advalvas | jaargang 60 | nr8

Onafhankelijk magazine van de vrije Universiteit — www.advalvas.vU.nl

Nieuw: vlek-overschrijdend werkgedrag

Wat is er mis met het onderwijs aan de VU?

Studenten over de vloer bij Connie Palmen

Jasmijn Kerklaan schuift met Lanx aan tafel bij daklozen

50 tinten beton — een wintervertelling pag 10

nr 819 december 2012

advertentie

ADVALVAS

Dinsdag 11 december 2012, 21.00 »

Studentenvereniging Lanx trakteert daklozen op een diner in hun pand aan

de Nieuwezijds Voorburgwal. Zie ook P6Foto peter gerritsen

Jasmijn Kerklaan schuift aan tafel bij daklozen 6

Een meter sneeuw tegen de glazen VU-entree. Binnen is de nacht broeierig 10

Volgens Connie Palmen moet literatuur persoonlijk zijn. Niet snobish 16

Klagende studenten, overwerkte docenten. Waar gaat het mis? 18

En verder Online 4

Opinie: Hindostanen 8 Column: Cees Withagen 9

Onderzoeksnieuws 14

Brieven/Nieuwe lichten 23

Opinie: academische kern 24

Column: Roos 25 Campus: smart@work 26

OR 28

Cultuur: theater en restaurant 30

Sleutelgat 31

Griff 32

inHOUD jaargang 60 — nr 8

3

RedactieadresDe Boelelaan 1105kamer 1-D-401081 HV [email protected] SchilpRedactieFloor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed VisserEindredactieWin CastermansSecretariaatBarbara Vazquez,(020) [email protected] OntwerpLuis Mendo - GOOD Inc. VormgevingRob Bömer, rbbmr.nl

MedewerkersDick Roodenburg (Griffioen), Rianne Lindhout, Anita Mussche (redacteuren a.i.), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle VrindtsCopyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, AmsterdamVU-advertentieszie secretariaat Commerciële advertentiesBureau Van Vliet, (023) 5714745 DrukSenefelder Misset, Doetinchem

ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE VRIJE UNIVERSItEIt

VU nU

Coverillustratie Lisa Dröes

Het volgende nummer verschijnt op 9 januari 2013.

nr 8 — 19 december 2012

nr 8 — 19 december 2012 ADVALVAS4

Laatste nieuwsDagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl

FOtO

Olav

Sch

olte

n

SRVU’ers zetten op 5 december drie houten bankjes van Ikea op de plek waar voorheen die grote bank stond. Hún bank. “Die bank was voor iedereen

hét meeting point”, zegt Olav Scholten van de SRVU. Als je een afspraak maakte, was het van: om

vier uur bij de bank.”De oude bank is weggehaald omdat de hal wordt gerenoveerd. Scholten: “Er gebeurt daar nog helemaal niks, dus volgens ons had die bank daar nog wel even kunnen staan.” De Facilitaire Campus Organisatie heeft comfortabele loungemeu-bels in het vooruitzicht gesteld.

“Maar die komen er pas volgend voorjaar”, zegt Scholten. “Dat vinden wij niet kunnen, dus hebben we deze bankjes gere-geld.” Een paar dagen later zijn de bankjes weer weg omdat de verbouwing toch oprukt. (PB)

Lees het hele bericht op advalvas.vu.nl>nieuws>6 december.

Studenten willen hun bank terug

“Normaal houdt de student op met zijn studie, maar nu houdt de studie ermee op”, grapt Luc Buitelaar (18), sinds een week eerste-

jaars politicologie. Hij en achttien medestudenten hoorden begin december dat hun afstudeerrich-ting maatschappijwetenschappen per direct wordt geschrapt.De gedupeerde studenten hebben lang over hun studiekeuze gedaan. Luc heeft een jaar lang met een studieadviseur naar een geschikte studie gezocht. Eerste-jaars Maura van de Velde (18)

begon zich al in de vierde op de middelbare school te oriënteren op een vervolgstudie. De vakken die werden aangeboden leken haar interessant en er lagen baan-perspectieven in haar interesse-gebied. “Het voelde best speciaal toen ik me einde-lijk had ingeschreven. toen ik van de afschaffing hoorde, heb ik keihard gehuild en dat doe ik bijna nooit.”Lili-Anne de Jongh, tweedejaarsstudent (23), was vooral blij met het

interdisciplinaire karakter van de studie. “Waar het precies mis is gegaan, is mij nog steeds niet duidelijk. Het is raar als je de week daarvoor nog je opleiding hebt gepromoot op een middelba-

re school en dan het volgende weekend in landelijke kranten leest dat je opleiding niet meer bestaat.” (KA)

Lees meer reacties op advalvas.vu.nl>nieuws> 13 december.

Opleiding stopt: ‘ik heb keihard gehuild’

Studentenvakbond SrvU ondernam keiharde actie tegen het verwijderen van de grote houten bank in de ontvangsthal van het hoofdgebouw.

reacties van studenten maatschappijwetenschappen, de afstudeerrichting die onlangs per direct stopte.

› Eindelijk nieuwe universitaire cao

› Speurneuzen gezocht

› ‘Ik verdien geen literaire prijs’

› Win het prijswinnende boek Smartsize me en word slank!

› Strenger toezicht voor ziekenhuis en universiteit

› Juristen maken gehakt van nieuw drugsbeleid

› ‘Ik heb keihard gehuild toen ik hoorde dat mijn opleiding werd opgeheven’

› Meer diploma’s door langstudeerboete

› Twee jonge VU-wetenschappers krijgen Rubicon-beurs

› Onderzoek administratie Kindergeneeskunde VUmc

› Kleine studies krijgen geen steun van minister

› VVD en PvdA: ‘Studieschuld niet registreren bij BKR’

› Kristien Hemmerechts zoekt studentregisseurs

› Fraude door Utrechtse bollebozen

› Wetenschap 11 december 2012

› ‘VSNU moet kleine talen redden’

› Kristien Hemmerechts start biografieproject tijdens kerstviering

› Meer tussentijdse uitval eerstejaars

› ‘Instemmingsrecht over begroting gaat erg ver’

Veel uitval

Tien procent van de eerstejaars op universitei-ten stopte afgelopen studiejaar binnen vijf maanden. Dat blijkt uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs. Eerder stopte jaar-lijks 8,1 tot 9,5 procent op de universiteiten. De oorzaken zijn onbekend, maar mogelijk speelde het bindend studieadvies een rol, net als de dreiging van de langstudeerboete. Als

angst voor hoge kosten een rol speelt, groeien de uitvalcij-fers misschien nog wel verder. (HOP)

Lees meer over de cijfers op advalvas.vu.nl>nieuws>10 december.

nr 8 — 19 december 2012ADVALVAS 5

Online

(Re)tweetsEen selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

@brokking@nrc: alcohol is al 7 miljard jaar gelijk, geruststellend. Maakt dat ik me bij voel dragen aan de continuïteit als ik nuttig16-12_Atoom- en laserfysicus van de VU Wim

Ubachs die deze ontdekking deed, vindt het zelf ook wel een beetje jammer. Als de megatelescoop in Duitsland in de wolk alcohol op 7 miljard lichtjaar bij ons vandaan had laten zien dat de massaverhouding tussen protonen en elektronen wel was veranderd, was dat spannend geweest voor de natuurkunde.

@MMFlintThis morning a crazy man attacked 22 children at an elementary school- in China. But all the crazy man had was a knife. Number of dead? Zero15-12_Waarmee Michael Moore het punt dat hij in

2002 maakte met zijn film Bowling for Columbine maar weer even kracht bij zet. Weinig Amerikanen zijn het met hem eens. Het draagvlak voor strengere wapenwetgeving daalt juist al decennia. Volgens peilingen is zo’n 44 procent voor strengere wapenwetten, twaalf jaar gelegen was dat nog 66 procent.

@VUamsterdamVU-docent @SteenhuisIngrid wint Nationale Schrijfwedstrijd 2012 voor boek Smartsize Me: http://ow.ly/g5T0L14-12_Met Smartsize me kun je je nooit meer van

de domme houden. Word jij al dik van een hap lucht? Mooi niet. Het boek uit 2011 won 13 december de Gouden Veer, een prijs van wetenschapsfinancier NWO/ZonMw ter bevordering van begrijpelijkheid van communicatie. Dit jaar was preventieve gezondheidszorg het thema.

@VUfpp#Leerkrachten en drukke/ongeconcen-treerde kinderen gezocht voor #VU project Druk in de Klas aanmelden kan via http://www.drukindeklas.nl 12-12_Drukke en ongeconcentreerde kinderen:

etiketje ad(h)d erop, pilletje erin en dat is dat. Niet meer. Klinisch psychologen van de VU importeerden een leerkrachtmethode uit de VS die kan voorkomen dat deze kinderen in de ggz terechtkomen. Het lijkt prima te werken. Om dat te bewijzen volgt een onderzoek.

rené Smit: ‘We zijn een te complexe organisatie’

MagerMagere modellen uitsluiten van werk is ineffectief en onrechtvaardig, vindt model en masterstudent Angela Willemse. advalvas.vu.nl>opinie

SchaatsenDe razende reporter ging naar de campusschaatsbaan voor één dag. Daar schaatsten studenten voor baby’s. advalvas.vu.nl>razende reporter

Help!twijfel over je studie kan op elk moment toeslaan, of je nu eerstejaars of laatstejaars bent. Studentendecaan Marjorie Wielkens geeft raad. advalvas.vu.nl>tips&trucs

cvb-voorzitter René Smit heeft er begrip voor dat het grootste deel van de raad van toezicht 13 december

opstapte. “Het is te prijzen dat de mensen zelf deze beslis-sing nemen. Ze zijn verant-woordelijk voor het toezicht op VU en VUmc en als daar ferme kritiek op wordt geuit, moet je daar conclusies aan verbinden.”Die kritiek kwam van een door de raad zelf ingestelde

onderzoekcommissie. Smit is het in hoofdlijnen eens met de conclusies. “We zijn een te complexe bestuurlijke organi-satie waardoor het toezicht op grote afstand van de werkplek is komen te staan. We waren al bezig die lijnen korter en doorzichtiger te maken. Daar-om is Windesheim weer in een aparte organisatie onder-gebracht.”Smit benadrukt goede erva-ring te hebben gehad met de toezichthouders. “twee van

hen, Frans Leijnse en Alexan-dra Schaapveld, hielden zich al extra met de universiteit bezig, en ik kan zeggen dat ze me regelmatig stevig bij de lurven hebben genomen en flink hebben doorgevraagd over wat er aan de universiteit speelt. En dat is ook hun taak. Goed en stevig toezicht is noodzakelijk.” (DdH)

Lees meer over deze verwikkelingen op advalvas.vu.nl>nieuws> 13 december.

twitter.com/advalvas_vufacebook.com/advalvas

issuu.com/advalvas

eerSte jaarS

6

‘ Misschien was de dakloze ooit student’

‘ik ga ze alles vragen wat

ik weten wil’

Student Jasmijn Kerklaan


in actie

Jasmijn Kerklaan, vierdejaars bewegingswetenschappen, blaast nieuw leven in het kerstdiner voor daklozen bij Lanx.

DOOR WIN CASTERMANS FOtO PEtER GERRItSEN

wat heb je met daklozen? “Ik ken er geen, dus heb er ook geen ervaring mee. Maar ik heb geen oordeel erover en sta er helemaal open voor. Of

ja toch, ik ken de meneer bij Albert Heijn, maar dat is het dan ook. Die staat altijd mondharmonica te spelen. Daklozen die muziek spelen op straat of iets anders doen, komen over als heel gezellige mensen. Maar echt bedelen, dat snap ik niet zo.”

Ze moeten wel iets doen voor hun geld… “Dat klinkt ook weer zo bot. Ik loop er niet met een boog omheen, maar als iemand alleen zijn handen ophoudt om geld te krijgen, dan denk ik: probeer iets te doen, laat je goede wil zien.”

Waarom wil je iets voor hen doen? “Het klinkt cliché, maar het geeft me een heel goed gevoel als ik iets doe voor mensen die het hard kunnen gebruiken. Daar ben ik achtergekomen op het kinderkamp in Vlieland. Daar werkte ik twee zomers als begeleider en hopelijk kan ik dit nog twee jaar doen. Het kamp is bedoeld voor kinderen die het thuis niet zo goed hebben en om financiële redenen niet op vakantie kunnen. Ik vind het fijn om te zien dat die kinderen er zó blij mee zijn.”

