AKILCIİLAÇ

POLİKLİNİĞİ

DİYABET

TEDAVİSİNDE

FARMASÖTİK

BAKIM

Hazırlayan:ECZ.C.ESRAÖZDAĞ

1.GİRİŞ:

Tedavisürecindeilacındoğrudoz,doğruşekilvedoğruzamandakullanılmasıtedavi

başarısınıntemelşartıdır.Ancakhastalarınfizyolojikdeğişkenleri,eşlikedendiğerhastalıklarınvarlığı,

çalışmakoşulları,eğitim,sporvehobietkinliklerigibibirdizigünlükyaşamözelliğivetedaviedilecek

hastalığınağırlığıgibi,ilaçlarınhastayauyarlanmasınıgerektirenetmenlerbulunmaktadır.Bunedenle

hekim,hastasındakullanacağıilacı,ilacındozunuveverilişbiçimini,budeğişkenleridedikkatealarak

belirlemelidir.Böylebiryaklaşım,tedaviningeneldenözeleindirgenmesi,biranlamdahastayagöre

bireyselleştirilmesidemektir.Böylebiryaklaşım içinhastanındoktorutarafındandeğerlendirilmesi,

muayeneedilmesiveondansonratedavininplanlanmasınınzorunluluğudemektir.Ancakyapılan

çalışmalaragöre;hekimlerinreçetedekiilaçlarıhastayaanlatılabilmesiiçinayırabildiklerisüre12ile86

saniyearasındadeğişmektedir(İNRUDİlaçKullanım Standartları,AkılcıİlaçKullanımı,D.S.Ö.Veri

Tabanı,S:8-9).

Hekimlerin hastalara ayırabildiklerisüre kısıtlılığından ve ilaç kullanım alışkanlıklarının

değerlendirilerektedaviuyuncununsağlanmasıkonusundamultidisiplinerekippaydaşı,ilaçuzmanı

olaneczacınınbilgisinebaşvurmakhastayararınaolacaktır.Dünyadahastaneeczacılığındaeczacılar

gerekyatanhastagerekseayaktatedavigörenhastalarailaçdanışmanlığıhizmetivermektedir.

ÖzelliklekronikhastalıklarvePolifarmasi(çokluilaçkullanımı)de ilaçuyuncuolmamasıve

hatalıkullanımdankaynaklısorunlarhastalarınklinikverileriniveyaşam kaliteleriniönemlioranda

etkilemektedir.

2.HASTANEECZACILIĞI

22Mayıs2014tarih,29007sayılıResmiGazete’deyayınlanan‘SağlıkMeslekMensuplarıile

SağlıkHizmetlerindeÇalışanDiğerMeslekMensuplarınınİşveGörevTanımları’Yönetmeliğinegöre

Eczacı;Hastanelerde ve serbesteczanelerde reçetelive reçetesiz ilaç ve müstahzarların

hazırlanmasını,hastayasunulmasını,kayıtedilmesinivehastanınilaçtedavisürecininizlenmesini

sağlar,ortayaçıkanistenmeyenetkilerisorumlutabipilepaylaşır.Akılcıilaçkullanımilkelerineuygun

hareketeder.Hastayı,ilaçları,ilaçların uygulanmasında kullanılan araçlarıve tıbbicihazve

malzemelerinigüvenliveetkinbirşekildekullanabilmesiiçinbilgilendirir.Tıbbiürünleringüvenlişekilde

kullanımlarınınsağlanmasıiçinadversetkilerinsistematikbirşekildeizlenmesi,buhusustabilgi

toplanması,kayıtaltınaalınması,değerlendirilmesi,arşivlenmesi,taraflararasındairtibatkurulmasıve

beşeritıbbiürünlerinyolaçabileceğizararınenaltdüzeyeindirilebilmesiiçingereklitedbirlerinalınması

hususlarında,farmakovijilansçalışmalarınıyürüterekmevzuatınyüklediğigörevleriyerinegetirir.İlaç

etkileşimleri,uyumsuzlukvekontrendikasyonları,yanetkileri,dozveuygunilaçdepolamakonularıile

ilgiliolarakhekimlerevehastalarabilgivedanışmanlıkhizmetiverir.

GünümüzünenönemlisağlıkproblemlerindenbirihalinegelenKronikHastalıklarınartan

prevelansınıvepolifarmasiyigözönündebulundurursak;hastaneeczacısı;Hastanınfarmasötikbakımı

ilaçtedavisorumluluğunuvehekiminişyükünüpaylaşaraktedavininetkinliğinivegüvenilirliğiniarttırır.

Hastanınyaşam kalitesiniiyileştirir.Tedavimaliyetiveolasıkomplikasyonlarınönlenmesinepozitif

katkıylahedeflenensonuçlaraulaşılmasınısağlar.Kanıtadayalısağlıkiletişiminingelişmesinekatkı

sunar.

3.KRONİKHASTALIKLARveEPİDEMİYOLOJİSİ

Kronikhastalıklar;yavaşilerleyen,tamolaraktedaviedilemeyen,komplikeseyirgösteren

ve kişinin yaşam kalitesinietkileyen hastalıklardır. Küreselprevelansları göz önünde

bulundurulduğundahem gelişmişhem degelişmemişülkelerdehızlaartankronikhastalıklar

dünyadagörülenenönemliölümsebeplerindenbiridir.Yapılanbirçokküreselveülkebazlıçalışma,

önleyiciyaklaşımlargeliştirilmezse bu yükün yakın gelecekte katlanarakartacağına işaret

etmektedir.

Dünyadaheryılkalpkriziveinmenedeniileyaklaşık12milyon,HTvediğerkalp

hastalıklarınedeniileise3,9milyonkişiölmektedir.Yaklaşıkbirmilyardanfazlayetişkinaşırıkilolu,

bunların300.000’iiseklinikolarakobezdir.Yaklaşık177milyonkişinindiyabetivardırvebunların

üçteikisigelişmişülkelerdeyaşamaktadır.

KronikhastalıkölümlerininyaklaşıkyarısıKVHS,obezitevediyabetebağlıolupbu

hastalıklar,görülmesıklığıyönündentoplumunbüyükbirkesiminietkilerkenilkgörülmeyaşıda

giderekazalmaktadır(DSÖ BulaşıcıOlmayanHastalıklarKüreselDurum Raporu2010).Etkin

girişimlerle,küreseldüzeydekronikhastalıklarabağlıölümhızıheryıl%2azaltılabilirse,onyılda36

milyonölümünönlenebileceğiöngörülmektedir.

Tablo1.TürkiyeUlusalDüzeydeÖlümeNedenOlanİlk20HastalığınYüzdeDağılımı

Sıra

NoÖlümnedenleri Toplamölümler(%)

1 İskemikKalpHastalığı 21,7

2 SerebrovaskülerHastalıklar 15,0

3 KronikObstrüktifAkciğerHastalığı* 5,8

4 PerinatalNedenler 5,8

5 AltSolunumYoluEnfeksiyonları 4,2

6 HipertansifKalpHastalıkları* 3,0

7 Trakea,BronşveAkciğerKanseri 2,7

8 Diyabet* 2,2

9 TrafikKazaları 2,0

10 İnflamatuvarKalpHastalıkları 1,9

11 KonjenitalAnomaliler 1,6

12 İshalleSeyredenHastalıklar 1,5

13 MideKanseri 1,3

14 NefritveNefrozlar 1,1

15 Lösemiler 1,0

16 RomatizmalKalpHastalıkları 0,9

17 MemeKanseri 0,9

18 PeptikÜlser 0,9

*YıldaToplamÖlümSayısı:430.459

*KronikHastalıklaraBağlıÖlümSayısı:305.467

(THSK2013BBSHverirehberi)

Yaşlılıkkronikhastalıklardaenbüyükriskfaktörlerindenbirisidir.DünyanüfusudaTürkiye

nüfusudagiderekyaşlanmaktadır.Ülkemizde2000yılında%5,7olan65yaşüstünüfus2010yılında

%7.2,2011yılında%7,3olmuştur.2050yılındaburakamın%17,6olmasıbeklenmektedir.Nüfusun

giderekyaşlanmasıyanısırasosyo-ekonomik,kültürelalışkanlıklar,değişenyaşambiçimiilebirlikte

stresvehareketsizliktenkaynaklıolarakbireylerinkronikhastalıklarayakalanmariskiartmıştır.

KronikhastalıklarileilgiliTürkiye’deyapılmışenkapsamlıçalışmaSağlıkBakanlığıtarafından

yapılan ‘UlusalHastalık Yükü-MaliyetEtkililik’çalışmasıdır.Bu çalışmaya göre Türkiye’deki

ölümlerin %71‘ikronikhastalıklarkaynaklıdır.

Kronikhastalıklarabağlıartanmortalitevemorbiditeoranlarınınyanısıratedavimaliyetleride

oldukçaartmaktadır.Bunaekolaraktoplumuntedavisüreciileilgiliyeterlifarkındalıksahibiolmaması,

hastanınvarolansağlıksistemiilesenkronizeolabilecekbireğitimesahipolmaması,toplumunilaç

okur-yazarlığıseviyesininyetersizliğitedavimaliyetleriniönemliölçüdearttırmaktadır.Örneğin;Sosyal

GüvenlikKurumun2012yılıverilerinegöre,5.2milyondiyabethastasıbulunduğu,yıllaritibarıyla

ortalama%17’likbirartışolduğutespitedilmiştir.Kurum tarafındanyapılan2012yılıtoplam sağlık

harcamalarıincelendiğinde%23ilediyabetinsağlıkharcamalarıiçindebüyükbiroranasahipolduğu

görülmektedir(Tablo2).

Tablo2.Türkiye’deYıllaraGöreDiyabetİlişkiliMaliyetler(THSK2013BBSHverirehberi)

2008 2009 2010 2011 2012

ToplamKişi 2.514.842 3.528.078 4.289.500 4.787.030 5.217.709

Erkek 940.573 1.329.685 1.611.435 1.795.871 1.947.991

Kadın 1.574.269 2.198.393 2.678.065 2.991.159 3.269.718

TedaviMaliyetleri(MilyonTL) 2.028,59 3.035,12 3.893,48 4.867,88 5.865,98

Doğrudan 598,31 907,11 1.129,01 1.310,80 1.557,78

Diğer 1.430,29 2.128,01 2.764,47 3.557,09 4.308,20

İlaçMaliyetleri(MilyonTL) 2.502,39 3.915,38 4.143,46 4.293,31 4.126,90

Doğrudan 786,02 1.001,99 1.052,44 1.035,10 1.084,94

Diğer 1.716,37 2.913,39 3.091,02 3.258,21 3.041,97

Kronikhastalardatedaviyeyönelikkarşılaşılanenbüyükgüçlük(%61)hastanınilaçtedavisine

uyumsağlayamamasıdır(THSK2013).

4.DİYABET:

4.1.TANIM:Diabetesmellitus,insülinsekresyonu,insülinetkisiveyabufaktörlerinherikisindede

birdefektolmasısonucuortayaçıkan,hiperglisemiylekarakterize,ilerleyicivekomplikasyonlarayol

açanmetabolikbirsendrondur.

YIL2000 Dünyadatahminidiyabetliinsan140milyon

YIL2025 Dünyadatahminidiyabetliinsan300milyon

HERYIL Diyabetkomplikasyonlarındanölen3milyon

Ölümnedeniolarakaztanınanveazkayıtaltınaalınanbirhastalıktır.Yapılantahminleregöre

dünyadayaklaşık171milyonkişidediyabethastalığıvardır.Busayının2030yılınakadarikikat

artarak 366 milyon olmasıbeklenmektedir.Uzun dönemlikomplikasyonlarıarasında kalp

hastalıkları,inme,böbrekyetmezliği,körlük,bacakenfeksiyonlarıvediğerenfeksiyonlar,kangren,

parmakamputasyonubulunmaktadır.

Tip2diyabetinartmasındanbüyükorandakiloartışı,obezitevefizikselaktiviteazlığısorumludur.Diyabettenkorunmavekontroldefizikselaktiviteninartırılması,yeterlivedengelibeslenmevesağlıklıvücutağırlığınınsağlanmasıanahtarroloynamaktadır.

Son10yıldabazıülkelerdeobeziteprevalansı2-3katartmışolupönümüzdekidönemde

iskemikkalphastalıklarınabağlıölümlerin%71’i,inmeyebağlıolanların%75’ivediyabetebağlı

ölümlerin%70’igelişmekteolanülkelerdegörüleceğitahminedilmektedir. (TürkiyeDiyabet

Hipertansiyon,ObeziteveEndokrinolojikHastalıklarPrevalansÇalışması(TURDEP-IveII),

4.2.DİYABETTİPLERİ:

TİP1:Insülineksikliğiilebirliktebeta-hücreharabiyeti

TİP2:insülinyetersizliğiilebirlikteinsülindirenci

DİĞER SPESİFİKTİPLER:Beta-hücrefonksiyonundagenetikbozukluklar,ekzokrinpankreas

hastalıkları,endokrinopatiler(ilaçveyakimyasalmaddelerebağlı)vediğernadirformlar.

GESTASYONEL:Beta-hücredisfonksiyonuilebirlikteinsülinyetersizliği.

