Prof. Dr. Recai Doğan

‹LKÖ⁄RET‹M

D‹N KÜLTÜRÜVE

AHLAK B‹LG‹S‹

4Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

Bahçekap› Mah. 2460 Sok. Nu.: 7 06370 Şaşmaz/ANKARAtel.: (0-312) 278 30 11 (pbx) belgeç: (0-312) 278 30 48

Bu ki tap, Mil lî Eği tim Ba kan lı ğı Ta lim ve Ter bi ye Ku ru lu Baş kan lı ğı nın 28 Kasım 2011 ta rih ve 173 sa yı lı ka ra rıy la 2012-2013 öğ re tim yı lın dan iti ba ren, beş yıl sü rey le ders ki ta bı ola rak ka bul edil miş tir.

2

EditörY›lmaz KARAHAN

Dil Uzman›Riyazi CANBOLATGörsel Tasar›mc›

Nurcan KAYAProgram Geliştirme Uzman›

Türkân YILDIRIMÖlçme ve Değerlendirme Uzman›

Zafer ÜNALRehberlik Uzman›

Emel TEKEL‹

Baskı ve Cilt

tel.: (0-312) 278 34 84 (pbx) belgeç: (0-312) 278 30 46www.tunamatbaacilik.com.tr

e-posta: tuna@tunamatbaacilik.com.tr

Baskı Yeri ve YılıAnkara, 2016

Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayınlayan şirketin izni olmaksızın elek-tronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. Bu kitabın tüm hakları, YILDIRIM YAYINLARI’na aittir.

Haberleşme AdresiYILDIRIM YAYINLARI

Bahçekapı Mah. 2460. Sok. Nu.: 7 06370 Şaşmaz/ANKARAtel.: (0-312) 278 30 11 (pbx) belgeç: (0-312) 278 30 48

www.yildirimyayinlari.com.tre-posta: yildirim@yildirimyayinlari.com .tr

SERTİFİKA NO: 16100ISBN: 978-975-6050-54-5

3

‹ST‹KLÂL MARŞI

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

4

GENÇLİĞE HİTABE

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,

ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en

kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek

dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa

mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin

imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahi-

yette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün

dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile

ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün

orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün

bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktida-

ra sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu

iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebi-

lirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,

Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarların-

daki asil kanda mevcuttur.

Mustafa Kemal Atatürk

5

Mustafa Kemal ATATÜRK(1881-1938)

6

‹Ç‹NDEK‹LERORGAN‹ZASYON ŞEMASI .........................................................................................................8ÖN SÖZ ......................................................................................................................................9GENEL AÇIKLAMALAR ...............................................................................................................9ÜN‹TELEND‹R‹LM‹Ş YILLIK PLAN ...............................................................................................23

1. Ünite: DİN VE AHLAK HAKKINDA NELER BİLİYORUM? ................................................................291. Günlük Konuşmalar›m›zda Dine ‹lişkin ‹fadeler ............................................................30 1.1. Bismillâhirrahmânirrahîm.........................................................................................30 1.2. Allah’a Şükür .............................................................................................................. 31 1.3. Sevap ve Günah Kavramlar› .................................................................................... 31 1.4. Dilek ve Dualar›m›zda Dinî ‹fadeler ........................................................................33 1.5. Selamlaş›yoruz ..........................................................................................................33 1.6. “Kelime-i Tevhit” ve “Kelime-i Şehadet”i Öğreniyoruz ..........................................332. Dini Öğrenmenin Önemi ..................................................................................................363. “Din Güzel Ahlakt›r” ..........................................................................................................37 3.1. Güzel Söz Söyleyelim ...............................................................................................37 3.2. Güzel Davran›şlarda Bulunal›m ...............................................................................375. Sübhâneke Duas› ve Anlam› ............................................................................................39Ünite Değerlendirmesi / Bilgilerimizi Ölçelim ......................................................................39Kendimi Değerlendiriyorum .................................................................................................. 41“Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?” Ünitesi Gözlem Formu ..................................42

2. Ünite: TEMİZ OLALIM ...............................................................................................................................431. Di nim Te miz Ol ma m› ‹s ti yor ............................................................................................44 1.1. Be de ni mi ve Elbiselerimi Te miz Tu ta r›m .................................................................45 1.2. Çev re mi Te miz Tu tar ve Ko ru rum ............................................................................47 1.3. Te miz lik Sağlığım İçin Önemlidir ...............................................................................492. Sö zün de Dur mak, Dü rüst ve Gü ve ni lir Ol mak ..............................................................503. Fâ ti ha Su re si ve An la m› ...................................................................................................52Ünite Değerlendirmesi / Bilgilerimizi Ölçelim ....................................................................52Proje Görevi.............................................................................................................................54Kendimi Değerlendiriyorum ..................................................................................................56“Temiz Olalım” Ünitesi Gözlem Formu .................................................................................57

3. Ünite: HZ. MUHAMMED’İ TANIYALIM ..............................................................................................581. Hz. Muhammed’in Doğduğu Çevreyi Tan›yal›m ..........................................................592. Hz. Muhammed’in Aile Büyüklerini Tan›yal›m ..............................................................603. Hz. Muhammed’in Doğumu, Çocukluk ve Gençlik Y›llar› ............................................. 614. Hz. Muhammed’in Çocukluk ve Gençlik Y›llar›ndaki Erdemli Davran›şlar› .................625. Kevser Suresi ve Anlam› ..................................................................................................66Ünite Değerlendirmesi / Bilgilerimizi Ölçelim ......................................................................66Performans Görevi .................................................................................................................68Kendimi Değerlendiriyorum ..................................................................................................70“Hz. Muhammed’i Tanıyalım” Ünitesi Gözlem Formu ........................................................71

7

4. Ünite: KUR’AN-I KERİM’İ TANIYALIM .................................................................................................. 72

1. Son ‹lahî Kitap Kur’an-› Kerim..........................................................................................73

2. Kur’an-› Kerim’in Hz. Muhammed’e ‹ndirilişi .................................................................75

3. Kur’an-› Kerim’in Kitap Hâline Getirilmesi ve Çoğalt›lmas› ..........................................76

4. Kur’an-› Kerim’in ‹ç Düzeni ............................................................................................... 77

4.1. Ayet ........................................................................................................................... 77

4.2. Sure ............................................................................................................................ 77

4.3. Cüz ............................................................................................................................. 77

5. Bilge İnsan: Hz. Lokman ..................................................................................................79

Ünite Değerlendirmesi / Bilgilerimizi Ölçelim ......................................................................79

Performans Görevi ................................................................................................................. 81

Kendimi Değerlendiriyorum ..................................................................................................83

“Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım” Ünitesi Gözlem Formu ...........................................................84

5. Ünite: SEVGİ, DOSTLUK VE KARDEŞLİK .............................................................................85

1. Sevmek ve Sevilmek Bir ‹htiyaçt›r ...................................................................................86

2. Sevgi Allah’›n Bize Verdiği Bir Nimettir. ..........................................................................88

3. Allah Yaratt›klar›n› Sever ..................................................................................................90

4. Dostluk ve Kardeşliğin Temeli Sevgidir .......................................................................... 91

5. ‹slam Dini Dostça ve Kardeşçe Yaşamay› Öğütler .......................................................92

Ünite Değerlendirmesi / Bilgilerimizi Ölçelim ......................................................................92

Kendimi Değerlendiriyorum ..................................................................................................95

“Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik” Ünitesi Gözlem Formu .........................................................96

6. Ünite: AİLE VE DİN .................................................................................................................................... 97

1. Aile Toplumun Temelidir ..................................................................................................98

2. Anne ve Babam Benim ‹yiliğimi ‹ster .............................................................................99

3. Kardeşlerimle ‹yi Geçinirim............................................................................................ 100

4. Ailemizde Birbirimize Sayg› Gösterir, Yard›m Ederiz ................................................... 101

5. Ailemizde Birbirimizi Anlamal›y›z ve Sorunlar›m›z› Birlikte Çözmeliyiz ..................... 102

6. Aile ‹çi ‹lişkilere Yönelik ‹slam’›n Öğütleri ...................................................................... 103

Ünite Değerlendirmesi / Bilgilerimizi Ölçelim .................................................................... 103

Proje Görevi........................................................................................................................... 106

Kendimi Değerlendiriyorum ................................................................................................ 107

“Aile ve Din” Ünitesi Gözlem Formu ................................................................................... 108

EKLER ...................................................................................................................................... 109

8

ORGAN‹ZASYON ŞEMASI

75

Kur’an- Kerim’i Tan yal m

65

Miladi yedinci yüzyılın başlarında tüm dün-yada, özellikle de Arabistan Yarımadası’nda pek çok olumsuzluk yaşanmaktaydı. İnsanların çoğu putlara tapıyor, onlar için kurban kesiyor, kendi elleriyle yaptıkları putlardan dileklerde bulunuyorlardı. Putları, Allah’a ulaşmanın aracı olarak görüyorlardı. Zen gin ler fa kir le ri, güç lü ler za y›f la r› ezi yor du. Ah lak s›z l›k ve ada let siz lik art-m›fl t›. Ka d›n la ra ve k›z ço cuk la r› na de ğer ve ril-mi yor du. Hz. Mu ham med (s.a.v.) insanların bu durumuna çok üzülüyor ve çareler arıyordu. Bu nedenle 35 ya fl›n dan iti ba ren ra ma zan ay la-r›n da Mek ke’den uzak la fl› yor, Nur Da ğ›’nda ki Hi ra Ma ğa ra s›’na gi di yor du. Ora da Al lah’a du a edi yor, in san la r› bu kö tü du rum dan kur tar mak için ça re ler dü flü nü yor du.1

Hz. Mu ham med k›rk ya fl› na gel mifl ti. 610 y› l› n›n ra ma zan ay›n da Al lah’a du a ve iba det et mek için yine Hi ra Ma ğa ra s›’na git mifl ti. Bir gece sa ba ha kar fl› va hiy me le ği Ceb ra il gel di ve Hz. Mu ham med’e:

– Oku, de di.

Hz. Mu ham med:

– Ben oku ma bil mem, di ye ce vap ver di. Ceb-ra il yi ne:

– Oku, de di. Hz. Mu ham med ay n› fle kil de ce vap ver di. Ceb ra il üçün cü de fa:

– Oku, de di. Hz. Mu ham med:

– Ne okuyayım, de yin ce Ceb ra il, ona Yü ce Al lah’tan ge tir di ği flu ayet le ri öğretti:

“Ya ra tan Rabb’inin ad›y la oku! O in sa n› “alak”tan ya rat t›. Oku! Se nin Rabb’in en cö mert olan d›r. O, ka lem le yaz ma y› öğ re ten dir, in sa na bil me di ği ni öğ re ten dir.”2

Bu ayetler, Kur’an-› Ke rim’in in di ri len ilk ayet le ri dir (2. Fotoğraf).3

2. Kur’an-› Kerim’in Hz. Muhammed’e ‹ndirilifli

2. Fotoğraf: Alak su re si nin 1-5. ayet le ri Kur’an-› Ke rim’in in di ri len ilk ayet le ri dir.

Kur’an-› Ke rim Hz. Mu ham med(s.a.v.)’e nasıl gönderilmiş olabilir?

3. Fotoğraf: Hz. Mu ham med’e Kur’an-› Ke rim’in ilk ayet le ri Nur Da ğ›’nda ki Hi ra Ma ğa ra s›’nda in di ril mifl tir.

1. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 122.

2. Alak suresi, 1-5. ayetler.3. Buhari, Sahih, Bedyu’l-Vahy, 7.

66

5N1K Ya palımKur’an-› Ke rim’in Hz. Mu ham med’e in di ri lifl sü re ciy le il gi li öğ ren di ği niz bil gi ler den

ha re ket le s› n›f ta ki ar ka dafl la r› n›z la afla ğ› da ki 5N1K ça l›fl ma s› n› ya p› n›z.

NASIL?

..................... .....................

K‹ME?

.....................

N‹Ç‹N?

.....................

NE ZAMAN?

.....................

NEREDE?NE?

KUR’AN-IKER‹M

Kur’an-› Ke rim, Hz. Mu ham med’e Ka dir Ge ce si’nde in di ril me ye bafl lan m›fl t›r (3. Fotoğraf). Bu durum Kur’an-ı Kerim’de şöyle be lir ti lir: “fiüp he siz biz onu (Kur’an’›) Ka dir Ge ce si’nde in dir dik.”1 Böylece Hz. Mu ham med’e ilk va hiy gel mifl ol du. Va hiy, Yü ce Al lah’›n peygam-berlerine iletmek istediği emir, yasak ve öğütlerini doğrudan doğruya veya Cebrail adlı melek vasıtasıyla bil dir me sine denir.

‹lk vah yin in di ri li flin den son ra Pey gam-be ri mi ze bir müd det va hiy gel me mifl tir. Da ha son ra va hiy tek rar in di ril me ye bafl-lan m›fl ve Hz. Mu ham med in sanl a r› ‹s lam di ni ne ça ğ›r mak la gö rev len di ril mifl tir. O ken di si ne ge len ayet le ri in san la ra bil dir mifl ve aç›k la m›fl t›r.2

610 y› l›n da bafl la yan Kur’an-› Ke rim’in in di ri li fli, Hz. Mu ham med’in ve fat et ti ği 632 y› l› na ka dar yak la fl›k 23 y›l de vam et mifl tir. Bu nun 13 y› l› Mek ke’de, 10 y› l› Me di ne’de ger çek lefl mifl tir (4. Fotoğraf).

Kur’an-› Ke rim, Pey gam be ri mi ze bir defada toptan değil, bazen birkaç ayet bazen de tam bir sure olarak bö lüm ler hâ lin de in di ril mifl tir. Bu du rum, onun in san lar ta ra f›n dan anlaşılmasını ve ezberlenmesini kolaylaştırmıştır. Yü ce Al lah, Kur’an-› Ke rim’in bir de fa-da top lu ca in di ril me yi fli nin se be biy le il gi li flöy le bu yu rur: “‹n kâr eden ler, ‘Kur’an ona bir de fa da top tan in di ril sey di ya!’ de di ler. Biz Kur’an’la se nin kal bi ni pe kifl tir mek için onu böy le k› s›m k› s›m in dir dik ve onu ağ›r ağ›r oku duk.”3

Hz. Mu ham med (s.a.v), Ceb ra il ta ra f›n dan ken di si ne ge ti ri len ayet le ri ez ber ler ve he men “va hiy kâ ti bi” (va hiy ya z› c› s›) de ni len Müs lü man la ra yaz d› r›r d›. Hz. Mu ham-med’in ya fla d› ğ› dö nem de kâ ğ›t ol ma d› ğ›n dan ayet ler pa pi rüs le re, cey lan de ri le ri ne, yas s› ke mik le re, sert ağaç ka buk la r› na ve ya hur ma dal la r› na ya z› l›r d›. Müs lü man la r›n ço ğu Hz. Mu ham med ta ra f›n dan bil di ri len ayet le ri ez ber ler ler di. Hz. Mu ham med za ma-n›n da, inen bü tün Kur’an ayet le ri ni ez ber le yen ha f›z lar var d›.

610 y› l›n da bafl la yan Kur’an-› Ke rim’in in di ri li fli, Hz. Mu ham med’e son ge len flu ayet le de ta mam lan m›fl t›r: “…Bu gün si zin için di ni ni zi ke ma le er dir dim. Si ze ni me ti mi ta mam la d›m ve si zin için din ola rak ‹s lam’› seç tim…”4

4. Fotoğraf: Medine’de bulunan Mescid-i Nebi’den bir görünüş

1. Kadr suresi, 1. ayet.1. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 72-73.

2. Furkân suresi, 32. ayet.3. Mâide suresi, 3. ayet.

KAZANIMLA LG L PLANLAMA

Ka za n m: 2. Kur’an’ n Hz. Mu ham med’e in di ri li sü re ci ni özetler.

Ko nu: 2. Kur’an- Ke rim’in Hz. Mu ham-med’e n di ri li i

Sü re: 1 ders saa tiDe er ler: say g , ho gö rü, bi lim sel lik.Be ce ri ler: prob lem çöz me, ara t r ma.Ö re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

an la t m.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta b , Kur’an-

Ke rim mea li, ha dis kay nak la r , bil gi sa yar, pro jek si-yon ci ha z /te pe göz, ase tat.

LEN

1. Ö ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü ü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu so rup gö rü le ri ni al n z. Böy-le ce on la r n ko nu ya ha z r lan ma la r n sa lay p bil gi se vi ye le ri ni be lir le me ye ça l n z.

2. Ö ren ci le ri niz den ko nuy la il gi li 65-66. say fa lar da ki Kur’an- Ke rim’in in di ri li i ile il gi-li aç klama pa rag raf la r n oku ma la r n ve “2. Foto raf ”, “3. Foto raf ” ve “4. Foto raf ” in ce le me le ri ni is te yi niz. Ö ren ci le ri ni ze;

• Kur’an- Ke rim, Hz. Mu ham med’e ne re de ve ne za man in di ril me ye ba lan m t r?

• lk in di ri len ayet ler han gi le ri dir?• Kur’an- Ke rim’in 23 y l da bö lüm ler

hâ lin de in di ril me si nin se bep le ri ne ler dir?• Kur’an- Ke rim’in in di ri li i kaç se ne sür-

mü ve han gi ayet le ta mam lan m t r?gi bi so ru lar yö nel te rek on la r n Kur’an- Ke rim’in Hz. Mu ham med’e in di ri li sü re ci ni kav ra ma-la r n sa la y n z. Bu sü reç te önem li a a ma la r s n f ça tah ta ya not edi niz. Bu et kin lik te ö ren ci-le ri ni ze “Üni te mi ze Ha z r la na l m” bölümündeki ikin ci haz rl k çal mas için ev de yap t k la r ara t rmalar ndan ya rar lan ma la r n söy le yi niz.

3. Siz de Alak su re si nin ilk be aye ti ile Fur-kân su re sinin 32 ve Mâi de su re sinin 3. aye ti ni yan s ta rak gerekli aç k la malar ya p n z ve der si özet le yi niz.

4. Ö ren ci le ri ni ze 66. say fa da ki “5N1K Yapal m” adl et kin li i yap t r n z. Böylece onla-r n Kur’an’ n Hz. Peygambere indirili sürecini genel hatlar yla kavramalar n sa lay n z.

ÖLÇME VE DE ERLEND RME

Ö ren ci le ri ni zin ö ren me dü zey le ri ni a a -da ki so ru lar la be lir le yip de er len di ri niz:

• Hz. Mu ham med’in va hiy gel me den ön ce Hira Ma a ra s ’na git me si nin se be bi ne dir? Be lir-ti niz.

• Kur’an- Ke rim’in 23 y l da in di ril me si nin öne mi ne dir? Aç k la y n z.

• Kur’an- Ke rim ayet le ri na s l ko run mu -tur? Be lir ti niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Ö ren ci le ri niz den ge le cek der se “Üni te mi ze Ha z r la na l m” ça l ma la r n dan üçün cü sü nü ev de ha z r la ya rak gel me le ri ni is te yi niz.

72

3. Ünite

1. Ko nu la r i le me ye geç me den ön ce ö ren ci le ri ni ze üni te nin ad n söy le yi niz. Ko nu lar hak k n da ge nel ola rak ta n t c ni te lik te bil gi ler ve ri niz. Bu üni te nin din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de ki öne mi ve ye riy le il gi li aç k la ma lar ya p n z ve ka za n m la r n ger çek le tir me le ri du ru mun da ne le ri ba a ra bi le cek le ri hakk nda on la r te vik edip ce sa-ret len di ri niz.

2. Bu üni te de ö ren ci le re do ru dan ve ri le cek de er ler; say g , ho gö rü, bi lim sel lik tir. Ad ge çen de er le rin han gi ko nu da, han gi et kin lik ler le ve ri le bi le ce i üni te ka za n m la-r n n i le ni in de be lir til mi tir. De er ler ö ren ci le re il gi li ka za n m la r n i len di i ko nu lar da s n f içi ve s n f d ya p -la cak et kin lik ler le ve ril me li dir.

3. Bu üni te de ö ren ci le re ka zan d r la cak be ce ri ler; prob lem çöz me, ara t r ma, Türk çe yi do ru, gü zel ve et ki li kul lan ma, Kur’an- Ke rim mea li kul lan ma d r. Ad ge çen be ce ri le rin han gi ka za n m la r n i le ni in de ve ri le bi-le ce i be lir til mi tir. Bu bö lüm ler üze rin de önem le du ra rak ö ren ci le ri ni zin be ce ri le ri ka zan ma la r n sa la y n z.

4. Üni te bo yun ca a a da ki aç k la ma la ra dik kat et me niz üni te nin ka za n m la r n n ger çek le me si aç s n dan önem li dir:

• Bu üni te de Kur’an- Ke rim’in in di ri li i, ki tap hâ li ne ge ti ri li i ve ço al t l ma s süreci ay r n t la ra inil me den ge nel ola rak ele al na cak ve Kur’an- Ke rim ayet, su re ve cüz gi bi özel lik le riy le e kil aç s n dan ta n t la cak t r.

• Kur’an- Ke rim’in ini sü re ciy le il gi li za man e ri di olu tu ru la cak t r.

• 3. kazan m i lenirken Hz. Ali’nin Kur’an’a hizmetlerine ve katk lar na da yer verilecektir.

• Ö ren ci le rin so mut de ne yim le rin den müm kün ol du un ca ya rar la n la cak t r.

5. Ö ren ci le ri niz bu üni te nin ka za n m la r ile il gi li baz deneyimlere sahip ola bi lir ler. Üni te sü re sin ce bun lar dan da ya rar la na bi lir si niz:

• Ev le rin de Ku ran- Ke rim var d r ve onu gör mü ola bi lir ler.

• Ku ran- Ke rim oku yan bi ri ni din le mi ve ya oku ma y ö ren mi ler dir.

• Ku ran- Ke rim’in bir bö lü mü nün Türk çe si ni oku mu lar d r.

• Kur’an- Ke rim ile il gi li su re, ayet vb. kav ram la r bi li yor ola bi lir ler.

• Kur’an- Ke rim’in Hz. Mu ham med’e ini i ile il gi li film sey ret mi ve ya bü yük le rin den bil gi edin mi ola bi lir ler.

6. Ö ren ci le ri ni zin ikin ci dö nem ha z r la ya cak la r “per for mans gö re vi” bu üni te nin so nun da ve ril mi tir. Ö ren ci le ri ni zin per for mans gö re vin den bek le nen be ce ri le ri gös te re bil me le ri için ge rek li yön len dir me ve aç k la ma la r ya p n z. Ö rencilerinize per for mans gö re vi ile bir lik te de er len dir me öl çüt le ri ni ve re rek onlar n yap t k la r ça l ma n n nas l de erlendirilece ini gör me le ri ni sa la y n z.72

ÜN TE SÜREC NDE

ÜN‹ TE M‹ ZE HA ZIR LA NA LIM

1. “‹la hî ki tap” kav ra m› n›n an la m› n› öğ re ne rek def te ri ni ze ya z› n›z.

2. Kur’an-› Ke rim’in ne za man ve ne re de in di ril me ye bafl lan d› ğ› n› ve inen ilk ayet le rin han gi le ri ol du ğu nu arafl t› r› n›z.

3. Kur’an-› Ke rim’in ki tap hâ li ne ge ti ril me si ve ço ğal t›l ma s›y la il gi li bil gi top la y› n›z.

4. Ayet, su re ve cüz kav ram la r› n›n an lam la r› n› söz lük ler den bu la rak def ter le ri ni ze ya z›-n›z.

5. Hz. Lokman’ın hayatını Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisinden araştırınız.

62

Üni te nin iş le niş sü re-cin de ya p› la cak la r›n an la t›l d› ğ› bö lüm

Ünite kapağ›

Kü çül tül müş ders ki ta b› say fa la r›

Kazan›ma ilişkin planlama bölümü

Ko nu la r›n iş le ni şi ile il gi li aç›k la ma lar ve yön-len dir me lerin yer ald›ğ› işleniş basamaklar› bölü-mü

Ko nu son la r›n da öğ ren ci le rin öğrenme düzeylerinin belirlenip değerlendirildiği sorular›n yer ald›ğ› bölüm

Ge le cek ders te iş le-ne cek ko nu ile il gi li öğ ren-ci le rin ya pa cak la r› ça l›ş-ma la r›n yer al d› ğ› bö lüm

9

ÖN SÖZ

De ğer li Öğ ret men ler,Bu “Öğ ret men K› la vuz Ki ta b›”, il köğ re tim 4. s› n›f din kül tü rü ve ah lak bil gi si ko nu la r› n›n iş le ni şin de siz le re

yar d›m c› ola bil mek ama c›y la ha z›r lan d›.Ki ta b› m› z›n “Ge nel Aç›k la ma lar” bö lü mün de, ders prog ra m› n›n “öğ ren ci mer kez li” ve “ya p› lan d›r ma c›” an la-

y› ş› doğ rul tu sun da, ya rar la na bi le ce ği niz bil gi le re ve öne ri le re yer ve ril miş tir. “Üni te len di ril miş Y›l l›k Plan”da, ka za n›m la r›n ve iş le ne cek ko nu la r›n ay la ra ve haf talar a da ğ› l› m› yer al mak ta d›r. Bu plan bir ör nek ni te li ği ta ş›-mak ta olup y›l la ra ve şart la ra gö re ye ni den dü zen le ne bi lir.

Üni te baş la r›n da ve ri len “Üni te mi ze Ha z›r la na l›m” bö lü mün de ki so ru lar ve ça l›ş ma lar öğ ren ci le ri ni zin üni te-de iş le ne cek ko nu la ra mo ti vas yo nu nu sağ la ma ya yö ne lik tir. Bu bö lüm de de amaç lar doğ rul tu sun da de ği şik lik ler ya p› la bi lir. “Üni te Sü re cinde” bölümünde ko nu la r›n iş le ni şi ne iliş kin öne ri ler bu la cak s› n›z.

Üni te ko nu la r›nın iş le ni şin de “Ka za n›m, Ko nu, Sü re, Kav ram, De ğer ler, Araç ve Ge reç ler, Öğ re tim Yön tem ve Tek nik le ri, Be ce ri ler” bir tab lo da su nul muş tur. Bu tab lo, iş le ni şi plan la ma n›z da siz le re yar d›m c› ola cak t›r.

“Der se Ha z›r l›k” ve “‹ş le niş” bö lüm le ri, ya pa ca ğ› n›z ça l›ş ma la r› s› ra s›y la aç›k la mak ta d›r. Bu aç›k la ma lar la il gi li “ders ki ta b›” gö rün tü le ri ay n› say fa lar da ve ri le rek bir uyum sağ lan m›ş t›r. Ay r› ca ki ta b› m›z da “Ölç me ve De ğer len dir me”, “Ge le cek Der se Ha z›r l›k” bö lüm le ri ile üni te son la r›n da de ğer len dir me ya pa bil me ni zi sağ la ya-cak bil gi le re ve ça l›ş ma la ra yer ve ril miş tir. Ki ta b› m› z›n son k›s m›n da ise ders iş le me sü re cin de ya rar la na bi le ce-ği niz form la r›n yer al d› ğ› “Ek ler” bö lü mü bu lun mak ta d›r.

Ki ta b› m› z›n siz öğ ret men le re ya rar l› ola ca ğ› n› umu yo ruz. Ba şa r› di lek le ri miz le...

GE NEL AÇIK LA MA LARMil lî Eği tim Ba kan l› ğ› ta ra f›n dan ha z›r la nan ‹l köğ re tim Din Kül tü rü ve Ah lak Bil gi si Der si Öğ re tim Prog ra m›,

öğ ren ci mer kez li bir an la y›ş la ya p› lan d›r ma c› l›k (kons trük ti vizm) yak la ş› m› n› te mel al mak ta d›r.Ya p› lan d›r ma c› l›k ya da kons trük ti vizm, öğ ren ci yi ve öğ ren me yi mer ke ze alan bi liş sel bir yak la ş›m ola rak

ta n›m la na bi lir. Ya p› lan d›r ma c› yak la ş›m da bi rey, öğ ren me sü re ci ni ken di ya şan t› la r›n dan ha re ket le ya p› lan d› r›r. Bu yak la ş›m, kap sa m› ba k› m›n dan ele al›n d› ğ›n da aşa ğ› da ki özel lik le ri gös te rir:

• Ki şi ler öğ ren me le ri ni ken di le ri ya p› lan d› r›r lar.• Öğ ren me bir bü tün dür.• Öğ ren me sü re cin de öğ re nen le rin et ki le şim le ri ge rek li dir.• Et ki li öğ re tim, öğ ren ci le rin mev cut bi liş sel ya p› la r› na uy gun öğ ren me ak ti vi te le ri ve yar d› m› içe rir.• Öğ ret men, kav ram la r›n ya p› lan d› r›l ma s›n da öğ ren ci le rin bil dik le ri ni kul la na rak öğ re tim stra te ji si ni ku rar.• Ağ›r l›k l› ola rak bil gi ak ta r› m›n dan çok, öğ ren me yi öğ ren me üze rin de yo ğun la ş› l›r.Ya p› lan d›r ma c› yak la ş›m doğ rul tu sun da ha z›r la nan bu iki li ki tap se ti nin ya z› m›n da te mel al› nan nok ta lar

ge nel ola rak şu şe kil de özet le ne bi lir:• Bil gi, bi rey ta ra f›n dan d›ş dün ya dan ol du ğu gi bi al› na maz, bi re yin ak tif şe kil de de ne yim le ri so nu cu bi çim-

len di ri lir.• Ye ni bil gi ler sü rek li ola rak var olan bil gi ler le et ki le şim ler so nu cu ya p› lan d› r› l›r.Bil gi nin ya p› lan d› r›l ma s› iç sel leş tir mey le, ya ni de ne yim le rin ya da ya şan t› la r›n ye ni bil gi ler le iliş ki len di ril-

me siy le müm kün dür. Bu ne den le öğ ren ci nin, öğ re nil me si ge re ken ko nu hak k›n da da ha ön ce den ne bil di ği ve bu nu s› n›f or ta m›n da ye ni bil gi ler le na s›l ya p› lan d›r d› ğ›, ya p› lan d›r ma sü re cin de ne ler yap t› ğ› önem li dir. Okul-da öğ ren me sü re ci nin sos yal bir et ki le şim so nu cu ol du ğu bir ger çek tir ve öğ ren ci le rin bi rey sel ve top lu ola rak bir lik te ça l›ş ma la r›, bil gi ye ulaş ma ve ya p› lan d›r ma la r› aç› s›n dan göz önün de bu lun du rul ma l› d›r. Bu ne den le, ha z›r la nan ki tap lar da, öğ ren ci le rin hem tek baş la r› na hem de grup lar hâ lin de ça l›ş ma la r› n› des tek le yi ci bir yak la ş›m var d›r.

Unu tul ma ma l› d›r ki her bi rey sos yal bir var l›k t›r, top lum ve çev rey le sü rek li ola rak et ki le şim de dir. Bu et ki-le şim on la r›n bi liş sel, fi zik sel, ruh sal yön den sağ l›k l› bi rey ler ola rak ye tiş me si ba k› m›n dan s› n›f or ta m›n da da ge rek li dir. Ge nel ola rak eği ti min ama c›, öğ ren ci nin bir bü tün ola rak tüm yön le riy le ge liş me si ne yar d›m et mek tir. Bu na gö re biz eği tim ci le rin; öğ ren ci le rin ge li şim, ih ti yaç ve ka pa si te le ri ne uy gun he def le re ula şa bil me miz için ge li şim sel dö ne min özel lik le ri hak k›n da bil gi li ve du yar l› ol ma m›z ge re kir.

GE L‹ Ş‹M PS‹ KO LO J‹ S‹ Ge li şim psi ko lo ji si ne gö re ge li şim sel özel lik ler dö nem le re ay r›l m›ş t›r. Her dö ne min de ken di ne öz gü ge li-

şim sel gö rev le ri var d›r. So rum lu lu ğu nu üst len di ği miz öğ ren ci ler 9-11 yaş gru bun da ol du ğu için aşa ğ› da ki tüm bil gi ler bu yaş gru bu na gö re dü zen len miş tir.

Ge li şim psi ko lo ji si, bi rey le rin ha yat la r› bo yun ca ge çir dik le ri her tür lü de ği şim ve bi rey ler ara s›n da ki ge li şim-sel fark l› l›k la r› in ce le yen bir bi lim da l› d›r. Öğ ren ci le rin po tan si yel güç le ri ni ta n› mak ve ge liş ti re bil mek aç› s›n dan ge li şim psi ko lo ji si bü yük önem ta ş› mak ta d›r. Aşa ğ› da ki bil gi ler il köğ re ti min 4 ve 5. s› n›f la r› n› kap sa mak ta d›r.

10

Son Ço cuk luk Dö ne mi Ge li şim sel Gö rev le ri• Gün de lik oyun lar için ge rek li fi zik sel be ce ri le ri öğ ren me• Bü yü yen bir or ga niz ma ola rak ken di ne kar ş› ya rar l› bir tu tum oluş tur ma• Ya ş›t la r›y la ge çin me yi öğ ren me (sos yal leş me)• Oku ma yaz ma ve he sap ile il gi li te mel be ce ri ler ge liş tir me• Gün de lik ya şam için ge rek li kav ram la r› ge liş tir me• Vic dan, ah lak ve de ğer ler sis te mi ge liş tir me• Ki şi sel ba ğ›m s›z l› ğa ulaş ma• Sos yal grup ve ku rum la ra kar ş› tu tum ge liş tir meGe li şim, araş t›r ma ve göz lem ama c›y la üç te mel alan da in ce len mek te dir. Bu alan lar şun lar d›r: Bi liş sel ge li şim; bi re yin zi hin sel ya p› s›n da mey da na ge len sis te ma tik de ği şik lik le ri in ce ler. Fi zik sel ge li şim; in san la r›n be de nin de mey da na ge len bü yü me ve ol gun laş ma ya bağ l› de ği şik lik le ri içe rir. Psi ko sos yal ge li şim; ki şi nin duy gu la r›n da ki, baş ka in san lar la olan iliş ki le rin de ki ve ki şi li ğin de ki de ği şik lik le ri

içe rir.

‹l köğ re tim Dö ne mi Fi zik sel (De vin sel) Ge li şim‹l köğ re tim dö ne mi ço cuk la r› bir çok be den sel ha re ke ti ya pa bi le cek ol gun lu ğa eriş miş ler dir. Özel lik le il köğ re-

ti min ilk üç y› l›n da yü rü me, koş ma gi bi be ce ri ler ger çek leş tir me le rin de hiç bir so run ol ma ma s› na kar ş›n, er kek ço cuk la r›n ay r›n t› lar la il gi li el-göz eş gü dü mü ne ait be ce ri le ri ger çek leş tir me de so run la r› var d›r. Bu ne den le çok uzun sü re li ka lem tut ma ve kü çük pun to lar la yaz ma y› ge rek ti ren ev ve okul ça l›ş ma la r›, oku la kar ş› olum suz bir tu tum ge liş tir me si ne ne den ola bi lir. ‹l köğ re ti min ikin ci ya r› s› na ge lin di ğin de böy le bir so run kal maz. Bu na bağ l› ola rak ço cuk lar, ay r›n t› lar la uğ raş ma y› ge rek ti ren iş ler den hoş lan ma ya baş lar lar. Ço cuk la ra, okul ya şa m› n›n ilk üç y› l›n da, ya z›, yu mu şak ve yu var lak bir kur şun ka lem le ve iri harf ler le yaz d› r›l ma l› d›r. Üçün cü s› n›f ta harf ler bi raz kü çü le bi lir fa kat bun la r›n hiç bir za man ye tiş kin le re gö re olan harf ler ka dar kü çük ol ma s› is ten me me li dir. Ço cuk la r›n ço ğu, zor lan ma d›k ça hem ça buk hem de oku nak l› yaz ma y› öğ re nir ler. Bu dö nem ço cuk la r› n›n ba z› be ce ri le ri ger çek leş ti re bi le cek kas la r› ge liş me di ği için uzun sü re li ya z›-çiz gi ça l›ş ma la r› n›n ya p›l ma ma s›; mut-la ka yü rü me, koş ma, dans et me gi bi ha re ke te da ya l› et kin lik le rin de öğ re tim or ta m› na eş gü düm lü bir şe kil de al›n ma s› ge rek mek te dir.

‹l köğ re tim Dö ne mi Bi liş sel Ge li şimBu dö nem de ço cuk, olay la r› di ğer in san la r›n gö züy le gör me ye baş lar. Mad de nin de ğiş mez li ği, s› n›f lan d›r ma,

cin si yet rol le ri, düş ve ger çek ay r› m› gi bi ko nu lar da ol duk ça ge li şir. Bu dö ne min te mel bi liş sel ge li şim özel lik le ri şun lar d›r:

• Nes ne ve olay la ra iliş kin man t›k l› ola rak dü şü ne bi lir.• Sa y› (6 yaş), küt le (7 yaş) ve ağ›r l›k (9 yaş) ko ru nu mu kav ram la r› n› edi nir.• Nes ne le ri fark l› özel lik le ri ne gö re s› n›f lar ve on la r› bir özel li ğe gö re s› ra ya ko ya bi lir.• Ge ri ye dö ne bi lir lik ve mer ke zi yet siz lik ge li şir.Ço cuk la r›n s› n›f la ya bil me ve ko ru num özel lik le ri on la r›n ko nu, kav ram ve prob lem çö zü mün de doğ ru dü şü-

ne bil me le ri ni ve öğ ren me le ri ni sağ lar. Yi ne ço cuk; bil di ği bir ke li me yi, bil me di ği bir şe kil de kul lan d› ğ›n da, dü şün-ce de ge ri ye dö ne bil me il ke si ni kul la na rak, ay n› ke li me yi, ör ne ğin “yaz” ke li me si ni hem mev sim hem de ya z› yaz mak ola rak kul la na bi le ce ği ni öğ re ne cek tir. Bu, okul da ki öğ re tim fa ali yet le ri aç› s›n dan ol duk ça ge rek li dir. Uy gun öğ re tim ya şan t› la r›y la bi liş sel ge li şi mi sü rek li bes le mek ge rek mek te dir. Ne ka dar zen gin kay nak tan ve ne ka dar çok ze kâ ala n› na hi tap ede cek ça l›ş ma ders le re yan s›r sa bi liş sel ge li şim de o oran da des tek le ne cek-tir. Ço cuk lar da dil ge li şi mi ni des tek le mek için öğ re tim ya şan t› la r› n›n uy gu lan ma s›n da öğ ren ci nin ken di ni ifa de ede bil me si ne, duy gu ve dü şün ce le ri ni aç›k la ya bil me si ne f›r sat ya ra t›l ma l› d›r.

Psi ko sos yal Ge li şimEle al d› ğ› m›z dö nem aç› s›n dan te mel sos yal öge ler, ana-ba ba ve il köğ re tim öğ ret men le ri dir. Bu ne den le bu

dö nem ço cu ğu na ye te nek le ri öl çü sün de ba şa r› l› ola bi le ce ği öğ ren me du rum la r› dü zen le ye rek ba şa r› s› n› des-tek le mek, baş ka la r›y la k› yas la ma dan, geç miş ba şa r› s› ile şim di ki ba şa r› s› n› kar ş› laş t›r mak ge rek mek te dir. Çün-kü bu dö nem de ço cuk uy gun ya şan t› lar ge çi rir se ba şa r› ve ye ter li lik duy gu la r› ge liş ti re bi lir. Eğer uy gun eği tim or tam la r› plan lan maz sa, ye te nek li ol ma d› ğ› na ina na rak ye ter siz lik duy gu la r› edi ne bi lir. Bu dö nem de ço cuk la ra, ken di le ri ni ifa de ede bi le cek le ri, tak dir edil me duy gu su nu ya şa ya rak ken di le ri ne gü ven le ri ni ge liş ti re bi le cek le ri et kin lik f›r sat la r› sağ lan ma l› d›r.

Di nî ve Ah la ki Ge li şimDi nî Ge li şimÇo cuk dün ya ya gel di ği an dan iti ba ren ha ya t› n› de vam et ti re bil mek ve dün yay la ile ti şi mi ni sağ la mak için

uzun bir ge liş me sü re ci ne gir mek te dir. Di nî eği li mi ni ve ye te ne ği ni do yur mak için bi tip tü ken me yen me rak duy-gu su ve ken di si ni ko ru ya cak, ken di si ne yar d›m ede cek son suz bir kuv vet ara y› ş› için de dir. Bu me rak ve is tek le ile ri de “kut sal ve mut lak” ola rak ad lan d› ra ca ğ› ila hî kuv ve ti dur ma dan arar. An cak bu öz le min ve ara y› ş›n teş-

11

vik edil me si ge rek mek te dir. Çün kü ço cuk, d› şa r› dan ala ca ğ› des tek le di nî duy gu la r› n› ge liş tir me, de rin leş tir me ye te ne ği ne sa hip tir. Tür ki ye’de ya p› lan araş t›r ma lar da ço cu ğun di ne kar ş› can l› bir il gi duy du ğu nu, coş ku lu bir me rak la Al lah’› öğ ren mek ve an la mak is te di ği ni, di nî ko nu la ra kar ş› son suz bir öğ ren me is te ği için de bu lun du-ğu nu gös ter mek te dir. Ço cuk, Al lah’› iç ten ge len bir is tek le ara mak ta d›r; onu bul ma da d›ş sal des tek le re ih ti yaç duy mak ta d›r.

Ço cu ğun di nî ge li şi mi iki te mel fak tö re bağ l› d›r. Bun lar dan bi ri, do ğuş tan ge tir di ği ru hi güç le ri, di ğe ri kül tü-rel çev re si dir. Bu iki fak tö rü ge niş le te rek ço cu ğun di nî duy gu ve dü şün ce si nin ge liş me si ne et ki eden “iç ve d›ş fak tör le ri” or ta ya ç› ka ra bi li riz. ‹ç fak tör ler; do ğuş tan sa hip olu nan inan ma duy gu su ve ih ti ya c› ile bu duy gu yu des tek le yen di ğer iç sel fak tör ler den olu şur. Me rak, sev gi, kor ku, gü ven, bağ lan ma vb. des tek le yi ci fak tör ler ara-s›n da gös te ri lir. D›ş fak tör ler ara s›n da ise ai le fert le ri, bü yük ler, ai le ve ai le d› ş›n da olu şan di nî ve ah la ki at mos-fer için de ço cu ğun göz lem le ri, ço cu ğun din le di ği di nî ko nu lar, din gö rev li le ri nin eği ti ci ve öğ re ti ci kat k› s›, okul ve oyun ar ka daş la r› bu lun mak ta d›r. Ço cu ğun di nî ki şi li ği bu iç ve d›ş fak tör le rin et ki siy le oluş mak ta d›r. Özel lik le d›ş et ken ler ve bu nun için de de ai lenin et ki si en önem li fak tör ola rak gös te ril mek te dir.

Ço cuk ta di nî dü şün ce nin oluş ma ya baş la d› ğ› ve ge liş ti ril di ği ilk yer ge nel lik le ai le si dir. Çev re, okul, ar ka daş-lar gi bi di ğer fak tör ler çe şit li öl çü ler de ço cu ğu et ki ler. Ço cu ğun ai le sin de di nî bir at mos fe ri te nef füs et me si onu ye ni aç› l›m la ra gö tü re cek tir. Ço cuk, ye tiş kin ler den al d›k la r› n› ken di ka bi li yet le ri nin ge li şi mi öl çü sün de ka bul eder ve onu ken di ruh sal ya p› s› na gö re iş le me ye ça l› ş›r.

Ai le den son ra ço cu ğun dinini öğrenmesinde te mel et ken di ğer çev re si dir. Ço cu ğun oku lu, s› n›f ve oyun ar ka daş la r›, ak ra ba la r›, öğ ret men le ri, iz le di ği te le viz yon prog ram la r›, din le di ği rad yo, et ra f›n da gör dü ğü di nî ni te lik li ku rum ve ku ru luş lar, sa nat eser le ri, oku du ğu ki tap, der gi ve ga ze te le rin hep si onu et ki le yen çev re sel fak tör le rin içi ne gir mek te dir.

Ço cuk, okul ön ce si dö nem de ken di si ne an la t› lan hi kâ ye ler de ve ya olay lar da ge çen me lek, şey tan, gü nah, se vap, cen net, ce hen nem gi bi ke li me le re il gi du yar, on la r›n an lam la r› n› me rak eder ve so ru lar so rar. Böy le ce ço cuk okul ça ğ›n dan ön ce bu tür bil gi le ri de al ma ya ha z›r lan m›ş bu lun mak ta d›r. Ço cuk ta, 6 ya ş›n dan son ra bi linç li ve ger çek çi bir din ara y› ş› n›n baş la d› ğ› be lir ti lir.

Te mel eği tim ça ğ›n da ki ço cuk la r›n zih nî fonk si yon la r› da ol duk ça ge liş ti ği için on lar be lir li ko nu lar da yo rum lar ya pa bi lir ler. Bu dö nem de ço cuk lar da so mut tan so yu ta doğ ru bir ge çiş var d›r. ‹lk ço cuk luk dö ne mi nin son ya ş› olan 6 yaş ile son ço cuk luk dö ne mi nin baş lan g› c› 7. yaş ço cuk lar da di nî duy gu nun uyan d› ğ› yaş ve son ço cuk luk ça ğ› n›n di ğer yaş la r› da di nî duy gu la r›n ge liş ti ği yaş lar ola rak gö rül mek te dir. Ço cuk 7 ya ş›n dan iti ba ren inanç la il gi li ko nu lar la da ha ya k›n dan il gi le nir. Okul ön ce si dö nem de Al lah’› in sa ni özel lik ler le dü şü nen ço cuk 7 ya ş›n dan iti ba ren onu da ha so yut ve ru ha ni bir var l›k ola rak dü şün me be lir ti le ri gös ter me ye baş lar. 7 ya ş›n da ki ço cuk-lar Al lah’›n na s›l bir var l›k ol du ğu nu ken di le ri ne gö re k› sa ifa de ler le aç›k la ya bil mek te dir ler. Onun tüm var l›k la r›n ya ra t› c› s› ol du ğu fik ri ne sa hip ola bil mek te dir ler. 9-11 yaş ço cuk la r› di nî inanç la r› n› da ha net ifa de et mek te dir ler. 9-11 yaş la r›n da me ta fi zik ala na iliş kin so ru lar so rul ma ya baş la n›r. An cak 7-9 yaş ço cuk la r› bun la ra gö re ifa de-le rin de da ha iç ten, sa de ve duy gu sal d›r lar. 7-9 yaş gru bun da ki ço cuk lar me le ğin, şey ta n›n, ci nin ne ol du ğu nu, ne den gö rül me dik le ri ni; şey ta n›n in sa n› ne den kan d›r d› ğ› n›, onun in sa na ne den kö tü lük et ti ği ni; se va b›, he la li, ha ra m› ve Al lah’›n ne den böy le şey ler be lir le di ği ni me rak eder ler. 10-12 yaş ço cuk la r› ise da ha çok Müs lü man l›-ğ›n ne de mek ol du ğu nu, ne den bir de ğil de çok çe şit li din le rin ol du ğu nu, ‹s lam di ni nin di ğer din ler den fark l› yön-le ri ni, Al lah’›n ne den bü tün in san la r› Müs lü man yap ma d› ğ› n› vb. ko nu la r› me rak eder ler. Bu dö nem de ki ço cu ğun Al lah ta sav vu ru ben mer kez li dir. Al lah ön ce onu ya rat m›ş t›r. Her za man onun ya n›n da d›r. Al lah, ço cuk la r› di ğer in san lar dan da ha çok se ver. Bu dü şün ce 7-9 yaş la r›n da 10-12 yaş la r› na gö re da ha be lir gin dir.

Ya p› lan araş t›r ma lar da di nî dü şün ce nin ge liş me sin de eği ti min et ki si aç›k bir şe kil de ken di ni gös ter mek te dir. Ço cu ğa di nî bil gi ler ya ak ta r›l mak ta ya da ço cuk an la mak ve öğ ren mek için sor mak ta d›r. Bu aç› dan ba k›l d› ğ›n da an la ma n›n di nî dü şün ce nin ge liş me sin de ki de ğe ri aç›k ça gö rü lür. Ço cuk lar, Al lah’› zih nî va s› ta lar ve eği ti min des te ği ile dü şün mek te dir ler. Zih nî va s› ta lar ge li şip eği ti min des te ği art t›k ça ço cuk la r›n Al lah kav ra m› n› an la-ma la r› da o öl çü de ko lay laş mak ta d›r.

Ah la ki Ge li şimAh lak ge li şi mi, ço cu ğun dav ra n›ş la r› na yön ve ren, onlara iyi ya da kö tü, doğ ru ve ya yan l›ş ola rak de ğer

bi çen, için de ya şa d› ğ› top lu mun il ke le ri ni ve de ğer le ri ni ka zan ma s› sü re ci dir. Ah lak ge li şi mi ki şi lik ge li şi mi nin ay r›l maz bir par ça s› d›r ve bu ge li şim bi re yin ha ya t› bo yun ca de vam eder.

Ah la ki ge li şi mi et ki le yen çe şit li fak tör ler var d›r. Bun lar bireyin ai le bi rey le ri, ak ran grup la r›, okulu, öğ ret men-leri ze kâ dü ze yi dir.

Gü nü müz de ço cu ğun ah la ki ge li şi mi ile il gi li çe şit li ku ram lar or ta ya kon muş tur. Bun lar dan özel lik le Pia get (Piyaje) ve Kohl berg(Kolberg)’in ku ram la r› en çok il gi gö ren le ri dir.

Pia get’e Gö re Ah la ki Ge li şimPia get, ço cuk la r›n ah la ki ge li şim le ri ni be lir le mek için on la r›n yaş la ra gö re ku ral la r› na s›l yo rum la d›k la r› n›

araş t›r m›ş t›r. Bu nun için, ço cuk la r›n oyun la r› n› gözlemlemiştir. Ona gö re ço cu ğun bi liş sel ge li şi mi ile ah la ki yar-g› ge li şi mi ara s›n da iliş ki var d›r. Ço cu ğun ah la ki ve sos yal ku ral la r› kav ra y› ş›, onun zi hin sel ge li şim dü ze yi ne bağ l› d›r.

12

Pia get, yap t› ğ› araş t›r ma lar so nun da şu so nuç la ra ulaş m›ş t›r:1. De ği şik yaş lar da ki ço cuk lar, dü şün ce ve prob lem çö züm le rin de ni te lik sel fark l› l›k lar gös te rir ler.2. Her ço cuk be lir li dev re ler den ay n› s› ra y› ta kip ede rek ge çer ve böy le ce bi liş sel ge li şi mi ni ta mam lar. Bu

dö nem ler kül tü rel ve top lum sal fark la ra rağ men ev ren sel lik gös te rir.3. Her dö nem de da ha ön ce ki dö nem le rin sen te zi ya p› l›r ve prob lem çö zü mü ne da ha et ki li ve ak›l c› yak la-

ş›m ge liş ti ri lir.Pia get, ço cuk la r›n ah la ki ge li şim le ri ni in ce le mek için on la ra k› sa hi kâ ye ler an lat m›ş ve on lar dan han gi hi kâ-

ye de ki dav ra n› ş›n da ha kö tü ol du ğu nu söy le me le ri ni is te miş tir. Bu nun la il gi li ör nek ler şöy le dir:1. An ne si, Ali’yi oda s›n day ken ye me ğe ça ğ› r›r. Ali ye mek oda s› na gi rer ken ka p› n›n ar ka s›n da ki 15 ta ne

ta bak tan ha be ri ol ma d› ğ› için on la r› k› rar.2. Meh met, an ne si ev de yok ken ka va noz dan bis kü vi al mak is ter. Ka va noz yük sek te ol du ğu için san dal ye ye

ç› kar fa kat ka va no zu dü şü rür ve k› rar.Pia get bun dan son ra han gi ço cu ğun dav ra n› ş› n›n da ha kö tü ol du ğu nu so rar. Bu ve bu na ben zer an lat t› ğ›

hi kâ ye le re al d› ğ› ce vap la r› ve ço cuk la r›n oyun la r› n› göz le yen Pia get, ah la ki ge li şi mi iki dö ne me ay› ra rak in ce-le miş tir:

1. D›ş sal Ku ral la ra Bağ l› l›k Dö ne mi: He te ro nom Dö nem2. Ah la ki Özerk lik Dö ne mi: Oto nom Dö nemPia get’in be lir le di ği ah la ki ge li şim dö nem le ri nin özel lik le ri ni şöy le bir tab lo ile gös te re bi li riz:

Pia get’in Ah lak Ge li şi mi Ba sa mak la r›

Kohl berg’e Gö re Ah la ki Ge li şimKohl berg ah lak ge li şi min de da ha çok ada let kav ra m› üze rin de dur muş ve ah lak ge li şi mi ni üç dü ze ye ay›-

ra rak in ce le miş tir. Bu üç dü ze yin de her bi ri ni iki ara dö ne me ay›r m›ş ve ah lak ge li şi mi ni top lam al t› dü zey de ele al m›ş t›r.

Kohl berg’in hi kâ ye le ri Pia get’nin hi kâ ye le rin den da ha kar ma ş›k ve da ha de rin ah la ki ça t›ş ma la r› di le ge tir-mek te dir. Bu hi kâ ye ler ve bun lar la il gi li so ru lar de nek le rin müm kün ol du ğu ka dar de rin dü şün me le ri ni ge rek tir-mek te dir.

Kohl berg’in de nek le re sor du ğu ve en çok kul lan d› ğ› iki lem He inz’in hi kâ ye siy di. Hi kâ ye şöy le dir: “Av ru pa’da bir ka d›n, bir çe şit kan ser den öl mek üze re dir. Dok tor lar, ay n› şe hir de bir ec za c› n›n ye ni bul du ğu

bir tür rad yu mun ka d› n› te da vi ede bi le ce ği ni söy ler ler. ‹la c› yap mak pa ha l› d›r, an cak ec za c› ila c›n ken di si ne mal oluş fi ya t› n›n on ka t› n› is te mek te dir. O, ila c› yap mak için 400 do lar har ca m›ş, an cak kü çük bir doz için 4 000 do lar pa ra is te mek te dir. Has ta ka d› n›n ko ca s› He inz’in bu ka dar pa ra s› yoktur. Heinz, ödünç pa ra ala bil mek için ta n› d› ğ› tüm in san la ra gi dip meş ru her yo lu de ner. An cak ilaç pa ra s› n›n ya r› s› olan 2 000 do la r› güçlükle bir araya ge ti re bi lir. O, ec za c› ya, ka r› s› n›n öle ce ği ni, ila c› ya da ha ucu za sat ma s› n› ya da ka lan pa ra y› da ha son ra öde ye ce ği ni söy ler. An cak ec za c› ‘Ha y›r, bu ila c› ben keş fet tim ve on dan pa ra ka zan mak is ti yo rum.’ der. Böy le ce He inz her tür lü meş ru yo lu de ne yip çözüm bulamay›nca ha yal k› r›k l› ğ› na uğ ra ya rak ada m›n dük kâ n› na gi rip ha n› m› için ila c› çal ma ya ka rar ve rir.”

Bu du rum da He inz ila c› çal ma l› m› d›r, çal ma ma l› m› d›r, ni çin?Kohl berg, ve ri len ce vap la r›n ana li zi doğ rul tu sun da, her bi ri iki dü zey den olu şan üç ev re li bir teo ri ge liş tir miş tir.Kohl berg’in ah la ki ge li şim ku ra m› n›n baş l› ca özel lik le ri özet le şu şe kil de ifa de edi le bi lir:1. Her bi re yin ah la ki yar g› ge li şi mi ay n› şe kil de dir.2. Ah la ki ge li şim aşa ma l› ola rak de vam eder ve sü rek li lik arz eder.3. Bel li bir dö nem de bi rey, o dö ne me ait yar g› lar da bu lu nur; na di ren da ha alt dö nem le re ge ri ler.4. Ah la ki ge li şim spon ta ne ola rak ger çek le şir, eği tim sa de ce bir son ra ki dö ne me ge çil me si ne yar d›m eder.

He te ro nom Dö nem(Baş ka s› na ba ğ›m l› ah la ki ba sa mak)

Oto nom Dö nem (Ba ğ›m s›z ah la ki ba sa mak)

Yak la ş›k ola rak yaş lar: Okul ön ce sin den se kiz ya ş›-na ka dar.Özel lik le ri1. Mut lak l›k- Ku ral lar sor gu la na maz.2. Dav ra n›ş la r›n so nuç la r› ni yet ten da ha önem li dir.3. Ku ral lar as la de ğiş ti ri le mez.4. Her yer de var olan bir ada let duy gu su hâ kim dir. Yan l›ş ya pan lar Al lah ta ra f›n dan ce za lan d› r› la cak-lar d›r.

Yak la ş›k ola rak yaş lar: Se kiz yaş ve son ra s›.Özel lik le ri1. Gö re ce li lik- Ay n› ku ral lar her yer de ve her za man uy gu lan ma ya bi lir.2. So nuç la ra da ha çok ni yet ler iti ba r›yla ba k› l›r.3. Eğer her kes ka bul eder se ku ral lar de ğiş ti ri le bi lir.4. Had di aşan la ra kar ş› dai ma eşit şe kil de dav ra-n›l ma ya ca ğ› fik ri ge liş me ye baş lar.

13

Kohl berg’in be lir le di ği ah la ki ge li şim ev re le ri nin öze ti ni şöy le bir tab lo ile gös te re bi li riz:

Kohl berg’in Ah lak Ge li şi mi Ev re le ri

Kohl berg de Pia get gi bi ah la ki ge li şi min so mut tan so yu ta doğ ru bir se yir ta kip et ti ği ni, baş lan g›ç ta oto ri te ye itaa ti esas alan bi re yin so nun da oto nom ah la ki yar g› ev re si ne ula şa bil di ği ni ile ri sür mek te dir.

B‹ REY SEL Ö⁄ REN ME FARK LI LIK LA RIHer öğ ren ci nin ze kâ dü ze yi, al g› la ma ve dü şün me ba sa mak la r› ile öğ ren me stil le ri fark l› d›r. Ör ne ğin ba z›

öğ ren ci ler grup ça l›ş ma la r›n da da ha ba şa r› l› olur ken ba z› öğ ren ci ler bi rey sel ça l›ş ma y› ter cih ede bi lir ler. Ba z› la r› oku ya rak, ba z› la r› gö re rek, ba z› la r› du ya rak da ha iyi öğ re ne bi lir. K› sa ca s› fark l› yol lar la dü şü nür ve öğ re nir ler. Ay r› ca s› n›f la r› n›z da özel eği ti me ih ti ya c› olan öğ ren ci ler de bu lu na bi lir (Öğ ren me güç lü ğü çe ken, zi hin sel ge ri li ği olan, ko nuş ma ve dil bo zuk lu ğu olan, fi zik sel en gel ve ya sağ l›k prob le mi olan, üs tün ze kâ l› ve ya ye te nek li ço cuk lar vb.). Özel eği ti me ih ti ya c› olan ço cuk lar için özel dü zen le me ve yak la ş›m la ra ih ti yaç var d›r.

Öğ ren me - öğ ret me sü re cin de öğ ret me nin, hem ye ter siz lik ten et ki le nen öğ ren ci nin hem de s› n› f›n da ki tüm öğ ren ci le rin ge rek si nim le ri ni kar ş› la ya bil me si için aşa ğ› da ki il ke le ri bil me si ve uy gu la ma s› ge re kir.

1. Bü tün öğ ren ci ler öğ re ne bi lir: Ye ter siz ol mak ye ni bil gi, be ce ri ve dav ra n›ş la r›n edi nil me si ne en gel de ğil-dir. Her öğ ren ci nin öğ ren me h› z› fark l› d›r. Ba z› öğ ren ci ler ba z› şey le ri di ğer le ri ne gö re da ha ça buk, ba z› la r› ise da ha ya vaş öğ re ne bi lir. Önem li olan öğ ren ci le rin ne ler ya pa bi le ce ği ni bil mek ve ya pa ma d›k la r›y la il gi li uy gun öğ re ti mi sun mak t›r.

2. Öğ ren me dav ra n›ş de ği şik li ği dir: Öğ ren ci ler ye ni be ce ri ler öğ ren dik le rin de da ha ön ce den öğ ren dik le-ri be ce ri ler de uz man la ş›r lar. Öğ ret men, öğ ren me sü re cin de öğ ren ci yi sü rek li de net le ye rek ye ni dav ra n›ş lar ka zan ma s› için reh ber lik et me li dir.

3. Öğ re tim, or tam dü zen le me yi içe rir: Öğ ret me nin öğ re ti mi ger çek leş ti re bil me si için dav ra n›ş ön ce si ve son ra s› fak tör le ri kontrol et me si ge rek li dir. Ak tif öğ re tim tek nik le ri ile il gi li et kin lik ler dav ra n›ş ön ce si dü zen len-me li dir. Bu tür et kin lik ler öğ ren me yi ko lay laş t› r›r. Dav ra n›ş son ra s› et kin lik ler ise dav ra n› ş› iz le yen ödül ve pe kiş-ti reç ler dir. Bun lar öğ ren me nin ger çek leş me sin de önem li araç lar d›r. Ge li şim ge ri li ği olan öğ ren ci ler de bu özel lik ol duk ça önem li dir. On lar için öğ re tim ön ce si da ha ba sit dü zey de et kin lik ler se çil me li ve ya pa rak öğ re ne bi le ce ği et kin lik ler ter cih edil me li dir. Dav ra n›ş son ra s› da pe kiş ti reç le ri da ha s›k tek rar la mak ge re kir.

4. Ve ri top la ma, öğ re ti mi et ki li hâ le ge ti rir: Öğ ret men, öğ re tim ön ce sin de ve so nun da öğ ren ci nin per for man-s› n› ve gös ter di ği ge li şi mi kay det me li dir. Eğer dav ra n›ş is te nen şe kil de de ğiş miş se uy gu la nan yön tem et ki li dir. De ğiş me miş se tüm öğ re tim sü re ci ni ve yap t› ğ› dü zen le me le ri göz den ge çi re rek da ha et ki li et kin lik ler de ne me-li dir. Öğ ren ci le rin amaç la r› ger çek leş ti re me di ği du rum lar da ek su num la ra ve ek al›ş t›r ma la ra yer ver me li dir.

Öğ ret men, öğ ren ci nin amaç la r› ka zan d› ğ›, an cak fark l› ma ter yal le re ve fark l› or tam la ra ge nel le ye me di ği du rum lar da ise öğ re tim et kin lik le ri ni zen gin leş tir me li, çe şit li ak ti vi te le re yer ver me li dir. Ay r› ca ödül len dir me öl çü-tü nün de ğiş ti ril me si de amaç la r›n ka za n›l ma s› na hiz met eder. Özel eği ti me ih ti ya c› olan öğ ren ci ler de, öğ re ti min ba ş›n da en kü çük iler le me yi ödül len dir me li, öğ ren ci ba ğ›m s›z laş t›k ça ödül len dir me s›k l› ğ› azal t›l ma l› d›r. Ödül se çi mi öğ ren ci nin il gi si ne ve ter ci hi ne gö re ge re ki yor sa de ğiş ti ril me li dir.

Öğ ren ci le ri niz de öğ ren me güç lü ğü, dav ra n›ş prob le mi ya da zi hin sel bir ge ri lik ol du ğun da yu ka r› da ki il ke le ri uy gu la ya rak öğ re tim or ta m› n› z› dü zen le ye bi lir si niz. An cak ba z› ço cuk lar da bu et kin lik ler le dav ra n›ş de ğiş tir mek müm kün ol ma ya bi lir. Bu gi bi du rum lar da oku lun reh ber lik ser vi sin den ya da reh ber lik araş t›r ma mer kez le rin-den yar d›m al mak ge re ke bi lir. Bu mer kez ler si ze bir leş ti ril miş eği tim prog ra m› (BEP) ha z›r la ma n›z da yar d›m c› ola cak t›r.

Bir baş ka önem li nok ta ise her bi re yin bir di ğe rin den fark l› ola rak öğ re ne bi le ce ği dir. S› n›f için de bir grup öğ ren ci için ve rim li olan öğ re tim du ru mu, baş ka bi rey ler için ve rim li ol ma ya bi lir. Hat ta s› n›f içi yö ne tim prob lem-le ri nin or ta ya ç›k ma s› na da ne den ola bi lir. Bu aç› dan ele al›n d› ğ›n da “Fark l› bi rey ler, fark l› öğ re nir.” gö rü şü, öğ ret men ler ta ra f›n dan be nim sen me li ve öğ ren ci le rin ih ti yaç la r› n› kar ş› la ya bi le cek ak tif öğ ren me tek nik le ri kul-la n› la rak et kin lik ler ya p› lan d› r›l ma l› d›r. Aşa ğ› da bu nun için si ze ör nek ler su nul muş tur.

Basamak ve Evre Özellikleri

BA SA MAK I-Ge le nek Ön ce si Dü zeyEv re 1- Oto ri te ye ita at ve ce za eği lim liEv re 2- Kar ş› l›k l› ç› kar la ra da ya l› iliş ki ler ve araç sal eği lim liBA SA MAK II-Ge le nek sel Dü zeyEv re 3- Ki şi le r a ra s› uyum/iyi ço cuk eği lim liEv re 4- Ka nun ve dü zen eği lim liBA SA MAK II I-Ge le nek Üs tü/Öte si Dü zeyEv re 5- Sos yal hak lar ve ki şi sel hak lar eği lim liEv re 6- Ev ren sel ah lak eği lim li

1. Ço cuk lar ce za lan d›r›l ma korkusundan do la y› ah lak-l› d›r lar.2. Ço cuk lar bir şe ye sa hip ola bil mek için ah lak l›-d›r lar.3. Ço cuk lar di ğer le ri nin ona y› n› al mak için ah lak-l› d›r lar.4. Ço cuk lar kö rü kö rü ne ku ral la r› uy gu lar lar.5. Bi rey ler ba zen in san la ra hiz met için ka nun la r›n ih lal edil me si ge rek ti ği ne ina n›r lar.6. Bi rey ler dâ hi lî (de ru ni) pren sip le ri ve stan dart la r› iz ler ler. Bi rey le re say g›, or ta ya kon muş ku ral lar dan da ha önem li dir.

14

Ö⁄ RE T‹M YÖN TEM VE TEK N‹K LE R‹Öğ ren me sü re ci nin ve öğ ren ci nin mer ke ze al›n d› ğ› bu yak la ş›m doğ rul tu sun da ha z›r la nan ki tap lar da siz

öğ ret men le rin rol ve so rum lu luk la r›n da da de ği şik lik ler ola ca ğ› ka ç› n›l maz d›r. Da ha çok “ak ta r› c›” gö re vi ni üst-len miş olan ge le nek sel yak la ş› m› be nim se miş öğ ret men rol le ri miz den “reh ber lik eden eği tim ci” ro lü ne yö nel me-miz çağ daş eği tim yak la ş›m la r› n›n ge re ği dir. Bu ne den le öğ re tim yön tem ve tek nik le ri hak k›n da ge nel bir öze tin ve ril me si nin siz le re yar d›m c› ola ca ğ› n› dü şün dük.

Ya p› lan d›r ma c› yak la ş›m da öğ re tim yön tem ve tek nik le ri nin sü reç için de önem li bir ye ri var d›r. Öğ ren me or ta m› n›n zen gin ol ma s› ve et kin lik le rin ama c› na ula şa bil me si, öğ re tim yön tem ve tek nik le ri nin ye rin de ve ama-c› na uy gun kul la n›l ma s› ile sağ la na bi lir. Ya p› lan d› r› c› yak la ş›m da öğ ren ci nin bil gi yi ken di si nin ya p› lan d›r ma s› ve ye ni bil gi ya p› la r› n› şe kil len dir me si amaç lan d› ğ›n dan öğ ren ci nin mer ke ze al›n ma s› ve et kin lik le rin te me lin de ol ma s› he def len mek te dir. Bu du rum, öğ re tim yön tem ve tek nik le ri nin öğ ren me yön tem ve tek nik le ri ne dö nüş-me si ne ne den ol mak ta d›r.

Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri iki bi çim de be lir ti le bi lir. Bun lar, öğ ren ci mer kez li yön tem ve tek nik ler ile öğ ret-men et kin li ği ne da ya l› yön tem ve tek nik ler dir. Öğ ren ci mer kez li yön tem ve tek nik ler, öğ ren ci nin ye ni bil gi ye eri şe rek var olan bil gi yi ge liş tir me si ni, ya p› lan d› ra rak ye ni bil gi bü tü nü nü oluş tur ma s› n› he def le mek te dir. Bu tür yön tem ve tek nik ler de öğ ren ci ile et ki le şim esas t›r. Be yin f›r t› na s›, bü yük ve kü çük grup tar t›ş ma la r›, rol yap ma, ev ça l›ş ma s›, pro je ça l›ş ma s›, al›ş t›r ma, prob lem çöz me, iş bir lik li öğ ren me, sem poz yum, rö por taj, de ney yön-tem ve tek nik le ri bu grup için de be lir ti le bi lir. Ay r› ca, öğ ren ci ça l›ş ma la r› n›n son lan d› r›l ma s› ba k› m›n dan, su num ve ser gi yön tem ve tek nik le ri de bu grup için de de ğer len di ri le bi lir.

Öğ ret men et kin li ği ne da ya l› yön tem ve tek nik ler ise özel lik le öğ ret me nin or yan tas yon yap ma s› ve öğ ren ci yi ka za n› ma ulaş t› ra cak bil gi le rin ve ril me sin de kul la n› lan yön tem ve tek nik ler ola rak be lir ti le bi lir. An la t›m, so ru-ce-vap, gös te ri, ör nek olay in ce le me si, eğit sel ders ge zi si, göz lem, ak ros tiş et kin li ği ve kay nak ki şi den ya rar lan ma bu grup için de de ğer len di ri le bi lir.

Her iki grup ta yer alan öğ re tim yön tem ve tek nik le ri, s› n›f içi et ki le şi mi des tek le mek ve öğ ren ci nin ak tif ol ma s› n› sağ la mak ama c›y la kul la n›l mak ta d›r. Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri nin ba şa r›y la uy gu la na bil me si için öğ ret me nin; çok iyi bir ha z›r l›k yap ma s›, ama c›n dan öğ ren ci yi ha ber dar et me si, öğ ren ci yi et kin ve ak tif k› la cak uy gu la ma lar da bu lun ma s› ve uy gu la ma so nu cun da öğ ren ci yi ka za n›m lar doğ rul tu sun da de ğer len dir me si ge rek-mek te dir.

AK T‹F Ö⁄ REN ME TEK N‹K LE R‹Ak tif öğ ren me, öğ re ne nin öğ ren me sü re ci nin so rum lu lu ğu nu ta ş› d› ğ›, öğ re ne ne öğ ren me sü re ci nin çe şit li

yön le ri ile il gi li ka rar al ma ve öz dü zen le me yap ma f›r sat la r› n›n ve ril di ği ve kar ma ş›k öğ re tim sel iş ler le öğ re ne nin öğ ren me s› ra s›n da zi hin sel ye te nek le ri ni kul lan ma ya zor lan d› ğ› bir öğ ren me sü re ci dir.

Ak tif öğ ren me nin ya şa ma ge çi ril me si, dü şün ce le ri nin uy gu lan ma s›, öğ ren ci le re ger çek an lam da ak tif öğ ren-me f›r sat la r› n›n sağ lan ma s›, bü yük öl çü de, uy gun öğ re tim stra te ji le ri nin kul la n›l ma s› na bağ l› d›r. Uy gun öğ re tim yön tem ve tek nik le ri kul la n›l ma d›k ça en doğ ru, en ya rar l› dü şün ce ler bi le te ori de ka la cak t›r. Aşa ğ› da ba z› ak tif öğ ren me tek nik le ri ta n› t›l ma ya ça l› ş› la cak t›r. Bu tek nik le ri et kin lik le ri niz de kul lan mak öğ ren ci le ri ni zin bil gi le ri ni trans fer ede bil me le ri ni ve da ha ko lay kav ra ya bil me le ri ni sağ la ya cak t›r. Ki tap ta et kin lik le ri miz bu tek nik ler göz önü ne al› na rak ya p› lan d› r›l m›ş t›r. Uy gun gör dü ğü nüz ko nu lar da bun la r› uy gu la ya bi lir si niz.

5E Yön te miBu yön tem, Din Kül tü rü ve Ah lak Bil gi si öğ re ti mi ni ko lay laş t› r› c›, ya p› lan d›r ma c› yak la ş› ma uy gun bir yön-

tem dir. Öğ ren ci ler olay ve ol gu lar ara s›n da bağ lar ku rup zi hin le rin de ya p› lan d›r ma y› es nek ve sar mal bir bi çim-de bir bir le riy le iliş ki len di re rek an la ya bi lir ler. Bu ya p› lan d›r ma 5 ev re de ger çek le şir.

1. Dik kat çek me [ En ga ge (in geyc)]: Gi riş bö lü mü dür. Ye ni bil gi le ri öğ ren mek için da ha ön ce ki bil gi ler den yo la ç› ka rak far k›n da ol ma, ko nu ya başlamay› sağ la ma ya yö ne lik tir. Öğ ren ci le rin ko nuy la ta n›ş ma la r› n› sağ lar. Baş lan g›ç bil gi le ri nin ha t›r lan ma s› ve de ne yim le rin kul la n› la rak ko nu ya ad›m at ma, ka t›l ma bö lü mü nü oluş tu rur.

2. Keş fet me [Exp lo re (iks’plö(r)]: Çe şit li et ken ler le es ki bil gi le re ye ni bil gi ler le des tek ve re rek öğ ren me aşa-ma s› na ka t›l ma bö lü mü dür. Öğ ren ci; ken di ne sağ la nan bir yol, bir sür priz li an la t›m ya da eğ len ce ola nak la r› ile ko nu yu keş fe der. Yal n›z ken di dü şün ce le ri ni or ta ya ko ya rak, de ney ve hi po tez ler ku ra rak olay la r› kav ra ma ya, keş fet me ye ça l› ş›r. Sü re cin uzun lu ğu ya da k› sa l› ğ› ko nu ya gö re de ği şe bi lir.

3. Aç›k la ma [Exp la in (iks’pleyn)]: Öğ ren ci, öğ ren dik le ri ni film, vi de o, gös te ri, söz lü an la t›m gi bi yön tem ler den bi riy le an lat ma ya ça l› ş›r. Bu bö lüm de öğ ret me nin yar d› m› na ih ti yaç var d›r.

4. De rin leş tir me [Ela bo ra te (i’la ba rit)]: Öğ ren ci, öğ re ni len le ri sar mal öğ ren me mo de li ne gö re şe kil len di rip de rin leş ti re bi lir. Bu aşa ma da ye ni el de edi len bil gi ler de ği şik du rum la ra uy gu la na bi lir. Ge nel le me ler ya p› la bi lir. Öğ re ni len ler eni ne bo yu na tar t› ş› l›r, de rin leş ti ri lip ol gun laş t› r› l›r.

5. De ğer len dir me [Eva lua te (i’val yü eyt)]: Bu aşa ma da öğ ren ci, olay hak k›n da ki an la y› ş› n›, kav ra y› ş› n› ve yak la ş›m la r› n› bi lim sel ola rak ele al›r. Bir il ke, kav ram ya da ku ra l› zi hin sel ya p› s›n da de ğer len di rip bir yar g› ya ula ş›r. De ğer len dir me ge nel le me ve sen tez dir.

Bu beş öğ re tim aşa ma s› ya p› lan d›r ma c› l›k yak la ş› m› n›n te me li dir. Her aşa ma da tüm bi lim sel öğ re nim sü reç-le ri kul la n›l ma l› d›r.

15

‹ş Bir lik li Öğ ren meBu yön te min en önem li özel li ği, öğ ren ci le rin or tak bir amaç doğ rul tu sun da kü çük grup lar oluş tu rup bir bir-

le ri nin öğ ren me le ri ne yar d›m ede cek ça l›ş ma lar yap ma la r› d›r. Grup ça l›ş ma s› n›n iş bir li ği ne da ya l› ola bil me si için öğ ren ci den bek le nen, hem ken di si nin hem de di ğer le ri nin öğ ren me si ni üst dü ze ye ç› kar ma ya ça l›ş ma s› d›r.

Ya ni grup ta ki her öğ ren ci, di ğer le ri ba şar ma dan ken di si nin de ba şa ra ma ya ca ğ› n› bi lir. So nun da el de edi len ba şa r›, tek tek öğ ren ci le rin kat k› s›y la oluş muş grup ba şa r› s› d›r.