En nu ga je daklozen blij maken? “Ja, dat hoop ik wel. Na twee jaar overslaan

Wat wil jij weten van hen? “Nienke Beek van AmsterdamCares vertelde me dat daklozen vaak heel open zijn. Als je maar durft te vragen, komen er hele verhalen uit. Ik vraag dus alles wat ik weten wil. Geven ze geen antwoord, dan praat ik over koetjes en kalfjes en niet over hun verleden. Maar de meesten houden niet op met praten, volgens Nienke.”

Wat ga jij dan vragen? “Waarom ben je dakloos? Hoe is het zo gekomen? De meesten zijn verslaafd aan drugs of alcohol, waardoor ze familie, vrien-den, huis en geld zijn kwijtgeraakt. Ik ben benieuwd naar hun verhaal. En of ze ook gelukkig kunnen zijn met hun situatie. Ik hoop dat ze elkaar kunnen motiveren om er iets van te maken. Door zo’n kerstdiner komen er natuur-lijk niet minder daklozen, maar wij hopen ze een gezellige avond te geven. Studenten kunnen er ook nog wat aan hebben. Er zijn genoeg daklozen die vroeger een normaal leven hebben gehad. Ze zijn niet dakloos geboren! Misschien zijn ze ook wel student geweest, dat kan!”

Koop jij Z!, de daklozenkrant? “Nee, maar ik geef weleens geld. Dat is slecht, hè. Je moet hem kopen, anders wordt de oplage steeds lager en kan die niet voortbestaan.”

Benieuwd naar het kerstdiner? Zie Vu Nu op pag. 3.

organiseert de goededoelen-commissie LanxCares op dinsdag 11 december weer een kerstdiner voor daklozen. Wij werken samen met de organisatie AmsterdamCares die de daklozen voor ons selecteert. Van de 1200 daklozen in Amsterdam slaapt ongeveer de helft ’s nachts buiten en de andere helft in opvangcentra. Uit die laatste groep ontvangt Lanx mensen. Ze moeten min of meer betrouwbaar zijn. Er worden dertig mensen uitgenodigd, van wie we er zo’n 25 daadwerkelijk verwachten.”

Wat doe jij in die commissie? “Ik regel de geldzaken. Organiseren vind ik altijd leuk, of het nou een gewoon feest is of een diner voor daklozen.”

Hoe ziet de avond eruit? “We begin-nen om zes uur, dan krijgt iedereen twee consumptiebonnen van Lanx. De leden kunnen gewoon op hun naam drinken en halen dan ook een drankje voor hun dakloze. Per dakloze zijn er drie studen-ten. We hebben al mooi servies en tafel-linnen; het moet echt kerst uitstralen. Voor-, hoofd- en nagerecht zijn geca-terd, want voor tachtig mensen koken redden we niet. En tussen de gerechten speelt een daklozenband van vijf man. Na het nagerecht kun je natuurlijk nog blijven hangen. Aan het eind krijgen de daklozen óf warme sokken of een muts cadeau. Iets praktisch.”

Ben je niet bang dat ze te veel drinken? “Daar wordt natuurlijk wel enigszins op gelet. Al gaat het er ook wel vooral om dat ze echt genieten van de avond, dus de nadruk ligt er niet op.”

Jasmijn Kerklaan

CV

1991 geboren 27 april, Leiderdorp

2009 vwo-diploma

2011 en 2012 begeleider kinder-kamp op vlieland (komende twee zomers ook nog)

2009-heden bewegingsweten-schappen, vU

Lanx-cares-commissie

Fiscus, regelt geldzaken

Werkt samen met amsterdamcares http://amsterdam.nederlandcares.nl

reageren? mail naar [email protected].

nr 8 — 19 december 2012 ADVALVAS

Samenleving Opinie

8

DOOR CHAN CHOENNI BEELD BAS VAN DER SCHOt

Hindostanen zijn de afstam-melingen van de voor-malige contractarbeiders die uit India naar Suri-name werden gebracht. Suriname werd in 1975 onafhankelijk. Een grote

groep Hindostanen migreerde vooral vóór de onafhankelijkheid van Suriname naar Nederland. Over het algemeen zijn Hindostanen nauwelijks zichtbaar. Het zijn stille immigranten en hun imago is dat zij een succesvolle groep vormen. Dat klopt ten dele. Gelet op de achterstands-positie waarin zij verkeerden in Suri-name, hebben zij zich als groep na hun emigratie in Nederland relatief snel opge-werkt. Vooral onder de tweede generatie zijn velen succesvol. Het is niet ongebrui-kelijk dat de kinderen van Hindostaanse ouders die nauwelijks geschoold waren bijvoorbeeld academische studies hebben voltooid. Jonge Hindostaanse meisjes hebben zelfs gemiddeld een hoger oplei-dingsniveau dan jongens.Maar er zijn ook Hindostaanse jongeren die op het vmbo zitten en tot de groep voortijdige schoolverlaters behoren. Er zijn ook Hindostaanse werklozen en jongeren die in de criminaliteit zijn terechtgekomen. Ook in sociaal opzicht zijn er problemen. Er is sprake van een hoge prestatiedruk. De snelle verande-

Help de zwakkere HindostanenHulpverleningsinstellingen moeten meer oog hebben voor de minder succesvolle Hindostanen, vindt hoogleraar Chan Choenni.


Het lijkt erop dat de betreffende politie-man disproportioneel heeft gehandeld. De jongeman zelf heeft een strafblad. Familieleden, vrienden en kennissen en de Hindostaanse gemeenschap hebben vrij gematigd gereageerd op deze drama-tische gebeurtenis. Het is zaak dat er een gedegen onderzoek plaatsvindt naar deze schietpartij en de juiste conclusies worden getrokken. Hindostanen kiezen niet voor confron-tatie, maar eerder voor harmonie. De ‘waardige’ reactie op het doodschieten van de Hindostaanse jongeman getuigt hiervan. Hulpverleningsinstellingen zouden meer dan voorheen ook hun blik moeten richten op deze groep. Binnen de Hindostaanse gemeenschap in Neder-land zou meer oog moeten zijn voor de groep die niet of minder succesvol is en voor degenen die aan de zelfkant van de samenleving zijn terechtgekomen. Een evenwichtig beeld van de Hindostaanse gemeenschap in Nederland is hard nodig. Er moet weer etnisch specifieke hulpver-lening komen voor degenen die dat nodig hebben.

Chan Choenni is bijzonder hoogleraar Hindostaanse migratie

Hindostanen zijn de afstammelingen van de voor-malige contractarbeiders die uit india naar Suriname werden gebracht. Hindoestanen zijn een groep: daarmee wordt gedoeld op de hindoes (gelovigen). Hindostanen, daar vallen ook moslims onder.

ringen leiden tot de nodige spanningen en communi-catieproblemen. Ook zijn er verhoudingsgewijs veel zelfmoordpogingen. Ruim tien jaar terug waren er nog gesubsidieerde, speci-fiek etnische voorzieningen zoals hulpverlening en welzijnswerk. Deze zijn echter wegbezuinigd. Het zicht op problemen binnen de Hindostaanse gemeenschap is hierdoor verminderd. Recentelijk is op station Holland Spoor in Den Haag een zeventienjarige Hindostaanse jongeman die niet reageerde op het bevel van de politie doodgeschoten.


FOtO

Stu

diov

U/ri

eche

lle va

n de

r val

k

WiSSelcolumncees Withagen, hoogleraar milieueconomie

cOlUmn

er klinken al lang alarmerende berichten over de opwarming van de aarde en de moge-lijke schadelijke gevolgen, vooral in de armste delen van de planeet. Er worden vele ‘toppen’ gehouden om

de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, maar geen ervan is een succes. Onlangs is er weer niets bereikt in Doha, hoewel de Nederlandse bewindsvrouwe, geen minister want daar was de top niet belangrijk genoeg voor, tevreden terugkwam. Op de Climate Change Performance Index bungelt Nederland onder landen als de Verenigde Staten, Bulgarije en Indonesië, landen waar we vaak geringschattend over doen. Nu zijn lijstjes nooit van willekeur ontbloot, maar toch zou deze ranking ons pijn moeten doen. Waarom wordt er geen vooruitgang geboekt? Economen dragen enkele oorzaken aan. Er is sprake van globale externe effecten, want voor de ophoping van broeikasgassen maakt het niet uit waar ter wereld de ongeprijsde emissies plaatsvinden. Landen zijn soeverein, en dus vereist een oplossing: het vormen

Klimaat, en die dekselse economen

van coalities waarbinnen samengewerkt wordt. Het eerste probleem is dat het voor de wereld als geheel het beste is als alle landen meedoen, maar dat het voor elk land nog profijtelijker kan zijn om de terugdringing aan andere landen over te laten, vooral als de kosten hoog zijn. Coalities zijn groot als er globaal weinig te winnen valt, en helaas klein als er veel op het spel staat. Ergo, het echec van de ‘toppen’. Het tweede probleem is dat er bijvoorbeeld binnen Europa wel de wil bestaat om een markt voor emis-

sierechten in te stellen, maar dat het aantal rechten dat wordt uitgegeven veel te hoog is. Dit om tegemoet te komen aan gevestigde belangen. Daarom sorteert die markt geen effect. Individuele landen, Nederland voorop, zijn erg bang voor de concurrentiepositie van het eigen bedrijfsleven, ook al is daar empirisch gezien weinig reden toe. Nederland subsidieert fossiele brand-stoffen, zelfs met miljarden per jaar.

Een derde oorzaak lijkt scepsis over klimaatverandering te zijn. Ja, niets is zeker en de materie is complex. Maar dan is er juist alle reden om nu al actie te ondernemen. Zodra we een trend ontdek-ken, is het te laat. En dan is er, ten vierde, de groene para-dox. Beleidsmakers proberen de emissies van CO2 te beperken door via subsidies op zon en wind de transitie van olie en steenkool naar zon en wind sneller te laten plaatsvinden. Maar ze bereiken het tegenovergestelde. Wel snellere transitie, maar ook snellere uitputting van fossiele brandstoffen, want de olielanden laten natuurlijk geen goedkope olie in de grond zitten. Er is dus op korte termijn meer in plaats van minder emissie. Prominente VU-collega’s en anderen moeten vooral doorgaan met het ontwikkelen van duur-zame energievormen, die de concurrentie met fossiele brandstoffen aankunnen. Maar dat helpt alleen als de ‘politiek’ bereid is het kwaad bij de wortel aan te pakken. Daarvoor is een voortdurend stijgende belasting op fossiele brandstof-fen nodig.

Nederland subsidieert fossiele brandstoffen, zelfs met miljarden per jaar


10 nr 7 — 28 nOvember 2012 ADVALVAS

Wintervertelling

50 tinten betonROOS VAN RIJSWIJK ILLUStRAtIES LISA DROëS

ik word wakker van het belletje van de lift. Mijn mond smaakt naar de geur van oude kroeg. Er bromt hoofdpijn door mijn kop.“Het belletje van de lift”, zegt Wout. Ik kom overeind en kijk naar Wout. Voor we besloten hier te gaan liggen had hij gezegd dat het hem niets

kon schelen, maar dat hij niet kon slapen in een fucking natte spijkerbroek. Waarop hij zijn broek uittrok. Hij ligt onderuitgezakt op de oranje bank, zijn benen wijd, zijn ogen dicht. Naast hem ligt de fles whisky, haast leeg. Wout lult in zijn slaap. Er zit een gat in zijn boxer, bij zijn kruis. Ik probeer door het gat te kijken maar hij ligt te ver weg. Ik hoop dat hij zijn ogen nog even dichthoudt. Boven de boxer heeft hij een dikke trui aan en aan zijn voeten zitten zijn debiele moonboots. Zijn benen zitten vol met zwarte haren. Hij beweegt; liever naar buiten kijken, door het raam achter Wout. Daar is de lucht zwart en vol met sneeuw. Ik zou graag naar boven gaan want op de vijftiende verdieping is het uitzicht grandioos bij zonlicht, ik ben benieuwd hoe het in het donker is, of er veel lichten zijn van het ziekenhuis of het vliegveld. Ik ben benieuwd hoe laat het is. Ik ben benieuwd waarom het belletje van de lift klonk. Straks was het belletje een nachtwaker. Of een seriemoordenaar. Of mijn scriptiebe-geleidster.