4.3.DİYABETTANIKRİTERLERİ:

Diyabettanısı,klasiksemptomlarvekomplikasyonlarvarisekolaylıklakonabilir.Bununlabirlikte

erkentanıvebazılaboratuaryöntemlerinindoğruşekildekullanılması,sonuçlarıntanıkriterlerine

uygunolarakdeğerlendirilmesiönemlidir.1979’daAmerikanUlusalVeriGrubu(NDDG),1985

yılındaDünyaSağlıkÖrgütü(DSÖ),1998yılındaAmerikanDiyabetBirliği(ADA)veAvrupa

DiyabetPolitikasıBelirlemeGrubu(EDPG)tarafındantanıgöstergelerigözdengeçirilerekyeni

kurallargeliştirmiştir.Semptomlar+ Rastgele plazma glikozu ≥ 200mg/dlDiyabete özgü

semptomların(poliüri,polidipsiveaçıklanamayankilokaybıv.b)varlığınaekolarakgününherhangi

birzamanındaölçülenplazmaglikozdeğerinin≥200mg/dl(11,1mmol/L)olması,Semptomlar+

Açlıkplazmaglikozu≥126mg/dlAçlıkplazmaglikozdeğerinin126mg/dl(7.0mmol/L)veyadaha

yüksekolması(Açlık:enaz8saathiçkalorialınmamışolmasıdemektir.Açlıkplazmaglikozunun

126mg/dlveyadahafazlaolmasıdiyabetinkesinolmayantanısıdır.Kesintanıdiğergöstergelerle

doğrulanmalıdır.)OralGlikozToleransTesti(OGTT)2.saatdeğeri≥200mg/dl75grglikozile

yapılanOGTTsırasında2.saatglikozdeğerinin≥200mg/dl(11.1mmol/L)olmasıkoşulları

aranmaktadır.Tanısırasındabazıözellikleredikkatedilmelidir:Hiperglisemininvemetabolik

dengesizliğinbelirginolmadığıdurumlardatestlertekraredilmelidir.ÜçüncükriterolanOGTT’nin

rutinolarakuygulanmasıtavsiyeedilmemektedir.Açlıkplazmaglikozu(glucose)olaraktanımlanır.

Açlıkkanşekerideğerinde anormallikbelirlendiğindekesintanıiçinOGTTyapılmasıgerekir.

OGTTsırasında2.saatplazmaglikozu140-200mg/dliseBozulmuşGlikozToleransıolarak

yorumlanır.

4.3.1.AçlıkKanGlikozu

Normalde,açlıkkanglikozdeğeri80-110mg/dl’dir.Açlıkkanglikozdeğeriplazmada(venözveya

kapiller)126mg/dlveyadahayüksekisegüvenilirolarakdiyabettanısıkonabilir.Eğerkapillerveya

venöztamkankullanılıyorsabudeğer110mg/dlolarakdeğerlendirilir.Kesintanıkoymakiçinaçlık

kanglikozdeğerienazikikez,farklızamanlardaölçülmelidir.

4.3.2.ToklukKanGlikozu

Yemekyedikten2saatsonrakiplazmaglikozkonsantrasyonunun200mg/dl’denfazlaolması

diyabetin varlığınıgösterir.Tokluk (postprandiyal)kan glikoz değerleritanıkoymak için

kullanıldığında3günboyuncakısıtlanmamış,enaz150gr/günkarbonhidratiçerendiyetalınmakta

ikenyapılmalıvedeğerlendirilmelidir.Fakattanıiçinaçlıkkanglikozuölçümütercihedilir.

4.3.3.İdrardaGlikozÖlçümü

Diyabettanısındaensıkkullanılantestidrardaglikozölçümüdür.Duyarlılığıveözgüllüğüdüşük

olmasınakarşınuygulamakolaylığıaçısındanilktercihedilentestlerdenbiridir.Normalde24saatlik

idrardaglikoz40-70mg’dır.Budeğerleriaşmasıpatolojiksınırlariçinegirer.İdrardaglikoz,

genellikle,redüksiyon(indirgenme)veyaenzimatikyöntemlerkullanılaraksaptanır.Glikozoksidaz

yöntemiile(Testape,Clinistik,Diastik,ChemstripUGgibi)çalışanstripleridrarglikoztayiniiçin

dahaözgüldür.Bustriplerinsalisilatlar,askorbikasit,levodopa,phenazopridinHCLileyanlış

pozitifliklerverdiğibelirtilsededuyarlılığı,% 0.1düzeylerindekidüşükglikozyoğunluğunubile

saptayabilecekkadarhassastır.

4.3.4.OralGlikozToleransTesti(OGTT)

OGTTdiyabetintanısıiçinkullanılanenduyarlıtesttir.Sonuçlarıngüvenilirolmasıiçintest

öncesindeönerilenhazırlığınyapılmışolmasıgerekir.OGTTtestindenöncehastanıntoklukkan

glikozundaolduğugibienazüçgünkarbonhidratkısıtlamasıolmaksızınbeslenmesi(enaz

150gr/gün)gerekmektedir.Test8saataçlıktansonrauygulanır.Açlıkkanşekeriölçümündensonra

300ml.suiçindeeritilmiş75gr.Glikoz3-5dakikadaiçirilir.Tanıiçinglikozalımından2saatsonra

ölçülenkanşekerisonucunundeğerlendirilmesiönerilir.Sonuç200mg/dlisediyabettanısı

kesinleşir.OGTTsırasındabirçokfaktörglikoztoleransınaetkiederekhiperglisemikbireğrinin

ortayaçıkmasınayolaçabilir.Testsırasındakahve,sigaraiçilmesineizinverilmemeliveglikoz

toleransınıbozabilecekilaçlar(oralhipoglisemikler,dilantin,betablokerler,thiazidgrubudiüretikler,

nikotinikasittürevleri)kullanılıyorsaenazbirhaftaöncekesilmişolmalıdır.OGTTenfeksiyon,akut

ağırstresler,travma,büyükcerrahigirişimler,akutkardiyovaskülerveyaserebrovaskülerolaylar

sırasındayapılmaz.OGTTtanıkriterlerininbireyinakutvekronikhastalıklarsırasındakidurumuna

göredeğilsağlıklıbireyleregöresaptanmışolduğuunutulmamalıdır.Açlıkplazmaglikozdeğerleri

enazikikez126mg/dl’ninüzerindeisediyabetintanısıiçinOGTTgerekmez.

4.3.5.GlikozillenmişHemoglobin,Fruktozamin,HbA1c

Eğerplazmaglikozukronikolarakyüksekse,glikozilasyonderecesi(hemoglobinebağlandığında

HbA,plazmaproteinlerinebağlıolduğundafruktozamindeğerleri)glikozdüzeyihakkındabirfikir

verebilir.BelirliaralıklarlaglisemiveglikozüriyiaraştırmakHbA,(glikozillenmişhemoglobin)ve

özellikleHbA1cyadaFruktozamindüzeyleriniaraştırmakhastanındiyabetikolupolmadığı

konusundaipuçlarıverir.Fakattanısaldeğeriyoktur.HbA1cölçümüilediyabettanısıkoymakiçin

çeşitliçalışmalaryapılmışsa da günümüzdekibilgilertanıtestiolarakkullanılamayacağını

göstermektedir.Butestgeriyedönükglikozkontrolünüizlemededeğerlidir.Normaldetotal

hemoglobininsadece%4-6’sındaHbA1coluşur.HbA1cdeğeri%6,5değerininüstüneçıktığı

zamanmakrovasküler,%7,5değerininüzerineçıktığızamandamikrovaskülerkomplikasyonların

başladığıkabuledilmektedir.HbA1cdönüşümlübirdeğerdirveeritrosityıkılıncayakadar(yaklaşık

3ay)yüksekkalır.Oysaglikozunplazmaproteinlerinebağlanmasıileortayaçıkanketoaminler

(fruktozamin)sadece3-4haftayüksekkalmaktadır.

HbA1cileortalamaplazmaglukozseviyesiarasındakiilişki:

4.4.DİYABETTEDAVİSİNİNAMAÇLARI:

1) Hiperglisemiyiönlemek

2) Akutmetobolikkomplikasyonriskleriniazaltmak.

3) Mikrovaskülerkamplikasyonları(retiopati,nefropati,nöropati)önlemekveya

geciktirmek).

HbA1c(%) Ortalamaplazmaglukozu(mg/dl)

6 126

7 154

8* 183

9 212

10 240

11 269

12 298

4) SadecediyabetideğilDiyabeteeşlikedenobezite,HT,dislipidemive

Kardiyovasküler(KV)sorunlarıönlemekvetedavietmek.

5) Hastayaiyibiryaşamkalitesisağlamak.

4.5.DİYABETTEDAVİSİNİNHEDEFLERİ:

1.Glisemikhedefler

2.Biyokimyasalhedefler

AKŞ <110mg/dl

TKŞ(2.saat) <140mg/dl

HbA1c <%6.5

LDL–K <100mg/dl

HDL–K ♀>50,♂>40mg/dl

Total–K <200mg/dl

Trigliserid <150mg/dl

(TEMDDiabetesMellitusveKomplikasyonlarınınTanı,TedaviveİzlemKulavuzu2009)

3.Kardiyovaskülerhedefler

Kanbasıncı <130/80mmHg

Mikroalbuminüri < 30mg/gün

BMI < 25kg/m2

4.Yaşamkalitesiveilaçuyuncunayönelikhedefler

A1C≥%7olması,tedaviyebaşlamayıveyatedavidedeğişiklikyapılmasınıgerektirir.

A1C,hedefdeğereulaşılanadek3aydabirölçülmeli,hedefeulaşıldıktansonraiseenaz6

ADA1 AACE2 IDF3 TEMD4

HbA1c(%) <7 <6.5 <6.5 <6.5

(mg/dl) (mg/dl) (mg/dl) (mg/dl)

AKŞ70–130 <110 <110 70-120

TKŞ<180 <140 <145 <140

Yatmadan

önceki

plazma

glukozu

110–150 _ _ _

aydabirkontroledilmelidir.

BaşlangıçtaaçlıkveöğünöncesiKŞhedefalınmalıdır.ÖğünöncesiaçlıkvekapillerKŞhedefi

70-130mg/dlolmalıdır.

PostprandiyalKŞhedefi<180mg/dlolmalıdır.

Hastanınyaşambeklentisidüşükvehipoglisemiriskivarsaglisemikkontrolhedefleriyeniden

gözdengeçirilmelidir.

Hipertansiyonvehiperlipidemigibidurumlarıntedaviedilmesimikrovaskülerkomplikasyon

riskiniazaltır.

4.6.İNSÜLİN

4.6.1Kimlereinsulintedavisibaşlanır?

Gebelik,laktasyon

Tip1DM

OADrağmenkanşekeriregulasyonusağlanamayanlara

Mikrovemakrovaskulerkomplikasyonlarıolanlara

KcveBYvehastalığıolanlara

Enfeksiyonvarlığında,

Perioperatuvardönemde

Pankreasbezioperasyonlaalınmışolanlara

İdrardaketon(+)olanlara

Kortizonkullanımı

Kilokaybıolandiyabetlilere

Oralilaçlaraallerjiveyareaksiyon

Akutmiyokardinfarktüsü

4.6.2.İnsülinuygulanırkendikkatedilmesigerekenler:

Fizikaktivite-beslenmeduzeni-dozilişkisi

Dahaoncekiinsulindozu

Totaldozhesabı

İhtiyacıngunlukdeğişimi

İnjeksiyonbolgeleri

Hipoglisemivarlığı

GecekiNPHdozutotaldozun%50sindenfazlaolmamalıdır

4.6.3.İnsülinDozununHesaplanması:

NormalKilolu Obez

0.3IU/kg/gün Fizikaktivitesiyoğun 0.4IU/kg/gün

0.4IU/kg/gün Fizikaktivitesiortaderecede 0.5IU/kg/gün

0.4IU/kg/gün Fizikaktivitesihafif 0.6IU/kg/gün

Böbrekyetersizliği -0.2IU/kg/gün

Hipoglisemiriskiniartırandurumlar-0.2IU/kg/gün

Fazlayemekyiyenler +0.1IU/kg/gün*****DİKKAT

Yenibaşlayantip1diyabet(<30yaş) 0.3–0.4IU/kg/gün

4.6.4.İNSÜLİNİNYANETKİLERİ

Hipoglisemi

Kiloartışı

Ödem

İnsülinantikoruoluşumu(Antiinsülinantikor)

İnsülinallerjisi

İnsülinenjeksiyonusonucugelişenlokalreaksiyonlar

Lipoatrofi

Lipohipertrofi

Somogyfenomeni

Dawnfenomeni

Masifhepatomegali

Hiperinsülinemi

4.6.5.İNSÜLİNÇEŞİTLERİ:

Kısaetkili(Reguler)insulinler:Berrakgorunumludur.

-ActrapidHMpenfill

-HumulinRprefill

•Orta(Intermediyer)etkiliinsulinler.Bulanıkgorunumludur.

-InsulatardHMpenfill

-HumulinNprefill

•Uzunetkiliinsulinler:Berrakgorunumludur

-Lantus(insulinglargine)

-Levemir(insulindetemir)

•Premix(hazırkarışım)preparatlar.Bulanıkgorunumludur.

-Mixtard20HM(20%regular+80%NPH)

-HumulinM20/80(20%regular+80%NPH)

-Mixtard30HM(30%regular+70%NPH)

-HumulinM30/70(30%regular+70%NPH)

-HumalogMix25/75(25%lispro+75%NPL)

-Novomix30/70(30%aspart+70%NPH)

-50/50NPL/lispro(HumalogMix50

-50/50NPA/aspart(Novomix50)

4.6.6.İNSÜLİNENJEKSİYONBÖLGELERİ

İnsülin Etkibaşlangıcı Pik Etkisüresi Kanglikozhedefi

Lispro 10–15dk. 1–1.5saat 4–5saat Postprandial

Aspart 10–15dk. 1–2saat 4–6saat Postprandial

Regüler 15–60dk 2-4saat 5-8saat Postprandial

İnhalerinsülin 10-20dk 30dk-3saat 6saat Postprandial

NPH 2.5-3saat 5-7saat 13-16saat Bazal

Lente 2.5-3saat 7-12saat 18saat Bazal

Glargin 2-3saat yok 30saat Bazal

Ultralente 3-4saat 8-10saat 20saat Bazal

Detemir 2-3saat yok 24saat Bazal

4.6.7.İNSÜLİNENJEKSİYONUSIRASINDADİKKATEDİLMESİGEREKENLER:

Enjeksiyonsonrasıgerikaçmayıönlemekiçin:

Yavaşverin

Enjeksiyonsonrası5’ekadarsaydırın

İnsulinintümüverilmedençekilmemeli

Buzdolabındançıkarçıkmazinsulinyapmamalıbirazodaısısındabekletilmeli,soğukinsulin,

enjektöriçindehavaolaninsulinağrıyapar.Temizlemekiçinsürülenalkoluçmadanenjeksiyon

yapmakağrıriskiniarttırır.

