1

N Pk`åºÜ«∞ #=∞:N Pk`åºÜ«∞ #=∞:N Pk`åºÜ«∞ #=∞:N Pk`åºÜ«∞ #=∞:N Pk`åºÜ«∞ #=∞:

â◊√Éè í=∞ã¨∞ Îâ◊√Éè í=∞ã¨∞ Îâ◊√Éè í=∞ã¨∞ Îâ◊√Éè í=∞ã¨∞ Îâ◊√Éè í=∞ã¨∞ Î JqѶ¨∞fl=∞ã¨∞ ÎJqѶ¨∞fl=∞ã¨∞ ÎJqѶ¨∞fl=∞ã¨∞ ÎJqѶ¨∞fl=∞ã¨∞ ÎJqѶ¨∞fl=∞ã¨∞ Î

Pk`«º ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú≥̀Å∞QÆ∞ Ѩ̂ Œº J#∞"å Œ̂=Ú

J=∞~°"åk ã¨∞„|Ǩχ}º nH∆̃̀ «∞Å∞ M.Tech.

2

`˘e ѨÅ∞‰õΩN~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ ÉèíQÆ=O`«∞_Õ Jx H©iÎOz H˘xfl "ÕÅ

ã¨O= «̀û~åÅ∞QÍ Ñ¨Ólã¨∞Î#fl"å~°∞ L

3

H˘eKå~°∞. ZO Œ̂∞Hõx? ã̈~åfi «̀‡ «̀fi"Õ∞ ̂ ≥·= «̀fi=Ú. ã̈~°fi=∂#= „¿Ñ=∞#∞

q∞Oz# ≥̂·= «̀fiO ÖË̂ Œ∞. =∞i XHõ =∂#=Ù_»∞ Õ̂=Ù_≥· H˘xfl "ÕÅ

Uà◊√§ ѨÓlOѨ|_»∞ «̀∞O>Ë H˘xfl HÀ@¡ ã¨O= «̀û~åÅ #∞Oz Õ̀[ã¨∞û

^•fi~å r=ÙʼnõΩ PǨ~°O, „áê}O Wã¨∞Î#fl ã¨∂~°∞ºx ^Õ=ÙxQÍ

ѨÓlOK«_»O `«Ñ¨C ZÖÏ J=Ù`«∞Ok? HÍ^ŒŒ∞. "åb‡H˜ K≥Ñ≤Ê#

~å=∂Ü«∞}OÖ’ Pk «̀º ǨÏ$ Œ̂Ü«∞=Ú J

4

~å=∂Ü«∞}ÏO «̀~°æ̀ « QÍ è̂Œ.

ã̈∂~°∞ºx Ñ̈~°OQÍ

5

P~ÀQƺO =ã¨∞ÎO Œ̂x "Õ̂~ K≥áêÊÖÏ. â◊s~° ̂ •~°¤» ºOQÆÅ "å_»∞ =∂#ã≤Hõ

P~ÀQƺO á⁄O Œ̂∞`å_»∞? "å_çH˜ ã¨Ç¨Ï[OQÍ

6

Pk «̀º ǨÏ$ Œ̂Ü«∞=Ú

1. «̀̀ À Ü«Ú Œ̂ú Ѩi„âß#ÎO ã¨=∞ˆ~ z#ÎÜ«∂ ã≤÷̀ «"£∞

~å=}O Kå„QÆ̀ À Œ̂$ëêìfi Ü«Ú^•úÜ«∞ ã¨=ÚѨã≤÷̀ «"£∞.

2. ≥̂·= ≥̀·â◊Û ã¨=∂QÆ=∞º „ Œ̂+¨µì=∞ ÉèϺQÆ̀ À ~°}"£∞

LѨQÆ=∂º „|g „^•=∞ =∞QÆ™Èκ ÉèíQÆ"å

7

ã‘II JK«Û@ N~å=Ú _»x ~å=}∞`˘ KÕÜ«∞K«∂_» Õ̂= «̀Å`À ‰õÄ_ç =zÛ

PQÆãÎ̈º=Úx K«∂z, JÅã≤ Ü«Ú Œ̂ú=ÚÖ’#â◊„ «̀∞

8

6. ~°t‡ =∞O «̀O ã¨=Ú Œ̂º#ÎO Õ̂"åã¨∞~° #=∞ã¨̄ $ «̀"£∞

ѨÓ[Ü«∞ã¨fi q=ã¨fi#ÎO ÉèÏã¨̄ ~°O Éèí∞=

9

7. ã¨~°fi Õ̂"å «̀‡HÀ ¿ÇϺ+¨ Õ̀[ã‘fi ~°t‡ÉèÏ=#:

