L

Fiskranns6knir Ii vatnasvreoi I>j6rsar

Magnlls J 6hannsson

Unnio fyrir Veioifelag J:>j6rsar

Selfossi, mai 1994 VMST -S /94005X

VEIDIMALASTOFNUN - SUDURLANDSDEILD Austm'vcgi 1, 800 Selfoss

L.andsvirkjun B6kasafn

Efhisyfirlit.

Agrip

Inngangur

Staoluettir

Veioi

Seioasleppingar

Niourstbour

Seioaranns6knir

Aldursgreinig it. gbngufiski

Gbngur upp laxastigann i B uoa

Umrreoa

I>akkaroro

Heimildir

Bis.

1

2

4

5

5

6

6

6

6

13

14

14

Agrip.

i pessari skyrslu er fjallao um ranns6knir a vatnasvreoi I>j6rsar sem fram f6ru ario 1993. Ranns6knirnar eru liour i verkefni sem mioar ao pvi ao kanna landnam lax a svreoinu of an Blioa. Verkefnio f6l einkum i ser seioaranns6knir mea rafveioum og einnig er greint fra gognum lir fiskteljara urn gongur upp fiskstigann i Blioa. pa er fjallao urn veioi og seioasleppingar og niourstooum lir aldursgreiningu a fulloronum laxi . Ranns6knirnar voru unnar fyrir Veioifelag I>jorsar. Seioaastand var kannao mea rafveioum a voldum stooum i pjorsa og pveram. Natturulegt klak hja laxi fannst ekki a svreoinu of an vio Buoa. Hins vegar fundust laxasleppiseioi fra pvi fyrr urn sumario. Urrioaseioi voru vioast rikjandi . Almennt rna segja ao voxtur seioanna hafi verio goour. Aldursrannsoknir a fulloronum laxi syndu ao langalgengast er ao lax a I>j6rsarsvreoinu se 3 ar i fersku vatni aour en hann gengur til sjavar en litill hluti er 2 ar og 4 <if. Smalax (1 ar i sjo) var i miklum meirihluta. Arlega eru 4 til 5 klaldrgangar inni i veioinni og hver argangur gengur i ana a 3-4 arum. Nokkuo bar a laxi af hafbeitaruppruna i synunum eoa fra 0- 18.9 % mest aria 1993 en pao eru ao ollum likindum fiskar lir gonguseioasleppingu a svreoio of an Blioa aria aour. Fiskteljari i fiskstiganum i Blioa taldi 16 fiska upp stigann a timabilinu til 2. okt og fra 22. okt. og fram i byrjun november ario 1992 og 18 sumario 1993 fra 6. juli til 18. oktober. Pa hafa nokkrir laxar veiost ofan stigans. Ljost er ao laxinn er seint a feroinni upp I>jorsa og liklega enn seinni upp stigann. Flyta rna landnami laxa ofan Blioa mea seioasleppingum. Mikilvregt er ao peim rannsoknum sem nu eru hafnar se fylgt eftir mea arlegum athugunum .

2

Inngangur.

pj6rsa er laxgeng fra natturunnar hendi ao Hestfossi og Buc;a. A annu 1988 geroi Veioimalastofnun athugun a 6fiskgengum sVa!oum i pj6rsa (Magnlls J6hannsson og Sigurour Guoj6nsson 1989). Einkum var litio til sVa!ois sem opnast myndi gongufiski vio ao gera Buoa fiskgengan . pao ar var urn 16.000 ormetrktum seioum sleppt a svreoio of an Buoa i peim tilgangi ao meta pyoingu pess til uppeldis laxaseioa. Sioar hefur verio sleppt ormerktum gonguseioum. Greint verour fra niourstooum pessara sleppinga i serstakri skYrslu.