De scriptiebegeleidster heeft schoenen met harde zolen aan, elke stap die ze zet galmt door in de stille hal. Sommige blinden hebben zich een systeem aangeleerd waarbij ze door het maken van klikjes met hun tong of

een apparaat objecten kunnen registreren, net als vleer-muizen. Ze kunnen lopen zonder blindenstok. Echolo-catie. Zou de nachtwaker aan zijn getik horen dat er zich twee vreemde objecten in de koffiehoek bevinden? Dat de twee objecten de vorm hebben van mensen, dat één ervan een ander geluid weerkaatst omdat zijn benen bloot zijn en dat de ander zijn adem inhoudt? Ruikt de seriemoordenaar zenuwen? Ik strek mijn been zo ver mogelijk uit, met zo min mogelijk geluid, zodat ik met mijn voet Wout wakker kan porren. Alleen zijn ogen gaan open, nu mag het, ze zijn rood. Hij beweegt verder niet, want hoort de voetstappen. “Kak”, zegt hij zacht. Dan smakt hij. Ouwe kroegsmaak spoel je weg met een slok verse drank; Wout pakt de fles. Zijn vingers zijn lang, zijn handen zien er zacht uit. Ik fluister: “Niet doen man”, maar hij draait de dop los zonder geluid en houdt hem triomfantelijk in de lucht. Om hem vervolgens te laten vallen. Klak. Op de tegelvloer. De voetstappen stoppen. Wouts mond hangt open. Mijn mond doet hetzelfde, omdat ik naar hem kijk. Dan rent onze bezoe-ker weg, er slaat een deur, het trappenhuis.

Wout heeft honger. We lopen voorzichtig door de univer-siteitshal. In de schachten beweegt weer een lift. In mijn ooghoek zie ik de sneeuw zeker een meter hoog tegen de glazen entree plakken. Hoe lang zijn we al binnen? Wouts fucking kater moet eten, zijn hoofd moet drinken, koffie, verdomme koffie, koud, verdomme koud, die tyfusbroek is nog steeds nat van de klotesneeuw. Van de klotewinter en de klotecontainer die verdomme vol zat met klotemeisjes. Wouts container, ónze container, vol met klotemeisjes. De whiskyfles spat kapot tegen een betonnen trap. De klap echoot, er klinkt een gil en daar-na horen we alleen een blazend geluid (Verwarming? Airco? Kopieerapparaten die ’s nachts spoken? Is het nacht? Ik zoek de klok), het matte stampen van Wouters moonboots en het piepen van mijn sneakers. Ik wil teruglopen en de trap schoonmaken, me verontschuldi-gen tegenover het beton, dat er ook niets aan kan doen en dat ons tenminste beschermt tegen de belachelijke weersomstandigheden buiten. Ik verwacht een zacht gekerm van de trap, ik zou zweren dat het grijze plafond bij iedere kwade uitroep een stuk zakt. Ik zweer dat ik de wanden hoorde gillen, een hoge, menselijke gil. Drank. Ik kan minder goed tegen drank dan Wout. Wout kan minder goed tegen beton dan ik. Ik kom uit Almere. Maar in het huis van zijn ouders is alles van hout. Het rook er naar openhaard toen ik er was, en naar gebraden vlees. De ramen waren groot en er viel licht op brede, marmeren vensterbanken. Zijn moeder was dik met roze wangen en armen waar je in wilt vluchten als je bang bent. Wout is nooit bang, waarvoor zou je bang moeten zijn als er geen fucking oorlog is? We brachten zijn posters (posters met borsten, posters met auto’s, posters met Elvis) naar ons studentenhuis in Groningen. Ik was zijn hulpje, omdat ik er het laatst bij was gekomen. Ik deed alles wat Wout zei. Er kwamen nieuwe jongens in

11

12 nr 8 — 19 december 2012 ADVALVAS

Wintervertelling

het huis wonen, nieuwe hulpjes, maar ik doe nog steeds alles wat hij zegt. Ik ging met hem mee naar Amsterdam, om dezelfde master te volgen in een betonnen doos die als thuis voelt. Vriendschap. We zijn vrienden. Matties. Ik noem hem Wout, net als iedereen. Hij heeft mij Lange genoemd, omdat hij naar boven moet vloeken als hij het tegen mij heeft.

wout houdt halt, hij heeft een steek in z’n zij omdat we steeds sneller liepen. Hij staat een beetje gebukt, met zijn mond licht open. Ik zou hem kunnen zoenen, maar dan zou hij me waarschijnlijk een vuist geven en nooit meer willen zien,

wat beter zou zijn, maar niet nu, nu nog niet. Hij komt overeind. Kak. tyfus. Wandelt verder. Ik loop achter hem aan, naar de mensa. Eten. Hij begint te rennen. Zijn billen zijn rond en gespierd, links, rechts, links, rechts, ik staar ernaar. Hij kijkt even om en ziet dat maar hij zegt niks, volgens mij kleurt hij. Wat betekent dat? Een mens kan om allerlei redenen van kleur verschieten. Door warmte en kou, door koorts, door drank, door schaamte en woede en inspanning en blijdschap en geilheid. Door een huidziekte. Door een klap.

Wout kijkt al niet meer. We rennen een trap af, langs de collegezaal die iedereen de vissenkom noemt en waar ik me altijd zo bekeken voel, nog een trap af, langs de reclame voor de Wereldwinkel waar ik nooit geweest ben, naar de mensa. We hebben twee keer eerder in de mensa gegeten. Op de master-introductiedag en voor een absurd laat tentamen. De eerste keer werd Wout ziek. In de trein naar Groningen kotste hij zijn over-buurvrouw en drie prullenbakjes onder. De tweede keer bestelde hij hetzelfde, want nu was hij getraind, zei hij. In de trein terug durfde ik niet bij hem in de buurt te zitten, alleen wat stoelen verder. Na een kwartier in de trein schreeuwde hij, maar zonder kots. “Lange”, riep hij, “check!” Ik ving de telefoon (alles gaat ooit stuk, zeg Wout altijd, Lange knikt) en las een e-mail: na een jaar wachten en reizen hadden we recht op twee units in een studentencontainercomplex aan de Zuidas. toen was het al begonnen met sneeuwen. Wout was naar mij toe gerend en bovenop me gesprongen om me te slaan, zo gelukkig was hij. Ik sloeg terug, ik was ook gelukkig. Hij rook naar winter en maggi.

Het ruikt naar maggi. tomatensaus. Naar eten. “Eten”, zegt Wouter.“Scherp”, zeg ik. “Lul. Lange.”Het licht staat aan in de mensa, fel, koud licht dat de muren nog harder maakt. Er zijn tafeltjes rondgestrooid die eruitzien alsof alles eraan vast blijft plakken. Een fietsenstalling, denk ik, misschien moet dit gebouw de grootste fietsenstalling van Amsterdam worden. Er tikt iets. Het oor van Wouter beweegt, dat gebeurt altijd als

hij iets plotselings hoort. Het oor is roze, er zit een haast onzichtbaar blond vachtje op, hij heeft oren zonder lellen. We blijven staan. Eten is goed. Mensen met eten zijn je vriend. Net zag ik dat het half twaalf is; we hebben al vijftien uur niks op, alleen whisky. “Volk”, roep ik. Het is leuk om volk te roepen, net of we in een oude film zitten. Ik moet om mezelf lachen. Wout zucht. Lange moet zijn bek houden, hij kijkt me lang aan als hij dat zegt. Dan zegt hij sorry. Maar Lange houdt zijn bek al.“Honger”, legt Wout uit. ter hoogte van de afruimband horen we gefluister.

in de keuken is niemand. Het tikken komt van een koelkast. Op een aluminium tafel staat een grote pan vol pasta en saus. Wout steekt zijn vinger erin. “Beetje warm”, zegt hij, en likt zijn vinger af. Ik wil zijn vinger zijn. Met bestek uit de bakken bij de kassa’s eten we pasta

uit de pan. Uit één pan, we lepelen tegelijk, we kauwen tegelijk, we slikken tegelijk, we kijken naar elkaar. We kauwen steeds sneller. Om onze monden zit saus, onze kinnen druipen. We blijven kijken, we knipperen zelfs tegelijk met onze ogen. Opeens stopt hij met lepelen. Hij schokt. Even denk ik dat hij stikt (in mijn hoofd oefen ik de heimlichmanoeuvre), maar hij grinnikt. Zijn ogen worden waterig. Hij probeert de pasta niet uit zijn mond in de pan te laten vallen en draait zich om, lacht zijn mond leeg op de keukenvloer. “Gekkenhuis”, zegt hij. Lange lacht mee.

13nr 8 — 19 december 2012ADVALVAS


Als we uitgegeten zijn is er nog driekwart pan over, de deksel gaat er weer op. Wout zegt dat er saus op mijn neus zit en veegt over mijn gezicht met zijn mouw om zijn hand. Dan rennen we naar de trap, het beton op, langs de whiskyfles die eigenlijk bedoeld was voor de eerste avond in onze unit. Met whisky maak je fucking friends. Op de eerste verdieping gilt Wout als een aap en ik brul mee; ik hoor een echo en een antwoord. We zijn niet bang. We gaan het trappenhuis in en rennen tot de derde, dan kunnen we niet meer.

wout hijgt harder dan ik, terwijl hij de sportieve is. We lopen met onze handen op onze volle buiken een stuk door de gangen. Het beton van de muren is witgeschilderd, er zitten nutteloze uitsparingen in. Na een paar stappen

ligt er een houten vloer op de tegels. Wout doet er een dansje op, misschien voelt hij zich thuis. Hij schreeuwt nog een keer. We zouden een filmpje moeten maken voor op Facebook. Ik zoek mijn telefoon in mijn zak, maar die zit in mijn sporttas bij mijn kleren en mijn paspoort en mijn portemonnee, en onze tassen liggen nog op de begane grond bij de oranje banken. De voet-stappen. Iemand anders heeft de open glazen deuren ook gezien. Misschien zijn wij niet de enigen die hun nieuwe woning niet in konden door dubbele inschrij-vingen. Slapen er misschien zwervers in het gebouw? Maken die pasta? Zijn de deuren op een kier gezet om dolende zielen tijdens deze belachelijke winter stiekem

Wisselwerkroos van rijswijk is masterstudent literatuurwetenschap en vaste columnist van advalvas.

lisa Droës is derdejaars aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht.

met regelmaat schrijft roos een tekst waarbij Lisa een tekening maakt, en andersom. de resultaten zijn te zien op hun beider blogs: http://voorwieditleest.wordpress.com (roos) en www.beeldreiziger.nl (Lisa).

van onderdak te voorzien? Door wie? Wanneer verdwijnt die meter sneeuw en wanneer gaan de treinen weer rijden en wat dan? Wouter zal in het houten huis van zijn ouders moeten logeren en ik in de betonnen stad van mijn vader. Dan studeren we af, over een jaar of zo, en dan vergeten we elkaar. Vergeet hij mij. Wat beter is, maar niet nu, nu nog niet. De whisky is uitgewerkt. Ik ga tegen een roodgeverfde muur zitten. Nobelprijswinnaar Henry van ’t Hoff kijkt vanuit zijn lijst naar me alsof ik in brand sta. Wout stopt met dansen en schreeuwen, maar lacht nog steeds. “Wat nou, Lange?”Ik duw mijn hoofd in mijn handen. We moeten naar beneden, maar ik ben zo moe. Dit is vreselijk en geniaal tegelijk. Mijn kop draait van de drank en mijn benen trillen van de trappen en van de uren die we door de sneeuw hebben gelopen, de sneeuw die tot mijn knieën en zijn bovenbenen kwam. Wout vond dat een goed idee, lopen vanaf Sloterdijk, waar onze trein strandde. Lopen, Lange, zei hij. Lange liep.

Hij laat zich op zijn hurken zakken, waarbij zijn knieën kraken. Ik voel zijn adem tegen de handen die ik voor mijn gezicht houd. We zeggen niets. Overal klinken voetstappen. Uit de agora komt zacht gepraat. Ik hoor het geritsel van een slaapzak. Iemand zegt: welterusten. We schrikken niet, we blijven stil, Wout blijft ademen. Achter mijn handen doe ik mijn ogen open. Ooit stopt het met sneeuwen, wat beter is, maar niet nu, nog niet, alsjeblieft nog niet.


icOO

n t

he n

oun

Proj

ect

Waarom sms, e-mail, Facebook, Linked-In én twitter, terwijl ze allemaal ongeveer hetzelfde doen: persoon-

lijke berichten uitwisselen? Eén systeem is genoeg, concludeert informaticus Jan-Mark Wams. Hij promoveerde 18 december en maakte een basisversie van een universeel systeem voor het uitwisselen van berichten dat bijna alle andere systemen vervangt.

