AKILLI KART SAĞLIK AKILLI KART SAĞLIK SİSTEMİSİSTEMİ

Geylani KARDAŞGeylani KARDAŞ, MSc., MSc.Bilgisayar MühendisiBilgisayar Mühendisi

Proje Danışmanı: Prof. Dr. Turhan TUNALIProje Danışmanı: Prof. Dr. Turhan TUNALI

Ege Üniversitesi Uluslararası Bilgisayar EnstitüsüEge Üniversitesi Uluslararası Bilgisayar Enstitüsü

EBİLTEM Proje Pazarı 2003EBİLTEM Proje Pazarı 200312/11/2003 12/11/2003

İçerik:İçerik:

• Akıllı Kart Nedir?Akıllı Kart Nedir?• Akıllı Kart Sağlık Sistemi (AKSS)Akıllı Kart Sağlık Sistemi (AKSS)

– Sistemin genel tanıtımıSistemin genel tanıtımı– Sistem akıllı kartları üzerinde yer alan Sistem akıllı kartları üzerinde yer alan

bilgilerbilgiler– Kullanıcı oturumlarıKullanıcı oturumları– Mevcut veritabanları ile iletişimMevcut veritabanları ile iletişim– Sistem mimarisiSistem mimarisi

• SonuçSonuç

Akıllı Kart Nedir?Akıllı Kart Nedir?• Kredi kartı ile aynı büyüklükteKredi kartı ile aynı büyüklükte• İçinde bilgi saklayan ve bu bilgiyi işleyenİçinde bilgi saklayan ve bu bilgiyi işleyen• Taşınabilir ve darbelere dayanıklıTaşınabilir ve darbelere dayanıklı• Mikroişlemciye sahipMikroişlemciye sahip

bir entegredir.bir entegredir.

• Yararları:Yararları:– Yerleşik (built-in) hesaplama gücüYerleşik (built-in) hesaplama gücü– Taşınabilir güvenlik:Taşınabilir güvenlik:

• Bilgiye erişim için kartın kendisi gerekliBilgiye erişim için kartın kendisi gerekli• Erişim için ek donanımın yanında özel akıllı kart donanım ve yazılım Erişim için ek donanımın yanında özel akıllı kart donanım ve yazılım

bilgisi ihtiyacı bilgisi ihtiyacı • Kart içinde kriptografik fonksiyonların kullanımıKart içinde kriptografik fonksiyonların kullanımı

– Kolay kullanım:Kolay kullanım:• Kart kabul cihazına kartın yerleştirilmesi, ilgili işlemin yerine getirilmesi ve Kart kabul cihazına kartın yerleştirilmesi, ilgili işlemin yerine getirilmesi ve

işlem sonunda kartın çıkarılmasıişlem sonunda kartın çıkarılması

Akıllı Kart Sağlık Sistemi Akıllı Kart Sağlık Sistemi (AKSS) – Genel Tanıtım(AKSS) – Genel Tanıtım (1/3)(1/3)

• Hem hastaların hem de ilgili sağlık Hem hastaların hem de ilgili sağlık personelinin akıllı kartları bulunmaktadır.personelinin akıllı kartları bulunmaktadır.

• Hastanenin merkezi veritabanında - ki bu Hastanenin merkezi veritabanında - ki bu veritabanı dağıtık bir yapıda olabilir – veritabanı dağıtık bir yapıda olabilir – sistem kullanıcılarının hem kart üzerindeki sistem kullanıcılarının hem kart üzerindeki hem de kart üzerinde tutulamayan diğer hem de kart üzerinde tutulamayan diğer bilgileri yer alır.bilgileri yer alır.

• Sistem, kliniklerin kendilerine ait lokal Sistem, kliniklerin kendilerine ait lokal veritabanları ile de bağlantılıdır.veritabanları ile de bağlantılıdır.