• Grup lar en az 2, en faz la 6 ki şi den oluş tu rul ma l› d›r. • Grup lar fark l› ye te nek le ri, ki şi lik özel lik le ri olan öğ ren ci ler den oluş tu rul ma l› d›r.• Öğ ren ci le re ne ya pa cak la r› ve na s›l ya p› la ca ğ› aç›k lan ma l› d›r. Ya p› lan aç›k la ma la r›n an la ş› l›p an la ş›l ma-

d› ğ› so ru lar so ru la rak kon trol edil me dir.• ‹şi bi ten grup la r›n di ğer grup la ra yar d›m et me si özen di ril me li dir.• Öğ ret men; öğ ren ci le ri yön len dir me li, grup lar ara s›n da ki iliş ki yi dü zen le me li, grup için de ki iş bir li ği ne ve

et ki le şi me reh ber lik et me li dir. Grup la r› göz le yip ne re de ve ne tür so run lar la kar ş› laş t›k la r› n› be lir le ye rek so run-la r›n çö zü mün de reh ber lik et me li dir.

Bu luş Yo luy la Öğ re tim Stra te ji siÖğ ren ci le rin göz lem le ri ne da ya l› ola rak yar g› ya var ma la r› n› özen di ri ci bir yak la ş›m d›r. Öğ ret me nin gö re vi,

bu yön te min uy gu la na bi le ce ği ko nu yu seç mek ve öğ re tim or ta m› n› öğ ren ci le rin bu luş yap ma la r› na f›r sat ve re-cek şe kil de dü zen le mek tir.

Bu luş yo luy la öğ re tim stra te ji sin de öğ ret me nin rol le ri şun lar d›r:• Tü me va r›m yo luy la ge nel le me ye ula ş› la cak aç›k uç lu de ney ler ha z›r la ma, so ru lar sor ma, tar t›ş ma baş lat-

ma, oyun oy nat ma, ör nek olay ve baş ka öğ re tim et kin lik le ri dü zen le me• Öğ ren ci le ri keş fet me ye yön len di re cek prob lem du rum la r› ya rat ma• Öğ ren ci nin zi hin sel ge li şim özel lik le ri ni bi le rek et kin lik le ri bu na gö re ha z›r la ma• Öğ ren ci le rin dü şün ce le ri ne önem ver me• Öğ ren ci ler le kar ş› l›k l› et ki le şi me gir me• Tü me va r›m yo luy la dü şün me yi özen dir me• Yap t›k la r› ge nel le me le ri ya z› l› ola rak ifa de et tir me, çok sa y› da ör nek ver me ve z›t du rum la r› oluş tur ma

Pro je Ça l›ş ma s›Öğ ren ci le rin so mut bir ürü ne ulaş mak için ken di ken di le ri ne ya da grup la bir gö rev üze rin de ça l›ş ma la r›

“pro je” ola rak ta n›m la n›r. Bi rey sel so rum lu luk için de iş bir li ği ile öğ ren ci le rin ça l›ş ma la r› ge re kir. Pro je le rin grup hâ lin de ya p›l ma s› da ha ya rar l› olur.

Pro je ler öğ ren ci le re pra tik ka za n›m lar sağ lar. Öğ ren dik le ri ni kul lan ma la r› na im kân ve rir. Ba şa r› l› pro je ler öğ ren ci le rin ken di le ri ne olan gü ve ni ni ar t› r›r.

Öğ ren ci le re ve ri le cek pro je le rin öğ ren ci se vi ye si nin çok al t›n da ya da üs tün de ol ma ma s› na özen gös te ril-me li dir.

Pro je ça l›ş ma s› n›n aşa ma la r› şun lar d›r:• Pro je nin ama c› n›n be lir len me si.• Pro je ama c› n›n ko nu şek li ne dö nüş tü rül me si.• Bil gi top la mak için en az üç kay nak is mi nin ve ril me si.• Araş t›r mak is te ni len ko nuy la il gi li en az üç kav ra m›n ya z›l ma s›.• Pro je nin za ma na gö re or ga ni ze edil me si.• Su nu mun na s›l ger çek leş ti ri le ce ği ne da ir bil gi ve ril me si.• Pro je nin na s›l de ğer len di ri le ce ği nin aç›k lan ma s›.

Araş t›r ma Yo luy la Öğ ren meBu yön tem de öğ ret men, öğ ren ci le rin il gi si ni çe ke cek so run lar bu la rak öğ ren ci le rin bu so run la r› in ce le me le-

ri ni is ter. Bu yön te min uy gu lan ma s›n da yer alan iş lem ler şun lar d›r:1. Öğ ren ci le re ko nuy la il gi li bir prob le min su nul ma s›2. Öğ ren ci le rin prob lem le il gi li hi po tez ler ve ge çi ci çö züm ler dü şün me le ri3. Bu hi po tez ler le il gi li ve ri top lan ma s›4. Top la nan ve ri le rin de ğer len di ril me si5. So nu ca ulaş ma

Prob lem Çöz meProb lem le rin ve prob lem çöz me nin öğ re tim tek ni ği ola rak kul la n›l ma s›, öğ ren ci le ri araş t›r ma yap ma ya, kay-

nak ta ra ma ya, öğ ren dik le ri ni bir bir le riy le pay laş ma ya yön len di re cek tir. Her şey den önem li si öğ ren ci ye ken di öğ ren me si nin so rum lu lu ğu nu ta ş› ma ve so nun da prob le mi çö ze rek bir şey el de et me f›r sa t› ve ril miş ola cak t›r.

16

Prob lem çöz me sü re cin de yer alan baş l› ca iş lem ler şun lar d›r:1. Prob le min far k› na var ma2. Prob le mi ta n›m la ma3. Prob le min çö zü mü ola bi le cek se çe nek le ri sap ta ma4. Se çe nek le ri de ğer len dir me de kul la n› la bi le cek ve ri le ri top la ma5. Ve ri le ri de ğer len dir me6. Ge nel le me le re ve so nuç la ra ulaş ma7. Çö zü mü uy gu la ma ya koy ma ve et kin li ği ni de ğer len dir me

Araş t›r ma Yo luy la Öğ ren me Stra te ji siAraş t›r ma yo luy la öğ ren me stra te ji sin de iz le nen yol prob lem çöz me de iz le nen yo lun ay n› s› d›r. Tü müy le

öğ ren ci le rin araş t›r ma ve in ce le me yap ma la r› na ağ›r l›k ve ren bir öğ ren me yak la ş› m› d›r. Araş t›r ma yo luy la öğ ren me stra te ji si, öğ ren ci le rin bel li bir ko nu ile il gi li prob le mi çöz mek üze re ha re ke te geç me le ri ni, araş t›r ma et kin lik le ri sür dür me le ri ni ve so nu ca ulaş ma la r› n› sağ lar. Böy le ce öğ ren ci, araş t›r ma yo luy la bir prob le min na s›l çö zü le ce ği ni öğ ren miş olur. Bu yol la öğ ren ci ler, sa de ce ko nu ala n› ile il gi li bir prob le mi de ğil, ge le cek te kar ş›-la şa ca ğ› prob lem le ri ad›m ad›m na s›l çö ze bi le ce ği ni de öğ re nir.

Tar t›ş ma Yo luy la Öğ ren me Stra te ji siTar t›ş ma yo luy la öğ ren me stra te ji si, öğ re ti me ko şu lan ko nu la r›n hem öğ ren ci le rin ken di ara la r›n da hem de

öğ ret men le ri nin reh ber li ğin de tar t› ş› la rak öğ re nil di ği bir yak la ş›m d›r. An cak bu stra te ji nin s› n›f için de kul la n› la-bil me si için öğ ren ci le rin tar t› ş› la cak olan ko nu hak k›n da ön bil gi le ri nin oluş mas› ge re kir. Bu stra te ji öğ ret me nin di ğer stra te ji le re gö re s› n›f yö ne ti min de ve alan bil gi sin de be ce rik li ol ma s› n› ge rek ti rir. Ak si tak dir de za man kay b› na yol aça bi lir.

Tar t›ş ma yo luy la öğ ren me stra te ji si öğ ren ci le re aşa ğ› da ki ya rar la r› sağ la ma da et ki li bir yak la ş›m d›r.• Öğ ren ci le rin li der lik be ce ri le ri ni ge liş ti rir.• Tar t›ş ma so nu cun da fi kir bir li ği nin or ta ya ç›k ma s›n da et ki li olur.• Öğ ren ci ler de baş ka la r› n›n fi kir le ri ni din le me özel li ği ni ge liş ti rir.• Öğ ren ci nin yo rum la ma be ce ri si ni ge liş ti rir.• Öğ ren ci ye, ana liz, sen tez ve de ğer len dir me ye te ne ği ka zan d› r›r.• Bi rey sel öğ ren me gü cü nü ge liş ti rir.• Öğ ren ci nin fi kir le ri nin ne de re ce tu tar l› olup ol ma d› ğ› n› an la ma s› na yar d›m eder.• Öğ ren ci nin fark l› fi kir le rin de ola bi le ce ği ni gör me si ni sağ lar.

Gös te rip Yap t›r ma Yön te miGös te rip yap t›r ma yön te mi, bir eğit sel ama c›n na s›l ger çek leş ti ri le ce ği ni gös te re rek aç›k la ma; son ra da

uy gu la ma yap t›r ma şek lin de öğ ret me-öğ ren me yo lu dur. Bu yön tem, gös ter me ve yap t›r ma tek nik le ri nin bir lik te kul la n›l d› ğ› bir le şik bir yön tem dir. Ko nu ya iliş kin bil gi le rin aç›k lan ma s› ve bu bil gi le rin be ce ri ye dö nüş tü rül me si için ge rek li uy gu la ma la r›n ya p›l ma s› aşa ma s›n da kul la n› l›r.

Göz lem Ge zi si Yön te miGöz lem ge zi si yön te mi, olay ve ol gu la r›n ye rin de gö rül me si, iz len me si dir. Bu, bel li öğ re tim amaç la r› n›n kar-

ş› la na bil me si için ön ce den ha z›r lan m›ş bir plan çer çe ve sin de olay la r›n ve ya du rum la r›n ger çek dün ya da in ce-len me si ne yö ne lik ola rak ger çek leş ti ri len eğit sel fa ali yet le rin tü mü dür. Bu ne den le, çe şit li yer le re dü zen le nen ba sit bir zi ya ret ola rak al g› lan ma ma l› d›r. Do la y› s›y la göz lem ge zi si yön te mi nin ba şa r› l› ola bil me si için öğ ret me-nin ge zi le cek ve ya göz lem ya p› la cak yer ler hak k›n da bir ön in ce le me yap ma s›, har ca na cak za ma n›n, pa ra n›n ve eme ğin bo şa git me me si aç› s›n dan çok önem li dir.

Göz lem, öğ ren ci le rin olay ve var l›k la r› hak k›n da doğ ru dan bil gi edin me le ri ni ve bi lim sel bir araş t›r may la il gi li te mel be ce ri le ri ka zan ma la r› n› sağ la yan et ki li bir öğ re tim yön te mi dir.

Göz lem ge zi si ko nu nun özel li ği ne ve göz lem ye ri nin du ru mu na gö re bü yük grup lar hâ lin de (okul, s› n›f ve ya s› n›f lar) ya p› la bi le ce ği gi bi kü çük grup lar ha lin de ve ya fer dî ola rak da (ödev ha z›r la ma vb. için) ya p› la bi lir. Bu ra da önem li olan, ge zi-göz le min ni çin ve na s›l ya p› la ca ğ› n›n, han gi hu sus la ra dik kat edi le ce ği nin kav ran m›ş ol ma s› d›r. Bu yön tem de amaç l› l›k ve plan l› l›k esa s› var d›r.

Di ğer yan dan ge zi-göz lem, ödev ha z›r la ma ve bil gi top la y›p s› n›f ta ak tar ma-tar t›ş ma ama c›y la fer dî ola rak ve ya kü çük grup lar hâ lin de reh ber siz ola rak ya p› la bi le ce ği gi bi, bir reh ber eş li ğin de de ya p› la bi lir. Bü yük grup ge zi le ri ni okul ida re siy le iş bir li ği için de ve reh ber eş li ğin de yap mak zo run lu dur. Bu hem öğ ren ci le rin gü ven li ği hem de ge zi-göz le min amaç la r› doğ rul tu sun da ve plan lan d› ğ› şe kil de yü rü tül me si aç› s›n dan önem li dir.

Reh ber gö ze ti min de ya p› la cak ge zi-göz lem de öğ ren ci yi ye rin de ve an›n da yön len dir me ve mo ti ve im kâ n› var d›r. Reh ber gö ze ti min de ol ma yan ge zi-göz lem de bun lar yok tur.

17

Rol Yap maRol yap ma da bi rey, ger çek ro lün den ve duy gu la r›n dan s›y r› l›p ken di ni bir baş ka s› n›n ye ri ne ko yar ya da

bel li bir du rum da ne ya pa ca ğ› n› ve ne ler his se de ce ği ni ha re ket ler le gös te rir. Rol yap ma, ya şan t› ya da ya l› bir stra te ji dir ve şu du rum lar da kul la n› la bi lir:

1. Tu tum la r› ve kav ram la r› gös ter me2. Top lum sal olay la r› de rin le me si ne kav ra ma3. Li der lik ve sos yal be ce ri le ri uy gu la ma 4. Ger çek du rum lar ha z›r la ma5. So run lar la baş et me stra te ji le ri plan la ma ve uy gu la maRol yap ma s› ra s›n da öğ ren ci ler duy gu la r› n› ta n›r lar ve dü şün ce le ri nin bi lin ci ne va r›r lar.

Pa nel, Mü na za ra, Aç›k Otu rum ve Fo rumPa nel de bir grup ko nuş ma c›, be lir le nen ko nu da ki dü şün ce le ri ni ve bil gi le ri ni bel li bir sü re için de s› ray la aç›k-

lar. Bu nu, din le yi ci le rin de ka t›l d› ğ› bir so ru - ce vap ve tar t›ş ma se an s› iz ler.Mü na za ra da kar ş›t gö rüş le ri sa vu nan iki grup var d›r. Grup üye le ri, ken di sa vun duk la r› dü şün ce nin doğ ru lu-

ğu nu ka n›t la ma ya ça l› ş›r lar. So nun da grup lar dan bi ri ka za n›r. Ki min ka zan d› ğ› na din le yi ci ler ka rar ve rir.Aç›k otu rum da, bir grup ko nuş ma c› bir ma sa da bir tar t›ş ma ger çek leş ti rir ler. Bu tar t›ş ma, pa nel de ki gi bi for-

mel de ğil dir ve tar t›ş ma ya din le yi ci ler ka t› la maz lar.Fo rum da bir grup ka t› l›m c› ile din le yi ci ler ken di ara la r›n da tar t› ş›r lar.Bu et kin lik le rin hep sin de et kin li ğin ama c› n› aç›k la yan, ara da bir ko nuş ma la r› özet le yen, za man la ma y›

dü zen le yen bir yö ne ti ci var d›r.

Bü yük-Kü çük Grup Tar t›ş ma s› Bü yük-kü çük grup tar t›ş ma s› tar t›ş ma yön te mi nin bö lüm le ri dir. Bü yük grup tar t›ş ma s› s› n› f›n bü tü nü nün tar-

t›ş ma ya ka t›l ma s› d›r. Bu tek nik te öğ ret men, tüm s› n› f›n ka t›l d› ğ› bir tar t›ş ma or ta m› ha z›r lar, tar t›ş ma y› yü rü tür, za man za man or ta ya at› lan fi kir le ri özet ler, de ğer len dir me le re yar d›m eder.

Kü çük grup tar t›ş ma s› ise tar t›ş ma ya her öğ ren ci nin ka t› l› m› n› sağ la mak ama c›y la s› n›f ta ki öğ ren ci le rin kü çük grup la ra bö lü ne rek bel li bir ko nu yu ay r› ay r› tar t› ş›p çö züm öne ri le ri ge liş tir dik le ri bir öğ re tim tek ni ği dir. Bü yük-kü çük grup tar t›ş ma s› tek nik le rin de öğ ret men-öğ ren ci, öğ ren ci-öğ ren ci et ki le şi mi söz ko nu su dur. Bu tek nik ler öğ ren ci le re geç miş ya şan t› la r›n dan ör nek ler ver me, bir ko nu üze rin de ken di dü şün ce le ri ni söy le me ve yo rum yap ma im kâ n› sağ lar. Böy le ce öğ ren ci le rin ana liz, sen tez ve de ğer len dir me ye te nek le ri ge li şir. Bun la r›n ya n› s› ra öğ ren ci le rin din le me, ko nuş ma, bir lik te ça l›ş ma ve eleş ti ri ye te nek le ri de ge li şir.

“‹l köğ re tim Din Kül tü rü ve Ah lâk Bil gi si Öğ re tim Prog ra m›” in ce len di ğin de bir çok ko nu nun bü yük-kü çük grup tar t›ş ma s› tek ni ği ile iş le ne bi le ce ği gö rü lür. An cak öğ ret me nin bu tek nik le ri uy gu lar ken dik kat et me si ge re ken ba z› hu sus lar var d›r. Bun lar aşa ğ› da ki gi bi s› ra la na bi lir.

1. Öğ ret men tar t› ş› la cak ko nu ya da so ru nu ön ce den be lir le me li dir.2. Bü yük grup tar t›ş ma s› ya p› la cak sa öğ ret men so ru yu so rup s› n›f ça tar t› ş›l ma s› n› is te me li dir.3. Kü çük grup tar t›ş ma s› ya p› la cak sa ay n› ko nu s› n›f ta oluş tu ru la cak grup lar hâ lin de ay r› ay r› tar t› ş›l d›k tan

son ra top lu ca tar t›ş ma ya ge çil me li dir.4. Eğer bel li bir ko nu bö lüm ler hâ lin de kü çük grup lar ta ra f›n dan ay r› ay r› tar t› ş›l d›y sa, top lu tar t›ş ma ders

bit me den mut la ka ya p›l ma l› d›r.5. Tar t›ş ma ya baş la ma dan ön ce önem li nok ta lar tah ta ya ya z›l ma l› d›r.• Tar t›ş ma n›n ama c› ne dir?• Tar t› ş›r ken han gi so ru la ra ya n›t ara na cak t›r?• Han gi tür tar t›ş ma tek ni ği se çi le cek tir?• Tar t›ş ma için ne ka dar sü re ay r› la cak t›r?• Tar t›ş ma so nun da ne ya p› la cak t›r? (so nuç la r› lis te le me, özet le me, so nuç ra po ru ha z›r la ma gi bi)6. Tar t›ş ma ya der sin ta ma m› ay r›l ma ma l› d›r.7. Öğ ren ci le rin dü şün ce ve gö rüş le ri ni ra hat söy le me le ri ne f›r sat ve ril me li dir. Öğ ren ci ler ken di di nî gö rüş ve

dü şün ce le ri ni ra hat ça ifa de ede bil me li ve ke sin lik le k› nan ma ma l› d›r lar.8. Bü tün öğ ren ci le rin tar t›ş ma ya ka t›l ma la r› sağ lan ma l› d›r.9. Bü yük grup tar t›ş ma s› n› öğ ret men, kü çük grup tar t›ş ma la r› n› ise grup baş ka n› n›n yö net me si tar t›ş ma n›n

dü zen li ve et ki li ol ma s› n› sağ lar.10. Tar t›ş ma dan ç› kan so nuç lar özet len me li ve de ğer len di ril me li dir.

Siz Ol say d› n›z Ne Ya par d› n›z?“Siz ol say d› n›z ne ya par d› n›z?” tek ni ği ile öğ ren ci, öğ ren di ği bil gi yi gün lük ha ya ta ta ş› ya bi le cek ve öğ ren-

dik le rin den il ke ler ç› ka ra bi le cek tir. Bu ne den le, bu tek nik din kültürü ve ahlak bilgisi der sin de kul la n› lan tek nik-ler den bi ri dir. Tek nik, ders te çe şit li şe kil ler de uy gu la na bi lir. Ör ne ğin, ön ce ta rih te ki bir so run ve ona o za man ge ti ri len çö züm ler bir bü tün ola rak ya da so run an la t› l›r. An cak çö züm an la t›l maz. Öğ ren ci le re so ru nu çöz mek için “Siz ol say d› n›z ne ya par d› n›z?” so ru su so ru lur.

18

Re sim Oku ma Tek ni ğiBu tek nik te, öğ ren ci le rin re sim ler üze rin de dü şün ce üret me le ri ve so run çöz me le ri is te nir. Ko nuy la il gi li

öğ ren ci le rin gö rüş le ri al› n›r. Re sim ler, öğ ren ci le re ço ğal t› la rak da ğ› t› la bi lir; bir film ara c› l› ğ›y la, pro jek si yon ya da te pe göz le gös te ri le bi lir.

Çok lu Ze kâ Uy gu la ma la r›Gard ner (Gard n›r)’›n “Çok lu Ze kâ Ku ra m›”na gö re her bi rey gö re ce li ba ğ›m s›z 8 ye te ne ğe sa hip tir. Gard ner,

bu sa y› n›n in san ye te nek le ri nin çok lu ğu nu ifa de et mek te as la ye ter li ol ma d› ğ› n›, her za man da ha faz la ze kâ alan la r› n›n ola bi le ce ği ni de be lirt miş tir. Çok lu ze kâ uy gu la ma la r› n›n s› n›f ta na s›l uy gu la na bi le ce ği ne da ir et kin-lik ler aşa ğ› da ki tab lo da ve ril miş tir.

Be yin F›r t› na s›Be yin F›r t› na s›; bir prob le mi çöz mek, bir ko nu yu net leş tir mek gi bi amaç lar la kul la n› l›r. S› n›f ta ki öğ ren ci le rin

tü mü nün ka t›l ma s› na el ve riş li ol ma s›, on la r›n ya ra t› c› l› ğ› n› teş vik et me si, der si il ginç du ru ma ge tir me si ve kul la-n›ş l› ol ma s› ne de niy le öne ril mek te dir. Uy gu la ma s› ra s›n da yer alan iş lem ler şun lar d›r:

• Bir ya da (grup bü yük se) iki sek re te rin se çi mi• Tar t›ş ma ko nu su nun ya da prob le min su nu mu• Öğ ren ci le rin tar t›ş ma ko nu suy la il gi li dü şün ce le ri ni du rak sa ma dan söy le me le ri• Sek re ter le rin söy le nen le ri kay det me le ri• Ka y›t la r›n tar t› ş›l ma s› ve de ğer len di ril me si• S› n›f ça bir so nu ca va r›l ma s›Be yin f›r t› na s› uy gu la ma s›, öğ ret men ya da ön ce den be lir le nen bir öğ ren ci ta ra f›n dan yö ne ti lir.Be yin f›r t› na s› n›n, et ki li ol ma s› ve ön ce lik li ama c› olan ya ra t› c› l› ğ› özen dir me si için; öne ri le re gül mek, alay

et mek vb. dav ra n›ş lar da bu lu nul ma ma s› na; ay r› ca, ses siz ve çe kin gen öğ ren ci le re ko nuş ma f›r sa t› ve ril me si ne özen gös te ril me li dir.

Phil lips 66J. Do nald Phil lips (J. Da n›ld Fi lips) ta ra f›n dan ge liş ti ril me si ve öğ ren ci le rin al t› şar ki şi lik grup lar da ve al t› şar

da ki ka l›k sü re ler le ça l› ş› yor ol ma s›n dan do la y› bu ad› al m›ş t›r. Bu na “v› z›l t› grup la r›” da de nil mek te dir. Uy gu la-ma s› s› ra s›n da yer alan baş l› ca iş lem ler şun lar d›r:

• S› n› f›n al t› ki şi lik grup la ra ay r›l ma s›• Her gru bun ken di için de bir li der ve sek re ter seç me si• Tar t›ş ma ko nu su nun su nu mu• Grup la r›n al t› da ki ka bo yun ca tar t›ş ma la r› ve prob le min en uy gun çö zü mü nü bul ma la r›Kar To puVe ri len bir prob lem ya da ko nu ile il gi li ola rak öğ ren ci ler ön ce tek baş la r› na dü şü nüp son ra iki, da ha son ra

dört ve se kiz ki şi lik grup lar da tar t› ş›r lar. Yön te me kar to pu den me si nin ne de ni, gru bun gi de rek bü yü me si dir. En son, grup ta ula ş› lan so nuç lar s› n› fa su nu lur.

Zekâlar Ya p› la bi le cek Et kin lik ler

Sözel/DilselOkuma, yazma, diyalog oluşturma, sözcük oyunlar›, anlatma, aç›klama yapma, dinleme, öyküleştirme, slogan bulma, özetleme, k›saltma, başka ifadeye çevirme, görüşme, kavram havuzu oluşturma, şiir yazma

Mant›ksal/MatematikselProb lem çöz me, ne den le ri ni bul ma, iliş ki le ri bul ma, fark la r› ve ben zer lik le ri bul-ma, so ru ç› kar ma, yor da ma, kar ş› laş t›r ma, for mül leş tir me, s› n›f la ma, çö züm le-me, ve ri top la ma, eleş ti rel dü şün me, ölç me, de ney yap ma

Görsel/UzamsalGra fik ler, pos ter ha z›r la ma, re sim le me, renk ler le gös ter me, gö zün de can lan d›r-ma, fo toğ raf la ma, slayt ve film gi bi gör sel araç la r› kul lan ma, ma ke ti ni yap ma, şe kil len dir me, renk len dir me, kav ram ha ri ta s› yap ma, üç bo yut lu de ney ler

Bedensel/Hareketsel Pando mim, ha re ket le an lat ma, el le ya p› lan de ney ler, dans la an lat ma, dra ma et kin lik le ri

‹çsel Yan s›t ma, duy gu la r› n› ve dü şün ce le ri ni sap ta ma, bi rey sel pro je ler, gün lük tut ma, öz de ğer len dir me, ek sik le ri ni bul ma

Doğa Do ğa ge zi le ri, göz lem, de ney, do ğa ve do ğa olay la r› n› ko nu alan araş t›r ma la r› yap ma, do ğal çev re yi ko ru ma amaç l› et kin lik ler

Müziksel/Ritmik Bes te yap ma, şar k› söy le me, mü zi kal ha z›r la ma, ko nu ya uy gun mü zik bul ma, ri tim tut ma

Kişiler Aras› Ar ka daş la r› na öğ ret me, rol yap ma, iş bir li ği ne da ya l› öğ ren me, grup ça l›ş ma s›, tar t›ş ma, ku lüp kur ma, be yin f›r t› na s› yap ma

19

Gö rev Gru buGö rev gru bun da öğ ren ci ler den bel li bir gö re vi ta mam la ma la r› is te nir. Öğ ren ci ler, il gi li duy duk la r› gö rev le ri

ye ri ne ge tir mek üze re grup la ş›r lar. Bu tek ni ğin özel li ği, her grup üye si nin ya pa ca ğ› ça l›ş ma la r›n (yö ne ti ci lik, ka y›t tut ma vb.) net ola rak ta n›m lan m›ş ol ma s› d›r. Ya p› la cak lar için öğ ret me nin bir za man çi zel ge si ha z›r la ma-s›n da ve ge rek li kay nak la r› sağ la ma s›n da ya rar var d›r.

Grup bir kez oluş tuk tan son ra öğ ren ci ler ne yi, na s›l ya pa cak la r› n› ko nu şur lar, iş bö lü mü ya par lar ve ça l›ş-ma ya ko yu lur lar. Öğ ret men, ça l›ş ma la r› dik kat li ce iz ler ve so run ç›k ma s› du ru mun da yar d›m eder. Öğ ret me nin yol gös te ri ci li ği önem li dir. Çün kü, öğ ren ci ler he def be lir le me yi, ya pa cak la r› n› plan la ma y›, na s›l iler le ye cek le ri ni, el le rin de ki kay nak la r› na s›l kul la na cak la r› n› bil mi yor ola bi lir ler.

Gö rev grup la r› ça l›ş ma la r› n›n so nuç la r› n›; can lan d›r ma ve pa nel yo luy la, ya z› l› ve ya gör sel mal ze me ler kul la na rak su nar lar. Grup için de ki ça l›ş ma la r› n› (ne ka dar kat k› yap t›k la r›, ça l›ş ma sü re ci nin et ki li li ği) de ğer len-di rir ler. Bu nu, öğ ret me nin boş luk la r› dol dur mak, an la ş›l ma yan nok ta la r› aç›k l› ğa ka vuş tur mak, önem li yer le re dik kat çek mek ama c›y la ya pa ca ğ› bir to par la ma iz ler.

Pos ter / Afiş Ha z›r la maÖğ ren ci le rin, iş le nen ko nu nun önem li nok ta la r› n› ta n› tan bir pos ter ya da afiş ha z›r la ma la r› d›r. Din Kül tü rü

ve Ah lak Bil gi si der sin de bir çok ko nu da pos ter ha z›r la na bi lir.

Baş l›k Bul maÖğ ren ci le rin, oku duk la r› bir me tin ya da iz le dik le ri ola ya baş l›k koy ma la r›, eğer baş l›k var sa baş l› ğ› de ğiş tir-

me le ri dir. Baş l›k bul ma, her ko nu da kul la n› la bi lir.

So nuç Ç› kar maÖğ ren ci le rin iş le nen ko nu da ulaş t›k la r› so nuç la r› be lir le me le ri dir. Ör ne ğin iba det ve ya ah lak ko nu la r› iş len-

dik ten son ra öğ ren ci le rin bun lar la il gi li “so nuç ola rak ... iba det sa de ce Al lah’a ya p› l›r.” bi çi min de so nuç lar ç› kar-ma la r› n›n sağ lan d› ğ› bir ça l›ş ma d›r.

Re sim le meÖğ ren ci le rin, iş le nen ko nu nun ana hat la r› n› re sim ler le an lat ma la r› d›r. Ör ne ğin yar d›m laş ma baş ta ol mak

üze re bir çok ko nu ile il gi li duy gu lar ve dü şün ce ler re sim le ne bi lir.

Ak ros tişAk ros tiş, söz cük le rin ilk harf le ri nin bir şif re kav ram, söz öbe ği ve ya cüm le ve re cek bi çim de alt al ta s› ra lan-

ma s› d›r. Ak ros tiş tek ni ği, bir ko nu nun iş le ni şin de ana dü şün ce nin öğ ren ci le re aç›k lan ma s› d›r. Bu tek nik ge nel an lam da kav ram ana li zi ve kav ram la r› öğ ren me de kul la n›l mak ta d›r. Zevk li, il gi le ri top la y› c›, ya ra t› c› l› ğ› ar t› r› c› bir tek nik tir.

Baş ka-Ters Baş kaBaş ka tek ni ği, “Ne si var?” oyu nu ola rak bi li nen ve uy gu la nan ol duk ça ko lay ve kul la n›ş l› bir et kin lik tir. Bu

tek nik te öğ ret men bir öğ ren ci yi s› n› f›n d› ş› na ç› ka r›r. S› n›f la o gün iş le nen ko nu ile il gi li bir kav ram be lir ler. Da ha son ra d› şa r› da ki öğ ren ci s› n› fa çağ r› l›r. Bu öğ ren ci s› n› fa “Ne si var?” so ru su nu so ra rak uy gu la ma y› baş la t›r. Al d› ğ› her ce va b›n ar ka s› na kav ra m› bu la na ka dar “Baş ka?” di ye so rar ve her de fa s›n da fark l› bir öğ ren ci kav-ram la il gi li ipuç la r› ve rir. Uy gu la ma, öğ ren ci kav ra m› bu lun ca ya dek de vam eder. Eğer öğ ren ci he men bu lur sa yi ne de de vam edi le bi lir.

Ters baş ka tek ni ği nin kul la n› m›n da ise öğ ret men sa de ce bir öğ ren ciy le be ra ber bir kav ram be lir ler. Son ra s› n›f bu öğ ren ci ye “Ne si var?” di ye so rar. Öğ ren ci kav ram la il gi li ipuç la r› n› s› n› fa söy ler. Her ipu cu nun ar ka s›n-dan s› n›f “Baş ka?” di ye so rar ve s› n›f kav ra m› bu la na dek et kin lik de vam eder. Kav ram öğ re ti min de, öğ re ni len kav ram la r›n tek ra r›n da çok ya rar l› bir öğ re tim tek ni ği dir.

Gö rüş me Yap maÖğ ren ci le rin bir bir le riy le ya da ger çek ya şam da ki in san lar la ko nu nun içe ri ğiy le il gi li öğ re ni len le ri ge niş le ti ci

ni te lik te yap t›k la r› ça l›ş ma d›r. Ör ne ğin ah la ki dav ra n›ş lar ko nu sun da çev re de ki il gi li ki şi ve ku rum lar la gö rü şü-le bi lir.

Pan do mim (Ses siz Oyun)Öğ ren ci le rin, ko nu nun baş l› ca kav ram ve dü şün ce le ri ni iş le yen pan do mim gös te ri le ri ha z›r la ma la r› d›r. Pan-

do mi mi iz le yen öğ ren ci ler ne an la t›l d› ğ› n› bul ma ya ça l› ş›r lar. Bu uy gu la ma, öğ ren ci le ri “Na s›l an la ta l›m?”, “Ne yi an la t› yor lar?” gi bi so ru lar la dü şün dür dü ğü ve ha re ket ge rek si nim le ri nin kar ş› lan ma s› na el ve riş li ol du ğu için ya rar l› d›r.

20

Ko lek si yon Yap maÖğ ren ci le rin, öğ ren dik le ri ile il gi li nes ne, fo toğ raf, ya z› gi bi mal ze me le ri ve bu mal ze me ler hak k›n da bil gi le ri

top la ma la r› ve sun ma la r› d›r. Öğ ren ci le rin araş t›r ma, öğ ren dik le ri ni s› n›f la ma, ay›k la ma ve sen tez le me be ce ri-le ri ni ge liş ti rir.

Ör nek Olay ‹n ce le meBu tek ni ğin ama c›; top lum da ki fark l› gö rüş le re, fark l› de ğer le re sa hip in san la r›n bir bir le riy le ko nu şa rak fark-

l› l›k lar dan kay nak la nan prob lem le ri çöz me de kul la na bi le cek le ri be ce ri le ri ka zan d›r mak t›r.Bu nun için ko nuy la il gi li ger çek olay lar se çi lir. Se çi len olay lar an la ş› l›r bir bi çim de or ta ya ko nur ve o olay la

il gi li tar t›ş ma aç› l›r.Olay aç›k lan d›k tan son ra öğ ren ci le re ör nek olay ve ola s› çö züm ler üze rin de dü şü nüp tar t›ş ma f›r sa t› ve ri lir.

Ör nek olay in ce le me sü re ci, ge nel lik le öne ri le rin tar t› ş›l ma s› ve de ğer len di ril me si ile so na erer.

Al t› Şap ka l› Dü şün me Tek ni ğiDü şün ce yi bir dü zen içe ri sin de ger çek leş ti re rek her şe yi ay n› an da yap mak ye ri ne her se fe rin de fark l› tür-

de dü şün me fa ali ye tin de bu lun ma y› sağ la mak t›r. Al t› şap ka n›n her bi ri bir çe şit dü şün me bi çi mi ni or ta ya ko yar. Bu nun için öğ ren ci le re tar t›ş ma la r› için bir ko nu ve ri lir ve öğ ren ci ler grup la ra ay r› l›r. Her grup fark l› renk te ki şap-ka n›n ge rek tir di ği dü şün ce bi çi mi ni or ta ya koy ma ya ça l› ş›r. Öğ ren ci ler baş la r›n da ha ya lî şap ka lar ta ş›r lar. Her grup, tar t› ş›l ma s› is te nen ko nu ya, ken di ba ş›n da var ol du ğu nu dü şün dü ğü şap ka n›n ge rek tir di ği yön de yak la ş›r.

Şap ka la r›n renk le ri ve bu renk le rin sem bo lü olan dü şün ce bi çim le ri şun lar d›r: Be yaz şap ka: Ta raf s›z ve ob jek tif tir. Or ta ya ko nan so ru na iliş kin ta raf tut ma dan gö rüş or ta ya ko yar.K›r m› z› şap ka: Öf ke li, tut ku lu, duy gu lu dur. Duy gu sal bir ba k›ş aç› s› ifa de eder.Si yah şap ka: Ka ram sar, olum suz, kö tüm ser dir. Bir şe yin ni çin ya p›l ma ya ca ğ› n› gö rür.Sa r› şap ka: Ay d›n l›k, olum lu, iyim ser dir. Umut la ve olum lu dü şün mey le il gi le nir.Ye şil şap ka: Ya ra ta c› dü şü nür. ‹yi lik çi dir, ye ni fi kir ler le il gi le nir.Ma vi şap ka: Se rin kan l› l› ğ› tem sil eder. Dü şün me sü re ci nin dü zen len me si ve kon tro lü ile il gi le nir. Ve ri len

ko nu hak k›n da ne bi li yo ruz? Geç miş te du rum na s›l d›? Şim di ki du rum na s›l? Ge le cek te na s›l ol ma l› d›r?

Ya ra t› c› Dra ma (Eği tim de Dra ma Uy gu la ma la r›)Eği tim de dra ma esas ola rak oyu nun ve ti yat ro nun ola nak la r› n› kul la na rak öğ ren me yi da ha ka l› c› k›l ma y›

he def le yen ve bu bağ lam da öğ ren ci yi doğ ru dan ka t› l›m c› k› lan bir an la y› şa da ya n›r. Ya şa ta rak öğ ret mek bu alan aç› s›n dan önem li bir öl çüt tür. Öğ ren me nin çe ki ci bir hâ le gel me si hem öğ re nen hem de öğ re ten aç› s›n dan önem li dir. ‹ş te bu ala n›n en önem li ya n›, öğ ren me sü re ci nin eğ len me ile bü tün leş ti ril me si ve bu sü reç te or ta ya ç› kan ener ji nin öğ ren me ey le mi ne ken di li ğin den ka zan d› r›l ma s› d›r. Dra ma n›n eği tim de kul la n›l ma s› n›n ç› k›ş nok ta s› bu dur.

Tüm ya ra t› c› dra ma et kin lik le ri öğ ren ci le rin bi rey ola rak ken di le ri ni ge liş tir me le ri ne kat k› da bu lu nur. Ay r› ca öğ ret me nin bir çok ka za n› m› iş le me si ne ola nak sağ lar. Dra ma esas ola rak ya ra t› c› l› ğa da ya n›r. Dra ma et kin lik-le ri yap t› r›r ken öğ ren ci nin ya ra t› c› l› ğ› n› des tek le mek çok önem li dir.

Söz lü Ta rihSöz lü ta rih, be lir li bir ko nu et ra f›n da, o ko nuy la il gi li ki şi ler le ya p› lan ve kay de di len söy le şi ler so nu cu or ta ya

ç› kan bil gi le ri be lir li bir sis tem içe ri sin de de ğer len dir mek tir. Söz lü ta ri hin özü nü, bir ko nu çer çe ve sin de, be lir le di-ği miz kay nak ki şi ler le ya p› lan uzun söy le şi ler oluş tur mak ta d›r. Bu ça l›ş ma, öğ ren ci le ri dün ya y› di ğer in san la r›n göz le riy le gör me ye teş vik ede rek on lar la em pa ti kur ma la r› n› sağ lar.

Söz lü ta rih ça l›ş ma s›n da ön ce lik le gö rüş me ko nu su ve gö rüş me ya p› la cak ki şi ya da ki şi ler ka rar laş t› r› l›r. Ko nuy la il gi li ön bil gi ler top la na rak gö rüş me so ru la r› ha z›r la n›r. Ka y›t ci ha z› ya da kâ ğ›t ka lem kul la n› la rak ha z›r la-nan so ru lar doğ rul tu sun da gö rüş me ya p› l›r. Gö rüş me den el de eden bil gi ler dü zen le ne rek su num ger çek leş ti ri lir.

MA TER YAL KUL LAN MAÖğ ren me or tam la r› n›n zen gin leş ti ril me si ne yö ne lik ola rak öğ re tim yön tem ve tek nik le ri ile öğ re tim ma ter yal-

le ri iç içe ve bir bir le ri ni des tek le ye cek şe kil de al› na rak kul la n›l ma l› d›r. Ka l› c› öğ ren me le rin % 50’sin den faz la-s› n›n duy ma, gör me, söy le me ve yap ma ya da ya l› ol ma s› ne de niy le s› n›f için de bu tür ma ter yal le rin kul la n› m›-n›n öne mi or ta ya ç›k mak ta d›r. Öğ ret me nin, öğ re tim ma ter yal le ri ni et ki li ve ve rim li kul la na bil me si için ye rin de, ama c› na uy gun ve eği tim içe ri ğiy le uyum lu hâ le ge tir me si ge rek mek te dir. Eği tim tek no lo ji si nin ola nak la r›n dan ya rar la n› la rak ha z›r la nan öğ re tim ma ter yal le ri ile öğ re tim yön tem ve tek nik le ri nin da ha zen gin içe ri ğe ka vuş-ma la r› sağ la na bi lir.

‹şit sel ma ter yaller olan ses ka set le ri ve CD’le ri çok et ki li eği tim araç la r› d›r. Bun la r›n yar d› m›y la s› n› fa ge ti ri-le me yen araç la r›n ses le ri, mü zik ler, din le me me tin le ri et ki li şe kil de kul la n› la bi lir.

21

ÖLÇ ME VE DE ⁄ER LEN D‹R MEÖlç me ve de ğer len dir me, eği tim-öğ re tim sü re ci nin önem li bir par ça s› d›r. Öğ ren ci le rin öğ ren me dü zey le ri

hak k›n da bil gi top la mak ve bu bil gi le ri de ğer len di re rek öğ re tim sü re ci ni ye ni den dü zen le mek için ölç me ve de ğer len dir me ça l›ş ma la r› na ih ti yaç du yu lur.

Ye ni öğ re tim prog ram la r› n›n te me li ni oluş tu ran ya p› lan d›r ma c› an la y›ş, ölç me ve de ğer len dir me de öğ ren-ci le rin bil gi, be ce ri ve tu tum la r› n› ser gi le ye bi le cek le ri çok lu de ğer len dir me ya p›l ma s› n› ge rek tir mek te dir. Bu ne den le ye ni eği tim prog ra m›n da ya z› l› yok la ma lar, çok tan seç me li test ler, eş leş tir me li so ru lar, boş luk dol dur-ma l› so ru lar gi bi ge le nek sel ölç me ve de ğer len dir me tek nik le ri nin ya n›n da, bi rey sel fark l› l›k la r› dik ka te alan al ter na tif ölç me ve de ğer len dir me tek nik le ri ne de yer ve ril miş tir. Al ter na tif ölç me ve de ğer len dir me tek nik le ri da ha ger çek çi ve öğ ren ci mer kez li dir. De ğer len dir me de sa de ce öğ ren me ürü nü de ğil, sü reç de dik ka te al›n-mak ta d›r. Al ter na tif ölç me ve de ğer len dir me tek nik le ri uy gu la n›r ken ba z› hu sus la ra dik kat et mek ge re kir. Bu tek nik ler da ha öz nel ol du ğun dan, de ğer len dir me de bir lik sağ la mak için de ğer len dir me nin han gi öl çüt le re gö re ya p› la ca ğ› n›n bir de re ce le me öl çe ği (rub ric) ile bil di ril me si ge re kir. Aşa ğ› da ba z› al ter na tif ölç me ve de ğer len-dir me tek nik le ri k› sa ca aç›k lan m›ş t›r.

Öz De ğer len dir me (Ken di ni De ğer len dir me) For muBel li bir ko nu da öğ ren ci nin ken di si ni de ğer len dir me si dir. Öğ ren ci nin, ye te nek le ri ni ken di si nin keş fet me si ni

amaç la yan, güç lü ve za y›f yön le ri ni bul ma s› na yar d›m c› olan, gü dü len me si ni ve sü re cin bir par ça s› ol du ğu nu his set me si ni sağ la yan bir yak la ş›m d›r.

Bu de ğer len dir me de öğ ren ci nin gö rüş le ri yan l› l›k gös te re bi lir. Fa kat de ne yim ka zan d›k ça tes pit le ri da ha ob jek tif ola cak t›r.

Göz lem Form la r›Öğ ren ci le rin bir ürü nü oluş tur ma da ki ha z›r l›k aşa ma la r›, ürü nün el de edil me sü re ci, bir pro je yi ve ya ça l›ş-

ma y› sun ma be ce ri si gi bi, hem ürü nün hem de sü re cin de ğer len di ril me si ge re ke bi lir. Bu gi bi du rum lar da bü tün öğ ren ci le rin stan dart bir şe kil de de ğer len di ril me si için göz lem form la r›n dan fay da la n› la bi lir. Göz lem for mu ha z›r-la n›r ken öğ ren ci den bek le nen ler dav ra n›ş ola rak lis te le nir. Öğ ren ci nin dav ra n› ş› gös te re bil me dü ze yi, uy gun olan de re ce ler den bi ri si ile eş leş ti ri lir. Ve ri len de re ce le rin top la m› al› n›p uy gun bir de re ce le me öl çe ği ile kar ş›-laş t› r› la rak öğ ren ci hak k›n da bil gi top la na bi lir.

Kav ram Ha ri ta la r›Bir ko nuy la il gi li kav ram la r›n isim le ri nin ge nel den öze le doğ ru, bir bir le ri ile iliş ki le ri ne gö re şe ma tik gös te ri mi-

ne kav ram ha ri ta s› de nir. Kav ram öğ ren me de öğ ren ci le re en ge niş kav ram ve ri le rek öğ ren ci ler den bu kav ram la il gi li alt kav ram la r› ve kav ram lar ara s›n da ki iliş ki le ri bul ma la r› is te nir. Kav ram ha ri ta la r› n›n ölç me ara c› ola rak kul la n› m› ge nel lik le ba z› kav ram la r›n ya da bağ söz cük le ri nin boş b› ra k› la rak öğ ren ci ler den ta mam la ma la r› n›n is ten me si şek lin de olur. Fark l› tür de ki kav ram ha ri ta la r› n›n pu an la ma la r› de ğiş se de ge nel lik le doğ ru ola rak yer-leş ti ri len her kav ram için 1 pu an ve ril me si uy gun bir yol dur.

Per for mans De ğer len dir me Öl çe ğiGöz lem yön te min den çok fark l› ol ma mak la be ra ber, öğ ren ci et kin li ği, uy gu la ma y› ve be ce ri le ri ge rek tir di ğin-

de per for mans de ğer len dir me öl çe ği kul la n› la bi lir.Per for mans de ğer len dir me öl çek le ri iki fark l› şe kil de dü zen le ne bi lir:1. Kon trol lis te le ri: Öğ ren ci den bek le nen per for mans gös ter ge le ri nin göz le nip göz le ne me di ği ni be lir le mek

için kul la n› l›r. Kon trol lis te sin de, göz le ne cek olan özel lik ler lis te le nir. Bu özel lik ler evet / ha y›r ya da var / yok gi bi iki ka te go ri li bir öl çe ğin uy gun olan bö lü mü nün işa ret len me si yo luy la de ğer len di ri lir.

2. De re ce le me öl çek le ri (rub ric): Per for man s› ta n›m la yan ve her han gi bir ça l›ş ma n›n pu an lan ma s› için ge liş-ti ril miş öl çüt le ri içe ren bir araç t›r. De re ce le me öl çek le rin de her bir özel li ğin han gi ara l›k ta pu an la na ca ğ› be lir til-miş tir. Göz le nen özel li ğe han gi pua n›n ve ri le ce ği, pu an la y› c› n›n tak di ri ne bağ l› d›r.

Tu tum Öl çe ğiTu tum, bi re ye at fe di len bir eği lim dir. Göz le ne bi len, or ta ya ko nan dav ra n›ş de ğil, dav ra n› şa ha z›r la y› c› bir

eği lim dir. Bu ne den le öğ ren ci le rin der se, öğ ret me ne, oku la ve ya ar ka daş la r› na kar ş› tu tu mu nun olum lu ya da olum suz olu şu, ders te ki ba şa r› dü zey le ri ni et ki le ye bi lir. Öğ ren ci le ri mi ze uy gun öğ ren me or tam la r› ha z›r lar ken olum suz tu tu ma ne den olan et ken le ri be lir le mek ve ön lem al mak ge re ke bi lir.

Tu tum la r›n öl çül me sin de en çok kul la n› lan yön tem Li kert öl çe ği dir. Li kert ti pi öl çek ler de, öl çül mek is te nen tu tum la il gi li çok sa y› da olum lu ve olum suz ifa de yer al›r. Bu ifa de ler için “Ta ma men Ka t› l› yo rum”, “Ka t› l› yo rum”, “Ka rar s› z›m”, “Ka t›l m› yo rum” ve “Ke sin lik le Ka t›l m› yo rum” bi çi min de tep ki de bu lu nu lur. Öl çek ten al› nan pua n›n bü yük lü ğü olum lu tu tu mu gös te rir ken dü şük lü ğü de olum suz tu tu mu ifa de eder. Ek ler bö lü mün de yer alan tu tum öl çe ği ni öğ re tim y› l› ba ş›n da, or ta s›n da ve so nun da s› n› f› n› za uy gu la ya bi lir, so nuç la r› n› kar ş› laş t› ra rak öğ ren ci-le ri ni zin “Din Kül tü rü ve Ah lak Bil gi si” der si ne yö ne lik tu tum la r› hak k›n da fi kir sa hi bi ola bi lir si niz.

22

Port fol yo lar (Öğ ren ci Ürün Dos ya la r›)Öğ ren ci ürün dos ya s›, öğ ren ci nin bir ya da bir kaç alan da ki ça l›ş ma la r› n›, har ca d› ğ› ça ba y›, ge çir di ği ev re le ri

gös te ren ko lek si yon dur. Öğ ren ci nin ge li şi mi ni, ve li si nin ve öğ ret men le ri nin iz le ye bil me si ne ola nak sağ la yan bir ça l›ş ma d›r. S› n›f içi et kin lik le rin bir ara ya ge ti ri lip yan s› t›l ma s›y la olu şan port fol yo, ay n› za man da hem öğ ret men hem de öğ ren ci için bir de ğer len dir me yön te mi dir.

Öğ ren ci ürün dos ya la r›, öğ ren ci nin öz di sip lin ve so rum lu luk bi lin ci ni ge liş tir mek ve ken di ken di ni de ğer len-dir me be ce ri si ka zan d›r mak için ha z›r la n›r. Müf re da ta bağ l› ola rak ger çek leş ti ri len ya z› l› ve söz lü de ğer len dir-me ler ve stan dart test ler d› ş› na ç› ka rak al ter na tif bir de ğer len dir me yön te mi ge liş tir mek amaç la n›r. Öğ ren ci ürün dos ya la r› n›n ay r› ca; öğ ren ci nin ge li şi mi ni ka n›t lar la ve da ha sağ l›k l› iz le ye bil mek, ge le cek te ki eği tim ka de me le-rin de öğ ret men le ri ne bil gi sun mak ve ›ş›k tut mak, ye te nek le ri ni ser gi le mek ve il gi alan la r› n› ge liş tir mek, ken di ça l›ş ma la r› n› de ğer len dir me si ne ve öğ ret me ne eğit sel ka rar lar ver me sin de yar d›m c› ol mak, ai le ile ile ti şi mi sağ la mak, ürün ve sü re ci de ğer len dir mek için bil gi top la ma y› sağ la mak gi bi amaç la r› var d›r.

Öğ ren ci ürün dos ya s› na han gi ürü nün ko nu la ca ğ› na ön ce lik le öğ ren ci ken di si ka rar ve rir; öğ ret me nin bu ra da ki ro lü da ha çok reh ber lik tir. Öğ ren ci ürün dos ya s›; öğ ren ci le rin ya z›l m›ş ödev le ri (tas lak ya da bit miş par ça la r›), araş t›r ma la r›, prob lem le ri ve stra te ji le ri, di yag ram la r›, fo toğ raf la r›, re sim le ri, vi de o ve ses ka y›t la r›, grup ödev le ri ve pro je le ri, öğ ret men anek dot la r›, öğ ren ci mek tup la r›, öğ ret men kon trol lis te le ri, öğ ren ci le rin zor-lan d› ğ› ve tek rar yap mak is te di ği ödev le ri, öğ ren ci nin özel lik le seç ti ği ça l›ş ma ör nek le ri gi bi ça l›ş ma la r› içe rir. Öğ ren ci le ri niz ta ra f›n dan ha z›r la na cak ürün dos ya la r› n› ek ler de ki il gi li form la r› kul la na rak de ğer len di re bi lir si niz.

De ğer li öğ ret men ler, öğ ret men ki ta b› m› z›n so nun da çe şit li ölç me araç la r› bu lun mak ta d›r. Bu araç la r› doğ-ru dan kul la na bi le ce ği niz gi bi öğ ren ci le ri ni zin dü ze yi ne uy gun şe kil de ye ni den dü zen le ye rek de kul la na bi lir si niz. Uy gu la ma so nuç la r› n›n de ğer len di ril me sin de ve ri len aç›k la ma lar dan fay da la na bi lir si niz. Ay r› ca ki tap la r› m›z da öğ ren ci ba şa r› la r› n›n de ğer len di ril me si ne yö ne lik fark l› tür de so ru lar bu lun mak ta d›r. Bu so ru la r›n ha z›r lan ma-s›n da ka za n›m lar dik ka te al›n m›ş t›r. Öğ ren ci le ri ni zin dü ze yi ne uy gun olarak haz›rlanacak ye ni so ru lar la da ba şa r› dü zey le ri hak k›n da bil gi sa hi bi ola bi lir si niz.

ÜN‹ TE SON LA RIN DA YA PI LA CAK ÇA LIŞ MA LAR1. Öğ ren ci le ri ni zin üni te ler de ön ce lik le ka zan d› r›l ma s› he def le nen de ğer le ri ka za n›p ka zan ma d›k la r› n› be lir-

le yi niz.2. Öğ ren ci le ri ni zin üni te ler de ön ce lik le ka zan d› r›l ma s› he def le nen be ce ri le ri ka za n›p ka zan ma d›k la r› n› be lir-

le yi niz.3. Öğ ren ci le ri ni zin üni te ler le il gi li yan l›ş ve ya ek sik bil gi ve an la y›ş la r› n› dü zel tip dü zelt me dik le ri ni ve ya

ta mam la y›p ta mam la ma d›k la r› n› kon trol edi niz.4. Öğ ren ci le ri ni zin, ders ki ta b›n da üni te le rin so nun da yer alan “Ken di mi De ğer len di ri yo rum” for mu nu kul la-

na rak üni te bo yun ca öğ ren dik le ri ni de ğer len dir me le ri ni sağ la y› n›z.5. Üni te ler le il gi li ek ler ara s›n da bu lu nan “Göz lem For mu”nu dol du rup de ğer len di ri niz. Bu nun için aşa ğ› da

ve ri len de ğer len dir me öl çe ği ni kul la na bi lir si niz.

“Göz lem For mu”nda her bir öğ ren ci için ver di ği niz de re ce le ri top la ya rak or ta la ma s› n› al›p öğ ren ciy le il gi li sü tu nun al t› na ya z› n›z. El de et ti ği niz so nu cun aşa ğ› da ve ri len öl çe ğin han gi ara l› ğ›n da ol du ğu nu be lir le ye rek de ğer len dir me ya p› n›z.

Her bir dav ra n› ş›n s› n›f için de ki öğ re nil me dü ze yi ni de dol dur du ğu nuz “Göz lem For mu”nu kul la na rak tes-pit ede bi lir si niz. Bu amaç la her bir ifa dey le il gi li ver di ği niz de re ce le ri top la ya rak or ta la ma s› n› al› n›z ve sa t› r›n so nun da ki or ta la ma bö lü mü ne ya z› n›z. Bul du ğu nuz de ğe rin, öl çe ğin han gi ara l› ğ›n da ol du ğu nu be lir le ye rek de ğer len dir me ya p› n›z.

1. Ör nek (Öğ ren ci): Üni tey le il gi li form da, göz le nen dav ra n›ş sa y› s› n›n 21 ol du ğu nu var sa ya l›m. U.B. ad l› öğ ren ci için ve ri len de re ce le rin top la m› 57 ol sun. Bu du rum da or ta la ma 57 ÷ 21 = 2,71 ola cak t›r. Bu na gö re öğ ren ci nin dav ra n› ş› is te ni len dü zey de ser gi le di ği söy le ne bi lir.

2. Ör nek (Dav ra n›ş): Mev cu du 20 olan bir s› n›f ta bi rin ci ifa dey le il gi li ve ri len de re ce le rin top la m› 38 ol sun. Bu du rum da or ta la ma 38 ÷ 20 = 1,90 ola cak t›r. Bu na gö re ko nu nun s› n› f›n ge ne lin de tam ola rak an la ş›l ma d› ğ› ve iş le ni şin tek rar göz den ge çi ril me si ge rek ti ği so nu cu na va r› la bi lir.

GÖZ LEM FOR MU DE ⁄ER LEN D‹R ME ÖL ÇE ⁄‹PUAN Ö⁄RENC‹ DAVRANIŞ

3 - 2,34 Öğ ren ci, dav ra n›ş la r›n bü yük bir k›s-m› n› ek sik siz ola rak gös ter mek te dir.

Davran›ş›, öğrencilerin büyük bir k›sm› eksiksiz olarak göstermektedir.

2,33 - 1,68Öğ ren ci, dav ra n›ş la r›n bir k›s m› n› gös-ter mek te, ba z› dav ra n›ş la r› tam ola rak gös te re me mek te dir.

Davran›ş›, öğrencilerin bir k›sm› göstermekte, baz› öğrenciler tam olarak gösterememektedir. Davran›şla ilgili işleniş gözden geçirilmelidir.

1,67 - 1 Öğ ren ci de dav ra n› ş›n göz len me s›k l› ğ› dü şük tür.

Dav ra n›ş, öğ ren ci le rin çok az›n da göz len mek te ya da hiç göz len me mek te dir. Dav ra n›ş la il gi li iş le-niş göz den ge çi ril me li dir.

23

ÜN

‹TE

LEN

D‹R

‹LM

İŞ Y

ILLI

K P

LAN

SÜ

RE

Ö

⁄R

EN

ME

ALA

NI

: ‹N

AN

Ç

1.Ü

N‹T

E :

D‹N

VE

AH

LAK

HA

KK

IND

A N

ELE

R B

‹L‹Y

OR

UM

?AY

HAFTAÖNER‹LEN

DERS SAAT‹

AÇIK

LAMA

LAR

KAZA

NIML

AR

1. D

inîı if

adele

rin gü

nlük

ko

nuşm

alar›m

›zda n

ered

e

ve na

s›l ku

llan›l

dığ›n›

fa

rk ed

er.

4.S

INIF

ATAT

ÜRKÇ

ÜLÜK

LE‹LG

‹L‹ KO

NULA

RÖL

ÇME V

EDE

⁄ERL

END‹

RME

ARA

D‹S‹P

L‹N A

LAN

KAZA

NIML

ARI

‹LE ‹L

İŞK‹LE

ND‹R

ME

1. G

ünlük

Kon

uşma

lar›m

›zda D

ine

‹liş

kin ‹f

adele

r

1.1.

Bism

illâhir

rahm

ânirr

ahîım

1.

2. A

llah’a

Şükü

r

1.3.

Sev

ap ve

Güna

h Kav

raml

ar›

1.4.

Dile

k ve D

ualar

›m›zd

a

Di

nîı ‹fa

deler

1.

5. S

elaml

aş›yo

ruz

KONU

LAR

Bu ün

itede

müm

kün

olduğ

unca

öğre

ncile

rin di

n ve

ahlak

hakk

ındak

i som

ut

dene

yimler

inden

hare

ketle

ko

nu sı

nırlan

dırıla

cakt

ır.Gü

nlük k

onuş

malar

›m›zd

a din

îı ifad

eler a

lt›nda

besm

ele,

şükü

r, gü

nah,

seva

p, ka

vram

- lar

›, dile

k ve

duala

rdak

i dinîı

ifad

eler ü

zerin

de

duru

lacak

t›r.

2. ka

zanım

işlen

irken

günlü

k ha

yatta

kulla

nılan

selam

laşma

ifa

deler

ine de

yer v

erile

cekt

ir.

7. kazan›m Özel Eğitim 9. kazan›m› (K›zg›nl›k, öfke vb. davranışlar› kontrol edebilme becerisi geliştirir.) ile ilişkilendirilecektir.

Bu ünitede aç›k uçlu sorularla, çoktan seçmeli, boşluk doldurmal› testlerle, tartışma, kavram haritas›, çalışma yapraklar›, sözlü ve yaz›l› anlat›m yaptırılarak, öz değerlendirme formu ve gözlem formu

kullan›larak değerlendirme yap›labilir.

1.

6. “

Kelim

e-i Te

vhit”

ve

“K

elime

-i Şe

hade

t”i

Öğ

reniy

oruz

4. D

in ha

kk›nd

a bilg

i sah

ibi

olman

›n ön

emli o

lduğu

nu

fark

eder

.2.

Dini

Öğr

enme

nin Ö

nemi

6 ve

7. k

azan

ımlar

işlen

irken

Hz

. Ebu

bekir

ve H

z. Ali

’nin

sözle

rine d

e yer

veril

ecek

tir.

Öğre

ncile

r ünit

e boy

unca

ko

nuşm

aya c

esar

etlen

dirilm

e-lid

ir. Ö

nceli

kle ve

rilec

ek

değe

rler;

doğr

uluk v

e dü

rüstl

ük, s

evgi,

sayg

ı, hoş

gö

rüdü

r. Ön

celik

le ve

rilec

ek

bece

riler

; ileti

şim ve

empa

ti, Tü

rkçe

yi do

ğru,

güze

l ve e

tkili

kulla

nmad

ır.

5. D

in ve

ahlak

kavr

amlar

›n›

tan›m

lar.

6. D

inin a

hlakl›

olma

y› ge

rekt

irdiği

ni fa

rk ed

er.

7. G

üzel

söz s

öylem

e ve g

üzel

davr

anış

serg

ileme

ye is

tekli o

lur.

2

3. D

in Gü

zel A

hlakt

›r

3.1.

Güz

el Sö

z Söy

leyeli

m

3.2.

Güz

el Da

vran

ışlar

da

Bu

lunal›

m

8. S

übhâ

neke

duas

›n› ez

bere

ok

ur ve

anlam

›n› sö

yler.

4

4. Sü

bhân

eke D

uas›

ve A

nlam›

NOT :

1. E

ğitim

öğre

tim y›

l› baş

langݍ

tarih

inin v

e iş t

akvim

inin h

er y›

l değ

işebil

eceğ

i dikk

ate al

›nara

k ünit

elend

irilm

iş y›l

l›k pl

anda

ay ve

hafta

sütun

lar› ö

rnek

olar

ak ve

rilmi

ştir.

Bu bö

lümler

y›lla

ra gö

re öğ

retm

enler

tara

f›nda

n

yenid

en dü

zenle

nece

ktir.

2. He

r ünit

enin

son d

ers s

aatle

rinde

ünite

ile ilg

ili de

ğerle

ndirm

e yap

›laca

kt›r.

EYLÜL

III

EK‹M

I II IV-

V

2 2

Ünite

nin D

eğer

lendir

ilmes

i/Bil

giler

imizi

Ölçe

lim

1. D

inîı if

adele

rin gü

nlük

ko

nuşm

alar›m

›zda n

ered

e

ve na

s›l ku

llan›l

dığ›n›

fa

rk ed

er.

1. D

inîı if

adele

rin gü

nlük

ko

nuşm

alar›m

›zda n

ered

e

ve na

s›l ku

llan›l

dığ›n›

fa

rk ed

er.

2. S

elaml

aşma

nın ile

tişim

deki

önem

ini

fark

eder

.3.

Keli

me-i

Tevh

it ve K

elime

-i Şe

hade

t’in a

nlaml

arını

açıkl

ar.

IV

2 2

III

1. K

ur’an

-› Ke

rim m

ealle

ri2.

Had

is ka

ynak

lar›

3. ‹s

lam ilm

ihâli i

le ilg

ili kit

aplar

4. ‹s

lam ta

rihi il

e ilgi

li kay

nakla

r5.

Bilg

isaya

r6.

Proje

ksiyo

n ciha

z›7.

Tepe

göz

8. A

setat

KAYN

AK,

ARAÇ

VE G

EREÇ

LER

24

ÜN

‹TE

LEN

D‹R

‹LM

İŞ Y

ILLI

K P

LAN

SÜ

RE

Ö

⁄R

EN

ME

ALA

NI

: ‹B

AD

ET

2.

ÜN

‹TE

: T

EM

‹Z O

LALI

M

AY

HAFTAÖNER‹LEN

DERS SAAT‹

KAZA

NIML

AR

1. ‹s

lam di

ninin

temizl

iğe

verd

iği ön

emin

fark

›nda

olur.

2. ‹b

adet

ile te

mizli

k ar

as›nd

a iliş

ki ku

rar.

4.S

INIF

ATAT

ÜRKÇ

ÜLÜK

LE‹LG

‹L‹ KO

NULA

RÖL

ÇME V

EDE

⁄ERL

END‹

RME

ARA

D‹S‹P

L‹N A

LAN

KAZA

NIML

ARI

‹LE ‹L

İŞK‹LE

ND‹R

ME

21.

Di

nim Te

miz O

lmam

›

‹stiyo

rKONU

LAR

AÇIK

LAMA

LAR

Bu ün

itede

konu

lar, d

inin

bede

n, giy

si, çe

vre te

mizli

ğine

verd

iği ön

em, s

ağlık

, temi

zlik

ilişkis

i ve m

anev

i temi

zlikle

sın

ırland

ırılac

aktır

.6.

kaza

nım iş

lenirk

en sö

zünd

e du

rmak

dürü

st ve

güve

nilir

olma g

ibi da

vranış

ların

mane

vi tem

izlik

olduğ

una v

urgu

ya

pılac

aktır

.Öğ

rencile

rin so

mut

dene

yimler

ini m

ümkü

n old

uğun

ca öğ

renme

-öğret

me

sürec

inde i

fade e

tmele

ri teş

vik

edile

cektir

. Dini

n tem

elini

temizl

iğin o

luştur

duğu

, tem

izliği

bir b

ütün o

larak

ele

almak

gerek

tiği v

e sağ

l›k ile

tem

izlik

aras

›nda d

oğru

dan b

ir iliş

kinin

olduğ

u vu

rgula

naca

kt›r.

Öncel

ikle v

erilec

ek de

ğerle

r; tem

izlik,

sözü

nde d

urma

k, gü

venir

lik ve

dürü

stlük

tür.

Öncel

ikle v

erilec

ek be

cerile

r; ele

ştirel

düşü

nme v

e sos

yal

kat›l›

mdır.

4. kazan›m Rehberlik 9. kazan›m› (Çevre duyarl›l›ğ›na sahip olur.) ile ilişkilendirilecektir.

3,4,5. kazan›m Sağl›k Kültürü 12, 28. kazan›mlar› (Bedenin bak›m ve korunmas›n› yapar. Sağl›kl› çevreyi oluşturabilmede öz sorumluluk geliştirir.) ile ilişkilendirilecektir.

Bu ünitede sözlü ve yaz›l› anlat›m, tart›şma, proje yaptırılarak kontrol listeleri, çal›şma yapraklar› kullanılarak (eşleştirme, boşluk doldurma, resimden bulma, doğru- yanl›ş) ve öz

değerlendirme formu ile değerlendirme yap›labilir.

8. F

âtiha

sure

sini e

zber

e ok

ur ve

anlam

›n› sö

yler.

3.

Fâtih

a Sur

esi v

e Anla

m›

3. B

eden

ve gi

ysi te

mizli

ğine

özen

göste

rir.

21.

1. B

eden

imi v

e Elbi

seler

imi

Te

miz T

utar

›m

4. Ç

evre

yi tem

iz tu

tmay

a ve

ko

ruma

ya ön

em ve

rir.

21.

2. Ç

evre

mi Te

miz T

utar

v

e Kor

urum

5. B

eden

ve çe

vre

temizl

iğinin

sağl›

k aç

›s›nd

an ön

emini

aç›kl

ar.

21.

3. Te

mizli

k Sağ

lığım

İçin

Önem

lidir

6. M

anev

i temi

zliğin

ne

olduğ

unu k

avra

r.7.

Alla

h’›n s

evgis

ini

kaza

nmad

a tem

izliği

n ön

emini

yoru

mlar

.2

2.

Sözü

nde D

urma

k, Dü

rüst

ve

Güve

nilir

Olma

k

I

KASIM

II III IV

ARALIK

I II2

Ünite

nin D

eğer

lendir

ilmes

i /

Bilgil

erim

izi Ö

lçelim

1. K

ur’an

-› Ke

rim m

ealle

ri2.

Had

is ka

ynak

lar›

3. ‹s

lam ilm

ihâli i

le ilg

ili kit

aplar

4. ‹s

lam ta

rihi il

e ilgi

li ka

ynak

lar5.

Bilg

isaya

r6.

Proje

ksiyo

n ciha

z›7.

Tepe

göz

8. A

setat

KAYN

AK,

ARAÇ

VE G

EREÇ

LER

I.YA

ZILI

YOKL

AMA

25

ÜN

‹TE

LEN

D‹R

‹LM

İŞ Y

ILLI

K P

LAN

SÜ

RE

Ö

⁄R

EN

ME

ALA

NI

: HZ

.MU

HA

MM

ED

(S

.A.V

.)

3. Ü

N‹T

E :

HZ

.MU

HA

MM

ED

’‹ T

AN

IYA

LIM

AY

HAFTAÖNER‹LEN

DERS SAAT‹

KAZA

NIML

AR

1. H

z. Mu

hamm

ed’in

doğd

uğu

çevr

enin

dinîı, s

osya

l ve

ekon

omik

özell

ikler

ini

örne

kler v

erer

ek aç

›klar

.

4.S

INIF

ATAT

ÜRKÇ

ÜLÜK

LE‹LG

‹L‹ K

ONUL

ARÖL

ÇME V

EDE

⁄ERL

END‹

RME

ARA

D‹S‹P

L‹N A

LAN

KAZA

NIML

ARI

‹LE ‹L

İŞK‹LE

ND‹R

ME

21.

Hz.

Muha

mmed

’in

Do

ğduğ

u Çev

reyi

Tan›y

al›m

KONU

LAR

AÇIK

LAMA

LAR

Bu ün

itede

Hz.

Muha

mmed

’in ço

cuklu

k ve g

ençli

k hay

atı

gene

l hatl

arı il

e ele

alına

cakt

ır (Ö

zellik

le on

un ço

cuklu

k ve

genç

lik yı

lların

daki

davr

anışl

arı e

le alı

naca

ktır.

).Bu

ünite

işlen

irken

gülün

, Hz.

Muha

mmed

sevg

isinin

se

mbolü

oldu

ğu vu

rgula

n›r. E

tkinl

ikler

yap›l

›rken

mü

mkün

oldu

ğunc

a Hz.

Muha

mmed

’in ha

yat›

4. s›

n›f öğ

renc

ilerin

in ka

vray

abile

ceği

şema

larla

veril

meye

çal›ş

›laca

kt›r.

Hz

. Muh

amme

d’in ç

ocuk

lukve

genç

lik y›

llar›n

daki

erde

mli d

avra

n›şlar

› ise s

omut

ör

nek o

laylar

veril

erek

ele a

l›nac

akt›r

. 6.

kaz

anım

işlen

irken

“Kev

ser”

in bir

diğe

r anla

mınd

a bo

lluk,

bere

ket v

e nas

ibin ç

oğalm

ası a

nlaml

arına

ge

ldiğin

e ve A

llah’ı

n, Hz

. Pey

gamb

ere p

ek ço

k nim

etler

ve

rdiği

ne bu

nime

tlerd

en bi

rinin

de H

z. Pe

ygam

ber’i

n ne

slini

deva

m ett

iren H

z. Fa

tıma o

lduğu

na ye

r ver

ilece

k-tir

.Bu

ünite

, Hz.

Muha

mmed

’in ha

yat› v

e doğ

duğu

sosy

al çe

vre d

ikkate

al›na

rak k

rono

lojik

olara

k işle

nir.

Önce

likle

veril

ecek

değe

rler;

sevg

i ve s

ayg›,

doğr

uluk v

e dü

rüstl

ük, a

dalet

, söz

ünde

durm

aktır

.Ön

celik

le ve

rilec

ek be

ceril

er; m

ekân

, zam

an ve

kr

onolo

jiyi a

lg›lam

a, ile

tişim

ve em

pati,

araş

t›rma

dır.

Bu ünitede sözlü ve yaz›l› sunum, sergileme, k›sa ve uzun cevapl› sorular, kavram haritalar› ve kendini değerlendirme ölçeği kullan›larak değerlendirme yap›labilir.

2. H

z. Mu

hamm

ed’in

aile b

üyük

lerini

tan›r

.2

2. H

z. Mu

hamm

ed’in

Aile

Büyü

klerin

i Tan

›yal›m

3. H

z. Mu

hamm

ed’in

do

ğumu

, çoc

ukluk

ve

genç

lik y›

lların

ı öze

tler.

2

3. H

z. Mu

hamm

ed’in

Doğ

umu,

Çocu

kluk v

e Gen

çlik Y

›llar›

4. H

z. Mu

hamm

ed’in

çocu

kluk

ve ge

nçlik

y›lla

r›nda

ki er

deml

i dav

ran›ş

lar›nd

an

örne

kler v

erir.

5. H

z. Mu

hamm

ed’in

çocu

kluk

ve ge

nçlik

y›lla

r›nda

ki da

vran

›şlar

›n› ke

ndi

haya

t›yla

ilişkil

endir

ir.

4. H

z. Mu

hamm

ed’in

Çocu

kluk

ve G

ençli

k Y›lla

r›nda

ki Er

deml

i Dav

ran›ş

lar›

6. K

evse

r sur

esini

ezbe

re

okur

ve an

lam›n›

söyle

r.4

5. Ke

vser

Sure

si ve

Anla

m›

ARALIK OCAK

III IV I

II-III

II-III

ŞUBAT

Ünite

nin D

eğer

lendir

ilmes

i /

Bilgil

erim

izi Ö

lçelim

4

1. K

ur’an

-› Ke

rim

meall

eri

2. H

adis

kayn

aklar

›3.

‹slam

ilmihâ

li ile

ilgili

kitap

lar4.

‹slam

tarih

i ile i

lgili

kayn

aklar

5. B

ilgisa

yar

6. Pr

ojeks

iyon c

ihaz›

7. Te

pegö

z8.

Ase

tatKAYN

AK,

ARAÇ

VE G

EREÇ

LER

II.YA

ZILI

YOKL

AMA

26

ÜN

‹TE

LEN

D‹R

‹LM

İŞ Y

ILLI

K P

LAN

SÜ

RE

Ö

⁄R

EN

ME

ALA

NI

: KU

R’A

N V

E Y

OR

UM

U

4. Ü

N‹T

E :

KU

R’A

N-I

KE

R‹M

’‹ T

AN

IYA

LIM

AY

HAFTAÖNER‹LEN

DERS SAAT‹4.

SIN

IF

ATAT

ÜRKÇ

ÜLÜK

LE‹LG

‹L‹ KO

NULA

RÖL

ÇME V

EDE

⁄ERL

END‹

RME

ARA

D‹S‹P

L‹N A

LAN

KAZA

NIML

ARI

‹LE ‹L

İŞK‹LE

ND‹R

ME

1

AÇIK

LAMA

LAR

Bu ün

itede

konu

lar K

ur’an

-ı Ke

rim’in

ind

iriliş

inden

kitap

hâlin

e geti

rilişi

ne ve

ço

ğaltıl

masın

a kad

arki

süre

ç, ay

rıntıla

ra

inilm

eden

gene

l olar

ak el

e alın

acak

ve K

ur’an

-ı Ke

rim ay

et, su

re ve

cüz g

ibi öz

ellikl

eriyl

e şek

il aç

ısınd

an ta

nıtıla

cakt

ır.Ku

r’an-

› Ker

im’in

iniş

süre

ciyle

ilgili

zama

n şe

ridi o

luştu

rulac

akt›r

.3.

kaza

nım iş

lenirk

en H

z. Ali

’nin K

ur’an

’a hiz

metle

rine v

e katk

ıların

a da y

er ve

rilec

ektir

. Öğ

renc

ilerin

somu

tden

eyim

lerind

en m

ümkü

n old

uğun

ca ya

rarla

n›lac

akt›r

.Ön

celik

le ve

rilec

ek de

ğerle

r; sa

yg›, h

oşgö

rü,

bilim

sellik

tir.