Wams ontwikkelde daarvoor een nieuwe techniek die ook geschikt is om meerdere computersyste-men te laten samenwerken alsof het één systeem is. Een van de eigenschappen van de nieuwe techniek is dat alle gegevens veilig versleuteld op computers in het netwerk staan. Het is alsof informatie als een ‘gegevenswolk’ om de computer heen hangt, klaar voor gebruik. Doorontwikkeling kan zo’n wolk bruikbaar maken voor analyses als weersverwach-tingen en spraakherkenning. (RL)

Computerwetenschapper Lora Aroyo heeft de IBM Faculty Award van 25.000 dollar gekregen voor haar innovatieve IT-onderzoek. Aroyo gebruikt crowdsourcing om kunstmatige intelligentiesyste-men, zoals IBM’s digitale supervraagbaak Watson, slimmer te maken.

De Advanced Grants van de European Research Coun-cil (ERC) blijven binnen-stromen. Patholoog Chris Meijer, natuurkundige Piet Mulders, politicoloog Marlies Glasius en sociaal demograaf Aat Liefbroer krijgen miljoe-nensubsidies. In het volgende nummer een inter-view met Liefbroer.

Maar het kan altijd beter. Hoogleraar petrologie Gareth Davies krijgt samen met drie anderen van diezelfde ERC 15 miljoen via een Synergy Grant. Het inter-disciplinaire viertal wil met ‘Nexus 1492’ nieuw licht werpen op de koloni-satie van de Cariben.

Scheidend hoogleraar algemene economie Frank den Butter riep op om Nederland ook met onderwijs en onderzoek beter te posi-tioneren als handelsland. Winst haal je vooral uit het goed regisseren van de produc-tieketen. Onze kennis over die typisch Hollandse competentie moeten we uitdragen.

VIPs

Supercon-currentiew inkels van supermarkt-

ketens kunnen in kleine gemeenten ruim vijf

keer zoveel winst maken als buurtsupers doordat ze meer profiteren van technologi-sche ontwikkelingen. Zodra een ketenwinkel in de buurt opent, daalt de nettowinst van een buurtsuper met 26 tot 62 procent. Nan Yang promoveert 19 december op onderzoek over het vestigingsbeleid van super-marktketens. Ketens hebben moeite om locaties voor nieuwe winkels te vinden. Als gemeen-ten hun bestemmingsplannen zouden versoepelen, zouden de openingskosten 40 procent dalen en zou het aantal winkels in 2020 verdubbeld zijn. (AM)

Seks kan geen toeval zijn

Filosoof Joris Paul van Rossum bekritiseert in zijn proefschrift de evolutietheorie. Hij laat zien dat de problemen

om seksuele reproductie ermee te verklaren, veel dieper liggen dan gedacht. Seks als doelge-richt proces om nakomelingen te creëren, is onverklaarbaar door

huidige versies van Darwins theo-rie. Daarin vormen concurrentie tussen organismen, natuurlijke selectie en toeval de basis van soortvorming. Evolutiebioloog Nico van Straalen zat in de lees-commissie en noemt het werk van Van Rossum ‘zeer uitvoerig en indrukwekkend.’ Biologen discus-siëren al decennialang over de

verklaring van seksuele reproduc-tie. Van Rossum, die 11 december promoveerde, neigt niet naar creationisme, maar vraagt nieuwe aandacht voor andere filosofische theorieën om het leven te verkla-ren. Intelligent design bijvoor-beeld, waarmee zijn promotor Ronald Meester enkele jaren gele-den stof deed opwaaien. (RL)

Weg met Twitter

mar

ijn a

lder

s

FOtO

rvtw

ist_n

atio

nalg

eogr

aphi

c.nl


OnDerzOeksnieUWs

minder patiënten opgesloten

“Ik was direct verkocht toen ik een college over leven en werk aan boord van Oost-Indiëvaar-ders volgde tijdens mijn geschiedenisstudie in Leiden. Het gaat over mensen, over lastige omstandigheden waarin ze worden getest op door-zettingsvermogen, doortastend-heid en economisch vernuft. Mijn belangstelling voor het museumvak is gegroeid bij een internationaal walvisvaartmuseum bij Boston, waar ik na een week stage twee banen kreeg aangeboden: bibliothe-caris en conservator.

Ik vind het fantastisch vanaf nu met één been in de museale wereld te staan en met het andere in de acade-mische. Ik wil jong, aanstormend talent graag wegwijs maken in die prachtige wereld van de maritieme geschiedenis. Voor het museum is de leerstoel van belang. We kunnen zo onderzoekers via bijvoorbeeld werkcolleges en stageplaatsen inte-resseren voor onderzoek op basis van onze collecties. Ook kunnen we een volgende generatie museumme-dewerkers proberen te kweken.

Leiden heeft ook nog altijd de leerstoel zeegeschiedenis. Het vernieuwende van de leerstoel op de VU is dat het belang van voorwerpen als histo-rische bronnen wordt benadrukt. Dat aspect is bij veel historische opleidingen in Nederland – inclusief zeegeschiedenis in Leiden – nog zwaar onderbelicht.” (RL)

Zie ook: hetscheepvaartmuseum.nl.

Joost Schokkenbroek wordt per 1 januari bijzonder hoogleraar maritieme geschiedenis en maritiem erfgoed namens het Scheepvaartmuseum in Amsterdam, zijn werkgever.

Maritieme geschiedenis

In de psychiatrie krijgen agressieve of gevaarlijke patiënten tijdens hun opname te maken met vrij-heidsbeperkende maatregelen zoals separatie. Tussen 2002 en 2011 daalde in Nederland niet alleen het aantal separaties flink, ook de gemiddel-de separatieduur nam af van 17 naar 3 dagen. ‘Toch is niet iedere ggz-instelling even succesvol in het

terugdringen’, concludeert Wim Janssen in het onder-zoek waarop hij 10 december bij VUmc promoveerde. ‘Afdelingscultuur en een kwalitatief goede teambezet-ting zijn belangrijke randvoorwaarden voor het beper-ken van separaties. En dat is in deze tijden van bezuini-gingen een belangrijk aandachtspunt’, aldus Janssen in zijn onderzoek. (RL)

moeten frisdrankautomaten in scholen worden verboden? Moet de fietshelm voor kinderen worden verplicht? Michiel Wesseling promo-veerde 5 december bij VUmc op de vraag wanneer verplichte preventie gerechtvaardigd is. Hij ontwikkelde een beoordelingsmodel dat

kijkt naar de gerechtvaardigdheid van interventies door het gebruik van pressie of dwang. Daarmee legde hij bloot wat er misging bij de invoering van het rookverbod in de Nederlandse horeca: gebrek aan draagvlak en de onduide-lijke juridische situatie bijvoorbeeld. (KA)

Lees het proefschrift via tinyurl.com/bo83w69

rookverbod rammelt

in De separeer-

cel

2011: 1 op de 12 2002: 1 op de 4

autistische kinderen zijn wel degelijk in staat om te rede-neren over ander-mans gedachten en gevoelens. Dat blijkt uit het promotie-

onderzoek van Anke Scheeren. Zij vergeleek het sociale inzicht van (normaal intelligente) kinderen met een autismespectrumstoor-nis (ASS) met dat van leeftijds-genoten zonder ASS. Deelnemers kregen een verhaal te horen en moesten vervolgens een inschat-ting maken van de intenties en emoties van een personage. De kinderen met ASS presteerden hetzelfde als de groep zonder ASS. Wanneer sociaal-emotionele informatie maar verbaal en duide-lijk genoeg wordt aangeboden, lijken kinderen met ASS het dus net zo goed te begrijpen. Maar in het dagelijks leven worden intenties en emoties niet altijd duidelijk gecommuniceerd, dit kan voor kinderen met ASS lastig blijven. (KA)

Sociale autiSten

FOtO

Stu

diov

U/Pe

ter S

mith

tom

grin

berg

s

anke Scheeren


Schrijvershuisbezoek

Connie Palmen houdt niet van verzinnen

DOOR WIN CASTERMANS FOtO JORDI HUISMAN

in een stola van bont en zwarte leren broek ontvangt Connie Palmen (57) de studenten allerhartelijkst. Aanvankelijk zijn ze een beetje timide in haar statige pand op de Herengracht. “Over welk boek ging het alweer?” opent Palmen schalks,

waarna iedereen ontdooit.“Waarom De Wetten? Dat is toch mijn debuut van tig jaar geleden?” Inderdaad, uit 1991. “Wat? Waren jullie toen nog niet geboren?” vraagt de schrijfster verbaasd. De Wetten is uitgekozen door VUsionair Kristien Hemmerechts, die evenals Jacqueline Bel, hoofddocent moderne letterkunde, dit schrijvershuisbezoek begeleidt. “Ik had jouw debuut nog niet gelezen, vandaar”, verklaart Hemme-rechts.Hoe ze erop terugkijkt, wil een studente weten. Palmen: “Het was overdonderend. tegelijkertijd dacht ik: als ik eenmaal een boek schrijf, zal het ook veel ophef veroorzaken. Maar dit was verpletterend. Binnen de kortste keren verkocht het boek 10.000 exemplaren per dag. En ik had al verschillende uitgevers, nog voordat ik bij hoofdstuk vier was. Ik wist precies hoe het eruit ging zien. Zeven hoofdstukken, zeven mannen, zeven jaren. Allemaal mannen die de hoofdper-

Tien studenten gaan op bezoek bij de grande dame van de Nederlandse literatuur.

soon Marie Deniet moesten duiden. Het was gemakkelijk te vertellen en dat deed ik dan ook overal.”

Geen kindvrouwtjeHoe verklaart u dat enorme succes? “Je mag me gerust tutoyeren, hoor. Het was een boek dat anders was dan alle andere. Dit was een faustiaans vrouwenboek. Marie Deniet gaf haar eigenheid op om zich tot personage te laten maken. Ze zag af van haar eigen naam en gaf haar iden-titeit op. Dat is wat Faust betaalt aan de duivel. De ontwikkelingsroman tot dan toe werd gedomineerd door beschrijvin-gen van adolescente mannen, een soort inwijding waarin de man de wetten van de liefde gaat begrijpen, een opwaartse tendens zat erin. Maar mijn bildungs-roman eindigt niet in euforie of helden-dom, maar in: ik weet het niet meer. Het boeiende is dat Marie Deniet haar eigen verhaal moet ontdekken en dus moet ontsnappen aan het verhaal dat mannen van haar maken. Ze moet steeds vluch-ten, want geen enkele man noemt haar bij haar naam. Ze noemen haar Magdalena of Marie-ken. Ze moet de mannen loslaten om het personage achter zich te laten van hoer, heilige, kindvrouwtje of fatale vrouw. De verwer-ving van het ultieme geluk is dat je je persoonlijke verhaal kunt vertellen. Al is het maar één anekdote, zolang het maar iets zegt over jezelf.”Palmen houdt het graag dicht bij zich-zelf. “Ik houd niet van verzinnen, ben geen grote fantast.” Literatuur moet bovenal persoonlijk zijn: “Authentiek.

Niet bedacht. Niet snobish. Een waag-stuk. Zelfs in het verzinsel verraad je jezelf. Mijn literatuur is doordesemd van persoonlijkheid. En natuurlijk blijft de afhankelijkheid van anderen bestaan. Afhankelijkheid is een drama, een heel mooi drama. Onontkoombaar voor alles wat mooi is in het leven: liefde, familie... en tegelijkertijd zou je er ook zo van af willen, zou je veel autonomer willen zijn dan je bent. tenminste ik wel. En ook niet. En ook wel.”