İnsülinnasılsaklanır?

Buzdolabıkapağındasaklanmalıdır.+4C’desaklanır

Dondurulmamalıdır.

Direkgüneşışığıveyüksekısıdankorunmalıdır.

Seyahatesnasındabagajdabırakılmamalı,küçüktermoslariçindetaşınmalıdır.

Flakoninsülinlerkullanılmayabaşlandıktansonradabuzdolabındasaklanmalıdır.Flakonlar

açıldıktansonra30-40gündetüketilmelidir

Kullanılmayabaşlanankartuşinsülinlerbitinceyekadarenjeksiyonkalemiiçindesaklanabilir.

Buzdolabınakonmasıgerekmez.

Kalemiçindeodasıcaklığında1ay,buzdolabında3aysaklanabilir

4.7.A10B-ORALANTİDİYABETİK(OAD)MOLEKÜLLERVEMUADİLLERİ:

4.7.1.A10BA-BİGUADİNLER:

A10B02-METFORMİN:DİAFORMİN  GLANGE ,GLİFOR,GLUCOPHAGE,

MATOFİN,GLUFORMİN.METVEL.

Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay

İlaçetkileşimleri:İyodlukontrastmaddelerinintravasküleruygulanması,metforminbirikimive

laktikasidozriskindeartışaveböbrekyetmezliğinesebepolabilir.Birliktekullanılmaz.İyotlukontrast

maddekullanımındanöncebırakılmalıve48saatsonraböbrekfonk.Kontroledilerektekrar

başlanılmalı.Glukokortikoidler:(Böbreküstübezininkorteksbölgesindensalgılanan,karbohidrat,lipitve

proteinmetabolizmasındafaaliyetgösteren21karbonlusteroithormonlar.),beta-2-agonistlerive

diüretiklerinintrinsikhiperglisemikaktivitelerivardır.Budurum içinhastauyarılmalıdırveözellikle

tedavininbaşlangıcındadahasıkkanglukozölçümleriyapılmalıdır.Eğergerekliyse,diğerilaçiletedavi

sırasındavediğerilacınkesilmesindensonraantidiyabetikilacındozuayarlanmalıdır.

ADE-inhibitörlerikanglukozdüzeylerinidüşürebilir.Metformindozutekrarayarlanmalıdır.

Terapötiketkivefarmakokinetik:

Metforminintip2diyabethastalarındayaygıngörülenbirpatofizyolojikbulguolaninsülin

rezistantansınıazaltmasıdır.Obez tip 2 diyabethastalarında sülfanirürelere göre üstünlüğü

kanıtlanmıştırveilktercihedilenajandır.

Yemeklerle birlikte alınması önerilir. Metformin ile oraluygulamadan sonra doruk

konsantrasyona(Tmaks)2.5saatiçindeulaşır.

Metforminkreatininklirensi(CrCl)<60mL/dkolanhastalardabirikebilirbudurumlaktikasidoz

riskiniartırabilir.Hafif(CrCl=61-90ml/dk),orta;şiddette(CrCl=31-60ml/dl)veyaşiddetli(CrCl=10-

30 ml/dk) böbrek bozukluğu olan hastalarda 850mg tek doz uygulaması sonrasında

Cmaks( formakokinetik açıdan tek dozdan sonra oluşan maksimum doruk konsantrasyon)

konsantrasyonlarısırasıyla1.86mcg/ml,4.12mcg/mlve3.93mcg/mlşeklindedir.Benzerşekilde,

Tmaks(dorukkonsantrasyonaulaşanakadargeçersüre)değerleridesırasıyla3.2saat,3.75saatve

4.01sattir.Yaşlılarda,yaşabağlıolarakböbrekfonksiyonlarındaazalmameydanageldiğiiçin

metforminbirikimisözkonusuolabilir.Metforminhemodiyalizileuzaklaştırılabilir.

Kontrendikasyonlar:MetforminTip1diabetesmellitustedavisiiçinkullanılmamalıdır.Diabetik

ketoasidoztedavisindemetforminetkilideğildirvekullanımıkontrendikedir.Komailebirlikteseyreden

veyakomagörülmeyendiyabetikketoasidozinsüliniletedaviedilmelidir.Laktikasidozmetformin

birikiminebağlıolarakortayaçıkabilecekolanendergörülenfakatciddibirkomplikasyondur.

Yanetkiler:

Laktikasidozbaşlangıcıhemenfarkedilemezvebuaşamadasadecemalez,miyalji,solunum

güçlüğü,somnolansartışıvenon-spesifikabdominalrahatsızlıkgibiözgünolmayansemptomlar

görülür.Asidemidahabelirginhalegeldiğindehipotermi,hipotansiyonvedirençlibradikardimeydana

gelebilir.Hasta ve reçeteleyicinin bu semptomların farkında olmalarıgerekirve hastalara bu

semptomlarmeydanageldiğindehemenhekimebildirmelerigerektiğiaçıklanmalıdır.Durumnetleşene

kadarmetforminkullanımıkesilmelidir.Serumelektrolitleri,ketonlar,kanglukozseviyesiveendikeolan

durumlardakanpHvelaktatseviyelerivehattakanmetforminseviyelerininölçülmesiyararlıolabilir.

Metformintedavisinebaşlanırkengastrointestinalyanetkilersıkmeydanagelir.Bununlabirlikte,

hastaherhangibirmetformindozunukullanmaküzerestabilizeedildiktensonrameydanagelen

gastrointestinalsemptomlarınilaçileilişkiliolmasıolasılığıdüşüktür.Tedavininilerleyenaşamalarında

meydanagelengastrointestinalsemptomlarklinikdurumdakibirdeğişikliğebağlıolarakortayaçıkmış

olabilirvelaktikasidozveyadiğerciddihastalıklarınriskiniartırabilir.Metformintedavisindestabilize

edilmişolanvegastrointestinalsemptomlardanşikayetedenhastalaragastrointestinalsemptomların

etiyolojisininbelirlenmesiiçinlaboratuvarincelemeleriyapılmalıdır.Busemptomlararasındadiyareve

bulantı/kusmabulunabilir,fakatsemptomlarsadecebunlarlasınırlıdeğildir.Ayrıca,gastrointestinal

semptomlarınnedenibelirlenenekadarmetformintedavisininkesilmesigerekebilir.Sonolarak,diyare

vebulantı/kusmamideboşalmasınıvekalorialımınıetkileyerekkanglukozkontrolünüetkileyebilir;

özelliklekanglukozseviyesinindüşükolmariskiartar.Metforminkullanmaktaolanhastalara

gastrointestinalsemptomlardaartışmeydanagelmesidurumundahekimlerinebaşvurmalarıgerektiği

açıklanmalıdırvehastalaragastrointestinalsemptomlardaartışmeydanagelmesidurumundakan

glukozkonsantrasyonlarınıdahasıkölçmelerigerektiğibilinmelidir.

Renalhastalık, renalyetmezlik ve renalzafiyet durumunda metformin kullanımına

başlanmadanöncevedahasonrakidönemdedeenazyıldabirkezböbrekfonksiyonlarının

değerlendirilmesigerekir.Metforminönemliorandaböbreklerdenelimineolurveintrinsikböbrek

hastalığı veyabozukluğununderecesiarttıkçalaktikasidozriskiartar.Üreticiyegöre,böbrekyetmezliği

olanhastalardaveyaböbrekbozukluğuolanhastalarda(serumkreatininseviyesininkadınlarda>=1.4

mg/dLveerkeklerde>=1.5mg/dLolmasıolaraktanımlanmaktadır.Bununlabirlikte,farmakokinetik

araştırmalardaCrCl<60mL/dkolduğundabelirginmetforminbirikimiolduğugösterilmiştir)metformin

kontrendikedir.Bununlabirlikte,AmerikanDiyabetBirliğivediğerlerikreatininklirensidüşükolan

hastalardayakındanizlem uygulanarakmetforminkullanılabileceğiniönermektedir.Metforminile

eşzamanlıolarakkullanılanbazıilaçlardalaktikasidozriskiniartırabilir.

Farmakolojiktedavigerektirenkonjestifkalpyetmezliğiolanhastalardametformindikkatli

kullanılmalıdır.Yinedemetformininkalpyetmezliğiolanhastalardahiçbirölçülebilenzarara/hasara

nedenolmadığıbildirilmiştir;buanalizde,metformininmortalitedeazalmasağladığıbildirilmiştir.Laktik

asidozmeydanagelmeriskiolduğubildirilmiştir.prerenalazotemiyenedenolabilir.Bugibiolaylar

meydanagelmesidurumundametforminkullanımıkesilmelidir.Metforminbüyükorandaböbreklerden

atılırveböbrekfonksiyonlarıazalmışolanhastalardaadversreaksiyon(laktikasidozdahil)meydana

gelmesiriskiyüksektir.Yaşlanmaileböbrekfonksiyonlarıazaldığıiçindozseçilirkenvetitrasyon

yapılırkendikkatliolunmalıdır.Böbrekfonksiyonlarıdüzenliolarakizlenmelidir.Böbrekfonksiyonları

normaldeğilse,>=80yaşındaolanhastalardametforminkullanılmamalıdır.Birikmişolanlaktikasidin

temizlenmesindekaraciğerinönemlirolübulunduğuiçin,karaciğerhastalığı(hepatikhastalık)olan

hastalardalaktikasidozriskiartabileceğiiçinmetforminkullanımındankaçınılmalıdır.Karaciğer

hastalığıglukoneojenezietkiler,budaglisemikkontrolüetkileyebilir.Alkolünmetformininlaktat

metabolizmasıüzerindekietkilerinipotansiyalizeettiğibilinmektedirvemetforminkullanmaktaolan

hastalaretanolintoksikasyonuveyaetanolzehirlenmesi(akutveyakronik)hakkındauyarılmalıdır.

Alkolizmiolanhastalardametforminkullanılmasıönerilmemektedir.

Metforminkullanmaktaolanhastalardaradyografikkontrastmaddeverilmesikontrendikedir;bu

uygulamaakutböbrekyetmezliğinenedenolabilirvelaktikasidozanedenolduğubilinmektedir.İyotlu

radyografikkontrastortamıiçerenprosedürleruygulanacakolanhastalarda,prosedürdenhemenönce

veprosedürdensonraki48saatsüresincegeciçisüreilemetforminkullanımınaaraverilmelidir.

Laktikasidozriskininazaltılmasıiçin;hipoksemi,dehidratasyonveyasepsisileilişkiliherhangi

birrahatsızlıkvarlığındametforminkullanımıhemenkesilmelidir.Sıvıveyiyecekalımınınkısıtlanmadığı

minörprosedürlerdışındahertürlücerrahigirişimdemetformintedavisinearaverilmelidir.Oralalım

tekrarbaşlayanakadarveböbrekfonksiyonlarınınnormalolduğundaneminolunanakadartekrar

metformin kullanımına başlanmamalıdır.Fizyolojik stres süreleriboyunca (ör.,yanık,sistemik

enfeksiyon,travma,ameliyatveyayüksekateş)geçicisüreileoralantidiyabetikajanlarınyerineinsülin

kullanılmasıgerekebilir.

Mideboşalmasınıngecikmesi/uzamasıkanglukozkontrolünüdeğiştirebilir;diyare,gastroparezi,

gastrointestinaltıkanma,ileusveyakusmasıolanhastalardikkatleizlenmelidir.Hastadahipoglisemi

veyahiperglisemigelişimineyatkınlıkoluşturanrahatsızlıklarantidiyabetikajanınetkinliğinideğiştirebilir.

Hipoglisemiyenedenolandurumlararasındazayıffizikkondisyon,ilaçetkileşmelerimalnütrisyon,

kontrolaltına alınmamış adrenalyetmezlik, hipofiz yetmezliğiveya hipotiroidizm bulunur.

Hiperglisemiyenedenolandurumlararasındailaçetkileşmeleri,kadınlardahormonaldeğişiklikler,

yüksekateş,şiddetlipsikolojikstresvekontolaltınaalınmamışhiperkortizolizm vehipertiroidizm

bulunur.Burahatsızlıklarıolanolanhastalardametforminkullanımısüresincekanglukozseviyelerinin

dahasıkizlenmesigerekebilir.

MetforminB12vitaminiabsorpsiyonununoptimaldüzeyinaltındaolmasınanedenolabilir.

Bununnedeni,B12-intrinsikfaktörkompleksiileetkileşimegirmesiolabilir.Buetkileşim nadiren

pernisiyözanemiyenedenolabilir;pernisiyözanemitersinirniteliktedirvemetforminkesildiktensonra

veyasiyanokobalamindesteğiyapılmasısonrasındaiyileşir.Bazıkişilerdepernisiyözanemiyeyatkınlık

olabilir;metforminkullanmaktaolan465hastaileilişkilibirolgu-kontrolaraştırmasında(B12eksikliği

bulunan155,bulunmayan310hasta)metforminindozuvekullanıldığısüreninB12vitamineksikliği

gelişmesiolasılığınıartırabileceğibildirilmiştir.Dozdakiher1gram/gün'lükartışvemetforminin>=3yıl

süreilekullanılmasıB12vitaminieksikliğiolasılığınıartırmıştır.Kronikmetformintedavisiuygulanmakta

olanbütünhastalardahematolojikparametrelerindüzenliolarakölçülmesiönerilmektedir.

İnsülinrezistansıolanpremenopozalanovulatuvarkadınlarda(ör.,polikistikoversendromu

olankadınlar)metformintedavisisonrasındaovulasyontekrarbaşlayabilir;gebekalmakistemeyen

hastalardauygunkontrasepsiyonmetodlarıkullanılmadığıtakdirdegebekalmariskiolabilir.

