ADHD - tpd-szczecin.home.pl · ZABURZENIA UWAGI • częste niezwracanie uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, lub innych czynnościach • częste

ADHD ZABURZENIA HIPERKINETYCZNE

(ZESPOY NADPOBUDLIWOCI PSYCHORUCHOWEJ) F 90

Izabela Gorzkowska

CZEGO SZUKAMY ?

ZABURZENIA UWAGI czste niezwracanie uwagi na szczegy lub czste

beztroskie bdy w pracy szkolnej, lub innych czynnociach

czste niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na

zadaniach lub czynnociach zwizanych z zabaw czsto wydaje si nie sysze co do niego zostao

powiedziane czste niepowodzenia w postpowaniu wedug instrukcji czsto upoledzona umiejtno organizowania zada i

aktywnoci

czste unikanie lub silna niech do takich zada, jak praca domowa wymagajca trwaego wysiku umysowego

czste gubienie niezbdnych rzeczy( owki, ksiki,

zabawki, narzdzia) czsto atwa odwracalno uwagi przez zewntrzne

bodce

czste zapominanie w toku codziennej aktywnoci

NADRUCHLIWO

czsto niespokojnie porusza rkoma lub stopami, albo wierci

si na krzele

opuszcza siedzenie w klasie lub innych sytuacjach, w ktrych oczekiwane jest utrzymanie pozycji siedzcej

czsto wtrca si do rozmowy w sytuacjach, w ktrych jest to

niewaciwe

czsto przesadnie haaliwe w zabawie lub trudno mu zachowa spokj w czasie wypoczynku

przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywnoci ruchowej,

praktycznie nie modyfikowany przez spoeczny kontekst i oczekiwania

IMPULSYWNO

czsto udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokoczone

czsto nie umie czeka w kolejce lub doczeka si swojej

rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych

czsto przerywa lub przeszkadza innym

czsto wypowiada si nadmiernie bez uwzgldniania

ogranicze spoecznych

KLASYFIKACJA WANE ZMIANY !!!!!!

Dodano w klasyfikacji przykady, tak eby moga dotyczy nie tylko dzieci ale te osb dorosych

Objawy powinny si ujawni przed dwunastym rokiem ycia

Usunito podtypy

Dozwolono rozpoznawanie wspchorobowoci np. : ze spektrum

autystycznym

U dorosych wymaga si wystpowania piciu, punktw objawowych zamiast szeciu wymaganych

dla modszych osb, zarwno dla nieuwagi i

nadpobudliwoci i impulsywnoci

Objaw musi si utrzymywa 6 lub wicej

miesicy w stopniu utrudniajcym

funkcjonowanie dziecka

Objawy s sta cech wystpujc od lat.

Powinny byy ujawni si przed sidmym

rokiem ycia

Objawy musz powodowa pogorszenie

funkcjonowania.

Nasilenie objaww musi by wiksze ni

normalny obraz danej cechy u dzieci

w tym samym wieku.

Objawy zespou nadpobudliwoci

psychoruchowej nie s czci innego

zaburzenia

OBJAWY ADHD W PRZEBIEGU YCIA


u dzieci w wieku przedszkolnym

zwykle dominuje nadpobudliwo (nieustanna i ekstremalna aktywno)

czsto obserwowana jest wiksza tendencja do destrukcji (w porwnaniu do rwienikw, ktrzy nie maj ADHD)

American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders,

Fourth Edition, Text Revision. Washington, DC: American Psychiatric Association, 2004.


u dzieci w wieku szkolnym

nadpobudliwo i impulsywno s rzadsze i mniej intensywne, ni u dzieci w wieku przedszkolnym

dzieci szkolne czciej maj problem z utrzymaniem uwagi i suchaniem




u nastolatkw

zaburzenia uwagi mog powodowa zaniedbywanie obowizkw ( Rodzice koncentruj si na szkole)

modzie z ADHD rzadziej spenia kryteria diagnostyczne nadaktywnoci / impulsywnoci, cechy te czsto manifestuj si nadmiernym niepokojem i trudnociami w spokojnym wykonywaniu czynnoci

impulsywno w okresie dojrzewania moe prowadzi do trudnoci w relacjach rodzinnych, interpersonalnych i edukacyjnych




u dorosych

objawy nieuwagi s uwaane dominujce, przejawiaj si trudnociami z koncentracj i produktywnoci w miejscu

pracy, sabszym krytycyzmem w obszarach: wiadomoci

finansowej i dotyczcej osobistego ycia

nadpobudliwo moe przejawia si jako trwae poczucie wewntrznego niepokoju, trudnociami w wykonywaniu

czynnoci, ktre nie pozwalaj na moliwo

spontanicznego ruchu (np. praca biurowa)

1.Biederman J, Faraone SV, Spencer TJ, et al. Functional impairments in adults with self-reports of diagnosed ADHD: A controlled study of 1001 adults in the community. J Clin Psychiatry 2006; 67: 524-540.