U+¨ Õ̂"åã¨∞~°QÆ}Ï

10

8. U+¨ „|Ǩ‡K« q+¨µ‚â◊Û t=ã¨̄ #Ì: „Ѩ*ÏѨu:

=∞¿ÇÏ„

11

9. Ñ≤̀ «~À =ã¨= ™êû è̂•ºÇ¨ºtfi

12

10. Pk «̀º: ã¨q`å ã¨∂~°º: ÉèíQÆ: ѨÓëê QÆÉèíã≤ÎÎ=∂

13

11. ǨÏi Œ̂â◊fi ã¨Ç¨Ï„™êiÛ ã¨ûÑÎ̈ ã¨Ñ≤Î ~°‡sz=∂

14

12. Ç≤Ï~°}º QÆ~°ƒù t≈t~°ãÎ̈Ѩ

15

13. "Àº=∞

16

14. P «̀Ñ‘ =∞O_»b =∞$ «̀∞º: Ñ≤OQÆà◊ ã¨û~°fi`åѨ#:

Hõqifiâ’fi =∞Ǩ Õ̀*Ï ~°HõÎ: ã¨~°fi Éèí"À Œ̂ƒù=:

Õ̀II ZO_» HõeyOK«∞ ≥̂·==∂, JO_»~°∂Ѩ,

Ñ≤OQÆà◊Ѩ٠=~°‚, âßâ◊fi`å, qâ◊fiÉèí~°Î!

Ѩ$käèq `åѨHõ, k#=∞}©, ~°∞kè~°=~°‚!

HÍ~°º HÍ~°}Éèí∂ «̀∞_®! Hõqq, ~°qq.

`åII F ̂ ≥·==∂ h=Ù h fHõ∆}"≥∞ÿ# ZO_»KÕ =∞O_çOK≥̂ Œ=Ù.

JO_»~°∂ѨÙ_»=Ù. Z~°∞ѨÙ~°OQÆ∞ HõÅ"å_»=Ù. =∞$ «̀∞º

ã¨=∂#∞_»=Ù. D Éèí∂q∞x ѨQÆ\˜"Õà◊Ö’ ̀ «Ñ≤OѨ KÕ¿ã

F ~°HõÎ=~°∞‚_® „ѨѨOK«OÖ’ [iˆQ Jxfl Ѩ#∞Å∂

17

15. #Hõ∆„ «̀ „QÆÇ¨Ï `å~å}Ï =∞kèáÈ qâ◊fiÉèÏ=#:

Õ̀[ ™ê=∞Ñ≤̀ Õ[ã‘fi ^•fi Œ̂âß «̀‡#fl"≥∂ã¨∞Î̀ Õ

Õ̀II ã¨~°fi „QÆǨÏ, `å~°, #Hõ∆„ «̀ ™êfiq∞h=Ù

qâ◊fi ã¨O~°Hõ∆HÍ! Õ̂=! qO «̀Q˘Å∞ѨÙ

ZÅ¡ Õ̀[O|∞ʼnõΩ Õ̀[g∞Ü«∞QÆÅ=Ù

^•fi Œ̂âß`å‡! W Õ̂ h‰õΩ Œ̂O_»q∞_»∞ Œ̂∞.

JII F ^Õ"å! PHÍâ◊=Ú#, „QÆǨÏ=ÚÅ∞, #Hõ∆„`«=ÚÅ∞,

`å~°Å‰õΩ h=Ù „Ñ̈Éèí∞=Ù. qâ◊fi=Ú#∞ ã̈O~°H̃∆OK«∞ "å_»=Ù.

Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# ̀ Õ[=ÚÅ∞ QÆÅ Jxfl\H̃̃ h"Õ ̀ Õ[=Ú#∞

Xã¨OQÆ∞K «∞O\ ˜q. ^•fi^ Œâ ◊ Pk`«∞ºÅ∂ h"Õ

J~Ú=Ù

18

16. #=∞: ѨÓ~åfiÜ«∞y~°ÜÕ∞ ѨtÛ"Õ∞ y~°ÜÕ∞ #=∞:

*’ºu~°æ}Ï

19

17. [Ü«∂Ü«∞ [Ü«∞Éèí„^•Ü«∞ ǨÏ~°ºâßfiÜ«∞ #"≥∂#=∞:

#"≥∂ #=∞ã¨ûǨτ™êOâ’ Pk`åºÜ«∞ #"≥∂#=∞:

Õ̀II [Ü«∞=Ú HõeyOK«∞ ≥̂·==∂ [Ü«∞=Ú h‰õΩ

q[Ü«∞ HÍ~°HÍ! ǨÏi`åâ◊fi! "ÕÅ#∞ «̀∞Å∞

"Õ~Ú H˜~°}ÏÅ "≥Å∞Q˘O Œ̂∞ "ÕÅ∞Ñ‘=Ù

Jku Ѩل «̀∞_» „Ѩ} «̀∞Å #O Œ̂∞H˘#∞=Ú.

`åII F ^≥·==∂! JO^ŒiH© [Ü«∞=Ú#∞ HõeyOKÕ h‰õΩ[Ü«∞=∞QÆ∞ QÍHõ. h=٠ǨÏi`åâ◊√fi_»=Ù, "Õ~ÚH˜~°}ÏÅ`À "≥eyáÈÜÕ∞ ^Õ=Ù_»=Ù. h"Õ JkuѨ٠„` «∞_ »=Ù. J\ ˜ ì F „Ñ¨É è í∂! h‰õΩ "ÕÅH˘nÌ#=∞™ê¯~°=ÚÅ∞. JO Œ̂∞H˘#∞=Ú.