DiyabetikKetoasidoz(DKA):İnsülineksikliğininyarattığıağırbirmetabolikbozukluktur.Bilinçdeğişik

derecelerde bozulabilir.Bilinç seviyesinin bozulmasıile "diyabetik ketoasidoz koması"terimi

kullanılabilir.Buteriminkullanılmasıherzamanbilinçbozukluğu¬nun"koma"derecesindeolduğunu

göstermez.Derinkomavebeyinsapıbelirtileriçokseyrekolarakgörülür.Komabudereceyevardıy-sa,

önceorganikkomanedenleriortadankaldırılmalıdır.Tip1diya¬betin%20-30'undailkbelirtiolarak

ortayaçıkar.Vakalann%25'likbölümündenedenenfeksiyonlar,%25kadarvakadanedeninsülin

kullanmamakveyadeğişikbedenlerleinsülinkullanmayıkesmekbunlarındışındadiğernedenlerdaha

seyrektir,%10-20'likbiroran¬dadanedenbulunamaz.Kliniktetedaviedilenvakalardamortaliteoranı

%5-20arasındadeğiştiğihaldekliniğeulaşamayanlardaveyaşlılardamortaliteoranıçokdahafazladır.

HastanınDeğerlendirilmesi:Dikkatlibiröyküalınır.Dahaöncedendiyabetiteşhisedilmemişolabilir.

Diyabetikse;insülinveyaoralantıdiyabetik(OAD)ilaçları¬nıazaltmışveyakullanmamışolmasıve

varolanşikayetlerisorgu¬lanır;Fizikmuayenedeyaşambulguları,bilinçdurumu,ciltrengivenefes

kokusudeğerlendirilir.

DiyabetikKetoasidozBelirtiveBulgular:DKA'daortayaçıkanbelirtivebulgular;poliürivepolidipsinin

yolaçtığıozmotikdiürezsonucuortayaçıkar.

Tanı:Ketoasidozbelirtileriilegelenhastadakanşekerininyük¬sekliği(300-800mg/dl;direkolarak

ketonasidozunağırlığıy¬lailgilideğildir),idrardaorta-ağırderecede(++,+++)asetonsaptanmasıile

konur.Bilinçkaybıgelişmemiş(komayagirme¬miş)diyabetlideyakıntakipvetedaviileDKAiyileşirve

has¬taneyeyatmagereksinimiolmaz.DKAkomasıgeliştiğindeisehastanınyoğunbakımdaizlenmesi

gerekir.AyrıcadiyabetikhastadailksaptananlaboratuvarbulgularıarasındaHC03:0-15mEq/l,pH:6.8-

7.3,Nadüşük,normalyadayüksekolabilir.Fosfatnormalveyahafifyükselmiştir.BUN,kreatinin;hafif

ar¬tabilir.Lökositenfeksiyonyokkenbile;lökosityükselebilir.Amilaz,hemoglobin,hematokritgenellikle

artar.SGOT,SGPT,LDHhafifyükselebilir.

DiyabetikKetoasidozTedavisiveBakım:KomayagirmemişDKA'luhastalarınizlenmesinde4saatlik

ara¬lardakanşekeriveidrardaasetontestiyapılır.İnsülinkesilmez.Hastanıngünlükkullandığıinsülin

dozunun%10'uveyavücutağır¬lığının1/10'ukadarkısaetkiliinsülinden(kristalize)IVveyaİMola¬rak

ekinsülinyapılır.Hastanınizlenmesisırasındaasetonürigeçmi¬yor,ilerliyorsa,ekbelirtilerortaya

çıkıyorsamutlakahastanedekal¬masıgerekir.DKAkomasıgelişenhastadatedavivebakımınama¬cı;

sıvıveelektrolitdengesinisağlamakasidozudüzeltmek,dehidra-tasyonuntedavisivekomanedenlerini

tedaviedebilmektir.

Prerenalazotemi:Parankinallezyonolmaksızınböbreklerdekiperfüzyonazlığısonucunda

böbrekfonksiyonlarınınyetmezliğindenilerigelenkanürenitrojeninin

MAXDOZ:Yetişkinler:2550mg/günPOnormalsalımtabletleriiçin.

Yaşlılar:Genellikle,maksimumdozlaratitreedilmez(2550mg/günPOnormalsalımtabletleri

için).

Adolesanlar:2000mg/günPOnormalsalımtabletleriiçin

Çocuklar 10yaş:2000mg/günPO normalsalımtabletleriiçin.

Çocuklar<10yaş:Güvenirlikveetkinliğikanıtlanmamıştır.

KRİTİKLABARATUARDEĞERLERİ:Tahliller:GLİKOZSEVİYESİ,HBA1C (glikozillenmiş

hemoglobin), KKKREATİNKLİRENSİ,(RXdehesaplamamodülüvar), BUN(kanürenitrojeni),

HC03 (KAngazıölçümü), (Hgb) HEMOGLOBİN,(HCT) HEMOTOKRİT ,(WBC)

LÖKOSİT,SGPT,SGOTKaraciğerfonksiyontestleri,LDHLaktatdehidrogenaz

4.7.2.A10BB-SÜLFANİRÜRELER:

A10BB01-GLİBENKLAMİD:DİANORM,GLİBEN

Besinetkileşimi:tütün,yeşilçay,alkol

İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ:NSAİİ,SALİSİLATLAR,SÜLFANAMİDLER,KLORAMFENİKOL,

PROBENASİD,KUMARİN,MAOİNHİBİTÖRLERİ,BETA1ADRENERJİKRESEPTÖRBLOKÖRLERİie

birliktehipoglisemiartabilir.

Tiazidlervediğerdiüretikler,kortikosteroidler,fenotiazinler,tiroidürünleri,östrojenler,oral

kontraseptifler,fenitoin,nikotinik asid,sempatomimetikler,kalsiyum kanalblokerleri,izoniazid

hiperglisemiyenedenolabilirler.Builaçlarlabirliktekullanım sırasındavetedavikesilirkenhastalar

hipoglisemiyönündendikkatlegözlenmelidir..

Glibenklamidilesiprofloksazinarasında,glibenklamidinhipoglisemiketkisininartmasışeklinde

sonuçlananolasıbiretkibildirilmiştir.

Glibenklamidoralmikonazolpreparatlarıilebirliktekullanıldığındaciddihipoglisemigörülebilir.

Terapötiketkivefarmakokinetik:

Glibenklamidsülfonilüregrubundangüçlübirikincikuşakoralantidiyabetiktir.Glibenklamid

pankreasadacıklarındakibetahücrelerindeninsülinsalınımınıartırarakkanglukozunudüşürür.

Glibenklamidoralyoldanalınımınıtakibenhızlaabsorbeolur.Plazmapikkonsantrasyonuna4saatte

ulaşır.

Glibenklamidinkanglukozunudüşürücüetkisi,diyabetikhastalarıtekdoz,kahvaltısırasında

alındığında24saatdevameder.Glibenklamidvücuttanmetabolitarafındansabatlerihalinde%50safra

ve%50idraryoluileitrahedilir.

Kontrendikasyon:TipIdiyabettevekomailebirliktegelişenketoasidozdakontrendikedir.

Uyarılar:

Renalveyahepatikyetmezlikglibenklamidinplazmadüzeyleriniyükseltebilir,

İnsülinlebirliktekullanıldığında20üniteinsülinkullananlardatekdoz2.5mgkullanılabilir.40

üniteinsülinkullananlardaisedoz5mgaçıkarılabilir.Maxdoz20mgdır.

Yanetkiler:

Gastrointestinalreaksiyonlar:Kolestatiksarılıkve hepatitnadiren görülebilir.Karaciğer

fonksiyon bozuklukları(serum transaminazlarında yükselme)ortaya çıkabilir.Bulantı,epigastrik

dolgunluk,midedeyanmaoluşabilir.Buyanetkilerdozabağımlıdırvedozazaltılıncageçer.

Dermatolojikreaksiyonlar:Allerjikderireaksiyonları,örneğin pruritus,eritem,ürtikerve

erüpsiyongibigeçiciyanetkilergörülebilir..Buyanetkilertedavisüresincekendiliğindenkaybolabilir.

Ayrıcaporfirikütanetardavefotosensitivitereaksiyonlarıgelişebilir.

Hematolojikreaksiyonlar:

Lökopeni,agranülositoz,trombositopeni,hemolitikanemi,aplastikanemivepansitopeni.

Metabolikreaksiyonlar:Dilsülfiram benzerireaksiyonlarnadirengörülebilir.Hiponatremiözelliklehiponatremiyapan

diğerilaçlarlaveyaADHsalınımınıartıranilaçlarlabirliktekullanıldığındaortayaçıkabilir.

KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ:Karaciğer fonksiyon testleri, HBA1C, GLİKOZ

SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK),KK(KREATİNKLİRENSİ)

A10BB04-GLİBORNURİD:GLUTRİL

Besinetkileşimi:Yeşilçay

İlaçetkileşimi:Hipoglisemiyenedenolanlar:MAOinhibitörleri,sülfonamidler,analjezikve

antiromatizmalilaçlarlipidseviyelerinidüşürenilaçlar(klofibrat)),tüberkülostatikler,

siklofosfamid,alkol,guanetidin,beta-blokerler,probenesid(tersetkiyenedenolabilir),

kumarinikler,perheksilin,kloramfenikol.Hiperglisemiyenedenolanlar:Kortikosteroidler,

diüretikler(asetazolamid,furosemid,metalazon,klortalidon,tiazingrubu),epinerin,tiroid

hormonları(tersbiretkiyenedenolabilir)oralkontraseptifler,nikotinikasit,barbitüratlar,fenitoin

Farmakokinetik:

Glutrilgastrointestinalsistem tarafındanabsorbeedilir,ortalamabiyoyararlılığı%91'dir.50

mg'lıktekdozunoraluygulamasındansonra,2-4saatiçinde2µg/mlpikplazmaseviyelerineerişilir.

Glutril’interapötiketkiliserumkonsantrasyonu1-2µg/mlveyadahaazdır.Glutril'inproteinebağlanma

oranı%90ınüzerindedir.böbrekler(üçteikisi)vesafraaracılığıyladışkıile(üçtebiri)atılır.Glutril'in

ortalamaelimiminasyonyarıömrü8saattir.Etkisüresi24saattir.

Ağırböbrekyetmezliğivakalarındayarılanmaömrü30saatekadarçıkabilir.

Kontrendikasyonlar:Glutrilağırböbrekyetmezliğinde,karaciğeryetmezliğinde,sulfonilüre

türevlerinekarşıhassasiyetolankişilerdevegebeliktekontrendikedir.Ayrıcabelirginasidoz,ciddi

yanıklar,diyabetikkomaveprekoma,insülinebağımlı(TipI)ketozdiyabetler(hafifnon-ketotik

formlardakiprofilaktikuygulalardahil)ketoasidoz,belirginketoz,ciddiameliyatlarvecidditravmalarda

tiroidveyaadrenalfonksiyonlarınağırbozukluklarındakontrendikedir.Dozaveyadiyetlerineuymayan

hastalarda,böbrekyetmezliğinde,yadayaşlılardauzunsürelihipoglisemivakalarıbildirilmiştir.Max.

Terapötikdoz:3tbdir.

KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ: Karaciğer fonksiyon testleri, HBA1C, GLİKOZ

SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK),KK(KREATİNKLİRENSİ)

A10BB07-GLİPİZİD:GLUCOTROLXL,MİNİDİAB

Besinetkileşimi:Sarıkantoron,alkol.

İlaçetkileşimleri:NSAİİ,SALİSİLATLAR,ANTİFUNFALLER, BETA BLOKÖRLER,ACE

İNHİBİTÖRLERİ,H2RESEPTÖRANTAGONİSTLERİ,Yüksekdozfenotiyazinler,sempatomimetikler

Kullanımşekli:Kahvaltıilebirliktegündetekdoz.Uygunplazmakonsantrasyonuna5.Günde

ulaşır.

Terapötiketkivefarmakokinetik: GİShastalıkları,anemi,böbrekvekaraciğeryetmezliği

etkinliğini

Hastalarfeçesleatılantbşeklindeoluşumlargörebilirler.Endişelenmemelerigerekir.

A10BB09-GLİKLAZİD:BETANORM,DİAMİCRON,DİATİME,DİAWAY,EFİKAS,GLAZİD,

GLUKRON,GLUMİKRON,HİPOGLİS,MELLİDİYS,ORAMİKRON

Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,kafein.

İlaç etkileşimleri:Mikonazolile kontrendike,Fenilbutazon,beta-blokörler,flukonazol,

anjiyotensin inhibitörleri (Kaptopril, enalapril), histamin H2-reseptör antagonistleri, MAOIler,

sülfonamidlervedönüştürücüenzimsteroidolmayanantiinflamatuvarilaçlar.

Danazol(önerilmez),

Klorpromazin(nöroleptik),Glukokortikoidler(Sistemikkullanımvelokalkullanım:intra-artiküler,

kutanözverektalpreparatlar,Ritodrin,salbutamol,terbutalin,Antikoagülanlar(Varfarin).(Kullanımında

dikkatedilmesi,önlemalınmasıgerekenmoleküller.)

Kullanımşekli:Aç.MRformlarıgeneldetekveyaikidozolarakkullanılır.

Kontrendikasyonlar:Tip1diyabet,Diyabetikpre-komavekoma,diyabetikketoasidoz,iddetli

böbrekveyaşiddetlikaraciğeryetmezliği(Budurumlardainsülintedavisiönerilir),Mikonazolile

tedavilerde,laktasyonda.

Böbrekvekaraciğeryetmezliği,düzensizvedüşükkalorilibeslenme,endokrinbozuklukları,

bazıilaçlarlabirliktekullanımı,hastanınişbirliğiyapmaması,ateş,enfeksiyon,tedaviyeolanyanıtı

değiştirebilir.

Sülfonilüresınıfınaaitilaçlar,G6PD (Glukoz-6-fosfatdehidrojenas)enzim eksikliğiolan

hastalardahemolitikanemiyenedenolabilir.G6PDeksikliğiolanhastalardadikkatliolunmalıdır.

Tip2diyabetiklerdegliklazid,glukozdüzeylerineyanıtolarakoluşanbirincifazinsülin

sekresyonsalgılanmasınınikincifazınıartırır.Yemekveglukozalımınayanıtolarak,insülinyanıtında

belirginbirartışgörülür.

KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ: Karaciğer fonksiyon testleri, HBA1C, GLİKOZ

SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK) KK(KREATİNKLİRENSİ)

A10BB12-GLİMEPRİT:AMARYL,DİAMEPRİT,DİAGLİN,GLİMAX,GLİRİD,MEPİRİKS,

SANPRİD,TİDECA.

Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay.

İlaçetkileşimleri:İnsülinvediğeroralantidiyabetikler,ADEinhibitörleri,allopurinol,anabolik

steroidlerveerkekcinsiyethormonları,kloramfenikol,kumarintürevleri,siklofosfamid,dizopiramid,

fenfluramin,feniramidol,fibratlar,fluoksetin,guanetidin,MAOinhibitörleri,mikonazol,paraaminosalisilik

asit,yüksekdozparenteralpentoksifilin,fenilbutazon,azapropazon,oksifenbutazon,probenesid,

kinolonlar,salisilatlar,sülfinpirazon,sülfonamidler,tetrasiklinler,gibiilaçlardır.Dolayısıylabuilaçların

birliktekullanımınabağlıhipoglisemimeydanagelebilir.

Asetazolamid,barbitüratlar,kortikosteroidler,diazoksit,diüretikler,epinefrin(adrenalin)vediğer

sempatomimetikajanlar,glukagon,uzunsürelilaksatifkullanımındansonra,yüksekdozlardanikotinik

asit,östrojenlerveprogestojenler,fenotiazinler,fenitoin,rifampisin,tiroidhormonlarıgibiilaçlardanbiri

alındığındakanşekerinidüşürücüetkininzayıflamasıyla,kanşekeridüzeyleriyükselebilir.

H2reseptörantagonistleri,klonidinverezerpinkanşekerinidüşürücüetkininartmasınayada

azalmasınayolaçabilir.

Beta-blokerlerglikoztoleransınıdüşürür.Budurum diabetesmellitusluhastalardametabolik

kontrolünbozulmasınayolaçabilir.Beta-blokerler,klonidin,guanetidinverezerpingibisempatolitik

ilaçlarınetkisialtında,hipoglisemiyekarşıadrenerjikkarşıdüzenlemebelirtileriazalmışolabiliryada

hiçolmayabilir.

GlimepiridkullananhastalardaKumarintürevlerininetkisiartabiliryadaazalabilir.

Kullanımşekli:İlkanaöğündenhemenönce.Genelliklegündetekdoz.

Glimepiridinprimeretkimekanizmasıpankreasınbetahücrelerindeninsülinsalgılanmasını

uyararakkanglükozkonsantrasyonunudüşürür.

KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ:Karaciğerfonksiyon testleri,HBA1C,GLİKOZ

SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK)KK(KREATİNKLİRENSİ)

4.7.3A10BD-KOMBİNEPREPERATLAR:

A10BD05-PİOGLİTAZON-METFORMİN..DROPİAMET,ACORT, GLİFİXPLUS,

PREKO,PİO-MET,

Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,sarıkantaron.

İlaçetkileşimleri:

DikkatedilmesigerekenkombinasyonlarGlukokortikoidler(sistemikveyalokalyollaverilenler),adrenerjikbeta-2agonistlervediüretikler

intrensekhiperglisemikaktiviteyesahiptir.Hastalarbigilendirilmeliveözellikletedavininbaşlangıcında

kanglukozseviyeleridahasıkkontroledilmelidir.Gerekliolduğutakdirde,diğerilaçiletedavisırasında

vesonlandırılmasındansonraantihiperglisemikürünündozuayarlanmalıdır.

ACEinhibitörlerikanşekeriseviyesinidüşürebilir.Gerekliolduğutakdirde,diğertıbbiürünile

tedavisırasındaantihiperglisemikürünündozuayarlanmalıdır.

Pioglitazonilebirliktegemfibrozilin(Sitokrom P4502C8inhibitörü)eşzamanlıuygulaması,

pioglitazonunEAA'sını3katarttırdığıraporedilmiştir.Dozlailişkiliadversreaksiyonriskininartma

ihtimaliolduğundan,gemfibrozilileeşzamanlıkullanıldığındapioglitazondozununayarlanmasıgerekli

olabilir.

Pioglitazonunrifampisin(SitokromP4502C8indükleyici)ilebirlikteuygulanması,pioglitazonun

EAAsını%54azalttığıraporedilmiştir.Pioglitazonilerifampisinineşzamanlıkullanımındapioglitazon

dozununartırılmasıgerekliolabilir.

Radyolojikçalışmalarda,iyotlukontrastmaddelerinintravasküleryoldanuygulanmasıböbrek

yetmezlineyolaçabilir.

Metforminileetkileşenbütünmoleküller.

Yanetkiler:

Tiazolidindiongrubuilaçlar(rosiglitazon,pioglitazon)konjestifkalpyetmezliğinenedenolabilir.

Erektildisfonksiyonproblemlerigörülebilir.

Uyarılar.

Karaciğeryetmezliğiolanhastalarda,

Akutalkolintoksikasyonu,alkolikolanhastalarda,

Diyabetikketoasidozvediyabetikprekomasıolanhastalarda

Böbrekyetmezliğiveyaböbrekfonksiyonbozukluğuörneğin,serumkreatinindüzeyierkeklerde

>1,5mg/dLekadınlarda>1,4mg/dLolanhastalarda,

Dehidratasyon,şiddetlienfeksiyon,şok,iyotlukontrastmaddelerinintravasküleryolla

uygulanmasıaktasyon gibiböbrek fonksiyonlarınıdeğiştirme olasılığıolan akutdurumlarda.

Kullanılmamalıdır.

İnsülinilebirlikteçoksıkıtakiplekullanılabilir.

Yanetkiler:Laktikasidozpioglitazonvemetforminkombinasyonukullanımıileciddiböbrek

yetmezliğiolandiyabetikhastalardameydanagebilecekmetaboliksendromdur.

Metforminböbrekyoluylaatıldığıiçin,serumkreatininseviyeleridüzenliolarakgözlenmelidir:

Böbrekfonksiyonlarınormalolanhastalardaenazyıldabirkez,Serum kreatininseviyelerinormal

seviyeninüstsınırındaolanlarveyaşlıhastalardayıldaenaz2-4kez.

TümhastalardaDROPİA-METtedavisindenöncekaraciğerenzimlerikontroledilmelivetedavi

sırasındaperiyodikolarakklinikdeğerlendirmeyapılmalıdır.Başlangıçtakikaraciğerenzimseviyeleri

yüksek(ALTnormaldeğerlerinüstlimitinden2.5katfazla)olanveyaherhangibirkaraciğerhastalığı

belirtisiolan hastalarda DROPİA-MET tedavisine başlanmamalıdır.DROPİA-MET ile tedavi

başlandıktansonrakaraciğerenzimlerinindüzenliolarakizlenmesiönerilmektedir.Tedavisırasında

ALTseviyelerinormalüstlimitin3katınınüzerineçıkarsakaraciğerenzimseviyeleriolabildiğinceçabuk

tekrardeğerlendirilmelidir.EğerALTseviyelerinormalüstlimitin3katınınüstünekalmayadevam

edersetedavidurdurulmalıdır.Eğerhastalarınherhangibirindeaçıklanamayanbulantı,kusma,karın

ağrısı,bitkinlik,anoreksive/veyakoyurenkliidrarındadahilolduğuhepatikfonksiyon,yetmezliğini

işaretedenbelirtilergelişirse,karaciğerenzimlerikontroledilmelidir.HastadaDROPİA-METtedavisine

devamedilipedilmeyeceğiileilgilikarar,laboratuarincelemelerisonucuyapılanklinikdeğerlendirmeye

göreverilmelidir.Eğertedavisırasındasarılıkgözlenirsetedavidurdurulmalıdır.

Yapılanklinikçalışmalardadozabağlıkiloartışıgörülmektedir.Pioglitazontedavisisırasında

ortalamahemoglobin(%4relatifazalma)vehematokrit(%4.1relatif azalma)seviyesindeküçük

düşüşlergözlenmiştir.Benzerdeğişikliklermetforminiçindegeçerlidir;pioglitazonilekarşılaştırmalı

kontrollüçalışmalardadüşüşler(%3-4hemoglobinvehematokritiçin%3.6-4.1)gözlenmiştir.

Metformin,dolayısıyla da DROPİA-MET,genelanesteziuygulanacak elektifcerrahi

girişimlerden48saatöncekesilmelive48saatsonratekrarbaşlanmalıdır.İnsülinetkinliğininartması

sonucu,polikistikoversendromuolanhastalardapioglitazontedavisiileovulasyontekrarbaşlayabilir.

Piaglitazontedavisindekemikkırığıriskindeartıştespitedilmiştir.

A10BD07-STAGLİPTİN-METFORMİN:JANUMET,VELMETİA

Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,kafein,sarıkantaron.

İlaçetkileşmleri:Stagliptinvemetformininilaçetkileşimleribölümünebak.

Kullanımşekli:Yemeklerleilebirliktegündeikikez.Stagliptindozugünde100mgıgeçmemeli.

STAGLİPTİNkısaetkilibiroralantidiyabetiktir.

Uyarılar:JANUMETortaderecedeveyaşiddetliböbrekfonksiyonbozukluğu(kreatininklerensi

<60 ml/dak)olan hastalarda kullanılmamalıdır.JANUMET karaciğerfonksiyon bozukluğu olan

hastalardakullanılmamalıdır.18yaşaltındakiçocuklarda,güvenlilikveetkinlikileilgiliverilerin

olmamasınedeniyleJANUMETkullanımıönerilmemektedir.Metforminvesitagliptinböbrekleryoluyla

atıldığından,JANUMETyaşilerledikçedikkatlikullanılmalıdır.

Diyabetikketoasidoz,diyabetikpre-koma;Ortaderecedeveşiddetliböbrekfonksiyonbozukluğu(kreatininklerensi<60ml/dak)

Dehidratasyon,şiddetlienfeksiyon,şok, iyotlukontrastmaddelerinintravasküleryolla

uygulaması,kalpveyasolunum yetmezliği,yakıntarihtemiyokardinfarktüsü,Karaciğerfonksiyon

bozukluğu;Akutalkolintoksikasyonu,alkolizm;Emzirme.olduğudurumlardakullanılmamalıdır.

Hastalarakutpankreatitinkarakteristiksemptomuhakkındabilgilendirilmelidir:

Serumkreatinindüzeylerikendiyaşgrubunagörenormalinüstsınırındandahayüksekolan

hastalarJANUMETalmamalıdır.

JANUMETtedavisinebaşlanmadanönceveardındanenazındanyıldabirkezböbrek

fonksiyonudeğerlendirilmelidir.

A10BD08-VİLDAGLİPTİN-METFORMİN:GALİPTİNMET,GALVUSMET,

Besinetkileşimleri:Alkol,yeşilçay,tütün,sarıkantaron,kafein

İlaçetkileşimleri:Vildagliptininhipoglisemiketkisidetiyazidler,kortikosteroidler,tiroidürünleri

vesempatomimetiklergibibelirlietkinmaddelerleazaltılabilir.

Metforminetkileşimlerinebakınız.

Kontrendikasyonlar:

Diyabetikketoasidozveyadiyabetikpre-koma,Kreatininklerensinin<60ml/dkolmasışeklinde

tanımlanan böbrek yetmezliğiveya böbrek disfonksiyonu,dehidratasyon,şiddetlienfeksiyon,

şok,damariçineiyotlukontrastmaddeverilmesi,Dokuhipoksisinenedenolabilecekakutveyakronik

hastalık;kardiyakveyarespiratuaryetmezlik,yakınzamandageçirilmişmiyokardinfarktüsü,Karaciğer

yetmezliğ,alkolbağımlılığı,emzirme,durumlarındakullanılmamalıdır.

Kullanımşekli:Gündeikidefayemeklerlebirlikteveyayemektenhemensonraalınabilir.

Yanetkiler:Laktikasidoz,normalböbrekfonksiyonunasahiphastalardaenazyıldabirkez,

erumkreatinindüzeylerinormalinüstsınırındaolanhastalardaveyaşlıhastalardayıldaenazikiila

dörtkezhastalarizlenmelidir.

TedaviöncesiALTveyaASTdüzeyleri>2.5xnormalinüstsınırı(ULN)olankaraciğer

yetmezliğiolanhastalardaVİTAGLİPTİN-METFORMİNkombinasyonukullanılmamalıdır.

Hastanınbaşlangıçdeğerlerininbilinmesiamacıylakaraciğerfonksiyontestleri(KFT)GALVUS

MET iletedaviyebaşlamadanönceyapılmalıdır.GALVUS MET iletedavisırasındakaraciğer

fonksiyonuilkyılüçaydabirvesonrasındaperiyodikolarakizlenmelidir.Transaminazdüzeyleri

yükselenhastalarda,bubulgunundoğrulanmasıiçinikincibirkaraciğerfonksiyondeğerlendirilmesi

yapılmalıdır.ASTveyaALTdüzeylerinde2.5xnormalinüstsınırı(ULN)veyadahayüksekbirartış

devamettiğitaktirdetedavininkesilmesiönerilmektedir.GALVUSMETtedavisininsonlandırılmasıve

karaciğerfonksiyontestleri(KFT)'ninnormalizasyonundansonratedaviyenidenbaşlatılmamalıdır.

Metforminkalpyetmezliğiolanhastalardakontrendikedir,diyabetikhastanınrutinbakımıyla

uyumluolarak,kabarcıkveyaülserasyongibiderihastalıklarınıntakibiönerilmektedir..Pazarlama

sonrasıdeneyimdeakutpankreatitedairspontanyanetkilerraporedilmiştir.Vildagliptinilekontrollere

benzerbiroranda,nadiranjiyoödemvakalarıbildirilmiştir.Vakalarınbüyükçoğunluğuvildagliptinbir

anjiyotensindönüştürücüenzim inhibitörü(ACEinhibitörü)ilekombinasyonolarakuygulandığında

bildirilmiştir.Olaylarınbüyükçoğunluğuhafifşiddetteolmuşvedevam edenvildagliptintedavisi

sırasındaortadankalkmıştır.