Dikke huidVoor een uitgever is niets zo fortuinlijk als een heel goed debuut, vindt Palmen. “Nu krijgen die kinderen al een contract zonder dat ze een letter geschreven hebben.” Alle debuten van de laatste twintig jaar vindt zij niet origineel, met uitzondering van Arnon Grunberg en misschien Christiaan Weijts. Dit wijt zij aan het simpele feit dat er doorgaans heel weinig heel goede schrijvers zijn. En dat is iets van alle tijden, aldus Palmen.En daar gaan haar handen weer, stevig

door haar haren om de coupe panique opnieuw te stileren. “Mag ik roken?” vraagt een studente. “Ja zeker. Kind, ik rook aan één stuk door. tuurlijk. Iedereen mag hier roken.”Studente Anouk Boers wil weten waar zo’n eerste verhaal nu vandaan komt. “Je eerste boek heeft de langste geschiedenis. Het

is de blauwdruk van alle andere boeken die je gaat schrijven. Het is je oerverhaal, je oudste en meest ware verhaal waarmee je het langst rondgelopen hebt.”Bent u gevoelig voor negatieve recensies?

‘Nu krijgen die kinderen al een contract voordat ze één letter geschreven hebben’


OnDerWijs

“Nee, wat dat betreft heb ik een dikke huid. Ik ben heerser en koning over wat ik doe. Schrijven is mijn domein. Elsbeth Etty vond mijn laatste boek Logboek van een onbarmhartig jaar bijvoorbeeld zelf-beklag.” Palmen schreef een dagboek na het overlijden van haar man Hans van Mierlo. “Ik ben weliswaar heel dicht bij de realiteit gebleven door met de pen op de huid van de pijn te zitten, maar er zijn tal van verwijzingen naar onze cultuur die doorhuiverd is van het lijdensver-haal van Jezus met veertien staties en al. Jezus valt de eerste keer, de tweede keer, de derde keer, de moeder die weent. Het zit er allemaal in. Mijn logboek is literair miskend, het is geen zelfbeklag. Het is een registratie van rouw, de ergste vorm van lijden, met de hele cultuur van lijden en klaagliederen indachtig.”

Gelukkig eenzaamDan voert Jacqueline Bel de studenten terug naar hun opdracht: achterhaal de poëtica, de literatuuropvatting van

Palmen. “Mijn poëtica?” roept Palmen uit en laat zich pardoes achterover vallen in haar ruime fauteuil. Ze komt overeind en zegt op bezwerende toon: “dat is het geluk van de eenzaamheid.” Zo luidt ook de titel van haar essay waarin zij zich verzet tegen een toenemend populisme en de heersende tirannie van de middel-maat.Die eenzaamheid, is dat een voorwaarde om te kunnen schrijven? “Ja, je moet je loszingen van de traditie waaruit je voortgekomen bent. Alle schrijvers zijn immigranten. Ze moeten allemaal een vertrouwd gebied verlaten, of dat hun eigen dorp is, of hun land of hun eerste taal. Een schrijver verlaat datgene wat hem geborgen heeft en wat hem vastge-houden zou hebben als hij het niet verla-ten had. Je moet zonder familie durven zijn; zelfstandig en kaal. Je moet de eenzaamheid aandurven die je de moed geeft om te schrijven.”

aan de slag de studenten bezoeken dit jaar ook annelies verbeke, robert vuijsje en christophe vekeman. Het college is onderdeel van de minor ‘aan de slag met literatuur’ die toegankelijk is voor bachelorstudenten van alle faculteiten binnen en buiten de vU. vUsionair Kristien Hemmerechts koos de vier auteurs uit. Samen met hoofddocent moderne nederlandse letterkunde jacqueline bel begeleidt zij deze huisbezoeken.


“Wat? Waren jullie toen nog niet geboren?”


Slechte rankings

Zit het onderzoek het onderwijs in de weg?VU-studenten klagen over het onderwijs, en docenten raken overwerkt. Waar gaat het mis? DOOR ANITA MUSSCHE en DIRK DE HOOG FOtO’S StUDIOVU/YVONNE COMPIER


OnDerWijs

Docent organisatiewetenschap thérèse Onderdenwijngaard besteedt al haar werktijd aan onderwijs: pure onderwijs-functies zijn dus mogelijk op de VU. “Mijn werk wordt serieus genomen en ook gewaardeerd. Ik heb bewust gekozen voor alleen onderwijs. Maar ondanks mijn

ervaring kan ik niet bevorderd worden van docent 3 naar docent 2: daarvoor moet ik gepromoveerd zijn! Dat is facultair beleid. Een maatregel die niets te maken heeft met de kwaliteit van mijn onderwijs blokkeert dus mijn carrière.” “Ook bij mij wordt bij mijn beoordeling serieus naar mijn onderwijsprestaties gekeken”, reageert Ellen Bal, universitair docent culturele antropologie. “Maar onderzoekstijd wordt steeds verder afhankelijk van

‘er ligt te veel op ons bordje’onderzoeksresultaten. Van het geld dat wetenschappers zelf met projectaanvra-gen binnenhalen en van citatie-indexen. Daardoor word je heel erg aangemoedigd om al je energie te steken in onderzoeks-aanvragen indienen en je publicatienorm halen. Anders riskeer je je wetenschappe-lijke carrière. Onderwijs wordt een last.”Onderdenwijngaard voelt zich geprovo-ceerd door de eenzijdige focus op onder-zoeksgeld. “Men vergeet dat ook onder-wijs geld oplevert. Ik haal voortdurend geld binnen door onderwijs te geven!”En iedereen heeft baat bij goed onder-wijs, vindt Bal. “Onderwijs en onderzoek voeden elkaar. Maar de balans is zoek. Er

ellen bal en thérèse Onderdenwijngaard

Twee docenten van Sociale Wetenschappen over hoge werkdruk en weinig carrièreperspectief.


Slechte rankings

ligt gewoon te veel op ons bordje. Onder-wijs en wetenschap zijn steeds minder goed te combineren, ik denk dat niemand dat kan. Ik geef deze periode veel college en dat betekent dus dat ik ieder weekend werk.”

Normen aanpassenWorden de onderwijstaken eerlijk verdeeld? De meeste onderzoekers hebben onderwijstaken – Bal moet daar-aan 70 procent van haar tijd besteden – maar de een onttrekt zich er meer aan dan de ander. “De verdeling is niet trans-parant”, vindt Onderdenwijngaard, maar ze snapt waarom sommigen proberen die lestaken te ontlopen. “Mensen handelen ook uit zelfbescherming.” Het sterk gestegen aantal studenten verergert het dilemma van de weten-schappers. En bij Sociale Wetenschap-pen is er ook nog een matrixmodel ingevoerd, waarbij studenten uit meer-dere studierichtingen samen onderwijs volgen en de groepen groter worden. Bal: “Het belangrijkste van onderwijs geven is dat ik mijn studenten bij de les kan houden. Dat kan met face-to-face contact en met opdrachten. Maar ik ga toch niet elke week opdrachten uitdelen aan tachtig studenten? De druk van meer studenten wordt nu vaak opgelost door de normen aan te passen. Als er zoveel scripties zijn te verdelen, dan krijg je niet meer 20 uur voor een scriptie, maar 10 uur.” Onderdenwijngaard ziet wel een oplos-sing: “Je kunt mensen met een onderwijs-aanstelling een deel van de onderwijslast van onderzoekers laten overnemen. Dat ontlast de onderzoekers en je kunt docen-ten een carrièreperspectief bieden. Een bijkomend voordeel is dat ik als docent op curriculumniveau denk: je bedenkt wat je je studenten per jaar wilt leren. Onderzoekers hebben dat perspectief minder.”De oplossing ligt niet in van bovenaf steeds nieuwe maatregelen opleggen, van roostering tot examenregeling. Onder-denwijngaard: “Mijn vak academische vaardigheden was eerst 12 studiepunten, toen 10 en nu 6. Het moest telkens in een andere roostering passen. Natuurlijk blijf je altijd schaven aan je vakken. Maar dit kost telkens een hoop tijd.”En geld, is dat een oplossing? “Ja”, vindt Bal, “je kunt niet de beste onderzoeksuni-versiteit en de beste onderwijsuniversi-teit tegelijkertijd willen zijn en daar geen geld aan besteden.” (AM)

Studenten en wetenschappers op zoek naar oplossingen.

“We willen de beste onderwijs-universiteit van Nederland worden”, zei in 2002 toenmalig rector taede Sminia. toen bereikte de VU voor het eerst het record van 15.000 inge-schreven studenten. Nu, tien

jaar later en 10.000 studenten erbij, blijkt er niets van die ambitie terechtgekomen te zijn. De VU haalt al een paar jaar de laagste scores in de Nationale Studenten Enquête en hangt onderaan in de daarop gebaseerde rankings. Zo scoren in Elsevi-ers Beste Studies 11 van de 42 beoordeelde bacheloropleidingen significant slech-ter dan hun zusteropleidingen op de punten ‘faciliteiten’ en ‘communicatie’. Studenten beoordelen acht opleidin-gen zelfs helemaal als slechtste in hun soort. Opvallend is dat de docenten er niet beroerd van afkomen. Alleen bij bestuurskunde, biomedische weten-schappen en tandheelkunde krijgen die een significant lager cijfer dan kun collega’s elders.Hoogleraar dierecologie Nico van Straalen heeft een verklaring voor die lage score. ‘Onderzoek is belangrijker dan onderwijs’, schrijft hij in de wisselcolumn van Advalvas op 31 oktober. ‘Je zou wel gek zijn om een excellente docent aan te trekken die geen subsidies binnenhaalt of nooit publiceert in een toptijdschrift. Daarentegen word je nu niet afgestraft als

analyse:

‘Ik geef nu veel college en dat betekent dat ik elk weekend werk’

‘Ondanks mijn ervaring kan ik niet bevorderd worden’

ellen Bal

thérèse Onderdenwijngaard



maak pure onderwijscarrièremogelijk (en betere wifi)

je een topwetenschapper binnenhaalt die een sof maakt van zijn colleges.’

Slechte evaluatiesZit het onderzoek het onderwijs in de weg? Met het aantreden van René Smit in 2005 als nieuwe voorzitter van het college van bestuur en Lex Bouter als rector lijkt er een andere wind te waaien. “Onze ambitie is een international top research institute te worden”, heeft Smit bij herha-ling gezegd. Maar student bedrijfskunde en studen-tenraadslid Femke Wijman merkt in het onderwijs weinig van het onderzoek dat op de VU gedaan wordt. Daarnaast is het verschil in kwaliteit per docent groot. “De ene docent kan heel inspirerend college geven, terwijl je bij de andere in slaap valt, zelfs als ze hetzelfde vak doceren.” Ze vraagt zich af of er voldoende aandacht wordt besteed aan de evalua-ties van studenten. “Ik hoor van ouderejaars dat bepaalde problemen met docenten al langer bestaan zonder dat er zichtbaar iets mee gebeurt.”Hoe met onderwijsevaluaties wordt omgegaan, verschilt nogal per faculteit of zelfs afdeling. Daarom kan hoogleraar en afdelingshoofd klinische neuropsy-chologie Erik Scherder zich niet goed voorstellen dat slechte evaluaties zonder gevolgen blijven. “Bij ons wordt bij de jaargesprekken met docenten nadrukke-lijk ook naar de onderwijsprestaties geke-ken.” Hij heeft een groot zwak voor onder-wijs en werd in 2009 verkozen tot docent van het jaar. “Aan de universiteit hoort het te draaien om studenten. Het gaat

om hun opleiding. Onderwijs geven moet tussen je oren zitten”, zegt hij. Hij is er blij mee dat de VU nu weer extra prioriteit aan onderwijs gaat geven als reactie op de slechte scores in de studentenenquêtes. “Ik werk ook in Groningen en daar kun je al langer een pure onderwijscarrière maken en met alleen een onderwijstaak zelfs hoogleraar worden. Bij onze faculteit bijvoorbeeld is een docent die goed statis-tiek kan uitleggen en het leuk vindt met studenten om te gaan, goud waard.”

Personeel beschermenScherder erkent dat onderzoek vaak belangrijker wordt gevonden dan onder-wijs. “Dat zit in de academische traditie. Veel docenten voelen zich in de eerste plaats onderzoeker. Ze vinden het leuk in een masteropleiding over hun eigen vak

te vertellen. Maar verplicht een groot vak geven in het eerste jaar wordt vaak als een last ervaren.”Natuurlijk ziet Scherder problemen. “Ik zeg: hoe meer zielen hoe meer vreugde. Ik geef liever college aan vier- dan aan

driehonderd studenten. Maar op een gegeven moment zijn er grenzen bereikt. tot voor kort gaven we altijd openvraag-tentamens. Nu doen we vooral multi-plechoice-vragen. Je moet je personeel beschermen tegen overbelasting.”En de werkdruk is groot volgens Scher-der. “Ik werk zeventig, tachtig uur per week. Dat is normaal in de academische wereld. Ik houd van mijn vak en van mijn studenten. Daarom vind ik het leuk om te doen.” Eigenlijk heeft hij nog een dagtaak erbij. “Mijn hoofdverantwoordelijkheid is

‘Misschien belooft de VU meer dan ze kan waarmaken’

om geld binnen te halen voor onderzoek. Dan moet je toch al gauw denken aan een half miljoen euro per jaar.”