Önce

likle

veril

ecek

bece

riler

; pro

blem

çözm

e, ar

aşt›r

ma, T

ürkç

eyi d

oğru

, güz

elve

etkil

i ku

llanm

a,Ku

r’an-

› Ker

im m

ealik

ullan

madır

.

Bu ünitede sözlü ve yaz›l› anlat›m, kavram haritas›, k›sa cevapl› sorular ve çoktan seçmeli testler ile değerlendirme yap›labilir.

1

KAZA

NIML

AR

1. K

ur’an

’›n, A

llah

taraf

›ndan

insa

nlara

gö

nder

ilen s

on ve

evre

nsel

bir ki

tap ol

duğu

nu aç

ıklar

.

2. K

ur’an

’›n

Hz.M

uham

med’e

indir

iliş

süre

cini ö

zetle

r.

3. K

ur’an

’›n ki

tap hâ

line

ge

tirilm

esi v

e çoğ

alt›lm

as›

ile ilg

ili sü

reci

aç›kl

ar.

4. K

ur’an

’›n iç

düze

nine

ilişkin

ayet,

sure

ve cü

zün

anlam

lar›n›

kavr

ayar

ak

Kur’a

n’dan

bunla

ra ili

şkin

örne

kler g

öster

ir.

5. H

z. Lo

kman

’ın

öğüt

lerind

en çı

karım

larda

bu

lunur

.

1. So

n ‹lah

îı Kita

p

Kur’a

n-› K

erim

KONU

LAR

2. Ku

r’an-

› Ker

im’in

Hz. M

uham

med’e

‹ndir

ilişi

3. Ku

r’an-

› Ker

im’in

Kita

p Hâ

line G

etiril

mesi

ve

Çoğa

lt›lma

s›

4. Ku

r’an-

› Ker

im’in

‹ç D

üzen

i

4.1.

Aye

t

4.2.

Sur

e

4.3.

Cüz

5. Bi

lge İn

san:

Hz. L

okma

n

ŞUBAT MART

IV I

Ünite

nin D

eğer

lendir

ilmes

i /

Bilgil

erim

izi Ö

lçelim

II III

2 22

1. K

ur’an

-› Ke

rim m

ealle

ri2.

Had

is ka

ynak

lar›

3. ‹s

lam ilm

ihâli i

le ilg

ili kit

aplar

4. ‹s

lam ta

rihi il

e ilgi

li kay

nakla

r5.

Bilg

isaya

r6.

Proje

ksiyo

n ciha

z›7.

Tepe

göz

8. A

setat

KAYN

AK,

ARAÇ

VE G

EREÇ

LER

27

ÜN

‹TE

LEN

D‹R

‹LM

İŞ Y

ILLI

K P

LAN

SÜ

RE

Ö

⁄R

EN

ME

ALA

NI

: AH

LAK

5.

ÜN

‹TE

: S

EV

G‹,

DO

ST

LUK

VE

KA

RD

EŞ

L‹K

AY

HAFTAÖNER‹LEN

DERS SAAT‹

4.S

INIF

ATAT

ÜRKÇ

ÜLÜK

LE‹LG

‹L‹ K

ONUL

AR

DERS

‹Ç‹ V

ED‹

⁄ER

DERS

LERL

E‹Lİ

ŞK‹LE

ND‹R

ME

ÖLÇM

E VE

DE⁄E

RLEN

D‹RM

E

ARA

D‹S‹P

L‹N A

LAN

KAZA

NIML

ARI

‹LE ‹L

İŞK‹LE

ND‹R

ME

2Bu

ünite

de ge

nelde

sevg

i, do

stluk

ve ka

rdeşl

ik, öz

elde

İslam

dinin

in bu

değe

rlerle

iliş

kisi k

urula

cak v

e öğ

rencile

r kon

uştur

ulara

k on

ların

somu

t den

eyim

lerin-

den y

arar

lanıla

caktı

r.Ku

r’an’d

an Al

lah’›n

sevg

isini

ifade

eden

isim

ve s›

fatlar

›na

ilişkin

örne

kler v

e Hz.

Muha

mmed

’in “‹

man

etmed

ikçe c

enne

te gir

emez

siniz.

Birb

irinizi

sev

medik

çe de

im

an et

miş o

lmaz

s›n›z.

” gib

i had

isleri

kulla

n›lac

akt›r

. Ön

celikl

e veri

lecek

değe

rler;

sevgi,

bar›ş

, kar

deşlik

, do

stluk

, güv

en, s

amim

iyettir

.Ön

celikl

e veri

lecek

becer

iler;

eleşti

rel dü

şünm

e, ar

aşt›r

ma,

sosy

al ka

t›l›md

ır.

2 2 2 4

KAZA

NIML

ARAÇ

IKLA

MALA

R

1. Se

vmen

in ve

sevil

menin

bir

ihtiya

ç oldu

ğunu

fark

eder.

2. Se

vgini

n yar

at›lm

›şlar›n

ha

yatla

r›n› s

ürdü

rmed

eki

ön

emini

açıkl

ar.

3. Se

vgini

n Alla

h tar

af›nd

an

ins

ana v

erilen

bir n

imet

olduğ

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

4. Se

vgi if

adesi

olan

da

vranış

lara ö

rnek

ler ve

rir.

5. All

ah’›n

yara

tt›klar

›n›

sevdiğ

ine da

ir ör

nekle

r

verir

.

6. Se

vgini

n dos

tluk v

e ka

rdeşl

ik ba

k›m›nd

an

ön

emini

irde

ler.

7. ‹sl

am’da

sevg

i ve b

ar›ş›n

ön

emini

örne

kleri

ile

aç›kl

ar.

8. Do

stça v

e kar

deşçe

ya

şama

ya öz

en gö

sterir

.

1. Se

vmek

ve Se

vilme

k Bir

‹htiy

açt›r

KONU

LAR

2. Se

vgi A

llah’›

n Bize

Verd

iği B

ir Ni

metti

r

3. Al

lah Ya

ratt›

klar›n

› Sev

er

4. D

ostlu

k ve K

arde

şliğin

n Te

meli S

evgid

ir

5. ‹s

lam D

ini D

ostça

ve

Kard

eşçe

Yaşa

may›

Öğüt

ler

Ünite

nin D

eğer

lendir

ilmes

i /

Bilgil

erim

izi Ö

lçelim

1. kazan›m için 9. Atatürk’ün insan sevgisi ve evrensellik konular›ndaki görüşleriAç›klama: Atatürk’ün insan sevgisine verdiği önem, Atatürk’ün insanlar›n kin ve

nefretten uzaklaşacak şekilde eğitilmelerini istediği, Atatürk’ün bar›şa verdiği önemin temelinde insan sevgisinin yer ald›ğ› aç›klanarak Atatürk’ün insan sevgisi ile ilgili

görüşlerinden örnekler verilecektir.

8. kazan›m ile Özel Eğitim “10. Başkalar›yla olumlu ilişkiler kurar.” ve Rehberlik “4. ‹nsanlar›n fikirlerine, ilgilerine ve duygular›na sayg›

gösterir.” kazan›mlar ilişkilendirilecektir.

Bu ünitede tart›şma, sözlü ve yaz›l› anlat›m, görselleştirme, araşt›rma kâğ›tlar›, sergileme ve akran değerlendirme formu ile kendini değerlendirme ölçeği kullan›larak değerlendirme yap›labilir.

N‹SAN

IV V I II III-

IV

MART

I.YA

ZILI

YOKL

AMA

1. Ku

r’an-›

Kerim

mea

lleri

2. Ha

dis ka

ynak

lar›

3. ‹sl

am ilm

ihâli i

le ilg

ili kit

aplar

4. ‹sl

am ta

rihi il

e ilgi

li kay

nakla

r5.

Bilgis

ayar

6. Pr

ojeks

iyon c

ihaz›

7. Te

pegö

z8.

Aseta

t

KAYN

AK,

ARAÇ

VE G

EREÇ

LER

28

ÜN

‹TE

LEN

D‹R

‹LM

‹Ş Y

ILLI

K P

LAN

SÜ

RE

Ö

⁄R

EN

ME

ALA

NI

: D‹N

VE

KÜ

LTÜ

R

6. Ü

N‹T

E :

A‹L

E V

E D

‹N

AY

HAFTAÖNER‹LEN

DERS SAAT‹

4.S

INIF

ATAT

ÜRKÇ

ÜLÜK

LE‹LG

‹L‹ K

ONUL

ARÖL

ÇME V

EDE

⁄ERL

END‹

RME

ARA

D‹S‹P

L‹N A

LAN

KAZA

NIML

ARI

‹LE ‹L

İŞK‹LE

ND‹R

ME

21.

Aile

Toplu

mun T

emeli

dir

KONU

LAR

AÇIK

LAMA

LAR

Bu ün

itede

konu

lar ai

lenin

önem

i, aile

içi il

etişim

ve

İslam

dinin

in ail

e ile

ilgili

öğüt

leriyl

e sın

ırlan

dırıla

cak v

e öğr

encil

erin

geçm

iş de

neyim

lerind

en ya

rarla

nılac

aktır

.S›n

›f içi

nde a

ile bi

reyle

rini k

aybe

tmiş

çocu

klar›n

da

olab

ilece

ği dik

kate

al›na

rak o

nlar›n

ps

ikoloj

isini

bozm

ayac

ak bi

r has

sasiy

etle

yakla

ş›lma

l›d›r.

4. ka

zanım

işlen

irken

Hz.

Ali ve

Cafe

r-i Sa

dık’ın

sö

zlerin

e de y

er ve

rilec

ektir

.Bu

ünite

de di

nimizi

n kad

ına, ç

ocuğ

a kar

şı şid

det

ayrım

cılık

ve he

r tür

lü ist

ismar

i yas

aklad

ığına

vu

rgu y

apılır

.S›n

›fta f

arklı

prob

lemler

e sah

ip ya

da an

ne

baba

sı bo

şanm

ış fa

rkl› p

roble

mler

e sah

ip

öğre

ncile

r oldu

ğu da

ima d

ikkate

al›na

cakt

›r.Ön

celik

le ve

rilec

ek de

ğerle

r; se

vgi, s

ayg›,

gü

ven,

aile b

irliği

ne ön

em ve

rme,

daya

nışma

, şe

fkat,

payla

şma,

özve

ri, ho

şgör

ü, an

lay›ş,

so

ruml

uluk,

duya

rl›l›k

tır.

Önce

likle

veril

ecek

bece

riler

; ileti

şim ve

empa

ti, pr

oblem

çözm

edir.

2. An

ne ve

Bab

am B

enim

‹yi

liğim

i ‹ster

3. Ka

rdeş

lerim

le ‹yi

Geç

inirim

24.

Ailem

izde B

irbiri

mize

Sayg

› Gö

sterir

, Yar

d›m Ed

eriz

25.

Ailem

izde B

irbiri

mizi

Anlam

al›y›z

ve So

runla

r›m›z›

Bir

likte

Çözm

eliyiz

1. kazan›m, ‹nsan Haklar› ve Vatandaşl›k “30. Aile kavram›n›n önemini fark eder.”, 5. kazan›m, ‹nsan Haklar› ve Vatandaşl›k “14. sorumluluklar›n› evde ve okulda yerine getirir.”

kazan›m› ile ilişkilendirilecektir.

Bu ünitede tartışma, aç›k uçlu sorular, görselleştirme, araşt›rma kâğ›tlar›, sergileme ve akran değerlendirme formu ile kendini değerlendirme ölçeği

kullan›larak değerlendirme yap›labilir.

KAZA

NIML

AR

1. A

ilenin

bire

y ve t

oplum

içi

n öne

mini

aç›kl

ar.

2. A

nne v

e bab

alar›n

ço

cukla

r›n›n

iyiliğ

ini

isted

iğinin

fark

›nda o

lur.

3. K

arde

şleriy

le iyi

ge

çinme

ye is

tekli o

lur.

4. A

ilede

ki se

vgi, s

ayg›

ve

yard

›mlaş

man›n

aile

mutlu

luğun

daki

önem

ini

açıkl

ar.

5. A

ile iç

inde k

endi

soru

mlulu

klar›n

› yer

ine

getir

meye

istek

li olur

.6.

Aile

bire

ylerin

in bir

birler

ini an

lamala

r›n›n

önem

ini aç

ıklar

.7.

Sor

unlar

›n› ai

le bir

eyler

i ile

birli

kte ç

özer

.

8. K

ad›nl

ara v

e çoc

uklar

a yö

nelik

olum

suz t

utum

ve

davr

anışl

ar›n

etkile

rini f

ark

eder

.9.

‹slam

dinin

in ail

e hay

at›na

iliş

kin pr

ensip

lerini

açıkl

ar.

26.

Aile

‹çi ‹li

şkile

re Yö

nelik

‹slam

’›n Ö

ğütle

ri

MAYIS HAZ‹RAN

I II III IV III

2 2

II.YA

ZILI

YOKL

AMA

Ünite

nin D

eğer

lendir

ilmes

i /

Bilgil

erim

izi Ö

lçelim

1. K

ur’an

-› Ke

rim m

ealle

ri2.

Had

is ka

ynak

lar›

3. ‹s

lam ilm

ihâli i

le ilg

ili kit

aplar

4. ‹s

lam ta

rihi il

e ilgi

li ka

ynak

lar5.

Bilg

isaya

r6.

Proje

ksiyo

n ciha

z›7.

Tepe

göz

8. A

setat

KAYN

AK,

ARAÇ

VE G

EREÇ

LER

29

Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

29

1. Ko nu la rı iş le me ye geç me den ön ce öğ ren ci le ri ni ze üni te nin adı nı söy le yi niz. Ko nu lar hak kın da ge nel ola rak ta nı tı cı ni te lik te bil gi ler ve ri niz. Bu üni te nin din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de ki öne mi ve ye riy le il gi li açık la ma-lar ya pı nız ve ka za nım la rı ger çek leş tir me le ri du ru mun da ne le ri ba şa ra bi le cek le ri hak kın da on la rı teş vik edip ce sa-ret len di ri niz.

2. Bu üni te de öğ ren ci le re doğ ru dan ve ri le cek de ğer-ler, doğ ru luk ve dü rüst lük, sevgi, saygı, hoşgörüdür. Adı ge çen de ğer le rin han gi ko nu da, han gi et kin lik ler le ve ri le bi-le ce ği üni te ka za nım la rı nın iş le ni şin de be lir til miş tir. De ğer-ler öğ ren ci le re il gi li ka za nım la rın iş len di ği ko nu lar da sı nıf içi ve sı nıf dı şı ya pı la cak et kin lik ler le ve ril me li dir.

3. Bu üni te de öğ ren ci le re ka zan dı rı la cak be ce ri ler; ile ti şim ve em pa ti, Türk çe yi doğ ru, gü zel ve et ki li kul-lan ma dır. Adı ge çen be ce ri le rin han gi ka za nım la rın iş le-ni şin de ve ri le bi le ce ği be lir til miş tir. Bu bö lüm ler üze rin de önem le du ra rak öğ ren ci le ri ni zin be ce ri le ri ka zan ma la rı nı sağ la yı nız.

4. Üni te bo yun ca aşa ğı da ki açık la ma la ra dik kat et me niz üni te nin ka za nım la rı nın ger çek leş me si açı sın dan önem li dir:

• Bu üni te de müm kün ol du ğun ca öğ ren ci le ri ni zin din ve ah lak hak kın da ki so mut de ne yim le rin den ha re-ket le ko nu sı nır lan dı rı la cak tır.

• Gün lük ko nuş ma la rı mız da di nî ifa de ler al tın da bes me le, şü kür, gü nah, se vap kav ram la rı, di lek ve dua-lardaki di nî ifa de ler üze rin de du ru la cak tır (1. kazanım).

6 ve 7. kazanımlar işlenirken Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ali’nin sözlerine de yer verilecektir.

• Öğ ren ci ler üni te bo yun ca ko nuş ma ya ce sa ret len di ril me lidir.

5. Öğ ren ci le ri niz bu üni te nin ka za nım la rı ile il gi li bazı deneyimlere sahip ola bi lir ler. Üni te sü re sin ce bun lar dan da ya rar la na bi lir si niz:

• Ken di le ri ne bes me le siz iş yap ma ma la rı söy len miş ola bi lir.

• Ye mek ten ve ya su iç tik ten son ra “Al lah’a şü kür.” de me le ri ge rek ti ği söy len miş ola bi lir.

• De de si ve ya ya kınları “Süb hâ ne ke du ası nı oku.” de miş ola bi lir ler.

6. Bu üni te nin son ka za nı mıy la öğ ren ci le rin Süb hâ ne ke du ası nı ez be re oku yup duanın an la mı nı söy le-me le ri he def len miş tir. Bu ne den le dua yı ez ber le me le ri için öğ ren ci le ri ni zi başlangıçta bil gi len di ri niz. Üni te bi ti min de de ez be re oku yup an la mı nı söy le me le ri ni sağ la yı nız. Bu nu ya par ken öğ ren ci le ri ni zin bi rey sel fark-lı lık la rı nı göz önün de bu lun du ru nuz.

7. Ka za nım lar la il gi li ko nu la rı iş le me ye baş la ma dan ön ce öğ ren ci le ri ni ze, üni te ka pa ğın da ve ril miş olan ha zır lık ça lış ma la rın dan ka za nım la il gi li olan la rı yap tı rı nız. Der se ha zır lık ni te li ğin de ki bu ça lış ma yı ya par ken ders ki ta bında her ko nu için ve ri len “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün den de ya rar la nı nız.

ÜNİTE SÜRECİNDE

9

ÜN TEM ZE HAZIRLANALIM

1. “Hamdol sun.” ve “Al laha ü kür.” söz le ri nin ne re ler de ve ne za man kul la n›l d› › n› ara t› ra rak def te ri ni ze ya z› n›z.

2. “Se vap” ve “günah” kav ram la r› n›n an lam la r› n› söz lük ve an sik lo pe di ler den ö re niniz.

3. Günlük konu malar n zda kulland n z selamla ma ifadelerini defterinize listeleyiniz.

4. “Din” ve “ah lak” kav ram la r› n›n an lam la r› n› sözlük ve ansiklopedilerden bu la rak def te ri ni ze ya z› n›z.

9

30

1.Ünite

11

Besmeleyle ba lar›m,‹ lerime her zaman.Güç bulur, kuvvet bulur,Damarlar›mdaki kan.

Her bir zararl› eyden,Korur seni Bismillâh.Bismillâh diyen kulu,Her zaman sever Allah.

Allah ad›yla ba la,Yeme ini yerken.Büyük küçük herkese,Sözlerini diyorken.

Bismillâh

Ahmet EFESevgi Çiçe i, s. 3.

Her i i mi ze bes me le çe ke rek ba la-r›z. Ör ne in; ye mek yer ken, su içer ken, ara ba ya bi ner ken, evi mi ze gi rer ken, ge ce le yin uyu mak için ya ta a ya tar ken, sa bah le yin ya tak tan kal kar ken, oku la gi der ken bes me le çe ke riz (1. Foto raf).

Bize sonsuz nimetler veren Allah’ m z çok severiz. Bunun için her i imize ba -larken onun ad n anar, besmele çekeriz. Böyle yaparak Allah’a s n r, yapaca -m z i lerde ba ar l olabilmek için ondan yard m dilemi oluruz. Çünkü besmele çekmenin bize Yüce Allah’ n efkat ve merhame-tini kazand raca na inan r z.

Pey gam be ri miz, bes me le yle ba lanan i lerin ba ar l ; ye ni len ye me in de be re ket li ola ca › n› ha ber ver mi tir.1 Kur’an-› Ke rim’de de Yü ce Al lah, “Rab b’i nin ad› n› an ve bü tün ben li in le ona yö nel.”2 bu yu ra rak i le ri mi ze dai ma bes me leyle ba la ma m› z› is te mi tir.

Dinimiz i lerimize besmeleyle ba lamam z istemektedir. Dinimizin buyruklar na uyarak i lerimize besmeleyle ba lamal y z. Besmeleyle ba lanan i lerin ba ar yla sonuçlanaca na inanmal y z. Yüce Allah’ n, besmele çekerek kendisini ananlara yar-d m edece ini unutmamal y z. Bu ne den le i leri mi ze “Bis mil lâ hir rah mâ nir ra hîm.” di ye rek ba la ma l› y›z.

Tamamlayal›mVerilen örnekten hareketle kutucuklardaki noktal› yerleri tamamlay n z.

1. Foto raf: Yeme e ba larken besmele çekeriz.

.............................. ..............................

.............................. ..............................

.............................. ..............................

Ne zamanbesmele çekerim?

Arabaya binerken

• iire göre besmele nerelerde ve niçin çekilir? Belirtiniz.

1. Buhari, Sahih, Et’ime, 23.2. Müzzemmil suresi, 8. ayet.

10

“Bismillâh.” ya da “Bismillâhirrahmânirrahîm.” ifadelerini nerelerde kullan yorsunuz?

Gün lük ya an t› m›z da çev re miz de ki in san lar la çe it li ko nu lar da ko nu u ruz. Ba zen oy na d› › m›z oyun dan, ba zen ai le miz den, ba zen de ders le ri miz den söz ede riz. Bu ko nu ma la r› m›z s› ra s›n da dinle ilgili bir çok söz cük ve de yim kullan r z. “‹n al lah”, “ma al-lah”, “Al lah ko ru sun.”, “Al lah rah met ey le sin.”, “Al lah sa b›r l› kul u nu se ver.”, “Al lah›n› se ver sen”, “Hamdol sun.”, “Allah raz› olsun.” bun lar dan ba z› la r› d›r.

1. Günlük Konu malar›m›zda Dine ‹li kin ‹fadeler

Günlük konu malar n zda, dinle ilgili oldu unu dü ündü ünüz ifadeler nelerdir? Arkada lar n zla payla n z.

Gün lük ko nu ma la r› m›z da kulland› ›m›z söz cük, de yim ve ata sö zleri aras nda dinle ilgili ifadelerin bulunmas di nin ya a m› m›z da önem li bir yeri ol du u nu gös te rir. Bu ifa-de le rin an lam la r› n› ve ne re de, ni çin, na s›l kul la n›l d›k la r› n› ö ren me miz, di ni do ru an la-ma m› za kat k› sa lar. Bu nedenle gün lük ko nu ma la r› m›z da kul lan d› › m›z bu ifa de le r hakk nda bilgi edinmeliyiz.

1.1. Bismillâhirrahmânirrahîm

“Bis mil lâ hir rah mâ nir râ hîm.” günlük konu malar m zda en çok kulland m z dinî ifadelerdendir. Bu söz, “Esirgeyen ve ba layan Allah’ n ad yla.” anlam na gelir. Dinimiz, i lerimize Allah’ n ad yla ba lamam z ister. Bu ifadeyi kullanarak dini-mizin iste ini yerine getirir, i lerimize Allah’ n ad yla ba lad m z belirtiriz. Evlerimize ve i yerlerimize de bu ifadenin Arapças n n yaz l oldu u levhalar asar z (1. Resim). “Bismillâhirrahmânirrahîm.” ifadesine Türkçemizde “besmele” ad verilir. Bu ifadenin söylenmesine de “bes-mele çekmek” denir. “Bis mil lâ hir rah mâ nir râ him.” ifadesi bazen k salt larak “Bismillâh.” eklinde söylenir. Böyle söylendi inde “Allah’ n ad yla” anlam na gelir. 2. Resim: Besmelenin Arapça yaz›l› ›

Allah raz› olsun, evlad›m.

1. Resim: Günlük konu malar m zda iyilik yapan ki ilere dua ederiz.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu yö nel te rek gün lük ko nuş ma la-rı mız da kul lan dı ğı mız di nî söz cük ve de yim le ri fark et me le ri ni sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 10. say fa da ki ko nu nun ilk pa rag ra fı nı okumalarını ve “1. Resim”i in ce-le me le ri ni is te ye rek onlara dü şün ce le ri ni ar ka-daş la rıy la pay laş ma la rı nı söyleyiniz.

3. Öğ ren ci le ri niz den ko nu nun ikin ci pa rag-ra fı nı oku ma la rı nı is te yip on la ra “Gün lük ko nuş-ma la rı mız da di ne iliş kin ifa de le rin kul la nıl ma sı-nın öne mi ne dir?” so ru su nu yö nel ti niz. Ve ri len ce vap la rı de ğer len di ri niz. Siz de gün lük ko nuş-ma la rı mız da ki di ne iliş kin ifa de le rin kul la nıl-ma sı nın di nin in san ha ya tın da ki öne mi ni gös-ter di ği ni be lir ti niz. Bu ifa de le rin an lam la rı nı ve ne re de, ni çin, na sıl kul la nıl dık la rı nı öğ ren me mi-zin di ni an la ma mı zı ko lay laş tır dı ğı nı, Türk çe yi doğ ru ve gü zel kul lan ma mı za kat kı da bu lun du-ğu nu vur gu la yı nız.

4. Ders ki ta bının 10. say fa sın da ki “Bis mil lâ-hir rah mâ nir ra hîm” ko nu su na ge çi niz. Öğ ren ci-le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu yö nel te rek dü şün ce le ri ni alı nız.

5. Öğ ren ci le ri niz den 10. say fa da yer alan ko nu nun bi rin ci pa rag raf ı nı okutup “2. Resim”i in ce le tiniz. Ardından on la ra “Bes me le nin an la mı ne dir?”, “Bis mil lâh ne de mek tir?” ve “İki si nin ara-sın da ne fark var dır?” so ru la rı nı yö nel ti niz. Böy-le ce on la rın bes me le ve bis mil lâh kav ram la rı nın an lam la rı nı öğ ren me le ri ni sağ la yı nız. Bu kav ram-la rı önce kendiniz söyleyiniz ardından öğ ren ci le ri-niz e tekrarlatınız.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 1. Di nî ifa de le rin gün lük ko nuş-ma la rı mız da ne re de ve na sıl kul la nıl dı ğı nı fark eder.

Ko nu lar: 1. Gün lük Ko nuş ma la rı mız da Di ne İliş kin İfa de ler

1.1. Bis mil lâ hir rah mâ nir ra hîmSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: bis mil lâ hir rah mâ nir ra hîm,

bes me le, bis mil lâh.De ğer ler: doğ ru luk ve dü rüst lük, sevgi saygı,

hoşgörü.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, Türk çe yi doğ-

ru, gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

tar tış ma, söz lü ve ya zı lı an la tım, so nuç çı kar ma.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, bil gi-

sa yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

31

Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da-ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Gün lük ko nuş ma lar da kul la nı lan di nî ifa-de le rin ne re de, ne za man ve ni çin kul la nıl dık la-rı nı bil mek ne den önem li dir? Be lir ti niz.

• “Bis mil lâ hir rah mâ nir ra hîm” ve “Bis mil-lâh”ın an lam la rı ne dir? Söyleyiniz.

• Ni çin bes me le çe ki lir? Belirtiniz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la na-lım” bölümündeki 1 ve 2. hazırlık çalışmasını yap ma la rı nı is te yi niz.

2. Ge le cek ders te iş le ne cek ko nu lar la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

6. 11. say fa da ki et kin li kte yer alan “Bis mil-lâh” baş lık lı şi i ri yan sı ta rak bir öğ ren ci ni ze oku-tunuz. Şiirin de va mın da ki so ru yu öğrencilerinize yö nel ti niz. Ve ri len ce vap lar dan tah ta da bir lis te oluş tu rup üze rin de ko nu şu nuz. Böylece öğrenci-lerinizin besmelenin nerelerde ve niçin çekildiğini kavramalarını sağlayınız.

7. Ders ki ta bının 11. say fa sın da anlatılanlar ve “1. Fotoğraf” doğ rul tu sun da öğ ren ci le ri ni ze öğ ren dik le ri ni to par la yı cı kı sa açık la ma lar ya pı-nız. Özel lik le Müz zem mil su re si nin 8. aye ti ni yan sı tı nız ve bes me le çek me nin öne mi ni öğ ren-ci le ri ni zin kav ra ma la rı nı sağ la yı nız.

8. Öğ ren ci le ri ni ze 11. say fa nın so nun da ki “Ta mam la ya lım” et kin li ği ni yap tı rı nız. Böylece öğrencilerinizin ne zaman besmele çekildiğini kavrayıp pekiştirmelerini sağlayınız.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 1. Di nî ifa de le rin gün lük ko nuş ma-la rı mız da ne re de ve na sıl kul la nıl dı ğı nı fark eder.

Ko nu lar: 1.2. Al lah’a Şü kür1.3. Se vap ve Gü nah Kav ram la rıSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: Al lah, şü kür, se vap, gü nah.De ğer ler: doğ ru luk ve dü rüst lük, sevgi,

saygı, hoşgörü.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, Türk çe yi doğ-

ru, gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

sı nıf la ma, so nuç çı kar ma, grup ça lış ma sı, söz lü ve ya zı lı an la tım, ör nek olay in ce le me si.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa-yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

12

1.2. Allah’a ükür

Bir ar ka da › n›z ya da bir bü yü ü nüz si ze yar d›m et ti in de ona ne der si niz?

Gün lük ko nu ma la r› n›z da “Hamdolsun.”, “Çok ükür.” ve “Elhamdülillah.” gibi te ek kür ifa de le ri ni, ne re ler de ve na s›l kul la n› yor su nuz? Aç klay n z.

Gün lük ko nu ma la r› m›z da s›k ça kul lan d› › m›z di nî ifa de ler den bi ri de “Al laha

ü kür.”dür. Bu ifa de “El ham dü lil lah.”, “Ham dol sun.”, “Çok ü kür.”, “Al lah’a ü kür ler

ol sun.” gi bi çe it li e kil ler de kul la n› l›r.

ü kür, ver di i ni met ler için Al lah’a te ek kür

et mek tir (2. Foto raf). “Ham dol sun.” ya da “El ham-

dü lil lah.” gi bi söz ler le de Al lah’a te ek kü rü mü zü

bil di ri riz. Bir ba a r› m z kutland nda, bir ikram

yap ld nda ya da sa l› › m›z n nas l oldu u sorul-

du unda bu te ek kür ifa de le rin den bi ri ni kul la n› r›z.

Ör ne in, bir bar dak su iç tik ten son ra “Al lah’›m,

sa na ü kür ler ol sun.” ve ya “El ham dü lil lah.” de riz.

2. Foto raf: Bi ze her e yin en iyi si ni ve en gü ze li ni la y›k gö ren Al lah’a “Al lah’›m sa na ü kür ler ol sun.” di ye rek te ek kür et me li yiz.

Al lah, Kur’an-› Ke rim’de, ver di i ni met ler için ken di si ne ük ret me mi zi is te mek te dir. Ko nuy la il gi li bir ayet te öy le buy ur mak ta d›r: “…Ba na ük re din, sa k›n nan kör lük et me-yin.”1 Bir ba ka ayet te ise “…E er ük re der se niz el bet te si ze ni me ti mi ar t› r› r›m…”2 buyu-rarak ük re den le ri ödül len di re ce i ni vur gu la mak ta d›r. Pey gam be ri miz Hz. Mu ham med (s.a.v.)3 de “‹n san la ra te ek kür et me yi bil me yen, Al lah’a da ük re de mez.”4 bu yu ra rak in san la ra yap t›k la r› iyi lik ler, Al lah’a da ver di i ni met ler için te ek kür et me mi zi is te mi tir.

Allah’a ükür

Annem için Allah’›m!Babam için Allah’›m!Senin bana verdi inHer ey için Allah’›m!

u güzel çiçek için, Uçan kelebek için,Yedi im ekmek içinSana ükür Allah’›m!

Bembeyaz karlar için,K›rm›z› narlar için,Ye il baharlar içinSana ükür Allah’›m!

M. Ya ar KANDEM‹RAllah’a ‹nan›yorum, s. 9.

• iirde Allah’a niçin te ekkür ediliyor? Belirtiniz.

1. Bakara suresi, 152. ayet.2. ‹brahim suresi, 7. ayet.3. “s.a.v.”, Peygamberimizin ad› an›ld› › zaman söylenen dua

cümlesinin k salt lm eklidir. “Sallallâhü aleyhi ve sellem.” eklinde okunur. “Allah’›n övgüsü ve selam› ona olsun.” anlam›ndad›r.4. Ebu Davud, Sünen, Edep, 11.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri niz den “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ruy la il gi li dü şün ce le ri ni ar ka daş-la rıy la pay laş ma la rı nı is te yi niz.

2. Ko nu nun bi rin ci ve ikin ci pa rag raf la rı nı öğ ren ci le ri niz den oku ma la rı nı ve “2. Fotoğraf”ı ince le me le ri ni is te yip an la tı lan lar üze rin de öğ ren-ci le ri ni zi ko nuş tu ru nuz. Böy le ce on la rın gün lük ko nuş ma la rı mız da kul la nı lan şü kür ve te şek kür ifa de le ri ni fark et me le ri ni sağ la yı nız. Da ha son ra öğ ren ci le ri ni ze 12. say fa da ki “Gün lük ko nuş-ma la rı nız da “Hamdolsun.”, “Çok Şükür.” ve “Elhamdülillah” gibib teşekkür ifa de le ri ni, ne re-ler de ve na sıl kul la nı yor su nuz?” so ru su nu yö nel-ti niz. Ve ri len ce vap lar üze rin de öğ ren ci le ri niz-le bir lik te ko nu şu nuz. Böylece onların günlük

32

1.Ünite

13

S›ralayal›mVerilen örnekten hareketle günlük konu malarda kullan lan Allah’a ükür ifade-

lerini s›ralay›n›z.

1. Elhamdülillah. 4. ......................................2. ...................................... 5. ......................................3. ......................................

Bizler de sahip oldu umuz nimetler için Allah’a te ekkür etmeliyiz. Bir ey yiyip içince, bir hastal›ktan kurtulunca, çok istedi imiz bir ey gerçekle ince Yüce Allah’a ük-retmeyi unutmamal y z.

Allah’›n Bize Verdikleri

Ö ret men, Al lah’›n in san la r› çok sev di-i ni an la t› yor du.

Zey nep:– Al lah’›n bi zi sev di i ni ner den bi li yo-

ruz, ö ret me nim, di ye sor du.Ö ret men un la r› söy le di:– Bu nu Al lah’›n bi ze ver dik le ri ne ba ka-

rak an la ya bi li riz. Gök ler de ki, yer yü zün de-ki, ye r al t›n da ki ni met le ri dü ü ne lim.

Gök ler de:Bi zi ay d›n la t›p ›s›t s›n, di ye gü ne i,Ge ce le ri büs bü tün ka ran l›k ta kal ma-

ya l›m, di ye ay ve y›l d›z la r› ya rat m› t›r.Ya mur ya s›n, di ye bu lut la r› o gön-

de rir.Yer yü zün de:Su ih ti ya c› m› z› gi der mek için kay nak-

la r›, ›r mak la r›,Ek mek yap ma m›z için bu da y›,Mey ve yi ye lim, di ye çe it li a aç la r›,Bes len me miz için hay van la r› bi ze Al lah

ver mi tir.Ye r al t›n da:Ev ler ya pa l›m, di ye ta la r›,Ma ki ne ler ya pa l›m, di ye de miri,Is› na l›m, di ye kö mü rü bi ze Al lah ver-

mi tir.

Say mak la bi ti re me ye ce i miz pek çok

e yi Al lah bi zim için ya rat m› t›r.

Biz ler de sa hip ol du u muz ni met ler

için Al lah’a her f›r sat ta te ek kür et me li yiz.

Bir ey yi yip için ce, bir has ta l›k tan kur tu-

lun ca, çok is te di i miz bir ey ger çek le in ce

hep ük ret me li yiz.

Ay e par mak kal d› r›p sor du:

– Al lah’›n bi ze ver dik le ri ni bir ba ka s›

ve re mez mi?

– Ve re mez ço cu um, de di ö ret men.

Her e yi ya pan yal n›z odur.

Bü tün in san lar bir ara ya gel se en kü çük

bir y›l d› z› bi le mey da na ge ti re mez ler.

Bit ki le ri ekip su la ya bi li riz ama on la r›

bi ti ren yi ne Al lah’t›r.

Bit ki le ri su la mak için bi ze ya mu ru

ve ren de odur.

Bi zi ya a t›p bü yü ten de o.

Ver di i her ey için Al lah’a te ek kür

et me li yiz.

M. Ya ar KANDEM‹R Allah’a ‹nan›yorum, s. 10-11.

• Metne göre Allah’a niçin te ekkür etmeliyiz? Belirtiniz.

14

1.3. Sevap ve Günah Kavramlar›

Gün lük ya an t› n›z da sevap ve gü nah kav ram la r› n› duy mu su nuz dur. Bun lar, gün-lük ko nu ma lar da s›k ça kul la n› lan di nî ifa de ler den dir. Bun la r›n an lam la r› n›, ne re ler de ve ni çin kul la n›l d›k la r› n› bil mek önem li dir.

Gün lük ko nu ma la r› m›z da kul la n› lan “sevap kazanmak” ve “gü na ha gir-mek” ifadelerinin anlamlar üzerinde hiç dü ündünüz mü? Bu gibi ifadeler hangi durumlarda, niçin söylenir?

Osman ve Arkada lar›

Os man ve arkada lar› il kö re tim dör-dün cü s› n› fa gi di yor lard›. Ne yin do ru, ne yin yan l› ol du u nu az çok bi li yor lard›. Ama ço cuk luk i te, ba zen kü çük ya ra-maz l›k la r› da olu yor du. Havan›n güzel oldu u bir gün okul ç› k› ›n da üç ar ka da bir lik te gez mek is te di. Ma hal le nin d› ›n-da ki ça y›r l› k yere var d›k la r›n da çan ta la r› n› bir ke na ra b› ra k›p yakalamaca oy na ma-ya ba la d› lar. Ko tu lar, ko tu lar... Bir ara yo rul duk la r› n› ve ac›k t›k la r› n› his set ti ler. Yi ye cek bir ey le ri de yok tu. Ah met öy le de di: “Yi ye cek bir ey ler bu la l›m. Ben eve ka dar yü rü ye me ye cek ka dar aç›m.”

Ne ya pa cak la r› n› dü ün dü ler. Ali’nin ak l› na bir fi kir gel di. Ça y› rl›k alan›n öbür ucun da bir bah çe var d›. ‹çin de mey ve a aç la r› gö rü nü yor du. On lar dan mey ve al›p yi ye bi lir ler di. Bah çe nin sa hi bi ora da yok tu. Ra hat ça gi dip mey ve top la d› lar ve afi yet le ye di ler.

Eve dön dük le rin de ha va ka rar ma ya ba la m› t›. De de si, Os man’a,

– O lum, bu zamana kadar nerde-sin? An nen ve ba ban çok me rak et ti ler ve üzül dü ler. Ken di le ri ni ha rap et ti ler. Ya z›k, gü nah de il mi? Hem sen aç su suz ne yap t›n bu za ma na ka dar, de di.

Os man:– Aç de i lim, de de. Çok üz gü nüm

ama ol du bir ke re, bir da ha yap mam, özür di le rim, de di mah cup bir eday la.

De de si:– An la d›m. Ar ka da la r› na git tin, ora-

da bir eyler ye din de il mi, de di. Os man:– Yok de de, ar ka da lar la ça y›r l› kta

oy na d›k. Za ma n›n na s›l geç ti i ni bi le fark et me dik. Çok ac›k m› t›k. Ha ni or da bir bah-çe var ya, ora dan mey ve al›p ye dik, de di.

De de si:– Ha, bi zim Ha san’›n bah çe sin den

mi? Ne ya p› yor Ha san, di ye sor du.Os man:– Biz onu gör me dik, kim se cik ler yok-

tu, de di. De de si hay ret le:– Ya ni sor ma dan, giz li ce al d› n›z öy le

mi? Bak o lum! Bi ri nin bah çe sin den izin-siz mey ve al mak do ru de il dir. Di ni mi-ze gö re bu gü nah t›r. Ya r›n gi dip Ha san am ca n› z› bu lun, be nim se la m› m› söy le yin ve on dan hak k› n› he lal et me si ni is te yin.

Os man, bun la r› ar ka da la r› na an lat t› ve gi dip Ha san am ca dan özür di le di ler. O da “Çocuklar, be nim için önem li de il, ge lip özür di le di niz ya, he lal ol sun al d›k-la r› n›z. Yal n›z, bir daha böyle davranma-y n. Dinimize göre ba kalar n n eme ine sayg l olmak sevapt r. Bu konuda birbi-rinizi uyararak sevap olan davran larda bulunmaya çal› ›n. im di gi din ai le le ri ni ze se lam söy le yin. ‘Ha san am ca bi zi af fet ti.’ de yin de üzül me sin ler.” de di.

(Bu kitap için yaz lm t r.)

• Metinde gün lük ko nu la r› m›z daki di nî ifa de ler den han gi le ri kul la n›l m› t›r? Belirtiniz.

• Bu ifadelerin anlamlar hakk nda neler söyleyebilirsiniz? Aç klay n z.

konuşmalardaki teşekkür ifadelerinin nerelerde ve nasıl kullanıldığını kavramalarını sağlayınız. Bu sü reç te öğ ren ci le ri ni ze “Üni te mi ze Ha zır la-na lım” ça lış ma la rı nın bi rin ci siy le il gi li araş tır ma-la rın dan da ya rar lan ma la rı nı söy le yi niz. Böylece öğrencilerinizin günlük hayatta kullanılan şükür ifadelerini fark etmelerini sağlayınız.

3. Öğ ren ci le ri ni ze “Al lah’a ni çin şükre-dilir?” so ru su nu yö nel ti niz. Ve ri len ce vap la rı tah ta ya lis te le yi niz. 12. say fa da ki etkinlikteki “Al lah’a Şü kür” baş lık lı şi i ri tah ta ya yan sı ta-rak bir öğ ren ci ni ze oku tup de va mın da ki so ru yu yö nel ti niz. Yap tı ğı nız lis te ye şi ir de be lir ti len le ri de ek le yi niz. 12. say fa nın son pa rag ra fın da ki ayet le ri ve ha di si yan sı ta rak öğ ren ci le ri ni ze il gi li açık la ma lar da bu lu nu nuz.

4. Öğ ren ci le ri ni zin Al lah’a ni çin te şek kür et me miz ge rek ti ği ni da ha iyi an la ya bil me le ri için on la ra 13. say fa da ki et kin li ği yaptırınız. Böylece onların çevrelerindeki nimetleri fark etmelerini sağlayınız. Böylece onların Allah’a niçin teşek-kür edilmesi gerektiğini kavramalarını sağlayınız. Konuyu son paragraf çerçevesinde özetleyiniz.

5. Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren dik le ri ni gün lük ha yat la iliş ki len di re bil me le ri için 13. say fa nın so nun da ki “Sı ra la ya lım” et kin li ği ni yap tı rı nız.

6. 14. say fa da ki “Se vap ve Gü nah Kav ram-la rı” ko nu su na ge çi niz. Öğ ren ci le ri niz den konu-nun “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru lar la il gi li dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı is te yi niz. Siz de giriş paragrafı çerçevesinde kısa bir açıklama yapınız.

7. Ders ki ta bının 14. say fa sın da bu lu nan etkinlikteki “Os man ve Ar ka daş la rı” ad lı met ni bir öğ ren ci ni ze yük sek ses le oku tup de va mın da-ki so ru la rı öğ ren ci le ri ni ze yö nel ti niz. Tah ta ya öğ ren ci le rin be lir le dik le ri bu kav ram la rı ve kı sa an lam la rı nı ya zı nız.

8. Sı nı fı iki gru ba ayı rı nız. Her bir gru ba se vap ve gü nah kav ram la rın dan bi ri ni ve ri niz. Ki tap ta bu kav ram lar la il gi li yer alan 15. say fa da ki pa rag-raf la rı oku ma la rı nı ve “3. Fotoğraf ”ı in ce le ye rek grup ça de ğer len dir me le ri ni is te yi niz. Da ha son ra grupların birer grup sözcüsü seçerek değerlendir-melerini arkadaşlarına sunmalarını sağlayınız. Bu sü reç te öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan ikin ci siy le il gi li araş tır ma la rın dan ya rar lan ma la rı nı isteyiniz. Siz de grup sözcülerinin su num la rın dan ha re ket le bir de ğer len dir me ve özet-le me ya pı nız. Özet le me es na sın da kav ram lar la il gi li ayet me al le ri ni yan sı ta rak açık la yı nız.

9. Doğ ru luk ve dü rüst lük de ğer le ri ni kav-ra ma la rı için öğ ren ci le ri ni ze ders ki ta bının 15. say fa sın da ki “Dü şü ne lim, Pay la şa lım” et kin li ği-ni yap tı rı nız.

33

Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

15

Dü ünelim, Pay la a l›mGünahtan niçin ka ç›n mak gerekti i ko nu sun da ki dü ün ce le ri ni zi ar ka-

da la r› n›z la pay la › n›z.

Se vap ve gü nah gün lük ko nu ma la r› m›z da çok ça kul la n› lan kav ram lar d›r. Ör ne in; “Gü na ha gi ri yor sun.”, “Bü yük bir se vap i le din.” gi bi cüm le le ri i it mi si niz dir. im di bu kav ram la r›n an lam la r› n› ö re ne lim.

Se vap: Di ni miz ce ya p›l ma s› emredilip ö üt le nen i ve davran lara kar l k olarak Allah taraf ndan verilecek ödüldür. Ör ne in; çev re yi te miz tut mak, do a y› ko ru mak; yok sul la r, ya l› la r ve kim se siz le re yar d›m et mek, an ne ve ba ba ya iyi dav ran mak se vap olan i ve dav ra n› lar dan d›r. Dinimize göre Yüce Allah, bu tür i ve davran lar yapanlar ödüllendirecektir. “Se vap i le mek”, “se va ba gir mek”, “se va b› na ya p› ver mek” gi bi de yim-ler se vap olan i ve dav ra n› la r›n önemini belirtmek için kul la n› l›r. Ko nuy la il gi li ola rak Kur’an’da “... Ka l› c› sa lih amel leri 1, Rab b’inin ka t›n da se vap ba k› m›n dan da da ha ha y›r-l› d›r...”2 buyrulur.

Gü nah: Dinî bak mdan suç sa y› lan i ve dav ra n› la ra de nir. Ba ka la r› n›n ca n› na ve ma l› na za rar ver mek, ya lan söy le mek, in san la r› ra hat s›z et mek gü nah olan i ve dav ra-n› lar dan d›r. Böy le dav ra nan lar, Al lah’›n emir le ri ne uy ma m› ve gü nah i le mi olur lar. “Gü nah kâr ol mak” ve “gü na ha gir mek” gi bi de yim ler, gü nah olan i ve dav ra n› la r› ifa de eder. Kur’an-› Ke rim’de gü nah olan i ve dav ra n› lar bil di ri le rek bun lar dan ka ç›n ma m›z em re di lir. Bir ayet te öy le buy ru lur: “Ye tim le re mal la r› n› ve rin. Te mi zi pis olan la de i me-yin. On la r›n mal la r› n› ken di mal la r› n› za katarak (kendi mal n zm gibi) yemeyin; çün kü bu, bü yük bir gü nah t›r.”3

Biz ler de se vap olan i ve dav ra n› lar yap ma l› y›z. Gü nah olan i , söz ve dav ra n› lar-dan uzak dur ma l› y›z.

3. Foto raf: Çal› arak geçimini sa lamak sevap olan davran› lardand›r.

1. Kal c Salih amel: Yol, okul, cami yapt rmak gibi sevab sürekli olan i ler.2. Meryem suresi, 76. ayet.3. Nisâ suresi, 2. ayet.

16

1.4. Dilek ve Dualar›m›zda Dinî ‹fadeler

Biz ler za man za man hem ken di miz hem de çev re miz de ki in san lar için iyi di lek te bu lu nuruz. Bun la r›n ger çek le me si için Al lah’a ya ka r› r›z. Gün lük ko nu ma la r› m›z da ki di lek ve du a ifa de le ri, in san la r›n bir bir le riy le ya k›n la ma la r› n› sa la yan gü zel söz ler dir (2. Resim). Se vinç le ri mi zi, üzün tü le ri mi zi pay la mak için kul lan d› › m›z di lek ve du ala r›-m›z da ki di nî ifa de le rin ba ›n da “ma al lah” ge lir. Ma al lah “Al lah’›n di le di i olur.” an la-m›n da d›r. Bu ifade, günlük hayattaki konu malar m zda “Ne gü zel”, “Al lah na zar dan sak la s›n.” gi bi an lam la ra da ge lir ve be en me duy gu la r› n› ifa de eder. Ör ne in, kü çük bir be bek gör dü ü müz de “Ma al lah!” de riz. Böy le ce onu be en di i mi zi ve Al lah’›n kö tü lük-ler den ko ru ma s› n› is te di i mi zi be lirt mi olu ruz.

Di lek ve du ala r› m›z da kul lan d› › m›z di nî ifa de ler den bi ri de “in al lah”t›r. Bu ifa de “Al lah izin ve rir se, Al lah di ler se” an la m› na ge lir. Ör ne in, ge le cek te edi ne ce i miz bir mes lek le il gi li ola rak “‹n al lah bü yü yün ce dok tor ola ca ›m.” de riz. S› na va ha z›r la nan bir ar ka da › m› za “‹n al lah ba a r› l› olur sun.” di ye di lek ve dua da bu lu nu ruz.

Bir in sa n›n ölüm ha be ri ni al d› › m›z da “Al lah rah met ey le sin.” de riz. Bu di lek “Al lah ölen ki i ye mer ha met et sin, gü nah la r› n› ba › la s›n.” an la m› n› ta ›r.

Yol cu lu a ç› kan la ra, ra hat ve hu zur lu bir yol cu luk di le mek için “Ha y›r l› yol cu luk lar.” de riz.

Ço cu u olan bi ri ne “Al lah ba › la s›n.”, “Al lah ana l› ba ba l› bü yüt sün.” di ye rek Al lah’tan, ço cu un ai le siy le bir lik te mut lu, hu zur lu, sa l›k l› bü yü me si di lek ve dua s›n da bu lun mu olu ruz.

Has ta olan bi ri ne “Al lah i fa ver sin.” di ye rek onun has ta l› › n›n bir an ön ce geç me si ni is te riz.

3. Resim: Gece yatarken birbirimiz için iyi dileklerde bulunuruz.

Allah rahatl›k versin.

Sana da anneci im.

Dilek ve dualar n zda hangi ifadeleri kullan yorsunuz?

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Al lah’a şük ret mek ne de mek tir? Gün lük ko nuş ma la rı nız da Al lah’a şük rü nü zü han gi ifa-de ler le be lir ti yor su nuz?

• Se vap ve gü nah ne de mek tir?• Se vap ve gü nah olan dav ra nış la ra bi rer

ör nek ve ri niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri niz den di lek ve du ala rı mız-da kul la nı lan di nî ifa de ler le il gi li bir araş tır ma ya pa rak gel me le ri ni is te yi niz.

2. Ge le cek ders te iş le ne cek ko nu lar la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 1. Di nî ifa de le rin gün lük ko nuş-ma la rı mız da ne re de ve na sıl kul la nıl dı ğı nı fark eder.

2. Selamlaşmanın iletişimdeki önemini fark eder.

3. Ke li me-i Tev hit ve Ke li me- i Şe ha det’in an lam la rı nı açık lar.

Ko nu lar: 1.4. Di lek ve Du ala rı mız da Di nî İfa de ler

1.5. Se lam la şı yo ruz1.6. “Ke li me- i Tev hit” ve “Ke li me -i Şe ha-

det”i Öğ re ni yo ruz.Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: du a, se lam, Ke li me- i Tev hit,

Ke li me -i Şe ha det.De ğer ler: doğ ru luk ve dü rüst lük.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, Türk çe yi doğ-

ru, gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, dra ma, an la tım, tar tış ma.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı,

Kur’an-ı Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa-yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu yö nel te rek dü şün ce le ri ni ar ka-daş la rıy la pay laş ma la rı nı sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 16 ve 17. say fa lar da yer alan ko nuy la il gi li bil gi le ri oku ma la rı nı, “3. Resim”i in ce le me le ri ni is te yi niz. Ar dın dan on la-

34

1.Ünite

17

Dra ma Ya pal mAr ka da la r› n›z la di lek ve du ala r› m›z da kul lan d› › m›z di nî ifa de le rin yer al d› › k›sa

bir dra ma ya p› n›z.

yapan bir kimseye, “Ha y›r l› i ler.” de riz. Bu ifadeyle, o ki inin i inin iyi gitmesini dilemi oluruz.

“Al laha ema net ol.” da di lek ve du ala r› m›z da ki di nî ifa de ler den dir. Bu ifa dey le ay r›l-d› › m›z ki i nin kö tü lük ve teh li ke le re kar › ko run ma s› n› Al lah’tan is te riz.

Kur’an-› Ke rim’de Al lah’a du a et me mi z emredilir.1 Pey gam be ri miz de du a et me nin iba det ol du u nu bildirmi ve du a et me mi zi ö üt le mi tir.2

Di lek ve du ala r› m›z da Al lah’a yal va r› r›z, ona güveniriz, on dan yar d›m di le riz. Bu, bi zi Al lah’a ya k›n la t› r›r. n san lar n birbirleri için iyi di lek te bu lun malar ve du a et meleri ara-lar ndaki kar de lik duy gu la r› n›n ge li me si ni, sev gi ba la r› n›n güç len me si ni sa lar. Dost-luk la r›n güç len di rir. Onlar bir bi ri ne da ha çok ba lar. Top lu mun bir lik ve bü tün lü ü ne kat k› da bu lu nur. Bu ne den le biz ler de çev re miz de ki in san lar için du a et me li yiz. On la ra sa l›k, mut lu luk ve gü zel lik ler di le me li yiz.

Günlük ya am›n›zda siz hangi dilek ve dua ifadelerini kullan›yorsunuz? Belirtiniz.

Yu ka r› da ki re sim de an ne ile ço cu u nun birbirleri için kulland›klar› ifa de le rin an lam la r› n› ar ka da la r› n›z la de er len di ri niz.

Al laha ema net ol yav rum. Allaha

›smarlad›k, anneci im.

De erlendirelim

1. Mü’min suresi, 60. ayet.2. Tirmizi, Sünen, Tefsir, 2.

18

Dü ü ne lim, Pay la a l›mSe lam la ma, in san lar ara s›n da ki sev gi yi na s›l ar t› r›r? Dü ün ce le ri ni zi

ar ka da la r› n›z la pay la › n›z.

1.5. Selamla ›yoruz

Se lam la ma ke li me ve cüm le le ri, gün lük ha yat ta en s›k kul lan d› › m›z ifa de ler dir. An ne-mi ze, ba ba m› za, kar de le ri mi ze “Gü nay d›n!” di ye rek gü ne ba la r›z. Okul yo lun da ar ka da -la r› m› za “Mer ha ba!” ve ya “‹yi sa bah lar!” de riz. Okul da ö ret men le ri mi ze de se lam ve ri riz.

Se lam, ba r› ve esen lik an lam la r na ge lir. Se lam la ma ise insanlar n birbirlerine kar-l kl olarak esenlik dilemeleridir. Bir kim sey le kar › la t› › m›z da ve ya bi ri nin ya n› na gir-

di i miz de söz le ve ya i a ret le kar › m›z da ki ki i ye gü zel duy gu, dü ün ce ve di lek le ri mi zi ifa de ederiz. O da bize ayn ekilde kar l k verir. Böylece selamla m oluruz.

Selamla malar m zda çe itli ifadeler kullan r z. Kar › la t› › m›z in san la r› “Se la mü n- aley küm!”, “Gü nay d›n!”, “‹yi gün ler!”, “Ha y›r l› sa bah lar!”, “Mer ha ba!”, “‹yi ak am lar!” di ye rek se lam la ya bi li riz. Se lam la ma, kar l kl olarak iyi di lek le rin bil di ril me si dir. Se lam la ma ifa de le ri miz, du a ni te li i ta r. Çün kü her di lek ay n› za man da bir dua d›r. Ör ne in; “ yi sa bah lar!” ve ya “Gü nay d›n!” de di i miz za man, kar › m›z da ki ne “Se nin iyi bir sa bah ge çir me ni, gü ne iyi bir ba lan g›ç yap ma n› is ti yo rum. Al lah bu ko nu da se nin le ol sun.” di lek ve du am› z› ilet mi olu ruz. Yi ne “Se la mü na ley küm.”, “Sa l›k ve esen lik üze ri ni ze ol sun.” de mek tir. Bu, ki i nin iyi ni yet ve sa l›k te men ni si ni kar › s›n da ki ne ifa de et me si dir. Ba ka bir ifa dey le “Ben se nin sa l›k l› ve gü ven için de ol ma n› is ti yo rum ve di li yo rum.” an la-m› na ge lir. “Se la mü na ley küm!” di yen bi ri ne de “Al lah sa na da sa l›k ve esen lik ver sin.” an la m›n da “Aley küm se lam!” di ye rek kar › l›k ve ri riz.

‹s lam di nin de se lam la ma ya önem ve ri lir. Al lah, Kur’an-› Ke rim’de “Si ze bir se lam ve ril di i za man, on dan da ha gü ze liy le ve ya ay n› se lam la kar › l›k ve rin…”1 bu yu ra rak se lam la ma n›n öne mi ni vur gu lar. Pey gam be ri miz de söz ve dav ra n› la r›y la çev re sin de ki-le ri se lam la ma ya yön len dir mi tir. Ör ne in, ar ka da la r›n dan bi ri ona “Ey Al lah’›n Re su lü! En ha y›r l› i han gi si dir?” di ye sor mu tu. Pey gam be ri miz, “…‹n san la ra se lam ver men dir.”2 bu yur mu tur. Ken di si de bü yük kü çük kim olur sa ol sun, kar › la t› › her ke se se lam ver mi tir.

Se lam la mak, in san lar ara s›n da ki sev gi, say g› ve da ya n› ma y› ar t› r›r. Gü ler yüz ve tat l› dil le ve ri len bir se lam, o se la m› ala n› mut lu eder. Onun ve re ce i gü zel kar › l›k ise di e ri ni se vin di rir. Böy le ce in san lar ara-s›n da ki dost luk, kar de lik ve sev gi ba la r› güç le nir (4. Foto raf). Bu nedenledir ki se lam ve ril di in de da ha gü zel bir se lam la kar › l›k ver mek, di ni miz de te mel il ke ola rak ka bul edil mi tir.

Se lam la mak hem in sa ni hem de di nî bir dav ra n› -t›r. Biz ler de ev de, okul da ve ma hal le de se lam la ma ya özen gös ter me li yiz.

‹n san lar kar › la t›k la r›n da han gi se lam la ma ifa de le ri ni kul la n›r lar?

4. Foto raf: Se lam la mak ara m›z da ki sev gi yi ar t› r›r.

1. Nisâ suresi, 86. ayet.2. Buhari, Sahih, ‹man, 18.

ra aşa ğı da ki so ru la rı yö nel ti niz. Ce vap la rın da “Ünitemize Hazırlanalım” bölümündeki üçün-cü ça lış ma için evde yaptıkları araştırmalardan ya rar lan ma la rı nı söy le yi niz:

a. Di lek ve du ala rı mız da ki di nî ifa de ler han-gi le ri dir? Bu ifa de ler ne re de, ne za man ve ni çin kul la nı lır?

b. Çev re miz de ki in san la ra di lek ve dua da bu lun ma mı zın ya rar la rı ne ler dir?

Öğ ren ci le ri ni zin so ru la ra ver dik le ri ce vap la rı tah ta ya not edi niz ve konuyu özetleyiniz.

3. Öğ ren ci le ri ni zin gün lük ko nuş ma lar da kul la nı lan di lek ve du ala rı mız da ki di nî ifa de le ri pe kiş tir me le ri, ile ti şim ve em pa ti ile Türk çe-yi doğ ru, gü zel ve et ki li kul lan ma be ce ri le ri-ni ka za na bil me le ri için onlara 17. say fa da ki “Değerlendirelim” ve “Dra ma Yapalım” et kin-liklerini yap tı rı nız.

4. 18. say fa da ki “Se lam la şı yo ruz” ko nu su na ge çip “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu öğ ren ci le ri ni ze yö nel ti niz. Ge len ce vap la rı da dik ka te ala rak ko nu nun ilk üç pa rag ra fı çer çe ve-sin de on la ra bil gi ve ri niz. Selamlaşmanın önemi, anlamı ve günlük hayatta kullanılan selamlaşma ifadeleri ve bunların dinle ilişkisine yönelik gö rüş le ri ni alı nız.

5. Öğ ren ci le ri ni zin İs lam di ni nin se lam laş ma-ya ver di ği öne mi kav ra ma la rı için on lar a ko nu nun son üç pa rag ra fı nı oku tunuz. Onlara “4. Fotoğraf”ı in ce le tip özel lik le se lam laş ma nın bi rey sel ve top-lum sal ya rar la rı açı sın dan konuşmalarını sağlayı-nız. Siz de pa rag raf ta ki ayet ve ha di si yan sı ta rak açık la ma lar ya pıp ko nu yu özet le yi niz.

6. Öğ ren ci le ri ni zin ile ti şim ve em pa ti be ce-ri le ri nin ge li şe bil me si için on la ra 18. say fa nın so nun da ki “Dü şü ne lim, Pay la şa lım” et kin li ği-ni yap tı rı nız. Böylece onların selamlaşmanın insanlar arasındaki sevgiyi nasıl artırdığı ile ilgili düşünce ve deneyimlerini arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlayınız.

35

Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

19

‹s lam di nin de, “Lâ ilâ he il lâl lah, Mu ham me dün re sû lul lah.” ya ni “Al lah’tan ba ka ilah yok tur. Mu ham med Al lah’›n el çi si dir.” ifadesine “Ke li me -i Tev hit” de nir (5. Foto raf).

Tev hit; bir lik, bir le me an la m› na ge lir. Ke li me- i Tev hit, Al lah’›n bir ve tek ol du u nu be lirt mek için söy le nen söz dür. Al lah inan c› n›n en k› sa ve en öz lü ifa de si dir. Ke li me -i Tev-hi t’i söy le yen kim se, tek ya ra t› c› n›n Al lah ol du u nu; onun e i nin, ben ze ri nin ve or ta › n›n bu lun ma d› › n› ifa de et mi olur.

Kur’an-› Ke rim’de Kelime-i Tevhit’in an la m ve öne mi çe itli ayetlerde vu rgu la n›r. Ör ne in; “...On dan ba ka ilah yok tur...”1 aye tin de Yü ce Al lah’›n bir li i, “Mu ham med, Al lah’›n Re sû lü dür...”2 aye tin de de Pey gam be ri mi zin onun el çi si ol du u belirtilir.

1.6. “Kelime-i Tevhit” ve “Kelime-i ehadet”i Ö reniyoruz

“Kelime-i ehadet getirmek” denilince akl n za neler geliyor?

5. Foto raf: Kelime-i Tevhit’in Arapça yaz›l› ›

Di nî ve Mil lî i ir ler An to lo ji si, s. 224.

‹kilik yok, birlik var,Yaln›z bunda dirlik var,Yaln›z bundad›r felah, Lâ ilâhe illâllah!

Bir a k için gönüller,Ç›rp›n›rken beraber,‹kiye tapmak günah, Lâ ilâhe illâllah!

u münaf›k* karanl›k,Sona erecek art›k,Sabah olacak sabah, Lâ ilâhe illâllah!

Her türlü nimet bunda,Beklenen cennet bunda,Yaln›z bir din, bir ilah, Lâ ilâhe illâllah!

Birlik

* Münaf k: Gerçe i gizleyen, örten; inanmad hâlde inanm gibi görünen ki i.

• i i re gö re, Al lah’›n bir li i ne inan mak ni çin önem li dir? Dü ün ce le ri ni zi ar ka da -la r› n›z la pay la › n›z.

1. Âl-i ‹mrân suresi, 18. ayet.2. Fetih suresi, 29. ayet.

7. 19. say fa da ki “Ke li me- i Tev hit ve Ke li-me- i Şe ha det’i Öğ re ni yo ruz” ko nu su na ge çi niz. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün-de ki so ru yu yö nel te rek on la rın zi hin sel ola rak ko nu ya yo ğun laş ma la rı nı sağ la yı nız.

8. Öğ ren ci le ri niz den ko nu nun ilk üç pa rag-ra fı nı oku ma la rı nı ve “5. Fotoğraf”ı in ce le me le-ri ni is te yi p dü şün ce le ri ni alı nız. Ar dın dan “Ke li-me -i Tev hit” kav ra mı nın an la mı ve söy le ni şi üze rin de du ru nuz. Kav ra mın ya zı lı şı nı, an la mı nı ve üçün cü pa rag raf ta ki ayet me al le ri ni yan sı ta-rak açık la ma lar ya pı nız.

9. 19. sayfada bulunan etkinlikteki “Bir lik” baş lık lı şi i ri yan sı tıp bir öğ ren ci ni ze yük sek ses le oku ta rak de va mın da ki so ru yu yö nel ti niz. Böylece öğrencilerinizin Allah’ın birliğine inan-manın önemini kavramalarını sağlayınız.

10. Öğ ren ci le ri niz den “Kelime-i Tevhit ve Kelime-i Şehadet’i Öğreniyoruz” konusunun 20. sayfadaki pa rag ra flarını oku ma la rı nı is te yi niz. Ön ce “Ke li me- i Şe ha det” kav ra mı nın ya zı lı şı ve an la mı nı yan sı ta rak an la mı ve söy le ni şi üze rin de du ru nuz. Ar dın dan bi rey sel ve grup ola rak tek rar-la tı nız.

11. Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren dik le ri ni pe kiş-tir me le ri için 20. say fa da ki “Ta mam la ya lım” et kin li ği ni yap tı rı nız.

20

‹s lam di nin de, “E he dü en lâ ilâ he il lâl lah ve e he dü en ne Mu ham me den ab dü hû ve re sû lüh.” ya ni “Al lah’tan ba ka tan r› ol ma d› › na, Hz. Mu ham med’in onun ku lu ve el çi si ol du u na ta n›k l›k ede rim.” ifadesine “Ke li me- i e ha det” de nir.

Ke li me- i e ha det, ta n›k l›k et me sö zü an la m› na ge lir. Bu sö zü di liy le söy le yip ona kal biy le ina nan kim se Müs lü man olur. Müs lü man ol mak için ba ka bir tö re ne ge rek yok tur.

Ke li me -i e ha det iki ay r› bö lüm den olu ur. Bi rin ci bö lüm de, Al lah’tan ba ka ilah ol ma d› › na, ikin ci bö lüm de ise Hz. Mu ham med’in Al lah’›n ku lu ve el çi si ol du u na ta n›k l›k edi yo ruz.

Al lah’a olan inan c› m› z› ve ba l› l› › m› z› ifa de et mek aç› s›n dan Ke li me -i Tev hit ve Ke li-me- i e ha det çok önem li dir. Bu yüz den bun la r› ö ren me miz ge re kir.

Ta mam la ya l›m

A a › da ki nok ta l› yer le re “Ke li me -i Tev hit” ile “Ke li me- i e ha det”in oku nu unu,

an lam la r›n , ben zer lik ve fark l› l›k la r› n› ya z› n›z.

Kelime-i Tevhit Kelime-i ehadet

Okunu u Okunu u

....................................................... .......................................................

....................................................... .......................................................

Anlam› Anlam›

....................................................... .......................................................

....................................................... .......................................................

Benzerlikleri

........................................................................................................................

........................................................................................................................

Farkl›l›klar›

........................................................................................................................

........................................................................................................................

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da-ki so ru lar la belirleyip de ğer len di ri niz:

• Gün lük ko nuş ma la rı mız da kul la nı lan di lek, du a ve se lam laş ma ifa de le ri han gi le ri dir?

• Se lam laş ma nın, bir bi ri mi ze di lek ve dua da bu lun ma nın öne mi ne dir?

• İs lam di nin de Ke li me- i Tev hit ve Ke li me- i Şe ha det ni çin önem li dir?

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze ge le cek der se “Dini Öğrenmenin Önemi” konusunu okuyarak gel-me le ri ni söy le yi niz.

2. İşlenecek konularla ilgili şiir, ayet meal-leri ve hadisleri yansıtmak için asetat veya slayt hazırlayınız/hazırlatınız.

36

1.Ünite

21

2. Dini Ö renmenin Önemi

Sizce dini ö renmenin önemi nedir?

Din, ilk insanla birlikte ba lam , tarih boyunca hemen her toplumda var olmu tur. nsanl k var oldu u sürece de devam edecektir. Çünkü insan, kendisini yaratan tan mak ve ona inanmak ister. nsan n yemeye ve içmeye oldu u gibi Yüce Allah’a inanmaya da ihtiyac vard r. Bu ihtiyaç onu, yarat c s n ö renmeye yönlendirir.

‹n san ken di ne, “Ben ki mim? Bu dün ya ya ni çin gel dim? Bu dün ya da ne yap ma l›-y›m?” gi bi so ru lar so rar. Bu ve ben ze ri so ru la r›n do ru ce va b› n› din ve rir.

‹n san, ak l›y la Al lah’›n var l› › n› ve bir li i ni bu la bi lir; an cak, Al lah’›n özel lik le ri ni, ona na s›l iba det ede ce i ni bu la maz. ‹ te din bu nok ta da in sa na yar d›m eder. Ona Al lah’› ta n› t›r, na s›l ve ne za man iba det ede ce i ni ö re tir.

Din in sa n›n Al lah’a, ken di si ne, ai le si ne ve top lu mu na kar › olan so rum lu luk la r› n› ö re tir.

Din bi zi iyi ye, do ru ya ve gü ze le yönlendirir. Kö tü, yan l› ve çir kin olan dav ra n› -lar dan ka ç›n ma m› z› sa lar. Di ni ö re ne rek dav ra n› la r› m› z› da ha da gü zel le ti re bi li riz. Böylece hem insanlar n hem de Al lah’›n sev gi si ni ka za n› r›z. Ay r› ca yan l› bil gi ler den uzakla r, bi linç li davran larda bulunuruz. Di ni ö re ne rek çev re miz de duy du u muz di nî söz cük ve cüm le le ri da ha iyi an la ya bi li riz. Di nî söz cük ve ifa de le ri bi le rek kul la n› r›z. Bu nedenle di ni ö ren me k önem lidir. Biz ler de di ni mi zi ö ren me ye ça l› ma l› y›z.

DinHepimizi yaradan› Do rulu un, iyili inSorup bilmek vazifedir. Yolu onunla bulunur.Vazifedir fakat onu Bunu iyi bilin ki dinBize i te din ö retir. Vicdanlar›n kanunudur.

Allah bize bir peygamber Saçma, hile, yalan aslaBir de Kur’an’› göndermi . Yoktur onda iyi bilin.Onun ile bize söyler Her din do ru söyler ammaDo ru nas›l olur her i . Müslümanl›k en büyük din.

Di nî ve Mil lî i ir ler An to lo ji si, s. 148.

• Yukar›daki iire göre din insana neleri ö retir? Belirtiniz.

Atatürk Diyor ki“Biz de ruh ban l›k yok tur, he pi miz e i tiz ve di ni mi zin hü küm le ri ni e it ola rak ö ren-

me ye mec bu ruz. Her ki i di ni ni, din i le ri ni, ima n› n› ö ren mek için bir ye re muh taç t›r. Ora s› da okul dur.”

(Ata türk çü lük, C 3, s. 235.)

• Ata türk’ün yu ka r› da ki sö zü nü ar ka da la r› n›z la de er len di ri niz.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 3. Din hak kın da bil gi sa hi bi ol ma nın öne mli olduğunu fark eder.

Ko nu lar: 2. Di ni Öğ ren me nin Öne miSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: din.De ğer ler: doğ ru luk ve dü rüst lük.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, Türk çe yi doğ-

ru, gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

sı nıf la ma, anlatım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, bil gi sa-

yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu so rup on la rın dü şün ce le ri ni ifa de et me le ri ni sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den ko nu nun bi rin ci pa rag-ra fı nı oku ma la rı nı is te yip on la ra “Di ni öğ ren mek ni çin önem li dir?” so ru su nu yö nel ti niz. Ve ri len ce vap la rı tah ta ya lis te le yi niz.

3. 21. say fa da bulunan etkinlikteki “Din” adlı şi i ri yan sı ta rak bir öğ ren ci ni ze oku tunuz. Şiirin de va mın da ki so ru yu yö nel tip onların dü şün ce le ri ni alı nız. Böylece öğrencilerinizin dinin hangi konularda bilgi verdiğini ve amacını fark etmelerini sağlayınız.

4. Öğ ren ci le ri niz den 21. sayfadaki ko nu nun son dört pa rag ra fı nı oku ma la rı nı is te yi niz. On lar-dan pa rag raf lar da yer alan bil gi ler le il gi li dü şün-ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı is te yi niz. Ar dın dan oku duk la rı çer çe ve sin de tah ta da ki lis-te ye di ni öğ ren me nin öne mi ne iliş kin başka han gi mad de le ri ek le ye bi le cek le ri ni so ru nuz. Oluş tu ru lan lis te üze rin de kı sa bir de ğer len dir me ya pı nız ve ko nu yu özet le yi niz.

5. Öğ ren ci le ri ni zin bil gi le ri ni pe kiş tir me le-ri için ders ki ta bının 21. say fa sın ın sonunda-ki “De ğer len di re lim” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onların dini öğrendikleri yerlerden biri-ninde okul olduğunu fark etmelerini sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki çalışmayla be lir le yip de ğer len di ri niz:

Di ni öğ ren me nin öne mi ne iliş kin defterinize iki ge rek çe ya zı nız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze ge le cek ders te “Üni te mi-ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan dör dün cü sü nü ha zır la ya rak gel me le ri ni söy le yi niz.

2. İşlenecek ko nu lar la il gi li ayet me al le ri ve ha dis le ri yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır-la yı nız/ha zır la tı nız.

NOTLARIM

37

Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

22

Listeleyelim, Payla al›m“Al lah’a iba det edin ve ona hiç bir e yi or tak ko ma y›n. Ana baba ya, ak ra ba ya,

ye tim le re, yok sul la ra, ya k›n kom u ya, uzak kom u ya, ya n› n›z da ki ar ka da a, yol-cu ya, eli ni zin al t›n da ki le re iyi lik edin. üp he siz, Al lah ki bir le nen ve övü nen kim se le ri sev mez.” (Ni sâ su re si, 36. ayet.)

• Yu ka r› da ki ayet te Al lah, han gi gü zel dav ra n› la r› yap ma m› z› is te mek te dir? Defterinize listeleyerek bunlar n önemiyle ilgili dü üncelerinizi ar ka da la r› n›z la payla ›n›z.

3. “Din Güzel Ahlakt›r”

“Güzel ahlakl› insan” ifadesi kimler için kullan›l›r?

Din, in san la r›n hem bu dün ya da hem de öbür dün ya da mut lu ol ma la r› için Al lah ta ra f›n dan pey gam ber ler ara c› l› ›y la gön de ri len emir le rin bü tü nü ne de nir. Di nin ama c›, in san la r› gü zel ah lak sa hi bi yap mak t›r. Bu nun için din; dü rüst lü ü, te miz li i, ça l› ma y›, yar d›m se ver li i ve her kes le iyi ge çin me yi ö üt ler. Ya lan söy le me yi, h›r s›z l›k yap-ma y›, an ne ve ba ba ya kö tü dav ran ma y›, çev re ye za rar ver me yi ya sak lar (6. Foto raf).

Top lum için de in san la r›n be nim se dik le ri güzel huy ve davran lara “ah lak” de nir. Örne in; dürüstlük, sayg , sevgi, alçak gönüllülük gibi gü zel huy ve dav ra n› lar bunlar-dan baz lar d r. ‹yi huy ve dav ra n› la ra sa hip ki i ler, top lum da ah lak l› ola rak ni te len di ri lir. Ah lak l› in san lar, ya a d›k la r› top lu mun ku ral la r› na uyar lar. Çev re le rin de ki ler le iyi ge çi nir-ler. Ya lan söy le mez ler. Bü yük le ri ne say g›, kü çük le ri ne sev gi gös te rir ler. Her za man iyi den ve iyi lik ler den ya na olur lar. Ah lak l› in san lar top lum için de se vi len, ör nek al› nan ki i ler dir.

Din ile ah lak ara s›n da ay r›l maz bir ili ki var d›r. Çün kü, hem Al lah’›n gön der di i buyruklar n hem de ah la k›n ama c›, in san la r›n gü zel ah lak l› ol ma la r› n› sa la mak t›r. Bu nedenle din, gü zel ah lak ola rak ni te len di ril mi tir.