AKSS – Genel Tanıtım AKSS – Genel Tanıtım (2/3)(2/3)

• Sistemin içerdiği güvenlik ve yetkilendirme Sistemin içerdiği güvenlik ve yetkilendirme özellikleri:özellikleri:– Kart terminali ile kart kabul cihazı (CAD) Kart terminali ile kart kabul cihazı (CAD)

arasında güvenlik kanalının oluşturulması ve arasında güvenlik kanalının oluşturulması ve verilerin doğrudan uygulamaya transferiverilerin doğrudan uygulamaya transferi

– Veritabanı istemci bilgisayarlarının sistem Veritabanı istemci bilgisayarlarının sistem veritabanlarına erişiminde özel ve güvenli bir veritabanlarına erişiminde özel ve güvenli bir dağıtık sistem protokolünün yer almasıdağıtık sistem protokolünün yer alması

– Bu protokolün kullandığı kanal üzerinde de Bu protokolün kullandığı kanal üzerinde de verilerin şifreli olarak gönderilmesiverilerin şifreli olarak gönderilmesi

– İstemcilerin sistem sunucularına erişiminde İstemcilerin sistem sunucularına erişiminde dijital imzaların kullanılması dijital imzaların kullanılması

AKSS – Genel Tanıtım (3/3)AKSS – Genel Tanıtım (3/3)

Kart bilgilerinin okunması ve güncellenmesi

Hastane Merkezi

Veritabanı

Doktor Bilgisayarı

Yerel Veritabanı

Genel bilgilerin sistem protokolü üzerinde güvenli transferi

Kliniğe özel bilgilerin sistem protokolü üzerinde güvenli transferi

Akıllı Kart Okuma / Yazma Ünitesi

Güvenli İletişim Kanalı

Akıllı Kart

AKSS – Hasta Kartı Üzerinde AKSS – Hasta Kartı Üzerinde Yer Alan BilgilerYer Alan Bilgiler (1/2)(1/2)• Genel Bilgiler: Genel Bilgiler:

– Hasta ID, PIN, hasta adı ve soyadı, doğum tarihi, kan grubu, cinsiyeti, Hasta ID, PIN, hasta adı ve soyadı, doğum tarihi, kan grubu, cinsiyeti, adresi, ev, iş ve cep telefon numarasıadresi, ev, iş ve cep telefon numarası

• Acil Durum Kontakt Bilgileri: Acil Durum Kontakt Bilgileri: – Acil durumlarda ulaşılacak hasta yakınına ait ad, soyad, yakınlık Acil durumlarda ulaşılacak hasta yakınına ait ad, soyad, yakınlık

derecesi, ev, iş ve cep telefon numaralarıderecesi, ev, iş ve cep telefon numaraları• Sigorta Bilgileri: Sigorta Bilgileri:

– Emekli Sandığı, SSK veya Bağ-Kur numarası ve varsa özel sigorta Emekli Sandığı, SSK veya Bağ-Kur numarası ve varsa özel sigorta bilgileribilgileri

• Sağlık Bilgileri: Sağlık Bilgileri: – Hastanın geçirmiş olduğu hastalıklar (kronik veya değil), Hastanın geçirmiş olduğu hastalıklar (kronik veya değil), – Sürekli kullanılan ilaçlar, Sürekli kullanılan ilaçlar, – AlerjilerAlerjiler– Yapılan aşılar, Yapılan aşılar, – Hastanın geçirmiş olduğu ameliyatlarHastanın geçirmiş olduğu ameliyatlar– Yukarıdaki kategorilere girmeyen diğer sağlık bilgileriYukarıdaki kategorilere girmeyen diğer sağlık bilgileri

AKSS – Hasta Kartı Üzerinde AKSS – Hasta Kartı Üzerinde Yer Alan BilgilerYer Alan Bilgiler (2/2)(2/2)• Son Muayene Bilgileri:Son Muayene Bilgileri:

– Muayeneyi gerçekleştiren doktor bilgileri, muayene tarihi, muayene Muayeneyi gerçekleştiren doktor bilgileri, muayene tarihi, muayene yeri ve açıklama bilgisiyeri ve açıklama bilgisi