2. Brod M, Pohlman B, Lasser R, et al. Comparison of the burden of illness for adults with ADHD across seven countries: a qualitative study. Health Qual Life Outcomes 2012; 10: 47.

3. Wilens TE, Biederman J, Faraone SV, et al. Presenting ADHD symptoms, subtypes, and comorbid disorders in clinically referred adults with ADHD. J Clin Psychiatry 2009; 70: 1557-1562.

JAK SZUKAMY ? czyli, po co jest potrzebna diagnoza medyczna ?

ZABURZENIA UWAGI mog wystpowa: przy stosowaniu niektrych lekw w alergiach

w nadcinieniu chorobach pasoytniczych chorobach tarczycy

chorobach nerek

chorobach krwi

chorobach serca

depresjach

zaburzeniach lkowych

NADRUCHLIWO moe wystpowa: w alergiach

chorobach pasoytniczych

chorobach tarczycy

przy stosowaniu niektrych lekw

CZEGO NAJBARDZIEJ SI BOIMY ?

IMPULSYWNO

moe wystpowa:

?????????????????????????

ADHD 31%

trudnoci szkolne

50%

zaburzenia sensoryczne

50%

zachowania opozycyjno-buntownicze

40%

zaburzenia lkowe

34%

tiki

11%

depresja 4%

zaburzenia zachowania

14%

spektrum autyzmu

25%

Jensen PS, Hinshaw SP, Kraemer HC, et al. ADHD comorbidity findings from the MTA study: comparing comorbid subgroups. J Am Acad Child Adolesc Psychitry. 2001; 40(2); 147-158.

Choroby wspistniejce z ADHD s regu, a nie wyjtkiem

JAKIE ZACHOWANIA WARTO ZGASZA PEDIATRZE ?

PROBLEMY PRZETWARZANIA ZMYSOWEGO

PROBLEMY PRZETWARZANIA ZMYSOWEGO U DZIECI Z ADHD

zaburzenia dotykowe

zaburzenia ukadu przedsionkowego

zaburzenia suchowe

zaburzenia wzrokowe

zaburzenia wchowe

zaburzenia smakowe

CZY ZABURZENIA REGULACJI ZWIZANE Z PRZETWARZANIEM BODCW SENSORYCZNYCH S NOW JEDNOSTK?

Stanowisko Amerykaskiej Akademii Pediatrii

Pediatrics. 2012 Jun;129(6):1186-9. doi: 10.1542/peds.2012-0876. Epub 2012 May 28.

Section On Complementary And Integrative Medicine; Council on Children with Disabilities; American Academy of Pediatrics, Zimmer M, Desch L

Sensory integration therapies for children with developmental and behavioral disorders

Jeli pediatra zauwaa nieprawidowoci w odbiorze bodcw sensorycznych

winien pomyle o poszerzeniu diagnostyki rozwojowej dziecka w kierunku...

ZABURZENIA PSYCHICZNE U DZIECI ZWIZANE Z DEFICYTAMI SENSORYCZNYMI

Zaburzenia ekspresji i rozumienia mowy F 80

Specyficzne zaburzenia umiejtnoci szkolnych F 81

Specyficzne zaburzenia umiejtnoci ruchowych F 82

Zaburzenia autystyczne F 84

Zaburzenia hiperkinetyczne F 90

Zaburzenia zachowania F 91

Zaburzenia emocji F 93

CZY ZABURZENIA REGULACJI ZWIZANE Z PRZETWARZANIEM BODCW SENSORYCZNYCH S NOW JEDNOSTK?

Stanowisko Amerykaskiej Akademii Pediatrii

Pediatrics. 2012 Jun;129(6):1186-9. doi: 10.1542/peds.2012-0876. Epub 2012 May 28.

Section On Complementary And Integrative Medicine; Council on Children with Disabilities; American Academy of Pediatrics, Zimmer M, Desch L

poniewa terapia integracji sensorycznej moe powodowa wystpowanie objaww niepodanych powinna by monitorowana

terapia SI nie moe pozosta jedynym oddziaywaniem w stosunku do dziecka z deficytami rozwojowymi

przy zalecaniu terapii naley uwzgldni koszty ponoszone przez rodzicw

PROBLEMY PRZETWARZANIA ZMYSOWEGO U DZIECI Z ADHD

Ghanizadeh A.: Sensory Processing Problems in Children with ADHD, a Systematic Review Psychiatry Investig. 2011 June; 8(2): 8994.

A TO CO ??????

KTO ZAOY SCIENCE I NATIONAL GEOGRAPHIC?