‹s lam di ni in san la r›n gü zel ah lak l› ol ma la r› na bü yük önem ver ir. Kur’an’da bir çok ayet te in san la r›n gü zel dav ra n› lar da bu lun ma la r› is te nir. Bu ayet ler den bi rin de öy le buy ru lur: “ üp he siz Al lah, ada le ti, iyi lik yap ma y›, ya k›n la ra yar d›m et me yi em re der; ha yâ s›z l› ›, fe na l›k ve az g›n l› › da ya sak lar. O dü ü nüp tu ta s› n›z, di ye si ze ö üt ve ri yor.”1

Pey gam be ri miz de di ni gü zel ah lak ola rak ta n›m la m› 2 ve “Ben gü zel ah la k› ta mam la-mak için gön de ril dim.”3 bu yur mu tur. Bir ba ka ha di sin de ise “Si zin ba na en se vim li niz, ah la k› en gü zel ola n› n›z d›r.”4 bu yu ra rak gü zel ah la ka ver di i öne mi vur gu la m› t›r.

Di ni miz biz den ah lak l› ol ma m› z› is ter. Söz ve dav ra n› la r› m›z da kö tü, çir kin ve yan l› -tan uzak dur ma m› z› ö üt ler. Biz ler de di ni mi zin ö üt le ri ne uya rak gü zel ah lak l› ol ma ya gay ret et me li yiz.

6. Foto raf: Din çevreyi korumay› ö ütler.

1. Nahl suresi, 90. ayet.2. Buhari, Sahih, Hüsnü’l-Hulk, 3.

3. Malik bin Enes, Muvatta, Hüsnü’l-Hulk, 1.4. Ebu Davud, Sünen, Sünnet, 14.

23

Gün lük ya a m› m›z da ve ili ki le ri miz de dik kat edil-me si ge re ken ba z› ku ral ve dav ra n› lar var d›r. Gü zel söz söy le mek bun lar dan bi ri dir. Gü zel söz söy le mek, ka ba ve k› r› c› ifa de ler den ka ç›n mak hem di nî hem ah la ki hem de in sa ni bir ge rek li lik tir. Ata la r› m›z, “Tat l› dil y› la n› di le in den ç› ka r›r.” di ye rek gü zel söz söy le-me nin öne mi ni vur gu la m› lar d›r.

Top lum için de se vi len ve her kes ta ra f›n dan be e ni-len bir in san ol mak is ti yor sak ko nu ma la r› m› za dik kat et me li yiz. Bu ne den le dai ma gü zel söz söy le me li yiz. Ör ne in, bi ri sin den bir ey is ter ken “Lüt fen ve rir mi si niz?”, “Lüt fen ya par m› s› n›z?” gi bi say g› ifa de leri kul lan ma l› y›z (7. Foto raf). Bi ze yar d›m c› olan her ke se te ek kür et me li yiz.

‹s lam di ni de ko nu ma la r› m›z da gü zel söz ler söy le me mi zi ö üt ler. Kur’an-› Ke rim’de Al lah, “Kul la r› ma söy le: (‹n san la ra kar ›) en gü zel sö zü söy le sin ler…”1 bu yur mu tur. Pey gam be ri miz (s.a.v.) de ha ya t› bo yun ca çev re sin de ki in san la ra gü zel söz ler söy le-mi ve biz le re de ay n› e yi yapmam›z› ö üt le mi tir. O bir ha di sin de öy le bu yu rmu tur: “Al lah’a ... ina nan ya ha y›r (gü zel) ko nu sun ya da sus sun.”2 Yi ne Pey gam be ri miz, “Gü-zel söz sa da ka d›r.”3 ve “…Yü ce Al lah, çir kin ve kö tü söz sa hip le ri ni k› nar.”4 ha dis le riy le gü zel söz söy le me nin se vap oldu unu, kö tü söz söy le me nin ise Al lah’›n sev gi si ni kay-bet ti re ce i ni be lirt mi tir.

3.1. Güzel Söz Söyleyelim

“Tatl dil y lan deli inden ç kar r.” atasözüyle verilmek istenen mesaj nedir?

7. Foto raf: slam dini birbirimize güzel söz söylemeyi ö ütler.

Ko nu a l›m“Rab b’in... ana ya ba ba ya iyi dav ran ma n› z› ke sin ola rak em ret ti. E er

on lar dan bi ri ya da her iki si se nin ya n›n da ih ti yar l›k ça › na ula ›r sa sa k›n on la ra “Öf!” bi le de me, on la r› azar la ma, on la ra tat l› ve gü zel söz söy le.” (‹s râ su re si, 23. ayet.)

“Gü zel bir söz ve ba › la ma, pe in den gö nül k›r ma ge len bir sa da ka dan da ha ha y›r l› d›r...” (Ba ka ra su re si, 263. ayet.)

“Ey iman eden ler! Al lah’a kar › gel mek ten sa k› n›n ve do ru söz söy le yin ki Al lah si zin i le dik le ri ni zi dü zelt sin ve gü nah la r› n› z› ba › la s›n...” (Ah zâb su re si, 70,71. ayet ler.)

• Yu ka r› da ki ayet le ri oku ya rak gü zel söz söy le me nin öne mi üze rin de ar ka da la-r› n›z la ko nu u nuz.

1. ‹srâ suresi, 53. ayet.2. Buhari, Sahih, ‹man, 5.

3. Müslim, Sahih, ‹man, 13.4. Tirmizi, Sünen, Edep, 13.

5. slam Âlimleri Ansiklopedisi, C 1, s. 83.

lk Müslümanlardan olan ve Peygamberimizin yak n arkada Hz. Ebubekir, dinimi-zin ö ütlerini do ru bir ekilde anlay p uygulayan güzel ahlakl bir ki iydi. Kendisi güzel sözler söyledi i gibi çevresindekilere de güzel söz söylemeyi ö ütlerdi. O, “Ne söyleye-ce ine ve ne zaman söyleyece ine dikkat et.”5 diyerek Müslümanlar yerli yerince ve güzel konu maya te vik etmi tir.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu yö nel te rek dü şün ce le ri ni ar ka-daş la rıy la pay laş ma la rı nı söy le yi niz.

2. Öğ ren ci le ri niz den 22. say fa da ki “Din Güzel Ahlaktır” ko nusuyla il gi li pa rag raf la rı oku-ma la rı nı ve “6. Fotoğraf”ı in ce le me le ri ni is te yi-niz. Ar dın dan şu so ru la rı yö nel te rek on la rın din ve ah lak kav ram la rı nın ta nım la rı nı öğ ren me le ri ni ve din ile ah lak ara sın da ki iliş ki yi fark et me le ri ni sağ la yı nız: “Din ve ah lak ne dir? Di nin ve ah la kın amaç la rı ne ler dir? Din ve ah lak ara sın da ki iliş ki ne dir?” Ve ri len ce vap lar üze rin de öğ ren ci le ri niz le ko nu şu nuz. Özel lik le say fa da ki ayet ve ha dis le ri yan sı tıp açık la yı nız. Bu aşa ma da öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki dör dün-cü çalışma için yaptıkları araş tır ma la rı nı da kon-trol edi niz.

3. Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren dik le ri ni pe kiş tir-me le ri için on la ra 22. say fa da ki “Lis te le ye lim, Pay la şa lım” et kin li ği ni yap tı rı nız.

4. 23. say fa da ki “Gü zel Söz Söy le ye lim” ko nu su na ge çi niz ve “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu öğ ren ci le ri ni ze so ru nuz. 23. sayfadaki konunun ilk üç pa rag ra fını öğ ren ci le-ri niz den oku ma la rı nı ve “7. Fotoğraf”ı inceleme-lerini is te yip dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş-ma la rı nı söy le yi niz. Siz de üçün cü pa rag raf ta ki ayet ve ha dis le ri yan sı ta rak İs lam di ni nin gü zel söz söy le me ye ver di ği öne me iliş kin açık la ma lar ya pı nız. Bu et kin lik te öğ ren ci le ri ni zin özel lik le din le me nin öne mi ni de fark et me le ri ni sağ la yı-nız.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nımlar: 5. Din ve ah lak kav ram la rı nı ta nım lar.

6. Di nin ah lak lı ol ma yı ge rek tir di ği ni fark eder.

7. Gü zel söz söy le me ve gü zel dav ra nış ser gi-le me ye is tek li olur.

Ko nular: 3. “Din Gü zel Ah lak tır”3.1. Gü zel Söz Söy le ye lim3.2. Gü zel Dav ra nış lar da Bu lu na lımSü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: doğ ru luk ve dü rüst lük, sevgi,

saygı, hoşgörü.Kav ram lar: din, ah lak, gü zel söz, gü zel dav-

ra nış.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, Tük çe yi doğ ru,

gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

ör nek olay in ce le me si, so nuç çı kar ma, ör nek ver-me, sı nıf la ma, söz lü ve ya zı lı an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa-yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

Ara di sip lin ler le iliş ki len dir me: Bu üni te nin 7. ka za nı mı ile Özel Eği tim 9. ka za nımı iliş ki-len di ri lir.

9. Kız gın lık, öf ke vb. dav ra nış la rı kon trol ede bil me be ce ri si ge liş ti rir.

38

1.Ünite

25

‹n san lar la ku ru lan ili ki ler de olum lu, ya p› c› ve ki bar ol mak ge re kir. Çün kü in sanlar ara-s›n da ki ili ki nin uzun ömür lü ol ma s› bu na ba l› d›r. ‹n san ili ki le rin de özen li ol mak, gü zel ve ya rar l› dav ra n› lar da bu lun mak ki i ye hu zur ve mut lu luk ve rir. Bu gi bi dav ra n› la r›n yay-g›n la ma s› top lum aç› s›n dan da önem li dir. Çün kü bir biri ni se ven, bir bi ri ne say g› du yan, bir biriy le yar d›m la an in san lar dan olu an bir top lum da dost luk ege men olur. Ki i ler ara s› ili ki le rin sa lam ol ma s›, top lu mun da sa lam ve güç lü ol ma s› an la m› na ge lir.

‹s lam di ni gü zel dav ra n› lar da bu lu nul ma s› n› em re der. Ko nuy la il gi li ola rak Kur’an-› Ke rim’de “On lar bol luk ta ve dar l›k ta Al lah yo lun da har ca yan lar, öf ke le ri ni ye nen ler, in san la r› af fe den ler dir. Al lah iyi lik eden le ri se ver.”1 buyrulur. Ay r› ca, Al lah’›n gü zel dav-ra n› lar da bu lu nan lar la be ra ber ol du u2 ve gü zel dav ra n› ta bu lu nan la r›n ödül len di ri-le cek le ri3 be lir ti lir. Pey gam be ri miz de in san la r›n bir bir le riy le yar d›m la ma la r› n› ve gü zel dav ra n› lar da bu lun ma la r› n› ö ütlemi tir. Bir hadisinde “Mü min le rin iman yö nün den en ol gun la r›, ah la k› en iyi olan la r› d›r. Bun lar in san lar la iyi ge çi nir ler. ‹yi ili ki ler ku rar lar, ken-di le riy le de iyi ili ki ler ku ru lur. Ba ka la r›y la iyi ili ki ler ku ra ma yan ve ken di le riy le de iyi ili ki ler ku ru la ma yan (ge çim siz) ki i ler de ha y›r yok tur.”4 bu yur mu tur.

Peygamberimizin damad Hz. Ali, dinimizin ögütlerini güzel bir ekilde uygulard . O, güzel sözler söyler, güzel davran larda bulunurdu. Çevresindekilere de böyle dav-ranmalar n ö ütlerdi. Onun bu konudaki sözlerinden baz lar öyledir: “Müslümanlar n hay rl s , Müslümanlara yard m eden ve faydal oland r.” 5, “ yilik bilmez birisi de olsa sen iyilik yap. Çünkü o, kar l nda te ekkür edene yap lan iyilikten daha sevapt r.” 6

Top lum da iyi bir bi rey ola bil me miz, gü zel dav ra n› lar da bu lun ma m› za ba l› d›r. Gü zel dav ra n› lar da bu lun mak, he pi mi zin hem ahlaki hem de di nî gö re vi dir. Bu nun için an ne ba ba m›za, kar de le ri mize, ar ka da la r› m›za, kom u la r› m›za, ö ret men le ri mize ve çevremizdeki ki ilere iyi dav ran ma l› y›z. Ayr›ca hayvanlar› sevip korumal›y›z. Okul, has-ta ne ve top lu ta › ma araç la r› ba ta ol mak üze re ka mu ya ait mallar n korunmas na özen göstermeliyiz. Çöp le ri mi zi çöp ku tu su na at ma l› y›z, çev re yi te miz tut ma l› y›z (8. Foto raf). Muh taç olan la ra yar d›m et me li, yok sul la r› ve kim se siz le ri gö zet me li; ya l› la r›, has ta la r› zi ya ret et me li ve on la r›n gö nül le ri ni al ma l› y›z.

8. Foto raf: Çevreyi temiz tutmak güzel bir davran› t›r.

1. Âl-i ‹mrân suresi, 134. ayet.2. Nahl suresi, 128. ayet.

3. Âl-i ‹mrân suresi, 57. ayet.4. Ahmed bin Hanbel, Müsned, C II, s. 250.

5. slam Âlimleri Ansiklopedisi, C 1, s. 113.6. slam Âlimleri Ansiklopedisi, C 1, s. 113.

5. Öğ ren ci le ri ni ze güzel söz söylemenin İslam dini açısından önemini fark edip pe kiş tir-me le ri için 23. sayfadaki “Ko nu şa lım” et kin li ği ni yap tı rı nız. Böylece onların konuyla ilgili ayet meallerini öğrenmelerini ve ayetlerde öğütlenen davranışlara göre davranmanın önemini fark etmelerini sağlayınız.

6. Konuyu 24. sayfanın ilk iki pragrafı çer-çevesinde özetleyiniz.

7. Öğ ren ci le ri ni zin ko nu yu gün lük ha yat la iliş ki len di re bil me le ri için 24. say fa daki “Ör nek-ler Bu lalım” et kin li ği ni yap tı rı nız.

8. 24. say fa da ki “Gü zel Dav ra nış lar da Bu lu-na lım” ko nu su na ge çi niz ve “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu öğ ren ci le ri ni ze yö nel ti niz. Ardından birinci paragrafı okutup düşüncelerini alınız. Bu ra da özel lik le öğ ren ci le ri ni zin “gü zel dav ra nış” kav ra mı nın an la mı nı fark et me le ri ni sağ-la yı nız. Siz de “gü zel dav ra nış” kav ra mıy la il gi li açık la ma ya pı nız.

9. Öğ ren ci le ri ni ze 24. say fa nın sonunda-ki et kin li ği yap tı rı nız. Böylece öğrencilerinizin güzel davranışlarda bulunmanın insana kazan-dırdıklarını kavramalarını sağlayınız.

10. Öğ ren ci le ri niz den 25. say fa daki ilk üç pa rag raf ı oku ma la rı nı ve “8. Fotoğraf”ı in ce-le me le ri ni is te yip on la ra “Gü zel dav ra nış lar-da bulun mak ni çin önem li dir?” ve “İs lam di ni ni çin gü zel dav ra nış lar da bu lun ma yı em re der?” so ru la rı nı yö nel ti niz. Öğ ren ci le ri ni zin ver dik le ri ce vap lar dan ko nuy la il gi li olan la rı nı tah ta ya lis-te le yi niz. Oluş tu ru lan lis te üze rin de ko nu şu nuz. Özel lik le Âl-i İm rân su re si 134. aye ti ve Pey-gam be ri mi zin 25 . say fa da ki ha di si ni yan sı ta rak açık la yı nız. Böy le ce öğ re nci le ri ni zin İs lam di ni-nin gü zel dav ra nış lar da bu lun ma ya ni çin önem ver di ği ni kav ra ma la rı nı sağ la yı nız.

11. Ko nu yu 25. sayfanın son pa rag rafı çer-çe ve sin de özet le ye rek özel lik le öğ ren ci le ri ni zin kız gın lık, öf ke vb. dav ra nış la rı nı kon trol ede bil-me le ri üze rin de du ru nuz.

12. Öğ ren ci le ri ni ze doğ ru luk ve dü rüst lük de ğer le ri ni iç sel leş tir me le ri için 26. say fa da ki “Dü şü ne lim, Pay la şa lım” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Din ve ah lak ara sın da ki iliş ki ne dir?• Gü zel söz söy le me nin ve gü zel dav ra nış lar-

da bu lun ma nın İs lam di ni açı sın dan öne mi ne dir?• Gü zel söz söy le me nin ve gü zel dav ra nış lar da

bu lun ma nın bi rey sel ve toplu msal ya rar la rı ne ler dir?

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Süb hâ ne ke” du ası nın anlamını araş tı ra rak ve duayı ezberleyerek gel-me le ri ni söy le yi niz.

2. “Süb hâ ne ke” du ası nı ve an la mı nı yan sıt-mak için ase tat ve ya slayt, dua nın oku nu şu nu dinletmek için ka set, ka set ça lar vb. araç lar ha zır-la yı nız/ha zır la tı nız.

24

Gü zel söz, in san la r›n kalp le ri ni yu mu a t›r. ‹n san lar la olan ili ki le ri mi zi gü zel le ti rir. Ara m›z da ki sev gi, say g› ve da ya n› ma y› ar t› r›r. Top lum da hu zur ve mut lu lu k sa lar. Hu zur ve mut lu lu u mu zu ar t› ra cak olan gü zel söz le ri bir bi ri miz den esir ge me ye lim. Böy-le ce hem di ni mi zin em ri ni ye ri ne ge tir mi hem de ya a d› › m›z top lum da bir lik ve be ra-ber li i mi zi ko ru mu olu ruz.

3.2. Güzel Davran› larda Bulunal›m

Güzel davran lar denilince akl n za neler geliyor?

‹n san la r›n ya ra r› na olan ve Al lah’›n ho u na gi den dav ra n› lar güzeldir. Ör ne in; ba -ka la r› na yar d›m et mek, selamla mak, say g› gös ter mek, sa b›r l› dav ran mak, ilim ö ren-mek, çevreyi temiz tutmak ve pay la mak gü zel dav ra n› lar dan d›r. Gü zel söz söy le mek gi bi gü zel dav ra n› lar da bu lun mak da sa hip ol ma m›z ge re ken ah la ki özel lik ler den dir.

Tavsiyesi Kendinden Olan AdamBü yük tüc car lar dan bi ri si, ma a za s› na bir ele man ala ca › n› ilan et ti. El li ka dar ki i gel-

di. Bun lar dan bi ri ni seç ti ve adam i e ba la d›.

Dost la r›n dan bi ri si, ma a za sa hi bi ne sor du:

— Bu ada m›n da ha ön ce ça l› t› › yer ler den tav si ye si yok. Sa na ya ra y›p ya ra ma ya ca-› n› an la ma dan ne den bu nu seç tin?

Ma a za sa hi bi ya n›t ver di:

— Ha y›r al da n› yor sun, bu ada m›n bir çok tav si ye si var. Bak an la ta y›m:

1. Adam içe ri gi rer ken ayak ka b› la r› n› iyi ce sil di. Dik kat et tim; el bi se si ütü lü, saç la r› ta ra l›, t›r nak la r› da te miz di. Bu, onun te miz ve dik kat li ol du u nu gös te rir.

2. Gi rer ken ne za ket le se lam ver di, sor du um so ru la r› düz gün ve na zik çe ya n›t la d›. Bu da onun ter bi ye li ol du u nu gös te rir.

3. ‹çe ri gi rin ce otur du, son ra ye ri ni ya l› ve sa kat ada ma ver di. Bu, onun mer ha met li, say g› l› ve dü ün ce li ol du u nu gös te rir.

4. Bi le rek ye re b› rak t› ›m ki ta b› al d› ve ma sa ya koy du. Bu, dü zen li ol du u nu gös te rir.

5. Di er in san la r› itip kak ma d›, s› ra s› n› bek le di. Bu da hak k› na ra z› ol du u nu gös te rir.

im di söy le ba ka l›m, bun la r›n hep si bi rer tav si ye de il mi? Hem de kaç ta ne?

Ah med Ham di AKSEK‹ Yav ru la r› m› za Din Ders le ri, s. 122-123.

• Yu ka r› da ki metne göre ki inin i e al nmas n sa layan güzel davran lar hangi-leridir? Belirtiniz.

Ör nek ler Bu lal mEvi niz de ve çev re niz de s›k ça kul la n› lan gü zel söz le re ör nek ler bu la rak ar ka da la-

r› n›z la pay la › n›z.

39

Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

26

Sübhâneke Duas›Sübhâneke Allâhümme

ve bihamdik(e).Ve tebârekesmük(e). Ve teâlâ ceddük(e).Ve celle senâük(e) .1

Ve lâ ilâhe ayrük(e).

Anlam›Allah’›m! Sende hiçbir eksik

özellik yoktur.Seni her zaman överim.

Senin ad›n kutludur.Senin an›n yücedir.(Senin övgün uludur.)1

Ve senden ba ka ilah yoktur.

4. Sübhâneke Duas› ve Anlam›

Süb hâ ne ke dua s›, na maz la r›n ilk re kâ t› n›n ba ›n da okunur. Bu du a, Al lah’a öv gü ler içe rir ve on dan ba ka ilah ol ma d› › n› be lir tir.

‹lk ö rendi iniz dua hangisidir?

Bu cümle, yaln›z cenaze namazlar›nda okunur.

Listeleyelim

Süb hâ ne ke dua s›n da Al lah’›n han gi ni te lik le ri be lir til mek te-dir? Belirleyece iniz nitelikleri, örnekteki gibi a a daki noktal yerlere yaz n z.

1. Övgüye lay›k olduğu,

2. ...............................................................................................................................

3. ...............................................................................................................................

4. ...............................................................................................................................

Dü ü ne lim, Pay la a l›mGü zel dav ra n› la r›m z n Al lah taraf ndan ödül len di rile ce i ni bil mek bizi nas l

etkiler? Dü ün ce le ri ni zi ar ka da la r› n›z la pay la › n›z.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 8. Süb hâ ne ke du ası nı ez be re okur ve an la mı nı söy ler.

Ko nu: 5. Süb hâ ne ke Dua sı ve An la mı • Üni te De ğer len dir me si/ Bil gi le ri mi zi Öl çe limSü re: 4 ders saa tiKav ram lar: du a.De ğer ler: doğ ru luk ve dü rüst lük.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, Türk çe yi doğ-

ru, gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, söz lü an la tım, grup ça lış ma sı, ha fı za da tut ma.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, bil-gi sa yar, pro jek si yon ci ha zı/te pe göz, ase tat, ka set, ka set ça lar vb. araç lar.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu yö nel te rek on la rın hem ha zır bu-lu nuş luk se vi ye le ri ni be lir le yi niz hem de der se ha zır lan ma la rı nı sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri ni ze 26. sayfadaki ko nu nun gi riş pa rag ra fı çer çe ve sin de du ay la il gi li kı sa bir açık la ma ya pı nız.

3. Süb hâ ne ke du ası nın oku nu şu nu ve an la-mı nı yan sı tı nız. Dua nın oku nu şu nu ka set ça-lar vb. araç lar dan din le ti niz. Dua yı ön ce siz, öğ ren ci le ri ni zin ta kip ede ce ği şe kil de bölümler hâlinde ya vaş ya vaş oku yunuz. Sizden sonra bölümleri onların ko ro hâ lin de tek rar et me le-ri ni sağ la yı nız. Da ha son ra, duayı öğrencilere ezberden tek tek oku tu nuz. Varsa öğrencilerin yanlışlarını dü zel ti p eksiklerini tamamlayınız.

4. Öğ renc ile ri ni ze Sübhâneke duası nın an la-mı nı oku tup üze rin de ko nu şu nuz.

5. Öğ ren ci le ri ni ze 26. sayfadaki “Lis te-leyelim” et kin li ği ni yap tı rı nız. Böylece onların Sübhâneke duasında Allah’ın hangi özellikleri-ne değinildiğini kavramalarını sağlayınız.

6. Ders ki ta bının 27 ve 28. say fa la rın da ki “Bil gi le ri mi zi Öl çe lim” bö lü mün de yer alan so ru lar la öğ ren ci le ri ni zi de ğer len di ri niz. Öğ ren-ci le ri ni zi de ğer len dir mek için siz de de ğer len-dir me so ru la rı ha zır la ya bi lir si niz. Açık uç lu so ru lar için ve ri len ce vap lar ör nek ni te li ğin de dir. Öğ ren ci le ri niz den ge len ce vap lar fark lı cüm-le ler den olu şa bi lir. Öğ ren ci le ri ni zin ver dik le ri ce vap la rı kon trol ede rek ek sik ya da yan lış öğ ren me le ri be lir le yi niz. Ge rek li gör dü ğü nüz ka za nım la ra tek rar vur gu ya pı nız.

7. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 41. say fa sın da-ki “Ken di mi De ğer len di ri yo rum” for mu nu ço ğal-

NOTLARIM

40

1.Ünite

ta rak öğ ren ci le ri ni ze dağıtınız ve on lar dan dol dur-ma la rı nı is te yi niz. Böy le ce on la rın üni te bo yun ca öğ ren dik le ri ni de ğer len dir me le ri ni sağ la yı nız.

8. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 42. say fa sın-da ki “Din ve Ah lak Hak kın da Ne ler Bi li yo rum? Üni te si Göz lem For mu”nu dol du ru nuz. Öğ ren ci-le ri ni zi “Ge nel Açık la ma lar” bö lü mü nün 22. say-fasında bu lu nan “Göz lem For mu De ğer len dir me Öl çe ği” ne gö re de ğer len di ri niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Te miz Ola lım” üni te si-nin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan bi rin ci si ni ya pa rak gel me le ri ni söy le yi niz.

2. İş le ne cek konuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

NOTLARIM

27

A) A a › da ki so ru la r›n ce vap la r› n› altlar ndaki noktal yer le re ya z› n›z.

1. Ke li me- i Tev hi t’i ve an la m› n› ya z› n›z.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

2. Al lah’a te ek kü rü mü zü han gi ifa de le ri miz le be lir ti riz? Ya z› n›z.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3. Gün lük ko nu ma la r› m›z da kul la n› lan di lek ve du a ifa de le rin e üç örnek veriniz.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

4. Gü zel söz söy le mek ve gü zel dav ra n› lar da bu lun mak bi ze ne ka zan d› r›r? Aç›k la-y› n›z.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

B) A a › da ki cüm le ler de noktal yer le re, ve ri len söz cük lerden uy gun olan la r› ya z› n›z.

se vap, din, he lal, ah lak, besmele, şükür

1. “Bismillâhirrahmânirrahîm” ifadesine Türkçemizde ........................ adı verilir.

2. Verdiği nimetler için Allah’a teşekkür etmeye ........................ de nir.

3. ‹n san la r›n hem bu dün ya da hem de öbür dün ya da mut lu luk la r› için Al lah ta ra f›n dan pey gam ber ler ara c› l› ğ›y la gön de ri len ila hî emir le-rin bü tü nü ne ........................ de nir.

4. Di ni miz de ya p›l ma s› öğüt le nen iş ve davranışlara karşılık olarak Al lah ta ra f›n dan verilecek ödüle ........................ de nir.

5. Top lum için de in san la r›n be nim se dik le ri değerler bütününe ........................ de nir.

Bilgilerimizi Ölçelim

Lâ ilâhe illâllah, Muhammedün resûlullah.

Allah’tan ba ka ilah yoktur. Muhammed (s.a.v.) Allah’›n elçisidir.

“Allah’a ükür.”, “Elhamdülillah.”, “Hamdolsun.”, “Allah’›m sana ükürler olsun.” gibi

ifadelerle Allah’a olan te ekkürümüzü belirtiriz.

• Ma allah

• ‹n allah

• Allah ba › las›n.

Di ni mi zin em ri ni ye ri ne ge tir mi olu ruz. Al lah’›n sev gi si ni ka za n› r›z. Güzel söz ve

davran› lar in san lar la olan ili ki le ri mi zin da ha gü zel ol ma s› n›, ara m›z da ki sev gi ve

say g› n›n art ma s› n› sa lar. Böy le ce top lum da hu zur ve mut lu luk olu ur. Bir bi ri ni se ven,

birbirine say g› du yan, birbiriyle yar d›m la an, iyi in san lar dan olu an bir top lum hâ li ne

ge li riz.

besmele

şükür

din

sevap

ahlak

28

Ve tebarekesmük

ceddük.

Ve teâlâ

Ve celle

senâük

Sübhâneke

gayrük.

ve bihamdik.

Allâhümme

Ve lâ

ilâhe

Sübhâneke

C) A a › da ki so ru lar da do ru se çe ne i bu la rak i a ret le yi niz.

1. “Al lah’›n ad›y la” an la m› na ge len ifa de a a › da ki ler den han gi si dir?

A) Bis mil lâ hir rah mâ nir ra hîm B) El ham dü lil lah

C) Ma al lah D) Bis mil lah

2. A a › da ki ler den han gi si dilek ve dualar m zda kulland m z dinî ifadelerden biri de ildir?

A) Allah korusun! B) Allah sevmesin!

C) Allah ifa versin! D) Allah raz olsun!

3. A a › da ki ler den han gi si gü nah olan dav ra n› lar ara s›n da sa y›l maz?

A) An ne ve ba ba ya say g› s›z l›k et mek B) Yok sul la r› kü çüm se mek

C) Kim se siz le ri ko ru mak D) Ya lan söy le mek

4. A a › da ki ler den han gi si ü kür ifa de le rin den de il dir?

A) Ma al lah B) El ham dü lil lah

C) Al laha ü kür D) Hamdol sun

5. A a › da ki ler den han gi si slam dinince günah say lan davran lardan biridir?

A) Çevreyi temiz tutmak B) Yoksullara yard m etmek

C) Yalan söylemek D) Anne ve babaya iyi davranmak

D) A a › da ki emada Sübhâneke duas n n kar k olarak verilen sözcüklerini do ru yer-lere yazarak Süb hâ ne ke du as› n› olu tu ru nuz.

Sübhâneke Allâhümme ve bihamdik.

Ve tebarekesmük.

ceddük. Ve celle senâük.

Ve teâlâ

Ve lâ ilâhe gayrük.

41

Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum?

Kendimi Değerlendiriyorum

“Din ve Ah lak Hak kın da Ne ler Bi li yo rum?” üni te si nin so nun da ne le ri, ne ka dar öğ ren di ği ni zi an la mak için aşa ğı da ki ifa de le rin kar şı sın da ki ku tu cuk lar dan si zin du ru mu nu-za uy gun ola nı “X” ile işa ret le yi niz.

J “Evet, bu nu çok iyi ya pa bi li yo rum.”

K “Bu nu kıs men ya pa bi li yo rum.”

L “Ha yır, bu nu ya pa mı yo rum.”

Bunları ÖğrendimEvetJ

KısmenK

HayırL

1. Gün lük ko nuş ma lar da ki di nî söz cük, de yim ve ata söz-le ri ne ör nek ler ve re bi li rim.

2. “Bis mil lâ hir rah mâ nir ra hîm.” sö zü nün an la mı nı açık lar, ne re ler de ve ni çin kul la nıl dı ğı nı söy le ye bi li rim.

3. “Hamdol sun.” ve “Al lah’a şü kür.” söz le ri nin an lam la rı-nı söy le ye bi li rim.

4. Gü nah, sevap kav ram la rı nın an lam la rı nı açık la ya bi lir, gün lük ya şam dan sevap ve günah ör nek leri ve re bi li rim.

5. Gün lük ya şa mı mız da di lek ve du ala rı mız da kul lan dı ğı mız di nî ifa de le re ör nek ler ve re bi lir ve an lam la rı nı açık la ya bi li rim.

6. Di lek ve dua nın in san la rı Al lah’a ve bir bir le ri ne na sıl ya kın laş tır dı ğı nı açık la ya bi li rim.

7. Gün lük ya şa mı mız da kul la nı lan se lam laş ma şe kil le ri-ni bi lir ve kul la nı rım.

8. “Ke li me- i Tev hit” ve “Ke li me- i Şe ha det”in na sıl söy len-di ği ni ve an lam la rı nı bi li rim.

9. Din ve ah lak kav ram la rı nı ta nım la ya bi li rim.

10. Di ni öğ ren me nin önem li ol du ğu nu bi lir, din hak kın da doğ ru bil gi ler edin me ye özen gös te ri rim.

11. Di nin gü zel ah lak lı ol ma yı ge rek tir di ği ni açık la ya bi li-rim.

12. Gü zel söz ler söy le me nin gü zel ah la kın gös ter ge si ol du ğu nu bi lir, ko nuş ma la rım da bu na dik kat ede rim.

13.Gü zel dav ra nış lar da bu lun ma nın gü zel ah lak lı ki şi le rin

özel li ği ol du ğu nu bi lir, hem ken dim hem de baş ka la rı için ya rar lı dav ra nış lar da bu lu nu rum.

14. Süb hâ ne ke duasını ezberden okuyup anlamını açık-layabilirim.

Ba şa rı lı bir şe kil de ça lış ma ya de vam ede bil mek için “Kıs men” ve “Ha yır” şek lin de işa-ret le di ği niz ko nu la rı tek rar göz den ge çir me li si niz.

42

1.Ünite

1 Bis

millâ

hirra

hmân

irrah

îm if

ades

inin a

nlamı

nı aç

ıklar

, ner

elerd

e ve n

için k

ullan

ıldığı

na ör

nekle

r ver

ir.

2 “A

llah’a

Şükü

r” if

ades

inin a

nlamı

nı aç

ıklar

, ner

elerd

e ve n

için k

ullan

ıldığı

na ör

nekle

r ver

ir.

3 Se

vap v

e gün

ah ka

vram

larını

n anla

mlar

ını aç

ıklar

, ner

elerd

e ve n

için k

ullan

ıldığı

na

ör

nekle

r ver

ir.

4 Gü

nlük k

onuş

malar

da ku

llanıl

an di

lek ve

dua i

fade

lerine

örne

kler v

erir

ve an

lamlar

ını aç

ıklar

.

5 Gü

nlük k

onuş

malar

da ku

llanıl

an se

lam if

adele

rine ö

rnek

ler ve

rir ve

anlam

larını

açıkl

ar.

6 Ke

lime-i

Tevh

it ve K

elime

-i Şe

hade

t’in a

nlaml

arını

açıkl

ar.

7 Ke

lime-i

Tevh

it ile

Kelim

e-i Şe

hade

t’in İ

slam

dinind

eki ö

nemi

ni sö

yler.

8 Di

n hak

kında

bilgi

sahib

i olm

anın

önem

ini ör

nekle

rle aç

ıklar

.

9

Din v

e ahla

k kav

raml

arını

tanım

lar.

10

Dinin

ahlak

lı olm

ayı g

erek

tirdiğ

ini fa

rk ed

er, a

yet v

e had

isler

den ö

rnek

ler ve

rir.

11

Güze

l söz

söyle

menin

ve gü

zel d

avra

nışta

bulun

manın

anlam

ını aç

ıklar

.

12

Güze

l söz

söyle

menin

, güz

el da

vran

ışta b

ulunm

anın

İslam

dinin

deki

önem

ini ay

et ve

hadis

lerde

n

örne

klerle

açıkl

ar.

13

Güze

l söz

söyle

menin

ve gü

zel d

avra

nışta

bulun

manın

bire

ysel

ve to

plums

al ya

rarla

rını s

ıralar

.

14

Sübh

ânek

e dua

sını e

zber

e oku

r ve a

nlamı

nı sö

yler.

TO

PLAM

“Din

ve A

hlak

Hak

kınd

a N

eler

Bili

yoru

m?”

Üni

tesi

Göz

lem

For

mu

Açı

klam

a: B

u fo

rm ö

ğren

cile

rde

kaza

nım

ların

ger

çekl

eşm

e dü

zeyl

erin

i göz

lem

lem

ek a

mac

ıyla

haz

ırlan

mış

tır. V

erile

n ifa

dele

rle il

gili

aşağ

ıdak

i üç

dere

cede

n öğ

renc

inin

dur

umun

a uy

gun

olan

ı, ifa

deni

n ka

rşıs

ında

ki k

utuc

uğa

yazı

nız.

3. H

er z

aman

2. B

azen

1. H

içbi

r zam

an

ÖĞ

RE

NC

İLE

R

ÖL

ÇÜ

TL

ER

ORTALAMA

43

Temiz Olalım

1. Ko nu la rı iş le me ye geç me den ön ce öğ ren ci le ri ni ze üni te nin adı nı söy le yi niz. Ko nu lar hak kın da ge nel ola rak ta nı tı cı ni te lik te bil gi ler ve ri niz. Bu üni te nin din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de ki öne mi ve ye riy le il gi li açık la ma-lar ya pı nız ve ka za nım la rı ger çek leş tir me le ri du ru mun da ne le ri ba şa ra bi le cek le ri hak kın da on la rı teş vik edip ce sa-ret len di ri niz.

2. Bu üni te de öğ ren ci le re doğ ru dan ve ri le cek de ğer-ler; te miz lik, sö zün de dur mak, gü ve ni lir lik ve dü rüst-lük tür. Adı ge çen de ğer le rin han gi ko nu da, han gi et kin-lik ler le ve ri le bi le ce ği üni te ka za nım la rı nın iş le ni şin de be lir til miş tir. De ğer ler öğ ren ci le re il gi li ka za nım la rın iş len di ği ko nu lar da sı nıf içi ve sı nıf dı şı ya pı la cak et kin-lik ler le ve ril me li dir.

3. Bu üni te de öğ ren ci le re ka zan dı rı la cak be ce ri ler, eleş ti rel dü şün me ve sos yal ka tı lım dır. Adı ge çen be ce-ri le rin han gi ka za nım la rın iş le ni şin de ve ri le bi le ce ği be lir-til miş tir. Bu bö lüm ler üze rin de önem le du ra rak öğ ren ci le-ri ni zin be ce ri le ri ka zan ma la rı nı sağ la yı nız.

4. Üni te bo yun ca aşa ğı da ki açık la ma la ra dik kat et me-niz üni te nin ka za nım la rı nın ger çek leş me si açı sın dan önem-li dir:

• Bu üni te de ko nu lar, di nin be den, giysi, çev re te miz li ği ne ver di ği önem, sağ lık, te miz lik iliş ki si ve ma ne vi te miz lik le sı nır lan dı rı la cak tır.

• 6. kazanım işlenirken sözünde durmak, dürüst ve güvenilir olma gibi davranışların manevi temizlik olduğuna vurgu yapılacaktır.

• Öğ ren ci le rin so mut de ne yim le ri ni müm kün ol du ğun ca öğ ren me-öğ ret me sü re cin de ifa de et me le ri teş vik edi le cek tir.

• Di nin te me li ni te miz li ğin oluş tur du ğu, te miz li ği bir bü tün ola rak ele al mak ge rek ti ği ve sağ lık ile te miz-lik ara sın da doğ ru dan bir iliş ki nin ol du ğu vur gu la na cak tır.

5. Öğ ren ci le ri niz bu üni te nin ka za nım la rı ile il gi li bazı deneyimlere sahip ola bi lir ler. Üni te sü re sin ce bun lar dan da ya rar la na bi lir si niz:

• Öğ ren ci ler diş le ri ni fır ça lı yor lar dır.• Çev re kir li li ği ne de niy le can lı ölüm le ri nin mey da na gel di ği ni iz le miş ya da duy muş ola bi lir ler.• El bi se le ri ni te miz tut ma la rı ge rek ti ği on la ra söy len miş tir.• Çev re le rin de ya pı lan te miz lik fa ali yet le ri ni gör müş ler dir.• Ken di oda la rı nı te miz ve dü zen li tu tu yor lar dır.• Doğ ru ve dü rüst ol ma nın öne miy le il gi li bil gi ve dav ra nı şa sa hip tir ler.6. Bu üni te nin son ka za nı mıy la öğ ren ci le rin Fâ ti ha su re si ni ez be re oku yup duanın an la mı nı söy le me le ri

he def len miş tir. Üni te nin baş lan gı cın da söz ko nu su su re yi üni te sü re sin ce ez ber le me le ri için öğ ren ci le ri ni zi bil gi len di ri niz. Üni te bi ti min de de ez be re oku yup an la mı nı söy le me le ri ni sağ la yı nız. Bu nu ya par ken öğ ren ci-le ri ni zin bi rey sel fark lı lık la rı nı göz önün de bu lun du ru nuz.

7. Öğ ren ci le ri ni zin bi rin ci dö nem de ha zır la ya cak la rı “pro je gö re vi” bu üni te nin so nun da ve ril miş tir. Öğ ren ci le ri ni zin pro je gö re vin den bek le nen be ce ri le ri ger çek leş ti re bil me le ri için ge rek li yön len dir me ve açık la ma la rı ya pı nız. Öğ ren ci le ri ni zin ha zır la dık la rı pro je gö rev le ri ni öğ ret men kı la vuz ki ta bının “Ek ler” bö lü mün de yer alan “Pro je De ğer len dir me For mu” Ek-4, “Grup De ğer len dir me For mu” Ek-5, “Grup Üye le ri De ğer len dir me For mu” Ek-6 ve “Grup Öz De ğer len dir me For mu” Ek-7’yi kul la na rak de ğer len di ri niz. 43

ÜNİTE SÜRECİNDE

ÜN‹ TE M‹ ZE HA ZIR LA NA LIM

1. Pey gam be ri mi zin “Te miz lik iman dan d›r.” hadisindeki temizlik ve iman arasındaki ilişkiyi bü yük le ri niz den öğ re niniz.

2. Bir gün boyunca beden ve elbise temizliğiyle ilgili olarak yapt›klar›n›z› listeleyiniz.

3. Pikniğe gittiğinizde hangi temizlik kurallar›na uyman›z gerektiğini araştırarak def-terinize listeleyiniz.

4. Te miz li ğin sağ l›k aç› s›n dan öne mi ni arafl t› ra rak öğ ren dik le ri ni zi def te ri ni ze ya z› n›z.

5. Ma ne vi te miz li ğin an la m› n› bü yük le ri niz den öğ re niniz.

29

44

2. Ünite

30

İslam dini top lu mun sağ l›k l› ve mut lu in san lar dan olufl ma s› n› he def le r. Bunun için te miz li ğe bü yük önem ve rir. Yüce Al lah, Kur’an-› Ke rim’de “El bi se ni te miz le.”1 buyurur. Ko nuy la il gi li di ğer bir ayette de “…fiüp he siz Al lah… çok te miz le nen le ri se ver.”2 buy-ru lur. Bu ayet ler, ‹s lam di ni nin te miz li ğe ver di ği öne mi ve Al lah’›n te miz ki fli le ri sev di ği ni vur gu la mak ta d›r.

Pey gam be ri miz (s.a.v.) de te miz lik ko nu su na çok önem ver mifl tir. ‹n san la ra bu ko nu-da hem söz le ri hem de dav ra n›fl la r›y la ör nek ol mufl tur. O, “Te miz lik iman dan d›r.”3 ha di-sin de te miz li ğin Allah’a inanmakla ilifl ki li ol du ğu nu vur gu la m›fl t›r. Pey gam be ri miz başka bir hadisinde, “Al lah te miz dir, te miz li ği ve te miz olan la r› se ver.”4 bu yu ra rak te miz li ğe dik kat eden le rin Al lah’›n sev gi si ni ka za na ca ğ› na ifla ret et mifl tir. O, her za man te miz ve dü zen li ol ma ya özen gös ter mifl tir. Be de ni nin, giy si le ri nin ve çev re si nin te miz li ği ne dik kat et mifl tir. Et ra f›n da ki le ri ra hat s›z ede cek de re ce de da ğ› n›k, dü zen siz ve kir li olan in san la r› uyar m›fl t›r. Ye mek ten ön ce ve son ra el le ri ni y› ka m›fl, difl le ri ni f›r ça la m›fl, in san la ra da böy le yap ma la r› n› öğüt le mifl tir.

‹s lam di ni ne gö re ibadet edebilmek için temiz olmak gerekir. Ba z› iba det le r için birtakım temizliklerin yapılması ön şarttır. Ör ne ğin, na maz k›l mak için abdestli olmak zorunludur. Ab dest te el le ri mi zi, yü zü mü zü, ağ z›-m› z›, bur nu mu zu, kol la r› m› z› ve ayak la r› m› z› y› ka-r›z. Böy le ce be de ni mi zin s›k kir le nen or gan la r› n› te miz le mifl olu ruz. Namaz kılmak için giy si le ri miz de te miz ol ma l› d›r. ‹s lam di ni ne gö re iba det ler te miz yer ler de ya p›l ma l› d›r. Bu yüz den çev re mi zi te miz tut mak da dinimizin bir ge re ği dir.

Müslümanların ibadet için kullandığı camiler ve mescitler (1. Fotoğraf) özellikle temiz tuluması gereken toplumsal mekânlardır. Her han gi bir kir li lik, bu ra ya ge len her ke si et ki le ye cek tir. Ay r› ca, ca mi ve mes cit ler-de, ab dest al ma yer le ri de te miz tu tul ma l› d›r.

1. Dinim Temiz Olmam› ‹stiyor

“As lan yat t› ğ› yer den bel li olur.” ata sö züy le an la t›l mak is te nen ne dir?

1. Fotoğraf: Camiler ve mescitler temiz-liğe dikkat edilmesi gereken yerlerdir.

Temizlik imandanPeygamber sözüdür, kulak ver ona,Temizlik imandan, temiz olal›m.Güzel amel eyle, çok iyi davran,Temizlik imandan, temiz olal›m.

Temiz olan kalpler “Allah, Allah” der,Temiz olanlar› Allah çok sever.Temiz olan yere bir rahmet iner,Temizlik imandan, temiz olal›m.

(http://www.an to lo ji com/si ir/si ir_SQL.asp?sa ir=39402$.si ir=647645

Yu ka r› da ki fli i re gö re;• Niçin temiz olmalıyız? Belirtiniz.• Te miz ol ma n›n ya rar la r› ne ler dir? Sıralayınız.

1. Müddessir suresi, 4. ayet.2. Bakara suresi, 222. ayet.

3. Buhari, Sahih, ‹man, 45.4. Müslim, Sahih, Taharet, 68.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nımlar: 1. İs lam di ni nin te miz li ğe ver-di ği öne min far kın da olur.

2. İba det ile te miz lik ara sın da iliş ki ku rar.Ko nu: 1. Di nim Te miz Ol ma mı İs ti yorSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: te miz lik.De ğer ler: te miz lik, gü ve nir lik ve dü rüst lük.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me, sos yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

söz lü ve ya zı lı an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı

Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa yar, pro-jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri niz den “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru üze rin de dü şün me le ri ni ve fi kir le ri ni ar ka daş la rı ile pay laş ma la rı nı is te yi-niz. Bu çer çe ve de öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki 1. hazırlık çalışması ile il gi li araş tır ma la rı nı sı nıf ta ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı sağ la yı nız. Böy le ce ödev le ri ni de kon trol edi niz.

2. Öğ ren ci le ri ni ze “Te miz lik ne dir?” so ru-su nu yö nel ti niz. Öğ ren ci le ri ni zin ken di ifa de le-riy le te miz lik kav ra mı nı ta nım la ma la rı na fır sat oluş tu ru nuz. Ya pı lan ta nım la ma lar üze rin de kı sa bir de ğer len dir me ya pı nız.

3. Bir öğ ren ciniz e 30. say fa daki ko nunun ilk üç pa rag ra fını oku tunuz. Anlatılanlarla ilgili öğrencilerinizin dü şün ce le ri ni alı nız. Özel lik le onların mad di te miz lik kav ra mı nı öğ ren me le-ri ni, te miz lik le iba det ara sın da ki iliş ki yi fark et me le ri ni ve bu nun la il gi li ör nek ler ver me le ri ni sağlayınız. İlk iki pa rag raf ta ki ayet ve ha dis le ri yan sı tarak açık la ma lar da bu lu nu nuz. Öğ ren ci le-ri ni zin, Al lah’ın ni çin te miz olan la rı sev di ği ni, te miz lik le inanç ara sın da ki iliş ki yi fark et me le-ri ni sağ la yı nız.

3. Öğ ren ci le ri niz den ko nu nun son pa rag ra fı-nı oku ma la rı nı ve “1. Fotoğraf”i in ce le me le ri ni is te yip ca mi le rin ni çin te miz tu tul ma sı ge rek ti-ği ne iliş kin dü şün ce le ri ni alı nız. Siz de ca mi ve mes cit le rin te miz tu tul ma sı nın öne mi üze rin de öğ ren ci le ri ni zi bil gi len di ri niz.

4. Öğrencilerinize 30. sayfanın sonundaki et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onların temizlik ile iman arasındaki ilişkiyi ve temiz olmanın yarar-larını fark etmelerini sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• İs lam di ni ni çin te miz li ğe önem ve rir? Be lir ti niz.• İba det ile te miz lik ara sın da na sıl bir iliş ki var-

dır? Açık la yı nız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri ni ze “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış-ma la rın dan ikin ci si ni ha zır la yıp gel me le ri ni söy le-yi niz.

NOTLARIM

45

Temiz Olalım

31

1.1. Bedenimi ve Elbiselerimi Temiz Tutar›m

Beden ve elbise temizliği denince aklınıza neler geliyor?

Bu rak, Be den Te miz li ği ni An la t› yor

Te miz li ğin ken di be de ni mi te miz le mek ile bafl la d› ğ› n› bi li yo rum. Bu nun için bedeni-min temizliğine çok önem veririm. Ön ce lik le her sa bah ya ta ğ›m dan kalk t› ğ›m da yü zü mü y› ka r›m. Ge re ki yor sa dufl ya pa r›m. Kah val t› dan son ra el le ri mi sa bun la y›p difl le ri mi f›r ça-la r›m. Okul k› ya fet le ri mi gi yer, hu zur lu fle kil de ye ni bir gü ne bafl la r›m.

Okul da da te miz ol ma ya özen gös te ri rim. Ellerim kirlendiğinde la va bo ya gi de rek y› ka r›m. Herhangi bir şey yediğimde ağzımı temizlerim.

Okul dan eve dön dü ğüm de öncelikle elbiselerimi değiştiririm. Sonra el le ri mi sa bun-lar, yü zü mü ve ayak la r› m› y› ka rım (1. Resim). Ye me ği mi yedikten sonra yi ne el le ri mi sa bun lar, difl le ri mi f›r ça la r›m.

S› cak günlerde s›k s›k, so ğuk günlerde ise haf ta da en az bir kez ban yo ya pa r›m. Ge rek ti ğin de saç t› ra fl› olur (2. Resim), t›r nak la r› m› da faz la uza ma dan ke se rim.

Bedenimi temiz tuttuğum için insanlarla konuşurken rahat olurum. Çev rem de ki her-kes be ni se ver ve sa yar. Sağ l›k l› bir in san ola rak hu zur lu ve mut lu bir ya flam sü re rim.

(Kurgulanmıştır.)

2. Resim: Saçlar›m›z uzad›ğ›nda kestirmeliyiz.1. Resim: El le ri mi zin te miz ol ma s› na özen gös-ter me li yiz.

Te miz lik de ni lin ce ak la ön ce be den ve elbise te miz li ği ge lir. Be den te miz li ği, vü cu du n her tür lü kir den ar›n d› r›l ma s› d›r. Beden temizliği konusunda nelere dikkat etmek gerekti-ğini öğrenmek için aşağıdaki metni okuyunuz.

Yukarıdaki met ne gö re;• Bu rak be de ni ni te miz tut mak için ne ler ya p› yor? Sıralayınız.

32

Lis te le ye limBe den te miz li ğine önem vermenin yararlar› nelerdir? Aşağıdaki noktalı yerlere

örnekteki gibi yazınız.1. Kiflinin sağl›kl› olmas›n› sağlar.2. ..............................................................................................................................3. ..............................................................................................................................4. ..............................................................................................................................5. ..............................................................................................................................

Okuyalım, Sonuç ÇıkaralımBir gün Pey gam be ri mi zin evi ne ko nuklar gel di. Ha n› m› Hz. Ay fle on la r› içe ri al d› ve

Pey gam be ri mi ze ha ber ver di. Pey gam be ri miz el le ri ni y› ka d›, bir ay na bu lup saç la r› n›, giy si le ri ni dü zelt ti. Gü zel ko ku lar sü rün dü. Bu nu gö ren ha n› m› Hz. Ay fle, “Ya Re su-lal lah, sen de mi süs le ni yor sun?” de yin ce Sev gi li Pey gam be ri miz, “Evet Ay fle, Al lah, dost la r› n›n ya n› na gi der ken te miz le nen ve ken di ne dik kat eden le ri se ver.” bu yur du. (Ebu Da vud, Sünen, Ta ha ret, 16.)

• Yu ka r› da ki ha di sten al›nmas› gereken öğüt nedir? Belirtiniz.

Be de ni mi zi te miz tut mak, hem sağ l› m›z hem de hu zur ve mut lu lu ğu muz aç› s›n dan önem li dir. Bu ne den le biz ler de di ni mi zin öğüt le ri ne uya rak be den te miz li ği mi ze özen gös ter me li yiz.

‹s lam di ni beden te miz li ğine önem vermemizi öğütler. Sev gi li Pey gam be ri miz, beden temizliğine özen gösterirdi. Örneğin, o, ye mek ten ön ce ve son ra el le ri ni y› kar d›. T›r nak te miz li ği ne dikkat ederdi. Saç la r› n› te miz tu tar ve sü rek li ola rak ta rar d›. Bu nun için ya n›n da ay na ve ta rak bu lun du rur du. Gü zel ko ku lar sü rü ne rek in san la r›n ya n› na gi der di. Mis vak ad› ve ri len bir ağaç çubuğuyla difl le ri ni her gün te miz ler di. Hat ta difl te miz li ği ile il gi li ola rak flöy le bu yur mufl tur: “Eğer mü min le re güç lük ve re ce ği ni dü flün-me sey dim her na maz vak tin de on la ra mis vak kul lan ma la r› n› (difl le ri ni f›r ça la ma la-r› n›) em re der dim.” 1 Peygamberimiz kendisi beden temizliğine özen gösterdiği gibi Müslümanların da öyle yapmalarını isterdi. Örneğin, haftada en az bir kere banyo yapılmasını öğütlerdi. Toplum içine çıkılacağı zaman soğan ve sarımsak gibi çevreye rahatsızlık verecek yiyeceklerin yenmemesini söylerdi.

Be de ni mi zi ol du ğu gi bi el bi se le ri mi zi de te miz tut mak önem li dir. Çün kü be de ni mi-zin te miz ola bil me si için el bi se le ri mi zin de te miz ol ma s› ge re kir. ‹n sa n›n el bi se le ri te miz ol maz sa be de ni nin te miz ol ma s› n›n bir an la m› kal maz. Bu ne den le kir le nen elbiseleri-mizi te miz olan lar la de ğifl tir me li yiz. Ban yodan son ra te miz iç ça ma fl› r› giy me li yiz. Ter ko kan ve kir lenmiş elbiselerle do lafl ma ma l› y›z. Elbiselerimizin eski olmas› değil, temizliği önemlidir. Elbiselerin te miz li ği, ki fli nin ken di sine ve çev re si ne olan say g› s› n› gösterir.

1. Buhari, Sahih, Cuma, 8.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 3. Be den ve gi ysi te miz li ği ne özen gös te rir.

Ko nu: 1.1. Be de ni mi ve Elbiselerimi Te miz Tu ta rım

Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: te miz lik.De ğer ler: te miz lik, gü ve ni lir lik.Be ce ri ler: sos yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: ör nek olay

in ce le me si, so ru-ce vap, so nuç çı kar ma, tartışma, an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bilgisayar, pro-jeksiyon cihazı/tepegöz, asetat.

Ara di sip lin ler le iliş ki len dir me: Bu üni te nin 3. ka za nı mı, Sağ lık Kül tü rü 12 ve 28. ka za nım-lar la iliş ki len di ri lir.

Sağ lık Kül tü rü:12. Be de nin ba kım ve ko run-ma sı nı ya par.

28. Sağ lık lı çev re yi oluş tu ra bil me de öz so rum lu luk ge liş ti rir.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu yö nel ti niz. Böy le ce on la rın be den te miz li ği ko nu sun da ki bil gi se vi ye le ri ni ve ko nu ya iliş kin dü şün ce le ri ni be lir le me ye ça lı-şı nız.

2. Öğ ren ci le ri ni ze 31. sayfanın birinci paragrafı çerçevesinde be den te miz li ği ile il gi li kı sa bir açık la ma ya pı nız. Ar dın dan öğ ren ci le-ri niz den bi ri ne say fa da yer alan “Bu rak, Be den Te miz li ği ni An la tı yor” ad lı met ni oku tunuz. “1. Resim” ve “2. Resim”i in ce le me le ri ni is te yip de va mın da ki so ru yu öğrencilerinize so ru nuz. Ve ri len ce vap lar üze rin de sı nıf ça ko nu şu nuz. Böylece onların bedenlerini temiz tutmak için neler yapmaları gerektiğini fark etmelerini sağ-layınız. Bu ra da özel lik le öğ ren ci le ri ni zin “Üni-te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki ikin ci ça lış-ma için ev de ha zır la dık la rı lis te den ya rar lan ma-la rı nı sağ la yı nız.

3. İs lam di ni nin mad di te miz lik ko nu sun da ne ler yap ma mı zı is te di ği ni kav ra ma la rı için 32. say fa nın ilk pa rag ra fı nı öğ ren ci le ri niz den oku ma-la rı nı is te yip on la ra dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy-la pay laş ma la rı nı söy le yi niz. Siz de pa rag ra ta ki ha dis ten ha re ket le be den te miz li ği nin İs lam di nin-de ki ye ri ve öne mi ni açık la yı nız.

4. Öğ ren ci le ri ni ze 32. say fa da ki “Okuyalım, Sonuç Çıkaralım” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Böylece öğrencilerinizin beden temizliğinin dinî açıdan önemini fark etmelerini sağlayınız.

5. Öğ ren ci le ri ni ze “Be den te miz li ği ne önem ver mek ni çin gereklidir?” so ru su nu yö nel tip dü şün ce le ri ni alı nız. Böy le ce on la rın be de nin ba kım ve ko run ma sı nın öne mi ni kav ra ma la rı nı ve sağ lık lı bir çev re oluş tu rmada öz so rum lu luk ge liş ti re bil me le ri ni sağ la ma ya ça lı şı nız.

6. Öğ ren ci le ri ni zin beden temizliğine önem vermenin yararlarını kavramaları için 32. sayfa-daki “Lis te le ye lim” et kin li ği ni yap tı rı nız.

46

2. Ünite

33

Elbise temizliği konusunda nelere dikkat etmek gerektiğini öğrenmek için aşağıdaki metni okuyunuz.

Özlem Elbise Temizliğini Anlat›yor

El bi se le rim be ni an la t›r. Bu yüz den on lar› her za man te miz ve dü zen li tutar›m. Be de-ni min te miz li ği ne ol du ğu ka dar el bi se le ri min te miz li ği ne de özen gös te ri rim. Bi li rim ki be de ni min te miz kal ma s›, el bi se le ri min te miz ol ma s› na bağ l› d›r.

Sa bah la r› ya tak tan kalk t› ğ›m da pi ja ma la r› m› düz gün bir fle kil de kat layarak ye ri ne ko ya r›m. Ak flam dan dü zen li bir fle kil de as t› ğ›m okul k›yafetlerimi ve te miz ço rap la r› m› gi yerek kahvaltımı yaparım. Bo ya ya rak ya da si le rek gü zel ce te miz le di ğim ayak ka b› la-r› m› gi yer, oku lu ma gi de rim.

Yol da ve okul da, el bi se le ri min kir len me me si ne dikkat ederim. Su bi ri kin ti le ri ne ve ça mur la ra bas ma ma ya özen gösteririm. Okul da el bi se le ri min kir len me me si için s› ra m›n te miz olup ol ma d› ğ› n› kon trol ede rim. Toz ve ya kir var sa iyi ce si le rim. Te nef füs ler de ye di ğim yi ye cek le rin üze-ri me dö kül me me si ne gay ret ede rim. Ar ka dafl-la r›m la oy nar ken hem ken di min hem de on la r›n el bi se le ri ni kir le te cek dav ra n›fl lar dan sa k› n› r›m. Böy le lik le oku la gel di ğim gi bi eve de ay n› fle kil de te miz el bi se ler le dö ne rim.

Eve gel di ğim de okul k›yafetlerimi ç› ka ra rak dü zen li bir fle kil de ye ri ne asa r›m (3. Resim). Gün-lük el bi se le ri mi gi yerim. Böylece te miz ve dü zen li bir ya flam sü re rim.

Te miz lik ve gi yim ko nu sun da ki tu tu mu mun, çev rem le olan ilifl ki le rim de et ki li ola ca-ğ› n› bi li rim. Çün kü te miz ve dü zen li gi yi nen ki fli, kar fl› s›n da ki in san lar da iyi iz le nim b› ra k›r. Ken di ne gü ven duy gu su ge lifltiği için mut lu ve hu zur lu olur. Bu ne den le ben el bi se le ri min te miz ve ütü lü ol ma s› na dik kat ede rim. Te miz ol ma y› ve te miz gi yin me yi al›fl kan l›k hâ li ne ge ti ri rim. Be de ni mi ve el bi se le ri mi te miz tut tu ğum da hem sağ l› ğ› m› ko ru ya ca ğ› m› hem de bafl ka la r›y la iyi ilifl ki ler ku ra ca ğ› m› bi li rim.

(Kurgulanmıştır.)

3. Resim: El bi se le ri mi zi te miz ve dü zen li tut ma l› y›z.

ListeleyelimSiz elbiselerinizi temiz tutmak için neler yap›yorsunuz? Yaptıklarınızı örnekteki gibi

aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.1. Tozlu yerlere oturmamaya özen gösteririm.2. .....................................................................................................................................3. .....................................................................................................................................4. .....................................................................................................................................5. .....................................................................................................................................

Yukarıdaki met ne gö re; • Öz lem, el bi se le ri ni te miz tut mak için ne ler ya p› yor? Belirtiniz. • Dü zen li ve te miz bir öğ ren ci ol mak Öz lem’e ne ler ka zan d›r m›fl t›r? Sıralayınız.

34

1.2. Çevremi Temiz Tutar ve Korurum

Nasıl bir çevrede yaşamak isterdiniz?

Evimiz, okulumuz, parklarımız, bahçelerimiz, cadde ve sokaklarımız bizim çevremiz-dir. Yaşadığımız yerleşim yerindeki orman, deniz, göl gibi alanlar da doğal çevremizi oluşturur. Bu gibi yerlerin temiz tutulup korunması, sağlık ve mutluluğumuz açısından önemlidir.

Tar t› fla l›m“K› ya fe ti niz le kar fl› la n›r, ko nufl ma n›z ve bil gi niz le uğur la n›r s› n›z.” sö zü nü s› n›f ta

ar ka dafl la r› n›z la tar t› fl› n›z.

Biz ler de dinimizin öğütlerine uyarak el bi se le ri mi zi te miz tut ma l› y›z. Ça ma fl›r la r› m› z› s›k s›k de ğifl tir me li yiz. El bi se le ri mi zin ütü lü, ayak ka b› la r› m› z›n te miz ve bo ya l› ol ma s› na özen gös ter me li yiz. Ço rap la r› m› z› s›k s›k de ğifl tir me li yiz.

‹s lam di ni be den te miz li ği nin ya n› s› ra el bi se te miz li ği ne de çok önem ve rir. Pey gam-be ri miz top lum içi ne ç›k ma dan ön ce en gü zel ve te miz el bi se le ri ni gi yer, çev re sin de ki le re de öy le yap ma la r› n› öğüt ler di. Ör ne ğin, kir li el bi sey le ya n› na ge len bir adam için “Bu adam ca ğ›z aca ba el bi se si ni y› ka y›p te miz le ye cek su bu la ma m›fl m›?”1 bu yur mufl tur. Peygamberimizin elbise temizliğine önem vermesiyle ilgili bir başka örnek de şudur:

Pey gam be ri miz, bir gün ar ka dafl la r›yla otu rmufl soh bet edi yor du. Bu s› ra da yan la-r› na birisi gel di. Ge le nin üs tü ba fl› da ğ› n›k t›. El bi se le ri kir len mifl ti. Onun bu hâ li, Pey gam-be ri mi zi ra hat s›z et ti. Ama bafl ka la r› n›n ya n›n da onu üz mek de is te me di.

Bir sü re son ra adam ora dan ay r›l d›. Sev gi li Pey gam be ri miz, ar ka s›n dan he men bi ri ni gön der di. Pey gam be ri mi zin ar ka da fl›, ada m› bu lun ca ona:

– Pey gam be ri mi zin sa na se la m› var! “Al lah, te miz in san la r› se ver. Bu ne den le he men te miz len sin... Te miz el bi se ler gi yin sin. Hal k›n içi ne, on la r› ra hat s›z ede cek bir k› l›k-la ç›k ma s›n. Müs lü ma n’a ya k› flan te miz ol mak t›r.”2 bu yu ru yor, de di.

Yukarıdaki hadise göre elbise temizliği niçin önemlidir? Düşüncelerinizi arka-daşlarınızla paylaşınız.

1. Ebu Davud, Sünen,Taharet, 12.2. Müslim, Sahih, Taharet, 1.

İŞLENİŞ

7. Öğ ren ci le ri ni zden 32. sayfanın son pa rag ra fın da verilen elbise temizliği konusunda-ki bil gi le ri okumalarını ve bununla ilgili düşün-celerini açıklamalarını isteyiniz.

8. Öğ ren ci le ri niz den bi ri ne 33. say fa da yer alan “Öz lem El bi se Te miz li ği ni An la tı yor” ad lı met ni oku tunuz. Metnin de va mın da ki so ru la rı so rup öğrencilerinizi konuşturunuz.

9. Öğrencilerinize 33. say fa da ki “Lis te le-ye lim” et kin li ği ni yap tı rı nız. Böylece onların elbise temizliğinde nelere dikkat edilmesi gerek-tiğini kavramalarını sağlayınız.

10. Öğ ren ci le ri ni zin İs lam di ni nin giysi te miz li ği ne ver di ği öne mi kav ra ma la rı için 34. say fadaki ilk dört paragrafı okut unuz. Anlatılanlar üze rin de ko nu şmalarını sağlayınız. Siz de say fa da ki ha di si yan sı ta rak açık la yı nız.

11. Ko nu yu 34. sayfanın son pa rag raf ında ki bil gi ler den ha re ket le özet le yip öğ ren ci le ri ni ze giysi te miz li ği ko nu sun da dik kat et me le ri ge re-ken hu sus la rı tek rar vur gu la yı nız.

12. Öğrencilerinize 34. say fa daki “Tar tı şa-lım” et kin li ği ni yap tı rınız. Böylece onların temiz giyinmenin insan ilişkilerindeki etki ve önemini kavramalarını sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Beden ve giysilerin te miz tu tul ma sı için ne le re dik kat et mek ge re kir? Be lir ti niz.

• İs lam di ni nin beden ve giysi te miz li ği ne önem ver me si nin ne den le ri ne ler dir? Belirtiniz.

• Beden ve giysi te miz li ği ne dik kat et mek ki şi ye ne ler ka zan dı rır? Açıklayınız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Üni te mi ze Ha zır la na-lım” ça lış ma la rın dan üçün cü sü nü ha zır la ya rak gel me le ri ni söy le yi niz.

2. İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le-ri yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

47

Temiz Olalım

35

‹çin de ya fla d› ğ› m›z çev re yi bafl ka la r›y la bir lik te pay la fl› r›z. Çev re nin te miz tu tul ma s› ve ko run ma s› he pi mi zi il gi len di rir. Or tak la fla kul lan d› ğ› m›z çev re yi kir let mek, onu pay-lafl t› ğ› m›z in san ve di ğer can l› la r›n ya flam hak k› na mü da ha le et mek tir. Bu ne den le kim-se nin çev re yi kir let me ye hak k› yok tur. Temiz bir çevrede yaşamak her insanın hakkıdır. ‹n san la ra olan say g› m›z ı gösterebilmek için çevreyi ko ru ma m›z ge re kir.

Kir li yer ler, mik rop la r›n üre me si için en uy gun or tam lar d›r. Böy le yer ler, sağ l› ğ› m› z› olum suz et ki ler ve has ta lan ma m› za ne den olur. Hem ken di sağ l› ğ› m› z› hem de di ğer can l› la r›n sağ l› ğ› n› ko ru mak için çev re te miz li ği ne dik kat et meliyiz.

Çev re te miz li ği ne evi miz den bafl la ma l› y›z. Ev te miz li ğin de bü yük le ri mi ze yar d›m c› ol ma l› y›z. Evi mi zin ban yo, mut fak, tu va let gi bi bö lüm le ri ni te miz tut ma l› y›z. Ya ta ğ› m› z› her gün dü zelt me li, ki tap ve def ter le ri mi zi da ğ› n›k b› rak ma ma l› y›z.

Evi mi zin çevresini de te miz tut ma m›z ge re kir. Her kes ka p› s› n›n önü nü te miz ler se çev-re miz te miz olur. Çöp le ri mi zi po flet le re ko yup çöp bi don la r› n›n içi ne at ma l› y›z. Yer le re tü kür me me li, tü kü ren le ri na zik çe uyar ma l› y›z.

‹nceleyelim, Cevaplayal›m

1. Yukarıdaki resimlerde hangi temizlik kurallarına dikkat edilmektedir? Belirtiniz.

2. Sizce çevreyi temiz tutmakla ilgili başka hangi kurallar vardır? Sıralayınız.

NOTLARIM

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 4. Çev re yi te miz tut ma ya ve ko ru-ma ya önem ve rir.

Ko nu: 1.2. Çev re mi Te miz Tu tar ve Ko ru-rum

Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: çev re, te miz lik.De ğer ler: te miz lik.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me ve sos yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

tar tış ma, ör nek olay in ce le me si, söz lü ve ya zı lı an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa-yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

Ara di sip lin ler le iliş ki len dir me: Bu üni te nin 4. ka za nı mı, Reh ber lik 9 ve Sağ lık Kül tü rü 12, 28. ka za nım lar la iliş ki len di ri lir.

Reh ber lik: 9. Çev re du yar lı lı ğı na sa hip olur.Sağ lık Kül tü rü:12. Be de nin ba kım ve ko run-

ma sı nı ya par.28. Sağ lık lı çev re yi oluş tu ra bil me de öz

so rum lu luk ge liş ti rir.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Çev re te miz li ği ne dir?” so ru su nu yö nel ti niz. Ce vap la rı bir lik te de ğer len-di ri niz ve çev re te miz li ği kav ra mı nı ta nım la ma la-rı nı sağ la yı nız. Da ha son ra on la ra “Ön ce Dü şü ne-lim” bö lü mün de ki so ru yu so ra rak çev re te miz li ği ko nu sun da ki gö rüş le ri ni alı nız. Böy le ce ko nu ile il gi li dav ra nışlarını be lir le me ye ça lı şı nız. Bu ra da on la rın “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki ça lış ma la r dan üçün cü sü için ev de yap tık la rı araş-tırmalarından ya rar lan ma la rı nı sağ la yı nız.

2. 34. say fa da ki ko nu nun bi rin ci pa rag ra-fın dan ha re ket le “Çev re te miz li ği” kav ra mı-nı ta nım la ya rak ko nu ya gi riş ya pı nız. Ar dın-dan öğ ren ci le ri ni ze 35. sayfadaki “İnceleyelim, Cevaplayalım” adlı etkinliği yaptırınız. Bu etkinlikte öğrencilerinizin çevre temizliği konu-sunda nelere dikkat etmeleri gerektiğini fark etmelerini sağlayınız.

3. Öğ ren ci le ri ni zin çev re yi te miz tut ma ko nu sun da ne ler ya pı la bi le ce ği ni fark et me le ri için on lar dan 35 ve 36. say fa lardaki pa rag ra fları oku ma la rı nı is te yi niz. Oku duklarından ha re ket le sı nıf ça çev re te miz li ği ko nu sun da ya pı la bi le-cek le rin bir lis te si ni oluş tur ma la rı nı söy le yi niz. Lis te üze rin de sı nıf ça de ğer len dir me ler yap ma-la rı nı, böy le ce öğ ren ci le ri niz de çev re ko ru ma bi lin ci oluş ma sı nı sağ la ma ya ça lı şı nız.

48

2. Ünite

36

Gü nü mü zün bü yük bir bö lü mü okul da ge çer. Bu ne den le oku lu mu zu kir let me me li, bu ra da ki araç ve ge reç le ri ko ru ma l› y›z. Çöpleri yerlere değil, çöp ku tu su na at ma l› y›z. Te nef füs ler de s› n› f› m› z› ha va lan d›r ma l› ve ka pa l› alan lar da kofl ma ma ya özen gös ter me-li yiz.

Te miz li ği bir bü tün ola rak gör me li; ya fla d› ğ› m›z köy, ka sa ba ve ya ken ti te miz tut ma-l› y›z. Park lar, bah çe ler, pik nik alan la r› he pi mi ze ait yer ler dir. Bu ra lar da ki çi çek le ri ko par-ma ma l›, ağaç la r›n dal la r› n› k›r ma ma l›, çev re yi kir let me me li yiz. Bu ra la r› na s›l bul mak is ti yor sak öy le b› rak ma ya özen gös ter me li yiz.

‹s lam dini, için de ya fla d› ğ› m›z çev re nin te miz li ği ne önem ve ril me si ni is ter. ‹slam’a göre na maz k›l mak için be den ve el bi se le rin ya n›n da, na maz k› l› na cak ye rin de te miz ol ma s› ge re kir.

Al lah, ya fla ma m›z için ge rek li olan ha va, su, çe flit çe flit bit ki ve hay van la rı bir öl çü ye gö re ya ra ta rak hiz me ti mi ze sun mufl tur. Do ğal den ge yi de ko ru ma m› z› is te mifl tir. Do la-y› s›y la in san, do ğa da bu lu nan bu var l›k lar dan ya rar la n›r ken özen li ol ma l› d›r. Ha va y›, su yu ve top ra ğ› kir let me me li dir. Al lah, Kur’an-› Ke rim’de biz le ri uya r›r ve “Öl çü de had di afl ma y›n.”1 bu yur ur.

Öğ ren ci ler Çev re Der si Ver diKör fez ‹G SAfi ‹l köğ re tim Oku lu Çev re

Ku lü bü öğ ren ci le ri haf ta so nu git tik le-ri Tü tün çift lik sa hi lin de çev re te miz li ği yap t› lar. Okul mü dü rü ve reh ber öğ ret-men leri ile bir lik te sa hi le inerek yap t›k la r› ça l›fl may la yer le rdeki ku ru ye mifl ka buk-la r›nı ve çöp le ri top la yan öğ ren ci ler, orada bulunanlara “Ne olur su nuz çev re mi zi te miz tu ta l›m. Bu ra la r› kir let me ye hak k›-m›z yok.” de di ler. Öğ ren ci le rin bu ha re ke ti tak dir le kar fl› la n›r ken du yar s›z dav ra nan kişilerin mah cu bi yet le ri gö rül me ye de ğer di. Po flet ler do lu su çöp top la yan öğ ren ci ler, top lum sal so run la ra ne den li du yar l› ol duk la r› n› bir kez da ha gös ter mifl ol du lar. Okul mü dü rü, y›l içe ri sin de bu tür et kin lik le r dü zen le dik le ri ni, top lu ma so rum lu bi rey ler ye tifl tir me nin mut lu lu ğu ve hu zu ru içe ri sin de ol duk la r› n› söy le di.

• ‹nternet haberine göre, öğrencilerin çevre temizliğine verdikleri önem, onlara ne gibi yararlar sağlamıştır? Belirtiniz.

http//www.korfez.bel.tr/tr/goster.asp?id=473&t=1

Okuyalım, Sonuç Çıkaralım

1. Rahmân suresi, 8. ayet.

37

Siz Ol say d› n›z Ne Ya par d› n›z?Bu lun du ğu nuz böl ge nin be le di ye bafl ka n› ol say d› n›z ya fla d› ğ› n›z ye rin da ha

te miz ve gü zel ola bil me si için ne ler ya par d› n›z? Dü flün ce le ri ni zi ya z›p s› n›f ta ki ar ka-dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.

