Ağrı

AğrıAğrıAğrıAğrı

Prof. Dr. M. Erdal GÜZELDEMİRProf. Dr. M. Erdal GÜZELDEMİRProf. Dr. M. Erdal GÜZELDEMİRProf. Dr. M. Erdal GÜZELDEMİR

Ağrı’nın Nöroanatomi Ağrı’nın Nöroanatomi ve ve

NörofizyolojisiNörofizyolojisi

Ağrı’nın Nöroanatomi Ağrı’nın Nöroanatomi ve ve

NörofizyolojisiNörofizyolojisi

AğrıAğrıAğrıAğrı

KKuvvetli doku harabiyetine bağlı uvvetli doku harabiyetine bağlı olan veya olmayan,olan veya olmayan,

insanın geçmişte edindiği insanın geçmişte edindiği sübjektif primitif protektif sübjektif primitif protektif

deneyimleri ile ilgili, deneyimleri ile ilgili, sensoryal ve emosyonel bir sensoryal ve emosyonel bir

duygudur.duygudur.

NosisepsiyonNosisepsiyonNosisepsiyonNosisepsiyonDoku harabiyetinde lokal olarak

salınan mediyatör ve aljezikler nosiseptörleri uyarıp iletilme sağlandıktan sonra, MSS ve nöral yapılarda değerlendirilen zararlı uyaranın algılanması ve buna karşı gerekli fizyolojik, biyoşimik ve psikolojik önlemlerin harekete geçirilmesidir.

• Nosiseptörler, Çevresi, Primer

Afferent Nöronlar• Omurilik Dorsal Boynuz Nöronal

Sistemi

• Nosiseptif Çıkıcı Yolaklar

• Serebral Korteks

• SSS’deki Ağrı Kontrol Sistemleri

Nosiseptörlerin Nosiseptörlerin SınıflandırılmasıSınıflandırılmasıNosiseptörlerin Nosiseptörlerin

SınıflandırılmasıSınıflandırılması

• Mekanik nosiseptörlerMekanik nosiseptörler

• Mekono-termal nosiseptörlerMekono-termal nosiseptörler

• Polimodal nosiseptörlerPolimodal nosiseptörler

MyelinliMyelinliA Delta A Delta LifleriLifleri

MyelinsizMyelinsizİnceİnceA Beta A Beta ve C Liflerive C Lifleri

AkutAkutKeskinKeskinBatıcıBatıcıLokalizeLokalizeBirincil AğrıBirincil Ağrı

KronikKronikDiffüzDiffüzYanıcıYanıcıDonukDonukİkincil Ağrıİkincil Ağrı

İleti Hızıİleti Hızı5 - 30m/ sn5 - 30m/ sn

İleti Hızıİleti Hızı0.5 - 2 m/sn0.5 - 2 m/sn

• Dokudan : Serotonin, histamin, potasyum, Dokudan : Serotonin, histamin, potasyum, lökotrienler, lökotrienler,

prostaglandinlerprostaglandinler

• Plazmadan : KininlerPlazmadan : Kininler

• Sinir uçlarından: P MaddesiSinir uçlarından: P Maddesi

Ağrı MediyatörleriAğrı Mediyatörleri(Aljezik Maddeler)(Aljezik Maddeler)Ağrı MediyatörleriAğrı Mediyatörleri(Aljezik Maddeler)(Aljezik Maddeler)

Nosisepsiyonun Nosisepsiyonun BaşlatılmasıBaşlatılması

Nosisepsiyonun Nosisepsiyonun BaşlatılmasıBaşlatılması

•Nosiseptörlerin doğrudan aktive Nosiseptörlerin doğrudan aktive

edilmesiedilmesi

•Nosiseptörlerin duyarlılığının artırılması Nosiseptörlerin duyarlılığının artırılması