Grootste ergernissenStudent rechtsgeleerdheid en studen-tenraadslid Sybren van Dokkum is het er niet mee eens dat de prioriteit vooral bij onderzoek moet liggen omdat daarmee geld valt te verdienen. “Eigenlijk is dat de wereld op z’n kop zetten. Universitei-ten krijgen geld van de overheid om op onderzoek gebaseerd onderwijs te geven. Faculteiten worden dan ook betaald per behaald studiepunt. Dus als je investeert om het onderwijsrendement te verbe-teren, levert dat extra geld op omdat studenten meer punten per jaar halen.” Volgens hem heeft het onderwijs op zijn faculteit wel degelijk prioriteit. Waarom studenten dan toch ontevreden zijn? “Misschien belooft de VU meer dan ze waar kan maken. Als je belooft een tenta-men in tien dagen na te kijken en het duurt drie weken, zijn studenten onte-vreden omdat hun verwachtingen niet uitkomen. Dat wil nog niet zeggen dat je slecht onderwijs geeft.”Wat studenten betreft leidt het onderwijs niet zozeer onder de nadruk op onder-zoek, maar vooral onder tekortschietende faciliteiten. Dat blijkt mede uit een kleine proef op de som die de studentenraad bij Aard- en Levenswetenschappen onlangs hield. Ze vroegen studenten via Facebook naar hun grootste ergernissen. De uitslag: 1) slechte wifi 2) hoge kantineprijzen 3) lang wachten op tentamencijfers. Daar moet toch snel iets aan te doen zijn?! (DdH)

GEEF VANDAAGNOG OP GIRO 999of doneer online opwww.vluchteling.nl

IN LANDEN ALS CONGO,KENIA, DARFUR IN SOEDAN,SRI LANKA EN COLOMBIAZIJN MILJOENEN MENSENOP DE VLUCHT.

RUIM 40 MILJOENMENSEN OP DE VLUCHT

Ruim 40 miljoen mensen zijn de dupe van oorlog, conflicten, onderdrukking of moeten ongewild op de vlucht voor natuurrampen. Dat vinden wij onacceptabel. Stichting Vluchteling is een noodhulporganisatie die zich wereldwijd inzet voor vluchtelingen in arme landen. Bij acute nood zorgen wij voor directe hulp, zoals onderdak, eten en medische hulp. Alleen met uw financiële steun kunnen wij deze mensen helpen.

Een traineeship bij de EU is goed voor vijf maanden boeiende werkervaring bij een Europese instelling. Hoe boeiend? Kom op woensdagmiddag 9 januari 2013 naar de Meet & Greet bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag en vraag het (oud) EU-trainees zelf. Zij delen graag hun ervaringen met je.

Ga voor het programma en je aanmelding naar www.traineebijdeEU.nl.

HOOR JIJ ALS TRAINEE THUIS IN EUROPA?START JE TRAINEESHIP MET EEN MEET & GREET IN DEN HAAG

EU_adv_100x130V1 3.indd 1 16-11-12 16:41

PROMOTIES - SYMPOSIA -BOEKDISCUSSIES - DEBAT

WWW.GODGELEERDHEID.VU.NL/GRADUATIONWEEK

KOM NAAR DE GRADUATION WEEK FAITH IN RESEARCH

14-17 JAN. 2013


mail/nieUWe licHten

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op [email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Ik loop tegenwoordig altijd rond met een Advalvas in mijn tas om gedurende enkele weken stuk-ken te lezen; wat een variatie aan tekstsoorten en onderwerpen, geweldig! Het interview met bijzonder hoogleraar Caroline Forder over kinderrechten ‘De Nederlandse wet is goed voor grote mensen’ in Advalvas nummer 6 vond ik ontzettend interessant om te lezen, dank voor de nieuwe inzichten.

Najia Tarhouchi, masterstudent beleid, communicatie & organisatie

Naar aanleiding van het artikel ‘Zwarte Piet kan echt niet meer’ in de vorige Advalvas schrijf ik dit advies. Ik heb jaren gewerkt in de Bijlmermeer. Onder druk van de ouders moesten wij een sinter-klaasfeest vieren, anders brachten ze hun kinderen naar een andere school! Dus wij maakten elk jaar een toneelstuk dat we opvoerden op 5 december. Daarin kwamen voor: witte en zwarte Sinterklazen en witte en zwarte Pieten. Voor de kinderen en hun ouders was dat geen probleem. We hebben er allemaal van genoten.Dus kijk maar eens of volgend jaar Sint een zwart iemand kan zijn. Of

een vrouw. Dat is tegen de tradi-tie. Maar omdat het sinterklaas-feest vooral een vreugdevol feest is met veel grappen en grollen, zal dit zeker niet uit de toon vallen. En luister nu eens niet naar de ‘miesmuizers’ die altijd en immer overal afbrekend commentaar op hebben, maar houd dit leuke feest in ere en maak er iets bijzonders van. Zo wordt op Curacao bijvoor-beeld zwarte Piet gespeeld door rode, blauwe, witte, groene en gele Pieten. Wees creatief, ook in Nederland!

Yoka Braber, Hovo-cursist filosofie

Compliment Witte Piet

Rijbewijs 25% kort ing

www. 2RR .nl

Integer Betrouwbaar Vakkundig

Actiecode: AV25De actie loopt tot 31 januari 2013

av-2RR 121210.indd 1 11-12-12 11:54

advertentie

Rebecca onderzoekt de ademhaling van aardappels. Fabian studeert uren in de trein. En Elodie gaat misschien promoveren… met volleybal. Advalvas tekent om de week de avonturen op van drie nieuwe eerstejaars.

nieuWe liCHTen

www.advalvas.vu.nl/razende-reporter > nieuwe Lichten

FOtO

’S S

tudi

ovU/

riec

helle

van

der v

alk

c+80+50+33+97+63+27+9624 nr 8 — 19 december 2012 ADVALVAS

OpinieVincent Benjamin studentenraadslid


DOOR DIRK DE HOOG

Hoezo heb je moeite met de academische kern? “De universitaire studentenraad vindt de visie weliswaar goed en prijzenswaardig, maar we hebben moeite met de geko-

zen vorm. De omvang van dertig punten die verplicht wordt opgelegd, is een grote ingreep in de autonomie van faculteiten om hun eigen programma vast te stellen. Het gaat deels ten koste van bestaande vakken in de eigen opleiding. We krijgen signalen van studenten op verschillende faculteiten dat ze die dertig punten te veel vinden.”

Mogen faculteiten die kern dan niet zelf invullen? “Dat staat nog ter discus-sie. Ik ben er wel voor dat vakken als wijs-gerige vorming en methodologie mede afgestemd worden op de eigen opleiding. Het moet geen cursus worden waarin je alleen maar filosofen als Plato en Aristo-

‘academische kern is te groot’Alle opleidingen moeten een verplichte academische kern van 30 studiepunten krijgen. De studentenraad is voor, maar ziet wel problemen, aldus Vincent Benjamin.

Moet het voor alle opleidingen dezelfde kern worden of niet? “Het idee is dat een deel van de kern overal min of meer hetzelfde is. Dat maakt het gemakkelijker om van studie te veran-deren. Want dan kunnen de punten die je al bij de academische vorming hebt gehaald, blijven staan. Maar er moet ook voldoende ruimte zijn voor eigen invulling bij de opleiding. Methoden en technieken zijn tenslotte niet overal hetzelfde. Bij de bèta’s ligt bijvoorbeeld veel meer nadruk op wiskunde dan bij de alfa’s. Dat moet je niet overal hetzelfde willen maken.”

Hoe gaat het nu verder? “De studen-tenraad én ondernemingsraad samen hebben het bestuur geadviseerd de academische kern aan te passen, opdat de faculteiten niet aan autonomie inboeten. Daarbij moeten wat ons betreft ook de opleidingen zelf aangeven wat ze willen. Maar we willen niet dat van uitstel afstel komt.”

teles bestudeert. De kracht van de academische kern is juist dat die bijdraagt aan een kritische reflectie op het eigen vakgebied. Ethiek en moraal spelen natuurlijk bij iedere oplei-ding een rol.”

Maar er moet ook ruimte zijn voor het aanleren van praktische vaar-digheden. Is er niet een beetje veel op een hoop gegooid? “Die mix van denken, doen en reflectie vind ik juist boeiend. De onderdelen moeten wel op elkaar afgestemd zijn. Zodat opleidingen de uren niet alleen maar gaan opvullen met een cursus bibliotheekbezoek en computervaardigheden. Het moet wel diepgang hebben. Daarom is het goed dat de omvang en de inhoud van de verschillende onderde-len duidelijk zijn.” iL

LUSt

rati

e rb

bmr.n

l

academische kernvolgens het instellingsplan bestaat de academische kern uit drie verplichte blokken: wijsgerige vorming; methoden & technieken en kritisch redeneren/academische vaardigheden.

daarnaast moeten studenten twee van de volgende vakken kiezen: academisch engels; methoden & technieken (2), boeken van belang en wetenschapsgeschiedenis. Het streven is om de kern (bijna) overal in september 2015 in te voeren.

c+80+50+33+97+63+27+9625nr 8 — 19 december 2012ADVALVAS

cOlUmn

Het was stil op het kantoor van Advalvas. toen veerde de hoofdredacteur op: “Zat tyfus er al in?” Ik knikte. Het werd weer stil. “tering”, zei de eindre-dacteur. Hij glimlachte er

voldaan bij, maar dat was ’m ook niet. Ik was bij de redactie op bezoek omdat ze me hadden gevraagd een winterverhaal te schrijven, nu was het af, en er zit een grofgebekt personage in. Dat was niet erg, maar of godverdomme eruit mocht. Want op de VU vallen sommige mensen over godverdomme.“Jezus”, antwoordde ik, wat ook niet goed was, althans niet op papier.“Gunst”, zei ik toen, “welk woord dan?”Dat werd moeilijk. Godverdomme bekt gewoon lekker als je je teen stoot of als je ergens heel erg kwaad over bent. Maar de term is ook te bezigen om je verlangen naar iets verbaal kracht bij te zetten. En hierin zit een verschil met andere male-dicties. Zo kun je niet zeggen: “ik heb kut zin in een chocoladesoufflé!”, maar wel: “ik heb godverdomme zin in een choco-

zuigelingenvijftigjarigeMal volk van

ladesoufflé.” Of, duidelijker: “ik moet kut eten” tegenover “ik moet godverdomme eten.” Het enige grammati-cale neefje waarop we tijdens deze inspirerende discussie kwamen, was het Engelse fuck(ing). Maar die zat al in de gewraakte zin. Nog steeds op zoek naar een volwaardige vervanger voor het Verboden Woord, plaatste ik een oproepje op Facebook waarin ik mijn vrienden om hun lievelingsvloek vroeg. Men bleef voornamelijk steken op kut en klote en met stip op één, jawel, ik schrijf het nog één keer op: godver-domme. ‘Het blijft toch een klassiekertje’, schrijft iemand in een reactie. Hij heeft gelijk. We zijn niet origineel in het vloeken. Nee, dan het schelden, dacht ik bedrukt. Als het gaat om het verwensen van elkaar en niet slechts een kwade uitroep in het luchtledige, zijn we taalvirtuozen. We hebben in Nederland zelfs een prachtig stukje lite-raire geschiedenis dat ons daaraan kan herinneren; de

scheldkritieken van Lodewijk van Deys-sel (1864-1952) zijn om je vingers bij af te likken. ‘(…) het schelden, met geestig, nieuw, levend gebeelde scheldwoorden, het schelden zóo, dat de scheldbladzijde tot de zwiepende geeseling der satyre, of tot een massief stuk verontwaardiging-, toornproza wordt’, schrijft hij in een opstel over zijn praktijken, om niet veel later zijn collegae toe te spreken als ‘Mal volk van vijftigjarige zuigelingen, arme menschen uit een vervaltijdperk, gij, wier nooit éen groot gevoel heeft beheerscht, manken en krommen, die springt in de schichtige dansen van uw glazige zielt-jens, vervelende kereltjes van ’t jaar nul.’ Heerlijk. Konden we zo maar vloeken. Komt geen blasfemie aan te pas. Maar helaas. Het alternatief voor de verboden vloek leest u nog, wellicht stoot het nog steeds tegen wat zere benen. U mag boze brie-ven sturen. Maar voor u dat doet: leest Van Deyssel. Zo uitgescholden worden, lijkt me haast een genoegen.