Sumario 1991 var tekinn i notkun fiskstigi sem byggoul' val' vio Buba. Vio pao opnuoust urn 50 km af aour Ofiskgengu svreoi . Vio pessa aogero sta!kkar uppeldissva!oi fyrir lax verulega sem mea timanum a!tti ao leioa til aukinnar a laxgengd a vatnasva!oio. Reikna rna mea ao landnam lax taki einhver ar en pvi rna flyta mea seioasleppingum. i fiskstiganum i Buoa er teljari sem gefur upplysingar varoandi gongur fiska upp stigann.

i pessari skyrslu er fjallao urn ranns6knir a vatnasva!oi l>j6rsar sem fram f6ru aria 1993 . Ranns6knin var hour i verkefni sem mioar ao pvi ao kanna landnam lax a sVa!oinu of an Buoa. Ranns6knin fal einkum i ser seioal'annsaknir mea l'afveioum. Einnig er greint fra gong urn urn teljara upp stigann. Pa er fjallao urn niourstooum ur aldursgreiningu a fulloronum laxi . Rannsaknirnar voru unnar fyrir Veioifelag I>j6rsar en styrkur fe:kkst til verkefnisins ur Fiskra!ktarsj 6oi .

---.,-~ "

-' /-

... ./ ..,

/ /

/

7-/ '?

/

,,~.e~};!,,( If Slel ',,-

'- , '­

\ \.

.....

.J

'\ "-

\.

/ J

/

\

" \ \

"­'\

Mynd 1. Yfirlitsmynd yfir vatnasvceoi pj6rsar.

;' ... f

I

I Km o 5 10

/

,.../

Rafveioist60var eru merktar inn a.

.....

tv

w

4

Staohrettir.

pj6rsa er ein af st6nim landsins. Hun er ao stofni til draga en er mea blonduoum jokuls- og lindareinkennum. Jokulvatn frer hun fra HofsjokIi, TungnafeIIsjokIi og Vatnajokli . Vatnasvio hennar via 6s er 7.530 km 2 og eru um 1200 km 2 huldir jokli. Meoalrennsli arinnar via Urrioafoss er um 368 m 3/sek sem gerir pj6rsa nrest vatnsmestu {l landsins a eftir Olfllsa. pj6rsa og pverar hennar eru hins vegar orkumesta vatnsfall a Islandi en hagkvrem virkjanleg fallorka par er um 27 % af allri slikri vatnsorku i landinu. Nu eru pljar virkjanir a vatnasvreoinu, BurfeIlsvirkjlln i pj6rsa og Sigolduvirkjun og Hrauneyjafossvirkjun i Tungnaa. Vegna virkj anna hafa oroio nokkrar rennslisbreytingar i pj 6rsa enprer helstu eru ao rennsli yfir vetrarmanuoina j6kst urn alit ao priojung.

A svreoinu sem opnaoist via ao gera Buoa fiskgengan p.e. fra Buoa ao pjOfafossi skiptast a grytt svreoi mea nokkrum straumi og Iygnari sandsvreoi. Neoan Burfells ao Haga (urn 11 km leio) eru sandflakar og skilyroi fyrir laxaseioi fremur ryr. Fni Pvera ao Buoa verour straumur meir! og boto grOfari . Her eru allvioa skilyroi fyrir uppeldi laxaseioa. A svreoinu falla til Pj6rsar Minnivallalrekur ao austan, Fossa, Sanda og I>vera ao vestan (mynd 1). Allar eru prer dragar nema Minnivallalrekur sem er linda. Nokkur lindareinkenni eru einnig i Fossa. Lax kemst nu i Sanda og pvera hennar Hvammsa, i allan Minnivalialrek en aoeins neostu

1,5 km i Fossa og 1,0 km i pvera. Nokkur uppeldissvreoi eru i pveranum sem hentao geta laxi einna heist i Minnivalialrek, Hvammsa og Pvera.

Via Blloafoss tekur pj6rsa ao renna i tveimur kvislum urn Arnesio (mynd 1) . eystri kvislinni Arneskvisl rennur ain urn 6,5 km leio ao Hestfossi, sem talinn er ao mestu Ofiskgengur. Neoan fossa er ain a storum sV<eoum fremur Iygn mea sandbotni. StraumjJung gljufur eru a urn 5 km kafla ofan via Urrioafoss. Par eru vioa uppeldisskilyroi fyrir laxaseioi . KaIfa, sem er allvatnsmikil draga og rennur i pj6rsa um 4 km neoan via Buoa, er eina pvera pj6rsar sem lax gengur i a fiskgenga hlutaoum.

:e

6000

5000

4000

Laxveioi f ne tf Pj6rsa

§., 3000 ~

\ ............•...................... .......... .. ....