•Vazodilatasyon ve ekstravazasyon ile Vazodilatasyon ve ekstravazasyon ile

ödem ve hiperaljeziye yol açılmasıödem ve hiperaljeziye yol açılması

KoagülasyonFaktörleri

PP

HücreHücreHücreHücreDamarDamar

HücreHücre

NosiseptörNosiseptör

Zararlı Uyaran

Kallikreinojen Kallikrein

Bradikininojen BradikininBradikinin

Sinir Lifi

5-HT5-HT

KK++

HistaminHistamin

PGEPGE22

LökotrienLökotrien

Deriye Uygulanan Zararlı Bir Uyaranın Yarattığı Periferik ”Nosisepsiyon”Deriye Uygulanan Zararlı Bir Uyaranın Yarattığı Periferik ”Nosisepsiyon”Deriye Uygulanan Zararlı Bir Uyaranın Yarattığı Periferik ”Nosisepsiyon”Deriye Uygulanan Zararlı Bir Uyaranın Yarattığı Periferik ”Nosisepsiyon”

DeriDeri

+ +

++

+ ++++

MEGMEG

Mast Mast HücresiHücresi

TrombositTrombosit

Eksitan Kısa Devre(Ephatic geçiş)

Eksitan Kısa Devre(Ephatic geçiş)

AfferentSinir LifiAfferentSinir Lifi

EfferentSinir LifiEfferentSinir Lifi

LezyonLezyonYeriYeri

DeriDeri

Kapiller

AlgojenikMediyatörAlgojenikMediyatör

NA

NA

Kozaljinin oluş mekanizmasındaKozaljinin oluş mekanizmasında ephatik geçiş teorisiephatik geçiş teorisiKozaljinin oluş mekanizmasındaKozaljinin oluş mekanizmasında ephatik geçiş teorisiephatik geçiş teorisi

MEGMEG

• Nosiseptörler, Çevresi, Nosiseptörler, Çevresi,

Primer Primer Afferent NöronlarAfferent Nöronlar

• Omurilik Dorsal Boynuz Nöronal Omurilik Dorsal Boynuz Nöronal

SistemiSistemi• Nosiseptif Çıkıcı YolaklarNosiseptif Çıkıcı Yolaklar

• Serebral KorteksSerebral Korteks

• SSS’deki Ağrı Kontrol SistemleriSSS’deki Ağrı Kontrol Sistemleri

Dorsal Boynuz NöronlarıDorsal Boynuz NöronlarıDorsal Boynuz NöronlarıDorsal Boynuz Nöronları

• Projeksiyon (Santral geçiş) Projeksiyon (Santral geçiş) NöronlarıNöronları

• Eksitatör ara nöronlarEksitatör ara nöronlar

• İnhibitör ara nöronlarİnhibitör ara nöronlar

• GlutamatGlutamat

• NöropeptidNöropeptid–NK-ANK-A

–CCKCCK

–CGRPCGRP


Primer Afferent NöronlarPrimer Afferent Nöronlar

• Omurilik Dorsal Boynuz Nöronal SistemiOmurilik Dorsal Boynuz Nöronal Sistemi

• Nosiseptif Çıkıcı YolaklarNosiseptif Çıkıcı Yolaklar



SpinoTalamik

SpinoRetiküler

SpinoMesensefalik

OMURiLiKOMURiLiK

Bulbus

Mezensefalon

Pons

Nosiseptif Çıkıcı SistemlerNosiseptif Çıkıcı Sistemler

SerebralKortexSerebralKortex

TalamusTalamus

MEGMEG





• Serebral KorteksSerebral Korteks• SSS’deki Ağrı Kontrol SistemleriSSS’deki Ağrı Kontrol Sistemleri

Serebrum’da Ağrı İle Serebrum’da Ağrı İle İlgili Bölümlerİlgili Bölümler

Serebrum’da Ağrı İle Serebrum’da Ağrı İle İlgili Bölümlerİlgili Bölümler

• Birinci Duyusal AlanBirinci Duyusal Alan

• Posteriyor, Pariyetal ve Frontal Posteriyor, Pariyetal ve Frontal BölgelerBölgeler