Sev gi li Pey gam be ri miz (s.a.v.) de ya fla m› bo yun ca çev re ko nu sun da du yar l› ol mufl tur. Ya fla d› ğ› kent olan Me di ne’de ağaç l›k bir böl ge-yi ko ru ma al t› na al m›fl t›r.1 Hay van la r›n zevk için av lan ma s› n› da ya sak la m›fl t›r.2 Peygamberimiz, “Yüce Allah, ağaç diken bir kimseye diktiği ağaç-tan çıkan meyve kadar sevap yazar.”3 buyu-rarak insanları ağaç dikmeye teşvik etmiştir (3. Fotoğraf). Bir bafl ka ha di sin de de “Yol la r› ve göl ge lik le ri, in san la r›n otu rup din len dik le ri yer-le ri kir let mek ten sa k› n›n.”4 bu yu ra rak çev re mi zi te miz tut ma m› z› öğüt le mifl tir.

Kur’an-ı Kerim’deki ayetler ve peygamberimizin hadisleri ‹s lam di ni nin çev re nin ko run ma s› na ne ka dar önem ver di ği ni gös ter mek te dir. Bu ne den le, ya fla d› ğ› m›z çev re yi ko ru mak ah la ki ve in sa ni ol du ğu ka dar ay n› za man da di nî bir so rum lu luk tur.

2. Fotoğraf: Çev re mi zi ko ru ma l›, ağaç lan-d›r ma ça l›fl ma la r› na ka t›l ma l› y›z.

1.3. Temizlik Sağlığım İçin Önemlidir

Has ta l›k tan ko run mak için alınması ge re ken ted bir-ler den bi ri de te miz lik tir. Çün kü mik rop lar te miz ol ma-yan or tam lar da ko lay ca ço ğa la rak has ta l› ğa ne den olur. Ko le ra, ti fo gi bi has ta l›k lar, te miz ol ma yan or tam lar da da ha çabuk ya y› l›r.

Sağ l›k l› ya fla mak için d›fl et ki le re aç›k olan deri, saç ve t›r nak te miz li ği ne dik kat et mek ge re kir (4. Resim). Çün kü de ri de bi ri ken kir ler, de ri nin ha va al ma s› n› en gel le ye rek sağlığın bozulmasına neden olur. Kirli tırnaklar ve saçlar ise mikropların en çok üreyip barındıkları yerlerdir. Sağlık için diş temizliği de çok önemlidir. Temizliğine dikkat edilmeyen dişler çürüyerek birçok hastalığın ortaya çıkmasına neden olur. Bu ne den le difl le ri mi zi dü zen li ola rak f›r ça la ma l› y›z. Elbise te miz li ği de sağl › k la ya k›n dan il gi li dir. Kir li ve mik rop-

lu elbiseler insanın sağlığının bozulmasına neden olur. Bu nun için kir le nen elbiselerimizi s›k s›k de ğifl tir me ye özen gös ter me li yiz.

4. Resim: Sağl›ğ›m›z› korumak için temiz olmaya özen göstermeliyiz.

Te miz lik ile sağ l›k ara s›n da na s›l bir ilifl ki var d›r?

1. Ebu Davud, Sünen, Menasik, 96.2. Nesâî, Sünen, Dahâyâ, 42.

3. Sahihi Buharî Muhtasarı Tecridi Sarih Tercemesi ve Şerhi, C 7, s. 122.4. Müslim, Sahih, Taharet, 68.

4. Öğrencilerinize çevre temizliğine önem vermenin yararlarını kavramaları için 36. sayfa-daki “Okuyalım, Sonuç Çıkaralım” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

5. Öğ ren ci le ri niz den 36. say fa da ki son iki ve 37. sayfadaki ilk pa rag ra fı oku ma la rı nı ve “2. Fotoğraf”ı in ce le me le ri ni is te yip ar dın dan “İs-lam di ni çev re te miz li ği ne ni çin önem ver miş-tir?” so ru su nu sorunuz. Siz de ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sı tıp açıklayınız. İs lam di ni nin çev re nin ko run ma sı na ver di ği öne mi ör nek ler le vur gu la yınız. Son paragraf çerçevesinde konuyu özetleyiniz.

6. Öğ ren ci le ri ni zin çev re ye du yar lı hâ le ge lmesi ve sağ lık lı çev re yi oluş tu rmada öz so rum lu luk ge liş ti re bil me le ri için onlara 37. say fa da ki “Siz Ol say dı nız Ne Ya par dı nız?” adlı et kin li ği yap tırınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğrenme düzeylerini aşa ğı-da ki so ru lar la belirleyip de ğer len di ri niz:

• Çev re te miz li ği ne dir?• Çev re kir li li ği ne ne ler se bep olu yor?• İs lam di ni nin çev re te miz li ği ko nu sun da ki

öğüt le ri ne ler dir?• Çev re mi zi te miz tut mak için ne ler ya pa bi-

li riz?

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la na lım” çalışmalarından dör dün cü sü nü evde ha zır la yıp gel me le ri ni is te yi niz.

NOTLARIM

49

Temiz Olalım

38

De ğer len di re lim“Te miz lik, has ta l›k la ra kar fl› sağ l› m› z› ko ru yan bir kal kan d›r.” sö zü nü ar ka dafl la-

r› n›z la de ğer len di ri niz.

Te miz ol ma yan be sin le rin sağ l›k için ne ka dar teh li ke li ol du ğu, bir çok has ta l› ğ›n bu yol la vü cu da gir di ği bi lin mek te dir. Sağ l› ğ›mızı ko ru ma n›n önem li yol la r›n dan bi ri, yi ye-cek ve içe cek le ri mi zin te miz li ği dir. Te miz ol ma yan ve ba yat la m›fl be sin lerin tüketilmesi insanların has talanmasına yol açar. Bu nun için aç›k ta sa t› lan yi ye cek le ri al ma ma l› y›z. Meyve ve sebzeleri yıkamadan yememeliyiz.

Sağ l› ğ› et ki le yen du rum lar dan bi ri de çev re te miz li ği dir. Te miz bir ortamda ya fla yan in san-lar sağ l›k l› olur. Bu yüz den so lu du ğu muz ha va-n›n, iç ti ği miz su yun, gez di ği miz ve oy na d› ğ› m›z yer le rin te miz ol ma s› çok önemlidir. Özel lik le için de ya fla d› ğ› m›z ve gü nü mü zün önem li bir k›s-m› n› ge çir di ği miz oku lu mu zun te miz li ği ne dik kat et me li yiz. Oku lu muz kir li, toz lu ve ha va s›z olur sa bizimle birlikte bü tün öğ ren ci le rin ve öğ ret men le-rin sağ l› ğ› tehlikeye girer.

‹s lam di ni sağ l› ğa çok önem ve rir. Sağ l›k, Yü ce Al lah’›n bi ze ver di ği bir ni met ve ema net tir. Onu ko ru mak he pi mi zin gö re vi dir. Her fley den ön ce bu sağ l› ğ› ve ren Al lah’›n is te dik le ri ni ya pa bil mek için sağ l›k l› ol ma l› y›z. Mutlu bir yaşam sürebilmemiz de sağlıklı olmamıza bağlıdır. Bu yüzden Pey gam be ri miz “…Has ta l›k gel me den ön ce sağ l› ğ›n k›y-me ti ni bi li niz…”1 bu yur mufl tur. Sağ l› m› z› ko ru mak için te miz li ğe özen gös te re lim. Ban yo ya pa rak be de ni mi zi te miz tu ta l›m. Difl ve ağ›z te miz li ği mi ze dik kat ede lim. Uza d› ğ›n da t›r nak la r› m› z› ke se lim. Yi yip iç tik le ri mi zin te miz ol ma s› na özen gös te re lim.

Çevre temizliği ile sağ-lık arasındaki ilişki hakkında

neler söyleyebilirsiniz?

...Hayatta en değerliHazinemiz sağl›kt›r.Sağl›ğ› koruman›nTek yolu temizliktir.

Uymazsan kurallara,Hemen hasta olursun.Gidemezsin okula,Sağl›ğ›na dikkat et.

S›n›f›nda kalmamak,Hasta olup solmamak,‹stiyorsan hep koflmak,Sağl›ğ›na dikkat et.

Sağl›k

Afire HANCIBelirli Günler ve Haftalar, s.138.

Şiire gö re; • Sağlıklı olmak niçin önemlidir? Açıklayınız. • Sağlığımızı korumak için neler yapmalıyız? Sıralayınız.

1. Hakim, Müstedrek, C IV, s. 306.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 5. Be den ve çev re te miz li ği nin sağ lık açı sın dan öne mi ni açık lar.

Ko nu: 1.3. Te miz lik Sağlığım İçin ÖnemlidirSü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: te miz lik.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me ve sos yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, tar tış ma, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, ha dis kay-

nak la rı.Ara di sip lin ler le iliş ki len dir me: Bu üni te nin 5.

ka za nı mı, Sağ lık Kül tü rü 12 ve 28. ka za nım lar la iliş-ki len di ri lir.

Sağ lık Kül tü rü:12. Be de nin ba kım ve ko run ma-sı nı ya par.

28. Sağ lık lı çev re yi oluş tu ra bil me de öz so rum lu-luk ge liş ti rir.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün-de yer alan so ru yu yö nel tip dü şün ce le ri ni alı nız.

2. Öğ ren ci le ri ni ze ders ki ta bının 37. say fa-sındaki konunun ilk iki pa rag ra fın da yer alan, özel-lik le sağ lık ile te miz lik iliş ki si ve sağ lı ğı ko ru ma da dik kat edil me si ge re ken hu sus larla ilgili bilgileri

oku ma la rı nı ve “4. Resim ”i in ce le me le ri ni söy le-yi niz. Ar dın dan aşa ğı da ki so ru la rı yö nel te rek bir tar tış ma or ta mı oluş tu ru nuz:

a. Te miz lik ni çin sağ lı ğı ko ru ma nın bi rin ci ko şu lu dur?

b. Sağ lık lı ol mak için ya pıl ma sı ge re ken te miz lik ler han gi le ri dir?

Öğrencilerinizin cevaplarında “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki dör dün cü hazırlık çalışması için ev de yap tık la rı araştırmalarından da ya rar lan ma la rı nı sağ la yı nız. Öğ ren ci le ri ni-zin diş, giy si, be sin ve çev re te miz li ği nin sağ-lı ğı ko ru ma da ki öne mi ni an la ma la rı nı, te miz lik ko nu sun da öz so rum lu luk duy gu la rı nı ge liş ti-re bil me le ri ni ve dav ra nı şa dö nüş tü re bil me le ri ni sağ la mak için açık la ma lar ya pı nız.

3. Öğrencilerinize 38. sayfanın başındaki et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onların sağlıklı olmanın önemini ve sağlığı korumak için neler yapılması gerektiğini kavramalarını sağlayınız.

4. Öğ ren ci le ri ni ze 38. say fanın ilk iki parag-rafını oku ma la rı nı söy le yiniz. “Yi ye cek ve içe-cek ler ile çev re te miz li ği nin sa ğ lık lı ol ma da ki öne mi ne dir?” so ru su nu so ra rak onların dü şün-ce le rini alınız.

5. Öğ ren ci le ri ni zin İs lam di ni nin sağ lı ğa ver-di ği öne mi ve de ğe ri kav ra ya bil me le ri için 38. say fa nın son pa rag ra fın da ki ha di si tah ta ya ya zı nız ve İs lam di ni nin ni çin sağ lı ğa önem ver di ği üze-rin de pa rag raf ta ki bil gi ler den ha re ket le öğ ren ci-le ri niz le ko nu şu nuz. Aynı pa rag ra fta ki bil gi ler den ha re ket le öğ renc ile ri ni ze sağ lık la rı nı ko ru mak için ne ler yap ma la rı ge rek ti ği ni vur gu la yı nız.

6. Öğrencilerinize 38. say fa da ki “De ğer len-di re lim” adlı et kin li ği ko nu yu da ha iyi kav ra ya-bil me le ri ve pe kiş ti re bil me le ri için yap tı rı nız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Sağ lı ğı mı zı ko ru mak için dik kat edil me si ge re ken ler ne ler dir? Be lir ti niz.

• İs lam di ni ne gö re ni çin sağ lı ğı mı zı ko ru-ma ya özen gös ter me li yiz? Açık la yı nız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la na-lım” ça lış ma la rın dan be şin ci si ni ev de ha zır la yıp gel me le ri ni is te yi niz.

2. İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

50

2. Ünite

40

‹s lam di ni in san la r›n mut lu ve hu zur lu ol ma s› n› is ter. Bu ne den le sö zün de dur ma-ya, dü rüst ve gü ve ni lir ol ma ya önem verir. Biz ler de sö zümüz de dur ma ya, dü rüst ve gü ve ni lir ol ma ya (3. Fotoğraf), bafl ka la r›n dan al d› ğ› m›z ema net le ri za ma n›n da ver me ye özen gös ter me li yiz. Her kes için iyi lik dü flün me li yiz. ‹n san la r› hu zur suz ede cek söz ve dav ra n›fl lar dan ka ç›n ma l› y›z. Ken di mi zin ol du ğu gi bi bafl ka la r› n›n da iyi li ği ni is te me li yiz. ‹n san la ra ve di ğer can l› la ra sev giy le yak lafl ma l› y›z.

3. Fotoğraf : Yüce Allah dürüst ve güvenilir olmayı emreder.

İnceleyelim, Açıklayalım

Temizlik

Maddi Temizlik

Beden Temizliği Elbise Temizliği

Çevre Temizliği

Manevi Temizlik

Sözünde durmakDürüstlükGüvenilir olmak

Yerlere tükürmemekPark ve bahçeleri temiz tutmakEvimizi temiz ve düzenli tutmakYerlere çöp atmamak

Banyo yapmakDiş fırçalamakTırnak kesmekYemeklerden önce ve sonra elleri yıkamak

Çorapları değiştirmekAyakkabılarımızı temiz-lemek ve boyamakİç çamaşırlarımızıdeğiştirmekKirli giysilerledolaşmamak

• Yukarıdaki şemada verilen bilgilere göre temizlik çeşitleri hakkında neler söy-leyebilirsiniz? Belirtiniz.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 6. Ma ne vi te miz li ğin ne ol du-ğu nu kav rar.

7. Al lah’ın sev gi si ni ka zan ma da te miz li ğin öne mi ni yorumlar.

Ko nu: 2. Sö zün de Dur mak, Dü rüst ve Gü ve ni lir Ol mak

Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: ma ne vi te miz lik, gü ven.De ğer ler: te miz lik, sö zün de dur mak, gü ve ni-

lir lik, dü rüst lük.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me ve sos yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: an la tım tar-

tış ma, so nuç çı kar ma, sı nıf la ma.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı,

Kur’an-ı Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa-yar, pro jek si yon ci ha zı/te pe göz, ase tat.

39

2. Sözünde Durmak, Dürüst ve Güvenilir Olmak

“Te miz kalp li in san” ifadesi size neyi çağrıştırıyor?

Ne Sağlar?Sözünde durmanın, dürüst ve güvenilir olman›n topluma sağlad›ğ› yararlar neler-

dir? Belirlediğiniz yararları örnekteki gibi aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.1. Toplumun huzur ve güven içinde olmas›n› sağlar.2. ......................................................................................3. ......................................................................................4. ......................................................................................

Te miz lik sa de ce be de ni, giy si le ri ve çev re yi te miz tut mak la s› n›r l› de ğil dir. Bun la r›n ya n› s› ra, kö tü duy gu ve dü flün ce le r ile kö tü söz ve dav ra n›fl lar dan uzak dur mak da te miz lik tir. Bu na “ma ne vi te miz lik” de nir. Hal k› m›z ara s›n da bu tür te miz lik “kalp te miz li-ği”, “ruh te miz li ği” ve ya “iç te miz li ği” olarak adlandırılır.

Yü ce Al lah, d›fl te miz li ğin ya n› s› ra iç te miz li ğe de önem ver me mi zi em re der. Kur’an’da “Kötü şeyleri terk et.” 1 buyurur. Bu ayet te söz ve dav ra n›fl la r› m›z da te miz ol ma m›z öğüt len mek te dir. Pey gam be ri mi z, kendisine yöneltilen “‹n san la r›n en üs tün ola n› kim dir?” sorusuna “Kal bi te miz, sö zü doğ ru olan d›r.”2 cevabını vermiştir. Sev gi li Pey gam be ri miz bu ce va b›y la in sa n›n iç te miz li ği nin öne mi ne dik kat çek mifl tir.

‹s lam di nine göre, sö zün de dur ma k, dü rüst ve gü ve ni lir ol mak manevi te miz li ğin göstergesidir. Sö zün de dur mak, ki fli nin her han gi bir ko nu da verdiği sözü ye ri ne ge tir-me si dir. Kur’an-ı Kerim’de, verilen sözlerin mutlaka yerine getirilmesi gerektiği belirtilir. Bununla ilgili bir ayette, “Yi ne on lar ki ema net le ri ne ve ver dik le ri söz le re ria yet eder-ler.”3 buy ru lur. Bir diğer ayette de verilen sözün tutulmas›n›n önemi flöyle vurgulan›r: “...Verdiğiniz sözü de yerine getirin. Çünkü söz (veren sözünden) sorumludur.”4 Kur’an’da Yüce Allah’›n, sözünü yerine getirenleri sevdiği şöyle bildirilir: “...Kim sözünü yerine getirir ve Allah’a karfl› gelmekten sak›n›rsa flüphesiz Allah da sak›nanlar› sever.”5 Pey gam be ri-miz de “Söz ver mek borç ver mek gi bi dir.”6 bu yu ra rak ve ri len sö zün mut la ka ye ri ne ge ti-ril me si ge rek ti ği ni bil di rmiştir. Bir bafl ka ha di sin de ise ina nan in sa n›n en önem li ah la ki özel lik le rin den bi ri nin, ver di ği sö zü ye ri ne ge tir mek ol du ğu nu belirtmiştir.7

Dü rüst ve gü ve ni lir ol mak; doğruluktan ayrılmamak, ya lan dan ve hi le den uzak dur-mak t›r. Dü rüst ve gü ve ni lir ki fli ver di ği sö zü tu tan, sağ lam ka rak ter li, bafl ka s› n› al dat ma-yan, doğ ru kim se dir. Kur’an-› Ke rim’de ki fli nin doğ ru ol ma s› is te nir ve flöy le buy ru lur: “Öy le ise em ro lun du ğun gi bi dos doğ ru ol...”8 Pey gam be ri miz Hz. Mu ham med (s.a.v.) de “Al lah’a inan d›m de. Son ra da dos doğ ru ol.”9 buyurarak ina nan ki fli nin dü rüst ve gü ve-ni lir ol ma s› gerektiğini vurgulamıştır.

Sö zün de du ran, dü rüst ve gü ve ni lir ki fli, çev re sin de ki ler ta ra f›n dan se vi lir. Her kes ona ina n›r ve onun la ar ka dafl ol mak is ter. Ken di si de mut lu olur.

1. Müddessir suresi, 5. ayet.2. Müslim, Sahih, Edep, 19.3. Mü’minûn suresi, 8. ayet.

4. ‹srâ suresi, 34. ayet.5. Âl-i ‹mrân suresi, 76. ayet.6. Buhari, Sahih, Hibe, 18.

7. Buhari, Sahih, ‹man, 24.8. Hûd suresi, 112. ayet.9. Buhari, Sahih, ‹man, 63.

İŞLENİŞ

1. Öğrencilerinize “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu yö nel te rek on la rın ko nu ile il gi li ha zır bu lu nuş luk se vi ye le ri ni be lir le me ye ça lı şı nız. Özel lik le te miz lik kav ra mı nın sa de ce mad di te miz lik le sı nır lı ol ma dı ğı nı fark et me le-ri ni sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri ni ze “Ma ne vi te miz lik ne dir?” so ru su nu sorunuz. Al dı ğı nız ce vap la rı de ğer len di-ri niz. Özel lik le ona rın kalp te miz li ği, ruh te miz li-ği ve iç te miz lik kav ram la rı nın an lam la rı nı ve bir-bi riy le iliş ki si ni fark et me le ri ni sağ la yı nız. Ko nu-nun bi rin ci pa rag ra fı çer çe ve sin de açık la ma lar ya pı nız. Bu et kin lik te “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki be şin ci hazırlık çalışmasıyla il gi li ev de yap tık la rı araştırmalarından da ya rar lan ma-la rı nı sağ la yı nız.

3. Öğ ren ci le ri ni zin İs lam di ni nin iç te miz-li ğe ver di ği öne mi kav ra ya bil me le ri için on lar-dan 39. say fadaki konuyla ilgili diğer açıklama paragraflarını oku ma la rı nı is te yi niz. Özel lik le ayet ve ha dis le ri yan sı tıp üze rin de öğ ren ci le ri-niz le ko nu şu nuz. 39. say fa nın dördüncü pa rag-ra fın dan ha re ket le sö zün de dur ma nın, dü rüst ve gü ve ni lir ol ma nın ki şi ye sağ la dı ğı ya rar la rı vur gu la yınız. Sayfanın sonundaki “Ne Sağ lar?” et kin li ği ni yap tı rarak konuyu pekiştirmelerini sağlayınız.

4. Öğ ren ci le ri ni zin ma ne vi te miz lik kap-sa mı na ne le rin gir di ği ni ve bu ko nu da ne le re dik kat et me le ri ge rek ti ği ni kav ra ya bil me le ri için on lar dan 40. say fadaki pa rag ra fı oku ma la rı nı ve “3. Fotoğraf”ı incelemelerini is te yip dü şün ce le-ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı söy le yi niz.

5. Öğ ren ci le ri ni zin ko nu bo yun ca öğ ren-dik le ri ni pe kiş tir mek için 40. say fa da ki “İnceleyelim, Açıklayalım” adlı etkinliği yap-

51

Temiz Olalım

41

Slogan Bulal›mSiz de aflağ›da verilen örnekler gibi temizlikle ilgili sloganlar bularak

arkadafllar›n›zla paylafl›n›z.

Çevreyi hor görengeleceği zor görür.

Bedenini temiz tut,hastal›klar› unut.

Nerede temizlikorada sağl›k.

Kötülüklerden uzak dural›m,kalbimizi koruyal›m.

...........................................................

.................................................................................................................................................................................

...........................................................

.................................................................................................................................................................................

Te miz li ğin bir bü tün ol du ğu nu bil me li; be denimizi, el bi semizi ve çev re mi zi te miz tut-malıyız (4. Fotoğraf). Sö zün de dur ma n›n (5. Resim), dü rüst ve gü ve ni lir ol ma n›n da te miz-lik ol du ğu nu unut ma ma l› y›z. Hem d›fl hem de iç te miz li ği mi ze özen gös ter me li yiz.

5. Resim: Al d› ğ› m›z ema ne ti za ma n›n da ge ri ver me li yiz.

4. Fotoğraf: Çevremizi temiz tutmalıyız.

tırınız. Böylece onların temizlik konusunu bir bütün olarak öğrenmelerini sağlayınız.

6. 41. sayfadaki paragraf çerçevesinde konu-yu özetleyip “4. Fotoğraf” ile “5. Resim”i incele-terek say fa nın so nun da ki “Slo gan Bu la lım” et kin-li ği ni yap tı rı nız. Böylece onların konuyu günlük hayatla bütünleştirmelerini sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Sö zün de dur mak, dü rüst ve gü ve ni lir ol mak ne tür bir te miz lik tir? Ni çin? Be lir ti niz.

• İs lam di ni nin ma ne vi te miz li ğe ver di ği öne mi ör nek ler le açık la yı nız.

• Te miz li ğin bir bü tün ol du ğu nu ni çin unut-ma ma lı yız? Be lir ti niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Fâ ti ha Su re si ve An la-mı”nı Kur’an-ı Kerim mealinden bulmalarını ve ezberlemelerini söy le yi niz.

2. Fâ ti ha su re si ve an la mı nı yan sıt mak için ase tat ve ya slayt, su re nin oku nu şu nu din let mek için ka set, ka set ça lar vb. araç lar ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

3. Konunun işlenişinde kullanmak için 6 adet Kur’an-ı Kerim meali temin ediniz.

NOTLARIM

52

2. Ünite

42

Fâ ti ha Su resiBis mil lâ hir rah mâ nir ra hîm.El ham dü lil lâ hi Rab bil âle mîn.

Er rah mâ nir ra hîm. Mâ li ki yev mid dîn. ‹y yâ ke na’ bü dü ve iy yâ ke nes te în. ‹h di nas s› râ tal müs ta kîm. S› râ tal le-zî ne en’am te aley him. Gay ril mağ-dû bi aley him ve led dâl lîn (Âmin.).

An la m›Rah man ve ra hîm olan Al lah’›n ad›y la. Hamt (övme ve övülme), âlemlerin

Rabbı Allah’a mahsustur. O, rahmândır ve rahîmdir. Mükâfat ve ceza gününün sahibidir. (Rabb’imiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden medet umarız. Bize doğru yolu göster. Kendilerine lütuf ve ikramda bulunduğun kimselerin yolu-nu; gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil!

3. Fâtiha Suresi ve Anlam›

Fâtiha kelimesi Kur’an-ı Kerim’in en başında bulunduğu için açılış başlangıç anla-mına geldiğinden bur süreye bu isim verilmiştir.

Fâ ti ha su re si, Kur’an-› Ke rim’in ilk su re si dir (7. Fotoğraf). Yedi ayet tir. Na maz la r›n her re kâ t›n da oku nur. Fâ ti ha su re si gü zel bir du a ör ne ği dir. Bu su rede, Al lah’›n kul la r› na kar fl› çok mer ha met li ol du ğun dan bah se dilir. ‹badetin yal n›z Al lah’a ya p›l ma s› ge rek-ti ği belirtilir. Yar d›m ve des te ğin sadece Al lah’tan is te n me si öğüt lenir. Yar d›m is ten me-ye, iba det edil me ye ve öv gü ye la y›k tek var l› ğ›n Yü ce Al lah ol du ğu vurgulanır. Su re nin so nun da “Al lah’›m, du ala r› m› z› ka bul et.” an la m›n da “Âmin.” de nir.

Fâ ti ha su re si ile il gi li ne ler bi li yor su nuz?

7 Fotoğraf : Kur’an-ı Kerim’de Fâtiha suresi

Listeleyelim

Fâtiha süresinde nelerden bahsedilmek-tedir? Verilen örnekten hareketle aşağıdaki noktalı yerlere listeleyiniz..

• “Hamd”ın (övme ve övülmenin) sadece Yüce Allah’a ait olduğundan.

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

• .......................................................................

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 8. Fâ ti ha su re si ni ez be re okur ve an la mı nı söy ler.

Ko nu: 3. Fâ ti ha Su re si ve An la mı• Üni te De ğer len di ril me si / Bil gi le ri mi zi Öl-

çelimSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: Fâ ti ha, ni met, du a.De ğer ler: sö zün de dur mak, gü ve ni lir lik,

dü rüst lük.Be ce ri ler: sos yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: grup ça lış-

ma sı, so ru ce vap, araş tır ma, ha fı za da tut ma, an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, Kur’an-ı Ke rim mea li, bil gi sa yar, pro jek si yon ci ha zı/te pe-göz, ase tat, ka set, ka set ça lar vb. araç lar.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu yö nel terek öğrencilerinizin Fâ ti ha su re si ne iliş-kin bil gi se vi ye le ri ni be lir le me ye ça lı şı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 6 grup oluş tu ru nuz. Her grup tan, Kur’an-ı Ke rim mea lin den Fâ ti ha su re-si ni bul ma la rı nı ve su re ile il gi li bil gi le ri (Ka çın-cı su re?, Kaç ayet? vb.) çı kar ma la rı nı is te yi niz. Ar dın dan grup lar dan ça lış ma la rı nı sun ma la rı nı is te yi niz. Siz de ko nu nun giriş pa rag ra fı çer çe-ve sin de su rey le il gi li bir açık la ma ya pı nız.

3. Fâ ti ha su re si nin met ni ni tah ta ya yan sı tı nız. Bir oku yu cu nun se sin den sı nı fa din le ti niz. Ar dın-dan öğ ren ci le ri niz le top lu ola rak bir kaç de fa tek-rar edi niz. Bi rey sel oku mak is te yen öğ ren ci le ri-ni zin de ezberden oku ma la rı nı sağ la yı nız. Varsa yan lışlarını dü zel ti niz.

3. Fâ ti ha su re si nin an la mı nı tah ta ya yan sı-tıp bir kaç öğ ren ci ni ze yük sek ses le oku tu nuz. Öğ ren ci le ri niz le su re nin an la mı üze rin de ko nu-şu nuz.

4. Öğrencilerinize 42. sayfadaki “Listeleyelim” adlı etkinliği yaptırınız. Böylece onların Fâtiha suresinde hangi konulardan bahsedildiğini kavrayıp pekiştirmelerini sağlayınız.

NOTLARIM

53

Temiz Olalım

43

A) Afla ğ› da ki so ru la r›n ce vap la r› n› altlarındaki noktalı yerlere ya z› n›z.

1. ‹s lam di ni ne gö re gün lük ha yat ta ki fli nin be de ni nin te miz ol ma s› neden gereklidir?

Be lir ti niz.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. Be den te miz li ği için ne ler yapmak gerekir? Dört ör nek ve ri niz.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

3. Çev re mi zi ni çin te miz tut ma m›z ge rekir? Be lir ti niz.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4. Sağ l› ğ› m› z› ko ru ma da te miz li ğin öne mi ni bir ör nek le aç›k la y› n›z.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

B) Afla ğ› da ki cüm le ler de noktalı yer le re, ve ri len söz cük ve sözcük gruplarından uy gun olan la r› ya z› n›z.ma ne vi te miz lik, be den te miz li ği, Fâ ti ha, mad di te miz lik, çev re te miz-

li ği, dürüstlük

1. Be de ni , el bi se le ri ve çev re yi her tür lü kirden ar›n d›r ma k ....................... olarak adlandırılır.

2. Kiflinin kötü söz, duygu, düflünce ve davran›fllardan uzak dur-ma s› na .............................. de nir.

3. Park, bah çe, okul, so kak gi bi yer le rin te miz tu tul ma s› ve ko run-ma s› na ............................ adı verilir.

4. Vü cu du mu zun her tür lü kir den ar›n d› r›l ma s› na ....................... de nir.

5. Kur’an-› Ke rim’in ilk su re si ....................... su re si dir.

Bilgilerimizi Ölçelim

‹s lam, top lu mun sağ l›k l› ve mut lu bi rey ler den olufl ma s› n› is ter. Ni te kim Al lah, Kur’an-› Ke rim’de flöy-

le bu yu rur: “El bi se ni te miz le.” (Mü ddes sir su re si 4. ayet.) ‹n sa n›n bedenini temiz tutmas› ‹slam’›n bir

öğüdüdür. Diğer taraftan ‹slam’da namaz gibi baz› ibadetlerin yap›labilmesi için de temizlik ön flart olarak

belirlenmifltir.

• El ve yüzü y›kamak

• Diflleri f›rçalamak

• Banyo yapmak

• Saç t›rafl› olmak, uzayan el ve ayak t›rnaklar›n› kesmek

Kirli yerler, mikroplar›n üremesi için en uygun ortamlard›r. Böyle yerler, sağl›ğ›m›z› olumsuz etkiler ve

hastalanmam›za neden olur. Hem kendi sağl›ğ›m›z› hem de diğer canl›lar›n sağl›ğ›n› korumak için çevre

temizliğine dikkat etmemiz gerekir. Çevreyi korumak ‹slam dininin bizden istediği bir davran›flt›r.

Temiz olmayan besinlerin sağl›ğ›m›z için ne kadar tehlikeli olduğu, birçok hastal›ğ›n bu yolla ortaya

çıktığı bilinmektedir. Sağl›ğ›m›z› koruman›n önemli yollar›ndan biri, yiyecek ve içeceklerimizin temizliğidir.

Bunun için aç›kta sat›lan yiyecekleri almamal›y›z. Temiz olmayan ve bayatlam›fl besinlerin tüketilmesi

insanların hastalanmasına yol açar. Yiyeceklerimizin temiz ve taze olup olmadığına dikkat etmeliyiz.

maddi temizlik

manevi temizlik

çevre temizliği

beden temizliği

Fâtiha

44

C) Afla ğ› da ki so ru lar da doğ ru se çe ne ği bularak ifla ret le yi niz.

1. Afla ğ› da ki ler den han gi si ma ne vi te miz li ğe bir ör nek tir?

A) So ka ğ› te miz tut mak B) Sö zün de dur mak

C) Difl le ri f›r ça la mak D) Te miz gi yin mek

2. Afla ğ› da ki ler den han gi si te miz lik ve sağ l›k ku ral la r› na uy gun bir dav ra n›fl de ğil dir? A) Ye mek ler den son ra difl le ri f›r ça la mak

B) Tu va let ten ç›k t›k tan son ra el le ri sa bun la mak

C) Kirli yer ler de ge zip oy na mak

D) Terleyince elbiseyi değifltirmek

3. Afla ğ› da ki ler den han gi si çev re te miz li ğiyle il gi li dav ra n›fl lar dandır?

A) Temiz elbiseler giyinmek

B) D› fla r› dan ge lin ce el le ri ve ayak la r› y› ka mak

C) Düzenli olarak diflleri f›rçalamak

D) Çöpleri çöp kutusuna atmak

4. Dü rüst lük le il gi li ola rak afla ğ› da ki ler den han gi si yan l›fl t›r?

A) Dü rüst ki fli ler den olu flan top lum lar, hu zur lu ve mut lu olur.

B) Dü rüst in san lar ba fla r› s›z olur lar.

C) Dü rüst in san lar hem Al lah hem de in san lar ta ra f›n dan se vi lir ler.

D) Dü rüst lük ma ne vi te miz li ğin bir gös ter ge si dir.

5. Afla ğ› da ki ler den han gi si te miz li ğin ya rar la r›n dandır?

A) Vü cu da sağ lam l›k ve rir. B) Has ta l›k lar a sebep olur.

C) Vü cu du za y›f la t›r. D) Kilo almaya sebep olur.

D) Afla ğ› da ki ke li me leri noktalı yerlere doğru bir flekilde ya za rak Fâtiha suresini olufl tu ru nuz.

S›râtallezîne mağdûbi na’büdü âlemîn Mâliki

Fâtiha Suresi

Bismillâhirrahmânirrâhîm.

Elhamdü lillâhi Rabbil .............................. Errahmânirrahîm.

.............................. yevmiddîn. ‹yyâke .............................. ve iyyâke nesteîn.

‹hdinass›râtal müstakîm. .............................. en’amte aleyhim. Gayril

.............................. aleyhim ve leddâllîn (Âmin.).

âlemîn

Mâliki na’büdü

S›râtallezîne

mağdûbi

5. Ders ki ta bının 43 ve 44. say fa la rın da-ki “Bil gi le ri mi zi Öl çe lim” bö lü mün de yer alan so ru lar la öğ ren ci le ri ni zi de ğer len di ri niz. Öğ ren ci-le ri ni zi de ğer len dir mek için siz de de ğer len dir me so ru la rı ha zır la ya bi lir si niz. Açık uç lu so ru lar için ve ri len ce vap lar ör nek ni te li ğin de dir. Öğ ren ci le-ri niz den ge len ce vap lar fark lı cüm le ler den olu şa-bi lir. Öğ ren ci le ri ni zin ver dik le ri ce vap la rı kon trol ede rek ek sik ya da yan lış öğ ren me le ri be lir le yi-niz. Ge rek li gör dü ğü nüz ka za nım la ra tek rar vur gu ya pı nız.

6. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 56. say fa sın da ve ri len “Ken di mi De ğer len di ri yo rum” for mu-nu ço ğal ta rak öğrencilerinize veriniz. Onlardan dol dur ma la rı nı is te yi niz. Böy le ce on la rın üni te bo yun ca öğ ren dik le ri ni de ğer len dir me le ri ni sağ-la yı nız.

7. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 57. say fa sın-da ki “Te miz Ola lım Üni te si Göz lem For mu”nu dol du ru nuz. Öğ ren ci le ri ni zi “Ge nel Açık la ma-lar” bö lü mü nün 22. sayfasında bu lu nan “Göz lem For mu De ğer len dir me Öl çe ği” ne gö re de ğer len-di ri niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

“Hz. Mu ham med’in Doğ du ğu Çev re yi Ta nı-ya lım” ko nu su nun iş le ni şin de kullan mak için Ara bis tan Ya rı ma da sı ’nı ta nı ta bi le ce ği niz ha ri ta ge ti ri niz.

NOTLARIM

54

2. Ünite

Proje Görevi

PRO JE NİN ADI : ............................................................................................................

PRO JE NİN SÜ RE Sİ : ............................................................................................................

PRO JE NİN AMAÇ LA RI

• ...............................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................

• ...............................................................................................................................................

PRO JE SÜ RE CİN DE YA PI LA CAK ÇA LIŞ MA LAR

1. Pa no ha zır la ma : Pa no da yer ve ri le cek ögeler şun lar ola bi lir:

a. Çev re nin öne mi ni an la tan öy kü, şi ir, ma ka le, fık ra, re sim, ka ri ka tür, ga ze te ha ber le ri, ata söz le ri ve de yim ler (Ken di niz de ma ter yal üre te bi lir si niz.).

b. İs lam di ni nin çev re yi te miz tut ma ya ve ko ru ma ya ver di ği öne mi be lir ten ayet ve ha dis ör nek le ri nin bu lun du ğu ya zı lar.

c. Ül ke miz de çev re yi ko ru mak ama cıy la ku rul muş ku ru luş la rın ad la rı ve bun la rın iş lev le ri hak kın da bil gi len di ri ci ya zı lar.

2. Afiş ve slo gan ha zır la ma : Bu bö lüm le il gi li ça lış ma lar şu aşa ma lar dan olu şa bi lir:

a. Çev re nin öne mi ni an la tan afiş ve slo gan lar ha zır la nır.

b. Ya pı lan afiş ler ve ya zı lan slo gan lar, okul ve çev re sin de her ke sin gö re bi le ce ği yer le re ası lır.

PRO JE SÜ RE CİN DE CE VA BI ARA NA CAK SO RU LAR

1. Çev re yi te miz tut ma nın ve ko ru ma nın öne mi ne dir?

.................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

Çöpler PoşeteOku lu nu zun ve çev re si nin te miz li ği ni sağ la mak

üze re bir kam pan ya baş la tı nız. Grup ar ka daş la rı nız-la bir lik te ya pa ca ğı nız iş le ri plan la yı nız ve ara nız-da gö rev pay la şı mı ya pı nız. Pro je ni zi ha zır la ya rak uy gu la ma ya ko yu nuz.

Çevremizi Temiz Tutalım

55

Temiz Olalım

2. İs lam di ni çev re yi te miz tut ma ya ve ko ru ma ya ne den önem ver mek te dir?

.................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

3. Çev re yi ko ru mak için oluş tu rul muş ku ru luş lar ve iş lev le ri ne ler dir? Ça lış ma la rı mız da bun lar dan

na sıl ya rar la na bi lir, on la ra na sıl kat kı da bu lu na bi li riz?

.................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

4. Kam pan ya dan oku lu mu zun çev re sin de bu lu nan ev ve iş yer le ri ni na sıl ha ber dar ede bi li riz?

.................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

5. Kam pan ya yı na sıl baş la tıp uy gu la ya bi li riz?

.................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

YA PI LAN ÇA LIŞ MA LAR

• ..............................................................................................................................................................

• .............................................................................................................................................................

• ..............................................................................................................................................................

• ..............................................................................................................................................................

KAM PAN YA NIN SO NUÇ LA RI

.................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

YA RAR LA NI LAN KAY NAK LAR

.................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

KUL LA NI LAN ARAÇ VE GE REÇ LER

.................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

56

2. Ünite

Ba şa rı lı bir şe kil de ça lış ma ya de vam ede bil mek için “Kıs men” ve “Ha yır” şek lin de işa-ret le di ği niz ko nu la rı tek rar göz den ge çir me li si niz.

Bunları ÖğrendimEvetJ

KısmenK

HayırL

1.İs lam di ni nin te miz li ğe önem ver di ği ni ayet ve ha dis-

ler den ör nek ler le açık la ya bi li rim.

2. İba det ile te miz lik ara sın da ki iliş ki yi söy le ye bi li rim.

3. Be den te miz li ği nin na sıl ya pı la ca ğı nı açık la ya bi li rim.

4. Be den te miz li ği nin öne mi ni söy le ye bi li rim.

5. Be den te miz li ği ne önem gös te ri rim.

6. El bi se te miz li ği nin ne ol du ğu nu söy le ye bi li rim.

7.El bi se te miz li ği ne ni çin dik kat edil me si ge rek ti ği ni

açık la ya bi li rim.

8. Giy si le ri mi te miz tut ma ya özen gös te ri rim.

9. Çev re nin na sıl te miz tu tu la ca ğı nı açık la ya bi li rim.

10. Çev re mi te miz tut ma ya ve ko ru ma ya özen gös te-ri rim.

11.Be den, el bi se ve çev re te miz li ği nin sağ lık açı sın dan

öne mi ni açık la ya bi li rim.

12. Ma ne vi te miz li ğin ne ol du ğu nu açık la ya bi li rim.

13. Sö zün de dur ma ya, dü rüst ve gü ve ni lir ol ma ya ça lı şı rım.

14.Al lah’ın sev gi si ni ka zan ma da te miz li ğin öne mi ni

açık la ya bi li rim.

15.Fâti ha su re si ni ez ber den okuyup anlamını söyleye-

bilirim.

Kendimi Değerlendiriyorum

“Temiz Olalım” üni te si nin so nun da ne le ri, ne ka dar öğ ren di ği ni zi an la mak için aşa ğı-da ki ifa de le rin kar şı sın da ki ku tu cuk lar dan si zin du ru mu nu za uy gun ola nı “X” ile işa ret-le yi niz.

J “Evet, bu nu çok iyi ya pa bi li yo rum.”

K “Bu nu kıs men ya pa bi li yo rum.”

L “Ha yır, bu nu ya pa mı yo rum.”

57

Temiz Olalım

1 Te

mizli

k kav

ramı

nı tan

ımlar

.

2 İsl

am di

ninin

temizl

iğe ve

rdiği

önem

e aye

t ve h

adisl

erde

n örn

ekler

verir

.

3 İba

det il

e tem

izlik

aras

ında i

lişki

kura

r.

4 Be

den t

emizl

iğinin

kaps

amını

açıkl

ar ve

neler

yapıl

ması

gere

ktiği

ni lis

teler

.

5 İsl

am di

ninin

bede

n tem

izliği

ne ve

rdiği

önem

e aye

t ve h

adisl

erde

n örn

ekler

verir

.

6 Elb

iseler

ini te

miz t

utma

k için

neler

yaptı

ğını s

ıralar

.

7 İsl

am di

ninin

elbise

temi

zliğin

e ver

diği ö

neme

ayet

ve ha

disler

den ö

rnek

ler ve

rir.

8 Çe

vre t

emizl

iği iç

in ne

ler ya

pmas

ı ger

ektiğ

ini be

lirtir

.

9 İsl

am di

ninin

çevr

e tem

izliği

ne ve

rdiği

önem

e aye

t ve h

adisl

erde

n örn

ekler

verir

.

10

Sağlı

k ve t

emizl

ik ar

asınd

a iliş

ki ku

rar.

11

Bede

nini, e

lbise

lerini

ve çe

vres

ini te

miz t

utma

ya ve

koru

maya

özen

göste

rir.

12

Mane

vi tem

izliği

n anla

mını

belir

tir.

13

İslam

dinin

in ma

nevi

temizl

iğe ve

rdiği

önem

e aye

t ve h

adisl

erde

n örn

ekler

verir

.

14

Allah

’ın se

vgisi

ni ka

zanm

ada t

emizl

iğin ö

nemi

ni ka

vrar

.

15

Fâtih

a sur

esini

ezbe

re ok

ur ve

anlam

ını sö

yler.

TO

PLAM

“Tem

iz O

lalım

” Ü

nite

si G

özle

m F

orm

uA

çıkl

ama:

Bu

form

öğr

enci

lerd

e ka

zanı

mla

rın g

erçe

kleş

me

düze

yler

ini g

özle

mle

mek

am

acıy

la h

azırl

anm

ıştır

. Ver

ilen

ifade

lerle

ilgi

li aş

ağıd

aki ü

ç de

rece

den

öğre

ncin

in d

urum

una

uygu

n ol

anı,

ifade

nin

karş

ısın

daki

kut

ucuğ

a ya

zını

z.

3. H

er z

aman

2. B

azen

1. H

içbi

r zam

an

ÖĞ

RE

NC

İLE

R

ÖL

ÇÜ

TL

ER

ORTALAMA

58

2. Ünite

1. Öğ ren ci le ri ni ze üni te de yer alan ko nu lar hak kın da ge nel ola rak ta nı tı cı ni te lik te bil gi ler ve ri niz. Bu üni te nin din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de ki öne mi ve ye riy le il gi li açık la ma lar ya pı nız ve ka za nım la rı ger çek leş tir me le ri du ru mun da ne le ri ba şa ra bi le cek le ri hak kın da on la rı teş vik edip ce sa ret len di ri niz. Öğ ren ci le ri ni ze Hz. Mu ham med’i ta nı ma mı zın ne den ge rek li ol du ğu nu söy le yi niz.

2. Bu üni te de öğ ren ci le re doğ ru dan ve ri le cek de ğer-ler; sev gi ve say gı, doğ ru luk ve dü rüst lük, ada let, sö zün de dur mak tır. Adı ge çen de ğer le rin han gi ko nu da, han gi et kin lik ler le ve ri le bi le ce ği üni te ka za nım la rı nın iş le ni şin de be lir til miş tir. De ğer ler öğ ren ci le re il gi li ka za-nım la rın iş len di ği ko nu lar da sı nıf içi ve sı nıf dı şı ya pı la-cak et kin lik ler le ve ril me li dir.

3. Bu üni te de öğ ren ci le re ka zan dı rı la cak be ce ri ler; me kân, za man ve kro no lo ji yi al gı la ma, ile ti şim ve em pa ti, araş tır ma dır. Adı ge çen be ce ri le rin han gi ka za-nım la rın iş le ni şin de ve ri le bi le ce ği be lir til miş tir. Bö lüm-ler üze rin de önem le du ra rak öğ ren ci le ri ni zin be ce ri le ri ka zan ma la rı nı sağ la yı nız.

4. Üni te bo yun ca aşa ğı da ki açık la ma la ra dik kat et me niz üni te nin ka za nım la rı nın ger çek leş me si açı sın dan önem li dir:

• Bu üni te de Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik ha ya tı ge nel hat la rı ile işlenecektir. (Özel lik le onun ço cuk-luk ve genç lik yıl la rın da ki er dem li dav ra nış la rı ele alı na cak tır.)

• Bu üni te iş le nir ken gü lün, Hz. Mu ham med sev gi si nin sem bo lü ol du ğu vur gu la na cak tır.• Et kin lik ler ya pı lır ken müm kün ol du ğun ca Hz. Mu ham med’in ha ya tı 4. sı nıf öğ ren ci le ri nin kav ra ya bi-

le ce ği şe ma lar la ve ril me ye ça lı şı la cak tır. Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la rın da ki er dem li dav ra-nış la rı ise so mut ör nek olay lar ve ri le rek ele alı na cak tır.

• 6. kazanım işlenirken “Kevser”in bolluk, bereket, neslin çoğalması anlamlarına geldiğine ve Allah’ın, Hz. Peygambere pek çok nimetler verdiğine, bu nimetlerden birinin de Hz. Peygamberin neslini devam ettiren Hz. Fatıma olduğuna yer verilecektir.

• Bu üni te, Hz. Mu ham med’in ha ya tı ve doğ du ğu sos yal çev re dik ka te alı na rak kro no lo jik ola rak iş le ne-cek tir.

5. Öğ ren ci le ri niz bu üni te nin ka za nım la rı ile il gi li bazı deneyimlere sahip ola bi lir ler. Üni te sü re sin ce bun lar dan da ya rar la na bi lir si niz:

• Hz. Mu ham med’in do ğup ya şa dı ğı yer ler ile il gi li film, pos ter ve ya re sim ler gör müş ola bi lir ler.• Hz. Mu ham med hak kın da ai le le ri ve ya ya kın la rın dan bir şey ler öğ ren miş ola bi lir ler.• Mu ham med ad lı ar ka daş la rı ola bi lir.• Hz. Mu ham med’in ken di yaş la rın day ken ne ler yap tı ğı nı me rak edi yor ola bi lir ler.• Gü lün Hz. Mu ham med’i sim ge le di ği ni bi li yor ola bi lir ler.• Hz. Mu ham med’in ai le sin den isim le ri ni bil dik le ri ola bi lir.6. Bu üni te nin son ka za nı mıy la öğ ren ci le rin Kev ser su re si ni ez be re oku yup an la mı nı söy le me le ri he def-

len miş tir. Bu ne den le üni te nin baş lan gı cın da bu su re yi üni te sü re sin ce ez ber le me le ri için öğ ren ci le ri ni zi bil gi-len di ri niz. Üni te bi ti min de de ez be re oku yup an la mı nı söy le me le ri ni sağ la yı nız. Bu nu ya par ken öğ ren ci le ri ni-zin bi rey sel fark lı lık la rı nı göz önün de bu lun du ru nuz.

7. Öğ ren ci le ri ni zin bi rin ci dö nem ha zır la ya cak la rı “per for mans gö re vi” bu üni te nin so nun da ve ril miş-tir. Öğ ren ci le ri ni zin per for mans gö re vin den bek le nen be ce ri le ri gös te re bil me le ri için ge rek li yön len dir me ve açık la ma la rı ya pı nız. Per for mans gö re vi ile bir lik te de ğer len dir me öl çüt le ri ni ve re rek yap tık la rı ça lış ma nın de ğer len dir me öl çüt le ri ni gör me le ri ni sağ la yı nız.58

ÜNİTE SÜRECİNDE

45

ÜN‹ TE M‹ ZE HA ZIR LA NA LIM

1. Hz. Muhammed’in aile büyüklerinin isimlerini araştırınız.

2. Büyüklerinizden, Hz. Mu ham med’in nerede, ne zaman doğduğunu, ço cuk luk ve gençlik yıllarını nerelerde geçirdiğini öğreniniz.

3. Hz. Muhammed’in çocukluk ve gençlik yıllarındaki erdemli davranışlarının ne ler ol du ğu nu arav t› ra rak def te ri ni ze lis te le yi niz.

4. Bir Kur’an-› Ke rim mea lin den Kev ser su re si nin ka ç›n c› su re olduğunu ve kaç ayet-ten olufltuğunu bulup defterinize yaz›n›z.

59

Hz. Muhammed’i Tanıyalım

46

1. Hz. Muhammed’in Doğduğu Çevreyi Tan›yal›m

Hz. Muhammed (s.a.v.), Arabistan’ın Mekke kentinde doğmuştur. Mekke, Ara bis tan’da ki en önem li fle hir ler den bi ridir (1. Harita). Çünkü, es ki bir yer le flim ye ri olup pek çok pey gam be rin ya fla d› ğ› bir fle hir dir. Yüce Allah’a ibadet ama-cıyla yapılmış ilk mescit olan Kâbe buradadır. (1. Fotoğraf). Bu yüzden, insanlık tarihinde önemli bir yeri vardır.

Hz. Mu ham med’in doğ du ğu çev re yi ta n›-mak, ‹s lam di ni ni öğ ren mek aç› s›n dan önem-li dir. Özellikle Hz. Mu ham med’in doğ du ğu dö nem de ki di nî, eko no mik, sos yal ve kül tü rel du ru mun bi lin me si ‹s lam di ni nin da ha iyi an la fl›l ma s› n› sağ lar.

Hz. Mu ham med’in doğ du ğu dö nem de Arap lar ka bi le ler hâ lin de ya fl› yor lar d›. Ka bi-le ler ara s›n da da sü rek li sa vafl lar olu yor du. Hal k›n bir bö lü mü köylerde ve şehirlerde yer le flik bir ya flam sü rer ken bir bö lü mü gö çe beydi.1

Mek ke’de ya fla yan halk ge nel lik le ti ca ret le uğ ra fl›r d›. Gö çe be ya fla yan halkın geçim kaynağı ise ge nel lik le hay van c› l›k ve ta r›m d›. Halk ara s›n da oku ma yaz ma ora n› dü flük-tü.

Mek ke bafl ta ol mak üze re Ara bis tan’da ya fla yan hal k›n ço ğun lu ğu put la ra ta par d›. ‹n san lar kendi elleriyle yaptıkları bu taş parçalarından medet umarlardı. Onların kendi-lerini Allah’a yaklaştıracağına ina n›r lar d›. Allah’a ibadet amacıyla yapılmış olan Kâ be’yi putlarla doldurmuşlardı. Orada her ka bi le nin ay r› bir pu tu var d›. Kur’an-› Ke rim’de o gün kü Arap la r›n bu ina-n›fl la r› hakkında flöy le buy ru lur: “Al lah’› b› ra k›p da ken di le ri ne gök ler den ve yer den hiç bir r› z›k sağ-la ya ma yan ve bu na gü cü de yet me yen fley le re ta p› yor lar.” 2 O dö nem de Ara bis tan’da put pe rest-lik ya n›n da Hris ti yan l›k, Mu se vi lik ve Me cu si lik din le ri ne ina nan lar da var d›. Bun la r›n d› fl›n da “Ha-nif” ad› ve ri len ve Al lah’›n var l› ğ› na ina nan, put la ra tap ma yan in san lar da bu lu nu yor du.3

1. Harita: Arabistan Yar›madas›

1. Fotoğraf: Kâbe yeryüzünde infla edi-len ilk mescittir.

Hz. Muhammed’in doğduğu çevreyi tanımak niçin önemlidir?

1. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 37.2. Nahl Suresi, 73. ayet

3. Hayati Ülkü, İslam Tarihi, s. 39-40.

47

Top lum, öz gür ler ve kö le ler olarak iki s› n› fa ay r›l m›fl t›. ‹n san lar kö le ya p› l›r, pa zar lar-da bir efl ya gi bi al› n›p sa t› l›r d›. Toplumda can ve mal gü ven li ği kalmamıştı. Hak s›z l› ğa uğ ra ya n›n hak k› n› ara ya ca ğ› bir ma kam yoktu. Güç lü olan za y› f› ezer di. Kö tü lük ya pa-n›n, yap t› ğ› ya n› na kâr ka l›r d›. İçki ve kumar alışkanlığı yaygınlaşmış; h›r s›z l›k, adam öl dür me, kan da va la r› ve ka bi le ler ara s› ça t›fl ma lar çoğalmıştı. Ka d›n la ra ve k›z ço cuk la-r› na de ğer ve ril mez, hor gö rü lür ler di. Ti ca ret te in san lar hi le ya par, bir bir le ri ni al da t›r lar d›. Yağ ma c› l›k ve kap kaç gün lük ha ya t›n ay r›l maz bir par ça s› hâline gelmişti.1

Ba z› in san lar bu kö tü gi difl ten ra hat s›z olu yor, üzü lü yor lar d›. Doğ ru yo lu gös te re cek bir kurtarıcının gel me si ni bek li yor, iç le rin de hep bu umu du ta fl› yor lar d›. İşte, Hz. Mu ham-med (s.a.v.) böy le bir za man ve çev re de dün ya ya gel di.

ListeleyelimHz. Muhammed’in doğduğu çevrenin dinî, sosyal ve ekonomik özelliklerini verilen

örneklerden hareketle aflağ›daki flemaya listeleyiniz.Hz. Muhammed’in Doğduğu

Çevrenin Özellikleri

Dinî Sosyal ve Kültürel Ekonomik• Put pe rest lik yay-

g›n d›.• ‹n san lar ka bi le ler

hâ lin de ya fl› yor du.• fie hir de ya fla yan

ke sim ge nel lik le ti ca ret le uğ ra fl›r d›.

1. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 38.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 1. Hz. Mu ham med’in doğ du ğu çev re nin di nî, sos yal ve eko no mik özel lik le ri ni ör nek ler ve re rek açık lar.

Ko nu: 1. Hz. Mu ham med’in Doğ du ğu Çev re yi Ta nı ya lım

Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: çev re.De ğer ler: sev gi ve say gı, doğ ru luk ve dü rüst-

lük.Be ce ri ler: me kân, za man ve kro no lo ji yi al gı-

la ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, şe ma laş tır ma, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, İs lam

ta ri hi ile il gi li ki tap lar, harita.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu yö nel te rek öğrencilerinizin Hz. Mu ham med’in doğ du ğu çev re ye mo ti ve ol ma la rı nı sağ la yı nız.

2. Sı nı fa Ara bis tan Ya rı ma da sı’nın ko nu mu nu gös te ren bir ha ri ta ge ti rip öğ ren ci le ri niz le bir lik te in ce le yi niz. Ar dın dan öğ ren ci le ri niz den 46 ve 47. say fa lar da ko nuy la il gi li açıklama pa rag raf la-rını oku ma la rı nı ve “1. Fotoğraf”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. Bir kaç öğ ren ci ni ze pa rag raf lar dan an la-dık la rı nı özet le me le ri ni söy le yi niz. Eğer an la-şıl ma dıy sa bir de fa da ha oku tup dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı söy le yi niz.

3. Öğ ren ci le ri niz den ken di çev re le ri ile Hz. Mu ham med’in doğ du ğu çev re yi kar şı laş tır ma-la rı nı is te ye rek on la rın me kân, za man ve kro-no lo ji yi al gı la ma be ce ri le ri ni ka za na bil me le ri ni sağ la yı nız. Der sin so nun da ko nu yu özet le yi niz.

4. Öğ ren ci le ri ni zin bil gi le ri ni pe kiş tir me le ri için onlara 47. say fa nın so nun da ki “Listeleyelim” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• İs lamiyetten ön ce Mek ke’de ki sos yal ve eko no mik durum na sıl dı? Açık la yı nız.

• İs lamiyetten ön ce ki di nî inanç lar han gi le riy-di? Be lir ti niz.

• Peygamberimizin doğduğu çevreyi tanıma-nın önemi nedir? Belirtiniz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz e “Ünitemize Hazırlanalım” çalışmalarından birincisini evde hazırlayarak gel-melerini söyleyiniz.

60

3. Ünite

48

2. Hz. Muhammed’in Aile Büyüklerini Tan›yal›m

Hz. Muhammed’in aile büyüklerinden hangilerinin isimlerini biliyorsunuz?

‹n sa n›n ye tifl me sin de, ai le bü yük le ri nin önem li bir ye ri var d›r (2. Fotoğraf). Çocuklar aile büyüklerinden etkilenir, onları örnek alırlar. Bu ne den le bir kim se yi iyi ce ta n› ya bil-mek için ai le bü yük le ri hak k›n da bil gi edin me k gerekir. Hz. Mu ham med’i iyi tan›mak için de onun ai le bü yük le ri hakkında bilgi edinmeliyiz.

Hz. Muhammed (s.a.v.), Mek ke’nin en saygın ai le le rin den bi ri ne men sup tu. Onun ai le bü yük le ri Mekke’de dü rüst lük, doğ ru luk ve gü ve nilir lik le riyle tanınırlardı.

Hz. Mu ham med’in ba ba s› n›n ad› Ab dul lah, an ne si nin ad› Âmi ne’dir. Ba ba s›, Ku reyfl ka bi le si nin Ha fli mo ğul la r› ko lun dan Ab dül mut ta lip’in oğ lu dur. An ne si ise yi ne ay n› ka bi-le nin Züh re oğul la r› ko lun dan Vehb’in k› z› d›r.1

Ab dül mut ta lip’in on oğ lu var d›. En kü çü ğü Pey gam be ri mi zin ba ba s› Ab dul lah’t›. Ab dul lah, Mek ke li le rin ço ğun lu ğu gi bi ti ca ret le uğ ra fl›r d›. Güzel ahlaklı, dürüst bir insandı. Bu nedenle herkes tarafından sevilip sayılırdı.

Ab dul lah, Âmi ne ile ev len dik ten bir kaç ay son ra ti ca ret yap mak için Su ri ye’ye git ti. Dö nüfl te Me di ne’de has ta la ndı. Hz. Muhammed’in do ğu mun dan k› sa bir sü re ön ce, 25 ya fl›n da iken öl dü.2

2. Fotoğraf: Yetişmemizde aile büyüklerimizin etkisi büyüktür.

1. Hayati Ülkü, İslam Tarihi, s. 54.2. Hayati Ülkü, İslam Tarihi, s. 55-56.

49

Pey gam be ri mi zin an ne si Âmi ne de Mek ke’nin ile ri ge len ai le le rin den bi ri nin k› z›y d›. O da çev re sin de üs tün ah la k›yla ta n› n›r ve sevilip sayılırdı. Âmi ne, eşi ve fat et ti ği s› ra-da Hz. Mu ham med’e ha mi ley di. Mek ke’de efli nin yo lu nu bek li yor du. Fakat onun ve fat haberini aldı. Genç olmasına rağmen bir da ha ev len me di.

Hz. Mu ham med’in ya fla m›n da ve ye tifl me sin de de de si Ab dül mut ta lip ile am ca s› Ebu Ta lip’in önem li yer le ri var d›r. De de si Ab dül mut ta lip, Ku reyfl ka bi le si nin ile ri ge len-le rin den di. Üs tün ah la k› ve inanç la r› na bağ l› l› ğ›yla ta n›n m›fl t›. ‹n san la ra yar d›m et me yi se ver di. Peygamberimizin am ca s› Ebu Ta lip ise ti ca ret le uğ ra flan, ak›l l›, ze ki, ile ri gö rüfl-lü ve dü rüst bir ki fliy di. Ye ğe ni Hz. Mu ham med’i çok se ver di. Onu ço cuk la r›n dan ay r› tut maz, git ti ği ye re gö tü rür dü. Ebu Ta lip, Hz. Mu ham med’i ço cuk lu ğun da olduğu gi bi pey gam ber ol duk tan son ra da ko ru mufl tur. Ya fla m› bo yun ca her za man ona des tek ol mufl tur.

Hz. Muhammed’in yetişmesinde önemli katkısı olan sütannesi Halime ile eşi Haris de Peygamberimizin aile büyüklerindendir. Hz. Mu ham med, dört ya fl› na ka dar on la r›n ya n›n da kal m›fl t›r. Pey gam be ri miz süt kar defl le ri fiey ma ve Ab dul lah ile bir lik te gü zel gün ler ge çir mifl tir.

Hz. Mu ham med’in am ca la r› Ham za, Ab bas ve Zü beyr de Pey gam be ri miz le dai ma ya k›n dan il gi len mifl ler, ona des tek ol mufl lar d›r.

Ta n›m la ya l›mAfla ğ›da Hz. Mu ham med (s.a.v.)’in ai le bü yük le ri nin isim le ri ve ril mifl tir. Bu isim le rin

kar fl› la r› na on la r›n Pey gam be ri miz le ak ra ba l›k de re ce si ni ya z› n›z.

‹sim Akrabal›k Derecesi

Abdülmuttalip Dedesi

Vehb ................................................................

Abdullah ................................................................

Âmine ................................................................

Ebu Talip ................................................................

Halime ................................................................

Şeyma ................................................................

Zübeyr ................................................................

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 2. Hz. Mu ham med’in ai le bü yük-le ri ni ta nır.

Ko nu: 2. Hz. Mu ham med’in Ai le Bü yük le-ri ni Ta nı ya lım

Sü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: sev gi ve say gı, doğ ru luk ve dü rüst-

lük.Be ce ri ler: me kân, za man ve kro no lo ji yi doğ ru

al gı la ma, ile ti şim ve em pa ti, araş tır ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

listeleme, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, İs lam

ta ri hi ile il gi li ki tap lar.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün-de ki so ru yu so ru nuz. On la ra soruyu cevaplandırır-ken “Ünitemize Hazırlanalım” bölümündeki birinci çalışma için yaptıkları araştırmalarından ya rar lan-ma la rı nı ha tır la tı nız. Böy le ce on la rın ko nuy la il gi li bil dik le ri ni, öğ re ne cek le ri ye ni bil gi ler le iliş ki len-dir me le ri ni sağ la yı cı bir or tam oluş tu ru nuz.

2. Ko nu nun 48. sayfadaki ilk pa rag ra fın dan ha re ket le Hz. Mu ham med’in ai le bü yük le ri ni ta nı-ma nın öne miy le il gi li kı sa bir açık la ma ya pı nız.

3. Öğ ren ci le ri niz den 48 ve 49. say fa lar da ki ko nuy la il gi li açıklama pa rag raf la rını oku ma la rı nı ve “2. Fotoğraf”ı in ce le me le ri ni is te yip dü şün ce le-ri ni alı nız ve üze rin de bir lik te ko nu şu nuz. Böylece onların, Hz. Muhammed’in aile büyüklerinin isim-lerini fark etmelerini sağlayınız.

4. Öğ ren ci le ri niz le tah ta ya Hz. Mu ham med’in ai le bü yük le ri nin isim le ri ni lis te le yi niz.

5. Öğ ren ci le ri ni zin bi rin den ken di ai le si nin soy ağa cı nı oluş tur ma sı nı is te yi niz. Ar dın dan öğ ren-ci le ri niz le bir lik te tah ta da ki lis te den de ha re ket ede rek Pey gam be ri mi zin soy ağa cı nı oluş tu ru nuz.

6. Öğ ren ci le ri ni zin ko nu yu pe kiş tir me le ri için on la ra 49. say fa da ki “Ta nım la ya lım” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Hz. Mu ham med’in ye tiş me sin de ai le bü yük-le rin den kim le rin ro lü ol muş tur? Be lir ti niz.

• Hz. Mu ham med’in ai le bü yük le ri han gi ah la ki özel lik le ri ile Mek ke top lu mun da ta nı nı-yor lar dı? Be lir ti niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz e “Üni te mi ze Ha zır la na lım” çalışmalarından ikincisini evde hazırlayarak gel-melerini söyleyiniz.

61

Hz. Muhammed’i Tanıyalım

50

3. Hz. Muhammed’in Doğumu, Çocukluk ve Gençlik Y›llar›

Pey gam be ri mi zin do ğu mu, ço cuk luk ve genç li k yılları hakkındaki bilgiler, onun tanınması ve ‹s lam di ni nin anlaşılması aç› s›n dan önem li dir. Çün kü son pey gam ber ola-rak gön de ri len Hz. Mu ham med’in hayatının her döneminden al› na bi le cek dersler var d›r. Do la y› s›y la onun ha ya t› iyi öğ re nil me li ve ör nek al›n ma l› d›r.

Hz. Mu ham med (s.a.v.) 20 Ni san 571 ta ri hin de Mek ke’de doğ du (3. Fotoğraf). Onun do ğu mu, ai le sin de bü yük bir se vinç-le kar fl› lan d›. De de si Ab dül mut ta lip, onun do ğu mun dan do la y› zi ya fet ler ve re rek fleh-rin yok sul la r› n› do yur du. Zi ya fet te ço cu ğun ad› n› so ran la ra, “Mu ham med ad› n› ver dim. Di le rim ki gök te Hak, yer yü zün de halk onu ha y›r la an s›n ...” ce va b› n› ver di. An ne si de ona “Ah met” adını koydu. Mu ham-med, üs tün lük ve me zi yet le ri an› la rak çok çok övü len anlamındadır. Ah met de Al lah’› yü ce s› fat la r›yla öven, hamt eden kim se de mek tir.1

3. Fotoğraf: Pey gam be ri mi zin doğ du ğu evin bugün-kü hâli

Hz. Mu ham med (s.a.v.)’in ço cuk luk ve genç lik ha ya t› n› öğ ren mek bi ze ne ler ka zan d› r›r?

Hz. Muhammed’in Hayat›

...

Babas›, o doğmadan ayr›lm›flt› dünyadan,

Befl y›l sonra annesi öldü ona doymadan.

Alt› yafl›nda iken nur çocuk yaln›z kald›,

Onun öksüz kalbine Allah sevgisi doldu.

Dedesi de ölünce kald› büsbütün garip,

Yan›na ald› onu amcas› Ebu Talip.

Gökhan EVL‹YAO⁄LU

Çocuk ve Dua, s. 17-18.

• Yukar›daki fliirde Peygamberimizin çocukluğu ile ilgili hangi bilgiler verilmektedir? Belirtiniz.

1. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 60.

51

Pey gam be ri miz, doğ duk tan bir kaç gün son ra an ne si nin sü tü yet me di ği için dört ay ka dar Sü vey be ad›n da bi ri si ta ra f›n dan em zi ril di.

Mek ke’nin ha va s› s› cak ve ağ›r d›. Kü çük ço cuk la ra uy gun de ğil di. Bu yüz den ye ni do ğan ço cuk lar yay la lar da ya fla yan sü tan ne le re ve ri lir di. Bun lar, üc ret kar fl› l› ğ›n da ço cuk la r› em zi rip ba kar lar d›. Hz. Mu ham med de bu âde te gö re Ha li me’ye ve ril di. Ha li-me, ye tim bir ço cu ğu em zir me nin kâr l› bir ifl ol ma ya ca ğ› dü flün ce siy le bafl lan g›ç ta onu al mak is te me di. An cak em zi re cek bafl ka ço cuk bu la ma d› ğ› için ka bul et ti. Ha li me ve ai le si, Hz. Mu ham med’i çok sev di. Onu ai le le ri nin bir fer di ola rak ka bul et ti ler. Ba k›-m› na bü yük bir özen gös ter di ler. ‹ki y›l l› ğ› na an lafl t›k la r› hâl de onun ba k› m› n› dört y›l ka dar sür dür dü ler. Dört ya fl› na gel di ğin de Hz. Mu ham med’i Mek ke’ye gö tü re rek an ne si Âmine’ye ver di ler.1

Hz. Mu ham med dört ya fl›n dan al t› ya fl› na ka dar, an ne si Âmi ne’nin flef ka tiy le ye ti-flip bü yü dü. Al t› ya fl›n da iken ba ba s› n›n kab ri ni zi ya ret et mek üze re an ne si ve da d› s› Üm mü Ey men’le be ra ber Me di ne’ye git ti ler. Me di ne’de ki ak ra ba la r›n da bir ay ka dar mi sa fir kal d› lar. Dö nüfl te, Me di ne’nin gü ne yin de ki Eb vâ kö yün de annesi has ta lan d› ve ve fat et ti.2 He nüz doğ ma dan ba ba s› n›n ölü müy le ye tim ka lan Hz. Mu ham med (s.a.v.), al t› ya fl›n day ken an ne si ni de kay be dip ök süz kal d›. An ne si nin ölü mün den son ra dad›s› Üm mü Ey men, Hz. Mu ham med’i Mek ke’ye gö tü rüp de de si Ab dül mut ta lip’e tes lim et ti.

Al t› ya fl›n dan se kiz ya fl› na ka dar, Hz. Mu ham med’e de de si Ab dül mut ta lip bak t›. Ab dül mut ta lip sek sen ya fl›n daydı. O, Hz. Mu ham med’e an ne ve ba ba ac› s› n› unut tur-mak için elin den ge le ni yap t›. Onu çok sev di. Ör ne ğin, o sof ra ya gel me den ye me ğe bafl-la maz d›. Ken di si ne ait kol tu ğa yal n›z ca onun otur ma s› na izin ve rir di. Hz. Mu ham med, se kiz ya fl› na gel di ğin de, bu de fa da sev gi li de de si nin ölü müy le sar s›l d›.3

Ab dül mut ta lip’ten son ra Hz. Mu ham med’in ba k› m› n› am ca s› Ebu Ta lip üst len di. Ebu Ta lip, onu ken di öz ço cu ğu gi bi sev di ve ko ru du. Efli Fa t› ma da ona bir an ne flef ka tiy le dav ran d›. Bu se bep le Sev gi li Pey gam be ri miz ona hep “an ne” der di.4

Dü flü ne lim, Pay la fla l›mPey gam be ri mi zin na s›l bir ço cuk luk ha ya t› ge çir di ği ni dü flü nü yor su nuz? Dü flün ce-

le ri ni zi ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.

Pey gam be ri miz, se kiz ya fl›n dan yir mi befl ya fl› na ka dar am ca s› Ebu Ta lip’in ya n›n-da ya fla d›. Ebu Ta lip ti ca ret le uğ ra fl›r d›. Do la y› s›y la s›k s›k Mek ke d› fl› na ti ca ret için yol-cu luk lar ya par d›. Ebu Ta lip bu yol cu luk la r› es na s›n da ye ğe ni ni ya n›n dan ay›r ma d›, git ti ği

1. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 56-57. 2. ‹bn Hiflam, es-Siyretü’n-Nebeviyye, C I, s. 177.3. ‹bn Hiflam, es-Siyretü’n-Nebeviyye, C I, s. 182.4. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 73.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 3. Hz. Mu ham med’in do ğu mu, ço cuk luk ve genç lik yıl la rını özetler.

Ko nular: 3. Hz. Mu ham med’in Do ğu mu, Ço cuk luk ve Genç lik Yıl la rı

Sü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: sev gi ve say gı, doğ ru luk ve dü rüst-

lük.Be ce ri ler: me kân, za man ve kro no lo ji yi doğ-

ru al gı la ma, ile ti şim ve em pa ti, araş tır ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, İs lam

ta ri hi ile il gi li ki tap lar.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru-yu yönelterek öğrencilerinizin fi kir le ri ni alı nız. Öğ ren ci le ri ni zin söy le dik le ri ge rek çe le ri tah ta ya ya za rak üze rin de on lar la ko nu şu nuz. Ar dın dan 50. sayfadaki giriş pa rag ra fın dan ha re ket le on la-ra, Pey gam be ri mi zin do ğu mu, ço cuk luk ve genç-lik ha ya tı nı öğ ren me nin öne mi ni be lir ten kı sa bir açık la ma ya pı nız.

2. Öğrencilerinize Peygamberimizin çocuk-luğu ile ilgili bilgileri olup olmadığını soru-nuz. Cevaplarında “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki ikinci hazırlık çalışmasıyla il gi li araştırmalarından ya rar lan ma la rı nı sağ la yıp ev ödev le ri ni kon trol edi niz.

3. Öğ ren ci le ri niz den 50. say fa da ki ko nu nun ikinci pa rag ra fı nı oku ma la rı nı ve “3. Fotoğraf”ı in ce le yerek dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay-laş ma la rı nı isteyiniz. Siz de Pey gam be ri mi zin do ğu muna ve is mi nin ve ril me si ne vur gu ya pı-nız. Peygamberimizin doğduğu evin Mekke’de olduğunu ve bugün yerinde bir kütüphane bulun-duğunu vurgulayınız.

4. Öğ ren ci le ri ni ze Hz. Muhammed’in (s.a.v.) çocukluğundaki olayları fark etmeleri için 50. sayfanın sonundaki etkin li ği yap tı rı nız.

5. Öğ ren ci le ri niz den 51. say fa da ki açıklama paragraflarını oku ma la rı nı is te yip onlara aşa ğı-da ki so ru la rı so ru nuz:

• Pey gam be ri miz ço cuk luk ha ya tı nı kim le rin ya nın da ge çir miş tir?

• Siz ce Pey gam be ri mi zin ço cuk lu ğun da ya şa dı ğı en önem li olay han gi si dir? Ni çin?

6. Öğrencilerinize Peygamberimizin çocuk-luğu ile ilgili düşüncelerini açıklayabilmele-ri için 51. say fa da ki “Dü şü ne lim, Pay la şa lım” et kin li ği ni yap tı rı nız.

62

3. Ünite

52

4. Fotoğraf: Arabistan’da ticaret deve kervanları ile yapılırdı.

Pey gam be ri miz (s.a.v.) genç lik y›l la r›n da bazı sosyal sorumluluklar da üstlenmiştir. Bun lar dan bi ri, yir mi ya fl›n da iken ka t›l d› ğ› “Hil ful fu dul” ya ni “Er dem li ler Top lu lu ğu”dur. Bu top lu luk Mek ke’de ki le rin ve d› flar ıdan ge len le rin can ve mal gü ven li ği ni sağ la mak, hak-s›z l›k la ra kar fl› ç›k mak ama c›y la ku rul mufl tur. Pey gam be ri miz bu top lu luk ta am ca la r›y la bir lik te bu lun mufl, yer li ve ya ban c› hiç kim se nin hak s›z l› ğa uğ ra ma ma s› için ça l›fl m›fl t›r.2

Hz. Mu ham med ge rek ço cuk lu ğun da ge rek se genç lik y›l la r›n da dü rüst lü ğüy le ta n›n-m›fl t›. Sö zün de du rur , ya lan söy le mez , bafl ka la r› na za rar ver mez di. Hiç kim se yi in cit-mez di. Her ke se gü ler yüz lü dav ra n›r d›. Çev re sin de ki ler en de ğer li efl ya la r› n› ona tes lim eder ler di. Bu yüz den Mek ke li ler, ona her ko nu da gü ve ni lir ki fli anlamına gelen “el-Emin” di yor lar d›. Onun bu gü zel ah la k› n› öğ re nen Ku reyfl’in zen gin ka d›n la r›n dan Hz. Ha ti ce, ken di si ne ti ca ret or tak l› ğ› önerdi. Pey gam be ri miz onun tek li fi ni ka bul ede rek ker van la r› n› ifl let me ye bafl la d›. Pey gam be ri mi zin doğ ru luk, dü rüst lük ve ça l›fl kan l› ğ› na hay ran ka lan Hz. Ha ti ce ona ev len me tek lif et ti. Pey gam be ri miz bu tek li fi ka bul et ti ve ev len di ler.

yer le re onu da be ra be rin de gö tür dü. Pey gam be ri miz bu yol cu luk lar da hem ti ca ret yap-ma y› öğ ren di hem de Mek ke d› fl›n da ki kent le ri ta n› d›1 (4. Fotoğraf). Ebu Ta lip, ölün ce ye ka dar ye ğe ni ni ko ru yup kol la d›.

