∆ιαστασιολόγηση

Εθνικό Μετσόβιο ΠολυτεχνείοΣχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών

γη η

Περιεχόμενα

Εισαγωγή

Στοιχεία διαστασιολόγησης

∆ιαστασιολόγηση χαρακτηριστικών αντικειμένων

Πρακτική διαστασιολόγησης

Προκαταρκτικός Σχεδιασμός τεμαχίου

Μηχανολογικός ΣχεδιασμόςΜεταφερόμενηπληροφορία

Αποτέλεσμα

Σκαριφήματα

∆ιαδικασία

Μορφή, ΣχήμαΣχέδιο όψεων

∆ιαστασιολόγηση 1. Μέγεθος, Θέση2. Μη γραφική πληροφορία

∆ημιουργία σχεδίων

Κατασκευή

Ορισμός∆ιαστασιολόγηση είναι ο πλήρης και μονοσήμαντος

ορισμός της πληροφορίας που αφορά θέση, μέγεθος και

ιδιότητες ενός αντικειμένου με χρήση αριθμών,

συμβόλων και σημειώσεων.

Πληροφορία που πρέπει να ορισθεί :1. Μέγεθος και θέση των χαρακτηριστικών2. Ποιότητες επιφανειών3. Ανοχές διαστάσεων 4. Συναρμογές

Σύστημα διαστασιολόγησης

1. Μετρικό σύστημα (σε mm): πρότυπο ISO

2. ∆εκαδικές ίντσες

32, 32.5, 32.55, 0.5 (όχι .5) κλπ. Παράδειγμα

41

2. ∆εκαδικές ίντσες

3. Κλασματικές ίντσες

835,

0.25 (όχι .25), 5.375 κλπ.Παράδειγμα

Παράδειγμα κλπ.

Στοιχεία διαστασιολόγησης

Βοηθητικές γραμμές διαστάσεων

Γραμμές διαστάσεων(με βέλη) Λεπτή συνεχής

(0.35 mm)Γραμμές υποδείξεως

Αριθμοί

Σημειώσεις :- τοπικές- γενικές

Ευανάγνωστα(0.7 mm)

Καθορίζουν τη θέση του χαρακτηριστικού του αντικειμένου το οποίο πρόκειται να διαστασιολογηθεί.

Βοηθητικές γραμμές διαστάσεων Γραμμές διαστάσεωνΚαθορίζουν την διεύθυνση και το μέγεθος μίας διάστασης και περιλαμβάνουν τους αριθμούς.

10 27

43

13

2 x 10

Μπορούν να καθορίζουν λεπτομέρειες ενός χαρακτηριστικού ή τη διάστασή του με χρήση τοπικής σημείωσης.

Γραμμές υποδείξεως

10 27

R16

43

13

Προσοχή! Όταν το αντικείμενο είναι σχεδιασμένο υπό κλίμακα, οι διαστάσεις που αναγράφονται στο σχέδιο είναι οι πραγματικές.

Σχεδιασμός βελών

15ο

d=0.7mm (πάχος παχειάς συνεχούς γραμμής)

Βοηθητικές γραμμές διαστάσεων

Αφήνουμε ορατό κενό (≈ 1 mm) από την όψη και σχεδιάζουμε την βοηθητική γραμμή διάστασης (προέκταση).

Η βοηθητική γραμμή έχει μήκος ώστε να εξέχει της (τελευταίας) γραμμής διάστασης κατά 1-2 mm.

Ορατό κενό, εξοχή Σύνηθες λάθος

Οι βοηθητικές γραμμές δεν διακόπτονται όταν τέμνουν γραμμές του αντικειμένου.

Σύνηθες λάθος

Βοηθητικές γραμμές διαστάσεων

Σύνηθες λάθοςΣυνεχής

Οι γραμμές διαστάσεων δεν πρέπει να είναι πολύ κοντά μεταξύ τους ή κοντά στην όψη.

Αφήστε κενό τουλάχιστον δύο φορές το ύψος του γράμματος.

Γραμμές διαστάσεων

11 34

16

35

Αφήστε κενό τουλάχιστον μία φορά το ύψος του γράμματος.

Αριθμοί

Το ύψος των αριθμών προτείνεται να είναι 3.5 mm.

Τοποθετούμε τους αριθμούς 1 mm πάνω από την γραμμή διάστασης και στοιχισμένους ανάμεσα στις βοηθητικές γραμμές.