• Son Reçete Bilgileri:Son Reçete Bilgileri:– Reçeteyi yazan doktora ait bilgiler, reçetenin yazıldığı tarih, yer ve Reçeteyi yazan doktora ait bilgiler, reçetenin yazıldığı tarih, yer ve

reçete içeriği reçete içeriği • Sistem Bilgileri: Akıllı Kart Sağlık Sistemi’ nin işleyişinde Sistem Bilgileri: Akıllı Kart Sağlık Sistemi’ nin işleyişinde

kullanılacak diğer bilgilerkullanılacak diğer bilgiler– Kart Veriliş TarihiKart Veriliş Tarihi– Kartın Son Güncelleme TarihiKartın Son Güncelleme Tarihi– Merkez Veritabanı Sunucusu Adı ve Adresi:Merkez Veritabanı Sunucusu Adı ve Adresi:

• Hasta kartı takıldıktan sonra iletişime geçilecek olan veritabanı sunucusunun Hasta kartı takıldıktan sonra iletişime geçilecek olan veritabanı sunucusunun adı ve ilgili ağ protokolündeki IP adresi (ve port numarası)adı ve ilgili ağ protokolündeki IP adresi (ve port numarası)

• Hastaların kayıtlarının yer aldığı veritabanının dağıtık yapıda olmasını Hastaların kayıtlarının yer aldığı veritabanının dağıtık yapıda olmasını desteklemektedesteklemekte

– Hasta DES Anahtarı: Hasta bilgilerinin veritabanlarından alınırken Hasta DES Anahtarı: Hasta bilgilerinin veritabanlarından alınırken şifrelenmesinde kullanılacak olan hastaya ait, özel DES (Digital şifrelenmesinde kullanılacak olan hastaya ait, özel DES (Digital Encryption Standard) anahtarıEncryption Standard) anahtarı

AKSS – Doktor Kartı AKSS – Doktor Kartı Üzerinde Yer Alan BilgilerÜzerinde Yer Alan Bilgiler• Genel Bilgiler: Genel Bilgiler:

– Doktor ID, PIN, doktorun adı, soyadı, çalıştığı klinik / bölüm, adres Doktor ID, PIN, doktorun adı, soyadı, çalıştığı klinik / bölüm, adres bilgileri, ev, iş ve cep telefonu bilgileribilgileri, ev, iş ve cep telefonu bilgileri

• Sistem Bilgileri: Akıllı Kart Sağlık Sistemi’ nin işleyişinde Sistem Bilgileri: Akıllı Kart Sağlık Sistemi’ nin işleyişinde kullanılacak diğer bilgilerkullanılacak diğer bilgiler– Kart Veriliş TarihiKart Veriliş Tarihi– Kartın Son Güncelleme TarihiKartın Son Güncelleme Tarihi– Merkez Veritabanı Sunucusu Adı ve Adresi:Merkez Veritabanı Sunucusu Adı ve Adresi:

• Doktor kartı takıldıktan sonra iletişime geçilecek olan veritabanı Doktor kartı takıldıktan sonra iletişime geçilecek olan veritabanı sunucusunun adı ve ilgili ağ protokolündeki IP adresi (ve port sunucusunun adı ve ilgili ağ protokolündeki IP adresi (ve port numarası)numarası)

• Doktorların kayıtlarının yer aldığı veritabanının dağıtık yapıda olmasını Doktorların kayıtlarının yer aldığı veritabanının dağıtık yapıda olmasını desteklemektedesteklemekte

– Doktor Dijital İmzası: Hasta bilgilerinin veritabanlarından Doktor Dijital İmzası: Hasta bilgilerinin veritabanlarından istenmesinde yetkilendirmeyi sağlayacak olan doktora ait DSA istenmesinde yetkilendirmeyi sağlayacak olan doktora ait DSA (Digital Signature Algorithm) özel anahtarı(Digital Signature Algorithm) özel anahtarı