Jeli chcecie odkry

now dziedzin nauki

zacznijcie mierzy

zapach

A. G. Bell National Geographic 1914

90 LAT PNIEJ

Nobel 2004

za odkrycie receptorw

wchowych,

ktre wyjanio odczuwanie

zapachw na poziomie

molekularnym

i pozwolio zbada organizacj

ukadu powonienia Linda Buck i Richard Axel

Biaaczewski L.: Nagroda Nobla za rok 2004: odkrycie genw receptorw wchowych

Otorynolaryngologia, 2005, 4(4), 163-168

http://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-

2.png

u czowieka wystpuje 339 czynnych receptorw wchowych co

daje 339 populacji komrek wchowych rozproszonych w

nabonku

kady neuron wchowy ma w swych rzskach receptory tylko

jednego typu, pochodzce od jednego genu

receptory wchowe s biakami kodowanymi przez odrbne

rodziny genw i te geny te daj selektywn ekspresj w

czuciowych neuronach wchowych

http://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.pnghttp://i575.photobucket.com/albums/ss196/ECaruthers/PictureHowWeSmell-2.png

Dlaczego inaczej czujemy zapachy?

Zapachy kodowane s jako charakterystyczne wzory aktywnoci receptorw

Wzory te mog zmienia si nie tylko wraz ze zmian rodzaju, lecz take wraz ze zmian stenia substancji zapachowej

Dla przykadu, rozcieczony indol pachnie jaminem, za stony cuchnie fekaliami

Zapachy o prawie identycznej budowie chemicznej s rozpoznawane za pomoc rnych, cho nakadajcych si

zestaww receptorw

GEOGRAFIA I HISTORIA BADA ZWIZKU ADHD I ZABURZE WCHU

Shiraz 2010, 2012

Melbourne 2008

Boston 1998

Worcester 2001

Wrzburg 2008, 2011

Regensburg 2011, 2012

Rostock 2012

Geografia i historia bada zwizku ADHD i zaburze wchu

BADANIA ZWIZKU ADHD I ZABURZE WCHU (OMWIENIE)

1998 Boston (Gansler) zasygnalizowa moliwo zwizek wraliwoci wchowej z podtypami ADHD

2001 Worcester ( Murphy) wraliwo wchowa modych dorosych z ADHD podobna do grupy kontrolnej

2008 Melbourn (Karasz) dzieci z ADHD (7-16) wykazyway znacznie gorsze zdolnoci identyfikacji zapachu w porwnaniu z grup kontroln (p

BADANIA ZWIZKU ADHD I ZABURZE WCHU (OMWIENIE)

Wrzburg 2008 (Romanos) u dzieci z ADHD wraliwo na zapachy jest wiksza pierwotnie natomiast dyskryminacja zapachw i identyfikacja nie rni si od kontroli.

Leki pobudzajce normalizuj prg czuoci zapachu

Wrzburg 2011 (Schecklman) u dorosych nie obserwowano rnic we wraliwoci, dyskryminacji i identyfikacji zapachu. Wyniki fMIR sugeruj zwizek kory wchowej

z nadpobudliwoci i impulsywnoci

Regensburg 2011 (Schecklmann) dzieci i modzie leczona metlofenidatem nie rniy si od kontroli. Po odstawieniu leczenia wzrosa dyskryminacja zapachw

Rostock 2012 (Thome) aden ze stosowanych testw badajcy nie wykaza si istotnoci, by moe ich kombinacja moe okaza si przydatna

BADANIA ZWIZKU ADHD I ZABURZE WCHU (WNIOSKI)

normalizacja wchu pod wpywem metylofenidatu wspiera pogld, e dopamina ma due znaczenie w procesach

wchowych

doroli z ADHD nie wykazuj zmienionej wraliwoci wchowej w porwnaniu do kontroli

nadwraliwo wchowa moe by cech charakterystyczn dla ADHD w dziecistwie

1. Romanos M. et all (2008) Improved odor sensitivity in attention-deficit/hyperactivity disorder. Biol Psychiatry 64(11):938940

2. Schecklmann M. et all (2011a) Altered frontal and temporal brain function during olfactory stimulation in adult attention deficit/hyperactivity disorder. Neuropsychobiology

63(2):6676

3. Schecklmann M. et all (2011a) Effects of methylphenidate on olfaction and frontal and temporal brain oxygenation in children with ADHD.J Psychiatr Res 45(11):14631470

BADANIA ZWIZKU ADHD I ZABURZE WCHU (PYTANIA)

2009 Retz i wsp. wykazali zwizek przetrwaego do dorosoci ADHD z polimorfizmem genotypu 5HTT w formie l/l. Dodatkowo jednak osoby posiadajce krtki allel s, byy bardziej podatne na wpywy rodowiska

2012 w badaniu wasnym wykazano, e impulsywno adolescentw z ADHD szczeglnie wczenie eksperymentujcych z alkoholem powizana jest z czstszym wystpowaniem u

nich genotypu polimorfizmu genu 5HTT w formie l/s i s/s

2008 Melbourn (Karasz) dzieci z ADHD (7-16) wykazyway znacznie gorsze zdolnoci identyfikacji zapachu w porwnaniu z grup kontroln (p

Ciekawe czy zrobi ma przerw na yczek pachncej herbatki?....

A TO CO ??????