Σύνηθες λάθος

11

11

34

34

ΑριθμοίΌταν δεν υπάρχει αρκετός χώρος για να τοποθετηθεί εσωτερικά η διάσταση ή τα βέλη, τότε αυτά τοποθετούνται εξωτερικά εκατέρωθεν των βοηθητικών γραμμών

∆εν υπάρχει χώρος ∆εν υπάρχει χώρος για βέλη

16.2516.25

ή

1

ρχ χ ρ ςγια τον αριθμό

ρχ χ ρ ς γ β ηή/και αριθμό

1 1

Οι κανονισμοί ISO υιοθετούν τις παρακάτω μονάδες

∆ιαστάσεις : Μονάδες

Μονάδα μήκους : χιλιοστό (mm) χωρίς να τοποθετούνται μονάδες στους αριθμούς

Μονάδα γωνίας : μοίρα (ο), το σύμβολο τοποθετείται δίπλα στον αριθμό.

1. ΕυθυγραμισμένοιΟι αριθμοί των διαστάσεων τοποθετούνται κατά τρόπο ώστε να μπορούν να διαβαστούν από κάτω προς τα πάνω ή από αριστερά προς τα δεξιά όταν το σχέδιο είναι οριζόντιο (το υπόμνημα κάτω και δεξιά).

Αριθμοί : ∆ιάταξη

2. Μίας κατεύθυνσηςΟι αριθμοί των διαστάσεων τοποθετούνται κατά τρόπο ώστε να μπορούν να διαβαστούν από αριστερά προς τα δεξιά (οριζόντια γραφή).

∆εν πρέπει να χρησιμοποιούνται και οι δύο τρόποι στο ίδιο σχέδιο ή στην ίδια σειρά σχεδίων

30

Παράδειγμα : Τοποθέτηση διαστάσεων μηκών χρησιμοποιώντας την ευθυγραμμισμένη μέθοδο

30

30

30

30

3030

Παράδειγμα : Τοποθέτηση διαστάσεων μηκών χρησιμοποιώντας την μέθοδο μίας κατεύθυνσης.

30

30

3030

30

o

45o

o

Παράδειγμα : Τοποθέτηση διαστάσεων γωνιών χρησιμοποιώντας την ευθυγραμμισμένη μέθοδο.

45o

45o

45o

45o

45o45o

Παράδειγμα : Τοποθέτηση διαστάσεων γωνιών χρησιμοποιώντας την μέθοδο μίας κατεύθυνσης.

45o

45o

45o45o

45o

ΑριθμοίΟι αριθμοί 6,9,66,68,86,89,98,99 φέρουν κάτω δεξιά μια τελεία, όταν λόγω της λοξής θέσης τους είναι δυνατόν από λάθος να διαβαστούν ανάποδα.

89.

∆ιαστάσεις με γραμμές υποδείξεωςΟι γραμμές υποδείξεως τοποθετούνται κοντά στο χαρακτηριστικό το οποίο περιγράφουν και εκτός της όψης.

Γράφονται πάντα οριζόντια.

10Σύνηθες λάθος

10≈ 10mm

10Πολύ μακρυά

Χορδή – Γωνία – Τόξο Τρόπος διαστασιολόγησης χορδής – γωνίας –τόξου.

Η βασική ιδέαΗ διαστασιολόγηση επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση πληροφορίας για το μέγεθος και τη θέση των χαρακτηριστικών που απαιτούνται για την κατασκευή του αντικειμένου.

Η λ ί ή έ

να είναι σαφήςνα είναι πλήρης

Να διευκολύνει- την διαδικασία κατασκευής- την διαδικασία μέτρησης

Η πληροφορία αυτή πρέπει :

Θ

Θ

Μ

Αντικείμενο

Παράδειγμα

Μ

Θ

Θ

Μ

Μ

Για την κατασκευή του αντικειμένου πρέπει να γνωρίζουμε…

1. Μήκος, πλάτος και πάχοςτου αντικειμένου.

2. ∆ιάμετρο και βάθος της οπής.

3. Θέση των οπών.“Μ” διάσταση που προσδιορίζει μέγεθος“Θ” διάσταση που προσδιορίζει θέση.

ΓωνίεςΓια την διαστασιολόγηση γωνιών χρησιμοποιούμε κυκλική γραμμή διαστάσεως με κέντρο την κορυφή της γωνίας.

Σύνηθες λάθος

Τόξα κύκλουΤα τόξα κύκλου διαστασιολογούνται δίνοντας την ακτίνατους στην όψη στην οποία φαίνεται το πραγματικό τους σχήμα.