~~;~;~~m?!5r 2000

1000

O ++~~-rrr++~~-rrr++~~-rrr++++~-rrr++++~~

I~ 1~ 1~ I~ 1~ 1m 1m 1m I~ I~ l~

Ar

Mynd 2. Laxveioi i net i I>j6rsa ario 1951-1993.

5

Veioi.

Laxveioi hefur lengi verio stun duo a vatnasvreoi I>j6rsar. Longum hefur nyting veioinnar einkum verio mea netum i I>j6rsa sjaifri. Stangveioi a Iaxi er nu einnig stun duo i Kalfa. Til eru skyrslur urn veiai i I>j6rsa fra 1951 (mynd 2). Veiain hefur sveiflast nokkuo miIIi ara en hefur heldur vaxio a sioari arum. Athygli vekur ao 5 ara regluleg sveifla er i veioinni . Meoaiveioi sioustu 10 ara er 1.733 Iaxar. Mest var hun 5.582 laxar aria 1978. Hluti peirrar aukningar sem pa varo er talinn stafa fra sleppingum laxaseioa i Fossa og Rauoa fj6rum arum fyrr (Ami Isaksson 1978).

Seioasleppingar.

A undangengnum arum hefur talsverou magni laxaseioa verio sleppt a vatnasvreoi I>j6rsar (tafla 1). Mestu hefur veria sleppt af sumaroldum seioum en einnig kviopokaseioum, gonguseioum og litilshattar af eins ars seioum. Strersta sleppingin var ario 1974 en pit var

Tafla 1. Sleppingar laxaseioa a vatnasvreoi pj6rsar.

Ar K viopokaseioi Sumaralin seioi Eins 1m seioi Gonguseioi

1973 30.000 1.000

1974 150.000 490.000 750

1975 60 .000 744

1978 180.000

1980 15.000 50.000

1982 70.000 12.000

1983 --------- 100.000 ------- ------ - ---------

1986 30.000

1988 30.000

1991 30.000

1992 31.900

1993 50.000 3.800 26.500

sIeppt urn 640 pus. kviopoka- og sumaroidum seioum. Strersti hluti sleppiseioanna hefur fario it svreoio ofan Buoa og Hestfoss. A sioustu 3 arum hafa fario urn 26.500- 32.000 gonguseioi a svreoio og ao strerstum hluta ofan Buoa. A s1. ari var sleppt ao auki urn 50.000 sumaroldum seioum ofan stigans. Seiounum var dreift i I>j6rsa, .pverit og Minnivallalrek.

6

NiourstOour.

Seioaranns6knir.

I>ettleiki, lengdar-, aldurs- og tegundasamsetning seioa var kannao mea rafveioum a voldum stooum ofan fossins. I>ettleikinn var metinn sem veidd seioi a 100 m 2 i einni rafveioiyfirfero . Veitt var a 11 stooum, einum i Fossa, tveimur i I>vera, fjorum i Minnivallalrek og fjorum i I>jorsa (mynd 1). Rannsoknimar i pveninum for fram dagana 21. og 23. juli en ekki reyndist unnt ao veioa i J>jorsa fyrr en 20. okt. og 1. nov.

i toflum 2 og 3 og myndum 2- 4 koma fram niourstoour seioarannsoknanna. Seioapettleiki var yfirleitt fremur !itill. Pettleiki var mestur i I>jorsa via Haga. Urrioaseioi voru ails staoar i meirihluta nema i Pjorsa neoan via Pvera en par var bleikja rikjandi . Mest var af urrioaseioum neost i Minnivallalrek i Pjorsa via Haga og einnig var allnokkuo af 0+ urrioaseioum i Pjorsa neoan via armot Minnivallalrekjar. Lax ur natturulegri hrygningu fannst ekki . Hins vegar fun dust laxasleppiseioi fra pvi fyrr urn sumario i I>jorsa via Haga og eitt eldisseioi i Minnivallalrek. Eins ars sleppiseioin hafa Iiklega verio ur sleppingum gonguseiaa fra pvi urn vorio. Engin seiai veiddust i Fossa og a efri stoo i Pvera. Almennt rna segja ao voxtur seioanna hafi verio goour.

Aldursranns6knir d gongujiski.

