทาใหโรงงานประกอบรถยนตเรมจางบรษทภายนอกจากทวโลกใหผลตชนสวนและอปกรณรถยนตให (Outsourcing) โดยเฉพาะชนสวนทมขนตอนการผลตทซบซอน ดงนนจงมโครงขายโซอปทาน (Supply Network) เกดขน (Samart Chiasakul, 2004) แตวตถประสงคของการผลตรถยนตในชวงนยงเปนการผลตเพอจาหนายในประเทศเปนหลกและผลตเพอการสงออกเพยงเลกนอย

อตสาหกรรมยานยนตประกอบดวยอตสาหกรรมหลก 2 ประเภท คอ 1) อตสาหกรรมตนนา ไดแก อตสาหกรรมทเกยวของกบผลตชนสวนยานยนต ประกอบดวยผผลต

ชนสวนลาดบหนง (Tier 1) ซงเปนกลมผผลตชนสวนทมความซบซอนสงใหกบผประกอบยานยนตโดยตรง เชน เครองยนต เบรค ลอรถยนต และผผลตชนสวนลาดบสองและรองลงมา (Tier 2 and 3) ซงเปนกลมผผลตชนสวนประกอบยอยหรออะไหลทดแทน เชน ผลตภณฑเครองจกรกลและโลหะการ พลาสตก ยาง เหลก แกวและกระจก

2) อตสาหกรรมปลายนาไดแก อตสาหกรรมทเกยวของกบการประกอบยานยนต ประกอบดวย ผประกอบรถจกรยานยนต ผประกอบรถยนตนงสวนบคคล และผประกอบรถเพอการพาณชย (ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2549)

ตอมาในป 2540-2541 ไดเกดวกฤตเศรษฐกจขนในประเทศไทยทาใหความตองการบรโภคภายในประเทศลดลง ประกอบกบคาเงนบาททออนตวลงอยางมากทาใหผผลตรถยนตเปลยนไปผลตเพอการสงออกมากขนเรอย ๆ* โดยเฉพาะรถเพอการพาณชยซงไดแก รถกระบะขนาดนอยกวา 1 ตน รถกระบะ 1 ตน รถยนตนงทมกระบะ รถยนตนงกงบรรทก และรถบรรทก (กตตศกด ดเสมอ และศภนาถ ศรพงศ, 2555) (Original Equipment Manufacturer: OEM) มากขน

ปจจบนประเทศไทยเปนฐานการผลตรถยนตและชนสวนยานยนตทสาคญรายหนงของโลก โดยสามารถผลตไดกวา 2.5 ลานคนในป 2556 และมเเนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ซงประเทศไทยตดอนดบหนงในสบผทผลตรถยนตไดมากทสดของโลกในป 2555 และ 2556 ดงทไดสรปไวในตารางท 3

* เพมขนจากสดสวนการผลตเพอการจาหนายภายในประเทศตอเพอการสงออกรอยละ 65:45 ในป 2543-2549 เปน สดสวนรอยละ 50:50

ในป 2550 ขอมลจากแผนแมบทอตสาหกรรมยานยนตป พ.ศ.2555-2559

8

ตารางท 3: ยอดการผลตรถยนตของไทยและของโลก ประเทศไทย โลก

ป รถเพอ

การพาณชย รถทงหมด อนดบ(ของโลก)

รถเพอ การพาณชย รถทงหมด

(คน) (คน)

รถเพอ การพาณชย

รถทงหมด

2550 971,902 1,287,346 5 14 20,064,715 73,266,061

2551 992,433 1,393,742 4 14 17,794,376 70,520,493

2552 685,936 999,378 4 14 14,019,270 61,791,868

2553 1,090,126 1,644,513 5 12 19,362,284 77,703,987

2554 919,811 1,457,798 6 15 20,147,802 80,045,075

2555 1,484,042 2,429,142 3 10 21,138,198 84,208,200

2556 1,409,797 2,532,577 5 9 21,866,828 87,300,115

ขอมลจาก http://www.oica.net การพฒนาของอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนยานยนตในประเทศไทยนน มการลงทนโดยตรง