BADANIA ZWIZKU ADHD I PROCESW PRZETWARZANIA SUCHOWEGO (OMWIENIE)

Co to jest przetwarzanie suchowe?

to jest, to co robimy z tym co syszymy

(what we do with what we hear)

Katz J., Stecker N.A. Henderson D.: Central auditory processing: Transdisciplinary view. Mosby Incorporated: St. Louis, 1992


Definicja Amerykaskiego Towarzystwa Mowy, Jzyka i Suchu

przetwarzanie suchowe, to percepcyjne (nerwowe) przetwarzanie informacji

dwikowych orodkowym w ukadzie nerwowym i aktywno neurobiologiczna

ktra jest podoem powstawania suchowych potencjaw neurofizjologicznych

American Speech-Language-Hearing Association. (Central) Auditory Processing Disorders, Technical Report, 2005


Najczciej obserwowanymi objawami dysfunkcji przetwarzania suchowego s:

trudnoci z rozumieniem mowy w haasie

trudnoci z rozumieniem mowy szybkiej i niewyraznej

trudnoci w skupieniu uwagi na bodzcach dzwikowych

problemy z rozumieniem zoonych polece sownych

problemy z identyfikowaniem gosu mwcy

atwo rozpraszania si

Diagnoza zaburze przetwarzania suchowego przegld literatury Karolina Dajos-Krawczyska1, Adam Pika1, Wiesaw Wiktor Jdrzejczak1, Henryk


Diagnoza dysfunkcji przetwarzania suchowego opiera si najczciej na:

pomiarach elektrofizjologicznych (odpowiedz ukadu nerwowego na dzwik)

ABR (auditory brainstem responses) rejestracja potencjaw wywoanych pnia mzgu

P300 rejestracja potencjaw poznawczych

testach behawioralnych np.:

rozumienie mowy w szumie

test integracji obuusznej rozpoznawanie monosylab, ktrych niskie czstotliwoci podawane s do jednego ucha a wysokie do drugiego,



Diagnoza rnicowa dysfunkcji przetwarzania suchowego wykazuje:

deficyty suchowe u osb z ADHD nie wynikaj najczciej z nieprawidowoci w orodkowym ukadzie

suchowym, a s raczej wynikiem globalnego deficytu obejmujcego rwnie funkcje wyszego rzdu

ALE

rnice genetyczne w metabolizmie dopaminy mog by wsplnym czynnikiem w czterech odrbnych

zaburzeniach, ktre s czsto obserwowane s jako wspistniejce

(zesp nadpobudliwoci psychoruchowej z deficytem uwagi, zaburzenia przetwarzania suchowego

zaburzenia rozwoju jzyka i zaburzenia czytania)



w cigu ostatnich 5 lat opublikowano w bazie pubmed tylko osiem przegldw bada w ktrych wspomina si

o zwizku zaburze przetwarzania suchowego z ADHD


W polskiej literaturze:

(prace pogldowe w Nowej Audiofonologii z 2012 i 2013r)

Diagnoza zaburze przetwarzania suchowego-przegld literatury (cytowane pimiennictwo 57 pozycji)

Diagnoza i terapia osb z centralnymi zaburzeniami suchowymi w Polsce (cytowane pimiennictwo 10 pozycji)

BADANIA ZWIZKU ADHD I ZABURZE MOTORYCZNYCH (OMWIENIE)

Wnioski z najnowszych bada:

(Van Hulle CA i wsp. 2011) Czy nadwraliwo sensoryczna jest moliwa do

rozpoznania poza zaburzeniami zachowania w dziecistwie? Analiza fenotypowa i

genotypowa Is sensory over-responsivity distinguishable from childhood behavior problems? A phenotypic and genetic analysis

Badanie blinit n=980 uwzgldniao dzieci z zaburzeniami sensorycznymi, ADHD,

mutyzmem selektywnym, rnorodnymi zaburzeniami lkowymi, zaburzeniami

zachowania (z wyczeniem spektrum autyzmu)

WNIOSEK:

zaburzenia sensoryczne wystpuj niezalenie od diagnoz psychiatrycznych w

dziecistwie ale te czsto z nimi wspwystpuj. badania blinit wskazuj na to

genetyczne zaburze

BADANIA ZWIZKU ADHD I ZABURZE MOTORYCZNYCH (OMWIENIE)

Wnioski z najnowszych bada:

(Ren Y i wsp 2014): Kontrola postawy i umiejtno integracji sensorycznej badanie chopcw z dwch podtypw nadpobudliwoci psychoruchowej: badanie kliniczno-kontrolne (Postural control and sensory information integration abilities of boys with two subtypes of attention deficit hyperactivity disorder: a case-control study)

73 badanych (7-15) porwnano z dobran grup kontroln

WNIOSEK:

Chopcy z ADHD maj ubosz zdolno kontroli postawy i wiksze zaburzenia przetwarzania informacji wizualnej oraz przedsionkowej w porwnaniu ze zdrow grup kontroln

Deficyty te mog by wanym czynnikiem przyczyniajcym si do prezentacji klinicznej dzieci z ADHD i ich deficytw poznawczych