A10BD14-REPAGLİNİD-METFORMİN:REPAMEF

Besinetkileşimi:Alkol,sarıkantoron,tütün,yeşilçay.

4.7.4.A10BF–ALFAGLUKOZİDOZİNHİBİTÖRLERİ

A10BF01-AKARBOZ:ACNOR,GLUCOBAY,GLİNOSE,GLUCAR,AODAR,AROKAR

Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,sukroziçerenyiyecekler( Sofraşekeri.Şekerkamışı

veyaşekerpancarındaneldeedilir.Glikozvefrüktozdanoluşanbirdisakkarittir.Kolondakikarbonhidrat

fermantasyonunedeniyleortayaçıkansukrozvesukroziçerenyiyeceklerakarboz letedavisürecinde

diyareveabdominalrahatsızlıklaranedenolur. )

İLAÇETKİLEŞİMLERİ:Bazıvakalardadigoksinbiyoyaralanımıetkilendiğindendigoksindoz

ayarlamasıyapılmasıgerekebilir.Antiasitler,kolestiramin,intestinalabsorbanlar vesindirim enzim

preparatlarının akarboz ile birlikte kullanımında akarbozun etkisiazalabileceğinden birlikte

kullanılmamalıdır.

Kullanımşekli:Akarbozyemeksırasındailklokmalarilebirlikteçiğnenmeliveyayemeklerden

öncebirmiktarsuileyutulmalıdır.Pozolesi3*1dir.

Kontrendikasyonlar:18 yaşından küçük hastalarda kontrendikedir.inflamatuar kemik

hastalıklarında,kolonikülserasyonda,kısmiintestinaltıkanmadaveyageçmişindebarsakhastalığı

olanlardakontrendikedir.Barsaktagazoluşumununarttığıdurumlarda(örn.Roemheldsendromu,büyük

herniler)kullanılmaz.Hepatikveciddirenalyetersizliklihastalardada(kreatininklerensi<25ml/dakika

/1.73m2)kullanılmamalıdır.Yüksekdozkullanımdakaraciğerenzimlerindeasemptomatikyükselmeler

görülebilir.Enzimlerdekibuyükselmelerintedavininkesilmesiilegeriyedöndüğütespitedilmiştir.

Karaciğerenzimleritedavisisüresinde6-12ayizlenmelidir.

Farmakokinetik:karbonhidratlarınsindirimigecikir,glukozunaçığaçıkışıvekanakarışması

yavaşlar.Akarbozglukozunincebarsaklardanalımınıdengeler..Bunabağlıolarakkanşekerindeki

günlükdeğişikliklerleberaberortalamakanşekeridüzeyiazalır.Glucarpankreasüzerindeuyarıcı

etkiyesahipdeğildir.

Akuthipoglisemiortayaçıkarsahipoglisemininhızladüzeltilmesiiçinakarbozkullanılmalıdır.

Yanetkiler:Gazvebarsakhareketlerindeartış,dahaazorandadiyare(%33)vekarın

ağrısı(%21),nadirendekusmadır.Ciddiolanbuyanetkilerbazenbarsaktıkanmasıvebenzeri

semptomlarilekarıştırılabilir.Bu intestinalyanetkilerönerilendiyeteuyulmadığızamanartabilir.

Diyabetikdiyetuygulanmasınarağmengastrointestinalşikayetlerortayaçıkarsadoktoradanışılıpdoz

geçiciveyakalıcıolarakazaltılmalıdır.Günlük150-300mgdozkullanımındabazenkaraciğerfoksiyon

testlerindegeçiciartışlarolabilir.Nadirenkızarıklık,eritemveürtikergibiaşırıhassasiyetebağlıcilt

reaksiyonları,ödem sarılıkve/veyahepatitileilişkilikaraciğerharabiyetigörülmüştür.Çokseyrek

olaraködem görülmüştür..Sarılıkve/veyahepatitveilişkilikaraciğerhasarıçokseyrekolarak

bildirilmiştir.

4.7.5.A10BG-TİYAZOLİDİNEDİYONLAR:

A10BG02-ROSİGLİTAZON:AVANDİA,ROSVEL,ROSENDA,ROZİTAS

Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,sarıkantaron

İlaçetkileşimleri:Rosiglitazonungemfibrozil(CYP2C8inhibitörü)ilebirlikteuygulanması,

rosiglitazonunplazmakonsantrasyonunuikikatarttırır.Konsantrasyonabağlıadversreaksiyonriski

artacağındanrosiglitazondozununazaltılmasıgerekliolabilir.

Rosiglitazonunrifampisin(CYP2C8indükleyici)ilebirlikteuygulanması,rosiglitazonunplazma

konsantrasyonunda %66 azalmayla sonuçlanmıştır.Fenitoin,karbamazepin,fenobarbitalde

konsantrasyonuetkiler.

Kullanımşekli:yemeklerlebirlikteveyaaçkarnınaalınabilir.Klinikçalışmalar,günde2kez

uygulanan4mg'lıkrejiminFPGveHbA1c'deenyüksekdüşüşüsağladığınıgöstermiştir.

adversreaksiyonlarınoluşmariskinedeniyleAvandia,uygunklinikdeğerlendirmeleryapıldıktan

sonra8mgaçıkartılmalıdır.Avandiatekdozolaraksabahlarıveyaikiyebölünmüşdozolaraksabahve

akşamlarıuygulanabilir.

KontrendikasyonlarıveYanetkiler:

Kalpyetmezliğivekalpyetmezliğiöyküsüolanhastalarda(NYHASınıfI-IV),Karaciğer

bozukluğuDiyabetikketoasidozvediyabetikpre-komaAkutkoronersendrom,insülinilebirlikte

kullanımıuygundeğildir.Konjestifkalpyetmezliğiolanhastalarda(NYHASınıf1-4)kontrendikedir.

Rosiglitazontedavisininartmışmyokardiskemikolaylarileilişkiliolduğunugöstermektedir.Akut

koronerolayyaşananhastalardarosiglitazontedavisinebaşlanmamalıdır.bütünhastalardaAVANDIA

tedavisindenöncekaraciğerenzimlerikontroledilmeliveperiyodikolarakklinikdeğerlendirme

yapılmalıdır.Başlangıçtakikaraciğerenzimseviyeleriyüksek(ALTnormaldeğerlerinüstlimitinden2,5

katfazla)olanveyaherhangibirkaraciğerhastalığıbelirtisiolanhastalardaAVANDIAtedavisine

başlanmamalıdır.Eğerhastalarınherhangibirindeaçıklanamayanbulantı,kusma,karınağrısı,bitkinlik,

anoreksive/veyakoyurenkliidrarındadahilolduğuhepatikfonksiyonyetmezliğinuişareteden

belirtilergelişirse karaciğerenzimlerikontroledilmelidir.Sarılık görülürse tedavikesilmelidir.

tiyazolidindionlarilegörmekeskinliğindeazalmailebirlikteyenioluşanveyagiderekkötüleşen,

diyabetikmakülerödem bildirilmiştir.Buhastalarınbirçoğundaaynızamandaperiferiködem de

bildirilmiştir.hastalardangelengörmerahatsızlıklarıileilgilişikayetlerolduğunda,makülerödem

ihtimalinekarşıdikaktliolunmalıvehastaoftalmolojikkontroleyönlendirilmelidir.Yapılanklinik

çalışmalardadozabağlıkiloartışıgörülmektedir.Hemoglobinseviyesindekiazalma,rosiglitazontedavi

dozuylailişkilidir.

Uzunsüreliyapılanbirçalışmada,rosiglitazonmonoterapisialankadınhastalardakemikkırığı

(ayak,elvekol)insidansındaartışolduğugözlenmiştir.İnsidansartışıtedavininbirinciyılındansonra

gözlenmiştir.Rosiglitazoniletedaviedilenhastalarıntakibisırasında,özelliklekadınhastalardakırık

riskigözönündebulundurulmalıdır.

TerapötikyanıtınizlenmesiiçinperiyodikaçlıkkanglukozuveHbA1cölçümleriyapılmalıdır.

A10BG03-PİOGLİTAZON:ACTOS,DİALİC,DROPİA,DYNODİON,GLİFİZ,PİAFORCE,

PİOFOR,PİOGTAN,PİONDİA,PİXART.

Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay,sarıkantaron.

İlaçetkileşimleri:eşzamanlıolarakgemfibroziluygulandığıtakdirdepioglitazondozunun

azaltılmasıgerekebilir.Glikozseviyesiyakındantakipedilmelidir.Pioglitazonunrifampisin(sitokrom

P4502C8'inbirindükleyicisi)ilebirlikteuygulanmasınınpioglitazonunEAAdeğerinin%54oranında

düşmesinenedenolduğubildirilmiştir.Eşzamanlıolarakrifampisinuygulandığıtakdirdepioglitazon

dozununartırılmasıgerekebilir.

Kontrendikasyonlar:Kalpyetmezliğiveyakalpyetmezliği(sıvıretansiyonunasebepolur)

öyküsü(NYHAsınıfI-IV)olanhastalarda,Karaciğeryetmezliği,Diyabetikketoasidoz,Aktifmesane

kanseriveyamesanekanserihikayesi,Nedeniaraştırılmamışmakroskopikhematüridekontrendike.

İnsülinilebirliktesadecemetformininkontrendikeolduğudurumlardasıkıkontrolaltında

kullanılabilir.pioglitazonuninsülinilekombineolarakkullanılmasıdurumundayadaöncedenkardiyak

yetmezliköyküsüolanlardakalpyetmezliğiortayaçıktığıbildirilmiştir.pioglitazoniletedaviedilen

hastalarınkaraciğerenzimlerininperiyodikolarakizlenmesiönerilmektedir.Başlangıçtayükselmiş

karaciğerenzimdüzeyleri(ALT>normalinüstsınırının2.5katı)yadabaşkabirkaraciğerhastalığı

bulgusuolanhastalardapioglitazontedavisinebaşlanmamalıdır.EğerALTdüzeylerinormalinüst

sınırının3katındakalırsatedavikesilmelidir.Eğerherhangibirhastada,açıklanamayanbulantı,kusma,

karınağrısı,halsizlik,anoreksive/veyakoyuidrargibikaraciğerfonksiyonbozukluğunudüşündüren

semptomlarortaya çıkarsa,karaciğerenzimlerikontroledilmelidir.Eğersarılıkgözlenirse ilaç

tedavisinesonverilmelidir.Kırıkriskivarlığıgözönündebulundurumalıdır.Hemoglobinde(%4bağıl

düşüş)vehematokritte(%4.1bağıldüşüş)küçükbirdüşüşolmuştur.Kiloartışıgözlenmiştir.

Azalmışgörmekeskinliğiilebirlikteyenigelişenyadavarolandiyabetikmakülerödemin

kötüleşmesiolaylarıbildirilmiştir.Hastalarıngörmekeskinliğiileilgilirahatsızlıkbildirmeleriolasılığına

karşıdikkatliolmalıdır.mesanekanseri,pioglitazonkullananhastalarda(19vaka/12506hasta,0.15%),

kontrolgruplarınakıyasla(7vaka/10212hasta/0.07%)dahasıkbildirilmiştir.

Mevcutherhangibirmakroskopikhematüri(kanişeme),pioglitazontedavisinebaşlanmadan

öncetetkikedilmelidir.

pioglitazontedavisipolikistikoversendromuolanhastalardaovülasyonunyenidenbaşlamasına

nedenolabilir.

Pioglitazon,sitokromP4502C8inhibitörlerinin(örneğingemfibrozil)yadaindükleyicilerinin(örn.

rifampisin)eşzamanlıuygulanmasısırasındadikkatlekullanılmalıdır.(RXistenmeyenetkilertablosunu

incele)

4.7.6.A10BH-DPP-4İNHİNİTÖRLERİ:

A10BH01-STAGLİPTİNFOSFAT:JANUVİA,XELEVİA

Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay

İlaçetkileşimleri:Böbrekhastalığıolan hastalarda güçlü CYP3A4 inhibitörlerinin (örn.,

ketokonazol,itrakonazol,ritonavir,klaritromisin)sitagliptinfarmakokinetiğinideğiştirmeolasılığıvardır.

Kontrendikasyonlarveistenmeyenetkiler.Pankreatitveaşırıduyarlılıkreaksiyonlarınıiçeren

ciddiadversreaksiyonlarbildirilmiştir.Sülfonilüre (%4.7-%13.8)ve insülin (%9.6)ile kombine

kullanımdahipoglisemibildirilmiştir.(RXistenmeyenetkilertablosunuincele.)

STAGİLİPTİNiletedaviedilenhastalardapazarlamasonrasıciddihipersensitivitereaksiyonları

bildirilmiştir.Bureaksiyonlaranaflaksi,anjiyoödemveStevens-Johnsonsendromudahileksfoliyatifderi

reaksiyonlarıdır.ReaksiyonlarınbaşlangıcıJANUVIAiletedaviyebaşlanmasındansonrakiilk3ayda,

bazılarıilkdozdansonragörülmüştür..Eğerbirhipersensitivitereaksiyonundanşüpheleniliyorsa

STAGİLİPTİN kullanımına devam edilmemeli, reaksiyonların diğer potansiyel nedenleri

değerlendirilmelivegerekiyorsaalternatifbirdiyabettedavisinebaşlanmalıdır.

akutpankreatitadversreaksiyonlarıspontanolarakbildirilmiştir.

JANUVIATipIdiyabetlihastalardaveyadiyabetikketoasidozuolanhastalarıntedavisinde

kullanılmamalıdır.

Kullanımşeklivedozu:önerilendozgündebirkez100mg'dır,diğerOAD(metformin)lerle

beraberkullanıldığındaeşzamanlıolarakverilmelidir.