571’deMekke’dedoğdu.

596’a kadar......................yanında kaldı.

575’e kadar......................yanında kaldı.

577’ye kadar......................yanında kaldı.

579’a kadar......................yanında kaldı.

596’da......................ile evlendi.

Tarih Şeridi OluşturalımS› n›f ar ka dafl la r› n›z la bir lik te Hz. Mu ham med’in do ğu mundan bafl la ya rak ço cuk luk

ve genç lik y›l la r›n › yanında geçirdiği aile yakınlarını gös te ren aflağ›daki tarih şeridini tamamlay›n›z.

1. M. Âsım Köksal, Hz. Muhammed ve İslamiyet Mekke Devri, s. 74.2. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 88-89.3. ‹bn Hiflam, es-Siyretü’n-Nebeviyye, C I, s. 201.

7. Öğ ren ci le ri niz den ko nu nun 51. say fa da ki son pa rag ra fı nı, 52. say fa da ki iki pa rag ra fı nı oku ma la rı nı ve “4. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yip aşa ğı da ki so ru la rı so ru nuz:

• Pey gam be ri miz genç lik yıl la rı nı kim le rin ya nın da ge çir miş tir?

• Siz ce Pey gam be ri mi zin genç lik yıl la rın da ya şa dı ğı en önem li olay han gi si dir? Ni çin?

Öğ ren ci le ri ni zin ce vap la rı nı de ğer len di re rek ko nu yu özet le yi niz.

8. Öğ ren ci le ri ni ze 52. say fa da ki “Tarih Şeridi Oluşturalım” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onların Hz. Peygamberin hayatını kro-nolojik olarak kavramalarını sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me se vi ye le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la-rı nı kim le rin ya nın da ge çir di ği ni sı ra sıy la be lir ti niz.

• Hz. Mu ham med genç lik dö ne min de ge çi-mi ni na sıl sağ la mış tır? Be lir ti niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz den ge le cek der se “Üni te mi ze Ha zır la na lım” çalışmalarından üçüncüsünü evde yaparak gel me le ri ni is te yi niz.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 4. Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la rın da ki er dem li dav ra nış la rın dan ör nek ler ve rir.

5. Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la rın da ki dav ra nış la rı nı ken di ha ya tı ile iliş-ki len di rir.

Ko nu lar: 4. Hz. Mu ham med’in Ço cuk luk ve Genç lik Yıl la rın da ki Er dem li Dav ra nış la rı

Sü re: 4 ders saa tiKavramlar: emin.De ğer ler: doğruluk, dürüstlük, adalet, sev gi

ve say gı, sö zün de dur mak.Be ce ri ler: me kân, za man ve kro no lo ji yi al gı-

la ma, ile ti şim ve em pa ti, araş tır ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

sı nıf la ma, örnek olay incelemesi, so nuç çı kar ma, an la tım.

Kaynak, araç ve gereçler: ders kitabı, Kur’an-ı Kerim meali, hadis kaynakları, İslam tarihi ile ilgili kitaplar. 53

‹yi lik, yar d›m se ver lik, fe da kâr l›k, dü rüst lük, gü ve nilir lik, çal›flkanl›k, alçak gönül-lülük, hoflgörü gi bi özel lik le rin tü mü ne “erdem” de nir. Bu özel lik le re sa hip olan ki fli ye de erdemli de nir. Hz. Mu ham med er dem li bir in san d›. O, pey gam ber li ği dö ne min de ol du ğu gi bi ço cuk luk ve genç lik dö nemin de de ör nek dav ra n›fl lar ser gi le mifl tir. Kur’an-› Ke rim’de “Ant ol sun, Al lah’›n Re su lün de si zin için… gü zel bir ör nek var d›r.”1 buyrularak onun davranışlarını örnek almamız öğütlenmektedir. Biz de Allah’ın bu buyruğunu yeri-ne getirmeli, Peygamberimizi örnek almak için onun ço cuk luk ve genç lik dö nemin de ki davranışlarını da öğrenmeliyiz.

4. Hz. Muhammed’in Çocukluk ve Gençlik Y›llar›ndaki Erdemli Davran›fllar›

Sizce güzel ahlaklı, erdemli bir kişide bulunan özellikler nelerdir?

Okuyalım, CevaplayalımAşağıdaki ifadeler, gençlik y›llar›nda Hz. Muhammed’in ticaret ortağ› olan bir

Mekkelinin onun hakk›nda anlatt›klar›d›r.“Bir ticaret kervanı oluşturulduğunda, döndüğüm zaman kervanda malı bulunanlar

kendi malları ile ilgili sorular sorarlardı. Hz. Muhammed adına bir ticaret yolculuğuna gidip geri döndüğümde o sadece sağlığımı, hâlimi ve iyi olup olmadığını sorar, hemen ailemin yanına gitmemi isterdi.”2

• Anlat›lanlardan ha re ket le Pey gam be ri mi zin ki fli li ğiyle il gi li ola rak ne ler söy le ye-bi lir si niz? Arkadaşlarınızla paylaşınız.

Hz. Mu ham med’in aile büyüklerini sevip saymas›, kötü davran›fllardan kaç›nması, haks›zl›klara güzel bir tav›rla karfl› ç›kmas› onun ço cuk luk ve genç lik y›l la r›n da ki er dem li dav ra n›fl la r›ndan baz›lar›d›r.

Hz. Mu ham med (s.a.v.), emek verip ken di si ni ye tifl ti ren ai le bü yük le ri ni her za man se vip say d›.

Pey gam be ri miz, kendisi doğmadan vefat ettiği için ba ba sev gi si ni hiç ta da ma d›. An ne siy le de sa de ce iki y›l bir lik te olabildi. O sıralarda kü çük bir ço cuk ol ma s› na rağ men annesine yar d›m c› ol du. Örneğin, onu yormamak için te miz ve dü zen li ol ma ya özen gös-ter di. An ne ve ba ba s› n› ha ya t› n›n so nu na ka dar unut ma d›.

Pey gam be ri miz, hiç tat ma d› ğ› ba ba sev gi si ni, de de si nin ve am ca s› n›n flef kat do lu yu va lar›n da tat t›. Dedesini ve amcasını ba ba ola rak gör dü ve öy le sev di. On la r›n sev gi-le ri ne, hem sev gi hem de say g› ile kar fl› l›k ver di. Söz le ri ni din le yip öğüt le ri ni dik ka te al d›. İfl le rin de yar d›m c› ol du. On la r› k› ra cak dav ra n›fl lar dan ka ç›n d›. Ara la r›n da hep sev gi ve say g› var ol du ğu için bir bir le ri ni üz me di ler.3

Pey gam be ri miz, da d› s› Üm mü Ey men’le am ca s› Ebu Ta lip’in ha n› m› Fat ma’ya da

Ai le bü yük le ri ni zi sevip onlara sayg› göstermeniz niçin önemlidir? Açıklayınız.

1. Ahzâb suresi, 21. ayet.2. Muhammed Hamidullah, ‹slam Peygamberi, C I, s. 56.3. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 73.Ant: Yemin, kendi kendine söz verme.

63

Hz. Muhammed’i Tanıyalım

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu sorunuz. Böy le ce on la rın, Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la rıy la il gi li bil gi le ri ni ha tır la ma la rı nı ve ye ni ko nu yu öğ ren me ye is tek li hâ le gel me le ri ni sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri ni ze “Er dem ve er dem li dav-ra nış ne dir?” so ru su nu so rup dü şün ce le ri ni alı-nız. 53. sayfanın birinci paragrafı çerçevesinde er dem ve er dem li dav ra nışı açık la yı nız. Özel lik le Pey gam be ri mi zin er dem li ki şi li ği ni vur gu la yı-nız. Ah zâb su re sinin 21. aye tini tahtaya ya zıp Pey gam be ri mi zin dav ra nış la rı nın ör nek alın ma sı ge rek ti ği nin öne mi üze rin de du ru nuz. Bu ko nu da öğ ren ci le ri ni zin dü şün ce le ri ni ala rak ar ka daş la-rıy la pay laş ma la rı na or tam ha zır la yı nız.

3. Öğ ren ci le ri ni ze Hz. Muhammed’in çocuk-luk ve gençlik yıllarındaki erdemli davranışlarını fark etmeleri için 53. say fa da ki “Oku ya lım-Ce-vap la ya lım” et kin li ği ni yap tı rı nız.

4. Ko nu nun ikinci pa rag ra fın ı okutunuz. Bu paragrafta, Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la rın da ki er dem li dav ra nış larının anlatıldığını belirtiniz.

5. Öğ ren ci le ri ni ze 53. say fa da ki so ru yu so rup düşüncelerini alınız.

6. Öğ ren ci le ri niz den 53 ve 54. say fa lar da yer alan Hz. Mu ham med’in ai le bü yük le ri ni se vip say ma sı na iliş kin açıklama pa rag raf la rını oku ma la rı nı ve “5. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. On lar dan oku duk la rı bil gi ler den ha re-ket le Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la rın da bü yük le ri ni se vip say dı ğı nı gös te ren ör nek ler ver me le ri ni isteyip bir lik te bu örnekler üzerinde üze rin de ko nu şu nuz. Ko nu yu özet le-yi niz ve ar dın dan öğ ren ci le ri ni zin Hz. Mu ham-med’in ço cuk luk ve genç lik yıl la rın da ki er dem li dav ra nış la rın dan bi ri olan bü yük le ri ni se vip say-ma sı nı ken di dav ra nış la rıy la iliş ki len dir me le ri ni sağ la yı nız.

7. Öğ ren ci le ri ni ze 54. sayfadaki “Lis te le ye-lim” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Etkinlikte onların aile büyüklerini sevip saydıklarını ve bunun için ne gibi davranışlar yaptıklarını fark etmelerini sağlayınız.

54

Lis te le ye limSiz ai le bü yük le ri ni zi se vip say d› ğ› n› z› han gi dav ra n›fl la r› n›z la gös te ri yor su nuz? Bu

davranışlarınızı örnekteki gibi aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.1. Sözlerini dinliyorum.2. ......................................................................................................................................3. ......................................................................................................................................4. ......................................................................................................................................

5. Fotoğraf: Aile büyüklerimizi sevip saymal›y›z.

dai ma sev gi ve say g› gös ter di. Peygamberimizin, yengesi Hz. Fatma ile ilgili şu sözleri ona duyduğu sevgi ve saygının göstergesidir: “O, benim annemdi. Kendi çocukları aç durur, o önce benim karnımı doyurur, saçımı tarardı...”1 Peygamberimiz bu sevgi ve saygının bir gereği olarak onların sö zü nü din le r, on la ra ev ifl le rin de yar d›m c› ol urdu. Son ra ki y›l lar da da gör dü ğü her yer de on la ra sev gi si ni ifa de et ti.2

Pey gam be ri miz, sü tan ne si Ha li me ile onun efli ne ve ço cuk la r› na da say g› da ku sur et me di. Hz. Halime’yi gördüğünde “Anneciğim! Anneciğim!” diyerek saygı ve sevgi gösterir; yanına oturtur; bir ihtiyacı ve isteği varsa onu yerine getirirdi. Zaman zaman Hz. Halime’yi ziyaret ederek ihtiyaçları olup olmadığını sorardı. Varsa yardım etmeye çalışırdı. fiu ör nek bu nu aç›k ça gös ter mek te dir: “Peygamberimiz 17 yaşında iken amcası Abbas ve Zübeyr ile birlikte Yemen’e ticaret için gitmişti. Mekke’ye dönüşünden sonra Hz. Halime ve ailesini ziyaret edip onlara hediyeler götürdü.”3

Hz. Mu ham med sa de ce ai le bü yük le ri ne de ğil, çev re sin de ki bü tün bü yük le ri ne de sev gi ve say g›y la dav ra n›r d›. On la ra se lam ve rir, hâl ve ha t›r la r› n› so rar, gerektiğinde yar d›m eder di. Bu se bep le çev re sin de ki in san lar da onu çok se ver di.

Ai le bü yük le ri mi zi se vip say mak di ni mi zin yap ma m› z› öğüt le di ği gü zel dav ra n›fl-lar dan d›r. Hz. Mu ham med ço cuk luk ve genç lik y›llar›nda ai le bü yük le ri ne gös ter di ği sev gi ve say g›y la bu ko nu da bi ze ör nek ol mufl tur. Biz ler de onun gi bi, ai le bü yük le ri-mi zi se vip say ma l› y›z (5. Fotoğraf). On la r›n söz le ri ni din le me li, kalplerini k›racak söz ve davran›fllardan kaç›nmal›y›z. Böy le ce bü yük le ri miz ta ra f›n dan se vi lir ve sa y› l› r›z. Ai le bü yük le ri ni se vip sa yan ki fli ler mut lu ve hu zur lu olur lar.

1. M. Âsım Köksal, Hz. Muhammed ve İslamiyet Mekke Devri, s. 73.2. ‹bn Hiflam, es-Siyretü’n-Nebeviyye, C I, s. 178.3. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 65.

NOTLARIM

64

3. Ünite

55

Hz. Mu ham med’in için de ya fla d› ğ› top lum da pek çok kö tü al›fl kan l›k ve dav ra n›fl var d›. Pey gam be ri miz (s.a.v.), top lu mun bu kö tü lük le rin den her za man uzak du rur du. Ör ne ğin; o iç ki iç mez, ku mar oy na maz ve kav ga et mez di. ‹n san la r› k›r maz, in cit mez, kim se ye hak s›z l›kta bulunmazdı.

Pey gam be ri miz kö tü olan her fley den dai-ma uzak du rur du. Kim se yi ra hat s›z et mez di. Ağ z›n dan hiç bir za man kö tü söz ç›k maz d›. Ya la n› ve ya lan c› l› ğ› sev mez di. Ye ri ne ge ti re me-ye ce ği sö zü ver mez di. ‹n san lar ara s›n da söz ta fl› maz, ta fl› ya n› da sev mez di. Ben cil lik, cim ri lik et mez, kim se yi k›s kan maz d›. Bö bür len mek ten ve gös te rifl ten ka ç› n›r d›. ‹n san la ra kar fl› dai ma al çak gö nül lü ve an la y›fl l› idi. Ay r›m yap maz, her ke se eflit dav ra n›r, kin ve düfl man l›k bes le-mez di. Ha re ket ve dav ra n›fl la r›n da afl› r› l›k tan ka ç› n›r d›.1

Pey gam be ri miz ar ka dafl la r›y la iyi ge çi nir, on la ra na zik ve ki bar dav ra n›r d›. Ar ka dafl la r› n› üze cek söz ve dav ra n›fl lar dan uzak du rur du (6. Fotoğraf).

Pey gam be ri miz yap t› ğ› iyi lik le ri kim se nin ba fl› na kak maz d›. Te miz ol ma yan yer ler-de bu lun maz, te miz ol ma yan yi ye cek le ri ye mezdi. ‹n san la r› ka ra la maz, on lar la alay et mez ve kim se ye if ti rada bulunmazdı. Çev re sin de ki ler le ko nu flur ken iyi dav ra n›fl la r›n bir er dem ol du ğu nu her f›r sat ta di le ge ti rir di.2

Çev re sin de ki le re yar d›m et me yi se ver di. Ken di sin den bir fley is te nil di ğin de müm kün ol du ğun ca ver me ye gay ret eder di. Kim se siz ve yok sul la ra yar d›m c› olur, on la r› gö ze tir di. ‹fl le ri ni ken di si ya par, çev re sin de ki le re yük ol maz d›.

Pey gam be ri miz (s.a.v.) do ğa y› ve hay-van la r› da çok se ver di. Hay van la r› ko rur, çev re yi te miz tu tar, çev re sin de ki le re de öy le dav ran ma la r› n› öğüt ler di (7. Fotoğraf). Hay-van la ra ezi yet et mez, iyi dav ra n›r d›.3

7. Fotoğraf: Hayvanlara iyi davranmak erdemli davran›fllardand›r.

6. Fotoğraf: Arkadafllar›m›za karfl› güler yüzlü ve nazik davranmal›y›z.

Siz hangi kötü davran›fllardan kaç›n›yor, hangi güzel davran›fllar› yap›yorsunuz? Sıralayınız.

1. ‹bn Sa’d, et-Tabakâtü’l-Kübra, C VI I, s. 114.2. ‹bn Hi flam, es-Siy re tü’n-Ne be viy ye, C II, s. 38.3. ‹bn Sa’d, et-Tabakâtü’l-Kübra, C I, s. 78.

56

Ni çin Uzak Dur ma l› y›z?

Kö tü davran›fl ve al›flkanl›kların bireye ve topluma zararlarını kısaca açıklayınız.

Hz. Mu ham med er dem li dav ra n›fl la r›y la in san lar ta ra f›n dan se vi lir ve sayılırdı. Efli Hz. Ha ti ce’nin flu söz le ri, Pey gam be ri mi zin genç lik y›l la r›n da ya fla d› ğ› top lum da ona ne ka dar say g› du yul du ğu nu ve gü ve nil di ği ni gös ter mek te dir:

“Ey Mu ham med! Hiç kork ma! Al lah se ni hiç bir za man utan d›r maz, üzün tü ye uğ rat-maz. Çün kü sen, ak ra ban la il gi le nir sin. Sa na tes lim edi len ema net le ri ko rur sun. ‹fli ni gör-mek ten aciz olan la r›n yük le ri ni ta fl›r s›n. Yok su la kim se nin ve re me di ği ni ve rir, ka zan d› ra-ma d› ğ› n› ka zan d› r›r s›n. Mi sa fir le re ik ram eder sin. Mu si bet ve fe la ket le re uğ ra d›k la r›n da hal ka yar d›m eder sin.”1

Pey gam be ri mi ze çev re sin de ki in san lar ta ra-f›n dan gü ve ni lip say g› du yul du ğu nu gös te ren bir di ğer olay da flöy le dir:

Hz. ‹b ra him ve oğ lu ‹s ma il ta ra f›n dan ya p›-lan Kâ be sel, rüz gâr vb.nin et ki siy le y› k›l m›fl t›. Bu ne den le de Mek ke li ler, bi na y› ye ni den yap-ma ya ka rar ver di ler. Yar d›m lar top lan d›, ge rek li mal ze me te min edil di. Du var lar ye ni den ya p›l d›. An cak, s› ra kut sal ka bul edi len Ha ce rü les vet (8. Fotoğraf)’in ye ri ne ko nul ma s› na ge lin ce an la-fla ma d› lar. Mek ke’de ki bü tün ka bi le ler bu ta fl› koy ma onu ru nun ken di le ri ne ait ol du ğu nu söy le-di ler. An lafl maz l›k dört gün sür dü, kav ga ç›k mak üze rey di ki Mek ke’nin ile ri ge len le rin den bi ri si, Kâ be ka p› s›n dan ilk gi re cek ki fli nin ha kem ya p› la-rak onun ve re ce ği ka ra ra uyul ma s› n› tek lif et ti. Bu tek lif her kes çe ka bul edil di. Az son ra ka p› dan Hz. Mu ham med gir di. Bu na o ka dar se vin di ler ki “el-Emin, el-Emin, onun ha kem li ği ne ra z›-y›z.” di ye bağ r›fl t› lar. Yan la r› na ge lin ce du ru mu an lat t› lar.

Hz. Mu ham med (s.a.v.), ye re bir yay g› ser di. Ha ce rü les vet’i bu yay g› n›n üze ri ne koy du. Ka bi le re is le ri, yay g› n›n uç la r›n dan tu ta rak du va ra ka dar gel di ler. Hz. Mu ham-med ken di el le riy le ta fl› al›p ye ri ne koy du. Böy le ce ka bi le ler ara s›n da ç›k ma s› ola s› bir kav ga ve ça t›fl ma y› ön le mifl ol du. Bu çö züm her ke si mem nun et ti.2

Biz ler de Pey gam be ri mizi örnek alarak ya lan c› l›k, hak s›z l›k, ada let siz lik, ben cil lik, cim ri lik vb. kötü davran›fl ve al›flkanl›klardan ka ç›n ma l› y›z. Dü rüst, doğ ru, al çak gö nül lü, gü ler yüz lü ol ma l›, çev re miz de ki le re yar d›m et me li yiz.

8. Fotoğraf: Kâ be’nin kö fle sin de bu lu nan “Ha ce rü les vet”

1. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 124.2. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 70.

8. Öğ ren ci le ri niz den 55. say fa da ki pa rag-ra fları oku ma la rı nı ve “6. Fotoğraf ” ile “7. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. Ar dın dan oku duk la rı bil gi ler le il gi li aşağıdaki so ru la rı so ru nuz. Bu sü reç te öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi-ze Ha zır la na lım” bölümündeki üçün cü hazırlık çalışması için yap tık la rı araştırmalarından ya rar-lan ma la rı nı sağ la yı nız.

• Hz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik yıl-la rın da ka çın dı ğı kö tü dav ra nış lar han gi le ri dir?

• Hz. Mu ham med’in çocukluk ve gençlik yıllarındaki güzel davranışları hangileridir?

Öğ ren ci le ri ni zin ce vap la rı nı de ğer len di rip Pey-gam be ri mi zin er dem li ki şi li ği ne vur gu ya pı nız.

9. Öğ ren ci le ri ni ze 55. sayfanın sonundaki so ru yu so rup ce vap la rı nı alı nız. Böy le ce öğ ren-ci le ri ni zin er dem li dav ra nış ile kö tü dav ra nış ara sın da ki far kı kav ra yıp Peygamberimizi örnek almanın önemini anlamalarını sağlayınız.

10. Öğ ren ci le ri ni zin ko nu yu da ha iyi kav ra-ya bil me le ri için on lar dan 56. say fa da ki ilk beş pa rag ra fı oku ma la rı nı ve “8. Fotoğraf ”ı in ce le me-le ri ni is te yi niz. On la ra Hz. Ha ti ce’nin Pey gam-be ri miz hak kın da ki söz le riy le il gi li dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı söy le yi niz. Ar dın-dan Ha ce rü les vet’in yerine konması es na sın da Pey gam be ri mi zin gös ter di ği tav rı de ğer len dir me-le ri ni is te yi niz.

NOTLARIM

65

Hz. Muhammed’i Tanıyalım

57

Her insanın sahip olduğu haklar vardır. Ör ne ğin; her ke sin eği tim gör me, ya fla ma, mal mülk edin me bunlardan bazılarıdır. Bunlar doğuştan veya hukuki olarak sahip olunan haklardır. Hak s›z l›k et mek ise in san la r›n bir bir le ri nin hak la r› na dik kat et me me si ve ilifl ki le rin de ada let li ol ma ma la r› an la m› na ge lir. Bu du rum ada le tin ger çek lefl me si ni en gel ler. Ba r›fl ve hu zu ru yok eder. Dolayısıyla in san lar la ilifl ki le ri miz de hak s›z l›k et me-me li ve hak s›z l› ğa gü zel bir ta v›r la kar fl› ç›k ma l› y›z.

Hz. Mu ham med’in genç lik y›l la r›n daki er dem li dav ra n›fl la r›n dan bi ri de hak s›z l›k la ra ve ada let siz li ğe gü zel bir ta v›r la kar fl› ç›k ma s› d›r. O, in san la r›n hak la r› na çok önem ve rir, her za man hak l› n›n ya n›n da olur , her ke sin hak k› na say g› gös te rir di. Pey gam be ri miz hak s›z l›k lar kar fl› s›n da ses siz kal maz, bu ko nu da du yar l› dav ra n›r ve haksızlığa gü zel bir ta v›r la kar fl› ç› kar d›. Top lum için de in san la r›n ha ta la r› n› yüz leri ne vur maz, on la r› in cit mez, uya r›r ken on la r› kü çük dü flü re cek söz ve dav ra n›fl lar dan ka ç› n›r d›. Her ke sin de ay n› tav r› gös ter me si ni öğüt ler di.

Pey gam be ri mi zin genç lik y›l la r›n da, uzun sü ren sa vafl lar ne de niy le Mek ke’de hu zur ve gü ven or ta m› bo zul mufl, can ve mal gü ven li ği kal ma m›fl t›. D› fla r› dan mal ge ti ren tüc car lar gü ven için de mal la r› n› sa ta m› yor du. Böy le bir or tam da, Mek ke’ye d› flar›dan ge len bir tüc car, Mek ke li bi ri ne mal la r› n› sat m›fl t›. Adam, gü nü gel di ği hâl de öde me yap-ma ya ca ğ› n› söy le di. Tüc car, Mek ke’deki ileri gelen ba z› kim se ler den yar d›m et me le ri ni is te diy se de ona yar d›m eden ol ma d›. So nun da Mek ke’deki Ebu Ku beys Te pe si ’ne ç›k t› ve Mek ke li le re flöy le ba ğ›r d›: “Ey Mek ke li ler! ‹çi niz de ada let li olan, hak k› gö ze ten, za ra ra uğ ra yan la ra yar d›m eden yok mu?” Bu çağ r› üzerine Mek ke’nin ile ri ge len ka bi le le rin den ba z› la r› bir ev de top lan d› lar.

Top lan t› da, Mek ke’de kim se ye hak s›z l›k ya p›l ma ma s›, ya p›l m›fl sa dü zel til me si için ça l› fla cak la r› na ye min et ti ler. ‹fl te bu ye min eden ler top lu lu ğu na “Hil ful fu dul” ya ni “Er dem li ler Topluluğu” ad› ve ril di. Bu top lan t› ya Hz. Mu ham med de ka t›l d›. Topluluk üye-leri son ra hep bir lik te tüc ca r›n pa ra s› n› ödemeyen kişiye gittiler. O ki fli den parayı al›p tüccara ver di ler.1

Hz. Mu ham med’in “Er dem li ler Top lu lu ğu”na ka t›l ma s› n› na s›l de ğer len di ri yor-su nuz? Dü flün ce le ri ni zi ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.

S› n› f› n›z da ki ar ka dafl la r› n›z dan bi ri nin di ğer bir arkadafl›n›z› yap ma d› ğ› bir dav ra n›fl ne de niy le hak s›z ye re suç la d› ğ› n› dü flü nü nüz. Bu du ru mu dü zelt mek için ne ler ya par d› n›z? Belirtiniz.

1. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 87-88.

Pey gam be ri mi zin hak s›z l›k la ra gü zel bir ta v›r la kar fl› ç›k t› ğ› n› ve dai ma hak l› n›n ya n›n da yer al d› ğ› n› gös te ren di ğer bir ör nek de flöy le dir:

Mek ke’nin ile ri ge len zen gin le rin den olan Ebu Ce hil, Mek ke’ye ti ca ret için ge len bir tüc ca r›n mal la r› n› zor la elin den al m›fl t›. Adam ne ka dar uğ rafl t›y sa da ken di si ne yar-d›m ede cek bi ri ni bu la ma d›. Ne ya pa ca ğ› n› fla fl›r m›fl bir du rum da do la fl›r ken Mek ke li ba z› kim se ler Hz. Mu ham med’e git me si ni, onun ken di si ne yar d›m ede ce ği ni söy le di-ler. Adam, Hz. Mu ham med’i bul du. Ken di si ne yar d›m et me si ni is te di. Hz. Mu ham med he men adam la be ra ber Ebu Ce hil’in evi ne git ti. On dan, ada m›n mal la r› n› ge ri ver me si ni

58

Davran›fllar›m›z› DeğerlendirelimHz. Mu ham med’in ço cuk luk ve genç lik y›l la r›n da ki er dem li dav ra n›fl la r›n dan ha re-

ket ede rek ken di dav ra n›fl la r› n› z› de ğer len di ri niz. Bunun için aflağ›daki ölçekten yarar-lanabilirsiniz. Cevaplar›n›zda “Bazen” ve “Hiçbir zaman” var sa bun la r› düzeltmek için ne ler ya pa bi le ce ği ni zi dü flü nü nüz.

Her zaman

Çoğunlukla BazenHiçbir

zaman

Aile büyüklerimi sever ve sayar›m.

Yalan söylemem.

Söz tafl›mam.

Emanetleri korurum.

Yerine getiremeyeceğim sözü vermem.

Bencillik ve cimrilik etmem.

Böbürlenmem, kimseyi küçük görmem.

Paylaflmay› ve yard›mlaflmay› severim.

Haks›zl›klara güzel bir tav›rla karfl› koyar›m.

is te di. Ebu Ce hil ver mek is te me diy se de Hz. Mu ham med onu ik na et ti ve tüc ca r›n mal-la r› n› ala rak ge ri dön dü ler.1

Hz. Mu ham med’in genç lik dö ne min de Mek ke’de esir ve kö le le re kö tü dav ra n› l›r d›. Bun lar hem ağ›r ifl ler de ça l›fl t› r› l›r hem de si yah renk li ol ma la r›n dan do la y› hor gö rü lür-ler di. Hz. Mu ham med bu tür dav ra n›fl ta bu lu nan la ra, in san la r› d›fl gö rü nüfl le ri ne de niy le ay›p la ma n›n, on la r› kü çük gör me nin yan l›fl ol du ğu nu söy ler di. O, in san la r›n yap t›k la r› ifl ler le, al d›k la r› so rum lu luk lar la ve har ca-d›k la r› emek le de ğer len di ril me si ge rek ti ği-ni ifa de eder di.2

Biz ler de Pey gam be ri miz gi bi hak s›z-l›k la ra gü zel bir ta v›r la kar fl› ç›k ma l› y›z. Her za man, her yer de ada let ve dü rüst lü ğün ege men ol ma s› için ça ba gös ter me li yiz (9. Fotoğraf). Çev re miz de ki le rin ku surlarını yüz le ri ne vur ma ma l›, on la r› in ci te cek söz ve dav ra n›fl lar d an ka ç›n ma ya özen gös-ter me li yiz.

9. Fotoğraf: Peygamberimizi örnek almalı, arkadaşları-mızla iyi geçinmeliyiz.

1. Muhammed Hamidullah, ‹slam Peygamberi, C I, s. 54.2. ‹bn Sa’d, et-Tabakâtü’l-Kübra, C VII, s. 173.

11. Öğ ren ci le ri ni ze han gi kö tü dav ra nış lar-dan, ni çin uzak dur duk la rı nı so ru nuz. Böy le ce em pa ti kur ma la rı nı sağ la yı nız. Ko nu yu 56. say-fa da ki son pa rag raf tan ha re ket le özet le yi niz.

12. Öğ ren ci le ri ni ze 56. say fa da ki “Ni çin Uzak Dur ma lı yız?” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onların kötü davranış ve alışkanlıklar-dan uzak durmanın bireysel ve toplumsal yarar-larını kavramalarını sağlayınız.

13. Öğ ren ci le ri ni ze 57. sayfanın bi rin ci pa rag ra fı nı oku tup “Hak ne dir?” so ru su nu so ru-nuz. Böy le ce on la rın hak ve hak sız lık kav ram la-rı nı an la ma la rı nı sağ la yı nız.

14. Öğ ren ci le ri ni ze 57. say fa da ki ikinci pa rag-ra fı oku tup so ru lo go sun da yer alan so ru yu so ru-nuz. Böylece on la rın hak sız lık lar kar şı sın da ne yap ma yı dü şün dük le ri ni açıklamalarını sağla-yınız. Ardından 57. sayfadaki üç ve dördün-cü paragrafları okutup ikinci soruyu sorunuz. Düşüncelerini arakadaşlarıyla paylaşmalarını sağ-layınız. Daha sonra 57. sayfadaki son iki ve 58. say fa daki pa rag ra fları oku tarak “9. Fotoğraf ”ı in ce le tiniz. Hz. Mu ham med’in hak sız lık la ra gü zel bir ta vır la kar şı çık ma sı nı na sıl de ğer len dir dik le-riy le il gi li olarak öğrencilerinizin gö rüş le ri ni alı-nız. Hak sız lık la ra na sıl kar şı çı kı la bi le ce ği ko nu-sun da mad de ler be lir le yip üze rin de ko nu şu nuz.

15. Öğ ren ci le ri ni ze 58. say fa da ki “Dav ra-nış la rı mı zı De ğer len di re lim” adlı et kin li ği yap-tı rı nız. Böylece onların kötü alışkanlık ve dav-ranışlardan ne kadar uzak durduklarını fark etmelerini ve Hz. Peygamberi örnek almanın önemini kavramalarını sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Hz. Muhammed’in aile büyüklüklerini sevip saydığını gösteren üç davranışını belirtiniz.

• Aile büyüklerini sevip saymanın yararları nelerdir? Belirtiniz.

• Hz. Muhammed çocukluk ve gençlik yıl-larında hangi kötü davranışlardan kaçınmıştır? Belirtiniz.

• Hz. Muhammed haksızlıklara nasıl karşı çıkardı? Bir örnekle açıklayınız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la-na lım” ça lış ma la rın dan dör dün cü sü nü ya pa rak gel me le ri ni is te yi niz.

2. Kev ser su re si ni ve an la mı nı yan sıt mak için ase tat ve ya slayt, su re nin oku nu şu nu din-let mek ve ezberlemelerini sağlamak için ka set, ka set ça lar vb. araç lar ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

66

3. Ünite

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 6. Kev ser su re si ni ez be re okur ve an la mı nı söy ler.

Ko nu: 5. Kev ser Su re si ve An la mı• Üni te De ğer len dir me si / Bilgilerimizi

ÖlçelimSü re: 4 ders saa tiKav ram lar: kev ser.De ğer ler: sev gi ve say gı, doğ ru luk ve dü rüst-

lük, ada let, sö zün de dur mak.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, araş tır ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, ha fı za da tut ma, grup ça lış ma sı, söz lü ve ya zı lı an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı Ke rim mea li, bil gi sa yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat, kasetçalar vb. araçlar.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu so ra rak ce vap la rı nı alı nız. On la-ra ce vap la rın da “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölü-mündeki dördüncü hazırlık çalışmasıyla il gi li ev de yap tık la rı araştırmalarından ya rar lan ma la-rı nı söy le yi niz. Böy le ce on la rın ko nu ya iliş kin bil gi se vi ye le ri ni be lir le me ye ve ha zır bu lu nuş-luk la rı nı sağ la ma ya ça lı şı nız. Siz de 59. say fa nın bi rin ci ve ikin ci pa rag raf la rı na atıf ta bu lu na-rak Kev ser su re si hak kın da öğ ren ci le ri ni ze bir özet le me ya pı nız. Öğ ren ci le ri ni zin su rey e iliş kin so ru la rı var sa ce vap la yı nız.

2. Kev ser su re si nin met ni ni tah ta ya yan sı-tı nız. Öğ ren ci le ri ni ze ka set ça lar vb. araç lar dan bir kaç de fa din le ti niz. Ar dın dan su re yi sı nıf ça top lu ola rak bir kaç de fa oku yu nuz. Bi rey sel ola rak oku mak is te yen öğ ren ci le ri ni ze ön ce lik ve re rek oku tu nuz. Yan lışlarını dü zel ti niz.

3. Kev ser su re si nin an la mı nı tah ta ya yan sı-tı nız. Yük sek ses le bir kaç öğ ren ci ni ze oku tup su re den çı ka rı la bi le cek ders le rin ne ler ol du ğu so ru su nu sı nı fa yö nel te rek üze rin de ko nu şu nuz.

4. Öğrencilerinizin Kevser suresinin anlamı-nı kavramaları için onlara 59. say fa nın so nun-da ki “Dü şü ne lim, Pay la şa lım” et kin li ği ni yap-tı rı nız.

59

5. Kevser Suresi ve Anlam›

An la m›Rahmân ve Rahîm olan

Allah’›n ad›yla.fiüphesiz biz sana Kevser’i ver-

dik. O hâlde, Rabb’in için namaz k›l, kurban kes. Doğrusu sana

buğzeden, soyu kesik olan›n ta kendisidir.

Kevser SuresiBismillâhirrahmânirrahîm.‹nnâ a’taynâke’l-kevser. Fesalli lirabbike venhar. ‹nne flânieke hüvel ebter.

Kev ser su re si, Kur’an-› Ke rim’in 108. su re si dir. Üç ayet tir ve Kur’an-› Ke rim’in en k› sa su re si dir. Na maz da Fâ ti ha’dan son ra oku nan su re ler den bi ri dir. Kev ser; bol luk, be re ket, flan, fle ref ve neslin çoğalması an lam la r› na ge lir. Ay n› za man da geç ti ği her ye re ha yat ve ren cen net te ki bir ›r ma ğ›n da ad› d›r. Yüce Allah, Kevser suresinde, verdiği nimetler için kendisine kulluk edilmesini istemektedir. Namaz kılmak ve kurban kesmek de kulluğun göstergelerindendir.

Yüce Allah, Kevser suresinde Peygamberimize, pek çok nimetin verildiğini vurgula-maktadır. Bunlardan biri yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an, çölün ortasında fışkı-ran, her şeye hayat veren suyu bol bir ırmak gibidir. Bu ilahî kaynaktan fışkıran bereket ve iyilik hiç kesilmeden akacaktır. Böylece Peygamberimizin adı ve şanı her zaman, her yerde yaşayacaktır. Yüce Allah’ın Peygamberimize verdiği nimetlerden bir diğeri de nes-lini devam ettiren kızı Hz. Fatıma’dır. Puta tapıcı Araplar, erkek çocuğu olmayanlara ebter (soyu kesik) derlerdi. Kız çocuklarını hiç hesaba katmazlardı. Yüce Allah, surede bunların yanlış olduğunu bildirmektedir. Peygamberimizin soyu kızı Hz. Fatıma ile devam etmiştir.

Kevser suresi ile ilgili neler biliyorsunuz?

Düflünelim, Paylaflal›mKev ser su re sin den ç› ka r› la bi le cek öğüt ler ne ler dir? Dü flün ce le ri ni zi ar ka dafl la r› n›z la

pay la fl› n›z.

NOTLARIM

67

Hz. Muhammed’i Tanıyalım

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Kur’an-ı Ke rim’i Ta nı ya-lım” üni te si nin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış-ma la rın dan bi rin ci si ni ha zır la ya rak gel me le ri ni söy le yi niz.

2. İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet me al le ri ni yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

61

C) Afla ğ› da ki cüm le ler de noktalı yer le re, ve ri len ifa de ler den uy gun olan la r› ya z› n›z.

Mek ke’de, ca hi li ye, 4, Ha nif, 571, 577

1. Hz. Mu ham med (s.a.v.), ........................ y› l›n da ........................ doğ mufl tur.

2. Hz. Mu ham med ........................ se ne sü tan ne si Ha li me’nin ya n›n da kal-m›fl t›r.

3. Hz. Pey gam be rin doğ du ğu çev re de put la ra tap ma yan, Al lah’›n var-l› ğ› na ve bir li ği ne ina nan la ra ........................ de nir.

4. ‹s la mi yet ten ön ce ki dö ne me ........................ de nir.

D) Afla ğ› da ki so ru lar da doğ ru se çe ne ği bu la rak ifla ret le yi niz.

1. Hz. Mu ham med (s.a.v.) an ne si ve fat et ti ği za man kaç ya fl›n day d›?

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8

2. Hz. Mu ham med’in Kâ be’nin ona r› m› s› ra s›n da Ha ce rü les vet’in ye ri ne ko nul ma-s›n da ha kem ola rak se çil me si ve ka ra r› n iti raz s›z ka bul edil me si onun, ya fla d› ğ› top lum-da na s›l bir ki fli ola rak ka bul edil di ği ni gös te rir?

A) Hofl gö rü lü B) Ça l›fl kan C) Gü ve ni lir D) Ce sur

3. Hz. Mu ham med, ço cuk lu ğu dö ne min de afla ğ› da ki kişilerden han gi si nin evinde yaşamamıştır?

A) Ebu Ta lip B) Ha li me C) Ab dül mut ta lip D) Zü beyr

4. Afla ğ› da ki ler den han gi si Kevser kelimesinin anlamlarından biridir?

A) Bol luk B) Dü rüst lük C) Gü ven D) Son suz luk

E) Afla ğ› da ki fle ma da Kev ser su re si nin ka r› fl›k ola rak ve ri len söz cük le ri ni doğru yer le ri ne ko ya rak Kevser suresini olufl tu ru nuz.

kelkevser.

a’taynâ

Fesalli

‹nne

ebter.

hüvel

Kevser Suresi

venhar.

flânieke

lirabbike

‹nnâ

Bismillâhirrahmânirrahîm

571 Mekke’de

4

Hanif

cahiliye

‹nnâ a’taynâ kelkevser.

Fesalli lirabbike venhar.

‹nne flânieke hüvel ebter.

5. Ders ki ta bının 60 ve 61. say fa la rın da ki “Bil gi le ri mi zi Öl çe lim” bö lü mün de yer alan so ru la rı kul la na rak öğ ren ci le ri ni zi de ğer len di-ri niz. Öğ ren ci le ri ni zi de ğer len dir mek için siz de de ğer len dir me so ru la rı ha zır la ya bi lir si niz. Açık uç lu so ru lar için ve ri len ce vap lar ör nek ni te li ğin de dir. Öğ ren ci le ri niz den ge len ce vap lar fark lı cüm le ler den olu şa bi lir. Öğ ren ci le ri ni zin ver dik le ri ce vap la rı kon trol ede rek ek sik ya da yan lış öğrendikleri hususları be lir le yi niz. Ge rek-li gör dü ğü nüz ka za nım la ra tek rar vur gu ya pı nız.

6. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 70. say fa-sın da ki “Ken di mi De ğer len di ri yo rum” for mu nu ço ğal ta rak öğ ren ci le ri niz den dol dur ma la rı nı is te-yi niz. Böy le ce on la rın üni te bo yun ca öğ ren dik le-ri ni de ğer len dir me le ri ni sağ la yı nız.

7. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 71. say fa-sın da ki “Hz. Mu ham med’i Ta nı ya lım Üni te si Göz lem For mu”nu dol du ru nuz. Öğ ren ci le ri ni zi “Ge nel Açık la ma lar” bö lü mü nün 22. sayfasında bu lu nan “Göz lem For mu De ğer len dir me Öl çe-ği” ne gö re de ğer len di ri niz.

60

A) Afla ğ› da ki so ru la r›n ce vap la r› n› altlarındaki noktalı yer le re ya z› n›z.

1. Hz. Mu ham med’in doğ du ğu çev re deki in san la r›n di nî inanç la r› hakkında bilgi veriniz. ................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................2. Hz. Mu ham med ço cuk luk ve genç lik y›l la r› n› kim le rin ya n›n da ge çir mifl tir? ................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................3. Hz. Mu ham med “Er dem li ler Topluluğu”na ni çin ka t›l m›fl t›r? ................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................4. Mek ke li le rin Hz. Mu ham med’e “el-Emin” de me le ri nin se be bi ne dir? Be lir ti niz. ................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................5. “Mu ham med” is mi nin an la m› n› ya z› n›z. ................................................................................................................................................

B) Afla ğ› da A sü tu nun da ve ri len Hz. Mu ham med’in ai le bü yük le ri nin ad la r› n›, B sü tu nun da ki ak ra ba l›k ad la r›y la efl lefl ti ri niz.

Abdülmuttalip Babas›

A B

Abdullah Amcas›

Halime Annesi

Âmine Amcas›n›n efli

Fat›ma Dad›s›

Ümmü Eymen Sütannesi

Ebu Talip Dedesi

Bilgilerimizi Ölçelim

Mekke baflta olmak üzere Arabistan’da halk›n çoğunluğu putlara tapard›. Kâbe’nin içinde çok say›da

put bulunmaktayd›. Putperestlik yan›nda Hristiyanl›k, Musevilik ve Mecusilik dinlerine inananlar da

vard›. Bunlar›n d›fl›nda Allah’›n var ve bir olduğuna inanan Hanif denilen insanlar da bulunuyordu.

Hz. Muhammed, çocukluk y›llar›n› dört yafl›na kadar sütannesi Halime; alt› yafl›na kadar annesi

Âmine, sekiz yafl›na kadar dedesi Abdülmuttalip, gençlik y›llar›n› ise 25 yafl›na kadar amcas› Ebu Talip’in

yan›nda geçirmifltir.

Hz. Muhammed gerek çocukluğunda gerekse ticaret hayat›nda dürüstlüğü ile tan›nm›flt›. Sözünde durmad›ğ›, yalan söylediği, baflkalar›na zarar verecek bir davran›flta bulunduğu, bir kimseyi incittiği asla görülmedi. Bu yüzden Mekkeliler ona “güvenilir” anlam›na gelen “el-Emin” diyordu.

Muhammed; övülen, beğenilen, herkesin sevgi ve sayg›s›n› kazanan anlamlar›n› içerir.

Peygamberimizin gençlik y›llar›nda, uzun süren savafllar nedeniyle Mekke’de huzur ve güven ortam›

bozulmufl, can ve mal güvenliği kalmam›flt›. ‹nsanlara haks›zl›klar yap›l›yordu. Özellikle d›flar›dan mal

getiren yabanc›lar›n mallar› yağmalan›yordu. Bu sebeple Mekke’nin ileri gelen kabilelerinden baz›lar›

bir evde topland›lar. Toplant›da, Mekke’de kimseye haks›zl›k yap›lmamas›, yap›lm›flsa düzeltilmesi için

çal›flacaklar›na yemin ettiler. Bu yemin edenler topluluğuna “Hilfulfudûl” ad› verildi. Hz. Muhammed de

haks›zl›klara karfl› ç›kt›ğ› için bu birliğe kat›lm›flt›r.

NOTLARIM

68

3. Ünite

Performans GöreviÜni te : Hz. Muhammed’in Çocukluk ve Gençlik Yıllarını ÖğreniyoruzKa za nım : Hz. Mu ham med’in doğ du ğu çev re, ai le bü yük le ri, do ğu mu, ço cuk luk ve genç lik yıl la rı hakkında bilgi

sahibi olur ve erdemli dav ra nış la rından örnekler verir. (1, 2, 3 ve 4. ka za nım lar)Sü re : 2 haf taÇa lış ma şek li : grup ça lış ma sı (sı nıf mev cu du na bağ lı ola rak 4-6 ki şi lik grup lar).Bek le nen per for mans : araş tır ma be ce ri si, ve ri top la ma ara cı ge liş tir me, ve ri le ri ra por laş tır ma.De ğer len dir me : de re ce li pu an la ma anah ta rı, ak ran de ğer len dir me for mu.Sev gi li Öğ ren ci ler,Siz den, Hz. Mu ham med’in doğ du ğu çev re, ai le bü yük le ri, do ğu mu, ço cuk luk ve genç lik yıl la rı ile dav ra nış la rı hak kın-

da bir araş tır ma yaparak bu nu ra por laş tı rıp sun ma nız bek len mek te dir.Bu ça lış ma yı ya par ken aşa ğı da ki adım la rı iz le ye bi lir si niz:1. Araş tır ma ya pa ca ğı nız ko nu la rı grup ta ki ar ka daş la rı nız la ara nız da gö rev pay la şı mı ya pı nız.2. Si zin araş tı ra ca ğı nız ko nu ile il gi li han gi kay nak la ra baş vur ma nız ge rek ti ği hak kın da bü yük le ri niz den ve öğ ret me-

ni niz den bil gi alı nız.3. El de et ti ği niz kay nak lar dan ön ce lik le ko nu nuz la il gi li bö lüm le ri oku yu nuz.4. Kay nak lar da ve ri len bil gi le ri sis tem li bir şe kil de sı ra ya ko yup yo rum la rı nı zı da ka ta rak ya zı lı bir me tin hâ li ne ge ti-

ri niz. Ra por laş tır ma es na sın da Türk çe ya zım ku ral la rı na uy ma ya dik kat edi niz. 5. Met ni ni zi ta mam la dık tan son ra grup ar ka daş la rı nız la bir ara ya ge lip su nu mu ki min ve na sıl ya pa ca ğı na ka rar ve ri-

niz. 6. Ha zır la dı ğı nız met ni dis ke te ya da CD’ye kay de de rek bir su nu hâ li ne dö nüş tü rü nüz ve za ma nı gel di ğin de sı nıf ta ki

ar ka daş la rı nı za su nul ma sı nı sağ la yı nız.7. Per for mans gö re vi için si ze ay rı lan sü re iki haf ta dır. Bu sü re nin so nun da su nu mu nuz ta mam lan mış ola cak tır.8. Su nu mu nu zu yap tık tan son ra ça lış ma la rı nı zı bir dos ya hâ li ne ge ti re rek öğ ret me ni ni ze tes lim edi niz.9. Ça lış ma nız “De re ce li Pu an la ma Anah ta rı”nda ki öl çü le re gö re de ğer len di ri le cek tir. Grup için de gös ter miş ol du ğu nuz

per for man sa iliş kin de ğer len dir me de de “Ak ran De ğer len dir me For mu” kul la nı la cak tır.Per for mans Gö re vi De re ce li Pu an la ma Anah ta rı

Nitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)

Araştırma ve görüş alma

Ko nu lar la il gi li ye te rin ce araş-tır ma ya pıl ma mış ve kay nak lar hak kın da il gi li ki şi ler le gö rü-şül me miş tir.

Ko nu lar la il gi li araş tır ma da ek sik lik ler var ve kay nak lar hak kın da il gi li ki şi ler den bir kıs mıy la gö rü şül müş tür.

Ko nu lar la il gi li ye te rin ce araş-tır ma ya pıl mış ve kay nak lar hak kın da il gi li ki şi ler le gö rü-şül müş tür.

İçerik Hz. Mu ham med’in ör nek li ği ye te ri ka dar vur gu lan ma mış tır.

Hz. Mu ham med’in ör nek li ği kıs men vur gu lan mış tır.

Hz. Mu ham med’in ör nek li ği ye te ri ka dar vur gu lan mış tır.

Düzenleme Kay nak lar dan top la nan bil gi-ler ken di ifa de le riy le yo rum da ka tı la rak sis tem li şe kil de bir ara ya ge ti ril me miş tir.

Kay nak lar dan top la nan bil gi-le rin bağ lan ma kı sım la rı ken di ifa de le riy le ya pıl mış ve kıs men yo rum ka tıl mış tır.

Kay nak lar dan top la nan bil gi-ler ken di ifa de le riy le yo rum da ka tı la rak sis tem li şe kil de bir ara ya ge ti ril miş tir.

Çalışma alışkanlığı

Araş tır ma nın ha zır lan ma sı için grup ta gö rev da ğı lı mı ya pıl mış an cak ça lış ma sü re cin de üst le ni-len so rum lu luk lar ye ri ne ge ti ril-me miş tir.

Araş tır ma nın ha zır lan ma sı için grup ta gö rev da ğı lı mı ya pıl mış, ça lış ma sü re cin de üst le ni len so rum lu luk la rın ba zı la rı ye ri ne ge ti ril miş tir.

Araş tır ma nın ha zır lan ma sı için grup ta gö rev da ğı lı mı ya pı la rak ça lış ma sü re cin de üst le ni len so rum lu luk lar tam ola rak ye ri-ne ge ti ril miş tir.

Planlama Araş tır ma es na sın da bir plan oluş tu rul ma mış ve ça lış ma lar za ma nın da ta mam lan ma mış tır.

Araş tır ma es na sın da bir plan oluş tu rul muş an cak pla na uy gun ola rak ça lış ma lar za ma-nın da ta mam lan ma mış tır.

Araş tır ma es na sın da bir plan oluş tu rul muş ve pla na uy gun ola rak ça lış ma lar za ma nın da ta mam lan mış tır.

Raporlaş-tırma

Araş tır ma ya pan grup ve ya öğ ren ci le rin duy gu ve dü şün-ce le ri an la tıl ma mış, araş tır ma so nuç la rın da çok ek sik lik var. Ra por, Türk çe ya zım ku ral la-rı na uy gun şe kil de ha zır lan ma-mış tır.

Araş tır ma ya pan grup ve ya öğ ren ci le rin duy gu ve dü şün-ce le ri ni, yap tık la rı ça lış ma nın so nuç la rı nı an la tan bir ra por ha zır lan mış an cak an la tım da ek sik lik ler var. Ra por da Türk-çe ya zım ku ral la rı na tam ola rak uyul ma mış tır.

Araş tır ma ya pan grup ve ya öğ ren ci le rin duy gu ve dü şün-ce le ri ni, yap tık la rı araş tır ma-nın so nuç la rı nı Türk çe ya zım ku ral la rı na uy gun ola rak an la-tan bir ra por ha zır lan mış tır.

69

Hz. Muhammed’i Tanıyalım

Per for mans Gö re vi İçin Ak ran De ğer len dir me For muBu for mu per for mans gö re vi ni bir lik te ha zır la dı ğı nız tüm grup üye le ri için ay rı ay rı dol du ru nuz.

Öğ ren ci nin adı ve so ya dı : ...........................................................................................................................

Gru bun is mi : ...............................................................................................................................................

De ğer len di ri len öğ ren ci nin adı ve so ya dı : .................................................................................................

1. Per for mans gö re vin de be ra ber ça lış tı ğı nız grup üye si nin gru ba ki şi sel kat kı la rı ne ler dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

2. Grup üye si nin grup per for man sı nı et ki le yen za yıf yan la rı ne ler dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

3. Grup üye si bi rey sel so rum lu luk la rı nı ye ri ne ge tir miş mi dir? Ge tir me diy se se be bi ne dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

4. Grup üye si di ğer grup üye le ri ile ye te rin ce yar dım laş tı mı? Yar dım laş ma dıy sa se be bi ne dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

5. Ha zır la dı ğı nız me tin ve su num siz ce ba şa rı lı mıy dı? Başarılı olmadıysa sebepleri nelerdir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

70

3. Ünite

Kendimi Değerlendiriyorum

“Hz. Muhammed’i Tanıyalım” üni te si nin so nun da ne le ri, ne ka dar öğ ren di ği ni zi an la mak için aşa ğı da ki ifa de le rin kar şı sın da ki ku tu cuk lar dan si zin du ru mu nu za uy gun ola-nı “X” ile işa ret le yi niz.

J “Evet, bu nu çok iyi ya pa bi li yo rum.”

K “Bu nu kıs men ya pa bi li yo rum.”

L “Ha yır, bu nu ya pa mı yo rum.”

Bunları ÖğrendimEvetJ

KısmenK

HayırL

1.Hz. Muhammed’in doğduğu çevrenin sosyal, dinî ve

ekonomik özelliklerini söyleyebilirim.

2.Hz. Muhammed’in aile büyüklerinin isimlerini liste-

leyebilirim.

3.Hz. Muhammed’in aile büyüklerinin özelliklerini

belirtebilirim.

4.Hz. Muhammed’in doğum tarihi ve yerini söyleyebi-

lirim.

5.Hz. Muhammed’in niçin sütanneye verildiğini açık-

layabilirim.

6.Hz. Muhammed’in çocukluk ve gençlik yıllarını kimle-

rin yanında geçirdiğini söyleyebilirim.

7.Hz. Muhammed’in çocukluk, gençlik yıllarında yaşa-

dığı önemli olayları söyleyebilirim.

8.Hz. Muhammed’in aile büyüklerini sevip saydığını

örneklerle açıklayabilirim.

9.Hz. Muhammed’in kötü davranışlardan kaçındığına

örnekler verebilirim.

10.Hz. Muhammed’in haksızlıklara güzel bir tavırla karşı

çıktığına örnekler verebilirim.

11.Hz. Muhammed’in çocukluk ve gençlik yıllarındaki

davranışlarını kendi hayatımla ilişkilendirebilirim.

12.Kevser suresini ezberden okuyup anlamını söyleye-

bilirim.

Ba şa rı lı bir şe kil de ça lış ma ya de vam ede bil mek için “Kıs men” ve “Ha yır” şek lin de işa-ret le di ği niz ko nu la rı tek rar göz den ge çir me li si niz.

71

Hz. Muhammed’i Tanıyalım

1 Hz

. Muh

amme

d’in d

oğdu

ğu çe

vren

in din

îı, so

syal

ve ek

onom

ik öz

ellikl

erini

örne

kler v

erer

ek aç

ıklar

.

2 Hz

. Muh

amme

d’in a

ile bü

yükle

rinin

isiml

erini

saya

r.

3 Hz

. Muh

amme

d’in a

ilesin

in so

y ağa

cını o

luştu

rur.

4 Hz

. Muh

amme

d’in y

etişm

esind

e aile

büyü

klerin

den k

imler

in ro

lü old

uğun

u söy

ler.

5 Hz

. Muh

amme

d’in n

asıl b

ir ço

cuklu

k geç

irdiği

ni aç

ıklar

.

6 Hz

. Muh

amme

d’in g

ençli

k dön

emind

e yaş

adığı

önem

li olay

ları b

elirti

r.

7 Hz

. Muh

amme

d’in ç

ocuk

luk ve

genç

lik yı

lların

daki

erde

mli d

avra

nışlar

ını lis

teler

.

8 Hz

. Muh

amme

d’in ç

ocuk

luk ve

genç

lik yı

lların

da ai

le bü

yükle

rini s

evip

sayd

ığına

örne

kler v

erir.

9 Hz

. Muh

amme

d’in ç

ocuk

luk ve

genç

lik yı

lların

da kö

tü da

vran

ışlar

dan k

açınd

ığına

örne

kler v

erir.

10

Hz. M

uham

med’i

n çoc

ukluk

ve ge

nçlik

yılla

rında

haks

ızlıkl

ara g

üzel

bir ta

vırla

karşı

çıkt

ığına

örne

kler v

erir.

11

Hz. M

uham

med’i

n çoc

ukluk

ve ge

nçlik

yılla

rında

ki da

vran

ışlar

ını ke

ndi h

ayatı

ile ili

şkile

ndiri

r.

12

Kevs

er su

resin

i ezb

ere o

kur v

e anla

mını

söyle

r.

TO

PLAM

“Hz.

Muh

amm

ed’i

Tanı

yalım

” Ü

nite

si G

özle

m F

orm

u

Açı

klam

a: B

u fo

rm ö

ğren

cile

rde

kaza

nım

ların

ger

çekl

eşm

e dü

zeyl

erin

i göz

lem

lem

ek a

mac

ıyla

haz

ırlan

mış

tır. V

erile

n ifa

dele

rle il

gili

aşağ

ıdak

i üç

dere

cede

n öğ

renc

inin

dur

umun

a uy

gun

olan

ı, ifa

deni

n ka

rşıs

ında

ki k

utuc

uğa

yazı

nız.

3. H

er z

aman

2. B

azen

1. H

içbi

r za

man

ÖĞ

RE

NC

İLE

R

ÖL

ÇÜ

TL

ER

ORTALAMA

72

3. Ünite

1. Ko nu la rı iş le me ye geç me den ön ce öğ ren ci le ri ni ze üni te nin adı nı söy le yi niz. Ko nu lar hak kın da ge nel ola rak ta nı tı cı ni te lik te bil gi ler ve ri niz. Bu üni te nin din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de ki öne mi ve ye riy le il gi li açık la ma lar ya pı nız ve ka za nım la rı nı ger çek leş tir me le ri du ru mun da ne le ri ba şa ra bi le cek le ri hakkında on la rı teş vik edip ce sa-ret len di ri niz.

2. Bu üni te de öğ ren ci le re doğ ru dan ve ri le cek de ğer ler; say gı, hoş gö rü, bi lim sel lik tir. Adı ge çen de ğer le rin han gi ko nu da, han gi et kin lik ler le ve ri le bi le ce ği üni te ka za nım la-rı nın iş le ni şin de be lir til miş tir. De ğer ler öğ ren ci le re il gi li ka za nım la rın iş len di ği ko nu lar da sı nıf içi ve sı nıf dı şı ya pı-la cak et kin lik ler le ve ril me li dir.

3. Bu üni te de öğ ren ci le re ka zan dı rı la cak be ce ri ler; prob lem çöz me, araş tır ma, Türk çe yi doğ ru, gü zel ve et ki li kul lan ma, Kur’an-ı Ke rim mea li kul lan ma dır. Adı ge çen be ce ri le rin han gi ka za nım la rın iş le ni şin de ve ri le bi-le ce ği be lir til miş tir. Bu bö lüm ler üze rin de önem le du ra rak öğ ren ci le ri ni zin be ce ri le ri ka zan ma la rı nı sağ la yı nız.

4. Üni te bo yun ca aşa ğı da ki açık la ma la ra dik kat et me niz üni te nin ka za nım la rı nın ger çek leş me si açı sın dan önem li dir:

• Bu üni te de Kur’an-ı Ke rim’in in di ri li şi, ki tap hâ li ne ge ti ri li şi ve ço ğal tıl ma sı süreci ay rın tı la ra inil me den ge nel ola rak ele alı na cak ve Kur’an-ı Ke rim ayet, su re ve cüz gi bi özel lik le riy le şe kil açı sın dan ta nı tı la cak tır.

• Kur’an-ı Ke rim’in iniş sü re ciy le il gi li za man şe ri di oluş tu ru la cak tır.

• 3. kazanım işlenirken Hz. Ali’nin Kur’an’a hizmetlerine ve katkılarına da yer verilecektir.

• Öğ ren ci le rin so mut de ne yim le rin den müm kün ol du ğun ca ya rar la nı la cak tır.

5. Öğ ren ci le ri niz bu üni te nin ka za nım la rı ile il gi li bazı deneyimlere sahip ola bi lir ler. Üni te sü re sin ce bun lar dan da ya rar la na bi lir si niz:

• Ev le rin de Ku ran-ı Ke rim var dır ve onu gör müş ola bi lir ler.

• Ku ran-ı Ke rim oku yan bi ri ni din le miş ve ya oku ma yı öğ ren miş ler dir.

• Ku ran-ı Ke rim’in bir bö lü mü nün Türk çe si ni oku muş lar dır.

• Kur’an-ı Ke rim ile il gi li su re, ayet vb. kav ram la rı bi li yor ola bi lir ler.

• Kur’an-ı Ke rim’in Hz. Mu ham med’e ini şi ile il gi li film sey ret miş ve ya bü yük le rin den bil gi edin miş ola bi lir ler.

6. Öğ ren ci le ri ni zin ikin ci dö nem ha zır la ya cak la rı “per for mans gö re vi” bu üni te nin so nun da ve ril miş tir. Öğ ren ci le ri ni zin per for mans gö re vin den bek le nen be ce ri le ri gös te re bil me le ri için ge rek li yön len dir me ve açık la ma la rı ya pı nız. Öğrencilerinize per for mans gö re vi ile bir lik te de ğer len dir me öl çüt le ri ni ve re rek onların yap tık la rı ça lış ma nın nasıl değerlendirileceğini gör me le ri ni sağ la yı nız.72

ÜNİTE SÜRECİNDE

ÜN‹ TE M‹ ZE HA ZIR LA NA LIM

1. “‹la hî ki tap” kav ra m› n›n an la m› n› öğ re ne rek def te ri ni ze ya z› n›z.

2. Kur’an-› Ke rim’in ne za man ve ne re de in di ril me ye bafl lan d› ğ› n› ve inen ilk ayet le rin han gi le ri ol du ğu nu arafl t› r› n›z.

3. Kur’an-› Ke rim’in ki tap hâ li ne ge ti ril me si ve ço ğal t›l ma s›y la il gi li bil gi top la y› n›z.

4. Ayet, su re ve cüz kav ram la r› n›n an lam la r› n› söz lük ler den bu la rak def ter le ri ni ze ya z›-n›z.

5. Hz. Lokman hakkında Kur’an-ı Kerim’den bilgiler derleyiniz.

62

73

Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım

63

Yü ce Al lah, in sa n› di ğer var l›k lar dan fark l› özel lik ler de ya rat m›fl, ona ak›l ver mifl tir. İn san, aklı sayesinde ya ra t› c› s› n›n var l› ğ› n› kav ra ya bi lir. Ancak onun özelliklerini ve ona karşı neler yapması gerektiğini bilemez. Yüce Allah, insanlara kendisini tanıtmak ve yol göstermek için peygamberler aracılığıyla kutsal kitaplar göndermiştir. Yü ce Al lah’ın peygamberler aracılığıyla insanlara gönderdiği bu kutsal kitaplara “ilahî kitaplar” denir.

Al lah dört bü yük ila hî ki tap gön der mifl tir. Bun lar; Tev rat, Ze bur, ‹n cil ve Kur’an-› Ke rim’dir. Tev rat Hz. Mu sa’ya, Ze bur Hz. Da vud’a, ‹n cil Hz. ‹sa’ya, Kur’an-› Ke rim ise son pey gam ber Hz. Mu ham med’e gön de ril mifl tir. Yüce Allah, “Muhammed... Allah’›n Resulü ve nebilerin sonuncusudur...”1 buyurarak Hz. Muhammed’in son peygamber olduğunu bildirmiştir. Kur’an-› Kerim’deki flu ayette de Kur’an’›n Hz. Muhammed’e Allah taraf›ndan gönderildiği belirtilmiştir: “fiüphesiz bu Kur’an sana, hüküm ve hikmet sahibi, hakk›yla bilen Allah taraf›ndan verilmektedir.”2

1. Son ‹lahî Kitap Kur’an-› Kerim

Kur’an-› Kerim hakk›nda neler biliyorsunuz?

Allah’›n Kitaplar›Yüce Allah kitaplarGönderdi insanlara.Gerçek yolu, doğruyu Gösterdi hep onlara.

Hazreti Muhammed’i Kur’an’la destekledi. “Her fleyi tamamlad›m; Son kitab›m bu.” dedi.

‹flte diğer kitaplar; Tevrat indi Musa’ya, Zebur Davut’a geldi, ‹ncil ise ‹sa’ya. Ahmet EFE Sevgi Çiçeği, s. 38.

fiiire göre;• Kur’an-ı Kerim hakkında neler söyleyebilirsiniz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla

paylaşınız.• Yüce Allah hangi ilahî kitaplar›, hangi peygamberlere göndermifltir? Belirtiniz.

1. Ahzâb suresi, 40. ayet.2. Neml suresi, 6. ayet.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 1. Kur’an’ın, Al lah ta ra fın dan in san la ra gön de ri len son ve ev ren sel bir ki tap ol du ğu nu açıklar.

Ko nu: 1. Son İla hî Ki tap Kur’an-ı Ke rimSü re: 1 ders saa tiKav ram lar: ila hî ki tap, Al lah.De ğer ler: say gı, hoş gö rü, bi lim sel lik.Be ce ri ler: prob lem çöz me, araş tır ma, Türk-

çe yi doğ ru, gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, an la tım, tar tış ma.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, Kur’an-ı

Ke rim mea li, bil gi sa yar, pro jek si yon ci ha zı/tepe-göz, asetat.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu so rup öğrencilerinizin dü şün ce le ri ni alı nız. Böy-le ce on la rın ko nu ya iliş kin bil gi se vi ye le ri ni be lir le me ye ça lı şı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 63. say fa da ki ko nu nun bi rin ci pa rag ra fı nı oku ma la rı nı is te yip dü şün ce-le ri ni alı nız. Böy le ce on la rın, in sa nın ila hî ki ta ba olan ih ti ya cı nı fark et me le ri ni sağ la yı nız.

3. 63. sayfada bulunan etkinlikteki “Al lah’ın Ki tap la rı” ad lı şi i ri öğ ren ci le ri niz den bi ri ne oku-tu nuz. Şi ir den ha re ket le öğ ren ci le ri niz den “Yü-ce Al lah han gi ila hî ki tap la rı gön der miş tir?”, “Yüce Allah ilahî kitaplar göndererek insanlara neyi göstermiştir?” ve “İlahî kitapların sonuncu-su hangisidir?” so ru la rı nı ce vap lan dır ma la rı nı is te yi niz. Ve ri len ce vap la rı de ğer len di ri niz.

4. Öğ ren ci le ri ni ze “İla hî ki tap ne dir?” so ru-su nu so rup ce vap la rın da “Üni te mi ze Ha zır la na-lım” bölümündeki bi rin ci hazırlık çalışmasıyla il gi li ev de yap tık la rı araştırmalarından ya rar lan-ma la rı nı söy le yi niz. Özel lik le ila hî ki tap kav ra-mı nı ken di ifa de le riy le ta nım la ma la rı nı is te yi-niz. Siz de kav ra mı ta nım la yıp açık layınız.

5. Öğ ren ci le ri niz den 63. say fa nın son pa rag-ra fı ile 64. say fa da ki pa rag raf la rı oku ma la rı nı ve “1. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. Oku duk-la rı bil gi ler üze rin de ki gö rüş le ri ni ifa de ede bil-me le ri için aşa ğı da ki so ru la rı so ru nuz:

• Son ila hî ki tap Kur’an-ı Ke rim ki me, na sıl gön de ril miş tir?

• Kur’an-ı Ke rim’in gönderiliş amacı ne dir?• Kur’an-ı Ke rim’in ev ren sel ol du ğu na iliş-

kin ne ler söy le ye bi lir si niz?Ce vap la rı na iliş kin öğ ren ci le ri niz le ko nu şu-

nuz. Ar dın dan ko nuy la il gi li ayet me al le ri ni yan-

64

Listeleyelim

Konuda öğrendiklerinizden hareketle Kur’an-ı Kerim’in özelliklerini verilen örnek doğrultusunda aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.

1. Son ilahî kitapt›r.

2. ........................................................................................................................................

3. ........................................................................................................................................

4. ........................................................................................................................................

5. ........................................................................................................................................

6. ........................................................................................................................................

Kur’an-ı Kerim, Allah’ın insanlara yol göstermek için gönderdiği ilahî kitapların sonuncusudur. Son ila hî ki tap ol du ğu için gön de ril di ği flek liy le k› ya me te ka dar var l› ğ› n› sür dü re cek tir. Yü ce Al lah bu ko nu da flöy le bu yu rur: “fiüp he siz o zik ri (Kur’an’›) biz in dir dik biz! Onun ko ru yu cu su da el bet te bi ziz.” 1

Kur’an, Ceb ra il ad l› me lek aracılığıyla Arap ça ola rak gön de ril mifl tir. Bununla ilgili bir ayette flöy le buy ru lur: “Uya r› c› lar dan ola s›n di ye onu gü ve ni lir Ruh (Ceb ra il) se nin kal bi ne apa ç›k Arap ça bir dil ile in dir mifl tir.”2

Kur’an-› Ke rim, son ila hî ki tap ola rak ken din den ön ce gön de ril mifl ki tap la r›n var l› ğ› n› ka bul eder ve on la r›n Al lah ta ra f›n dan gön de ril di ği ni doğ ru lar. Bu nun la il gi li ola rak Al lah, Kur’an-› Ke rim’de flöy le bu yu rur: “O, sa na Ki tab’› hak ve ken di sin den ön ce ki le ri doğ ru la y› c› ola rak in dir di. O, da ha ön ce Tev rat’› ve ‹n cil’i in san lar için bi rer hi da yet ola rak in dir mifl ti…”3

Kur’an-› Ke rim’in buy ruk la r› ev ren sel dir (1. Fotoğraf). O, sa de ce in di ği top lu ma de ğil, tüm in san l› ğa yol gös te ri ci ola rak gön de ril mifl ila hî bir ki tap t›r. Onun buy ruk la r› tüm in san la ra yö ne lik tir. Kur’an-› Ke rim’de ki buy ruk lar k› ya me te ka dar her çağ ve her top lum için ge çer li dir. fiu ayet le Al lah, Kur’an-› Ke rim’in bü tün in san la ra gön de ril di ği ni vur gu la mak ta d›r: “Bu Kur’an; ken di siy le uya r›l s›n-lar, Al lah’›n an cak tek ilah ol du ğu nu bil sin ler ve ak›l sa hip le ri dü flü nüp öğüt al s›n lar di ye in san la ra bir bil di ri dir.”4 Konuyla ilgili bir diğer ayet de flöyledir: “Biz se ni an cak bü tün in san la ra müj de le yi ci ve uya r› c› ola rak gön der dik…”5

Kur’an-› Ke rim’de ki ba z› ayet le rin “Ey in san lar!...” 6 , “Ey Âde mo ğul la r›!...” 7 ve “Ey Mu ham med! Kul la r› ma… ha ber ver.” 8 bi çi min de bafl la ma s› da onun tüm in san la ra hi tap et ti ği ni göstermektedir.

1. Fotoğraf: Kur’an-› Ke rim tüm in san l›-ğa gön de ril mifl son ila hî ki tap t›r.

1. Hicr suresi, 9. ayet. 2. fiu’arâ suresi, 193-195. ayetler. 3. Âl-i ‹mrân suresi, 3-4. ayetler. 4. ‹brahim suresi, 52. ayet.

5. Sebe’ suresi, 28. ayet. 6. Bakara suresi, 21. ayet. 7. A’râf suresi, 35. ayet. 8. Hicr suresi, 49. ayet.

74

4. Ünite

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• İla hî ki tap gön de ri li şi nin öne mi ne dir? Belirtiniz.

• Yü ce Al lah ta ra fın dan han gi ila hî ki tap lar gön de ril miş tir? Belirtiniz.

• Kur’an-ı Ke rim niçin evrenseldir? Açıklayınız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri niz den ge le cek der se “Üni te-mi ze Ha zır la na lım” çalışmalarından ikin ci si ni ha zır la ya rak gel me le ri ni is te yi niz.

2. İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sıt mak için ase tat ve slayt ha zır la yı nız/ha zır-la tı nız.

sı ta rak Kur’an-ı Ke rim’in son ila hî ki tap ol ma sı-nın an la mı ve öne mi ni açık la yı nız.

6. Ko nu yu pe kiş tir me le ri için öğ ren ci le ri ni-ze 64. say fa nın sonun da ki “Lis te le ye lim” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

NOTLARIM

NOTLARIM

75

Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım

65

Miladi yedinci yüzyılın başlarında tüm dün-yada, özellikle de Arabistan Yarımadası’nda pek çok olumsuzluk yaşanmaktaydı. İnsanların çoğu putlara tapıyor, onlar için kurban kesiyor, kendi elleriyle yaptıkları putlardan dileklerde bulunuyorlardı. Putları, Allah’a ulaşmanın aracı olarak görüyorlardı. Zen gin ler fa kir le ri, güç lü ler za y›f la r› ezi yor du. Ah lak s›z l›k ve ada let siz lik art-m›fl t›. Ka d›n la ra ve k›z ço cuk la r› na de ğer ve ril-mi yor du. Hz. Mu ham med (s.a.v.) insanların bu durumuna çok üzülüyor ve çareler arıyordu. Bu nedenle 35 ya fl›n dan iti ba ren ra ma zan ay la-r›n da Mek ke’den uzak la fl› yor, Nur Da ğ›’nda ki Hi ra Ma ğa ra s›’na gi di yor du. Ora da Al lah’a du a edi yor, in san la r› bu kö tü du rum dan kur tar mak için ça re ler dü flü nü yor du.1

Hz. Mu ham med k›rk ya fl› na gel mifl ti. 610 y› l› n›n ra ma zan ay›n da Al lah’a du a ve iba det et mek için yine Hi ra Ma ğa ra s›’na git mifl ti. Bir gece sa ba ha kar fl› va hiy me le ği Ceb ra il gel di ve Hz. Mu ham med’e:

– Oku, de di.

Hz. Mu ham med:

– Ben oku ma bil mem, di ye ce vap ver di. Ceb-ra il yi ne:

– Oku, de di. Hz. Mu ham med ay n› fle kil de ce vap ver di. Ceb ra il üçün cü de fa:

– Oku, de di. Hz. Mu ham med:

– Ne okuyayım, de yin ce Ceb ra il, ona Yü ce Al lah’tan ge tir di ği flu ayet le ri öğretti:

“Ya ra tan Rabb’inin ad›y la oku! O in sa n› “alak”tan ya rat t›. Oku! Se nin Rabb’in en cö mert olan d›r. O, ka lem le yaz ma y› öğ re ten dir, in sa na bil me di ği ni öğ re ten dir.”2

Bu ayetler, Kur’an-› Ke rim’in in di ri len ilk ayet le ri dir (2. Fotoğraf).3

2. Kur’an-› Kerim’in Hz. Muhammed’e ‹ndirilifli

2. Fotoğraf: Alak su re si nin 1-5. ayet le ri Kur’an-› Ke rim’in in di ri len ilk ayet le ri dir.

Kur’an-› Ke rim Hz. Mu ham med(s.a.v.)’e nasıl gönderilmiş olabilir?