Ocena i terapia funkcji kontroli postawy powinna by sugerowana podczas diagnozowania i leczenia dzieci z ADHD

NOBEL 2014 (GPS MZGU) (JAKIE MOE MIE ZNACZENIE DLA ADHD)


Nagrod Nobla zostay uhonorowane prace wyjaniajce, jakim sposobem ssaki wiedz, gdzie znajduj si w przestrzeni Wykazano w nich, e mzg ssakw, a w szczeglnoci formacja

hipokampa i przylegajca do niej kora rdwchowa zawieraj system, dziki ktremu mzg orientuje si w przestrzeni w sposb podobny, jak kierowca posugujcy si systemem GPS

Zaangaowane neurony tworz siatk przestrzenn, a zblianie si do jej

granic lub podchodzenie do okrelonych miejsc powoduje zmian rytmu iskrzenia szczeglnych neuronw, co informuje mzg o tym, w ktrym miejscu si znajduje

Vetulani J.: Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 2014 roku. Med. Prakt., 2014; 11: 104106


John OKeefe w kocu lat 60. XX wieku rozpocz badania nad mechanizmami kontrolowania zachowania przez mzg za pomoc metod elektrofizjologicznych. Rejestrowa aktywno elektryczn pojedynczych neuronw. podczas badania potencjaw elektrycznych poszczeglnych neuronw formacji hipokampa u szczurw swobodnie poruszajcych si po pokoju, odkry e pewne neurony stale wykazyway aktywacj, gdy szczur znajdowa si w okrelonym miejscu, a inne neurony gdy by w innym miejscu. udao si wykaza, e neurony te nie s aktywowane przez wraenia wzrokowe, ale tworz wewntrzn map otoczenia. Zyskay one nazw komrek miejsca (place cells) Ostatecznie OKeefe postawi hipotez, e hipokamp generuje liczne mapy otoczenia, reprezentowane przez wspln aktywno komrek miejsca, aktywowanych w rnych otoczeniach Dziki nim zachowujemy pami o rodowisku jako szczegln kombinacj aktywnoci komrek miejsca w hipokampie



Dowiedziono, te za pomoc bada MRI,

e intensywny trening pamici przestrzennej powoduje

powikszenie objtoci hipokampa

Hipokampy londyskich takswkarzy (ktrzy stale musz odnawia

skomplikowane mapy przestrzenne planu miasta)

s wiksze ni u przecitnego londyczyka

rnice nie zale od wrodzonych skonnoci do prowadzenia samochodu, ale od uczenia si nowych map przestrzennych



Edvard i May-Britt Moser zastanawiali si czy komrki miejsca hipokampa s sterowane z innych czci mzgu badania wykazay, e blokujc kor rdwchow cz mzgu prowadzc sygnay do hipokampa hamuje si dziaanie komrek miejsca okazao si, e w korze rdwchowej istnieje abstrakcyjna reprezentacja regularnej sieci triangulacyjnej. Neurony j tworzce nazwano oczywicie neuronami sieci (grid cells) neurony sieci aktywuj si zarwno w wietle, jak i w ciemnoci, niezalenie od szybkoci i kierunku wydaje si zatem, e sieci takie pozwalaj nam niewiadomie zapamitywa przebyt drog i zachodzce w trakcie wdrwki wydarzenia



Czy ta historia co Pastwu przypomina ?

najpopularniejsz metod mnemotechniczn staroytnych

oratorw rzymskich byo przypominanie sobie znanej drogi (na

przykad z domu na forum) i czenie w umyle znajdujcych

si tam obiektw z punktami przemowy, ktr zamierzano

wygosi

Stworzenie takiego poczenia powodowao, e wszystko to,

co miao by powiedziane, byo powiedziane, i to w

odpowiednim porzdku

ADHD

USZKODZENIE CUN

Etiologia ADHD uznana jest za wieloczynnikow

1 2

GENETYKA NEUROANATOMIA

NEUROCHEMIA

CZYNNIKI

RODOWISKOWE

3 4

Aktualnie poszukiwania przyczyn skupiaj si na badaniu zalenoci pomidzy obrazem klinicznym zaburze manifestowanym przez zachowania, a zmianami biologicznymi w

GENETYKA

Geny kandydujce w ADHD

gen receptora dopaminy DRD 4 na chromosomie 11

gen transportera dopaminy DAT1 na chromosomie 5 (wyniki niejednoznaczne)

geny receptora dopaminy DRD 5

gen betahydroksylazy dopaminy DBH

geny ukadu serotoninergicznego 5 HTT

gen SNAP-25 dla biaka zwizanego z przyczaniem pcherzykw

synaptycznych

5 5

Thapar A, Langley K, Owen MJ, O'Donovan MC.:Advances in genetic findings on attention deficit hyperactivity disorder. Psychol Med. 2007 Dec;37(12):1681-92