AKSS – Kullanıcı OturumlarıAKSS – Kullanıcı Oturumları

• Doktor OturumuDoktor Oturumu• Hasta OturumuHasta Oturumu• Genel Oturum İçerikleri:Genel Oturum İçerikleri:

– Hasta veya doktor kartının terminal bilgisayarına bağlı Hasta veya doktor kartının terminal bilgisayarına bağlı kart okuyucuya yerleştirilmesi sonucu istemci kart okuyucuya yerleştirilmesi sonucu istemci uygulamanın devreye girmesiuygulamanın devreye girmesi

– Yetkilendirme işlemi sonrası kart bilgilerinin istemci Yetkilendirme işlemi sonrası kart bilgilerinin istemci uygulamaya transferiuygulamaya transferi

– Uzak ve lokal veritabanlarına erişilerek oturum için Uzak ve lokal veritabanlarına erişilerek oturum için gerekli bilgilerin elde edilmesigerekli bilgilerin elde edilmesi

– Kartta ve lokal veritabanında bilgi güncellemesiKartta ve lokal veritabanında bilgi güncellemesi– Oturumun sonlandırılması ve kartın okuyucudan Oturumun sonlandırılması ve kartın okuyucudan

çıkarılmasıçıkarılması

AKSS – Doktor Oturumu AKSS – Doktor Oturumu (1/2)(1/2)

Hastane Merkezi

Veritabanı

Doktor bilgilerinin transferi

Doktor Bilgisayarı

Doktora iletilmesi gereken genel mesajların transferi

Akıllı Kart Okuma / Yazma Ünitesi

Güvenli iletişim kanalı içinde, kullanıcı tarafından girilen PIN’in onaylanması sonucu doktor bilgilerinin transferi

Doktor Akıllı Kartı

Doktor Oturumu (2/2)Doktor Oturumu (2/2)

AKSS – Hasta Oturumu (1/2)AKSS – Hasta Oturumu (1/2)

Hasta bilgilerinin transferi

Hastane Merkezi

Veritabanı

Doktor Bilgisayarı

Yerel Veritabanı

Hastaya iletilmesi gereken genel mesajların transferi

Kliniğe özel hasta bilgilerinin sistem protokolü üzerinde güvenli transferi

Akıllı Kart Okuma / Yazma Ünitesi

Güvenli iletişim kanalı içinde, kullanıcı tarafından girilen PIN’in onaylanması sonucu hasta bilgilerinin transferi

Hasta Akıllı Kartı

Hasta Oturumu (2/2)Hasta Oturumu (2/2)

AKSS – Mevcut Veritabanları ile AKSS – Mevcut Veritabanları ile İletişimİletişim

1. İstemci bilgisayarın hasta bilgilerini veritabanından istemesi: Doktor id ve bilgileri alınacak hastaya ait id ve uzak merkez veritabanı bağlantı adresinin veritabanına gönderilmesi

Doktor Bilgisayarı

Yerel Veritabanı

2. Hasta bilgilerinin veritabanından istemci bilgisayara iletimi: a) İstemciye bilgileri gönderilecek hastanın DES anahtarının hasta genel bilgilerinin bulunduğu merkez veritabanından alınması b) Hasta bilgilerinin hastaya ait DES anahtarı ile şifrelenip istemciye iletilmesi

3. Hasta bilgilerinin alınması ve güncellenmiş bilgilerin veritabanına iletimi: a) Gelen şifrelenmiş bilgilerin hasta kartından alınan DES anahtarı ile çözülmesi b) Güncellenmiş bilgilerin önce Hasta DES anahtarı ile şifrelenmesi sonra doktor dijital imzası ile imzalanması ve bu bilgilerin hem hasta hem de doktor için uzak merkez veritabanı adres bilgileri, hasta id ve doktor id ile beraber veritabanına iletimi

4. Güncellenmiş bilgilerin veritabanına kaydı ve onay bilgisinin istemciye iletilmesi: a) Gelen bilgilerin önce doktorun genel imza anahtarı ile doğrulanması, sonra hastanın DES anahtarı ile çözülmesi, ve veritabanına bilgilerin kaydı b) Tüm işlem sonucunun istemciye bildirilmesi

AKSS – Sistem Mimarisi AKSS – Sistem Mimarisi (1/2)(1/2)

• Sistem, 3 katmanlı yazılım mimarisi modeline Sistem, 3 katmanlı yazılım mimarisi modeline sahiptir (İstemci, sunucu ve veritabanı katmanları).sahiptir (İstemci, sunucu ve veritabanı katmanları).