Hreistri var safnao af gongufiski veiddum j net i Pjorsa. Her er greint fra niourstooum aldursgreiningar af laxi veiddum arin 1989 til 1993 . Samtals voru aldursgreindir 187 laxar ur I>jorsa, arlega 15 til 61 laxar. Niourstoaur eru settar fram i toflum 4 - 9. Langalgengast er ao lax j I>j6rsa se 3 ar i fersku vatni aour en hann gengur til sjavar en litill hluti er 2 ar og 4 ar. Smalax (1 ar i sj6) var j miklum meirihluta. Allir laxar sem veria hOfou 3 ar j sj6 hOfau hrygnt aour. Fjogurra ara laxar voru algengastir en einnig voru 5 ara algengir. Arlega eru 4 til 5 klakargangar inni i veioinni og hver argangur gengur i ana a 3-4 arum. Flestir laxanna voru ao koma i ana i fyrsta sinn til ao hrygna en 0 - 12,1 % hofOu hrygnt aour. Nokkuo bar a laxi af hafbeitaruppruna j synunum eaa fra 0- 18.9 % mest aria 1993 . Einn lax kom fram ur kviaeldi pao var aria 1990.

Gongur upp laxastigann i Buoa.

Fiskteljari fra rafeindafyrirtrekinu Vaka var settur i efsta h6lf fiskstigans i Buoa 11. september aria 1992. Hann taldi 16 fiska a timabilinu til 2. okt og fra 22. okt. og fram i byrjun n6vember. Skooun a stiganum leiddi i Ij6s ao straumur j h6lfum var of mikill . I>ann 16. oktober voru sett spjold i h6lfin til ao minnka strauminn. .pann 26 . oktober gengu sioan fiskarnir 16 upp stigann. Sumario 1993 var teljarinn settur nielur 6. juli og tekinn upp 18. okt6ber. Pa hafai hann skn10 18 fiska upp . Fyrsti fiskurinn gekk upp 30. juli og fram til 1. sept. gengu 10 fiskar urn teljarann. A timabilinu fra 1. sept. til 18 . okt. taldi teljarinn 8 fiska upp . Samkvremt upplysingum fra H6lmgeiri Guomundssyni starfsmanni Vaka mun teljari ekki hafa virkao sem skyldi eftir 21. september, sennilega vegna pess ao rafblaoa var

14 Ii 1m ··· · ·· · ···· ··· ·· · · · · ······················· · ······ ··········· ·~ ;.,···· ···· ······ ··· ·· ··· · · · .... I

F 12~f . ,~ ......... .. ..... . . .. ...... .. .. . .... . ...... ..... .. . ... ... ............. . .. .... ... . . .. . . .... .. .. . . ... ... .... I

J 10 6 811 - ~~ ····· ········ ··· · ·· · ··· .. ·· ·············· ··············_·· ········· .. · .. _·· .. · .. ··· .. 1

L 6 J) 4 I

F J 6 L D I

2

o

14 12 10 8 6 4 2 0

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1213 14 15 16171 8 19

10 ,~------------------------------~

St. 9 F 8 J 6 6

L 4 J)

F J 6 L J)

~ "= , m .. _ ,m==J~ .. m_ ,

2 3 4 5 6 7 8 9 1011 12 13 14 15 16 17 18 19

Allar stiil)var saman

3 4 5 6 7 8 910111 2 13141516171819

10 <.-------------------------~ o Lax 8 ._._._. __ .. _ ........ _ .... _ ..... .. _ ... _._._._ ..... -

eI Bleikja 6 -..········· ···· ··········· ·· ···········

4 .............. ._ ...

2 ......-

ill rl1 O~~~~~~~~~~~o/~~~

2 3 4 5 6 7 8 9 1011 1213 14 15 1617 18 19

LENGDSM

Mynd 3. Lengdardreifing seioa ur rafveioum i Minnivallalcek.