• Frontal Lobun 9. ve 12. AlanlarıFrontal Lobun 9. ve 12. Alanları







SSS’deki Ağrı Kontrol SSS’deki Ağrı Kontrol SistemleriSistemleri

SSS’deki Ağrı Kontrol SSS’deki Ağrı Kontrol SistemleriSistemleri

• Kapı Kontrol SistemiKapı Kontrol Sistemi• İnici Kontrol Sistemiİnici Kontrol Sistemi• Endorfin SistemiEndorfin Sistemi

KognitifKognitif(Bilişsel)(Bilişsel)KontrolKontrol

KognitifKognitif(Bilişsel)(Bilişsel)KontrolKontrol

İnenİnenİnhibitörİnhibitörKontrolKontrol

İnenİnenİnhibitörİnhibitörKontrolKontrol

AksiyonAksiyonSistemiSistemiAksiyonAksiyonSistemiSistemi

Kapı Kontrol SistemiKapı Kontrol SistemiKapı Kontrol SistemiKapı Kontrol Sistemi

KalınLifler

PeriferdenGelenİnput

İnceLifler

MEGMEG

SGSG Transmisyon

Korteks

Diensefalon

MezensefalikMezensefalikPeriakuaduktalPeriakuaduktalgri cevhergri cevher

MezensefalikMezensefalikPeriakuaduktalPeriakuaduktalgri cevhergri cevher

Pons-Bulbus

OmurilikEK

MRMR

5-HT5-HT5-HT5-HTEkEkEkEk

EkEkEkEk

EDED

EDEDEDED

Dorso-Lateralfasikulus

NANANANA

İnici İnhibitör Sistemin Komponentleriİnici İnhibitör Sistemin Komponentleriİnici İnhibitör Sistemin Komponentleriİnici İnhibitör Sistemin Komponentleri

MEGMEG

II. YapıII. YapıII. YapıII. Yapı

III. YapıIII. YapıIII. YapıIII. Yapı

I. YapıI. YapıI. YapıI. Yapı

Substantia Jelatinoza’da Duyusal İletiSubstantia Jelatinoza’da Duyusal İletiSubstantia Jelatinoza’da Duyusal İletiSubstantia Jelatinoza’da Duyusal İleti

EnkefalinEnkefalin

Enkefalin ReseptörleriEnkefalin Reseptörleri

I. DuyusalI. DuyusalNöronNöronI. DuyusalI. DuyusalNöronNöron

EnkefalinAra NöronEnkefalinAra Nöron

P MaddesiP MaddesiReseptörleriReseptörleriP MaddesiP MaddesiReseptörleriReseptörleri

P MaddesiP Maddesi

MEGMEG

Tedaviye YönelikTedaviye YönelikNosiseptif Mekanizmaların Nosiseptif Mekanizmaların

SenteziSentezi

Tedaviye YönelikTedaviye YönelikNosiseptif Mekanizmaların Nosiseptif Mekanizmaların

SenteziSentezi

MEGMEGTalamus

HipotalamoHipotalamoHipofizerHipofizerEndorfinEndorfin

HipotalamoHipotalamoHipofizerHipofizerEndorfinEndorfin Limbik

Sistem

Korteks

Do

laşı

m

Dorsal Dorsal BoynuzBoynuzHücresiHücresi

SpinalSpinalEkEk

SpinalSpinalEkEkNosiseptör

Sempatik Refleks

FleksörRefleks

AnterolateralAnterolateralSistemSistem

5-HT5-HT5-HT5-HT

Beyin SapıBeyin SapıEKEK

Beyin SapıBeyin SapıEKEK

NANANANA

AAAA

CCCC

DDDD

EEEE

BBBB

LemniskalSistem

AAa, C

Ağrı Oluş MekanizmasınınAğrı Oluş MekanizmasınınTedaviye YansımasıTedaviye Yansıması

Ağrı Oluş MekanizmasınınAğrı Oluş MekanizmasınınTedaviye YansımasıTedaviye Yansıması

Documents

Ağrı