จากตางประเทศเปนปจจยทสาคญดงตารางท 4 ซงนกลงทนตางชาตไดเขามาลงทนในอตสาหกรรมยานยนต คดเปนสดสวนมากทสดในอตสาหกรรมการผลตทงหมดโดยมากกวาครงมาจากบรษทขามชาตญ ปน รองลงมาคอสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป (Woradul Tularak, 2012)

ตารางท 4 : ยอดเงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศของไทย

ป ยอดคงคางเงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศในการผลตยานยนต

รถพวงและรถกงพวง (ลานดอลลารสหรฐ)

คดเปนรอยละตอการลงทน ในภาคการผลตทงหมด

2550 9,395.06 19.8

2551 10,204.41 21.09

2552 10,866.30 20.01

2553 13,904.84 20.72

2554 13,991.34 19.32

2555 17,173.39 21.21

ขอมลจากธนาคารแหงประเทศไทย

9

ผผลตชนสวนลาดบทหนง (Tier 1 Suppliers) ประมาณรอยละ 50 เปนบรษทของคนไทย และอกรอยละ 50 เปนบรษททชาวตางชาตเปนเจาของหรอเปนกจการรวมคา (Joint Venture) โดยมบรษทของญปนประมาณรอยละ 40.5 ของบรษทตางชาตทงหมด และอกรอยละ 50 เปนบรษทไทย สวนผผลตชนสวนลาดบทสองและรองลงมา (Tier 2 and 3) สวนใหญเปนบรษทขนาดกลางและขนาดเลกซงมคนไทยเปนเจาของ

อยางไรกตาม จากงานวจยของ Rogier Busser เรอง ‘Detroit of the East’? Industrial Upgrading, Japanese Car Producers and the Development of the Automotive Industry in Thailand ทถกเผยแพรในป 2551 ผวจยไดสมภาษณบรษทประกอบรถยนตรายใหญของญปน 3 รายและผผลตชนสวนอก 15 ราย ซงใน 15 รายนเปนบรษททมชาวญปนเปนหนสวนหลก 10 ราย และบรษททชาวไทยเปนหนสวนหลกอก 5 ราย โดยผผลตรถยนตทง 3 รายนซอชนสวนรถยนตจากบรษทผลตชนสวนในประเทศไทยถงรอยละ 80 ซงสวนใหญเปนบรษทญปน ทงน เพราะการประหยดเนองจากขนาด (Economies of Scale) ทาใหผผลตชนสวนชาวญปนเขามาตงโรงงานผลตในประเทศไทยเพอขายใหแกผประกอบรถชาวญปนมากขน ปจจยสาคญอกประการหนงททาใหนกลงทนชาวญปนเขามาตงโรงงานผลตชนสวน ในไทยกคอวกฤตเศรษฐกจในชวงป 2540 เพราะทาใหบรษทไทยบางบรษทตองเปลยนจากเปนผผลตชนสวนอนดบหนงไปผลตชนสวนอนดบสองแทน ในขณะทบางบรษทตองปดตวลงประกอบกบคาเงนบาท ทออนคาลง ทาใหนกลงทนตางชาตเขามาลงทนในประเทศไทยมากขน นอกจากนบรษทผประกอบรถยนตยงระบวา ความสามารถทางเทคโนโลยของบรษทผลตชนสวนรถยนตไทยนนยงไมดพอ และวศวกรและชางเทคนคดานการผลตทจบการศกษาจากสถาบนการศกษาในทองถนของไทย กมความสามารถยงไมเพยงพอ ดานบรษทผลตชนสวนทไดรบการสมภาษณทงหมดลวนตองเซนสญญาทางเทคนคกบบรษทญปน เพราะถาไมนาเขาเทคโนโลยจากประเทศญปนกจะไมไดรบการยอมรบจากลกคาชาวญปน และไมสามารถขายชนสวนรถยนตใหแกบรษทเหลานนได อกทงเทคโนโลยการผลตใหม ๆ กแทบจะไมเคยเกดขนในบรษทผผลตชนสวนของไทยเลย สวนการพฒนาดานเทคโนโลยของบรษทผลตชนสวนรถยนตของไทยตามความเหนของผผลตรถยนตชาวญปนนน คอนขางไปในทางลบ เนองจากมกสงของใหไมตรงเวลาและไมไดคณภาพ และผผลตชาวญปนตองเขาชวยเหลอบรษทไทยดานการพฒนาดานเทคโนโลย ซงเปนขนตอนทเสยเวลาและคาใชจายสง

อยางไรกตามอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนยานยนตของไทยยงคงมจดแขงอย จากการศกษา ของศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2549) ระบวาชนสวนรถทตองใชเครองจกรกลและโลหะการของไทยยงมมาตรฐานสงกวาประเทศอน ๆ ในอาเซยน และไทยยงไดเปรยบเรองชนสวนททาจากยาง เนองจากไทยสามารถผลตยางไดเองและมคณภาพ นอกจากนรฐบาลไทยยงใหการสนบสนนอตสาหกรรมน โดยไมมการจากดดานการแขงขน ทาใหไดเปรยบในดานการดงดดการลงทนจากตางประเทศ

ดงนน ผผลตชนสวนรถยนตของไทยจงจาเปนตองพฒนาศกยภาพของตนเพอผลตชนสวนทมความซบซอนขนได เพมประสทธภาพและผลตภาพ (Productivity) มเชนนนแลว ประเทศไทยอาจจะไมไดรบประโยชนสงสดจากการเปนฐานการผลตทใหญของโลก นอกจากน เพอเพมความสามารถในการแขงขน บรษทผผลตของไทยจาเปนตองเพมความรความสามารถเพอชวยลดตนทนการผลต บกเบกตลาดใหมเพอตอบสนองความตองการของลกคาไดตรงขน

10

และตองเพมการลงทนในดานการวจยและพฒนาดานเทคโนโลยเพอตอยอดองคความรในการพฒนาสงใหม ๆ อยางตอเนอง ผลกระทบจากปญหายดเยอทางการเมองตอการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

การลงทนโดยตรงนนเปนการลงทนในระยะยาวเพราะตองมการตงโรงงาน มการนาเขาเครองจกร มการกเงนมาเพอใชในการลงทน จงตองมการวางแผนลวงหนาเปนระยะเวลาคอนขางนาน ดงนนปญหาทางการเมองทยดเยออาจจะไมไดสงผลตอการลงทนในทนท แตจะสงผลในอนาคตและอาจจะกระทบความเชอมนของนกลงทนในระยะยาว กลาวคอ นกลงทนใหม ๆ หรอนกลงทนเกาทตองการเพมปรมาณการลงทนจะไมมความมนใจทจะทาเชนนน เพราะเกรงวาอาจเกดปญหาการเมองอกและธรกจของตนจะไดรบผลกระทบในอนาคต ซงจากปญหาการเมองในขณะนนกวชาการบางทานไดออกมาใหความเหนวา จะสงผลกระทบตอการลงทนโดยตรงจากตางประเทศคอนขางมาก โดยนายอทธ พศาลวานช คณบดคณะเศรษฐศาสตร และผอานวยการศนยศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย เปดเผยวา ปญหาความขดแยงทางการเมองทยดเยอสงผลใหนกลงทนชาวตางชาตชะลอการลงทนในประเทศไทย หรอนาไปลงทนในประเทศอน ๆ ในอาเซยนแทน เปนมลคากวาสองแสนลานบาท สงผลใหเมดเงนการลงทนในประเทศไทยลดลงเปนอยางมาก (“เตอนการเมองวนขามป'ยายฐานลงทน'”, 2557) สอดคลองกบขอคดเหนจากนายศภวฒ สายเชอ กรรมการผจดการและหวหนาสายงานวจย บรษท ทนภทร จากด (มหาชน) ทวานกลงทนญปนไดมการชะลอการลงทนในไทยออกไปกอนแตเพราะเหตการณทางการเมองทยงยดเยอเกนสามเดอน จงจะทบทวนแผนการลงทนในไทยใหม (“2แสนลาน ไหลซบคแขงไทย เงนทนเอฟดไอหนการเมองวน-หนปดบวกตอ 6 จด”, 2014) บทสรปและขอเสนอแนะ

เงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศมความสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศทกาลงพฒนาอยางมาก เนองจากการออมภายในประเทศไมเพยงพอตอความตองการลงทน ซงการลงทนจากตางประเทศนนใหประโยชนแกทงผมาลงทนและผไดรบเงนลงทน เพราะการทผมาลงทนขยายการลงทนหรอยายฐานการผลตไปยงประเทศอน ทาใหผประกอบการสามารถใชประโยชนจากทรพยากรทมในประเทศนน ๆ เพอเพมศกยภาพในการแขงขนและ ผลกาไรของบรษทตน สวนประเทศทไดรบเงนลงทน กไดรบประโยชนจากการเพมขนของรายไดประชาชาตจากการลงทนใหมและไดรบการถายทอดทางเทคโนโลยจากประเทศผมาลงทนเพอพฒนาอตสาหกรรมนน ๆ ของประเทศตนตอไป

สาหรบประเทศไทย อตสาหกรรมยานยนตและชนสวนยานยนตนบไดวาเปนอตสาหกรรมการผลตทไดรบเงนลงทนจากตางประเทศมากทสด และมอตราการเตบโตอยางรวดเรวหลงจากวกฤตเศรษฐกจของไทยในชวงป 2540-2541 อยางไรกตาม การสรางมลคาเพมของอตสาหกรรมนยงไมมากเทาทควร เนองจากการพฒนาดานเทคโนโลยของผผลตชนสวนยานยนตไทยยงไมกาวหนาเทาความตองการของลกคาชาวญปน ทาใหผผลตชาวไทย

11

สวนใหญเปนผผลตชนสวนอนดบสองหรอรองลงมาเทานน สวนผผลตชนสวนอนดบหนงของไทยสวนใหญกตอง ทาสญญาใชเทคโนโลยการผลตจากประเทศญปน

ดงนน นโยบายทใชเพอสงเสรมการลงทนจงไมควรมงเนนเพอเพมเงนลงทนในอตสาหกรรมนน ๆ เทานน แตควรเนนการพฒนาโครงสรางพนฐานของอตสาหกรรมนนดวย โดยเฉพาะอยางยงมาตรการเกยวกบการไดรบการถายทอดทางเทคโนโลยจากผมาลงทนชาวตางชาต ซงนบวาเปนประโยชนทสาคญทสดทประเทศผรบการลงทนจะไดรบเพอการพฒนาอตสาหกรรมของตนในอนาคต จากงานวจยของ Holger Görg และ David Greenaway (2546) เรอง Much Ado About Nothing? Do Domestic Firms Really Benefit from Foreign Direct Investment? พบวาโครงสรางพนฐานและสาธารณปโภค ปจจยแวดลอมในตลาดแรงงาน โครงสรางพนฐานดานการสอสารเสถยรภาพทางเศรษฐกจ และนโยบายการคาของประเทศผรบการลงทน มความสาคญกวานโยบายททาเพอดงดดการลงทนโดยเฉพาะ ดงนน ประเทศไทยควรรกษาเสถยรภาพทางดานตาง ๆ ของประเทศควบคไปกบการดงดดการลงทน พรอมทงหามาตรการเกยวกบการรบการถายทอดเทคโนโลยจากผมาลงทน จงจะทาใหการลงทนจากตางชาตเปนประโยชนตอคนไทยมากทสด

จดทาโดย นางสาวดวงรตน ประจกษศลปไทย วทยากรปฏบตการ กลมงานบรการวชาการ 2 สานกวชาการ โทร. 0 2244 2065 โทรสาร. 0 2244 2058