EğerJANUVIA'nınbirdozuatlanırsa,hastahatırlarhatırlamazilacıalmalıdır.Aynıgüniçinde

çiftdozalınmamalıdı

A10BH05-LİNOGLİPTİN:TRAJENDA:

4.7.7.A10BX-DİĞERORALANTİDİYABETİKLER:

A10BX02-RAPEGLİNİD:NOVONORM,REPAFİX,REPELİT,REPLİC,NOVADE,DİAFREE

Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay

İlaçetkileşimleri:Aşağıdasıralananmaddelerrepaglinidinhipoglisemiketkisiniartırabilir

ve/veyauzatabilir:Gemfibrozil,klaritromisin,itrakonazol,ketokonazol,trimetoprim,siklosporin,diğer

antidiyabetikbileşikler,monoamin oksidazinhibitörleri(MAOİ),selektifolmayan beta blokörler,

anjiyotensindönüştürücüenzim(ADE)inhibitörleri,salisilatlar,steroidolmayanantiinflamatuvarilaçlar

(NSAİİ),oktreotid,alkolveanaboliksteroidler.Gemfibrozililerepaglinidinberaberkullanılması

kontrendikedir.trimetoprimilerepaglinidinberaberkullanımındankaçınılmalıdır.Eğerbirliktekullanımı

gerekliise,hastanınkliniğiyakındantakipedilmelivekanşekeridikkatlitakipedilmelidir.Rifampisinile

kullanımına dikkatedilmelidir.siklosporinin repaglinid ile beraberkullanımından kaçınılmalıdır.

deferasiroksverepaglinidinbirliktekullanımındankaçınılmalıdır.Betablokörtıbbiürünlerhipoglisemi

semptomlarınımaskeleyebilmektedir.

Oralkontraseptifler,rifampisin,barbitüratlar,karbamazepin,tiyazidler,kortikosteroidler,danazo

tiroidhormonlarıvesempatomimetiklerrapeglinitinhipoglisemiketkisiniazaltabilirler.

Kullanım şekli:Dozlargenellikleyemeğinilk15dakikasıiçindealınmalıdır,ancakbusüre

yemeğinalınışınınhemenöncesinden,yemekten30dakikaöncesinekadardeğişir.

A10BX03-NATEGLİNİD:DİALİX,İNCURİA,TECLİX,NAGLİX,NATALA,İNGLEX,NATEFUL,

NEORİS

Besinetkileşimi:Sarıkantaron,alkol,tütün,yeşilçay

İlaçetkileşimleri:Oralantidiyabetikilaçlarınhipoglisemiketkisi,aralarındaNSAIIgrubunun,

salisilatların,monoamin oksidaz(MAO)inhibitörlerinin ve nonselektifbeta-adrenerjikblokörlerin

etkisiyleartabilir.

Oralantidiyabetikilaçlarınhipoglisemiketkisi,tiyazidlerin,kortikosteroidlerin,tiroidürünlerinin

sempatomimetiklerinetkisiyleazalabilir.

Kontrendikasyonlar:Tip1(insülinebağımlı)diabetesmellitusta,Diyabetikketoasidoz

Kullanılışı:yemeklerdenöncealınmalıdır.Genellikleyemektenhemen(1dakika)öncealınır

amayemektenöncekiyarım saatiçerisindealınmasıdamümkündür.Genelliklekullanılandoz,

yemeklerdenönce120mg'dır.

Kısaetkiliridir.Heröğündenöncekullanılmasıgerekir.

5.AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİPROJESİ

5.1.ÇALIŞMAYÖNTEMİ

5.1.1ANEMNEZALMA:

Hekimlertarafından Akılcıilaç polikliniğine yönlendirilen hastalara genelilaç kullanım

alışkanlıklarıileilgilisorularsoruldu.

İlaçlarınıhekimveeczacınınsöylediğisüredetedavitamamlananakadarmıkullanıldğı

yoksatedaviyiyarıdakesipkesmediği?

Herhangibirilacaveyabesinealerjisiolupolmadığı?

Bitkiselürünvegıdatakviyesikullanıpkullanmadıkları?

Çoksayıdailacıaynıandakullanıpkullanmadıkları?

Komşu, tanıdık ve/veya yardımcı sağlık personeliönerisiile ilaç kullanıp

kullanmadıkları?

Hastatansiyonhastasıisetansiyontakibiyapıpyapmadığı?

Fizikselaktivite/egzersizyapıpyapamadıkları?

Diyabetteşhisiolanhastalaraayrıcasorulansorular:

Ailedediyabetöyküsüolupolmadığı?

Kaçyıldırdiyabethastasıolduğu?

Ellerdeayaklardakarıncalanmaolupolmadığı

Vücudundaiyileşmeyenve/veyageçiyileşenyaraolupolmadığı?

Gözdoktoru/kardiyolojidoktorukontrollerineyıldabirkezgidipgitmediği?

Dahiliyeve/veyaendokrinkontrollerininekadarsüredebiryaptırdığı?

Diyabetteşhisiilehastaneyeaytıpyatmadığı?

Yattıysakaçgünyattığı?

Dahaönceayakbakımıileilgilibireğitimalıpalmadığı?

Dahaöncediyetisyenegidipgitmediği?

Kanşekeriölçümüeğitimialıpalmadığı?

Açlıkkanşekerinigünlükölçüpölçmediği?

Bugünekadarİlaçkullanımıileilgiliherhangibirbilgilendirmeyapılıpyapılmadığı?

Hastalarınsorularaverdiğicevaplargözönündebulundurularakhastalarındiyabettehastalık

yönetimikonusundaeksiğitespitedildi.Eksikvehatalıbilgilerleilgiliönerilerdebulunuldu.(EK-

Hastaöneriformu)

Hastaların:

1.AKŞ

2.HbA1c

3.LDL

4.HDL

5.Trigliserid

6.KanBasınçları

7.Boy,kilovebelçevresiölçümleri

8.Yaşları

9.Eğitimdurumları

Kayıtaltınaalındı.

5.1.2.AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİNDEDİYABETTEECZACININHASTAEĞİTİMHEDEFLERİ:

İlaçlarınınplanlanıptedavişemasıoluşturmak:

Kullanılantüm ilaçlarlailgiliolasıetkileşimlerRXmediapharma,medscapeveyadrogs.com

yazılımlarıüzerindendeğerlendirildi.

İlaç-ilaçveilaç-besinetkileşimlerikonusundabilgivermek:

Hekimlerevehastalaragereklidurumlardailaçvebesinetkileşimleriileilgilibilgiverildi.Yüksek

risklietkileşimlerkonusundahekimlerbilgilendirildi.Etkileşimerağmenkullanılmasızorunlu

olanilaçlardahastalarolasıyanetkilerkonusundabilgilendirildi.

Açvetokilaçkullanımıtanımınınhastatarafındananlaşılmasınısağlamak:

Aynıandabirdençokilacınkullanılmamasıgerektiğinianlatmak:

Tedaviplanıdışındailaçkullanımınıengellemek:

İlacınsaklamakoşullarıylailgilibilgivermek:

Diyabetinkomplikasyonlarıhakkındafarkındalıkyaratmak:

Hipo/hiperglisemisemptomlarıkonusundahastayabilgivermek:

Ayakbakımıeğitimivermek:

Beşyıldanfazlasüredirdiyabaethastasıolanlarınyılda1kezgözmuayenesi,kardiyoloji,

nörolojikontrolüyapılmasıgerektiğinianlatmak:

Hipoglisemiriskinekarşıyanındaşekerbulundurmasıgerektiğinianlatmak:

HT,dislipidemiveObesiteninDMilebağlantısıkonusundabilgilendirmek:

HerhastayaAKŞveTAtakipkartlarıvermek:

Hastayakınlarınıneğitilmesi:

5.1.3.PoliklinikHizmetProsedürü

HastayaeczacıkendinitanıtırveAkılcıİlaçPolikliniğiUygulaması’nıniçeriğihakkında

önbilgiverilir.

Hastanınonayıalınır.

MÖRSKYuyumtestiuygulanır.Diğeranketsorularısorulur.

MedulaEczaneSistemi’ndenhastanınson1yıliçerisindekullandığıilaçlarınlistesi

çıkarılır.Bunundışındakullandığıilaçve/veyailaçdışıürünolupolmadığısorulur.

Süreklikullanılan ilaçlar,“İlaçUzlaşıProgramı”nda kullanılan kriterlereşliğinde

değerlendirilereknetleştirilir.

Teşhisvetedaviuyuncugözdengeçirilir.

Gereklidurumlarda“HekimÖneriFormu”ve/veya“HastaÖneriFormu”kullanarakgeri

bildirimlerdebulunulur.

İlaç-ilaç/ilaç-besin/ilaç-hastalıketkileşimleri,hastanınsosyaldurumugözönünde

bulundurularak“İlaçTakipÇizelgesi”oluşturulurveilgiliformaAkılcıİlaçPolikliniği

iletişimbilgilerieklenerekhastayaverilir.

TedaviprotokollerineeklenecekilaçlariçindeAkılcıİlaçPolikliniği’ndenbilgialmaları

gerektiğikonusundahastabilgilendirilir.

Eğitimbroşürleriverilir.

Birsonrakihekim kontrollerindensonratekrarAkılcıİlaçPolikliniği’negelmeleri

konusundahatırlatmadabulunulur.

Klinikverilerkayıtaltınaalınır.

Olasışikâyetveyanetkilerkonusundahastabilgilendirilir.

Kontrollersonucuhastanınsağlıkdurumudeğerlendirilipraporhalinegetirilir.

5.1.4.KULLANILANFORMLAR:

ONAMFORMU:

HASTATAKİPVETANIMAÇİZELGESİ

DOSNO: TCNO: ADSOYAD TELEFON

       

YAŞ   bel      

kadın   boy   teşhis DM HT SOLUNUM

erkek   kilo   başvuru 1.kontrol 2.kontrol 3.kontrol

               

AçlıkKanŞekeri(AKŞ)(mg/dL)        

GlikozilHemoglobinHbA1c(%)        

KanBasıncı(TA)(mm/Hg)        

TRG        

LDL        

HDL        

solunumfonksiyontesti(SFT)        

KullanılanİlaçKalemSayısı

Diyabet        

Hipertansiyon-KVS        

KOAH-Astım        

Hiperlipidemi-Kollesterol       

Diğer        

EĞİTİM YOK: İLK: LİSE: ÜNİ:

İLAÇBESİNALERJİSİ VAR   YOK  

AİLEDEDİYABETÖYKÜSÜ VAR   YOK  

KAÇYILDIRDİYABETHASTASI >1YIL 1-5yıl: 6-10: >10yıl:Ellerdeayaklardauyuşmakarıncalanma EVET   HAYIR  KOMŞU/TANIDIKTAVSİYESİİLAÇ? EVET   HAYIR  

İLAÇLARINAYNIANDAKULLANIMIEVET   HAYIR  

İLAÇKULLANIMSÜRESİ? BİTENEKADAR: ŞİKAYETG.K.

BİTKİSELÜRÜNKULLANIMI: EVET   HAYIR  

İYİLEŞMEYENYARA EVET   HAYIR  

HASTALIKEĞİTİMLERİ AYAK: BESİN: İLAÇ: ŞEKER:

GÖZDRUKONTROL EVET   HAYIR  KALP-DAMARCERRAHİSİKONTROL EVET   HAYIR  

DAHİLİYE/ENDOKRİNKONTROLÜ EVET   HAYIR  

GÜNLÜKŞEKERÖLÇÜMÜ EVET   HAYIR  YILDAKAÇKEZHASTANEYEYATTI? EVET   HAYIR  

KAÇGÜNYATTI?        

         

HASTAYAYAPILANÖNERİLER:

İLAÇTAKİPÇİZELGESİ

 

SAĞLIKBAKANLIĞI-ORDUÜNIVERSİTESİEĞİTİMVEARAŞTIRMAHASTANESİ

AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİİLAÇTAKİPÇİZELGESİ

DOKÜMANNO YAYINTARİHİ REVİZYONTARİHİ REVİZYONNOSAYFANO

ECZ.RB.01 19.12.2014 -- 0 01.OcaDOSNO: TCNO: ADSOYAD TELEFON TARİH

         

İLAÇİSİMLERİ

SABAH ÖĞLE AKŞAM AÇIKLAMA

Kahvaltı:  Yemek:   Yemek:  

AÇ TOK AÇ TOK AÇ TOK

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

               

AÇ:İLAÇLARINIZINYEMEKLERDENYARIMSAATÖNCEALINACAĞINIİFADEETMEKTEDİR.

İLAÇADI  PAZARTE

SİSALI

ÇARŞAMBA

PERŞEMBE

CUMA

CUMARTESİ

PAZAR

             

*Tedavişemanızyemeksaatlerinizgözönünealınarakhazırlanmıştır.

HASTAÖNERİFORMU

TARİH      

       

1)HEKİMİNİZEVEECZACINIZASÖYLEMEYİUNUTMAYIN:        

 Başkabirsağlıksorununuzvarsa        

 Oaniçinalmaktaolduğunuzbaşkabirilacınızvarsa        

 Herhangibirilacakarşıalerjinizvarsa        

 Hamileyseniz        

 Çocukemziriyorsanız        

 Tuzveyaşekerdenyoksunbirdiyetuyguluyorsanız        

 Teşhisinizegöreuygunyaşambiçimleriileilgiliuzmanbilgisinebaşvurun.        

 

2)İLAÇLARINIZIKULLANIRKENVESAKLARKENDİKKATETMENİZGEREKENLER:

 İlacınızıdoktorunuzunönerdiğidozvezamanlardaalınız.        

 Ağızyoluylaalacağınızkatıilacınızıbirbardaksuylaalınız.        

 İlacınızınaçveyatokkarnınamıalınacağınıdoktorveyaeczacınızasorunuz.        

 Uzunetkisüreliilacınızıyutmadanöncekırmayınızveyaçiğnemeyiniz.        

 Süspansiyonşeklindekiilacınızıkullanmadanönceiyiceçalkalayınız.        

 

İlacınızıkullanırkenbazıistenmeyenetkilergörülebilir.Buyanetkilerdenbazılarıdiğerlerinegöredahaönemliolupdoktorunuzahabervermenizigerektirebilir.Bunlarınnelerolduğunudoktorveyaeczacınızasorunuz.        

 Sonkullanımtarihinebakınız.Sonkullanımtarihigeçmişolanilaçlarıimhaediniz.İlaçlarıgelişigüzelbirşekildeçöpeatmayınız.        