Για να είναι σαφές ότι πρόκειται για ακτίνα προσθέτουμε πριν τον αριθμό που ορίζει το μήκος της ακτίνας το σύμβολο “R”σύμβολο R .

ή

Τόξα κύκλουΗ γραμμή διαστάσεων και ο αριθμός πρέπει να είναι εσωτερικά του τόξου όταν υπάρχει αρκετός χώρος.

Αρκετός χώρος και για τα δυο.

Αρκετός χώρος για τη γραμμή διάστασης μόνο

Ανεπαρκής χώρος και για τα δυο.

R 62.5

Μετακινήστε τον αριθμό εκτός

R 6.5

Μετακινήστε και τη γραμμή διάστασης και τον αριθμό εκτός

R 58.5

Τόξα κύκλουΟι γραμμές διαστάσεων, όταν είναι εκτός του κύκλου πρέπει να προεκτείνονται και να δημιουργούν γωνία30 ~ 60 μοιρών με την οριζόντια.

Σύνηθες λάθος

R62.5 R62.5R62.5

R62.5

R62.5R62.5

Τόξα κύκλουΌταν το κέντρο του τόξου είναι έξω από το φύλλο σχεδίασης ή σε διπλανές όψεις τότε χρησιμοποιούμε τον παρακάτω τρόπο διαστασιολόγησης.

Φύλλο σχεδίασης

Μέθοδος 1Μέθοδος2

Ακτίνες καμπυλότηταςΗ διάσταση των ακτίνων καμπυλότητας (fillets, rounds)δίνεται με χρήση γραμμής υποδείξεως.

Αν όλες οι ακτίνες καμπυλότητας είναι ίδιες σε μέγεθος, τότε μπορούν να παραληφθούν και να προστεθεί γενική σημείωση “Ακτίνες Καμπυλότητας Rxx εκτός και αν

R6.5

ημ η ς μ η ς ςορίζονται διαφορετικά στο σχέδιο. ”

Σημείωση:Ακτίνες Καμπυλότητας R6.5

Φύλλο σχεδίασης

R12

εκτός και αν ορίζονται διαφορετικά στο σχέδιο.

Σημείωση:Ακτίνες Καμπυλότητες R6.5

Στις καμπύλες που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα τόξα κύκλου πρέπει να δίνονται τα κέντρα και οι ακτίνεςόλων των επιμέρους τόξων.

Καμπύλες

Σύνηθες λάθος

Σημείο εφαπτομένης

ΚύλινδροιΓια τον ορισμό του μεγέθους δίνονται η διάμετρος και το μήκος του κυλίνδρου.

Για τον ορισμό της θέσης του κυλίνδρου δίνουμε την απόσταση της αξονικής του από άλλο χαρακτηριστικό του αντικειμένου, στην όψη που δείχνει την κυκλική διαμόρφωση του κυλίνδρου.

Μέθοδος μέτρησης

ΚύλινδροιΗ διάμετρος δίνεται συνήθως στην πλάγια όψη του κυλίνδρου και χρησιμοποιείται το σύμβολο πριν τον αριθμό που ορίζει τη διάσταση.

10

0

70

ΟπέςΓια τον ορισμό του μεγέθους δίνονται η διάμετρος και το μήκοςτης οπής.

Για τον ορισμό της θέσης της οπής δίνουμε την απόσταση της αξονικής της από άλλο χαρακτηριστικό του αντικειμένου, στην όψη που δείχνει την κυκλική διαμόρφωση της οπής.

Μέθοδος μέτρησης

Οπές μικρού μεγέθους

1) ∆ιαμπερής οπή

Χρησιμοποιούμε γραμμή υπόδειξης και σημείωση για να δείξουμε τη διάμετρο και το βάθος της οπής στην όψη που δείχνει την κυκλική διαμόρφωση της οπής

xx xx, ∆ιαμπερήςxx, Βάθος yy

Οπές μικρού μεγέθους

2) Τυφλή οπή

Χρησιμοποιούμε γραμμή υπόδειξης και σημείωση για να δείξουμε τη διάμετρο και το βάθος της οπής στην όψη που δείχνει την κυκλική διαμόρφωση της οπής

xx, Βάθος yy

Βάθος οπής

Με βοηθητικές γραμμές και γραμμές

διαστάσεων

Με διαμετρική γραμμή

διαστάσεων

Με γραμμή υπόδειξης και σημείωμα

Οπές μεγάλου μεγέθους

xx

xx

Συνήθη λάθη

xxxx xx

Οπές

xx

xx

Τετραγωνικές μορφέςΗ τετραγωνική διατομή διαστασιολογείται με τη χρήση

του συμβόλου B. Οι λεπτές συνεχείς διασταυρούμενες

γραμμές ορίζουν επίπεδες επιφάνειες.