3. Fotoğraf: Hz. Mu ham med’e Kur’an-› Ke rim’in ilk ayet le ri Nur Da ğ›’nda ki Hi ra Ma ğa ra s›’nda in di ril mifl tir.

1. M. Âs›m Köksal, Hz. Muhammed ve ‹slamiyet Mekke Devri, s. 122.

2. Alak suresi, 1-5. ayetler.3. Buhari, Sahih, Bedyu’l-Vahy, 7.

66

5N1K Ya palımKur’an-› Ke rim’in Hz. Mu ham med’e in di ri lifl sü re ciy le il gi li öğ ren di ği niz bil gi ler den

ha re ket le s› n›f ta ki ar ka dafl la r› n›z la afla ğ› da ki 5N1K ça l›fl ma s› n› ya p› n›z.

NASIL?

..................... .....................

K‹ME?

.....................

N‹Ç‹N?

.....................

NE ZAMAN?

.....................

NEREDE?NE?

KUR’AN-IKER‹M

Kur’an-› Ke rim, Hz. Mu ham med’e Ka dir Ge ce si’nde in di ril me ye bafl lan m›fl t›r (3. Fotoğraf). Bu durum Kur’an-ı Kerim’de şöyle be lir ti lir: “fiüp he siz biz onu (Kur’an’›) Ka dir Ge ce si’nde in dir dik.”1 Böylece Hz. Mu ham med’e ilk va hiy gel mifl ol du. Va hiy, Yü ce Al lah’›n peygam-berlerine iletmek istediği emir, yasak ve öğütlerini doğrudan doğruya veya Cebrail adlı melek vasıtasıyla bil dir me sine denir.

‹lk vah yin in di ri li flin den son ra Pey gam-be ri mi ze bir müd det va hiy gel me mifl tir. Da ha son ra va hiy tek rar in di ril me ye bafl-lan m›fl ve Hz. Mu ham med in sanl a r› ‹s lam di ni ne ça ğ›r mak la gö rev len di ril mifl tir. O ken di si ne ge len ayet le ri in san la ra bil dir mifl ve aç›k la m›fl t›r.2

610 y› l›n da bafl la yan Kur’an-› Ke rim’in in di ri li fli, Hz. Mu ham med’in ve fat et ti ği 632 y› l› na ka dar yak la fl›k 23 y›l de vam et mifl tir. Bu nun 13 y› l› Mek ke’de, 10 y› l› Me di ne’de ger çek lefl mifl tir (4. Fotoğraf).

Kur’an-› Ke rim, Pey gam be ri mi ze bir defada toptan değil, bazen birkaç ayet bazen de tam bir sure olarak bö lüm ler hâ lin de in di ril mifl tir. Bu du rum, onun in san lar ta ra f›n dan anlaşılmasını ve ezberlenmesini kolaylaştırmıştır. Yü ce Al lah, Kur’an-› Ke rim’in bir de fa-da top lu ca in di ril me yi fli nin se be biy le il gi li flöy le bu yu rur: “‹n kâr eden ler, ‘Kur’an ona bir de fa da top tan in di ril sey di ya!’ de di ler. Biz Kur’an’la se nin kal bi ni pe kifl tir mek için onu böy le k› s›m k› s›m in dir dik ve onu ağ›r ağ›r oku duk.”3

Hz. Mu ham med (s.a.v), Ceb ra il ta ra f›n dan ken di si ne ge ti ri len ayet le ri ez ber ler ve he men “va hiy kâ ti bi” (va hiy ya z› c› s›) de ni len Müs lü man la ra yaz d› r›r d›. Hz. Mu ham-med’in ya fla d› ğ› dö nem de kâ ğ›t ol ma d› ğ›n dan ayet ler pa pi rüs le re, cey lan de ri le ri ne, yas s› ke mik le re, sert ağaç ka buk la r› na ve ya hur ma dal la r› na ya z› l›r d›. Müs lü man la r›n ço ğu Hz. Mu ham med ta ra f›n dan bil di ri len ayet le ri ez ber ler ler di. Hz. Mu ham med za ma-n›n da, inen bü tün Kur’an ayet le ri ni ez ber le yen ha f›z lar var d›.

610 y› l›n da bafl la yan Kur’an-› Ke rim’in in di ri li fli, Hz. Mu ham med’e son ge len flu ayet le de ta mam lan m›fl t›r: “…Bu gün si zin için di ni ni zi ke ma le er dir dim. Si ze ni me ti mi ta mam la d›m ve si zin için din ola rak ‹s lam’› seç tim…”4

4. Fotoğraf: Medine’den genel görünüm

1. Kadr suresi, 1. ayet.1. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 72-73.

2. Furkân suresi, 32. ayet.3. Mâide suresi, 3. ayet.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 2. Kur’an’ın Hz. Mu ham med’e in di ri liş sü re ci ni özetler.

Ko nu: 2. Kur’an-ı Ke rim’in Hz. Mu ham-med’e İn di ri li şi

Sü re: 1 ders saa tiDe ğer ler: say gı, hoş gö rü, bi lim sel lik.Be ce ri ler: prob lem çöz me, araş tır ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, Kur’an-ı

Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa yar, pro jek si-yon ci ha zı/te pe göz, ase tat.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu so rup gö rüş le ri ni alı nız. Böy-le ce on la rın ko nu ya ha zır lan ma la rı nı sağlayıp bil gi se vi ye le ri ni be lir le me ye ça lı şı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den ko nuy la il gi li 65-66. say fa lar da ki Kur’an-ı Ke rim’in in di ri li şi ile il gi-li açıklama pa rag raf la rını oku ma la rı nı ve “2. Fotoğraf ”, “3. Fotoğraf ” ve “4. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. Öğ ren ci le ri ni ze;

• Kur’an-ı Ke rim, Hz. Mu ham med’e ne re de ve ne za man in di ril me ye baş lan mış tır?

• İlk in di ri len ayet ler han gi le ri dir?• Kur’an-ı Ke rim’in 23 yıl da bö lüm ler

hâ lin de in di ril me si nin se bep le ri ne ler dir?• Kur’an-ı Ke rim’in in di ri li şi kaç se ne sür-

müş ve han gi ayet le ta mam lan mış tır?gi bi so ru lar yö nel te rek on la rın Kur’an-ı Ke rim’in Hz. Mu ham med’e in di ri liş sü re ci ni kav ra ma-la rı nı sağ la yı nız. Bu sü reç te önem li aşa ma la rı sı nıf ça tah ta ya not edi niz. Bu et kin lik te öğ ren ci-le ri ni ze “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki ikin ci hazırlık çalışması için ev de yap tık la rı araştırmalarından ya rar lan ma la rı nı söy le yi niz.

3. Siz de Alak su re si nin ilk beş aye ti ile Fur-kân su re sinin 32 ve Mâi de su re sinin 3. aye ti ni yan sı ta rak gerekli açık la maları ya pı nız ve der si özet le yi niz.

4. Öğ ren ci le ri ni ze 66. say fa da ki “5N1K Yapalım” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onla-rın Kur’an’ın Hz. Peygambere indiriliş sürecini genel hatlarıyla kavramalarını sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Hz. Mu ham med’in va hiy gel me den ön ce Hira Ma ğa ra sı’na git me si nin se be bi ne dir? Be lir-ti niz.

• Kur’an-ı Ke rim’in 23 yıl da in di ril me si nin öne mi ne dir? Açık la yı nız.

• Kur’an-ı Ke rim ayet le ri na sıl ko run muş-tur? Be lir ti niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz den ge le cek der se “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan üçün cü sü nü ev de ha zır la ya rak gel me le ri ni is te yi niz.

76

4. Ünite

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 3. Kur’an’ın ki tap hâ li ne ge ti ril me si ve ço ğal tıl ma sı ile il gi li sü re ci açık lar.

Ko nu: 3. Kur’an-ı Ke rim’in Ki tap Hâ li ne Ge ti ril me si ve Ço ğal tıl ma sı

Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: mus haf.De ğer ler: say gı, hoş gö rü, bi lim sel lik.Be ce ri ler: prob lem çöz me, araş tır ma, Türk çe-

yi doğ ru, gü zel ve et ki li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, an la tım. Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, ha dis

kay nak la rı, İs lam ta ri hi ile il gi li ki tap lar.

67

Hz. Mu ham med (s.a.v.) ha yat tay ken va hiy de vam et ti ği için Kur’an-ı Kerim kitap hâline getirilmemişti. Hz. Muhammed’e gönderilen ayetler Müslümanlarca ezberlendi-ğinden buna ihtiyaç da duyulmamıştı.

Hz. Ebu Bekir zamanında yapılan bir savaşta çok sayıda hafız ve vahiy kâtibinin şehit olması üzerine Kur’an-ı Kerim’in kaybolup unutulabileceği endişesi doğdu. Böylece Müs lü-man lar Kur’an ayet le ri ni ki tap hâ li ne ge tir me ih ti ya c› duy dular. Bu nun se be bi ni Pey gam-be ri mi zin va hiy kâ ti bi Zeyd bin Sa bit flöy le an la t› yor: “Ye ma me Sa va fl›’ndan sonra Hz. Ebu Be kir be ni ça ğ›rt t›. Ya n› na var d›m, Hz. Ömer de ora day d›. Hz. Ebu Be kir ba na, ‘Hz. Ömer ge lip ba na Ye ma me’de Kur’an ha f›z la r› n›n bir ço ğu fle hit ol du. Ha f›z la r›n öl me siy le Kur’an’›n bir ço ğu nun kay bol ma s›n dan en di fle edi yo rum. Ba na ka l›r sa Kur’an’›n bir ara ya ge ti ril me si için bir emir ç› kar man ge re kir.’ de di. Ben de Hz. Ömer’e flöy le ce vap ver dim: ‘Re su lul lah›n yap ma d› ğ› bir ifli na s›l ya pa bi li rim?’ Hz. Ömer: ‘Val la hi, bu ha y›r l› bir ifl, te fleb büs tür.’ de di. Son ra bu ko nu üze rin de o ka dar dur du ki ba na söy le ye söy le ye so nun da Al lah, kal bi mi bu ifle ik na et ti, ben de onun gö rü flü nü be nim se dim.”1

Hz. Ömer’in önerisini kabul eden Hz. Ebu Be kir, vahiy kâtiplerinin evlerinde bulunan Kur’an-ı Kerim ayetlerini toplayıp kitap hâline getirmek üzere bir ko mis yon ku rdu. Va hiy kâ tip le ri nden oluşan bu komisyonun başkanlığına Zeyd bin Sa bit’i ge ti rdi. Hz. Zeyd bafl-kan l› ğ›n daki ko mis yon, Kur’an-› Ke rim’i ki tap hâ li ne ge ti re rek Hz. Ebu Be kir’e tes lim et ti. Böy le ce “Mus haf ” ad› ve ri len ilk Kur’an-› Ke rim nüs ha s› olufl mufl ol du. Bu Mus haf, Hz. Ebu Be kir’den son ra Hz. Ömer’e geç ti. O da ve fa t›n dan ön ce k› z› Hz. Haf sa’ya tes lim et ti. 2

Kur’an-ı Kerim indirilmeye başladığından itibaren onun ezberlenmesine, yazılma-sına, korunmasına, öğretilmesine hizmet eden birçok kişi olmuştur. Kur’an-ı Kerim’e en çok hizmet ederlerden ve özellikle kitap hâline getirilmesine katkıda bulunanlar-dan biri de Hz. Ali’dir. O, amcasının oğlu olmasından dolayı küçüklüğünden itibaren Peygamberimizin yanında bulunmuş, büyüyünce de damadı olmuştur. Bu nedenle Peygamberimizle daha çok birlikte bulunmuştur. Hz. Ali, Peygamberimize gelen ayet-leri hem ezberlemiş hem de yazmıştır. Ayetlerin nerede, ne zaman ve hangi olayla ilgili olarak geldiğini bildiği için Zeyd bin Sabit başkan-lığındaki komisyon pek çok konuda ondan bilgi almıştır. O, Müslümanların Kur’an’ı öğrenmelerine yardımcı olmuş; onları kendisine, Kur’an hakkında soru sormaya teşvik etmiştir. 3

Hz. Ebu Bekir zamanında kitap hâline getiri-len nüsha, Hz. Osman zaman›nda çoğalt›ld› (5. Fotoğraf).

Sizce Kur’an-› Ke rim kitap hâline getirilmeseydi neler olabilirdi?

3. Kur’an-› Kerim’in Kitap Hâline Getirilmesi ve Çoğalt›lmas›

5. Fotoğraf: Hz. Os man’›n yaz d›r d› ğ› mus haf lar dan bi ri (Top ka p› Sa ra y› Mü ze si, En van ter Nu.: 34.)

1. Buhari, Sahih, Cemu’l-Kur’an, 12.2. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 269.3. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 2, s. 375.

68

Üçün cü Ha li fe Hz. Osman za ma n›n da ‹s lam dini Arap Ya r› ma da s› d› fl›n da ge nifl böl-ge le re ya y›l d›. Bu nedenle Kur’an-› Ke rim’in İslam’ın yayıldığı ül ke le re gön de ril me si ihtiyacı ortaya çıktı. Hz. Os man, Hz. Ebu Be kir dö ne min de olufl tu ru lan nüs ha y› Hz. Haf sa’dan al d›. Yi ne Zeyd bin Sabit bafl kan l› ğ›n da bir ko mis yon olufl tur du. Ko mis yon dik kat li ve ti tiz bir ça l›fl-ma so nu cu ilk nüs ha y› ço ğalt t›. Ço ğal t› lan nüs ha lar dan bi ri Me di ne’de b› ra k› la rak di ğer le ri Müs lü man la r›n yo ğun ola rak ya fla d› ğ› merkezlere gön de ril di.1 Böy le ce Kur’an-› Ke rim’in, hiçbir de ği flik li ğe uğ ra ma dan gü nü mü ze ka dar gel me si sağ lan m›fl ol du (6. Fotoğraf).

6. Fotoğraf: Kur’an-ı Kerim, kitap hâline getirilerek günümüze kadar ulaşmıştır.

S› ra ya Ko ya l›mAfla ğ› da ki cüm le le rin ta ma m› Kur’an-› Ke rim’in ki tap hâ li ne ge ti ril me si ve ço ğal-

t›l ma s› sü re ciy le il gi li dir. An cak bu cüm le ler ka r› fl›k ve ril mifl tir. Cümleleri sırasına göre örnekteki gibi numaralandırınız.

Kur’an-› Ke rim Zeyd bin Sa bit bafl kan l› ğ›n da ki bir ko mis yon ta ra f›n dan ki tap hâ li ne ge ti ril mifl tir.

................

Kur’an-› Kerim Hz. Osman zaman›nda çoğalt›lm›flt›r. ................

Olufl tu ru lan ilk Kur’an-› Ke rim nüs ha s› na Mus haf den mifl tir. ................

Kur’an-› Ke rim’in ki tap hâ li ne ge ti ril mesi Hz. Ebu Bekir zamanında kararlaştırılmıştır.

................

Ço ğal t› lan nüs ha lar dan bi ri Me di ne’de b› ra k› la rak di ğer le ri Müs lü man-la r›n yo ğun olarak ya fla d› ğ› mer kez le re gön de ril mifl tir.

................

1

1. Hayati Ülkü, ‹slam Tarihi, s. 343.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Kur’an-ı Ke rim’in ki tap hâ li ne ge ti ril me si ve ço ğal tıl ma sı na sıl ol muş tur? Açık la yı nız.

• Hz. Ali’nin Kur’an-ı Ke rim’e hizmetleri nelerdir? Belirtiniz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK1. Öğ ren ci le ri ni ze ge le cek der se “Üni te mi-

ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan dör dün cü sü nü ha zır la ya rak gel me le ri ni söy le yi niz.

2. İşlenecek konuyla ilgili örnek Kur’an say-falarını yansıtmak için asetat veya slayt hazırlayı-nız/hazırlatınız.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu so rup dü şün ce le ri ni alı nız.

2. Öğ ren ci le ri ni zden 67. sayfadaki konunun birinci paragrafını okumalarını isteyip onlara “Kur’an-ı Ke rim ni çin Hz. Mu ham med za ma nın da ki tap hâ li ne ge ti ril-me miş ola bi lir?” so ru su nu yö nel ti niz. Öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki üçün cü hazırlık çalışması için yap tık la rı araştırmalarından ya rar lan ma-la rı nı sağ la yı nız. Ve ri len ce vap la rı tah ta ya not edip üze rin de ko nu şu nuz. Böylece öğrencilerinizin Kur’an-ı Kerim’in Hz. Peygamber zamanında kitap hâline getiril-memesinin sebeplerini sıralamalarını sağlayınız. Ko nu-şu lan lar üze ri ne bir de ğer len dir me ya pı nız.

3. Öğ ren ci le ri niz den ko nuyla ilgili 67. say fa da ki diğer pa rag ra fları oku ma la rı nı ve “5. Fotoğraf”ı in ce-le me le ri ni is te yi niz. Oku duk la rı bil gi ler den ha re ket le bu de fa on lar dan Kur’an-ı Ke rim’in ki tap hâ li ne ge ti-ril me si nin se bep le ri ne ler dir? ve “Hz. Ali’nin Kur’an’a hizmetleri nelerdir?” so rularını ce vap lan dır ma la rı nı is te-yi niz. Ce vap la rı nı ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı sağ la yıp de ğer len di ri niz.

4. Öğ ren ci le ri niz den 68. say fa da ki pa rag ra fı oku ma-la rı nı ve “6. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. Ar dın-dan, oku duk la rı bil gi le ri kav ra ma la rı ve ar ka daş la rıy la dü şün ce le ri ni pay la şa bil me le ri için aşa ğı da ki so ru la rı so ru nuz:

• Kur’an-ı Ke rim’in ço ğal tıl ma sı nın ne de ni ne dir?• Kur’an-ı Ke rim’in ço ğal tıl ma sı nın ya rar la rı ne ler

ol muş tur?3. Öğ ren ci le ri ni ze 68. sayfanın sonundaki “Sı ra ya

Ko ya lım” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Etkinlikte öğrenci-lerinizin Kur’an-ı Kerim’in kitap hâline getirilmesi ve çoğaltılması sürecini kronolojik olarak fark etmelerini sağlayınız.

77

Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım

69

4. Kur’an-› Kerim’in ‹ç Düzeni

Kur’an-› Ke rim’in iç dü ze ni de ni lin ce aklınıza neler gelmektedir?

“Fâ ti ha su re si ye di ayet tir.” cüm le si si ze ayet kav ra m› hak k›n da ne ler dü flün dür mek te dir?

Kur’an-› Ke rim’in iç düzenini oluşturan ögeler vardır. Bunlar ayet, sure ve cüzdür. Kutsal kitabımızı tanıyabilmemiz için bu kavramlar hakkında bilgi edinmemiz gerekir.

İnceleyelim, Paylaşalım

• Yu ka r› da ki Kur’an say fa la r› n› in ce le yerek Kur’an-› Ke rim’in iç dü ze niy le il gi li dü flün-ce le ri ni zi ar ka dafl la r› n›z la pay la fl› n›z.

Kur’an-› Ke rim’deki sureleri oluşturan, belirli işaretlerle birbirinden ayrılmış harf, kelime, cümle ya da cümle gruplarına “ayet” denir. Kur’an’daki ayetlerin uzunluklar› bir-birinden farkl›d›r. Ayet ler, “du rak” ad› ve ri len ve içlerinde ayet nu ma ra la r› n›n ya z› l› ol du ğu yuvarlak ifla ret ler le bir bi rin den ay r› l›r. Kur’an-› Ke rim’de yak la fl›k 6666 ayet var d›r.

4.1. Ayet

70

Kur’an-› Ke rim’in de ği flik sa y› da ki ayet ler den olu flan her bir bö lü mü ne “su re” de nir. Kur’an-› Ke rim’de 114 su re var d›r. Surelerin uzunlukları birbirinden farklıdır. En uzun su re, 286 ayet ten olu flan Ba ka ra su re si, en k› sa su re ise üç ayet ten olu flan Kev ser su re-si dir. Kur’an-› Ke rim’in ilk su re si Fâ ti ha, son su re si Nâs’t›r. Tev be su re si d› fl›n da ki bü tün su re ler “Bis mil lâ hir rah mâ nir ra hîm” ifa de siyle bafl lar.

Su re ler ad la r› n›; içer di ği ko nu lar dan (Cu ma, Hac, K› ya met), önem li ki fli ad la r›n dan (Yû nus, Hûd, Mu ham med) ya da çe flit li top lu luk lar dan (Mü’mi nûn, Kâ fi rûn) al m›fl lar d›r.

Su re ler, Mek ki ve Me de ni ol mak üze re ikiye ayrılır. Mek ki su re ler, Pey gam be ri miz Mek ke’de iken in di ri len su re ler dir. Me de ni su re ler ise Pey gam be ri miz Me di ne’ye hic ret et tik ten son ra in di ril mifl olan lar d›r. Kur’an-› Ke rim’de su re le rin s› ra la n› fl› Ceb ra il’in bil dir me-siy le Pey gam be ri miz za ma n›n da ya p›l m›fl t›r. Kur’an-› Ke rim’in son on su re si genellikle namazlarda okunduğu için bunlara “na maz su re le ri” de denir.

4.2. Sure

‹nceleyelim, Yazalım

‹h lâs, Fe lâk ve Nâs su re le ri nin yer al d› ğ› afla ğ› da ki Kur’an-› Ke rim mea lini inceleyerek İhlâs, Felâk ve Nâs surele-rinin kaç ayet olduğunu boş bırakılan yerlere yazınız.

İhlâs suresi

.............................................................

Felâk suresi

.............................................................

Nâs suresi

.............................................................

Kur’an-› Ke rim’de ki su re ler den han gi le ri nin isimlerini bi li yor su nuz?

Su re lerdeki ayet le rin s› ra lan ma s› Ceb ra il’in bil dir me siy le Pey gam be ri miz ta ra f›n-dan ya p›l m›fl t›r. Bir ayet in di ğin de, bu aye tin han gi su re de, ne re ye yer lefl me si ge rek ti ği-ni Cebrail, Peygamberimize; o da va hiy kâ tip le ri ne bildirmiştir. Böy le ce ayet le rin su re ler için de ki ye ri Pey gam be ri miz ha yat tay ken ke sin lefl mifl tir.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 4. Kur’an’ın iç dü ze ni ne iliş-kin ayet, su re ve cü zün an lam la rı nı kav ra ya rak Kur’an’dan bun la ra iliş kin ör nek ler gös te rir.

Ko nu lar: 4. Kur’an-ı Ke rim’in İç Dü ze ni 4.1. Ayet 4.2. Su re 4.3. CüzSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: ayet, cüz, su re.De ğer ler: say gı, hoş gö rü, bi lim sel lik.Be ce ri ler: prob lem çöz me, araş tır ma,

Kur’an-ı Ke rim mea li kul lan ma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: ör nek ver-

me, so ru-ce vap, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı

Ke rim mea li, bil gi sa yar, pro jek si yon ci ha zı/tepe-göz, asetat.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru-yu yönelterek öğrencilerinizden de va mın da ki “İnceleyelim, Paylaşalım” adlı etkinliği yap-malarını is te yi niz. Böy le ce on la rın ko nuy la il gi li bil gi le ri nin se vi ye si ni be lir le me ye ça lı-şı nız. Ar dın dan öğ ren ci le ri ni ze ko nu yla ilgili 69. sayfadaki pa rag ra fı oku ma la rı nı söy le yip “Kur’an-ı Ke rim’in iç dü ze ni ni bil me nin öne mi ne dir?” so ru su nu yö nel ti niz. Ve ri len ce vap la rı de ğer len di ri niz. Kur’an-ı Ke rim’in iç dü ze ni ni öğ ren me nin öne mi ni fark et ti re rek öğ ren ci le ri-ni zin ko nu yu öğ ren me ye is tek li hâ le gel me le ri ni sağ la yı nız. Örneğin, öğrencilerinizin Kur’an-ı Kerim’den yararlanabilmeleri için ayet, sure ve cüz kavramlarını, bunların Kur’an’daki yer alış şekillerini bilmenin önemini ve bu kavramları öğrenmek suretiyle Kur’an’dan daha iyi yararla-nabileceklerini fark etmelerini sağlayınız.

2. 69. say fa da ki “Ayet” ko nu su na ge çi niz. Ön ce öğ ren ci le ri ni ze “Ayet ne dir? Kur’an-ı Ke rim’de kaç ayet var dır?” gi bi so ru lar so ru-nuz. Ce vap la rın da ev de yap tık la rı “Ünitemize Hazırlanalım” bölümündeki dördüncü çalışmay-la ilgili araştırmalarından ya rar lan ma la rı nı söy-le yi niz. Ar dın dan say fa da ki ko nuy la il gi li pa rag-raf la rı oku ma la rı nı is te yi niz. Öğ ren ci le ri niz le bir lik te ayetin kelime, cümle ya da cümle grup-ları olduğu ve ayet uzunluklarının birbirinden farklılık gösterdiği gibi te mel nok ta la rı tah ta ya lis te le yi niz.

3. Öğ ren ci le ri ni ze ko nu yu pe kiş tir me le ri için 70. say fa da ki “İn ce le ye lim, Yazalım” adlı et kin-li ği yap tı rı nız. Et kin lik te ki Kur’an-ı Ke rim mea li say fa sı nı yan sı tı nız.

4. 70. say fa da ki “Su re” ko nu su na ge çi niz. “Ön ce Dü şü ne lim” kıs mın da ki so ru yu sorup dü şün ce le ri ni alı nız. Öğ ren ci le ri niz den say fa da-

78

4. Ünite

ki ko nuy la il gi li pa rag raf la rı oku ma la rı nı is te-yi niz. Ar dın dan on la ra “Su re ne dir? Kur’an-ı Ke rim kaç su re den olu şur? Kur’an-ı Ke rim’de ki en uzun ve en kı sa su re han gi leri dir? Kur’an-ı Ke rim’in ilk ve son su re le ri han gi le ri dir?” gi bi so ru lar so ru nuz. Su re nin ta nı mın da ev de yap tık-la rı 4. hazırlık çalışmasındaki araştırmalarından ya rar lan ma la rı nı söy le yi niz.

5. Öğrencilerinize 71. sayfadaki “İnceleyelim, Cevaplayalım” adlı etkinliği yaptırınız. Böylece öğrencilerinizin hem sure kavramını öğrenmelerini hem de Kur’an-ı Kerim meali kullanma becerisi kazanmalarını sağlayınız.

6. 71. say fa da ki “Cüz” ko nu su na ge çi niz. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” kıs mın da ki so ru yu so rup onlardan dü şün ce le ri ni ar ka daş la-rıy la pay laş ma la rı nı is te yi niz. Öğ ren ci le ri niz den ko nuy la il gi li say fa da yer alan pa rag raf la rı ve “Bil gi Ku tu su”nu oku ma la rı nı is te yi niz. On la ra “Cüz ne dir? Kur’an-ı Ke rim kaç cüz den olu-şur? Kur’an-ı Ke rim’in cüz le re ay rıl ma sı nın ne de ni ne dir?” gi bi so ru lar sorunuz. Kur’an-ı Ke rim’den cüz le re ör nek ler bul ma la rı nı söy le yi-niz. Öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki dör dün cü hazırlık çalışması için ev de yap tık la rı araştırmalarından ya rar lan ma la-rı nı sağ la yı nız.

7. Öğ ren dik le ri ni pe kiş tir me le ri için öğren-cilerinize 72. say fa da ki ör nek Kur’an sayfası-nı in ce le terek onların gö rüş le ri ni söylemelerini sağlayınız.

8. Öğrencilerinize Kur’an’ın iç düzeniyle ilgili kavramları pekiştirmeleri için 72. say fa-nın so nun da ki “Bul ma ca yı Ta mam la ya lım” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

71

4.3. Cüz

Kur’an-› Ke rim’de ki s› ra s› na gö re su re le rin fih rist i ni gösteren yukarıdaki say fa y› in ce le ye rek afla ğ› da ki so ru la r›n ce vap la r› n› nok ta l› yer le re ya z› n›z.

1. Kur’an-› Kerim’in 27. suresi hangisidir? ....................................2. Kur’an-› Kerim’in 84. suresi kaç ayettir? ....................................3. Duhân suresi Kur’an-› Kerim’in kaç›nc› suresidir? ....................................

“Kur’an-› Ke rim otuz cüz den olu flur.” cüm le sin de ki “cüz” ke li me si siz ce han gi an lam da kul la n›l m›fl olabilir?

‹nceleyelim, Cevaplayal›m

1 Fâtiha 7 -2 Bakara 286 13 Âl-i mrân 200 494 Nisâ 176 765 Mâide 120 1056 En’âm 165 1277 A’râf 206 1508 Enfâl 75 1769 Tevbe 129 186

10 Yûnus 109 20711 Hûd 123 22012 Yûsuf 111 23413 Ra’d 43 24814 brahim 52 25415 Hicr 99 26116 Nahl 128 26617 srâ 111 28118 Kehf 110 29219 Meryem 98 30420 Tâ-Hâ 135 31121 Enbiyâ 112 32122 Hac 78 33123 Mü’minûn 118 34124 Nûr 64 34925 Furkân 77 35826 ûarâ 227 36627 Neml 93 37628 Kasas 88 38429 Ankebût 69 395

30 Rûm 60 40331 Lokmân 34 41032 Secde 30 41433 Ahzâb 73 41734 Sebe’ 54 42735 Fât r 45 43336 Yâsîn 83 43937 Sâffât 182 44538 Sâd 88 45239 Zümer 75 45740 Mü’min 85 46641 Fussilet 54 47642 ûrâ 53 48243 Zuhruf 89 48844 Duhân 59 49545 Câsiye 37 49846 Ahkâf 35 50147 Muhammed 38 50648 Fetih 29 51049 Hucurât 18 51450 Kâf 45 51751 Zâriyât 60 51952 Tûr 49 52253 Necm 62 52554 Kamer 55 52755 Rahmân 78 53056 Vâk a 69 53357 Hadîd 29 53658 Mücâdele 22 541

59 Ha r 24 54460 Mümtehine 13 54861 Saf 14 55062 Cum’a 11 55263 Münâ kûn 11 55364 Te âbün 18 55565 Talâk 12 55766 Tahrîm 12 55967 Mülk 30 56168 Kalem 52 56369 Hâkka 52 56570 Meâric 44 56771 Nûh 28 56972 Cin 28 57173 Müzzemmil 20 57374 Müddessir 56 57475 K yâme 40 57676 nsan 31 57777 Mürselât 50 57978 Nebe’ 40 58179 Nâziât 46 58280 Abese 42 58481 Tekvîr 29 58582 n târ 19 58683 Mutaf fîn 36 58784 n ikâk 25 58885 Bürûc 22 58986 Târ k 17 59087 A’lâ 19 591

88 Gâ iye 26 59189 Fecr 30 59290 Beled 20 59391 ems 15 59492 Leyl 21 59593 Duhâ 11 59594 n irâh 8 59695 Tîn 8 59696 Alak 19 59797 Kadîr 5 59898 Beyyine 8 59899 Zilzâl 8 599

100 Âdiyât 11 599101 Kâria 11 600102 Tekâsür 8 600103 Asr 3 601104 Hümeze 9 601105 Fil 5 601106 Kurey 4 602107 Mâ’ûn 7 602108 Kevser 3 602109 Kâ rûn 6 603110 Nasr 3 603111 Tebbet 5 603112 hlâs 4 604113 Felâk 5 604114 Nâs 6 604

KUR’AN’DAK SIRASINA GÖRE SÜRELER N F HR ST

Cüz, ke li me ola rak par ça, bö lüm, k› s›m gi bi an lam la ra ge lir. Bu kelimenin di nî te rim ola rak anlamı ise Kur’an-› Ke rim’in yir mişer say fa dan olu flan her bir bö lü müdür. Kur’an-› Ke rim, otuz cüz den olu flur.

Müslümanlar, tamamını ezberleyeceklere ve hatim yapacaklara kolaylık olması açısından Kur’an-ı Kerim’i cüzlere ayırmışlardır. Örneğin, hafızlık için çalışanlar, Kur’an-› Ke rim’i cüzler hâlinde ez ber lerler. Ha tim ya pa cak lar da Kur’an-ı Kerim’i cüz esasına göre planlı bir şekilde okur lar.

Bilgi Kutusu

Kur’an-› Ke rim’i bafl tan so na ez ber le mifl kim se le re “ha f›z” de nir.Kur’an-› Ke rim’in bafltan sona okunmas›na “hatim” denir.

SureNo.

SureNo.

SureNo.

SureNo.

SureninAd

SureninAd

SureninAd

SureninAd

AyetSay s

AyetSay s

AyetSay s

AyetSay s

SahifeNo.

SahifeNo.

SahifeNo.

SahifeNo.

72

1. Kur’an-› Kerim’in en uzun suresi.

2. Kur’an-› Kerim’in yirmişer say-fadan oluflan her bir bölümüne veri-len ad.

3. Kur’an-ı Kerim’in ayetlerden oluşan her bir bölümü.

4. Kur’an-› Kerim’in birinci suresi.5. Sureleri oluflturan Kur’an cüm-

lelerine verilen ad.6. Kur’an-› Kerim’in son suresi.7. Kur’an’daki iki ayeti birbirin-

den ay›ran iflaret.

Bul ma ca y› Ta mam la ya l›mAfla ğ› da ki bul ma ca y› Kur’an-› Ke rim’in iç dü ze niy le ilgili öğ ren di ği niz bil gi le re

gö re ta mam la y› n›z.

1

2

3

5

7

Kaç›nc› cüz olduğunu

gösteren yaz›

Cüz iflareti

Ayetlerin mealleri

Surenin ad›n›, indiği yeri, ayet

say›s›n› içeren ve sureleri birbirinden

ay›ran bölüm

Sure bafl›ndaki besmele

Bir ayet

Ayetleri birbirinden ay›ran ve

içinde surenin kaç›nc› ayeti

olduğunu gösteren

durak iflareti

Kur’an-ı Kerim’in iç düzeniyle ilgili bilgilerimizi pekiştirmek için aşağıdaki örnek say-fayı inceleyiniz.

B A K A R

S U R E

N

SY

T

F

A

T

‹

H

AC Ü Z D U R K

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğrencilerinizin öğrenme düzeylerini aşağıda-ki sorularla belirleyip değerlendiriniz:

• Kur’an-ı Kerim’in iç düzenini bilmenin yararları nelerdir? Belirtiniz.

• Ayet, sure ve cüz kavramlarını tanımlayınız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğrencilerinize “Ünitemize Hazırlanalım” çalışmalarından beşincisini hazırlayarak gelmele-rini söyleyiniz.

2. İşlenecek konuyla ilgili ayetleri yansıtmak için asetat veya slayt hazırlayınız/hazırlatınız.

79

Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım

NOTLARIM

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 6. Hz. Lokman’ın öğütlerinden çıka-rımlarda bulunur.

Ko nu: 5. Bilge İnsan: Hz. Lokman • Ünite Değerlendirmesi/Bilgilerimizi Ölçe-lim Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: bilge.De ğer ler: saygı, hoşgörü, sorumluluk, doğruluk

ve dürüstlük.Be ce ri ler: Kur’an-ı Kerim mealini kullanma,

problem çözme, araştırma.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: Soru-cevap,

sonuç çıkarma, anlatım, grup çalışması. Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı

Kerim meali, peygamberler tarihi ile ilgili kaynaklar, bilgisayar, projeksiyon cihazı, harita.

2. Öğrencilerinize 73. sayfadaki konunun ilk dört paragrafından hareketle Hz. Lokman ve ona hikmet verilmesi konusunda açıklamalar-da bulununuz. Hz. Lokman’ın yaşadığı yerleri haritada gösteriniz. Lokmân suresinin 12. ayetini okuyunuz. Özellikle ayette geçen “hikmet” kav-ramı üzerinde durunuz. Öğrencilerinize, hikmetin Allah tarafından verildiğini ancak kendilerinin de çalışarak bilgili, iyi ve kötüyü birbirinden ayırt edebilecek kişiler olabileceklerini vurgulayınız.

3. Ders kitabının 73. sayfasında “Hz. Lokman’ın Oğluna Öğütleri” kısmında yer alan ayetleri yansıtınız ve birkaç öğrencinize yüksek sesle okutunuz. Öğrencilerinizi küçük gruplara ayırınız ve ilgili ayetlerden ilkeler çıkarmalarını isteyiniz. 73. sayfadaki “Tartışalım” etkinliğini yaptırınız. Etkinlikte grupların çıkardığı ilke-lerden tahtaya ortak bir liste oluşturunuz ve bu liste üzerinde öğrencilerinizle konuşunuz. Onların etkinlikte Hz. Lokman’ın öğütlerinden hareketle sabır, tevazu, görgülü olmak, iyilik yapmak, sorumluluk, inanmanın değeri gibi ahlaki erdem-leri belirleyip sıralamalarını ve bunların insan için önemini kavramalarını sağlayınız.

4. Ders kitabının 73. sayfasındaki “Bilgi Kutusu” kısmını öğrencilerinizden okumalarını isteyiniz ve birlikte değerlendiriniz.

İŞLENİŞ

1. “Önce Düşünelim” bölümündeki soruyu yönel-terek öğrencilerinizin düşüncelerini açıklamalarını isteyiniz. Öğrencilerinizin soruyu cevaplamalarında “Ünitemize Hazırlanalım” bölümündeki 5. çalışmayla ilgili araştırmalarından yararlanmalarını sağlayınız. Çevrelerinde doğal bitkiler satan aktarlardan bazılarına neden “Lokman Hekim” adı verildiğine yönelik ipuç-ları veriniz.

73

HZ. LOK MAN’IN OĞ LU NA ÖĞÜT LE Rİ“Ha ni Lok man oğ lu na öğüt ve re rek şöy le de miş ti: ‘Yav rum! Al lah’a or tak koş ma.

Çün kü or tak koş mak el bet te bü yük bir zu lüm dür.Yav rum! Şüp he siz ya pı lan iş bir har dal ta ne si ağır lı ğın da ol sa ve bir ka ya nın için de

ya hut gök ler de ya da ye rin için de bi le ol sa Al lah onu çı ka rır ge ti rir. Çün kü Al lah en giz li şey le ri bi len dir, (her şey den) hak kıy la ha ber dar olan dır.

Yav rum! Na ma zı dos doğ ru kıl. İyi li ği em ret. Kö tü lük ten alı koy. Ba şı na ge len mu si-bet le re kar şı sa bır lı ol. Çün kü bun lar ke sin ola rak em re dil miş iş ler den dir.

Kü çüm se ye rek su rat asıp in san lar dan yüz çe vir me ve yer yü zün de bö bür le ne rek yü rü-me! Çün kü Al lah hiç bir ki bir le ne ni, övün e ni sev mez. Yü rü yü şün de ta bii ol. Se si ni al çalt…”

(Lok mân su re si, 13, 16-19. ayet ler.)

Yüce Allah’ın insanları uyarmak ve onlara doğru yolu göstermek için geçmişte yaşamış bilge kişiler, topluluklar ve peygamberler hakkında Kur’an-ı Kerim’de verdiği haberlere “kıssa” denir. Kur’an’da kıssası anlatılan bilge kişilerden biri de Hz. Lokman’dır.

Hz. Lok man, ilim için uğ raş la rı ve Al lah’a bağ lı lı ğı ile onun sev gi si ni ka zan mış ve Kur’an’da is min den söz edi len seç kin bir in san dır. O, Hz. Da vut za ma nın da ya şa mış-tır. Mı sır böl ge sin de ki ka bi le ler den bi ri ne men sup tur.1 Kur’an’da ken di si ne hik me tin, ya ni bil ge li ğin ve ril di ğin den söz edi le rek şöy le buy ru lur: “Ant ol sun biz Lok man’a ‘Al lah’a şük-ret ’ diye hik met ver dik…”2

Hik met; doğ ru bil gi, ya rar ve za rar la r› ile bir lik te in ce le ne rek el de edi len bil gi an la m›-na ge lir. Hik met li kim se ise bil gi li, iyi yi ve kö tü yü bir bi rin den ay›rt ede bil me ye te ne ği ne sa hip olan ki fli de mek tir. Hz. Lok man, sa hip ol du ğu ilim ve hik met ten do la yı Hz. Da vut’a ve zir lik ve da nış man lık yap mış tır. İs lam bil gin le ri ara sın da Hz. Lok man’ın pey gam ber ol du ğu nu söy le yen ler var sa da bu gö rüş ge nel ola rak ka bul gör me miş tir. İs lam bil gin le-ri nin ço ğun lu ğu na gö re o, pey gam ber de ğil, Al lah’ın sev gi li bir ku lu dur.

Hz. Lok man aynı zamanda bil ge ki fli li ğiy le in san la ra sü rek li doğ ru yo lu gös ter mifl tir. Yap t› ğ› iyi lik ler ve gü zel ko nufl ma la r›y la in san la ra ör nek ol mufl tur. Kur’an’da, Hz. Lok-man’›n bir ba ba ola rak oğ lu na öğüt le ri Lok mân su re sin de an la t›l mak ta d›r.

5. Bİlge İnsan: Hz. Lokman

Hz. Lokman ismi sizde neler çağrıştırıyor?

Tartışalım1. Al lah’a or tak koş ma ya lım.2. Ya pı lan iyi lik kar şı lık sız kal maz.3. İyi lik ya pıp kö tü lük ten ka çın mak ge re kir.

4. Sı kın tı lar kar şı sın da sa bır lı ol mak ge re kir.5. Ki bir len mek kö tü bir dav ra nış tır.

• Hz. Lok man’ın oğ lu na öğüt le rin den, baş ka han gi il ke le ri çı ka ra bi li riz? Ar ka daş la rı-nız la tar tı şa rak be lir le yi niz.

Bilgi Kutusu

Hz. Lok man bit ki ler le de il gi le nir di. Bit ki ler den yap tı ğı ilaç la rı, çe şit li has ta lık la rın te da-vi sin de kul la nır dı. Bu özel li ği se be biy le halk ara sın da “Lok man He kim” ola rak ta nı nır.

1. Ahmet Cevdet, Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa, C III, s. 96.2. Lokmân suresi, 12. ayet.

80

4. Ünite

74

A) Afla ğ› da ki so ru la r›n ce vap la r› n› altlarındaki noktalı yerlere ya z› n›z.

1. Kur’an-› Ke rim’in ilk inen ayet le rin de nelerin yapılması istenmektedir?

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. Kur’an-› Ke rim ni çin par ça par ça in di ril mifl tir? Aç›k la y› n›z.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3. Kur’an-› Ke rim’in ki tap hâ li ne ge ti ril me si nin se be bi ne dir?

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4. Kur’an-› Ke rim ni çin ço ğal t›l m›fl t›r?

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

5. Hz. Lokman’ın oğluna verdiği öğütlerden dört tanesini yazınız.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

B) Afla ğ› da ki cüm le ler de noktalı yer le re, ve ri len söz cük ve sözcük gruplarından uy gun

olan la r› ya z› n›z.

Hi ra Ma ğa ra s›’nda, Ceb ra il, ila hî ki tap, Hz. Ebu Be kir, su re, cüz

1. Al lah’›n pey gam ber le ri ara c› l› ğ›y la in san la ra gön der di ği ila hî

me saj la r›n ya z› ya ge çi ril mifl flek li ne .............................. de nir.

2. Kur’an-› Ke rim’in de ği flik sa y› da ki ayet ler den olu flan her bir

bö lü mü ne .............................. de nir.

3. Kur’an-› Ke rim, .............................. za ma n›n da ki tap hâ li ne ge ti ril mifl tir.

4. Kur’an-› Ke rim, Hz. Mu ham med’e .............................. ara c› l› ğ›y la in di-

ril mifl tir.

5. Hz. Mu ham med’e ilk va hiy ..................................... gel mifl tir.

Bilgilerimizi Ölçelim

‹nsan›n okumaya, öğrenmeye yönelmesi isteniyor. Her ifle cömert, kalemle yazmay› öğreten ve

insana bilmediğini öğreten Allah’›n ad›yla bafllanmas› isteniyor.

Kur’an-› Kerim kolayca ezberlenmesi, yaz›lmas›, Hz. Muhammed’in ayetleri iyice anlay›p insanlara

anlam›n› aç›klamas› ve insanlar taraf›ndan kolayca öğrenilip uygulanabilmesi için bir defada toptan değil,

23 senede bölümler hâlinde indirilmifltir.

Üçüncü Halife Hz. Osman zaman›nda ‹slam dini Arap Yar›madas› d›fl›nda genifl bölgelere yay›ld›. Bu

durum, Kur’an’›n baflka ülkelere de gönderilmesi ihtiyac›n› doğurdu. Bunun üzerine Hz. Osman, Hz. Ebu

Bekir döneminde oluflturulan Kur’an nüshas›n› bir komisyona çoğaltt›r›p ana nüshay› Medine’de b›rakarak

diğerlerini Müslümanlar›n yoğun olarak yaflad›ğ› bölgelere gönderdi.

Allah’a ortak koşmaması, namaz kılması, sabırlı olması, kibirlenmemesi

ilahî kitap

sure

Hz. Ebu Bekir

Hira Mağaras›’nda

Cebrail

Peygamberimizin vefat›ndan sonra ç›kan savafllarda, haf›z sahabelerden birçoğunun flehit olmas›

üzerine, Kur’an’›n birçoğunun kaybolmas›ndan endifle eden Hz. Ömer, Hz. Ebu Bekir’e gelerek bir an önce

ayetlerin iki kapak aras›nda toplanmas› gerektiğini söyledi. Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer’in gerekçelerini hakl›

bularak bir komisyon kurdu. Bu komisyon Kur’an’› iki kapak aras›nda toplad›.

75

C) Afla ğ› da ki so ru lar da doğ ru se çe ne ği bu la rak ifla ret le yi niz.

1. Kur’an-ı Kerim için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Kur’an-› Ke rim’in mesajlar› ev ren sel dir.

B) Kur’an-› Ke rim’in mesajlar› ye rel dir.

C) Kur’an-› Ke rim Al lah ta ra f›n dan gön de ri len ilk ila hî ki tap t›r.

D) Kur’an-› Ke rim bö lüm ler hâ lin de de ğil, bü tün ola rak bir ke re de in di ril mifl tir.

2. Kur’an-› Ke rim Hz. Mu ham med’e han gi y›l lar ara s›n da in di ril mifl tir?

A) 571-610 B) 610-622 C) 610-632 D) 610-642

3. Kur’an-› Ke rim hangi halife döneminde çoğalt›lm›flt›r?

A) Hz. Ebu Be kir B) Hz. Os man C) Hz. Ömer D) Hz. Ali

4. Kur’an-› Ke rim’in yir mişer say fa dan olu flan her bir bö lü mü ne ne de nir?

A) Ayet B) Mus haf C) Su re D) Cüz

5. Kur’an-› Ke rim’in ilk inen ayet le ri nin bu lun du ğu su re afla ğ› da ki ler den han gi si dir?

A) Alak B) Fâ ti ha C) Kev ser D) Ba ka ra

D) Afla ğ› da ki kav ram ha ri ta s› n› yan da ve ri len ifa de ler den ya rar la na rak ta mam la y› n›z.

..............

..............

KUR’AN-IKERİM 20

30114FâtihaNâsyaklaşık 6666

..............

............................

cüzdür.

suredir. ayettir.

suresi ile başlar.suresi ile biter.

30

114

Nâs Fâtiha

yaklafl›k6666

6. Ders kitabının 74 ve 75. say fa la rın-da ki “Bil gi le ri mi zi Öl çe lim” bö lü mün de yer alan so ru la rı kul la na rak öğ ren ci le ri ni zi de ğer-len di ri niz. Öğ ren ci le ri ni zi de ğer len dir mek için siz de de ğer len dir me so ru la rı ha zır la ya bi-lir si niz. Açık uç lu so ru lar için ve ri len ce vap-lar ör nek ni te li ğin de dir. Öğ ren ci le riniz den ge len ce vap lar fark lı cüm le ler den olu şa bi lir.Öğ ren ci le ri ni zin ver dik le ri ce vap la rı kon trol ede rek ek sik ya da yan lış öğ ren me le ri be lir le-yi niz. Ge rek li gör dü ğü nüz ka za nım la ra tek rar vur gu ya pı nız.

7. Öğretmen kılavuz kitabının 83. sayfasın-daki “Ken di mi De ğer len di ri yo rum” for mu nu ço ğal ta rak öğ ren ci le ri niz e dağıtınız. Onlardan dol dur ma la rı nı is te yi niz. Böy le ce on la rın üni te bo yun ca öğ ren dik le ri ni de ğer len dir me le ri ni sağ-la yı nız.

8. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 84. say fa-sın da ki “Kur’an-ı Ke rim’i Ta nı ya lım Üni te si Göz lem For mu”nu dol du ru nuz. Öğ ren ci le ri ni zi “Ge nel Açık la ma lar” bö lü mü nün 22. sayfasında bu lu nan “Göz lem For mu De ğer len dir me Öl çe-ği” ne gö re de ğer len di ri niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz den ge le cek der se “Sev gi, Dost luk ve Kar deş lik” üni te si nin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan bir ve ikincisini ha zır la ya rak gel me le ri ni is te yi niz.

NOTLARIM

81

Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım

Performans GöreviÜni te : Kur’an-ı Ke rim’i Öğ re ni yo ruzKa za nım : Kur’an’ın Hz. Mu ham med’e in di ri liş sü re ci, ki tap hâ li ne ge ti ri li şi, ço ğal tıl ma sı ve iç dü ze ni hak kın da bil gi

sa hi bi olur. (2, 3 ve 4. ka za nım lar)Sü re : 2 haf taÇa lış ma şek li : grup ça lış ma sı (sı nıf mev cu du na bağ lı ola rak 4-6 ki şi lik grup lar).Bek le nen per for mans : araş tır ma be ce ri si; ve ri top la ma ara cı ge liş tir me, ve ri le ri ra por laş tır ma.De ğer len dir me : de re ce li pu an la ma anah ta rı, ak ran de ğer len dir me for mu.Sev gi li Öğ ren ci ler,Siz den, Kur’an’ın Hz. Mu ham med’e in di ri liş sü re ci, ki tap hâ li ne ge ti ri li şi, ço ğal tıl ma sı ve iç dü ze ni hak kın da bir araş-

tır ma ile bir su num yap ma nız bek len mek te dir.Bu per for mans gö re vi ni ya par ken aşa ğı da ki aşa ma la rı ta kip ede bi lir si niz.1. Ar ka daş la rı nız la bir grup oluş tu ru nuz. Gru bu nuz la araş tır ma ko nu su nun alt baş lık la rı nı be lir le yi niz. Grup ta ki ar ka-

daş la rı nız la ara nız da gö rev pay la şı mı ya pı nız.2. Araştıracağınız ko nu ile il gi li han gi kay nak la ra baş vur ma nız ge rek ti ğini bü yük le ri niz e ve öğ ret me ni nize sorarak

bil gi alı nız.3. El de et ti ği niz kay nak lar dan ko nu nuz la il gi li bö lüm le ri öncelikle oku yu nuz.4. Kaynaklarda ve ri len bil gi le ri sis tem li bir şe kil de sı ra ya ko yup yo rum la rı nı zı da ka ta rak ya zı lı bir me tin hâ li ne ge ti-

ri niz. Raporlaştırma esnasında Türk çe ya zım ku ral la rı na uy ma ya dik kat edi niz. 5. Me tin le ri ni zi ta mam la dık tan son ra grup ar ka daş la rı nız la bir ara ya ge lip su nu mu ki min ve na sıl ya pa ca ğı na ka rar

ve ri niz. 6. Ha zır la dı ğı nız me tni dis ke te ya da CD’ye kay de de rek za ma nı gel di ğin de sı nıf ta ki ar ka daş la rı nı za sununuz.7. Bu performans görevi için si ze ay rı lan sü re iki haf ta dır. Bu sü re nin so nun da su nu mu nuz ta mam lan mış ola cak tır.8. Su nu mu nu zu yap tık tan son ra ça lış ma la rı nı zı bir dos ya hâ li ne ge ti re rek öğ ret me ni ni ze tes lim edi niz.9. Ça lış ma nız “De re ce li Pu an la ma Anah ta rı”nda ki öl çü le re gö re de ğer len di ri le cek tir. Grup için de gös ter miş ol du ğu nuz

per for man sa iliş kin de ğer len dir me de de “Ak ran De ğer len dir me For mu” kul la nı la cak tır.

Per for mans Gö re vi De re ce li Pu an la ma Anah ta rı

Nitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)

Araştırma ve görüş alma

Ko nu lar la il gi li ye te rin ce araş-tır ma ya pıl ma mış ve kay nak lar hak kın da il gi li ki şi ler le gö rü şül-me miş tir.

Ko nu lar la il gi li araş tır ma da ek sik lik ler var ve kay nak lar hak kın da il gi li ki şi ler den bir kıs mıy la gö rü şül müş tür.

Ko nu lar la il gi li ye te rin ce araş-tır ma ya pıl mış ve kay nak lar hak kın da il gi li ki şi ler le gö rü-şül müş tür.

İçerikKur’an-ı Ke rim’in ev ren sel li-ği ve sis te mi nin mü kem mel li ği ye te ri ka dar vur gu lan ma mış tır.

Kur’an-ı Ke rim’in ev ren sel li-ği ve sis te mi nin mü kem mel li ği kıs men vur gu lan mış tır.

Kur’an-ı Ke rim’in ev ren sel li-ği ve sis te mi nin mü kem mel li ği ye te ri ka dar vur gu lan mış tır.

Düzenleme

Kay nak lar dan top la nan bil gi-ler ken di ifa de le riy le yo rum da ka tı la rak sis tem li şe kil de bir ara ya ge ti ril me miş tir.

Kay nak lar dan top la nan bil gi-le rin bağ lan ma kı sım la rı ken di ifa de le riy le ya pıl mış ve kıs men yo rum ka tıl mış tır.

Kay nak lar dan top la nan bil gi-ler ken di ifa de le riy le yo rum da ka tı la rak sis tem li şe kil de bir ara ya ge ti ril miş tir.

Çalışma alışkanlığı

Araş tır ma nın ha zır lan ma sı için grup ta gö rev da ğı lı mı ya pıl mış an cak ça lış ma sü re cin de üst le-ni len so rum lu luk lar ye ri ne ge ti-ril me miş tir.

Araş tır ma nın ha zır lan ma sı için grup ta gö rev da ğı lı mı ya pıl mış, ça lış ma sü re cin de üst le ni len so rum lu luk la rın ba zı la rı ye ri ne ge ti ril miş tir.

Araş tır ma nın ha zır lan ma sı için grup ta gö rev da ğı lı mı ya pı la rak ça lış ma sü re cin de üst le ni len so rum lu luk lar tam ola rak ye ri-ne ge ti ril miş tir.

PlanlamaAraş tır ma es na sın da bir plan oluş tu rul ma mış ve ça lış ma lar za ma nın da ta mam lan ma mış tır.

Araş tır ma es na sın da bir plan oluş tu rul muş an cak pla na uy gun ola rak ça lış ma lar za ma-nın da ta mam lan ma mış tır.

Araş tır ma es na sın da bir plan oluş tu rul muş ve pla na uy gun ola rak ça lış ma lar za ma nın da ta mam lan mış tır.

Raporlaş-tırma

Araş tır ma ya pan grup ve ya öğ ren ci le rin duy gu ve dü şün-ce le ri an la tıl ma mış, araş tır ma so nuç la rın da çok ek sik lik var. Ra por, Türk çe ya zım ku ral la-rı na uy gun şe kil de ha zır lan ma-mış tır.

Araş tır ma ya pan grup ve ya öğ ren ci le rin duy gu ve dü şün-ce le ri ni, yap tık la rı ça lış ma nın so nuç la rı nı an la tan bir ra por ha zır lan mış an cak an la tım da ek sik lik ler var. Ra por da Türk-çe ya zım ku ral la rı na tam ola rak uyul ma mış tır.

Araş tır ma ya pan grup ve ya öğ ren ci le rin duy gu ve dü şün-ce le ri ni, yap tık la rı araş tır ma-nın so nuç la rı nı Türk çe ya zım ku ral la rı na uy gun ola rak an la-tan bir ra por ha zır lan mış tır.

82

4. Ünite

Per for mans Gö re vi İçin Ak ran De ğer len dir me For mu

Bu for mu per for mans gö re vi ni bir lik te ha zır la dı ğı nız tüm grup üye le ri için ay rı ay rı dol du ru nuz.

Öğ ren ci nin adı ve so ya dı : ..........................................................................................................................

Gru bun is mi : ..............................................................................................................................................

De ğer len di ri len öğ ren ci nin adı ve so ya dı : .................................................................................................

1. Per for mans gö re vin de be ra ber ça lış tı ğı nız grup üye si nin gru ba ki şi sel kat kı la rı ne ler dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

2. Grup üye si nin grup per for man sı nı et ki le yen za yıf yan la rı ne ler dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

3. Grup üye si bi rey sel so rum lu luk la rı nı ye ri ne ge tir di mi? Ge tir me diy se se be bi ne dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

4. Gru bun üye si di ğer grup üye le ri ile ye te rin ce yar dım laş tı mı? Yar dım laş ma dıy sa se be bi ne dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

5. Oluş tur du ğu nuz me tin ve yap tı ğı nız su num siz ce ba şa rı lı mıy dı? Ba şa rı lı ol ma dıy sa se bep le ri ne ler-

dir?

......................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

83

Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım

Kendimi Değerlendiriyorum

“Kur’an-ı Kerim’i Tanıyalım” üni te si nin so nun da ne le ri, ne ka dar öğ ren di ği ni zi an la mak için aşa ğı da ki ifadelerin karşısındaki kutucuklardan si zin durumunuza uy gun olanı “X” ile işa ret le yi niz.

J “Evet, bu nu çok iyi ya pa bi li yo rum.”

K “Bu nu kıs men ya pa bi li yo rum.”

L “Ha yır, bu nu ya pa mı yo rum.”

Bunları ÖğrendimEvetJ

KısmenK

HayırL

1. Kur’an-ı Ke rim’in son ila hî ki tap ol du ğu nu açıklayabilirim.

2.Kur’an-ı Ke rim’in ni çin ev ren sel bir ki tap ol du ğu nu açık la-

ya bi li rim.

3. Kur’an-ı Ke rim’in in di ri liş sü re ci ni açık la ya bi li rim.

4.Kur’an-ı Ke rim’in ni çin bel li bir sü reç için de in di ril di ği ni

açık la ya bi li rim.

5.Kur’an-ı Ke rim’in ki min za ma nın da ve niçin ki tap hâ li ne

ge ti ril di ği ni söy le ye bi li rim.

6.Kur’an-ı Ke rim’in ki min za ma nın da ve niçin ço ğal tıl dı ğı nı

söy le ye bi li rim.

7.Ayet kav ra mı nı ta nım la ya bi li r ve Kur’an-ı Ke rim’den ayet-

le re ör nek ler gös te re bi li rim.

8. Su re kav ra mı nı ta nım la ya bi li rim.

9.Kur’an-ı Ke rim’de ki kısa ve uzun, Mekkî ve Medenî surele-

re ör nek ler verebilirim.

10. Cüz kav ra mı nı ta nım la ya bi li rim.

11. Hz. Lokman kıssasını özetleyebilirim.

12. Hz. Lokman kıssasından çıkarımlarda bulunabilirim.

Ba şa rı lı bir şe kil de ça lış ma ya de vam ede bil mek için “Kıs men” ve “Ha yır” şek lin de işa-ret le di ği niz ko nu la rı tek rar göz den ge çir me li si niz.

84

4. Ünite

1

İlahîı

kitap

kavr

amını

tanım

lar.

2

Kur’a

n-ı K

erim

’in A

llah t

araf

ından

insa

nlara

gönd

erild

iğini

söyle

r.

3

Kur’a

n-ı K

erim

’in so

n evr

ense

l kita

p oldu

ğunu

belir

tir.

4

Kur’a

n-ı K

erim

’in ne

rede

ve ne

zama

n ind

irilm

eye b

aşlan

dığını

söyle

r.

5

Kur’a

n-ı K

erim

’in bö

lümler

hâlin

de in

dirilm

esini

n seb

epler

ini be

lirtir

.

6

Kur’a

n-ı K

erim

’in ki

tap hâ

line g

etiril

mesin

in ön

emini

açıkl

ar.

7

Kur’a

n-ı K

erim

’in ço

ğaltıl

masın

ın ne

denle

rini li

steler

.

8

Ayet,

sure

ve cü

z kav

raml

arını

tanım

lar.

9

Kur’a

n-ı K

erim

’in iç

düze

nini b

ilmen

in ya

rarla

rını s

ıralar

.

10

Hz. L

okma

n kıss

asını

özetl

er.

11

Hz. L

okma

n kıss

asınd

an çı

karım

larda

bulun

ur.

TO

PLAM

“Kur

’an-

ı Ker

im’i

Tanı

yalım

” Ü

nite

si G

özle

m F

orm

u

Açı

klam

a: B

u fo

rm ö

ğren

cile

rde

kaza

nım

ların

ger

çekl

eşm

e dü

zeyl

erin

i göz

lem

lem

ek a

mac

ıyla

haz

ırlan

mış

tır. V

erile

n ifa

dele

rle il

gili

aşağ

ıdak

i üç

dere

cede

n öğ

renc

inin

dur

umun

a uy

gun

olan

ı, ifa

deni

n ka

rşıs

ında

ki k

utuc

uğa

yazı

nız.

3. H

er z

aman

2. B

azen

1. H

içbi

r zam

an

ÖĞ

RE

NC

İLE

R

ÖL

ÇÜ

TL

ER

ORTALAMA

1. Ko nu la rı iş le me ye geç me den ön ce öğ ren ci-le ri ni ze üni te nin adı nı söy le yi niz. Ko nu lar hak kın-da ge nel ola rak ta nı tı cı ni te lik te bil gi ler ve ri niz. Bu üni te nin din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de ki öne mi ve ye riy le il gi li açık la ma lar ya pı nız ve ka za nım la rı ger çek leş tir me le ri du ru mun da ne le ri ba şa ra bi le cek le ri hakkında on la rı teş vik edip ce sa ret len di ri niz.

2. Bu üni te de öğ ren ci le re doğ ru dan ve ri le cek de ğer ler; sev gi, ba rış, kar deş lik, dost luk, gü ven ve sa mi mi yet tir. Adı ge çen de ğer le rin han gi ko nu da, han gi et kin lik ler le ve ri le bi le ce ği üni te ka za nım la rı nın iş le ni şin de be lir til miş tir. De ğer ler öğ ren ci le re il gi li ka za nım la rın iş len di ği ko nu lar da sı nıf içi ve sı nıf dı şı ya pı la cak et kin lik ler le ve ril me li dir.

3. Bu üni te de öğ ren ci le re ka zan dı rı la cak be ce ri-ler; eleş ti rel dü şün me, araş tır ma, sos yal ka tı lım dır. Adı ge çen be ce ri le rin han gi ka za nım la rın iş le ni şin de ve ri le bi le ce ği be lir til miş tir. Bu bö lüm ler üze rin de önem le du ra rak öğ ren ci le ri ni zin be ce ri le ri ka zan ma-la rı nı sağ la yı nız.

4. Üni te bo yun ca aşa ğı da ki açık la ma la ra dik kat et me niz üni te nin ka za nım la rı nın ger çek leş me si açı-sın dan önem li dir:

• Bu üni te de ge nel de sev gi, dost luk ve kar deş lik ele alı na cak, özel de ise İs lam di ni nin bu de ğer ler le iliş-ki si ku ru la cak ve öğ ren ci ler ko nuş tu ru la rak on la rın so mut de ne yim le rin den ya rar la nı la cak tır.

• Kur’an-ı Ke rim’den Al lah’ın sev gi si ni ifa de eden isim ve sı fat la rı na iliş kin ör nek ler ve Hz. Mu ham-med’in “İman et me dik çe cen ne te gi re mez si niz. Bir bi ri ni zi sev me dik çe de iman et miş ol maz sı nız.” gi bi ha dis-le ri kul la nı la cak tır.

5. Öğ ren ci le ri niz bu üni te nin ka za nım la rı ile il gi li bazı deneyimlere sahip ola bi lir ler. Üni te sü re sin ce bun lar dan da ya rar la na bi lir si niz:

• Al lah’ın sev gi ifa de eden isim le ri ni duy muş ola bi lirler.• Ya kın dost luk kur du ğu ar ka daş la rı ola bi lir .• Dost luk ve kar deş lik le il gi li film sey ret miş ola bi lir ler.6. Her ko nu nun baş lan gı cın da öğ ren ci le ri ni zin ka za nım la il gi li ön bil gi le ri ni açı ğa çı kar ma ya ça lı şı nız.

On la ra bu ama ca yö ne lik so ru lar so ru nuz, ola bil di ğin ce faz la öğ ren ci nin ko nuş ma sı na fır sat ve ri niz ve onları eleş tir me yi niz. Ay rı ca öğ ren ci le ri ni ze, üni te ka pa ğın da ve ril miş olan ha zır lık ça lış ma la rın dan ka za nım la il gi-li olan la rı yap tı rı nız. Der se ha zır lık ni te li ğin de ki bu ça lış ma yı ya par ken ders ki ta bında her ko nu için ve ri len “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün den de ya rar la nı nız.

85

ÜNİTE SÜRECİNDE

76

ÜN‹ TE M‹ ZE HA ZIR LA NA LIM

1. Sev gi konusunda söylenmiş ata sö zleri ve özdeyişler bu la rak def te ri ni ze ya z› n›z.

2. ‹nsan›n sağl›kl› yaflamas›nda sevginin önemini büyüklerinize sorarak öğreniniz.

3. “Ni met” söz cü ğü nün an la m› n› söz lük ler den arafl t› rınız.

4. Gün lük ya flam dan dost luk ve kar defl li ği ifa de eden söz ve dav ra n›fl la ra ör nek ler bu la rak def te ri ni ze ya z› n›z.

86

5. Ünite

77

1. Sevmek ve Sevilmek Bir ‹htiyaçt›r

Bü yük le ri ni zin ya da ar ka dafl la r› n› z›n si zi sev di ği ni bil me niz duy gu la r› n› z› ve ya flan t› n› z› na s›l et ki ler?

‹n sa n›n mad di ihtiyaçlar› ya n›n da duy gu sal ihtiyaçlar› da var d›r. Sev mek ve se vil-mek duy gu sal ih ti yaç la r› m› z›n ba fl›n da ge lir.

Sev mek, bizim için bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyacımızı çe flit li var l›k la r› se ve rek karşılarız. Ör ne ğin; Al lah sev gi si, an ne ba ba sev gi si bun lar dan ba z› la r› d›r. Sev mek in sa na ya fla ma se vin ci ve rir. Se ven ki fli ya fla ma da ha iyim ser ba kar. Sev di ği miz za man da ha mut lu bir ya flam sür dü rü rüz. An ne, ba ba, kar defl ler, ar ka dafl lar ta ra f›n dan se vil di ği ni hissetmek insanı mut lu eder. Böy le ce ki fli se vinç ve üzün tü le ri ni sevdikleriyle pay la fla rak da ha mut-lu bir ya flam sür dü rür.

Sevme ve sevilmenin insan iliflkilerinde önemli bir yeri vard›r. Sev me yen ve se vil me yen kim se ler ar ka dafl l›k kur mak ta zor la n›rlar. Bu du rum, on la r›n mut suz ol ma la r› na ne den olur.

Sev gi nin ege men ol ma d› ğ› top lum lar da ba r›fl ve hu zur dan söz edi le mez. Bu gi bi or tam lar da ge çim siz lik ve güvensizlik yay g›n la fl›r. Sev gi nin ege men ol du ğu top lum lar hu zur lu ve mut lu olur lar (1. Fotoğraf). Bir lik ve bü tün lük için de ya flar lar. Ön le ri ne ç› kan güç lük le ri ko lay ca aflar lar. Bü tün bun lar sev me nin, se vil me nin he pi miz için ne ka dar önem li ve vaz ge çil mez bir ge rek si nim ol du ğu nu gös ter mek te dir.

1. Fotoğraf: Sevmek ve sevilmek bize mutluluk verir.

78

‹n san lar ara s›n da kar fl› l›k l› sev gi nin olufl ma s› için ya p›l ma s› ge re ken birtak›m dav-ra n›fl lar var d›r. Ör ne ğin, se lam lafl ma bun lar dan bi ri dir. Pey gam be ri miz (s.a.v.), sevginin oluflmas›nda se lam lafl ma n›n öne mi ni flöy le vur gu la m›fl t›r: “Al lah’a ye min ede rim ki iman et me dik çe cen ne te gi re mez si niz. Bir bi ri ni zi sev me dik çe de ger çek an lam da iman et mifl ol maz s› n›z. Yap t› ğ› n›z tak dir de bir bi ri ni zi se ve ce ği niz fle yi si ze bil di re yim mi? Ara-n›z da se la m› yay g›n lafl t› r›n.”1

Sev gi, mut lu ola bil me nin te mel ko flu lu dur. ‹n san la r›n mutlu olmalar› bir bir le ri ni sev-me le ri ne bağ l› d›r.

Al lah tüm var l›k la r› sev giy le ve özen le ya rat m›fl, bi ze ema net et mifl tir. Canlıların yaşaması ve gelişmesi için gerekli ortamları hazırlamıştır. Yü ce Al lah’›n canlıları ya ra-t›p on la r›n ya flam la r› n› sür dü re bil me le ri için ge rek li or ta m› ha z›r la m›fl ol ma s› onun sev-gi si nin gös ter ge si dir. Biz de Al lah’›n sev giy le ve özen le ya ra t›p bi ze ema net et ti ği var-l›k la r› severiz. Bu sevgimizi onları koruyup yaşatarak gös te ri riz. Çün kü ya flat ma n›n te me lin de sev gi var d›r (2. Fotoğraf).

Her fle yin ba fl› sev gi dir. Mey ve ve ren bir ağa c› m›z ol ma s› n› is ti yor sak ön ce o ağa c›n fi da n› n› dik me li yiz. Fa kat fi da n› top-ra ğa di kin ce ifli miz bit mez. Onun ya fla ma s›, bü yü me si için sev gi ve flef kat ge re kir. Dün-ya ya ge len ço cuk lar da böy le dir. Önem li olan, ço cuk sa hi bi ol ma n›n ya n›n da onu sev gi or ta m›n da bü yüt mek tir.

Gün lük ya fla m› m›z da, sev giy le olufl tu-ru lan ve ya fla t› lan pek çok fley gö re bi li riz. Ör ne ğin; an ne miz, ba ba m›z bi zim için ça l› fl›r, emek har car lar. Sağ l›k l›, mut lu ve hu zur lu ol ma m› z› is ter ler. Ay n› fle kil de evi miz de ke di, ba l›k ya da kufl bes li yor sak bun la r›n ba k›-m›y la ya k›n dan il gi le ni riz. Evi mi zin bah çe si var sa bu ra da ki çi çek le ri, fi dan la r› su la r›z. Hat ta on lar la ko nu flu ruz. Bah çe mi zin te miz ve gü zel gö rü nüm lü ol ma s› için uğ rafl ve ri-riz. Dik ti ği miz bir fi da n›n bü yü me si ve mey-ve ver me si biz le ri se vin di rir. Bü tün bun la r›n ger çek lefl me si an cak sev giy le olur. Eğer sev giy le il gi len me sey dik bun la r›n ya fla ma s› müm kün ol maz d›.

2. Fotoğraf: Canl›lar›n yaflam›nda sevgi önemlidir.

Sevgidir

Sevgidir insan› hizmet ettiren,

Sevgidir baharda fidan diktiren,

Sevgidir dağlara orman ektiren,

Cesaret yay›n› geren sevgidir.

Sevgidir yol yapan, p›nar ak›tan,

Sevgidir âlime ilim okutan,

Sevgidir güzele hal› dokutan,

Rengârenk ipliği ören sevgidir. Mustafa RUHAN‹ Yunus Emre’ye fiiirler, s. 253.

• Sev gi , şaire göre hangi gü zel dav-ra n›fl lara neden olur? Sıralayınız.

1. Müslim, Sahih, ‹man, 93.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu yö nel te rek öğrencilerinizin sev mek ve se vil mek ko nu sun da ki gö rüş le ri ni alı nız. Böy le ce hem on la rın bil gi se vi ye le ri ni be lir le me ye ça lı şı nız hem de ko nu ya du yuş sal ola rak ha zır hâ le gel-me le ri ni sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 77. say fa da ki pa rag raf-lar ı oku ma la rı nı ve “1. Fotoğraf ”ı in ce le me le-ri ni is te yi niz. Ar dın dan on la rın pa rag raf lar da-ki bil gi ler le il gi li dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı için aşa ğı da ki so ru la rı so ra rak bir tar tış ma or ta mı oluş tu ru nuz:

• İn sa nın mad di ih ti yaç la rı ne ler dir?• İn sa nın ma ne vi ih ti yaç la rı ne ler dir?• Sev gi na sıl bir duy gu dur? Sev gi nin in san

ha ya tın da ki ye ri ve öne mi ne dir?• Sev gi ile se vil mek ara sın da ki iliş ki ne dir?Bu et kin lik te öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi-

ze Ha zır la na lım” bölümündeki bi rin ci hazırlık çalışmasıyla il gi li ev de yap tık la rı araş tır ma ların-dan ya rar lan ma la rı nı sağ la yı nız.

3. Öğ ren ci le ri niz den 78. say fa da ki ilk pa rag-ra fı oku ma la rı nı is te yi niz. On lar dan se lam laş-ma nın in san lar ara sın da ki sev gi nin oluş ma sın-da ki öne miy le il gi li dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı is te yi niz.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nımlar: 1. Sev me nin ve se vil me nin bir ih ti yaç ol du ğu nu fark eder.

2. Sevginin, yaratılmışların hayatlarını sür-dürmedeki önemini açıklar.

Ko nu: 1. Sev mek ve Se vil mek Bir İh ti yaç tırSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: sev gi.De ğer ler: sev gi, barış, kardeşlik, dostluk,

gü ven, sa mi mi yet.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me, araş tır ma, sos-

yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

tartışma, so nuç çı kar ma, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı

Kerim meali, ha dis kay nak la rı, bilgisayar, projeksi-yon cihazı/tepegöz, asetat.

Ata türk çü lük le il gi li ko nu lar: Bu üni te nin bi rin ci ka za nı mı Ata türk çü lük le il gi li ko nu la rın 9. su ile iliş ki len di ri lir.

9. Ata türk’ün in san sev gi si ve ev ren sel lik ko nu la rın da ki gö rüş le ri

Açık la ma: Ata türk’ün in san sev gi si ne ver di-ği önem, Ata türk’ün in san la rın kin ve nef ret ten uzak la şa cak şe kil de eği til me le ri ni is te di ği, Ata-türk’ün ba rı şa ver di ği öne min te me lin de in san sev gi si nin yer al dı ğı açık la na rak Ata türk’ün in san sev gi si ile il gi li gö rüş le rin den ör nek ler ve ri le cek tir.

87

Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik

79

ListeleyelimSevdiğiniz canl›lardan iki tanesinin ismini yazarak onlar›n yaflamlar›n› devam

ettirebilmelerini sağlamak için neler yapabileceğinizi defterinize maddeler hâlinde sıralayınız.