7

1~ ~------.-... -.... -..... -.... -..... -..... -.... -..... -.... -.-.~St-. ~10~ .. -.... -..... -..... -.... -..... -.. -~

F J

8 7

o 6 L 5

4 D 3 ..................... .

I 2 b ··········· ·· · 81 :

234 5 6 7 8 910111213141516171819

10~----------------------------~

F 8 J o 6

L 4 D I 2

St. 11

ml f.llii ~ O·[jq· zv-+Z~'ilo~~~:z<Z':2~~~~~~~

2 3 4 56 7 89 1011121314151 6 17181 9

10 St. 12

F R J 0 6

L 4 D I 2

0 ~~~~ .• ~. ~: , .~,~~~ 2 :3 4 5 6 7 8 91011121 3 14 151 6 171 8 19

10 ~-----------------------------·~

F 8 J o 6

L 4 D I 2

St.13

O~~~~~~m~~~~~~ 2 3 4 5 6 7 8 9101112131 4 151 6 17181 9

10~--------------------'---------

Allar stOovar saman F 8 · ···· · ......... . . om 2+

0 1+ J o 6

L 4 D I 2

o

I!i 0+ 1IlTio i

2 :I 4 5 6 7 8 910]] 121314151 6 171 8 19

LENGDSM

Mynd 4. Lengdardreifing urrioaseioa ur rafveioum i I>j6rsa of an Blioa.

8

]0 St. 12

F 8 J 0 6

L 4 - -D I 2

0 ' 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 12 l3 14 15 16 17 18 19

LENGDSM

lO ?~------------------------r----------

F 8 J o 6

L 4 D I 2

St. 13 E Bleikja

o mAi-"r"'~ 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ]213 14151617 1819

LENGDSM

9

Mynd 5. Lengdardreifing laxasleppiseioa og bleikjuseioa ilr rafveioum i pj6rsa ofan Buoa.

farin ao gefa sig, einnig greti krapi hafa truflao. Nokkuo bar a pvi ao fiskur gengi ekki rakleiois og mea jOfnum hraoa gegnum teljarann, virtist hika i teljaraopinu. Vegna pessa voru gognin ekki skyr hvao varoar fiskstrero en telja verour liklegt ao fiskarnir sem gengu

upp hafi veria laxar.

10

Tana 2. Meoallengdir (ml) slaoalfi·avik (sf.) og fjiildi UlTioa, laxa, og blcikjuscioa (lr ran'cii)um i l>jorsA og jwerAm 1993.

Valnsfall Nr

2

Minnivallala:kur 6

Minnivallalrekllr 7

Minnivallalrekllr 9

I'jorsa 10

I'jorsa 11

12

I>j6rsA 13

ml.

sf.

11

ml

sf.

n

ml.

sf.

n

ml.

sf.

n

mt.

sf.

n

ml.

sf.

n

mt.

sf.

n

ml.

sf.

n

Oe

o

°

o

o

o

a

5,6

O,S

10

o

Lax

1 e

o

o

o

10,6

°

o

9

0,9

2

o

2

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

o

5,5

0,7

Bleikja

1

9,8

9,7

o

o

o

°

o

10,7

2

°

°

o

°

o

°

o

Tana 3. I'ellleiki laxa- UlTioa- og bleikjuseioa i Pjors,i og jJVerAm 1993, eftir tegllndum og aldri.

Vatnsfall

Fossa

Mirlllivallairekur

lvlinnivallalrekur

Minnivallalrekur

lvlitmivallalrekur

Iljorsa

I>j,jrs;\

I)jc'>rsa

I>je) r:-;u

Saml. fvkoall

Sva:6i

Nr m2

2

3

6

7

S

9

10

1l

12

13

182

240

420

105

98

30

45

60

120

SO

163

1543

o

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

12,5

0,0

1,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

2,2

0,0

0,0

2,5

0,0

0,4

F j ij I d i A 100 m 2

Lax

2

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Bleikja

° 1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

3,1

0,3

0,0

0,4

0,0

1,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,6

0,2

2

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

o

° 3,S

0,5

39

4,6

0,4

9

UITioi

8,1

0,4

2

11,0

9,0

0,3

3

2

°

°

° 4,4 12,0 15,8

0,1

2

6,1

0,5

Ii

5,6

1, 1

4

°

°

°

11 ,3

° 9,7

0,8

18

°

UITioi

0,0 0,0

0,0 0,8

0,0 0,0

37,1 1,0

9,2 3,1

0,0 0,0

2,2 2,2

10,0 1,7

3,3 0,0

0,0 22,5

0,0 0,6

5,6 2,9

o

° 14,6

0,9

3

°

2

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

4,4

0,0

0,0

3,8

0,6

0,8

Tana 4. NiolirsWolir aldllrsgreiningar:i laxi 11I' I>jorsa ario 1989. 11

ALDUR AR FRESKVA'f'N S.1aR

2 3 SAMT %

2 9 6 15 25,0 3 17 18 36 60,0

4 2 6 9 15,0 5

SAMT 28 30 2 60 100,0

Tana 5 . Niollrs!6ollr aldursgreiningar a laxi Ilr vj6rsii ario 1990.