20

18. #=∞ L„QÍÜ«∞ g~åÜ«∞ ™ê~°OQÍÜ«∞ #"≥∂ #=∞:#=∞: Ѩ̂ Œ‡„ѨÉè’^•Ü«∞ =∂~åÎO_®Ü«∞ #"≥∂ #=∞:II

Õ̀II cèHõ~åHÍ~°! F g~°! "≥∂HõiO «̀∞"ÕQÆ=ÚQÆ áÈ=Ù ã¨OKåi! "ÕÅ#∞ «̀∞Å∞Hõ=∞ÅÉÏO è̂Œ"å!

21

19. „|¿Çχâß

22

20. «̀"≥∂Ѷ̈∂flÜ«∞ Ç≤Ï=∞Ѷ̈∂flÜ«∞ â◊„ «̀∞Ѷ̈∂fl Ü«∂q∞`å «̀‡

23

21. «̀ÑÎ̈ Kåg∞Hõ~åÉèÏÜ«∞ =ǨÏflÜÕ∞ qâ◊fi Hõ~°‡}Ë#=∞ãÎ̈"≥∂aèxѶ̈∂flÜ«∞ ~°∞K«ÜÕ∞ Ö’Hõ™êH∆̃}Ë.

Õ̀II «̀ÑÎ̈ HÍOK«# â’Éèí̀ À nÑ≤Î

24

22.

25

23. U+¨ ã¨∞¿ÑÎ+¨µ *ÏQÆiÎ Éèí∂ Õ̀+¨µ Ѩix+≤ª̀ «:U+¨ K≥·"åyfl Ǩϟ„`«O K« Ѷ¨ÅO K≥·"åyfl Ǩϟ„u}Ï"£∞

Õ̀II „áê}∞ÅxflÜ«Ú x„ Œ̂Ö’ |_»e Ü«ÚO_»"Õ∞Å∞H˘x xOy "åºÑ≤Oz "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»∞JyflǨϟ„ «̀∞=Ú ÉèÏ#∞_Õ JyflǨϟ„ «̀Ѷ̈Å=Ú Jk ‰õÄ_»

26

24. "Õ^•â◊Û „Hõ`«=â‹·Û= „Hõ`«∂

27

25. U # =∂Ѩ̀ «∞û Hõ$¢KÕÛù+¨µ HÍO`åˆ~+¨µ ÉèíÜÕ∞+¨µK«H©~°ÎÜ«∞

28

26. ѨÓ[Ü«∞ Ãã· fi# "Õ∞HÍ„QÀ Õ̂= Õ̂=O [QÆ̀ «Êu"£∞U «̀„uÎQÆ∞}˜̀ «O [áêÎ fi Ü«Ú Õ̂ú+¨µ q[Ü«∞+¨ºã≤.

Õ̀II ~å=∞! UHÍ„QÆ z`åÎ# J=∞~°∞ʼnõΩ#∞Õ̂=Ù_Ò Ö’Hõ qÉèí∞_≥·# k#Hõ~°∞_ç

29

27. Jã≤‡

30

`åII P q è̂ŒOQÍ Pk «̀º ǨÏ$ Œ̂Ü«∞O LѨ̂ ÕtOz JQÆãÎ̈º=∞Ǩ=Úx

"≥o§áÈQÍ, Q˘Ñ¨Ê Õ̀[ã≤fi J~Ú# N~å=∞K«O„ Œ̂∞_»∞ JѨC_»∞

Ü«Ú^Œú=ÚÖ’ Hõey# `«# =∞#ã¨∞ûÖ’x zO`«#∞ =∂x

JÑ̈Ê\H̃õÑ̈C_Õ Ñ̈~°=∞ „Ñ‘u`À, ã̈O`À+̈=Ú`À Pk «̀º Ç̈Ï$ Œ̂Ü«∞

™È΄ «̀=Ú#∞ ѨiîOK« xâ◊Û~ÚOK«∞ H˘

31

ã‘II PK«=∞#=Ú KÕã≤ JѨÙ_»∞ N~å=ÚO_»∞

K«∂z `å â◊√^Œ∞ú_≥· ã¨∂~°º^Õ=Ù

Pk «̀ºÇ¨Ï$ Œ̂Ü«∞O|∞ K«k"≥ =Ú=∂‡~°∞Å∞

á⁄Ok ã¨O`À+¨O|∞ ѨÓ

32

=K≥Û#∞. ̂ Õ= «̀Å =∞ è̂Œº# LO_ç "≥Å∞QÆ∞Å∞ l=Ú‡ «̀∂ P ã̈∂~°º Õ̂=Ù_»∞

~å=Úx K«∂z, F ~å=∂! WOHÍ PÅâ◊º"Õ∞Å? D Ü«Ú Œ̂ú=Ú#

~å=}Ïã¨∞~°∞x Ѩi=∂~°∞Û=Ú. ã¨O Õ̂Ç≤ÏOѨ‰õΩ=Ú Jx J