Σφαιρικές μορφέςΟι διαστάσεις σφαιρικών μορφών τοποθετούνται με χρήση των συμβόλων S (διάμετρος) και SR (ακτίνα).

Βοηθητικές ∆ιαστάσεις - ∆ιαστάσεις ελέγχου

∆ιαστάσεις ελέγχου: Σημαντικές για τη λειτουργικότητα ενός εξαρτήματος που πρέπει να προσεχτούν ιδιαίτερα κατά την κατασκευή και τον έλεγχο.

Βοηθητικές διαστάσεις: ∆ιαστάσεις οι οποίες προκύπτουν από υπάρχουσες αλλά κρίνεται αναγκαίο να συμπεριληφθούν.

∆ιαστάσεις εκτός κλίμακας

Όταν η διάσταση ενός χαρακτηριστικού του σχεδίου δεν αντιστοιχεί στην πραγματικά σχεδιασθείσα (δεδομένης της κλίμακας του σχεδίου), τότε η διάσταση αυτή τοποθετείται υπογραμμισμένη

Λοξότμηση (chamfer)Χρησιμοποιούμε γραμμή υπόδειξης και σημείωση για να δείξουμε το μήκος και τη γωνία της λοξότμησης.

SS

Για 45o

S SCS

ή

Τοποθέτηση διαστάσεων

Τοποθέτηση διαστάσεων με σύστημα αναφοράς

Οι διαστάσεις σε μη συμμετρικά τεμάχια μπορούν να τοποθετηθούν ως προς σύστημα αναφοράς δύο ή τριών διαστάσεων.

Πλάκα Υψομετρικός χαράκτης

Τοποθέτηση διαστάσεων με σύστημα αναφοράς

Τοποθέτηση διαστάσεων γύρω από άξονα συμμετρίας

Οι διαστάσεις σε τεμάχια με άξονα συμμετρίας τοποθετούνται γύρω από τον άξονα αυτόν.

Αλυσιδωτή τοποθέτηση διαστάσεων

Οι διαστάσεις τοποθετούνται η μία μετά την άλλη σε μια σειρά, σαν αλυσίδα.

1. Γραμμές προέκτασης, και γραμμές υπόδειξης δεν πρέπει κατά το δυνατόν να τέμνουν άλλες βοηθητικές γραμμές διαστάσεων.

Λάθος Σωστό

Προτεινόμενη πρακτική2. Οι βοηθητικές γραμμές πρέπει να χαράσσονται από τα πιο κοντινά σημεία της διάστασης που πρόκειται να δειχθεί.

Λάθος Σωστό

Προτεινόμενη πρακτική

3. Οι βοηθητικές γραμμές για την διαστασιολόγηση ενός εσωτερικού χαρακτηριστικού μπορούν να τέμνουν ορατές ακμές, χωρίς να αφήνουμε διάκενο στο σημείο τομής.

Λάθος Σωστό

Προτεινόμενη πρακτική4. ∆εν χρησιμοποιούμε γραμμές του αντικειμένου, αξονικές γραμμές ή γραμμές διαστάσεων σαν βοηθητικές.

Λάθος Σωστό

Προτεινόμενη πρακτική

Ασαφές Σαφές

5. Αποφεύγουμε τη διαστασιολόγηση μη ορατών ακμών.

Προτεινόμενη πρακτική

Μέτριο Σωστό

6. Τοποθετούμε τις διαστάσεις εκτός της όψεως, εκτός και αν η τοποθέτησή τους μέσα στην όψη βελτιώνει την σαφήνεια του σχεδίου.

Προτεινόμενη πρακτική

Ασαφές Σαφές

Προτεινόμενη πρακτική6. Τοποθετούμε τις διαστάσεις εκτός της όψεως, εκτός και αν

η τοποθέτησή τους μέσα στην όψη βελτιώνει την σαφήνεια του σχεδίου.

7. Τοποθετούμε διαστάσεις στην όψη που παρουσιάζεται καθαρά το σχήμα του χαρακτηριστικού που θέλουμε να διαστασιολογήσουμε.

Ασαφές Σαφές

Προτεινόμενη πρακτική

8. Οι γραμμές διαστάσεων πρέπει να στοιχίζονται και να ομαδοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ασαφές Σαφές

Προτεινόμενη πρακτική9. ∆εν επαναλαμβάνουμε μία διάσταση.

Λάθος Σωστό

Προτεινόμενη πρακτική