Li D, Sham PC, Owen MJ, He L.:Meta-analysis shows significant association between dopamine system genes and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Hum Mol Genet. 2006 Jul 15;15(14):2276-84

RODOWISKO

alkohol w ciy

papierosy w ciy

niedotlenienie okooporodowe

urazy gowy

zapalenie opon mzgowych

Badanie Marker

Gen Czynnik rodowiskowy

Liczba

badanych Wiek badanych

Wynik

Interakcja Gen rodowisko

Moderatory rodzinne i psychosocjalne

Laucht (2007) DAT1 indeks niepowodzenia

ruttera 305 15 - + niepowodzenia

Stevens (2009) DRD4 indeks niepowodzenia

ruttera - - - - brak wynikw

Nikolas (in press) 5HTT relacje rodzicielskie 304 6-18 - + konflikt maeski/zaburzenia

uwagi i nadaktywno

Retz (2008) 5HTT indeks niepowodzenia

ruttera 184 18-50 + + niepowodzenia

POWIZANIE POLIMORFIZMW NIEKTRYCH GENW I CZYNNIKW RODOWISKOWYCH Z OBJAWAMI ADHD

Nigh i wsp

Indeks niepowodzenia Ruttera ( Rutters indicators of adversity) (silne konflikty rodzinne, niska klasa spoeczna,

dua rodzina, przestpczo ojca, choroba psychiczna matki) Biederman i wsp. 1995

ZMIANY ANATOMICZNE W ADHD DOTYCZ

opnienie dojrzewania mzgu (ok. 2 lata) pomniejszenie cakowitej objtoci mzgu, zarwno u dzieci jak i osb dorosych z ADHD

ZMIANY ANATOMICZNE W ADHD DOTYCZ

kory przedczoowej

jdra ogoniastego

skorupy

ciaa modzelowatego

m mdku

ADHD: Nature, Course, Outcomes, and Comorbidity by .

http://www.continuingedcourses.net/active/courses/course003.php

jdro ogoniaste

kora przedczoowa

mdek

gaka blada

istota czarna

robak mdku

http://www.continuingedcourses.net/active/authors.phphttp://www.continuingedcourses.net/active/courses/course003.phphttp://www.continuingedcourses.net/active/courses/course003.phphttp://www.continuingedcourses.net/active/courses/course003.phphttp://www.continuingedcourses.net/active/courses/course003.php

SCHEMAT UKADW FUNKCJONALNYCH ZAANGAOWANYCH W PATOFIZJOLOGI ADHD

ZIELONY sie uwagi

TY sie czoowa

CZARNY sie funkcji wykonawczych

CZERWONY sie czoowo-

mdkowa

NIEBIESKI sie ukadu nagrody

ADHD FMRI

spadek aktywnoci OUN w obszarach zwizanych z:

impulsywnoci i problemami przewidywania konsekwencji wydarze (lewa dolna cz mdku)

podejmowaniem decyzji

trudnoci w odraczaniu nagrody (lewa wyspa, lewy zakrt hipokampa)

obnienie aktywacja czoowo-prkowiowa zwizanej rwnie ze strukturami ukadu nagrody

ADHD POWIKANIA

POWODY PICIA I OCZEKIWANIA OD YCIA ZGASZANE PRZEZ 15-16 LATKW

Jest naprawd miesznie (76%) Czuj si bardziej towarzyski (65%) Czuj si zrelaksowany (51% each) Zapominam o moich problemach(41%)

Kraus L, Pabst A, Steiner S. Europische Schlerstudie zu Alkohol und anderen Drogen 2007

(ESPAD). Befragungen von Schlerinnen und Schlern der 9. und 10. Klasse in Bayern,

Berlin, Brandenburg, Hessen, Mecklenburg-Vorpommern, Saarland und Thringen. IFT-

Bericht, Bd. 165.Mnchen: IFT; 2008.

POWODY PICIA I OCZEKIWANIA OD YCIA ZGASZANE PRZEZ 13-15 LATKI

Pijc alkohol czujemy si bardziej doroli, a wtedy to jest bardzo wane, eby czu si dorosym, pokaza, e jestemy starsi

Widziaem, e starsi koledzy, ktrzy duo pij, zaczepiaj potem wszystkich dookoa. Wiedziaem, e to (ich zachowanie) jest ze Ale skoro wszyscy naokoo

pij te browary, to gupio byo nie pi

Duo zaley te od rodzicw. Jak rodzice olewaj to, co dziecko robi lub pochodz z marginesu, to te dzieci te wicej pij, s chuliganami

Pisarska A, Borucka A, Okulicz-Kozaryn K, Bobrowski K: Picie

alkoholu w wypowiedziach modziey w wieku 13-15 lat

ROK 2002, TOM 15, NR 4 Alkoholizm i narkomania

CZYNNIKI RYZYKA ZWIZANE Z WCZESN INICJACJ ALKOHOLOW

Niski status ekonomiczny

Dua dostpno do pienidzy Poszukiwanie nowoci w poczeniu z nisk samokontrol lub przestpczoci Zachowania eksternalizacyjne poczone z zaburzeniami zachowania i ADHD

(gwnie nieleczonym)

Radzenie sobie z niepowodzeniami emocjonalnymi (gwnie przez dziewczta) Przynaleno do okrelonej grupy rwieniczej Konfliktowe relacje z rodzicami i opiekunami lub niespjny system wychowawczy Wzorzec konsumpcji alkoholu przez rodzicw Uwarunkowania genetyczne, zwizane z niekorzystnymi czynnikami

rodowiskowymi

Czemu zatem nie suy ADHD?