‘Je kunt niet zeggen: ik heb kut zin in chocolade- soufflé’

roos van rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap


VU S

Mar

t @W

orK


DOOR PETER BREEDVELD

eind maart moet ook de Letterenfaculteit eraan geloven: dan verhuist ze naar de dertiende en veertiende verdieping van het hoofdgebouw die worden ingericht voor het nieuwe werken, of VU Smart@Work. Niemand heeft dan nog zijn eigen werkplek, iedere medewerker kan gaan zitten waar hij

of zij wil, zijn computer en telefoon inloggen en aan het werk. Aan het eind van de dag laat hij een lege, schone werkplek achter: de clean desk policy.Daar kijkt niet iedere Letterenmedewerker reikhalzend naar uit: “Mensen voelen zich onveilig, hun vertrouwde plek is weg”, aldus Yolande Spoelder van de onderdeel-commissie (odc). “Elke dag kost het tijd en energie om je te settelen. Naast wie zit ik vandaag?” Haar odc-collega Kristine Steenbergh vult aan: “Hoewel de dynamiek van het nieuwe werken voordelen heeft, is het voor veel mensen een enorme werkverzwaring.”

Vriendelijke, open omgevingMaar is dat wel zo? Wijsbegeerte en Godgeleerdheid doen al sinds de zomer aan het nieuwe werken. Daar was aanvankelijk ook veel tegenstand (zie ook de OR-pagi-na’s 28 en 29) en het rebelse gedrag van wetenschapsfi-losoof Hans Radder haalde zelfs het landelijke nieuws, maar uit een rondgang van Advalvas in september bleek dat het eigenlijk best gezellig was. “Het is hier een vrien-delijke, open omgeving geworden.” Alleen het feit dat ze de meeste van hun boeken niet bij zich kunnen houden omdat daar niet genoeg opslagruimte voor is, zit veel filosofen en theologen dwars.De faculteit Rechtsgeleerdheid was de eerste faculteit die ‘smart@work’ ging. In januari 2011 betrokken de rechtsgeleerden en hun studenten het Initium, het glimmend grijze VU-gebouw aan de Buitenveldertsel-aan, waar de docenten op elk van de drie verdiepingen

Wennen aan smart werken

achter een glazen wand werken op hun flexwerkplekken. Studenten kunnen daar niet komen, maar docenten en studenten ontmoeten elkaar vóór de glazenwand in de gemeenschappelijke ruimte die stijlvol is ingericht met loungeplekken.

Afgeladen volWie op woensdag een medewerker hoopt te spreken, loopt grote kans bot te vangen omdat veel van de vrou-welijke medewerkers dan thuiszitten vanwege de kinde-ren, vertelt een secretaresse. Maar mannen zijn er ook niet veel. Woensdag en vrijdag worden gebruikt voor het schrijven van artikelen en rapporten, dat doen de juris-ten meestal thuis, blijkt uit het evaluatierapport van de Facilitaire Campus Organisatie (FCO). Donderdags is het gebouw evenwel afgeladen vol. Alle werkplekken zijn bezet en de gangen puilen uit van de

studenten wanneer Pim Koenen, hoofd van het Bureau Onderwijs, me door het gebouw gidst. Hij laat een grote studiezaal zien, vol studenten. “Veel zijn er van Economie”, weet Koenen. “Want dat is eigenlijk het grootste probleem: er zijn te weinig

studieplekken op de hele VU-campus.”“Rechtsgeleerdheid heeft drieduizend studenten”, aldus Koenen. “Als die allemaal tegelijk komen, zijn we met te veel.” We hadden afgesproken op de rode bank voorbij het Studentenservicepunt op de eerste verdieping, maar daar zaten studenten. Dus moeten we op zoek naar een andere plek. Met zijn pas opent hij een van de spreek-kamertjes. Die hebben sloten gekregen omdat ze anders altijd vol met studenten zitten.Die studenten klagen over de moeilijke bereikbaarheid van de docenten, blijkt uit de FCO-rapportage. “Zomaar de kamer van een docent binnenlopen, kan inderdaad niet meer”, zegt Koenen. “Dat is ook om de docenten zelf

Het nieuwe werken ofwel flexwerken roept in het begin veel weerstand op. Maar de Rechtenfaculteit bijvoorbeeld is na twee jaar al redelijk tevreden.

Flexwerken

Naast wie zit ik vandaag?

VU S

Mar

t @W

orK


campUs


Ben jij een medewerker van de VU?Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.INTRANET.VU.NL/VACATURES

Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

HOE VER KIJK JIJ?We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs.De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

advertentie

te beschermen. Je zult maar vierhonderd studenten hebben die de hele dag door aankloppen.”Daarvoor in de plaats zijn er blackboard en e-mail. Ook is, ongeveer tegelijk met het invoeren van VU Smart@Work, het aantal contacturen en werkcolleges vergroot. “Het romantische beeld van de hoogleraar die je op kousenvoeten en met koekjes en thee ontvangt in zijn werk-kamer, is passé”, zegt Koenen. “Dat is ook niet realistisch meer, gezien de beschik-bare financiën.”“De brede eindconclusie van dat rapport is dat het goed werkt”, zegt Michel van Raaphorst, directeur bedrijfsvoering bij Rechtsgeleerdheid.

Vlekoverschrijdend werkgedragHet FCO-rapport spreekt echter ook van vlekoverschrijdend werkgedrag dat enige frictie veroorzaakt. “Hoewel het idee achter flexwerken is dat elke medewerker overal gaat zitten”, legt Van Raaphorst uit, “is het Initium toch ingedeeld in werkvlekken voor elke afdeling waar de medewerkers in de buurt zitten van de boeken die door hun afdeling veel worden gebruikt. Op drukke dagen gaan medewerkers weleens in een andere vlek zitten.” Maar die voelen zich vaak onge-makkelijk omdat ze als indringer ‘vreemd aangekeken’ worden, meldt het rapport. Sommigen krijgen zelfs commentaar en voelen zich niet welkom. Zowel Van Raaphorst als Koenen denken dat dit soort problemen in de loop der tijd wel zal verdwijnen.“Deze nieuwe manier van werken is sterk opvoedend”, zegt Koenen. “Iedereen

gaat er efficiënter van werken. Het vergt ook creativiteit in het begin en nog lang niet alle digitale mogelijkheden worden benut.”“Studenten kunnen niet zomaar bij hun docenten meer binnenlopen”, zegt Van Raaphorst, “Maar er wordt ontzettend veel gemaild. Het voordeel daarvan is dat je 24 uur per dag je vraag kunt stellen. En ja, het ligt een beetje aan de persoon hoe snel die vraag wordt beantwoord.”En zo staan in het rapport meer van die kleine intermenselijke dingetjes die frictie en irritatie veroorzaken: collega’s die ‘concentratieplekken’ te lang bezet houden, medewerkers die zichzelf niet aanleren hun telefoon dagelijks in te loggen, waardoor ze onbereikbaar blijven. Ook vinden sommige juristen het scha-delijk voor hun imago dat ze geen eigen kamer meer hebben.“De meeste mensen die ik spreek, zijn redelijk tevreden”, zegt Van Raaphorst. En Koenen: “Waar je ook werkt, er is altijd wel gedoe. We leven in een klachten-maatschappij. Maar dit nieuwe werken is uitdagend en stimulerend. Het bevordert de samenwerking en een betere organi-satie van het werk. Ik denk dat dit in het algemeen een aanmerkelijke verbetering is van de oude situatie.”

Letteren gaan ook smartmeer over de invoering van smart@work bij Letteren zie advalvas.vu.nl > achtergrond

VU Smart@work bij wijS-begeerte en godgeleerdheidVerzet odc’S gUnStig Voor flexwerken letteren

Helpt Het als een onderdeelcommis-sie zijn mond opentrekt tegen een plan van Het faculteitsbestuur? nou, op de lange duur misscHien, blijkt bij Het invoeren van flexwerken. frans van der woerd en jeroen de ridder over Hun ervaringen met de intro-ductie van vu smart@work bij wijsbe-geerte en godgeleerdHeid. “al met al een teleurstellend proces.”

“veel mensen ervaren het hoofdgebouw van de vu als een bunker. de renovatie van de werk-plekken juichen we daarom toe. al het glas zorgt voor transparantie. de kleuren geven een frisse uitstraling”, zegt frans van der woerd, voorzit-ter van de or-commissie huisvesting (links op de foto). “de lange eentonige gangen met gesloten deuren die we eerst hadden, stimuleerden inder-daad geen onderling contact en samenwerking”, beaamt jeroen de ridder, voorzitter van de onderdeelcommissie (odc) van de faculteit der

wijsbegeerte. “Het is nu ook makkelijker om met een student een gesprek te voeren zonder een kamergenoot te storen. en je ontmoet makkelij-ker en vaker collega’s, ook van godgeleerdheid.” tot zover de pluspunten wat de ridder betreft.

VerzekeringSkantoorvan der woerd: “de or heeft net de evaluatie van flexwerken in de juridische faculteit gekregen. medewerkers blijken de ruimtes steriel en inwis-selbaar te vinden. net een verzekeringskantoor. wat ontbreekt is een eigen identiteit. niet echt een stimulerende omgeving voor wetenschap-pelijke prestaties.” uit de evaluatie blijkt ook dat het moeilijk is om je te concentreren, vooral vlakbij de ingang. van der woerd: “per verdieping is een deur die medewerkers met hun pasje kunnen openen. alle studenten en bezoekers moeten daar echter binnengelaten worden. Heel onrustig.”

weerStander was en is veel weerstand tegen flexwerken. “ik hoor van veel collega’s dat ze niets meer aan hun onderzoek doen op de universiteit. vanwege het concentratieprobleem en omdat je geen spullen meer kwijt kunt”, zegt de ridder.

“sommigen hadden meer dan dertig meter boe-ken op hun werkkamer. nu krijg je maar zo’n drie meter kastplank. een beetje opruimen kan geen kwaad, maar negentig procent?”

teleUrgeSteldde ridder is teleurgesteld over de procedure: “de onderdeelcommissies kregen het plan pas in een laat stadium te zien. we hebben toen onder meer voorgesteld om afsluitbare vakgroepka-mers te maken, waar je samen kunt werken en waar we onze literatuur voor algemeen gebruik kunnen neerzetten. maar er is nauwelijks iets van onze ideeën gerealiseerd. de universiteit biedt weinig digitale alternatieven voor onze eigen boeken. we zijn bijvoorbeeld niet voorzien van e-readers of tablets; het budget dat er zou zijn voor elektronische ondersteuning bleek niet te bestaan. irritant was ook dat flexwerken wordt gebracht als hosannaverhaal. zeg gewoon dat bezuinigen de doelstelling is.” van der woerd noemt de weerstand en teleur-stelling terecht. “Het faculteitsbestuur en de dienst fco, die over de huisvesting gaat, ver-schuilden zich achter elkaar in de interactie met de medewerkers van wijsbegeerte.”