 Kendiorijinalambalajındamuhafazaediniz.        

 Sıcaktanveışıktankoruyunuz.        

 Çocuklarınızınulaşamayacağıbiryerdebulundurunuz.        

 Tabletvekapsülgibirutubettenetkilenebilecekilaçlarınızıbanyovemutfakgibinemliyerlerdesaklamayınız.        

 Sıvıilaçlarınızındonmamasınaözengösteriniz.        

3)DİYABETTEİLAÇKULLANIMIVEHASTALIKYÖNETİMİ:

 İlaçlarınızlailgilidoğrubilgiyieczacınızdanalın.        

 Diyetisyeneyönlendirmek        

 ayakbakımı        

 Şekerölçümü,ölçümlerinkayıtaltınaalınmasıveinsülinuygulamasıiçindiyabethemşirenizlegörüşün.        

 şekerhastalığınınoluşturabileceğihastalıklar        

 hipoglisemivehiperglisemideyapılmasıgerekenler        

 egzersizinfaydaları        

 İlaçveöğünplanlamasınınöneminiunutmayın.        

4)HİPERTANSİYONDAİLAÇKULLANIMIVEHASTALIKYÖNETİMİ:

 Tansiyonölçümününvekayıttutulmasınınönemi.        

 Tuzsuzbeslenmealışkanlığınınönemi        

 Diyetisyeneyönlendirmek        

 İlaçlarınızlailgilidoğrubilgiyieczacınızdanalın.        

 Aşırıeforgerektirenegzersizlerinyapılmaması.        

 Düşükveyüksektansiyondayapılmasıgerekenler        

 Hipertansiyonunsebepolabileceğihastalıklar        

HEKİMÖNERİFORMU:

HASTAAD/SOYADI:  

TC: Dosya-Serino:  

1-İLAÇETKİLEŞİMLERİ KABUL RET DEĞERLENDİRME

 

   

    

2-İLAÇDEĞİŞİMİ     DEĞERLENDİRME

  

    3-DOZ-POZOLOJİDEĞİŞİMİ

   DEĞERLENDİRME

  

    

4-LABARATUARİSTEM     DEĞERLENDİRME

 

 

 

 

   

5-ADVERSETKİBİLDİRİMİ     DEĞERLENDİRME

 

 

 

 

      

6-BELİRTİLMEMEİŞSEMPTOM

   DEĞERLENDİRME

 

 

 

   

   

   7-BELİRTİLMEMİŞKRİTERLER     DEĞERLENDİRME

 

   

       

ECZACI HEKİM

   

5.1.5.AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİPROJESİNDEARABULGULAR:

Evrendahilinde54hastanınverileriprojeninetkinliğihakkındaönfikiredinmekamaçlıanaliz

edilmiş,bulgularaşağıdasunulmuştur.

1.TanımlayıcıBulgular

-Sosyo-DemografikÖzellikler

Araştırmakapsamındatakipedilenvakaların%76’sıkadın,%24’üerkektir.Vakaların%72’si50

yaşüzerindedir.

EğitimDurumunabakıldığındaliseveüzerieğitimiolanlarınoranısadece%15’tir(Tablo1).

Tablo1.VakalarınSosyo-DemografikÖzelliklerineGöreDağılımı

Değişkenler

S

sayı

(n)

Yüzde

%

Cinsiyet

Kadın 4

2

7

6,0

Erkek 1

2

2

4,0Yaş Grubu

18-30yaş 00

,0

31-40yaş 59

,0

41-50yaş 91

7,0

51-64yaş2

5

4

6,0

65yaşveüzeri1

5

2

8,0EğitimDurumu

Okuryazardeğil1

6

2

9,0

İlköğretim3

0

5

6,0

Liseveüzeri 61

1,0

Yüksekokul-Üniversite 24

,0

Toplam5

4

1

00,0

-HastalıkDurumlarıveTedaviSüreçleriİleİlgiliÖzellikler

Hastalıkdurumlarıvetedavisüreçleriileilgiliözellikleriincelendiğinde;vakaların%78’inin

ailesindediyabetöyküsüvardır.Diyabettanısıkonmasınınüzerindengeçensüreyebaktığımızda;

vakaların%39’u10yıldandahauzunsüreöncesidiyabettanısıalmışken;%54’ündebusüre1-10yıl

arasındadır.Tanıkonalı1yılvedahakısasüregeçenlerinoranıise%7’dir.

Hastaların%20’’si1adetilaçraporunasahipken%80’inin2veyadahafazlailaçraporuvardır.

Hergünsüreklialınanilaçkalemisayısı3vedahaazolanlarınoranı%9;4veüzerindeolanlarınoranı

%80’dır.%11’ininisegünlükaldığıilaçkalemisayısı10’danfazladır.

Diyabetilaçlarıaçısındanbakıldığındaisehastaların%10’igünde1kalemantidiyabetikilaç

alırken%18’igünde2kalem,%39’ugünde3kalem,%22’sigünde4kalem,%6’sıgünde5kalem,%4’ü

günde6kalemantidiyabetikilaçkullanmaktadır(Tablo2).

Tablo2.HastalıkDurumlarıveTedaviSüreçleriİleİlgiliÖzellikler

DeğişkenlerS

ayı(n)

Y

üzde

%

AiledeDiyabetÖyküsü

Yok1

2

2

2,0

Var4

2

7

8,0DiyabetTanısıKonmaSüresi

1yıldanaz 47

,0

1-5yıl1

4

2

6,0

5-10yıl1

5

2

8,0

10yıldanfazla2

1

3

9,0HerGünSürekliAlınanİlaçKalemi

Sayısı

1-3 4 7,0

4-62

6

4

8,0

7-101

8

3

3,0

10’danfazla 61

1,0KullanılanDiyabetİlacıKalemiSayısı

1Kalem 61

1,0

2Kalem1

0

1

8,0

3Kalem2

1

3

9,0

4Kalem1

2

2

2,0

5Kalem 3 ,0

6Kalem 2 ,0ToplamİlaçRaporSayısı

1Adet1

1

2

0,0

2Adet2

5

4

7,0

3Adet1

4

2

6,0

4veÜzeri 47

,0

Toplam 5

4

1

00,0

Hergünsüreklialınantoplamgünlükilaçsayısıortalama6,67±2,584(min.2–max.13)’dir.Hastaların

hergünsüreklikullandığıgünlükilaçsayısıortalaması9,33±3,534(min.3–max.20)olarak

bulunmuştur(Tablo3).

Tablo3.GünlükKullanılanOrtalamaİlaçSayısı

GünlükKullanılanİlaçSayısı Ortalama±Std.Sapma Minimum-maximum

ToplamİlaçKalemi(n:54)6,67±2,584 min.2–max.13

Toplamİlaçsayısı(n:54)9,33±3,534 min.3–max.20

DiyabetİlacıKalemiSayısı(n:54)3,04±1,197 min.1–max.6

-VakalarınİlaçKullanımıileilgiliDüşünceveDavranışÖzellikleri

İlaçkullanımıileilgilidüşüncevedavranışözellikleriincelendiğindevakalarınçoğunluğu

(%91)tavsiyeileilaçkullanmadığınıifadeetmiştir.

İlaçlarınızamanındakullanmayanyadabazenunutanlarınoranı%50’dir.Önerilendoz

aralığındailaçalmanınunutulması/atlamadurumundavakaların%50’sifarkederetmezhemenilacını

alacağınısöylerken;%26’sıbirsonrakiilaçdozsaatinibekledikleriniifadeetmişlerdir.

İlaçkullanmayısevmeyenveşikâyetlerigeçenekadarkullananlarınoranıtoplam%17iken;

vakaların%83’ühekimin/eczacınınönerdiğisürekadarkullanmaktadırlar(Tablo4).

Tablo4.İlaçKullanımınaİlişkinDüşünceveDavranışÖzellikleri

Değişkenler Sayı(n) Yüzde%

TavsiyeİleİlaçKullanımı

Hayır 49 91,0

Evet 4 7,0

Bazen 1 2,0

İlaçlarınZamanındaKullanılması

Evet 27 50,0

Hayır, 12 22,0

Bazenunutma 15 28,0

İlacınUnutulması/AtlanmasıSonrasıDavranış

Hemenkullanma 27 50,0

Sonrakiilaçsaatinibekleme 14 26,0

Geçensüreyegörekararverme 13 24,0

İlaçlarınAynıAndaKullanılması

Evet 37 69,0

Hayır, 11 20,0

Bazen 6 11,0

İlaçlarınKullanımSüresi

Şikâyetgeçenekadar/ 4 7,0

Hekimin/eczacınınönerdiğisürekadar 45 83,0

İlaç kullanmayı sevmiyor. Düzensiz

kullanır5 10,0

İlaç-besinilaç-ilaçetkileşimi,yanetkiler,bitkiselürünkullanımıileilgili

eğitim

Evet 9 17,0

Hayır 45 83,0

Toplam 54 100,0

HastalarınAçlıkKanŞekeri(AKŞ)(mg/dl)veHbA1c(%)düzeyleriincelendiğinde;ilkbaşvuru

ölçümündeAçlıkKanŞekeri(AKŞ)değeriortalama±SD:194,4±64,0mg/dliken1.kontrolölçümünde

AKŞortalama±SD:150,9±57,6mg/dlolaraktespitedilmiştir(Tablo5).

İlkbaşvuruölçümündeHbA1c(%)değeriortalama±SD:8,5±1,6iken1.kontrolölçümünde

HbA1c(%)değeriortalama±SD:7,7±1,4’tür(Tablo5).

2.ÇözümleyiciBulgular

Hastalarınakılcıilaçpolikliniğihizmetialmadanöncesiortalama194,4±64,0mg/dlolanAçlık

KanŞekerideğeriakılcıilaçpolikliniğihizmetialmayabaşladıktansonrayapılanilkkontrolizleminde

150,9±57,6mg/dlinmiştir.ÖlçülenAKŞdeğerleriarasındakifarkistatistikselolarakanlamlıdır

(p<0.05)(Tablo6).

Tablo6.AçlıkKanŞekeri(AKŞ)(mg/dl)DüzeylerininİlkBaşvuruve1.KontrolÖlçümlerine

GöreDağılımı

AçlıkKanŞekeriSayı(n) Ortalama

Standart.

Sapma

Test

İstatistiği

İlkBaşvuru 54194,4

±64,0 *t:4,427

P=0,0001.Kontrol 54150,9

±57,6

*t=PairedSamplesTestp<0.05

Hastalarınakılcıilaçpolikliniğihizmetialmadanöncesiortalama%8,5±1,6olanHbA1cdeğeri

akılcıilaçpolikliniğihizmetialmayabaşladıktansonrasındayapılanilkkontrolizleminde%7,7±1,4‘e

inmiştir.(Tablo7).

Tablo7.HbA1c(%)DüzeyleriDüzeylerininİlkBaşvuruve1.KontrolÖlçümlerineGöreDağılımı

HbA1c Sayı(n) OrtalamaStandart.

Sapma

Test

İstatistiği

İlkBaşvuru 548,5

±1,6*t:4,807p=0,0051.Kontrol 54

7.7±1,4

*t=PairedSamplesTestp<0.05

3.SONUÇ

*HbA1cdeğeriüzerinde %1’likiyileşmesağlanmasıhastalarınKardiyovaskülerhastalıklara

yakalanmariskini%35oranındaazaltır.www.tkd-online.org/dergi/TKDA_36_60_0.pdf

*İngiltere’deyapılanvedönümnoktasıniteliğindekiUKProspektifDiyabetÇalışması(UKPDS)

sonuçlarınagöre,HbA1cdüzeyininher%1oranındadüşürülmesi,tümölümnedenleriarasında%14,

diyabetleilgiliölümoranlarında%21,diyabetleilgilioluşabilecekkomplikasyonoranındaise%21’likbir

azalmaolmaktadır.

*Etkindiyabettedavisi,yaşamkalitesiniiyileştirebilirvesağlıkhizmetimaliyetlerinidüşürebilir.

*Birdenfazlailaçlaetkilitedaviveyaşam tarzıdeğişikliğikomplikasyonlarınvemortalitenin

azalmasıaçısındansürdürülebilirfaydasağlayabilirveyaşamkalitesinianlamlıorandaarttıraraksağlık

maliyetlerininyükünüazaltabilir.

*Diyabetinerkenvedoğruteşhisivetedavisimaliyetlikomplikasyonlarınönlenmesiveya

geciktirilmesiiçinönemlibirstratejidir.

Etkilidiyabettedavisi,sağlıkmesleğimensubuekibiylediyabethastasıarasındabirişbirliği

gerektirir.Buişbirliği,hastayahastalığınıvekendieylemlerininhastalıküzerindekietkilerinitamolarak

anlamasınısağlamaküzereeğitim vermeyi,uygunvezamanındabilgisunmayıvedoktorilehasta

arasındakiiletişimişekillendirerekhastanındiyabetitarafındankontroledilmesineizinvermekyerinebu

rahatsızlığıaktifbirşekildekontrolaltındatutacakdonanımasahipolmasınısağlamayıiçerir.

Hastalarınihtiyaçlarınınvetercihlerininelealınabilmesiadınadiyabetkontrolünehasta

merkezlibiryaklaşımgeliştirilmesininbüyükölçüdeolumlusonuçlarasahipolduğukabuledilmektedir.

**Hastaperspektifinden,hastamerkezlibiryaklaşımın

• hastamemnuniyeti,

• aktifkatılımıvegörevoryantasyonu,

• kaygıdaazalmave

• yaşamkalitesibakımındanartışanedenolduğunadairkanıtlarbulunmaktadır.

• dahafazladoktormemnuniyetiveetkililikteartışvebunabağlıolarakda

• gerçekleştirilentıbbitestvegereksizsevksayısındaazalmadabildirilmiştir.

**Gelecektekisağlıkpolitikasıçerçeveleri,buboyutlarıntümünükanıtadayalıvedüşük

maliyetlibiryaklaşımlaelealmakiçingerekenstratejilerivebualandakiörnekuygulamalarıteşvik

etmelidir.