CZEMU ZATEM NIE SUY ADHD?

Zesp hiperkinetyczny i naduywanie alkoholu, to dwa niezalene zaburzenia

Jednake ryzyko naduywania substancji psychoaktywnych w grupie osb dorosych z ADHD badacze okrelaj si na 45-55%

Kooij i wsp. 2011

BADANIA PORWNUJCE DOROSYCH PACJENTW Z ADHD LECZONYCH I NIELECZONYCH W DZIECISTWIE WYKAZUJ, WIKSZY ODSETEK UZALENIE U TYCH OSTATNICH FARAONE, UPADHYAYA 2007, WILENS I WSP. 2003, WILSON, LEVIN 2001

Badania europejskich adolescentw z ADHD przeprowadzone w Anglii wykazay, e pacjenci rednio o okoo ptora roku wczeniej sigaj po alkohol ni ich rwienicy z grupy kontrolnej Langley i wsp. 2010

Szwedzcy badacze powiza problemw przestpczoci modych mczyzn z histori ich wczesnej adolescencji (11-14 lat) stwierdzili, e objawy zaburze uwagi i nadpobudliwoci s najistotniejszym predyktorem przestpstw zwizanych z uywaniem alkoholu Eklund 2003

Pacjenci pierwotnie cierpicy na ADHD charakteryzuj si krtszym czasem przejcia od szkodliwego uywania substancji do uzalenienia

Biederman i wsp. 1998, Wilens i wsp. 1995, Wilens, Upadhyaya 2007

UYWANIE ALKOHOLU PRZEZ CA BADAN GRUP MODZIEY W CIGU OSTATNIEGO ROKU ESPAD 2011

The 2011 ESPAD Report

Substance Use Among Students in 36 European Countries

Bjrn Hibell, Ulf Guttormsson, Salme Ahlstrm,

Olga Balakireva, Thoroddur Bjarnason, Anna Kokkevi, Ludwig

Kraus

Alkohol

PICIE NAPOJW ALKOHOLOWYCH PRZEZ MODZIE KIEDYKOLWIEK I 30 DNI PRZED BADANIEM EUROPEJSKI PROGRAM BADA ANKIETOWYCH W SZKOACH ESPAD IPIN J .SIEROSAWSKI

0,

25,

50,

75,

100,

1995 1999 2003 2007 2011

III kl G m II kl pG m

III kl G k II kl pG k

ROZPOWSZECHNIENIE PICIA WRD MODZIEY W CIGU OSTATNICH 30 DNI PRZED BADANIEM

ADHD UZALENIENIE

odpowiednie leczenie ADHD zapobiec uzalenieniu

leczenie ADHD w ZZA moe prowadzi do zmniejszenia

godu i moe rwnie zmniejszy ilo nawrotw

(Wilens et al., 2003)

LECZENIE W ADHD

Wytyczne do diagnozowania i leczenia ADHD National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) 2008r

Diagnoza ADHD

Psychoedukacja; Poradnictwo

Dziecko poniej 6 roku ycia Nie Tak

Silne zaburzenie

funkcjonowania

Nie

w domu? Trening

rodzicielski. Praca z

dzieckiem

Problemy w szkole?

Wsppraca ze szko i

praca z dzieckiem

Zaburzenie nie ustpuje

Dobra odpowied Tak Kuracja lekiem

psychostymulujcym

Dobra

odp.

Wyprbuj inny

psychostymulant

Zaburzone funkcjonowanie

trwa

Zaburzone funkcjonowanie

trwa

Rewizja rozpoznania terapia

behawioralna leczenie

wspochor lek

noraadrenergiczny

Utrzymaj lek

Zbadaj ponownie i

lecz zaburz.

Wspwystp.

