OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

93

Alicja MACIEJKO15, Mirosław STRZELECKI16

Architektura, Natura i Kultura - poszukiwania wspólnych kodów ponad

kulturowych

Architecture, Nature and Culture - the search for common over cultural codes

Artykuł omawia projekt wykonany przez autorów artykułu, arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosława Strzeleckiego i zrealizowany na trasach turystycznych i szlakach Parku Narodowego Gór Stołowych. Projekt obejmuje serię wykonanych w jednolitej stylistyce elementów małej architektury oraz budynków kas przy wejściach na trasy turystyczne Gór Stołowych – Szczeliniec Wielki oraz Błędne Skały. Pomimo tego, że projekt dotyczy stosunkowo małych obiektów, ma wpływ na postrzeganie wizualne, symboliczne i kulturowe regionu, stał się czytelnym elementem wizerunkowym i próbą poszukiwania współczesnego stylu regionalnego. Niniejsze opracowanie zawiera opis elementów zrealizowanych w latach 2012 – 2016 oraz opis projektu technicznego niezrealizowanych (realizacja planowana na 2016 - 2017 rok) obiektów kas biletowych, które będą obsługiwały najbardziej atrakcyjne trasy turystyczne Gór Stołowych – Szczeliniec Wielki oraz Błędne Skały. Artykuł porusza trzy równie ważne aspekty problemowe: (1) projektowanie w krajobrazie chronionym i w związku z tym udostępnianie dla turystyki tras i szlaków turystycznych, co w nieunikniony sposób łączy się z możliwą degradacją elementów krajobrazu, (2) projektowanie w zastanym krajobrazie kulturowym obszaru Sudetów w postaci architektury regionalnej o bardzo mocnych i charakterystycznych elementach stylistycznych oraz (3) projektowanie współczesnej architektury przy uwzględnieniu wymogów wytrzymałościowych, trwałości w trudnym klimacie, ergonomicznych, bezpieczeństwa dla turystów, funkcjonalnych i technicznych, w tym poszukiwanie wartości ponadregionalnych. Udostępnianie turystom przyrodniczych obszarów chronicznych wymaga przestrzegania określonych procedur, które zakładają jak najmniejszą ingerencję w zastany krajobraz oraz wyznaczania szlaków turystycznych, które z jednej strony muszą przebiegać przez miejsca najbardziej atrakcyjne i umożliwiać ekspozycję przyrody, z drugiej – w jak największym stopniu ją chronić. To powoduje konieczność zastosowania nietypowych zasad projektowych, które jednak muszą się zmieścić w kanonie wymagań dla obiektów użyteczności publicznej. Same obiekty muszą się także wyróżniać estetycznie, przyciągać turystów zarówno funkcjonalnością jak i atrakcyjnością form.

15 dr inż. arch., architekt IARP adiunkt w Katedrze Architektury i Urbanistyki na Wydziale Budownictwa, Architekturyi Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogorskiego., e-mail:alicjamaciejko@wp.pl PhD, architect IARP, assistant professor at a Department of Architecture and Urban Planning, Faculty of CivilEngineering, Architecture and Environmental Engineering, University of Zielona Gora 16 mgr inż. arch., architekt IARP, Prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich, oddziału w Zielonej Górze, Strzelecki Biuro Architektoniczne, e-mail: miroslawstrzelecki @wp.pl architect, SAPR Zielona Góra, Strzelecki Architectural Office

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

94

Czy styl regionalny w kontekście zastosowanych rozwązań i wymagań dla współczesnej architektury jest nadal autentyczny? Czy w XXI wieku możliwie jest odejście od tradycyjnej architektury regionalnej? Czyistnieje spójna polityka zagospodarowania przestrzeni o walorach krajobrazowo przyrodniczych tak, aby utrwalić dziedzictwo kulturowe? Projekt realizowany na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych w dużym stopniu stanowi próbę odpowiedzi na powyższe pytania.