• Bileşenlerin bütünleşik olarak çalışmasında Bileşenlerin bütünleşik olarak çalışmasında MVC MVC (Model, View & Controller) (Model, View & Controller) tasarım deseni tasarım deseni izlenmiştir.izlenmiştir.

• Kart içi yazılımlardan veritabanı erişim Kart içi yazılımlardan veritabanı erişim yazılımlarına kadar tüm sistem nesne tabanlı yazılımlarına kadar tüm sistem nesne tabanlı olarak tasarlanmış ve Java platformunda olarak tasarlanmış ve Java platformunda gerçekleştirilmiştir. (Ortam bağımsızlık)gerçekleştirilmiştir. (Ortam bağımsızlık)

• Temel bileşenler: Temel bileşenler: - Kart terminalleri- Kart terminalleri- RMI sunucuları- RMI sunucuları- Sistem veritabanları- Sistem veritabanları

AKSS – Sistem Mimarisi AKSS – Sistem Mimarisi (2/2)(2/2)

SonuçSonuç

• Hazırlanan sistem ile bir hastane bünyesinde akıllı kartlara Hazırlanan sistem ile bir hastane bünyesinde akıllı kartlara dayalı bir otomasyonun nasıl gerçekleştirilebileceği ortaya dayalı bir otomasyonun nasıl gerçekleştirilebileceği ortaya konmuştur.konmuştur.

• Böyle bir sistemin kullanılması ile:Böyle bir sistemin kullanılması ile:– Sağlık hizmetlerinde kalitenin artacağınaSağlık hizmetlerinde kalitenin artacağına– Sağlık kayıtlarının sisteme kolay aktarılabileceğineSağlık kayıtlarının sisteme kolay aktarılabileceğine– Sağlık personelinin, ihtiyacı olan bilgiye hızlı erişebileceğineSağlık personelinin, ihtiyacı olan bilgiye hızlı erişebileceğine– Sürekli tekrarlanan form doldurma işlemlerinin en aza Sürekli tekrarlanan form doldurma işlemlerinin en aza

indirileceğineindirileceğine– Hasta bilgilerine güvenli ve yetkilendirilmiş bir erişimin Hasta bilgilerine güvenli ve yetkilendirilmiş bir erişimin

sağlanabileceğinesağlanabileceğine– Tutulacak bilgi miktarına göre:Tutulacak bilgi miktarına göre:

• Hasta üzerinde ek testlerin yapılması ihtiyacının ortadan kaldırılacağınaHasta üzerinde ek testlerin yapılması ihtiyacının ortadan kaldırılacağına• Yanlış ilaç kullanımının önlenebileceğineYanlış ilaç kullanımının önlenebileceğine

inanılmaktadır.inanılmaktadır.

TeşekkürlerTeşekkürler

AKILLI KART SAĞLIK AKILLI KART SAĞLIK SİSTEMİSİSTEMİ

Geylani KARDAŞGeylani KARDAŞ, MSc., MSc.Bilgisayar MühendisiBilgisayar Mühendisi

Proje Danışmanı: Prof. Dr. Turhan TUNALIProje Danışmanı: Prof. Dr. Turhan TUNALI

Ege Üniversitesi Uluslararası Bilgisayar EnstitüsüEge Üniversitesi Uluslararası Bilgisayar Enstitüsü

EBİLTEM Proje Pazarı 2003EBİLTEM Proje Pazarı 200312/11/2003 12/11/2003