Interwencje psychospoeczne

Trening rodzicielski

Nadal znaczne zaburzenie

funkcjonowania

Ponowne badanie specjalisty

Identyfikacja problemu

Rozwa leki

POSTPOWANIE W LECZENIU ADHD

powane zaburzenie funkcjonowania (ODD, CD)

pacjenci z mniej nasilonymi objawami odmawiajcy leczenia zachowawczego

leczenie zachowawcze nie daje efektw lub jest niedostpne

wystpuj dodatkowe problemy (sabe poczucie wasnej wartoci, stres rodzinny)

dodatkowo wystpuj: specyficzne problemy w uczeniu si dysleksja, dysgrfia, dyspraksja i inne psychiatryczne zaburzenia

FARMAKOTERAPIA

Wytyczne National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) 2008r

WYTYCZNE NATIONAL INSTITUTE FOR HEALTH AND CLINICAL EXCELLENCE (NICE) 2008R

musi by zgodny z wytycznymi

dokonuje si go po dokadnym wywiadzie i badaniu internistycznym

dziaanie leku lekarz zawsze dokadnie omawia z rodzicami

przy moliwoci wyboru wicej ni jednego leku naley zastosowa lek o najniszych

kosztach dla pacjenta

Wybr leku

ADHD- LEKI GRUPY

LEKI PSYCHOSTYMULUJCE metylfenidat (zarejestrowany w Polsce w formie o dziaaniu przeduonym-oros)

skuteczno potwierdzona 160 badaniami

najwysza skuteczno u dzieci w modszym wieku szkolnym

skuteczno potwierdzona wynikami bada testowych i skal oceniajcych zachowanie

Dziaania uboczne: kopoty ze snem, spadek apetytu, ble brzucha, ble gowy, draliwo, lk, skonno do paczu, nasilenie lub

pojawienie si tikw, tachykardia, nadcinienie

INHIBITOR WYCHWTU ZWROTNEGO NORADRENALINY atomoksetyna (zarejestrowana do leczenia od 2002r)

wysoka skuteczno

podawana codziennie

efekt terapeutyczny po 2 tygodniach

dziaa przeciwtikowo

Dziaania uboczne: spadek aknienia, ble brzucha, zawroty gowy, draliwo, zmiany nastroju, przeciwwskazany przy chorobach

wtroby

LEKI DO LECZENIA ADHD ZAREJESTROWANE W POLSCE

METYLOFENIDAT

blokuje wychwyt zwrotny noradreneliny i dopaminy

przez neuron presynaptyczny i zwiksza uwalnianie monoamin

do przestrzeni neuronalnej

krtko dziaajcy forma Oros forma CR

3H 10-12 H 6H

LEKI DO LECZENIA ADHD ZAREJESTROWANE W POLSCE

ATOMOKSETYNA

selektywny silny inhibitorem presynaptycznego nonika noradrenaliny

przypuszcza si, e dziaa ona nie wpywajc bezporednio na noniki serotoniny czy dopaminy

DAWKOWANIE: 0,5 mg/kg mc przez tydzie; potem 1,2 mg kg mc

http://leki.urpl.gov.pl/

ADHD- LEKI FAKTY

Leki w adhd dziaaj jak w:

nadcinieniu lub cukrzycy

POPRAWIAJ FUNKCJONOWANIE

I OBNIAJ RYZYKO POWIKA

NIE LECZ JAK W ANGINIE

ADHD- LEKI FAKTY

FAKT metylfenidat pierwsze leczenie ADHD1937r

FAKT metylfenidat pierwsze zarejestrowanie do leczenia ADHD 1955r

FAKT w USA w latach 70 XXw. 7% rozpozna 10-20% leczonych

FAKT w USA 70-80% recept wypisuje lekarz rodzinny

FAKT w Polsce metylfenidat TYLKO na cile kontrolowane recepty

FAKT podanie leku tasze i mniej angauje otoczenie

FAKT niektre leki pomagaj niektrym dzieciom

FAKT czasem pomaga dopiero czwarty lek

FAKT dziaanie niektrych lekw ujawnia si po kilku tygodniach

FAKT leki maj dziaania uboczne

FAKT leki wymagaj stosowania si do wskaza lekarskich

ADHD- LEKI FAKTY

LEKI DZIAAJ NA ZASADNICZE OBJAWY

FAKT dziecko atwiej si skupi podczas pracy i nauki

FAKT dziecko bdzie pracowa duej bez przerw

FAKT dziecko zacznie lepiej sysze co si do niego mwi

FAKT dziecko bdzie mniej ruchliwe

FAKT dziecku bdzie atwiej zapanowa nad emocjami

ADHD- LEKI MITY

MIT lek zastpi wychowanie i nauczanie

MIT lek poprawi motywacj do nauki

MIT lek spowoduje, e dziecko bdzie dostawa pitki i szstki

MIT lek zmieni postaw dziecka bitego (agresja za agresj)

MIT lek zmieni psychik dziecka

MIT lek jest zawsze szkodliwy

MIT lek na pewno uzaleni

ADHD- LEKI OBAWY

RODZICE: lek zmieni psychik dziecka

lek zmieni dziecko

lek uzaleni

lek moe zaszkodzi

lek wpynie na rozwj

NASTOLATKI: jeli bior leki jestem psycholem

nigdy nie bd mg prowadzi auta

bd mie kopoty z seksem

bd musia bra leki cae ycie

jeli bd bra lek w szkole wszyscy si dowiedz

CZY WARTO LECZY ADHD ?

Documents

ADHD - tpd-szczecin.home.pl · ZABURZENIA UWAGI • częste niezwracanie uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, lub innych czynnościach • częste