Volgende facUlteitenprofiterengoed nieuws is dat volgende faculteiten profi-teren van de stampij die de odc’s wijsbegeerte en godgeleerdheid hebben gemaakt. van der woerd: “bij letteren zijn nu vakgroepkamers gepland, plus een paar vaste werkplekken. en fco heeft ervan geleerd. de dienst overlegt nu veel eerder met de odc letteren en betrekt het personeel meer bij de plannen. verantwoord flexwerken is inderdaad alleen mogelijk als plannen niet als voldongen feit over medewer-kers worden uitgestort. de ondernemingsraad is daar scherp op.”

ondernemingsraad en vu smart@work

de ondernemingsraad staat kritisch te-genover de praktijk van smart@work. evaluaties van proefprojecten komen veel later dan beloofd. er is tot nu toe vrijwel uitsluitend aandacht voor de verbouwing (de ‘bricks’) en nauwelijks voor de mede-werkers (‘behaviour’). sommige ruimtes, zoals de a-toren van het hoofdgebouw, lenen zich er volgens de raad niet voor. bovendien zijn er twijfels of de digitale ondersteuning wel voldoende is.

e-mail: [email protected] | www.intranet.vu.nl/or | www.vu.nl/or | 19 december 2012

22363_OR_pagina_19 december 2012.indd 1 13-12-12 13:53

vu smart@work in kort bestek

over circa tien jaar moet vrijwel de hele vu-campus zijn ingericht met flexwerk-plekken: het project vu smart@work, ook wel genoemd Het nieuwe werken.medewerkers hebben dan geen vaste werkplek meer.

de aftrap was in 2011, bij de juridische faculteit, in het nieuwe initium. de 150 medewerkers van de faculteiten wijsbegeerte en godgeleerdheid zitten sinds juli 2012 op de gerenoveerde tweede verdieping van de e-vleugel van het hoofdgebouw. letteren, en economische wetenschappen en bedrijfskunde zijn de volgende faculteiten die gaan flexwerken. Hiervoor staat een verbouwing van de a-toren gepland.

een belangrijk doel is efficiënter ruimtegebruik c.q. ruimtebesparing. bij de pilotfaculteit rechtsgeleerdheid was de bezettingsgraad voor de verhuizing naar initium gemiddeld 40 procent, nu 48 procent.

in initium werken we twee jaar smart@work. initium is licht, nieuw en zonder muizen. collega’s spreken elkaar makkelijker dan voorheen omdat alle faculteitsmedewerkers in eenzelfde ge-bouw werken.

wat smart@work inhoudt? op vu.nl vond ik een uitleg van marjan oliehoek, verantwoordelijk voor de visie-ontwikkeling [email protected] die terugkeert: ‘elkaar ontmoeten’. klopt: iedereen ontmoet elkaar, met geluidsoverlast als gevolg. de secretariaatsvlek is open, concentratiewerk komt daardoor in het gedrang.gelukkig kan het secretariaat uitwijken naar een werkkamer en flexibel werken.

niet alleen persoonlijk, ook per mail ontmoet het afdelingssecretariaat collega’s. uc it-ser-vicedesk-collega’s bijvoorbeeld. voordat een nieuwe medewerker aan de slag kan, wordt aan-gevraagd: een telefoonnummer, activeren telefoon, instellen naam op telefoondisplay, print- en kopieertegoed, toegang tot afdelingsdirectory, rechten voor gebruik afdelingsmailgroep, door-schakeling telefoon naar secretariaat bij afwezigheid van de medewerker.

deze doorschakeling zorgt voor telefonische ontmoetingen met studenten en externen. bellers willen medewerkers spreken, die niet aanwezig zijn, of telefonisch in gesprek. Het secretariaat mailt daarvoor een telefoonnotitie.

smart@work biedt in theorie veel mogelijkheden. op het afdelingssecretariaat zien we dat niet alle mogelijkheden optimaal worden gebruikt. oorzaak: afstemmingsproblemen. graag denken wij mee met visie-ontwikkelaars over verdere verbetering van smart@work in de werkpraktijk.

ruth zeelenberg,teamleider afdelingssecretariaten faculteit rechtsgeleerdheid.

smart@work – elkaar ontmoeten

korte berichten

medezeggenSchap in programma bedrijfSVoeringHoe houdt de medezeggenschap invloed op de uiteindelijke plannen voor de reorgani-satie bedrijfsvoering? om een actieve par-ticipatie van de medezeggenschap mogelijk te maken, zijn de domeincommissies van de or weer geactiveerd. voor alle 10 kwartie-ren is een domeincommissie gevormd. de universitaire studentenraad wordt betrok-ken bij de uitwerking van de domeinen o&o, so, internationalisering, ub vu, c&m en it en heeft leden afgevaardigd in diedomeincommissies. in de domeincommis-sie wordt alles besproken wat betrekking heeft op het reorganisatieplan bedrijfs-voering. de domeincommissies zijn een aanvulling op de onderdeelcommissies: die bespreken alle zaken betreffende het organisatieonderdeel met uitzondering van de reorganisatie bedrijfsvoering. de kwar-tiermaker maakt de komende periode een reorganisatieplan voor zijn of haar kwartier en bespreekt dat met de domeincommis-sie die daarbij commentaar en informeel advies geeft. de kwartiermaker zorgt voor een tijdige en ruimhartige informatiever-strekking aan de domeincommissies. Het

overleg tussen kwartiermaker en domein-commissie is van wezenlijke invloed op de uiteindelijke plannen. de ondernemings-raad en de universitaire studentenraad hebben hierover werkafspraken gemaakt met het college van bestuur.lees de werkafspraken opwww.intranet.vu.nl/or onder nieuws.

wiSSelingen in de orper 1 september 2012 is sandra demaesschalck benoemd tot or-lid namens de abvakabo-fractie. zij neemt de zetel in van Yolanda ariaans die per september afscheid genomen heeft van de raad.sandra maakte al een aantal maanden deel uit van de or als tijdelijk plaatsvervanger van Yolanda. sandra is werkzaam als pro-jectleider/informatiespecialist bij de ub vu. al eerder -in juli- zijn twee nieuwe leden toegetreden namens de provu-fractie, te weten arlette van wissen en klaas andries de graaf. arlette is promovendus bij few; klaas is promovendus bij few. zij namen de zetels in van azadeh achbari en iris van ooijen. per oktober is peter roelofsma vertrokken uit de or. zijn zetel is per 15 oktober ingenomen door peter versteeg namens de cnv-fractie. peter is werkzaam als onderzoeker/communicatieadviseur bij de faculteit godgeleerdheid.

De OR is met keRstReces van 21 DecembeR 2012 tOt 7 januaRi 2013

Ambtelijk secretAris OndernemingsrAAd kitty jong, agathe Van hell (adjUnct), de boelelaan 1105, kamer 1d-30, 1081 hV amSterdam, tel. 020 59 85312, [email protected] www.intranet.VU.nl/or, www.VU.nl/or dAgelijks bestuur ottho heldring, Voorzitter / jelly reinderS, Vice-Voorzitter / rieky Van walraVen cOmmissie cOmmunicAtie janneke eppinga, agathe Van hell, henk olijhoek, dUnya Van trooSt, rick VermUnt tekst corianne roza beeld peter gerritSen VOrmgeVing eSther Van mUnSter

meldpUnt reorganiSatiebedrijfSVoeringeen meldpunt van or en bonden voorvermeende misstanden, klachten enzorgen:

[email protected]

www.facebook.com/ondernemingSraad.VU

colofon

scan deze Qr-code metje smartpHone

22363_OR_pagina_19 december 2012.indd 2 13-12-12 13:53


cUltUUr

WIE? thijs Maas won in 2007 het Amsterdams Klein-kunst Festival in 2007 en maakte daarna indruk met twee muzikale cabaretprogramma’s. In 2011 werd hij genomineerd voor de Neerlands Hoop, de prijs voor de meestbelovende kleinkunstenaar.WAT? Begeleid door zijn energieke trio vertelt thijs Maas muzikale verhalen. Expressief en ingetogen, romantisch en met beide benen op de grond, univer-seel en in zijn eigen taal. HOE? ‘Door geestig te zijn zonder grappen te maken, raakt thijs het publiek’, schreef de jury van het Its Festival. Maas wordt begeleid door thijs Cuppen op piano, Olaf Meijer op contrabas en Klaas van Donkersgoed op drums.

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

Leziz

SFEER Wanneer wij rond 18 uur binnenkomen, is het nog vrij rustig. Daarna wordt het al snel druk. De bezoekers zijn heel divers. Je waant je in turkije door het meubilair, maar ook door de turkse muziek op de achtergrond.ETEN Wij beginnen met mezes. Dit zijn kleine voorgerechten die je samen deelt. We kiezen voor Haydari (turkse yoghurt met munt), Acili ezme (tomatensalade met hete pepers), Saksuka (gefrituurde aubergine in tomatensaus) en Sigara boregi (gefrituurd deeg met fetakaas). De Haydari smaakt flauw, maar de overige voorgerechten zijn heerlijk, vooral de Sigara Boregi. Hierna neemt mijn tafelgenote tavuk gogsu (gegrilde kipfilet) en ik tavuk sis (gegrilde kipstuk-jes), beide met friet. Als nagerecht delen we een portie Kemal Pasa (gebakken deeg in zoete stroop). Dit is voldoende omdat zo’n portie uit vier bolletjes bestaat.BEDIENING Beleefd en aan het begin van de avond snel. Maar na het hoofdgerecht lijkt ons tafeltje wat uit beeld.TIP Bestel niet te veel voorgerechtjes. Ze vullen namelijk erg snel omdat je ze meestal met brood eet. Overigens wel heerlijk brood.AANRADER Zeker.PRIJS Vijftig euro met twee personen. Dit is slechts met één toetje. Met minder voorgerechten zouden we waarschijnlijk precies uitko-men met een tweede toetje. O ja, de thee is gratis.WAARDERING

Lekker turks in Nieuw-west

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

thijs maas & band

vrijdag 21 december 20.30 uur

Studenten € 10,50 medewerkers € 13,-

griffioen.vu.nl

Geestige Maas mét band

LEZIZPieter Calandlaan 945leziz.nl

Canan Celik, vierdejaars bachelor psychologie

Muziek Restaurant om de week gaat een student op kosten van advalvas voor

maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.

FOtO

eric

van

den

else

n


stUDenten

wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? en klopt die indruk ook? Vu-studenten gluren in de kamer van yaSMiNe Mei-Li KHo.

“Een vrouwelijke designer met een scooter”, roept Will Fris (28), student informatica. “Ze

leest Lord of the Rings, of ze moet het nog lezen. Deze dame houdt van tierelantijn-tjes, maar niet zo van rommel. Daarom stopt ze al haar losse notities in die Ikea- opbergdingen. Dat ze iets met ontwerpen doet, zie ik aan het tekentablet. Ze werkt veel thuis achter de Mac, anders zet je daar niet zo’n voetenbankje neer. Ik denk dat ze zachtaardig is, maar wel streng voor zichzelf kan zijn.”

“Hier woont een schattig, maar onzeker meisje dat graag haar eigen lieve wereldje bouwt”, zegt biologiestudent Hanneke van Veghel (die haar leeftijd niet wil zeggen). “Ze heeft een fantastisch gevoel voor stijl. Ik krijg het gevoel dat ze into

Sleutelgat 08

“Ik vind mezelf niet schattig of onze-ker, ik ben eerder vrij uitgesproken en aanwezig”, zegt Yasmine Mei-li Kho. Verder houd ik totaal niet van zoetig-heid, dus cupcakes komen er bij mij niet in. Ik heb grote interesse in de poli-tiek en de advocatuur, dus grote kans dat ik daarin terechtkom. De andere reacties komen aardig dichtbij. Ik houd inderdaad niet van rommel en ben vrij perfectionistisch. Verder heb ik een enorme passie voor mode. Ooit heb ik zelf kleding ontworpen en gemaakt. Dus ik ben vrij creatief. En ik ben een fervent Vespa-rijder, vandaar de helm. De roots van mijn vader liggen in Marokko en mijn moeder komt uit Indonesië. Ik heb een agnostische denkwijze, dus de Koran heb ik puur uit interesse.”

cupcakes is.” Haar vriendin Lisa Steltenpool (21) valt haar bij: “Het is een Ikea/H&M/Hema-meisje die veel bezig is met sociale media en uiterlijk erg belangrijk vindt. Die helm zegt genoeg. Ze is wel heerlijk georganiseerd en netjes. Een ietwat zakelijk typje dat haar zaakjes goed voor elkaar heeft.”

“Het eerste wat ik zie als ik verder in haar kamer kijk, is haar Macbook met een rode hoes. Dus het zal om een meisje gaan”, luidt de analyse van sociologiestudent Joost Leuven (22). “Het hele interieur is een erg stijlvolle combinatie van oud en modern: witte muren en stoelen en een grote tafel van onbe-schilderd hout, gecombineerd met een wat kitscherige kast met Delfts blauwe tegels. Ik denk dat ze een sociale wetenschap studeert. En ze kan een oosterse moslima zijn, vanwege dat tafeltje met de Koran.”

Yasmine Mei-Li Kho 25

afgestudeerd politico-loog, studeert rechten

betaalt 600 euro per maand in de baarsjes

DOOR Veerle Vrindts student-reporterFOtO’S Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar [email protected].

nr 8 — 19 december 2012 ADVALVAS32

griffdoor merlijn draisma

Documents

advalvas | jaargang 60 | nr8