AWUR Ai? FRESKVATN s.laR

2 3 SAMT %

2 2 2 11,1 3 10 3 13 72,2 4 2 3 16,7 5

SILI1T 14 4 ° 18 100,0

Tafla 6 . Niollrs(oour aldursgreiningar a laxi ur I>jorsa ariil 1991.

AW[m Ai? FRESKVATN S.1aR

2 3 SAMT %

2 4 6 11 20,8 3 27 10 2 39 73,6 4 3 3 5,7 5

SAMT 34 16 3 53 100,0

Tafla 7. Niollrs!6ollr aldursgreiningar a laxi ur vj6rsa aria 1992.

ALDlm AR FRESKVA'f'N SJaR

2 3 SAMT %

2 ° 0,0 3 11 12 92,3 4 7,7 5

SILI1T II 2 0 13 100,0

Talla 8. Niaurstoonr aldnrsgreiningar a laxi Ilr .l>jorsa aria 1993.

ALDUR AR FRESKVAIN SJaR

2 3 SAMT %

2 2 2 6,5 3 21 4 25 80,6 4 4 4 12,9 5

SA/vIT 27 4 0 31 100,0

12

Tana 9. A1dllrssamselning a laxi III·j'j6rs{\ arin 1989-1993.

KLAK- VEIDJIU? ARCANCUR 1989 1990 1991 1992 1993

F./OLD! % F.JOLD! % F.JOLDI % F.J(JLDJ % F./OLD! %

1981 1982 1,5 1983 7 10,6 1984 20 30,3 1 5,6 1985 29 43,9 5 27,8 2 3,8 1986 9 13,6 10 55,6 14 26,9 7,7 1987 2 11 ,1 33 63,5 7,7 1988 3 5,8 11 84,6 8 25,8 1989 21 67,7 1990 2 6,5 1991

SaJ/l/a ls 66 18 52 13 31

Tana 10. Upprllni,og tioni laxa sem hrygnl hafn Mur, Ilr j>j6rsa arin 1989 - 1993.

AI' Kl'ialax Hafbeilarlax HIJlglI/ aour F}61di % f.761di % F}Mdi %

1989 0 0 1,5 8 12,1 1990 1 4,3 3 13 0 0 1991 0 0 0 0 4 7,4 1992 0 0 7, 1 0 0 1993 0 0 7 18,9 2 5,3

13

Umrreoa.

Natturulegt klak hja laxi fannst ekki a svreainu ofan via Buaa. petta pyair p6 ekki aa par hafi ekki veri a hrygning og arangursrikt klak. Til pess aa staOfesta sIikt pyrfti miklu viaameiri konnun. Laxaseiai lIr sleppingum fyrr urn sumaria fundust i nokkrum mreli i I>j6rsa via Raga. I>a komu fram strerri sleppiseiai sem Iiklega vom ur vorsleppingum gonguseiaa. Likt og fram kom i athugun aria 1988 voru urriaaseiai viaast rikjandi a svreainu (Magnus J6hannsson og Siguraur Guaj6nsson 1989). Mest fannst af smaum (0+) urriaaseiaum neaantil i Minnivallalrek og i I>j6rsa neaan via arm6t Minnivallal,ekjar og vom pau par nu i mun meiri pettleika en aria 1988. Rins vegar fannst nu minna af eldri urriaaseiaum ofar i Minnivallalrek. i Fossa veiddust engin seiai en par fannst toluvert af 0+ bleikjuseiaum 1988. Vera kann aa her se urn argangasveiflur aa rreaa sem siaari kannanir rettu aa leiaa i Ij6s. Talsvert var af urriaaseiaum i I>j6rsa via Haga og mun meiri pettleiki en kom fram 1988. i pvera fannst Jitia af seiaum eins og 1988.