The article discusses the project made by the authors of the article, arch. Alicja Maciejko and arch. Mirosław Strzelecki carried out on the hiking trails and paths Table Mountains National Park. The project includes a series made in a single design elements of small architecture and building cash at the entrances to the trails of the Table Mountains - Szczeliniec Wielki and Errant Rocks. Despite this, the project concerns a relatively small objects affects the perception of visual, symbolic and cultural heritage of the region, it has become a clear element of the brand image. This paper describes the elements realized in the years 2012 - 2016 and a description of the technical design of unrealized (implementation planned for 2016-2017 year) objects ticket offices that will handle the most beautiful and attractive tourist routes of the Table Mountains - Szczeliniec Wielki and Błędne Skały. The article focuses on three equally important aspects of the problem: (1) design in the protected landscape and therefore share for tourism routes and hiking trails, which inevitably connects to the possible degradation of the natural elements of the landscape, (2) design in zastanym the cultural landscape of the Sudetenland in the form of regional architecture with a very strong and distinctive stylistic elements, and (3) designing contemporary architecture taking into account the requirements of strength, durability in difficult climate, ergonomic, safety for tourists, functional and technical. Providing tourists natural areas of chronic requires compliance with certain procedures that involve the least interference with the existing landscape and the designation of hiking trails, which on one hand needs to route through the most attractive and allow the exposure of nature, on the other - as much as possible to protect it. This necessitates the use of non-standard design principles, which, however, must fit in the canon of the requirements for public facilities. The objects themselves must also stand out aesthetically, attract tourists both functional and attractive form. Is the style used in the context of regional considerations and requirements for modern architecture is still authentic? Is the twenty-first century, it is possible to move away from traditional regional architecture in such a strong cultural region? Is there a coherent policy management space with natural scenic values to preserve cultural heritage? This project is largely an attempt to answer these questions. Słowa kluczowe:

architektura, habitat,, rozwój zrównoważony, projektowanie na obszarach chronionych

Keywords:

architecture, habitat, sustainable development, design in the protected landscape area

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

95

Bibliografia / Reference

[1] http://www.pngs.com.pl/ [2] Maciejko A.: Analiza przydatności konstrukcji z drewna klejonego o dużych rozpiętosciach do

realizacji form architektury współczesnej, rozprawa doktorska, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej, 2011.

[3] Maciejko A, Strzelecki M.: Projekt małej infrastruktury technicznej Parku Narodowego Gór

Stołowych, Strzelecki Biuro Architektoniczne, 2012 - 2016 [4] Maciejko A, Strzelecki M.: Ład natury i architektury. Projekt małej infrastruktury technicznej na

obszarze parku narodowego gór stołowych. Zastosowanie Ergonomii. Ergonomia w architekturze i Urbanistyce. Kierunki badań w 2016 roku. (artykuł przyjęty do druku).

[5] Partyka J.: Udostępnianie turystyczne parków narodowych w Polsce a krajobraz. Krajobraz a turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 14 Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec, 2010

[6] Potocki J. Kształtowanie sieci turystycznych szlaków pieszych w Sudetach po II wojnie światowej i jego ważniejsze uwarunkowania, [w]: Zarys dziejów turystyki i przewodnictwa w Sudetach, red. Mateusiak A., Gryszel P. (red. naukowa części referatowej), Jelenia Góra 2013, s. 23-46

[7] Stasiak A. Produkt turystyczny – szlak, [w]: Turystyka i hotelarstwo (10) 2006

Architektura, Natura i Kultura - poszukiwania wspólnych kodów ponad kulturowych Alicja MACIEJKO/Mirosław STRZELECKI

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

96

1

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

2

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Stół i balustrada. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

Architektura, Natura i Kultura - poszukiwania wspólnych kodów ponad kulturowych Alicja MACIEJKO/Mirosław STRZELECKI

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

97

3

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Ława i stół, szałas. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

4

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Schody terenowe, wygrodzenia. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

Architektura, Natura i Kultura - poszukiwania wspólnych kodów ponad kulturowych Alicja MACIEJKO/Mirosław STRZELECKI

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

98

5

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Elementy informacji wizualnej. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

6

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Lokalizacja. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

Architektura, Natura i Kultura - poszukiwania wspólnych kodów ponad kulturowych Alicja MACIEJKO/Mirosław STRZELECKI

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

99

7

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Budynek kasy na Strzelińcu Wielkim. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

8

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Elewacje. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki

Architektura, Natura i Kultura - poszukiwania wspólnych kodów ponad kulturowych Alicja MACIEJKO/Mirosław STRZELECKI

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „HABITAT XXI w.-ZRÓWNOWAŻONA INTEGRACJA KULTUR I EKO-ROZWÓJ”

N I E M C Y , D A N I A , N O R W E G I A , S Z W E C J A 3 O M A J A - 5 C Z E R W C A 2 0 1 6

W B i A Z U T w S Z C Z E C I N I E / K A i U W B A i I Ś U Z – Z I E L O N A G Ó R A

T HE CON FE RE N CE OF P OLI SH UN IV ER SI TI E S ‘21s t

CE NT UR Y H AB IT AT – SUST AIN AB LE INT E GR ATI ON OF

C U L T U R E A N D E C O - D E V E L O P M E N T ’ / G E R M A N Y , D E N M A R K , N O R W A Y , S W E D E N 3 0 M A Y - 5 J U N E 2 0 1 6

100

9

Elementy infrastruktury Gór Stołowych. Elewacje. Proj. arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki Infrastructure elements of the Gór Stołowych. Design: arch. Alicję Maciejko i arch. Mirosław Strzelecki