Aldursranns6knir a gongulaxi gefa til kynna aa langalgengast se aa lax af vatnasvreainu se 3 ar i fersku vatni og eitt ar i sj6. I>etta hefur einnig komia fram i ranns6knum a Kalfarlaxi (Magnus J6hannsson 1994). Seiaaathuganir og hreistursranns6knir gefa til kynna aa Kalfa og pverar framleiai laxaseiai a 2-3 arum en I>j6rsa a 3-4 (Ami isaksson 1973 og 1978, Magnus J6hannsson og Siguraur Guaj6nsson 1989). Aldurssyni eru of fa til aa hregt se aa meta breytileika i argangastyrk og aldurssamsetningu milli ara. Rreistursathuganir gMu til kynna aa lax ur gonguseiaasleppingum hafi veria i 6venju miklum mreli i anni sumaria 1993 . Ormerkingar benda til pess aa petta seu laxar lIr sleppingum a svreaia of an via Buaa aria 1992 (Veiaimalastofnun 6birt gogn) .

Teljaragogn syna aa nokkur laxgengd hefur veria um stigann i Buaa. I>a hafa nokkrir laxar veiast of an stigans. Teljarinn hefur hins vegar ekki veri a niari eaa virkur allan pann tima sem von er a laxi upp stigann. Lj6st er aa laxinn er seint a ferainni upp J>j6rsa og Jiklega enn seinni upp stigann. Aaalgongutiminn upp viraist geta veria fra agust-okt6ber. Samkvremt skyrslum urn netaveiai er lax pegar farinn aa ganga i I>j6rsa i juni. Mikia vatnsmagn og grugg i arvatninu asamt Urriaafossi og prengingum ofan hans eru sennilega meginorsokin fyrir seinkun ganga upp ana. Mikilvregt er aa samhliaa gognum ur teljara verai safnaa upplysingum urn r)rni og hitafar arvatnsins.

Ranns6knir a gongu laxa upp fiskstigann via Buaa og a landnami lax a svreainu ofan via Buaa er langtimaverkefni. Mikilvregt er aa peim ranns6knum sem nu eru hafnar se fylgt eftir mea arlegum athugunum. Leggja parf aherslu a seiaaranns6knir mea rafveiaum og kanna laxgongur urn stigann og samband peirra via ymsa umhverfispretti, svo sem vatnsmagn, vatnshita og gruggmagns (r)rni) arvatnsins. Lj6st er aa lax er farinn aa ganga a svreaia ofan Buaa. Landnam laxins mun aa ollum likindum taka allmorg ar. Meaan laxgengd er litil rna nyta svreaia ofan stigans mea sleppingum sumaralinna seiaa sem asamt gonguseiaasleppingum retti aa flyta landnami laxa a svreainu.

14

I>akkaroro.

H61mgeir Guomundsson Vaka og Hugrun Gunnarsd6ttir Landsvirkjun veittu upplysingar um teljara og aogang aa teljaragognum. J6n Aaalsteinn J6nsson og IVIargret Ofeigsd6ttir aastoauau via rafveiaar. Starfsmenn Fiskeldisstoavarinnar Fell smllla sOfnuau hreistri. Fisknektarsj60ur veitti fe til verkefnisins. pa hafOi Veioimalastofnun gott samstarf via Veiaifelag 1>j6rsar via framkvremd ranns6knarinnar. 1>essum aoilum eru freroar bestu pakkir.

Heimildir.

Ami Isaksson 1973. Ranns6knir a Kalfa sumario 1973 . Veioimalastofnun, skyrsla: 14 bls.

Ami Isaksson 1978. Arangur nektunar a vatnasvreoi Pj6rsar 1973-1978. Veioimalastofnun, skYrsla.

Magnus J6hannsson og Siguraur Guoj6nsson 1989. Ranns6kn ir it uppeldisskilyroum lax i I>j6rsa. Veioimalastofnun, VMST-Rl89027: 35 bls.

Magnus J6hannsson 1994. Fiskranns6knir a Kalfa. Veioimatastofnun, VIVIST-S/94004X: 12 bls.