‹s lam di ni, Al lah ta ra f›n dan sev giy le ya ra t› lan var l›k la r›n yi ne sev giy le ko ru nup ya fla t›l ma s› n› öğüt ler. Bun dan do la y› adam öl dür me yi, can l› la ra za rar ver me yi ya sak-lar. Ko nuy la il gi li ola rak bir ayet te flöy le buy ru lur: “…Kim bir in sa n›… öl dü rür se o san-ki bü tün in san la r› öl dür müfl tür. Her kim de bi ri ni (ha ya t› n› kur ta ra rak) ya fla t›r sa san ki bü tün in san la r› ya flat m›fl t›r…”1 Bu aye te gö re ‹s lam di nin de te mel il ke, ya flat mak t›r. Pey gam be ri miz de bü tün can l› la r› ya flat ma ya ça l›fl ma n›n öne mi ni vur gu la m›fl ve bu ça ba m› z›n ödül len di ri le ce ği ni bil dir mifl tir. Bununla ilgilli olarak şöyle bir olay anlatmıştır:

“Bir adam yol da yü rür ken çok su sa d›. Yol üze rin de bir ku yu ya rast la d›. Ku yu ya inip su iç ti. Su yu nu iç tik ten son ra kuyudan çıkınca su suz luk tan di li dışarıya sarkmış bir kö pek gör dü. Köpek kuyuya inemiyor, kuyunun başında bekliyordu. Adam, ken di ken di ne ‘Bu kö pek de çok su sa m›fl.’ de yip kö pe ğe su içir di. Yü ce Al lah bu ki fli nin dav ra n› fl›n dan mem nun kal d›.” Pey gam be ri miz bu ola y› an lat t›k tan son ra ken di si ni din le yen ar ka dafl-la r›n dan ba z› la r›, ‘Ey Al lah’›n El çi si! Ya ni bi ze, hay van la ra yap t› ğ› m›z iyi lik ler için de se vap var m› d›r?’ di ye sor du lar. Pey gam be ri miz, ‘Evet, her can l› ya ya p› lan iyi lik te bir se vap var d›r.’ bu yur du.”2

Biz ler de ya flat ma n›n bir sev gi ifli ol du ğu nu unut ma ya l›m. An ne ve ba ba m› za, kar-defl le ri mi ze, ar ka dafl la r› m› za, bü tün can l› la ra her za man sev gi gös te re lim (3. Fotoğraf). Üze ri mi ze dü flen gö rev le ri de se ve rek, is te ye rek ye ri ne ge ti re lim.

1. Mâide suresi, 32. ayet. 2. Buhari, Sahih, Edep, 27.

3. Fotoğraf: ‹slam dini tüm canl›lar› sevip korumam›z› öğütler.

Siz de pa rag raf ta yer alan Hz. Mu ham med’in ha di sin i yansıtıp açık la ma ya pı nız. Bu et kin lik te özel lik le öğ ren ci le ri ni zin in san lar ara sın da kar şı-lık lı sev gi nin oluş ma sın da se lam laş ma nın öne mi ni fark et me le ri ni sağ la yı nız.

5. Öğ ren ci le ri niz den 78. say fa da ki diğer pa rag-rafları oku ma la rı nı ve “2. Fotoğraf ”ı in ce le me-le ri ni is te yi niz. On la ra “Ya şat ma nın te me lin de ne var dır? Ni çin?” so ru la rı nı yönelterek ör nek ler vermelerini is te yi niz. Bu aşa ma da öğ ren ci le ri niz-den “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki ikinci hazırlık çalışması için yap tık la rı araştırmalarından ya rar lan ma la rı nı is te yi niz.

6. Öğ ren ci le ri ni ze 78. sayfadaki et kin li ği yap tı-rı nız. Böylece öğrencilerinizin sevginin sebep oldu-ğu güzel davranışları fark etmelerini sağlayınız.

7. Öğ ren ci le ri niz den 79. say fa daki ilk iki parag-rafı oku ma la rı nı ve “3. Fotoğraf”ı in ce le me le ri ni is te yip “İs lam di ni ni çin ya şat ma ya önem ve rir?” so ru su nu so ru nuz. Siz de Mâi de sure si 32. aye ti yan sı tıp açık la yı nız. Böy le ce on la rın İs lam di ni nin kon uya iliş kin öğüt le ri ni kav ra ma la rı nı sağ la yı nız. Ko nu yu son pa rag raf çer çe ve sin de özet le yi niz.

8. Öğ renc ile ri ni ze sevginin bireye sağladığı yararları kendi hayatlarından örneklerle fark etme-leri için 79. sayfasının sonundaki “Lis te le ye lim” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

9. Öğ ren ci le ri niz den Ata türk’ün in san sev gi si ve ev ren sel lik ko nu la rın da ki gö rüş le ri ni içe ren 80. say fadaki paragrafları oku ma la rı nı ve “4. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. On la rdan Ata türk’ün ko nu-ya iliş kin gö rüş le ri hakkındaki dü şün ce le ri ni alı nız. Ko nu yu ka za nım çer çe ve sin de özet le yi niz.

10. Öğ ren ci le ri ni ze, 80. say fa da ki “Ko nu şa lım” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onların Atatürk’ün sevgi ve barışa verdiği önemi fark etmelerini sağlayınız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Sev mek ve se vil mek ne de mek tir? Belirtiniz.• Sev mek ve se vil mek ni çin bir ih ti yaç tır?

Açıklayınız.• Sev mek ve se vil me nin bi rey sel ve top lum sal

ya rar la rı ne ler dir? Sıralayınız.• Sevginin yaratılmışların yaşamını devam

ettirmesindeki önemi nedir? Açıklayınız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan üçüncüsünü hazırlayarak gelmelerini söyleyiniz.

2. İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sıt mak için slayt ve ya ase tat ha zır la yı nız/ha zır-la tı nız.

80

Konuflal›mAta türk’ün “Yurt ta ba r›fl, dün ya da ba r›fl.” sö zü nün an la m› üze rin de ar ka dafl la r›-

n›z la ko nu flu nuz.

Yurt ve dün ya ba r› fl› na bü yük önem veren Atatürk, bunun için in san la r›n bir bir le ri ni sev me le ri ge rek ti ği ni ifa de et mifl tir. Ata türk’e gö re in san la r›n bir bir le ri ni sev me le ri nin ilk flar t›, kin ve nef ret ten uzak bir bi çim de eği til me le ridir. Ata türk bu konuyla ilgili düşün-cesini bir sözünde flöy le be lirt mifl tir: “Okul genç beyinlere; insanlığa hürmeti, millet ve memlekete sevgiyi, şerefi, bağımsızlığı öğretir...”1 Bir başka sözünde ise “İnsanları mutlu edecek tek araç, onları birbirine yaklaştırarak, onlara birbirlerini sevdirerek karşılıklı maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamaya yarayan hareket ve enerjidir. Dünya barışı içinde insanlığın gerçek mutluluğu, ancak bu yüksek ideal yolcularının çoğalması ve başarılı olmasıyla mümkün olacaktır...”2 demiştir.

Ata türk’ün ba r› fla ver di ği öne min te me lin de in san sev gi si yer almaktad›r. O, bütün insanlığın birbirini sevmesini, toplumda barış ve huzurun egemen olmasını istiyordu. Dolayısıyla insanların, birbirlerini bir vücudun organları gibi görmelerini ve birbirlerinin dert ve sorunlarıyla ilgilenmelerine önem veriyordu. O bu konuda bir konuşmasında şöyle demiştir: “Dünyanın filan yerinde bir rahatsızlık varsa ‘Bana ne!’ dememeliyiz. Böyle bir rahatsızlık varsa tıpkı kendi aramızda olmuş gibi onunla ilgilenmeliyiz. Olay ne kadar uzak olursa olsun bu esastan şaşma-mak gerekir.” 3

Ata türk’ün sev gi si, bü tün in san l›ğ› kap-sar (4. Fotoğraf). O, her fle yden çok sev di ği yur du na kar fl› düfl man l›k ya pan la ra bi le kin bes le me mifl tir. Yal n›z ca va ta n› n› ve mil-le ti ni kur tar mak için sa vafl m›fl t›r. Ör ne ğin; Uflak, Yu nan or du su ta ra f›n dan bir ha ra-be hâ li ne ge ti ril mifl ti. Ora da esir al› nan Yu nan Or du su Bafl ko mu ta n› Tri ko pis’i Ata-türk’ün ya n› na getirmifllerdi. Ata türk, ona iyi davranm›fl, me rak et me me si için efli ne tel graf çektirmifltir. Böy le ce in san sev gi si nin en gü zel ör ne ği ni ver mifl tir.4

Ata türk’ün flu ifa de le ri de onun in san sev gi si ne ve dün ya ba r› fl› na ne ka dar önem ver di ği ni gös te rir: “Biz kim se nin düfl ma n› de ği liz! Yal n›z in san l› ğ›n düfl ma n› olan la r›n düfl ma n› y›z.” 5, “…Öl dü re ce ğiz di yen le re kar fl›, öl me ye ce ğiz di ye har be gi re bi li riz. Ama mil le tin ha ya t› teh li ke ye düfl me dik çe harp bir ci na yet tir.” 6

4. Fotoğraf: Atatürk insanları severdi (Atatürk Orman Çifliğinde bir köylü gençle konuşuyor, 25 Mayıs 1933).

1. Ata türk çü lük, C I, s. 301.2. Atatürkçülük, C I, s. 319.3. Atatürkçülük, C III, s. 323.

4. Ata türk çü lük C II I, s. 126.5. Ata türk çü lük C II I, s. 127.6. Ata türk çü lük C II I, s. 125.

88

5. Ünite

81

Al lah’›n, in san la r›n ya rar lan ma s› için ya rat t› ğ› her fle ye “ni met” de nir. Al lah bi zim için her tür lü ni me ti ya rat m›fl t›r. Ör ne ğin; Yü ce Al lah, biz le ri ak›l, ira de ve çe flit li nes ne ler üre te bil me ye te ne ğiy le do nat m›fl t›r. Ya fla ya bil me miz için ha va y› ve su yu var et mifl tir. Çe flit çe flit seb ze le ri, mey ve le ri, bit ki le ri ve hay van la r› in san la r›n ya ra r› na sun mufl tur. Al lah’›n bi ze ver di ği ni met ler sa y› la ma ya cak ka dar çok tur. Bununla ilgili olarak Kur’an-› Ke rim’de, “O, is te di ği niz fley le rin hep sin den si ze ver di. Eğer Al lah’›n ni met le ri ni say ma ya kal k›fl sa n›z sa ya maz s› n›z…”1 buyrulur. Al lah’›n bize ver di ği ni met ler den bi ri de sev gi dir.

Ha ya t› m› z›n her afla ma s›n da sev gi nin bü yük öne mi var d›r. Ör ne ğin, ai le miz biz ler le ya k›n dan il gi le nir. An ne miz ve ba ba m›z ge rek si nim le ri mi zi kar fl› la mak için uğ rafl ve rir-ler. Den ge li ve sağ l›k l› bes le ne bil me miz, gi yi ne bil me miz, iyi bir or tam da ba r› na bil me miz için ça l› fl›r lar. Her tür lü zor luk ve s› k›n t› m›z da ya n› m›z da olur lar. İyi bir mes lek sa hi bi ol ma m› z› is ter ler. Bizler için hiç bir öz ve ri den ka ç›n maz lar. Öğ ret men le ri miz, ye ni bil gi ler öğrenmemiz ve ken di mi zi ge lifl tir me miz için ça ba har car lar. Dai ma dü rüst ol ma m› z›; iyi, doğ ru ve gü zel dav ra n›fl lar da bu lun ma m› z› is ter ler. Bü tün bun la r› yap ma la r› n›n se be bi bi ze duy duk la r› sev gi dir.

Sev gi, ya ra t› l›fl ta Al lah ta ra f›n dan ve ril mifl bir duy gu dur. Bununla ilgili olarak Kur’an-› Ke rim’de flöy le bu yrulur: “…Hu zur bu la s› n›z di ye…ara n›z da bir sev gi ve mer ha met var et me si de onun (var l› ğ› n›n ve kud re ti nin) de lil le rin den dir…”2

Al lah’›n bi ze ver di ği sev gi sa ye sin de mutlu bir yaşam süreriz (5. Fotoğraf). Ailemizi, ar ka dafl la r› m› z›, oku lu mu zu, öğ ret men le ri mi zi, top lu mu mu zu, va ta n› m› z› ve mil le ti mi zi se ve riz.

2. Sevgi Allah’›n Bize Verdiği Bir Nimettir

5. Fotoğraf: Sevgi, insanlar› birbirine bağlar.

Nimet sözü size ne çağrıştırıyor? Sevginin Allah’ın verdiği nimetlerden olması hakkında ne düşünüyorsunuz?

1. ‹brahim suresi, 34. ayet.2. Rûm suresi, 21. ayet.

82

Pey gam be ri miz (s.a.v.) sev gi nin söz ve dav ra n›fl lar la ifa de edil me si ne bü yük önem ver mifl tir. O, sev gi nin iki fle kil de gös te ri le bi le ce ği ni ifa de et mifl tir. Bi rin ci si, sevginin söz-lerle ifadesidir. fiu olay bu nun gü zel bir ör ne ği dir: “Pey gam be ri mi zin ya n›n da otur mak ta olan bi ri, ön le rin den ge çen adam için ‘Ey Al lah’›n Re su lü, ben flu ada m› çok se vi yo rum.’ der. Pey gam be ri miz, ‘Pe ki, ona bu nu söy le din mi?’ di ye so rar. Adam, ‘Ha y›r.’ di ye ce vap ve rir. Pey gam be ri miz, ‘Kofl bu nu ona söy le.’ 1 bu yu rur.” Pey gam be ri miz, ki fli nin sev di-

Siz an ne ni ze, ba ba n› za, kar de fli ni ze, ar ka dafl la r› n› za sev gi ni zi han gi söz cük-ler le ifa de edi yor su nuz? Belirtiniz.

1. Resim: Yak›nlar›m›za sevgimizi söz ve davran›fllar›m›zla göstermeliyiz.

Anneciğim! Seni seviyorum.

1. Buhari, Sahih, Edep, 19.2. Ebu Davud, Sünen, Edep, 122.

3. Buhari, Sahih, Mezalim, 3.4. Tirmizi, Sünen, Birr, 36.

5. Tirmizi, Sünen, Birr, 18.6. Müslim, Sahih, Selam, 5.

7. Tirmizi, Sünen, Zühd, 54.

Söz ve dav ra n›fl la r› m›z la kimseyi incitmeyiz. Kardeşlerimizle ve arkadaşlarımızla her şeyimizi paylaşırız. Sevinçlerine ve üzüntülerine ortak oluruz. Doğayı ve hayvanları da sever, koruruz.

Allah’ın verdiği sevgi nimetinden yararlanmak için söz ve dav ra n›fl la r› m›z la insan-lara sevgimizi gös ter me li yiz (1. Resim). Za man za man an ne mi ze ifl le rin de ya pa ca ğ› m›z kü çük yar d›m lar bir sev gi be lir ti si dir. Ba ba m› za bir bar dak su ik ram et me miz de sev gi göstergesidir. Yor gun ol du ğun da ona, “Ba ba c› ğ›m, bu gün çok mu yo rul dun?” de mek il gi ve sev gi iflaretidir.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 3. Sev gi nin Al lah ta ra fın dan in san la ra ve ri len bir ni met ol du ğu nu örneklerle açıklar.

4. Sev gi ifa de si olan dav ra nış la ra ör nek ler ve rir.Ko nu : 2. Sev gi Al lah’ın Bi ze Ver di ği Bir

Ni met tirSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: ni met.De ğer ler: sev gi, dost luk, gü ven, sa mi mi yet.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me, araş tır ma, sos yal

ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, ör nek ver me, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı

Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa yar, pro jek si-yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu yö nel terek öğrencilerinizin bil gi se vi ye le ri ni be lir-le me ye ça lı şı nız. Bu aşa ma da öğ ren ci le ri ni ze “Üni-te mi ze Ha zır la na lım”bölümündeki üçüncü hazırlık ça lış ma sıy la il gi li ev de yap tık la rı araş tır ma lar ından ya rar lan ma la rı nı söy le yi niz. Siz de 81. say fa nın bi rin ci pa rag ra fı çer çe ve sin de ni met kav ra mı ve Al lah’ın ver di ği ni met ler le il gi li bir açık la ma ya pı-nız. Pa rag raf ta ki aye ti yan sı ta rak öğ ren ci le ri ni zin dü şün ce le ri ni alı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 81. say fa daki pa rag raf la rı oku ma la rı nı ve “5. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te-yi niz. Ar dın dan kı sa bir de ğer len dir me ya pı nız ve öğ ren ci le ri ni ze “Al lah’ın in san la ra ver di ği ni met-ler han gi le ri dir?”, “Sev gi duy gu su nun kay na ğı ne dir?”, “Sev gi ni çin bir ni met tir?” gi bi so ru lar yö nel ti niz. Al dı ğı nız ce vap lar la il gi li ola rak öğ ren-ci le ri ni zin ko nuş ma la rı nı sağ la yı nız.

3. Öğ ren ci le ri niz den 82. say fa nın ilk pa rag-ra fı nı oku ma la rı nı ve “1. Resim”i in ce le me le ri ni is te yip pa rag rafta an la tı lan lar la il gi li dü şün ce le ri-ni paragrafın devamındaki so ru yu so ra rak alı nız. Bu ra da öğ ren ci le ri ni zin, sev gi nin gün lük ya şam-da ki öne mi ni ör nek ler ve re rek an lat ma la rı nı sağ la-ma ya ça lı şı nız.

4. Öğ ren ci le ri niz den 82. say fa da ki son pa rag-raf la 83. say fa da ki pa rag ra fı oku ma la rı nı ve “6. Fotoğraf ” ile “7. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te-yi niz. Ar dın dan öğ ren ci le ri ni ze “Pey gam be ri miz sev gi si ni çev re sin de ki le re na sıl ifa de et miş tir?” so ru su nu yö nel ti niz. Böy le ce on la rın İs lam di ni nin sev gi ye ver di ği öne mi kav ra ma la rı nı sağ la yı nız. Özel lik le Pey gam be ri mi zin 82. sayfanın son pa rag-raf ındaki ha dis le ri ni yan sı ta rak öğ ren ci le ri ni zin dü şün ce le ri ni alı nız. Öğ ren ci le ri niz le pa rag raf ta ki ör nek ler üze rin de ko nu şup ka za nım lar çer çe ve sin-

89

Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik

de de ğer len dir me ler ya pı nız. Ko nu yu pe kiş tir me le-ri; dost luk, gü ven, sa mi mi yet de ğer le ri ni ve sos yal ka tı lım be ce ri le ri ni ge liş ti re bil me le ri için on la ra 83. say fa da ki soruyu so ru p cevaplarını değerlendiriniz. Konuyu özetleyiniz.

6. Öğ ren ci le ri ni ze 83. say fa nın so nun da ki “Listeleyelim” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Al lah’ın ver di ği ni met ler den üç ta ne si ni sa yı-nız.

• Sev gi ni çin bir ni met tir? Be lir ti niz.• Sev gi mi zi çev re miz de ki in san la ra na sıl gös-

te re bi li riz? Örneklerle açık la yı nız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan-sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la-tı nız.

NOTLARIM

83

ği ni söz lü ola rak bil dir me si nin ya ra r› n› ise flu ha di siy le vur gu la mıştır: “Se ni se ve ne sen de sev gi ni aç›k la. Çün kü se ni se ve ne sev di ği ni söy le men, ara n›z da ki sev gi nin de va m› na se bep olur.”2 ‹kin ci si ise sevginin davranışlarla gösterilmesidir. ‹n san la r› se vin dir mek3, on la ra kar fl› gü ler yüz lü ol mak4, üzün tü ve se vinç le ri ni pay lafl mak5, sağ l›k la r›n da ve has ta lan d›k la r›n da zi ya ret le ri ne git mek6 Pey gam be ri mi zin öğüt le di ği sev gi dav ra n›fl-la r›n dan d›r. Pey gam be ri miz, sev gi söz cük le riy le kar fl› s›n da ki in sa n› mut lu eden ki fli nin mü kâ fatlandırılacağını bil dir mifl tir.7

Biz ler ver di ği ni metler için Al lah’a te flek kür et me li yiz. Çevremizdekilere olan sev-gimizi söz ve dav ra n›fl la r› m›z la gös ter me li yiz. Ödev le ri mi zi za ma n›n da yap ma l› y›z (6. Fotoğraf). Ev de ai le bi rey le ri ile yar d›m lafl ma l›, se vinç ve üzün tü le ri mi zi pay lafl ma l› y›z. Mil lî ve ma ne vi de ğer le ri mi zi ko ru yup onlara say g› gös ter me li, va ta n› m› z› ve mil le ti mi zi yü celt mek için ça l›fl ma l› y›z (7. Fotoğraf).

ListeleyelimAllah’a hangi konularda şükrederiz?Listeleyiniz.

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

Çev re niz de ki in san la ra sev gi ni zi han gi dav ra n›fl la r› n›z la gös te ri yor su nuz? Belirtiniz.

6. Fotoğraf: Ders le ri mi ze ça l›fl mak ken di mi zi ve ai le mi zi sev di ği mi zi gös te rir.

7. Fotoğraf: Ül ke mi zin kal k›n ma s› için ça l›fl ma m›z, ül ke mi zi sev di ği mi zi gös te rir.

90

5. Ünite

84

Yüce Al lah ya rat t›k la r› n› gü zel bir fle kil de ya rat mış ve on la ra pek çok ni met ver-miştir. Bu durum onun yarattıklarını sevdiğinin bir göstergesidir. Bu ko nu da Yü ce Al lah, Kur’an-› Ke rim’de flöy le bu yu rur: “Al lah, gök le ri ve ye ri ya ra tan, gök ten yağ mur in di ren ve onun la si ze r› z›k ola rak tür lü mey ve ler ç› ka ran, em ri ge re ğin ce de niz de yüz mek üze-re ge mi le ri em ri ni ze ve ren, ne hir le ri de hiz me ti ni ze su nan d›r. O, âdet le ri üze re ha re ket eden gü ne fli ve ay› si zin hiz me ti ni ze su nan, ge ce yi ve gün dü zü si zin em ri ni ze ve ren dir.”1

• Yukarıdaki resimlerden hareketle Allah’ın yarattıklarını sevdiğini nasıl açıklaya-bilirsiniz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

3. Allah Yaratt›klar›n› Sever

Sahip olduğunuz herhangi bir fleyi niçin korur ve seversiniz?

İnceleyelim, Açıklayalım

1. ‹brahim suresi, 32-33. ayetler.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 5. Al lah’ın ya rat tık la rı nı sev di ği ne da ir ör nek ler ve rir.

Ko nu: 3. Al lah Ya rat tık la rı nı Se verSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: ya rat ma.De ğer ler: sev gi, gü ven, sa mi mi yet.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me, araş tır ma, sos yal

ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

ör nek ver me, so nuç çı kar ma, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı

Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la na-lım” ça lış ma la rın dan dördüncüsünü ha zır la yıp gel me le ri ni is te yi niz.

2. İş le ne cek ko nuy la il gi li ga ze te ha be ri ni, şi i ri ve ayet me al le ri ni yan sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu so rup öğrencilerinizin düşüncelerini alınız. Böylece on la rın ko nu ya mo ti ve ol ma la rı nı sağlayınız.

2. 84. sayfadaki paragrafı okutarak öğrencilerini-zin ayetle ilgili görüşlerini alınız. Konuyu kavramala-rı için sayfanın sonudaki “İnceleyelim, Açıklayalım” etkinliğini yaptırınız.

3. Öğrencilerinizden ve 85. sayfadaki son parag-raf hariç diğer paragrafları okumalarını isteyip görüş-lerini alınız. Ardından “Siz, Al lah’ın ya rat tık la rı nı sev di ği ni gös te ren baş ka han gi ör nek ler ve re bi lir-si niz?” so ru su nu yö nel ti niz. Ken di ya şam la rın dan so mut ör nek ler ve re bil me le ri için on la rı yön len di ri niz. Pa rag raf lar da ki ayet le ri yan sı tıp on la rın dü şün ce le ri ni alı nız. Özel lik le Pey gam be ri miz le ar ka daş la rı ara sın-da ge çen ko nuş ma üze rin de du rup öğrencilerinizden fi kir le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı is te yi niz.

4. Öğ ren ci le ri ni ze “Al lah’ın sev gi si ni ka za na-bil mek için ne ler yap ma lı yız?” so ru su nu yö nel ti niz. Al dı ğı nız ce vap la rı tah ta ya lis te le yi niz. Ar dın dan 85. say fa nın son pa rag ra fı nı oku tup öğ ren ci le ri ni ze lis te ye ek le mek is te dik le ri nin olup ol ma dı ğı nı so ru-nuz. Siz de “... Al lah iyi lik ya pan la rı se ver.” aye ti ni yansıtıp ayet le il gi li açık la ma lar ya pı nız. İyi lik le il gi li so mut ör nek ler ve ri niz.

5. Öğ ren ci le ri ni ze 85. say fa da ki “Bulalım, Açıklayalım” adlı et kin li ği yap tı rı nız. Böylece öğren-cilerinizin konuyu kendi yaşamlarıyla ilişkilendirme-lerini ve Allah’ın yarattıklarını sevdiğini anlamalarını sağlayınız.

85

Bulalım, Açıklayalım“Allah Yarattıklarını Sever” konusunda verilen bilgilerden hareketle Allah’ın yarat-

tıklarını sevdiğine ilişkin bir örnek bulunuz. Bu örnekte, Allah’ın sevgisini nasıl göster-diğini açıklayınız.

Al lah, in san la r›n iyi ol ma la r› n› ve doğ ru dav ra n›fl lar da bu lun ma la r› n› is te mifl tir. Bu nun için pey gam ber ler ve ila hî ki tap lar gön der mifl tir. Pey gam ber ler, in san la r› inan-ma ya, ya rar l› ve gü zel ifl ler yap ma ya ça ğ›r m›fl lar d›r. Tüm yaflamlar›nda güzel söz ve dav ra n›fl lar da bu lu na rak biz le re ör nek ol mufl lar d›r. Al lah’›n pey gam ber ler ve ila hî ki tap-lar gön de re rek bi zi doğ ru yo la ilet mek is te me si sevgisinin göstergesidir.

Al lah’›n, ya rat t›k la r› n› sev di ği ne iflaret eden gü zel isim le ri var d›r. Bun la r›n için de en çok bi li nen le ri “Rah mân” ve “Ra hîm” isim le ri dir. Yüce Allah’›n bu iki ismi se ven, esirgeyen, ko ru yan, ba ğ›fl la yan ve ac› yan an lam la r› na ge lir. Bu isim le ri nin ya n› s› ra Al lah’›n sev gi ve merhametini ifa de eden da ha bir çok is mi var d›r. Ör ne ğin; Al lah’›n “çok se ven” an la-m› na ge len “Ve dûd” is mi bun lar dan d›r. Onun bu isim le ri, ya rat t›k la r› n› çok sev di ği nin gös te rgesidir.

Kur’an-› Ke rim’in bir çok aye tin de Yü ce Al lah ken di si ni ta n› t›r ken ya rat t›k la r› na kar fl› ba ğ›fl la yan, ko ru yan, ac› yan ol du ğu nu vur gu la mak ta d›r. ‹n san lar bir ha ta yap t›k la r›n da pifl man olup Al lah’tan ba ğ›fl lan ma di ler ler se on la r› af fe de ce ği ni be lirt mek te dir. Ör ne ğin, bir ayet te flöy le buy ru lur: “Rabb’iniz den ba ğ›fl lan ma di le yin, son ra ona töv be edin. fiüp-he siz Rabb’im çok mer ha met li dir, çok se ven dir.”1 Bu da Al lah’›n ya rat t› ğ› var l›k la r› sev di-ği ni gös te ren bir bafl ka de lil dir.

Pey gam be ri miz de Al lah’›n biz le ri çok sev di ği ni bil dir mifl tir. fiu olay bu nun gü zel bir ör ne ği dir:

“Sev gi li Pey gam be ri miz bir gün ar ka dafl la r› ile otu ru yor du. Bir ka d›n, te lafl için de yan la r›n dan geç ti. Ço cu ğu nu kay bet mifl, onu ar› yor du. Üzün tü için dey di. Bir sü re son ra ay n› ka d› n›n ku ca ğ›n da ço cu ğu ol du ğu hâl de ge ri dön dü ğü nü gör dü ler. Mut lu ol du ğu yü zün den an la fl› l› yor du ve ye ni den bul du ğu ço cu ğu na hiç b› rak ma ya cak m›fl gi bi sev-giy le s›m s› k› sa r›l m›fl t›. Pey gam be ri miz, ar ka dafl la r› na:

— Bu ka d›n ço cu ğu nu ate fle atar m›, di ye sor du.

On lar da:

— Ha y›r at maz. Çün kü ço cu ğu nu çok se vi yor, de di ler. Bu nun üze ri ne Sev gi li Pey gam-be ri miz:

— Unut ma y› n›z ki Yü ce Al lah, kul la r› n› bu ka d› n›n ço cu ğu nu sev di ğin den da ha çok se ver, bu yur du lar.”2

Yüce Al lah ken di si ne ina nan la r›, iyi ve ya rar l› ifl ler ya pan la r› da ha çok se ver. Kur’an-› Ke rim’de Yü ce Al lah flöy le bu yu rur: “…Al lah iyi lik ya pan la r› se ver.”3 Biz ler de Al lah’›n özen le ya rat t› ğ› tüm var l›k la r› ko ru ya rak on la ra sev gi mi zi gös ter me li yiz.

1. Hûd suresi, 90. ayet.2. Buhari, Sahih, Edep, 18.

3. Mâide suresi, 13. ayet.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Al lah’ın ya rat tık la rı nı sev di ği ni gös te ren iki ör nek ve ri niz.

• Al lah’ın ya rat tık la rı nı sev di ği ne işa ret eden isim ler den iki si ni an la mıy la bir lik te söy le yi niz.

• Al lah’ın sev gi si ni ka zan mak için ne ler yap ma lı-yız? Be lir ti niz.

91

Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 6. Sev gi nin, dost luk ve kar deş lik ba kı mın dan öne mi ni ir de ler.

Ko nu: 4. Dost luk ve Kar deş li ğin Te me li Sev gi dir

Sü re: 2 ders saa tiKav ram lar: kar deş, dost.De ğer ler: sev gi, kar deş lik, dost luk, gü ven,

sa mi mi yet.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me, araş tır ma, sos-

yal ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: ör nek olay

in ce le me si, so ru-ce vap, so nuç çı kar ma, tar tış ma, an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, bil gi sa-yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu sorunuz. On la rın “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki dördüncü hazırlık çalışması için ev de yap tık la rı araştırmalarını ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı sağ la yı nız. Siz de 86. sayfadaki ko nu nun ilk pa rag ra fı çer çe ve sin-de kı sa bir gi riş ya pı nız. Böy le ce öğ ren ci le ri ni-zin der se mo ti vas yo nu nu sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri ni ze 86. say fa da ki et kin li-ği yap tı rı nız. Et kin lik te ki metni yan sı tı nız. Öğrencilerinize özel lik le dost ve kar deş kav ram-la rı nı ken di ifa de le ri ile ta nım la ma la rı nı söy le yi-niz. Siz de bu iki kav ram ile il gi li kı sa açık la ma-lar da bu lu nu nuz.

3. Öğ ren ci le ri ni ze “Dost luk ve kar deş li ğin te me li ni çin sev gi dir?” so ru su nu sorunuz. Ve ri-len ce vap la rı tah ta ya not edi niz. Öğ ren ci le rin ver di ği ce vap la rı de ğer len di ri niz.

4. Öğ ren ci le ri niz den 86. say fa da ki diğer paragrafları oku ma la rı nı ve “8. Fotoğraf”ı in ce-le me le ri ni is te yi niz. Say fa da ki bil gi ler le il gi li ola rak on la ra “Dost luk ve kar deş lik ler na sıl ku ru lur?”, “Dost luk ve kar deş lik ni çin bir ih ti-yaç tır?” gi bi so ru lar sorunuz.

5. Öğ ren ci le ri ni ze 87. say fa da ki ilk iki et kin-li ği yap tı rı nız. Et kin liklerde ki şi i ri ve ayeti yan-sı tı nız. Etkinliklerde onların, arkadaş ve dost-larımıza nasıl davranmamız gerektiğine somut örnekler vermelerini ve bunu Kur’an-ı Kerim ayetiyle bütünleştirmelerini sağlayınız.

6. Öğ ren ci le ri niz den 87. say fa da ki pa rag ra-fı oku ma la rı nı ve “9. Fotoğraf”ı in ce le me le ri ni is te yip dü şün ce le ri ni alı nız. Böylece onların dostluk ve kardeşliğin özveri gerektirdiğini; iyi niyet, sevgi ve saygı üzerine kurulması gerekti-ğini fark etmelerini sağlayınız.

7. Öğ ren ci le ri ni zin sev gi, kar deş lik, dost luk ve sa mi mi yet gi bi de ğer le ri iç sel leş ti re bil me le ri ve ko nu yu pe kiş ti re bil me le ri için 87. say fanın sonundaki “Yo rum la ya lım” adlı et kin li ği yap-ma la rı nı sağ la yı nız.

86

4. Dostluk ve Kardeflliğin Temeli Sevgidir

Gün lük ya fla m› m›z da in san la r›n bir bir le ri ne “sev gi li dos tum”, “can kar de flim” gi bi ifa de ler kul lan d›k la r› n› du ya r›z. Ken di miz de çev re miz de ki ba z› kim se ler için ay n› ve ya ben zer ifa de le ri kul la n› r›z. Dostluk ve kardeşlik insanlar için çok önemlidir. Bunun nede-nini öğrenmek için aşağıdaki metni okuyunuz.

Dostluk ve kardeşlik hakkında neler biliyorsunuz?

Dostlarımız, iyi ve kö tü gün de bi zi yal n›z b› rak ma yan, se vinçlerimizi ya da üzün tü-le ri mi zi pay lafl t› ğ› m›z, ken di mi ze ya k›n his set ti ği miz ki fli lerdir. Böyle kişilerle aramızda oluşturduğumuz ilişkiye de dostluk denir.

Ay n› an ne ve ba ba dan olan ki fli ler den bafl ka; bir lik, be ra ber lik, sev gi, say g› ve hofl-gö rü için de yaşayan kişiler de kardeş olarak nitelendirilir. Böyle kişiler arasında oluşan ilişkiye de kardeşlik denir.

Sev gi, in san la r› bir bi ri ne bağ la yan en güç lü duy gu dur. Sev gi ol ma dan ku ru lan bir ilifl ki nin dost luk ve kar defl li ğe dö nüfl me si dü flü nü le-mez. ‹n san lar ara s›n da dost luk ve kar defl li-ğin ku ru la bil me si, in san la r›n bir bir le ri ni kar fl› l›k l› sev me le ri ne bağ l› d›r (8. Fotoğraf). Do la y› s›y la dost luk ve kar defl li ğin te me li sev gi dir.

Dost luk ve kar defl lik biz ler için önem li bir ih ti yaç t›r. ‹n san se vinç ve üzün tü le ri ni ai le si d› fl›n da da pay lafl ma ya ih ti yaç du yar. Do la-

y› s›y la dost la r› m›z ve kar defl le ri miz ken di mi ze en ya k›n his set ti ği miz kiflilerdir. On lar la duy gu la r› m› z›, dü flün ce le ri mi zi, sa hip ol du ğu muz fley le ri se ve rek pay la fl› r›z. So run la r›-m› z› ra hat l›k la an la ta bi lir ve on lar dan yar d›m is te riz.

8. Fotoğraf: Dostluk ve kardeflliğin temelini sevgi oluflturur.

Bü tün Dost la r› ma Te flek kür Edi yo rumÖğretmenimiz dostluk ve kardeşliğin insanlar için önemini araştırmamızı istemişti.

Akşam, babamın getirdiği gazeteyi incelerken bir haber başlığı dikkatimi çekti. Haber, araştırma konumuzla ilgiliydi. Haberi okudum ve okula götürmeye karar verdim. Haber şöyleydi: “Ün lü sa nat ç› F.A. has ta ne den ç›k t›k tan son ra bir ba s›n top-lan t› s› dü zen le di ve ‘Bir çok mutlu günümü pay lafl t› ğ›m dost la r›m, te da vim s› ra s›n da da be ni yal n›z b› rak ma d› lar. Ba na dai ma des tek ol du lar. Has ta l› ğ› m› yen mem de on la r›n ya k›n des tek le ri önem li rol oy na d›. Ba na sağ l›k l› gün le rim de ol du ğu gi bi kö tü gün le rim de de her tür lü des te ği ve renlere çok te flek kür edi yo rum. On lar be nim ger-çek dost la r›m ve kar defl le rim dir.’ de di.”

(Bu kitap için yazılmıştır.)

• Metne göre dostluk ve kardeşliğin önemi nedir? Açıklayınız.

87

Yo rum la ya l›m“Dost, ka ra gün de bel li olur.” ata sö zü nü ar ka dafl la r› n›z la yo rum la y› n›z.

ArkadaflBirbirini yürekten,Sevmeli arkadafllar.fiuna inan›r›m kiHer fley sevmekle bafllar.

Sen sana ne istersen,Dostuna onu iste.‹yiliği emreder,Ayetler, hadisler de.

Ahmet Mahir PEKfiENSevgi Dünyas›, s. 13.

Pay la fla l›m“‹yi lik le kö tü lük bir ol maz. Kö tü lü ğü en gü zel bir fle kil de sav. Bir de ba kar s›n ki

se nin le ara s›n da düfl man l›k bu lu nan kim se san ki s› cak bir dost olu ver mifl tir.”(Fus si let su re si, 34. ayet.)

• Dostluğun kurulmas›nda kötülüğü önleyip iyilik yapman›n önemi nedir? Yukar›daki ayetten hareketle düflüncelerinizi arkadafllar›n›zla paylafl›n›z.

Dost luk ve kar defl li k öz ve ri ge rek tir ir. Dost-la r› m› z›n se vinç ve üzün tü le ri ni pay lafl ma l›, on la ra zor an la r›n da yar d›m c› ol ma ya ça l›fl-ma l› y›z. Dost luk ve kar defl lik le ri mi zi iyi ni yet, sev gi ve gü ven üze ri ne kur ma l›yız. Sev gi ve gü ve ne da ya l› dost luk ların ka l› c› ol du ğu nu unut ma ma l› y›z (9. Fotoğraf). Dost luk ve kar-defl li k top lum sal ba r› fl›n te me li ni olufl tur ur. Bir-bi ri ni se ven ve bir bi ri ne gü ve nen bi rey ler den olu flan top lum lar da bir lik, be ra ber lik, hu zur ve ba r› fl ege men olur. Peygamberimiz insanların birbirlerini sevmelerinin inancın bir gereği olduğunu şöyle belirtir: “İman etmedikçe cen-nete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedikçe de gerçek anlamda iman etmiş olmazsınız.”1

Bu nedenle dost ve kar defl le ri mi zin de ğe ri ni bil me li, on la ra sev gi, hofl gö rü ve an la y›fl la yak lafl ma l› y›z. On la r› k› ra cak söz ve dav ra n›fl lar dan uzak dur ma ya özen gös ter me li yiz.

9. Fotoğraf: Dostluk ve kardeşlikler birbirini seven kişiler arasında kurulur.

• fiiire göre arkadafl ve dostlar›m›za nas›l davranmal›y›z? Belirtiniz.

1. Müslim, Sahih, İman, 93.

92

5. Ünite

GELECEK DERSE HAZIRLIK

İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan-sıt mak için ase tat ve ya slayt ha zır la yı nız/ha zır la-tı nız.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 7. İs lam’da sev gi ve ba rı şın öne-mi ni ör nek le ri ile açık lar.

8. Dost ça ve kar deş çe ya şa ma ya özen gös te rir.Ko nu: 5. İs lam Di ni Dost ça ve Kar deş çe

Ya şa ma yı Öğüt ler• Ünite Değerlendirmesi/Bilgilerimizi ÖlçelimSü re: 4 ders saa tiKav ram lar: ba rış.De ğer ler: sev gi, ba rış, kar deş lik, dost luk.Be ce ri ler: eleş ti rel dü şün me, araş tır ma, sos yal

ka tı lım.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, an la tım, tartışma.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı, Kur’an-ı

Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa yar, pro jek si-yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

Ara di sip lin ler le iliş ki len dir me: Bu üni te nin 8. ka za nı mı Özel Eği tim 10 ve Reh ber lik 4. ko nu-la rıy la iliş ki len di ri lir.

Özel Eği tim: 10. Baş ka la rıy la olum lu iliş ki ler ku rar.

Reh ber lik: 4. İn san la rın fi kir le ri ne, il gi le ri ne ve duy gu la rı na say gı gös te rir.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da-ki so ru lar la belirleyip de ğer len di ri niz:

• Dost ve kardeş ki me de nir? Belirtiniz.• Ni çin dost luk ve kar deş li ğin te me li sev gi dir?

Açıklayınız.• Dost luk ve kar deş li ğin bi rey sel ve top lum sal

ya rar la rı ne ler dir? Sıralayınız.

88

‹s lam, ke li me ola rak ba r›fl, esen lik, gü ven, hu zur ve mut lu luk an lam la r› na ge lir. ‹s lam’›n ama c›, in san la r› dün ya ve ahi ret mut lu lu ğu na ulafl t›r mak, dün ya ya ba r›fl› ve hu zu ru ge tir mek tir. Al lah, Kur’an-› Ke rim’de, “Ey iman eden ler! He pi niz top lu ca ba r›fl ve gü ven li ğe (‹s lam’a) gi rin…”1 bu yu rur.

‹s lam di ni in san la r›n bir bir le ri ni sev me le ri ni ve say ma la r› n› is ter. Ki fli le re, bir bir le ri nin te mel hak ve öz gür lük le ri ne say g› l› ol ma la r› n› öğüt ler. Yalan söylemek, hile yapmak, kin gütmek, iftira etmek gibi dost luk ve kar defl lik ilifl ki le ri ni bo za cak dav ra n›fl la r› ya sak lar. Ak ra ba ve kom flu lar la iyi ge çin me yi, top lum da ki muh taç, kim se siz ve ye tim le ri gö zet-me yi, on la ra iyi lik te bu lun ma y› emreder. Bu nun la il gi li ola rak Yü ce Al lah, “…‹yi lik ve tak va (Al lah’a kar fl› gel mek ten sa k›n ma) üze re yar d›m la fl›n. Ama gü nah ve düfl man l›k üze re yar d›m lafl ma y›n…”2 bu yu rur.

Kur’an-› Ke rim’de, dost ça ve kar defl çe ya fla ma ya en gel olan dav ra n›fl lar “fe sat ve boz gun cu luk” ola rak ni te len di ril ir. Bununla ilgili ayetlerden birinde “…Al lah’›n sa na iyi lik yap t› ğ› gi bi sen de iyi lik yap ve yer yü zün de boz gun cu luk is te me. Çün kü Al lah boz gun-cu la r› sev mez.”3 buyrulur. Bu ne den le, ‹s lam di ni nin te mel il ke le rin den bi ri de ina nan la-r›n kar defl li ği dir. Bu te mel il ke, Kur’an-› Ke rim’de, “Mü min ler an cak kar defl tir ler. Öy ley se kar defl le ri ni zin ara s› n› dü zel tin…”4 flek lin de ifa de edi lir.

Kur’an-› Ke rim’de, mü min le rin bir bir le ri nin dos tu ol du ğu, bir bir le ri ne iyi li ği tav si ye edip kö tü lük ten sa k›n d›r d›k la r› be lir til ir.5 Bu tür buyruklarla dostça ve kardeşçe yaşama konusunda yol gösterilir. İslam dininde em re di len na maz, oruç, hac ve ze kât gi bi iba det-le rin amaçlarından bi ri de in san lar ara s›n da ki dost luk ve kar defl li ği ge lifl tir me ktir.

Pey gam be ri miz de in san la ra sev gi ve say g› ya da ya l› ilifl ki ler kur ma la r› n›, dost ça ve kar defl çe ya fla ma la r› n› öğüt le mifl tir. Bununla ilgili olarak “Bir bi ri niz le il gi yi kes me yin, bir-bi ri ni ze s›rt çe vir me yin, bir bi ri ni ze kin tut ma y›n, ha set et me yin. Ey Al lah’›n kul la r› kar defl olun! Bir Müs lü ma n’›n üç gün den faz la kar de fliy le küs kal ma s› he lal ol maz.”6 buyurmuş-tur. “Bi ri niz ken di si için is te di ği ni Müs lü man kar de fli için de is te me dik çe ger çek an lam da iman et mifl sa y›l maz.” 7 buyurarak dos tu mu zu ken di miz den ay›rt et me memiz gerektiğini vurgulamıştır. Çeşitli konuşmalarında İslam’ın güzel ahlak olduğunu, bu nedenle mü mi-nin bafl ka la r›y la uz la flan, ba r›fl için de dost ça ve kar defl çe ya fla yan ki fli olması gerektiği-ni belirtmiştir. Afla ğ› da ki hadis bu nun gü zel bir ör ne ği dir:

“Bir ar ka da fl› Pey gam be ri mi ze:

— ‹s lam ne dir, di ye so rar.

Pey gam be ri miz:

— ‹s lam, gü zel ah lak t›r, di ye ce vap ve rir.

5. ‹slam Dini Dostça ve Kardeflçe Yaflamay› Öğütler

Dostça ve kardeflçe yaflamak ne demektir?

1. Ba ka ra su re si, 208. ayet.2. Mâi de su re si, 2. ayet.

3. Ka sas su re si, 77. ayet.4. Hu cu rât su re si, 10. ayet.

5. Tevbe suresi, 71. ayet.6. Tirmizi, Sünen, Birr, 24.

7. Buhari, Sahih, ‹man, 7.

NOTLARIM

93

Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu sorunuz. Böy le ce on la rın bu ko nu da ki bil gi se vi ye le ri ni be lir le yi niz.

2. 88. say fa nın ilk pa rag ra fı nı oku ma la rı nı is te-yip öğrencilerinizin dü şün ce le ri ni alı nız. On la ra pa rag ra fa iliş kin “İs lam ke li me ola rak ne an la ma ge lir? İs lam di ni nin ama cı ne dir?” gi bi so ru lar yö nel ti niz. Böy le ce İs lam di ni nin ba rış di ni ol du-ğu nu, dost ça ve kar deş çe ya şa ma yı öğüt le di ği ni fark et ti ri niz. Özel lik le pa rag raf ta ki aye ti yan sı-tıp üze rin de öğ ren ci le ri niz le ko nu şu nuz. Böylece onların, İslam’ın barışa önem verdiğini ve barış dini olduğunu Kur’an’dan örneklerle kavramaları-nı sağlayınız.

3. Öğ ren ci le ri ni zin İs lam di ni nin dost ça ve kar deş çe ya şa ma ya yö ne lik öğüt le ri ni kav ra ma la rı için on la rdan 88. say fa da ki di ğer pa rag raf la rı ve 89. sayfadaki Ve da Hut be si’ne ka dar ki pa rag raf-la rı oku ma la rı nı is te yi niz. Pa rag raf lar da ki ayet ve ha dis le ri tah ta ya yan sı tı nız. Ayet ve ha dis ler le il gi-li açık la ma lar ya pı nız. Öğ ren ci le ri ni ze “Ko nuy la il gi li ayet ve ha dis ler de dost luk ve kar deş lik ifa de eden dav ra nış lar han gi le ri dir?”, “İs lam di ni ne den dost ça ve kar deş çe ya şa ma yı öğüt le mek te dir?” gi bi so ru lar yö nel ti niz. Böy le ce İs lam di ni nin dost ça ve kar deş çe ya şa ma ya yö ne lik öğüt le ri ni, bu nu sağ la mak için ne ler ya pıl ma sı nı em ret ti ği ni ve Pey gam be ri mi zin uy gu la ma la rı nı kav ra ma la-rı nı sağ la yı nız. Özel lik le on la rın, ina nan kim se-nin te mel özel lik le ri ne yo ğun laş ma la rı nı sağ la yıp bun la rın en önem li le rin den bi ri nin de dost ça ve kar deş çe ya şa mak ol du ğu nu an la ma la rı için açık-la ma lar ya pı nız.

4. Öğ ren ci le ri niz den bi ri ne 89. say fa da ki “Ve-da Hut be si”ni oku tu nuz. Öğrencilerinizle Ve da Hut be si’nde ki dost luk ve kar deş li ği sağ la yan tu tum ve dav ra nış la rın ne ler ol du ğu nu be lir le me ye ça lı şı nız. Konuyu “Özel Eği tim”in “Baş ka la rıy la olum lu iliş ki ler ku rar.” kazanımı ile “Reh ber lik”in “İn san la rın fi kir le ri ne, il gi le ri ne ve duy gu la rı na say gı gös te rir.” ka za nım ıyla iliş ki len di ri niz. Der si son pa rag raf tan ha re ket le özet le yi niz.

5. Öğ ren ci le ri ni ze 89. say fa nın sonun da ki “De ğer len di re lim” et kin li ği ni yap tı rı nız. Böylece onların Veda Hutbesi’nin güncel değerini fark etmelerini sağlayınız.

89

Ar ka da fl›:

— Ey Al lah’›n el çi si! Gü zel ah lak ne dir, di ye so rar.

Pey gam be ri miz:

— Sa na da r› lan, se nin le ilifl ki yi ke sen kim sey le ba r›fl man d›r. Sa na ver me ye ne ver-men dir, sa na ezi yet ede ni hofl gö rüp af fet men dir, di ye ce vap ve rir.”1

Pey gam be ri mi zin Mek ke ya k› n›n da ki Ara fat Da ğ›’nda yap t› ğ› son ko nufl ma s›n da ki me saj la r›, ‹s lam di ni nin dost ça ve kar defl çe ya fla ma ya ver di ği öne min bir göstergesidir. Ve da Hut be si ola rak ad lan d› r› lan bu ko nufl ma da Sev gi li Pey gam be ri miz flun la r› söy le-mifl tir:

“…Ey in san lar! Sö zü mü iyi din le yi niz!… Bugün le ri niz na s›l kut sal bir gün, bu ay la r›-n›z na s›l bir kut sal bir ay, bu fleh ri niz (Mek ke) na s›l mü ba rek bir fle hir ise can la r› n›z, mal-la r› n›z, na mus la r› n›z da öy le kut sal d›r. Her tür lü sal d› r› dan ko run mufl tur.

As ha b›m! Mu hak kak Rabb’ini ze ka vu fla cak s› n›z. O da si zi yap t›k la r› n›z dan do la-y› sor gu ya çe ke cek tir. Sa k›n ben den son ra es ki yan l›fl l›k la ra dön me yi niz ve bir bi ri ni zin boy nu nu vur ma y› n›z!

As ha b›m! Ki min ya n›n da bir ema net var sa onu he men sa hi bi ne ver sin… Ne zul me-di niz ne de zul me uğ ra y› n›z.

As ha b›m! Dik kat edi niz. Ca hi li ye dev rin de gü dü len kan da va la r› da ta ma men kal d›-r›l m›fl t›r…

Ey in san lar! Ka d›n la r›n hak la r› n› gö zet me ni zi ve bu hu sus ta Al lah’tan kork ma n› z› tav si ye ede rim… Si zin ka d›n lar üze rin de hak k› n›z, ka d›n la r›n da si zin üze ri niz de hak k› var d›r…

Mü min ler! Sö zü mü iyi din le yi niz ve iyi bel le yi niz. Müs lü man Müs lü man’›n kar de fli dir ve böy le ce bü tün Müs lü man lar kar defl tir ler. Bir Müs lü man’a kar de fli nin ka n› da ma l› da he lal ol maz. Fa kat ma l› n› gö nül hofl lu ğu ile ver mifl se o bafl ka d›r…

Ey in san lar! Rabb’iniz bir dir. Ba ba n›z da bir dir. He pi niz Âdem’in ço cuk la r› s› n›z, Âdem ise top rak tan d›r… k›r m› z› ten li nin si yah üze ri ne, si ya h›n da k›r m› z› ten li üze ri ne bir üs tün lü ğü yok tur. Üs tün lük an cak tak va da, Al lah’a say g› gös te rip buy ruk la r› na uy ma-da d›r…”2

Biz ler de di ni mi zin öğüt le ri ne uya rak çev re miz de ki ler le dost ça ve kar defl çe ya fla ma-ya özen gös ter me li yiz. On la ra sev gi ve say g›y la yak lafl ma l›, kö tü söz ve dav ra n›fl lar dan uzak dur ma l› y›z.

De ğer len di re limPey gam be ri mi zin Ve da Hut be si ’nde verdiği mesajlar› dost luk ve kar defl lik aç› s›n-

dan ar ka dafl la r› n›z la de ğer len di ri niz.

1. Müslim, Sahih, Birr, 67. 2. www.diyanet.gov.tr/turkish/vedahutbesi.asp

NOTLARIM

94

5. Ünite

90

A) Afla ğ› da ki so ru la r›n ce vap la r› n› altlarındaki noktalı yerlere ya z› n›z.

1. Sev me nin ve se vil me nin insanlar için ne den bir ih ti yaç ol du ğu nu açıklayınız.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. Çev re niz de ki in san la ra sev gi ni zi ifa de ettiğiniz sözlerinizden dört örnek veriniz.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3. Sev gi nin bir ni met ol du ğu na ör nek ler ve ri niz.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4. Al lah’›n ya rat t›k la r› n› sev di ği ni gös te ren iki ör nek veriniz.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

5. Sev giy le ya p› lan ifl ler ni çin da ha iyi ve ve rim li olur? Aç›k la y› n›z.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

B) Afla ğ› da ki cüm le ler den doğ ru ola n›n ba fl› na “D”, yan l›fl ola n›n ba fl› na “Y” ya z› n›z.

(…) Ya lan, if ti ra, de di ko du gi bi dav ra n›fl lar dost luk ve kar defl lik bağ la r› n› kuv vet-len di rir.

(…) Sev gi, Al lah ta ra f›n dan in san la ra ve ri len bir ni met tir.

(…) Dost luk ve kar defl li ğin te me lin de gü ven siz lik var d›r.

(…) ‹s lam di ni, in san la r›n sev gi ve ba r›fl or ta m›n da ya fla ma la r› n› amaç lar.

(…) Dost luk ve kar defl lik, top lum sal ba r› fl›n te me li ni olufl tu ran de ğer ler den dir.

Bilgilerimizi Ölçelim

‹nsan›n maddi gereksinimleri yan›nda duygusal gereksinimleri de vard›r. Sevmek ve

sevilmek insan›n duygusal ihtiyaçlar›n›n bafl›nda gelir. ‹nsanlar›n sağl›kl› ve mutlu ola-

bilmesi için sevgi duygusunun beslenmesi gerekir. Beden yiyecek ve içeceklerle, sevgi

de sevmek ve sevilmekle beslenir.

• An ne ci ğim! Se ni se vi yo rum.

• Ba ba c› ğ›m! Ara ba y› te miz le men de sa na yar d›m ede yim.

• Ar ka da fl›m! Ev öde vi mi zi bir lik te ya pa l›m.

• Sev gi li öğ ret me nim! Bu çi çek ler si zin için.

Ör ne ğin; Yü ce Al lah, biz le ri ak›l ve dü flü ne bil me ye te ne ğiy le ya rat m›fl t›r. Ya fla ya-

bil me miz için ha va y› ve su yu var et mifl tir. Çe flit çe flit seb ze le ri, mey ve le ri, hay van la r›

biz le rin ya ra r› na sun mufl tur.

• Yarattıklarını güzel bir şekilde yaratması

• Onlara nimetler vermesi

Çünkü her şeyin başı sevgidir. Fidanı toprağa dikmek yetmez. Onun yaşaması ve

büyümesi için sevgi gerekir. Eğer bir işi severek yaparsak onu en güzel şekilde yapma-

ya çalışırız. Sevgiyle güzel bir biçimde yaptığımız şeyler daha verimli ve faydalı olur.

Y

D

D

D

D

91

C) Afla ğ› da ki so ru lar da doğ ru se çe ne ği bu la rak ifla ret le yi niz.

1. Sev giy le il gi li ola rak afla ğ› da ki ifa de ler den han gi si yan l›fl t›r?

A) Sev gi, bas k› ve zor kul la n› la rak el de edi len bir duy gu dur.

B) Sev gi, in san da ya ra t› l›fl tan var olan bir duy gu dur.

C) Sev gi ol ma dan dost luk ve kar defl lik olufl maz.

D) Sev gi, her yafl ta ih ti yaç du yu lan bir duy gu dur.

2. Afla ğ› da ki ler den han gi si, in san lar ara s›n da sev gi nin olufl ma s› n› en gel le yen dav ra n›fl lar dan bi ri dir?

A) Has ta la r› zi ya ret et mek

B) Ya lan söy le mek

C) Se lam lafl mak

D) ‹n san la ra yar d›m et mek

3. Gü ven ve sa mi mi yet üze ri ne ku ru lan ya k›n ar ka dafl l› ğa ve bağ l› l› ğa ne de nir?

A) İyilik

B) Doğ ru luk

C) Güzellik

D) Dost luk

4. Afla ğ› da ki ler den han gi si in san lar ara s›n da dost luk ve kar defl li ğin ku rul ma s› n› en gel le yen bir tu tum dur?

A) Bir kim se nin yap t› ğ› bir ha ta y› bafl ka bi ri ne an lat mak

B) Bir kim se yi ha ta s› n› dü zelt me si için uyar mak

C) Bir kim se nin ha ta yap ma s› n› ön le mek

D) Bir kim se nin hak s›z l› ğa uğ ra ma s› na en gel ol mak

5. “Rahmân” ve “Rahîm” Allah’ın hangi özelliğini anlatan adlarıdır?

A) Yaratma B) İşitme

C) Sev me D) Görme

NOTLARIM

6. Ders ki ta bının 90 ve 91. say fa la rın da ki “Bil gi le ri mi zi Öl çe lim” bö lü mün de yer alan so ru la rı kul la na rak öğ ren ci le ri ni zi de ğer len di ri-niz. Öğ ren ci le ri ni zi de ğer len dir mek için siz de de ğer len dir me so ru la rı ha zır la ya bi lir si niz. Açık uç lu so ru lar için ve ri len ce vap lar ör nek ni te li-ğin de dir. Öğ ren ci le ri niz den ge len ce vap lar fark lı cüm le ler den olu şa bi lir. Öğ ren ci le ri ni zin ver dik-le ri ce vap la rı kon trol ede rek ek sik ya da yan lış öğ ren me le ri be lir le yi niz. Ge rek li gör dü ğü nüz ka za nım la ra tek rar vur gu ya pı nız.

7. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 95. say fa sın-da ki “Ken di mi De ğer len di ri yo rum For mu”nu ço ğal ta rak öğ ren ci le ri ni ze dol dur tu nuz. Böy le ce on la rın üni te bo yun ca öğ ren dik le ri ni de ğer len dir-me le ri ni sağ la yı nız.

8. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 96. say fa-sın da ki “Sev gi, Dost luk ve Kar deş lik Üni te si” Göz lem For mu’nu dol du ru nuz. Öğ ren ci le ri ni zi “Ge nel Açık la ma lar” bö lü mü nün 22. sayfasında bu lu nan “Göz lem For mu De ğer len dir me Öl çe-ği” ne gö re de ğer len di ri niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğrencilerinizden “Aile ve Din” ünitesinin “Aile Toplumun Temelidir” konusunu okuyarak gelmelerini isteyiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

• İslam dini dostluk ve kardeşliği bozan hangi davranışları yasaklar? Belirtiniz.

• İslam dininin dostça ve kardeşçe yaşamaya yönelik öğütlerinden iki tanesini yazınız.

95

Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik

Kendimi Değerlendiriyorum

“Sevgi, Dostluk ve Kardeşlik” üni te si nin so nun da ne le ri, ne ka dar öğ ren di ği ni zi an la mak için aşa ğı da ki ifadelerin karşısındaki kutucuklardan si zin durumunuza uy gun olanı “X” ile işa ret le yi niz.

J “Evet, bu nu çok iyi ya pa bi li yo rum.”

K “Bu nu kıs men ya pa bi li yo rum.”

L “Ha yır, bu nu ya pa mı yo rum.”

Bunları ÖğrendimEvetJ

KısmenK

HayırL

1. Sev gi kav ra mı nı ta nım la ya bi li rim.

2.Sev me nin ve se vil me nin ni çin bir ih ti yaç ol du ğu nu

açık la ya bi li rim.

3.Sev gi yi ifa de eden söz ve dav ra nış la ra ör nek ler

ve re bi li rim.

4.Ni me tin ne ol du ğu nu ta nım la ya bi lir ve sev gi nin

ne den Al lah’ın bi ze ver di ği bir ni met ol du ğu nu ör nek-ler le açık la ya bi li rim.

5.Al lah’ın ya rat tık la rı nı sev di ği ni gös te ren ör nek ler

ve re bi li rim.

6.Al lah’ın ya rat tık la rı na sev gi si ni ifa de eden isim le rin-

den ör nek ler ve re bi li rim.

7.Dost luk ve kar deş li ğin te me li nin ni çin sev gi ol du ğu nu

açık la ya bi li rim.

8.Gün lük ya şam dan dost luk ve kar deş li ği ifa de eden

söz ve dav ra nış la ra ör nek ler ve re bi li rim.

9.İs lam di ni nin ni çin dost ça ve kar deş çe ya şa ma mı zı

öğüt le di ği ni ayet ve ha dis ler den ör nek ler le açık la ya bi li rim.

10. Dost luk ve kar deş li ğin ba rış la iliş ki si ni ku ra bi li rim.

11.Ata türk’ün dost luk, kar deş lik ve ba rış la il gi li dü şün-

ce le ri ni ör nek ler le açık la ya bi li rim.

12.Sev gi nin, ya ra tıl mış la rın ha yat la rı nı sür dür me de ki

öne mi ni ör nek ler le açık la ya bi li rim.

Ba şa rı lı bir şe kil de ça lış ma ya de vam ede bil mek için “Kıs men” ve “Ha yır” şek lin de işa-ret le di ği niz ko nu la rı tek rar göz den ge çir me li si niz.

96

5. Ünite

1 Se

vmen

in ve

sevil

menin

niçin

bir i

htiya

ç oldu

ğunu

açıkl

ar.

2 Se

vmen

in ve

sevil

menin

bire

ysel

ve to

plums

al ya

rarla

rını s

ıralar

.

3 Se

vgini

n niçi

n bir

nimet

olduğ

unu b

elirti

r.

4 Ku

r’an-

ı Ker

im’de

n Alla

h’ın s

evgis

ini if

ade e

den i

sim ve

sıfa

tların

a örn

ekler

verir

.

5 Se

vgi if

ades

i olan

davr

anışl

ara ö

rnek

ler ve

rir.

6 All

ah’ın

, yar

attıkl

arını

sevd

iğine

dair

örne

kler v

erir.

7 Do

stluk

ve ka

rdeş

liğin

temeli

nin se

vgi o

lduğu

nu sö

yler.

8 Do

stluk

ve ka

rdeş

liğin

barış

ı sağ

lamad

aki r

olünü

örne

klerle

açıkl

ar.

9 İsl

am’da

sevg

i ve b

arışı

n öne

mini

ayet

ve ha

disler

den ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

10

Dostç

a ve k

arde

şçe ya

şama

ya öz

en gö

sterir

.

11

Sevg

inin,

yara

tılmışl

arın

haya

tların

ı sür

dürm

edek

i öne

mini

kavr

ar.

12

İslam

dinin

in, se

vgiyl

e yar

atılan

varlı

kların

yine

sevg

iyle k

orun

up ya

şatılm

asını

öğüt

lediği

ni ay

et

ve ha

disler

den ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

TO

PLAM

“Sev

gi, D

ostlu

k ve

Kar

deşl

ik”

Üni

tesi

Göz

lem

For

mu

Açı

klam

a: B

u fo

rm ö

ğren

cile

rde

kaza

nım

ların

ger

çekl

eşm

e dü

zeyl

erin

i göz

lem

lem

ek a

mac

ıyla

haz

ırlan

mış

tır. V

erile

n ifa

dele

rle il

gili

aşağ

ıdak

i üç

dere

cede

n öğ

renc

inin

dur

umun

a uy

gun

olan

ı, ifa

deni

n ka

rşıs

ında

ki k

utuc

uğa

yazı

nız.

3. H

er z

aman

2. B

azen

1. H

içbi

r zam

an

ÖĞ

RE

NC

İLE

R

ÖL

ÇÜ

TL

ER

ORTALAMA

97

Aile ve Din

1. Ko nu la rı iş le me ye geç me den ön ce öğ ren ci le ri ni ze üni te nin adı nı söy le yi niz. Ko nu lar hak kın da ge nel ola rak ta nı tı cı ni te lik te bil gi ler ve ri niz. Bu üni te nin din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de ki öne mi ve ye riy le il gi li açık la ma lar ya pı nız ve ka za nım la rı ger çek leş tir me le ri du ru mun da ne le ri ba şa ra bi le cek le ri hak kın da on la rı teş vik edip ce sa ret len di-ri niz.

2. Bu üni te de öğ ren ci le re doğ ru dan ve ri le cek de ğer ler; sev gi, say gı, gü ven, ai le bir li ği ne önem ver me, da ya nış-ma, şef kat, pay laş ma, öz ve ri, hoş gö rü, an la yış, so rum-lu luk, du yar lı lık tır. Adı ge çen de ğer le rin han gi ko nu da, han gi et kin lik ler le ve ri le bi le ce ği üni te ka za nım la rı nın iş le-ni şin de be lir til miş tir. De ğer ler öğ ren ci le re il gi li ka za nım-la rın iş len di ği ko nu lar da sı nıf içi ve sı nıf dı şı ya pı la cak et kin lik ler le ve ril me li dir.

3. Bu üni te de öğ ren ci le re ka zan dı rı la cak be ce ri ler; ile-ti şim ve em pa ti, prob lem çöz me dir. Adı ge çen be ce ri le rin han gi ka za nım la rın iş le ni şin de ve ri le bi le ce ği be lir til miş tir. Bu bö lüm ler üze rin de önem le du ra rak öğ ren ci le ri ni zin be ce-ri le ri ka zan ma la rı nı sağ la yı nız.

4. Üni te bo yun ca aşa ğı da ki açık la ma la ra dik kat et me-niz üni te nin ka za nım la rı nın ger çek leş me si açı sın dan önem-li dir:

• Bu üni te de ko nu lar ai le nin öne mi, ai le içi ile ti şim ve İs lam di ni nin ai le ile il gi li öğüt le riy le sı nır lan dı rı-la cak ve öğ ren ci le rin geç miş de ne yim le rin den ya rar la nı la cak tır.

• Bu ünite işlenirken sınıf içinde aile bireylerini kay bet miş ço cuk la rın da ola bi le ce ği dik ka te alı na rak on la rın psi ko lo ji si ni boz ma ya cak bir has sa si yet le yak la şıl ma lı dır.

• 4. kazanım işlenirken Hz. Ali ve Cafer-i Sadık’ın sözlerine de yer verilecektir.• Bu üni te de dinimizin ka dı na, ço cu ğa kar şı şid det, ay rım cı lık ve her tür lü is tis marı yasakladığına vur gu

ya pı lır.• Sı nıf ta ai le içi bo şan ma lar ve fark lı prob lem le re sa hip öğ ren ci ler ol du ğu dai ma dik ka te alı na cak tır.5. Öğ ren ci le ri niz bu üni te nin ka za nım la rı ile il gi li bazı deneyimlere sahip ola bi lir ler. Üni te sü re sin ce

bun lar dan da ya rar la na bi lir si niz: • Ai le nin öne mi ile il gi li bil gi le re sa hip ola bi lir ler.• Mut lu bi rer ai le le ri var dır.• Kar de şle ri ile iyi ge çi ni yor ve ya ge çi ne mi yor lar dır.• An ne ve ba ba la rı nın ken di le ri ni çok sev di ği ni ve her tür lü fe da kâr lı ğa kat lan dık la rı nı gö rü yor ve bi li-

yor lar dır.• Ai le le ri ne yar dım ve kat kı da bu lu nu yor lar dır.• Ai le le rin de çe şit li so rum lu luk la rı var dır.• Ai le le ri için de çe şit li prob lem ler ya şa mış ola bi lir ler.• Ka dın la ra ve ço cuk la ra yö ne lik olum suz tu tum ve dav ra nış la rı gör müş, duy muş ve ya oku muş ola bi lir ler.6. Öğ ren ci le ri ni zin ikin ci dö nem de ha zır la ya cak la rı “pro je gö re vi” bu üni te nin so nun da ve ril miş tir. Öğ ren-

ci le ri ni zin pro je gö re vin den bek le nen be ce ri le ri ger çek leş ti re bil me le ri için ge rek li yön len dir me ve açık la ma la-rı ya pı nız. Öğ ren ci le ri ni zin ha zır la dık la rı pro je gö rev le ri ni öğ ret men kı la vuz ki ta bının “Ek ler” bö lü mün de yer alan “Pro je De ğer len dir me For mu” Ek-4, “Grup De ğer len dir me For mu” Ek-5, “Grup Üye le ri De ğer len dir me For mu” Ek-6 ve “Grup Öz De ğer len dir me For mu” Ek-7’yi kul la na rak de ğer len di ri niz.

97

ÜNİTE SÜRECİNDE

92

ÜN‹ TE M‹ ZE HA ZIR LA NA LIM

1. An ne ve ba ba n› z›n da ha iyi eği tim al ma n›z için ne ler yap t›k la r› n› defterinize listele-yiniz.

2. Kar defl le rin bir bi ri ne kar fl› olan gö rev le ri nin ne ler ol du ğu nu dü flü ne rek def te ri ni ze ya z› n›z.

3. Ai le için de ki yar d›m lafl ma n›n, ai le içi ilifl ki le ri na s›l et ki le di ği ni ai le bü yük le ri niz den öğ re niniz.

4. So run la r› n› z› ai le bi rey le ri niz le bir lik te çöz me ye ça l›fl ma n›n si ze ne ler ka zan d› ra ca ğ› n› araflt›r›n›z.

98

6. Ünite

93

Genellikle aynı ça tı al tın da ya şa yan an ne, ba ba ve ço cuk lar dan olu şan top lu lu ğa “ai le” de nir. Bu ai le şek li ne “çe kir dek ai le” adı ve ri lir. Toplumda değişik aile yapıları vardır. Ba zen bü yük an ne ile bü yük ba ba lar da ço cuk ve to run la rıy la ay nı ai le de ya şar lar. Bu tür ai le le re de “ge niş ai le” de nir. Ba zı ai le ler de, ölüm ya da ay rı lık ne de niy le an ne ve ya ba ba dan bi ri si bu lun ma ya bi lir. Hat ta ba zen an ne ve ba ba dan her iki si de ol ma ya bi lir. Ço cuk lar di ğer bü yük le riy le bir lik te ya da ye tiş tir me yurt la rın da ya şa ya bi lir ler. Ya şa dık-la rı or tam lar da ki in san lar on la rın ai le le ri ni oluş tu rur lar.

Ai le, her ke sin ge rek si nim duy du ğu bir yer dir. Çün kü ye me iç me, gi yim ve ba rın ma gi bi te mel ih ti yaç la rı mız ai le miz ta ra fın dan kar şı la nır. Ko nuş ma yı ve sos yal leş me yi ai le-miz de öğ re ni riz. Ka şık ve ça tal tut mak tan ayak ka bı giy me ye ka dar te mel dav ra nış la rı ora da edi ni riz.

Ai le, bir okul gi bi dir. ‹yi yi ve doğ ru yu ilk önce orada öğ reniriz. Top lum da uyul-ma sı ge re ken gör gü ku ral la rı ko nu sun-da biz le re ör nek lik eden ve bil gi ve ren yi ne ai le miz dir. Yur du mu zu ve ulu su-mu zu sev me yi, ulu sal de ğer le re bağ lı lık duy gu su nu da ön ce lik le ai le de ka za nı-rız. Sev gi, say gı, yar dım laş ma, da ya-nış ma, öz ve ri gi bi gü zel dav ra nış lar hep ai le de öğ re ni lir. Ai le için de ki şi ken di ni gü ven de his se der, mut lu ve hu zur lu olur (1. Fotoğraf).

Ai le, en kü çük toplumsal bi ri mdir. Ai le le rin bir ara ya gel me siy le top lu m olu şur. Ai le-nin te mel ama cı ise sağ lık lı ne sil ler ye tiş ti re rek top lu ma fay da lı bi rey ler ka zan dır mak tır. Ai le ler ne de re ce güç lü ve sağ lam te mel le re da ya nır sa top lum da o de re ce güç lü olur. Bu ne den le ai le top lu mun te me li dir.

Tarihte yaşamış hemen her toplum aile kurumuna önem vermiş, onu korumak ve yaşatmak için gerekli önlemleri almıştır. Çünkü top lum la rın kül tü rel ve eko no mik alanlar da ki ba şa rı sın da ai le nin vaz ge çil mez bir ye ri ve öne mi var dır. Ai le, top lum da ki kül tü rün ol du ğu ka dar eko no mi nin de te mel ta şı dır. Bu nun için ai le nin ko run ma sı, ay nı za man da bü tün bo yut la rıy la top lu mun ko run ma sı demektir. Ai le siz; top lum, eko no mi ve kül tür ol maz. Dev le ti ayak ta tu tan ada let, top lu mu da ayak ta tu tan ai le dir. Na sıl ada le te da yan ma yan bir dev let ayak ta ka la maz sa aile yapısı sağlıklı olmayan bir top lum da ayak ta ka la maz. Ai le, top lu mun tek ve de ğiş mez kay na ğı dır. Aile parçalan-dığında toplum için büyük bir tehlike oluşturur. Dolayısıyla bir toplumun güçlü olması mutlu ve huzurlu ailelerden oluşmasıyla mümkündür.

1. Aile Toplumun Temelidir

Ailenin insanlar için önemi nedir?

1. Fotoğraf: Aile, insan için mutluluk kaynağıdır.

94

Ana ya sa’mızda da ai le nin öne mi vur gu la nır, ai le ye say gı du yul ma sı ve onun ko run-ma sı is te nir. Ana ya sa’mızın 41. mad de sin de, “Ai le, Türk top lu mu nun te me li dir ve eş ler ara sın da eşit li ğe da ya nır. Dev let, ai le nin hu zur ve re fa hı ile özel lik le ana nın ve ço cuk la rın ko run ma sı ve ai le plan la ma sı nın öğ re ti mi ile uy gu lan ma sı nı sağ la mak için ge rek li ted-bir le ri alır, teş ki la tı ku rar.” ifa de si yer alır.

Ata türk de ai le nin öne mini ve ko run ma sı ge rek ti ği ni vur gu la mış tır (2. Fotoğraf). Onun şu söz le ri ai le ha ya tı nın ko run ma sı ve sür dü rül me sinin önemine işaret eder: “Me de ni ye-tin esa sı, iler le me nin ve kuv ve tin te me li ai le ha ya tın da dır. Bu ha yat ta yoz laş ma, mu hak-kak sos yal, eko no mik ve si ya si bo zul ma ya ne den olur…”1

Ai le, top lum için önem li dir. ‹nanç la rı mı zı, de ğer le ri mi zi, örf ve âdet le ri mi zi ilk öğ ren di-ği miz yer ai le dir. Top lu mun de va mı nı ve iler le me si ni sağ la yan bi rey ler ai le de ye ti şir. Bu ne den le ai le nin ko run ma sı ve var lı ğı nı sür dü re bil me si top lu mun ge le ce ği için önem li dir.

2. Fotoğraf: Ata türk’e gö re ai le top lu mun te me li dir, onu ko ru mak ve ya şat mak ge re kir(Yakın arkadaşı Mareşal Fevzi Çakmak’ın kızının düğününde Ankara Halkevinde - Resim ve Heykel Müzesi, 14 Mayıs 1931).

Siz ce ai le ku ru mu nun ko run ma sı için ne le re dik kat edil me li dir? Dü şün ce le ri ni-zi ar ka daş la rı nız la pay la şı nız.

PaylaşalımAilenin önemi hakkındaki düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. Ata türk çü lük, C I, s. 327.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım:1. Ai le nin bi rey ve top lum için öne-mi ni açık lar.

Ko nu: 1. Ai le Top lu mun Te me li dirSü re: 2 ders saa tiKav ram lar: ai le.De ğer ler: sev gi, say gı, gü ven, ai le bir li ği ne

önem ver me, pay laş ma, so rum lu luk.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, prob lem çöz me.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

tar tış ma, so nuç çı kar ma, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı.Ara di sip lin ler le iliş ki len dir me: Bu üni te nin

bi rin ci ka za nı mı, “İn san Hak la rı ve Va tan daş lık 30. ka za nı mıy la iliş ki len di ri lir.

İn san Hak la rı ve Va tan daş lık: 30. Ai le kav ra-mı nın öne mi ni fark eder.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu yönelterek öğrencilerinizin ai le kav ra mı na iliş kin ha zır bu lu nuş luk dü zey le ri ni be lir le me ye ça lı şı nız. Bu kı sım da 93. say fa nın bi rin ci pa rag ra fı na atıf ta bu lu-na rak öğ ren ci le ri ni zin ai le tür le ri ni fark et me le ri ni sağ la yı nız. Özel lik le ba zı ai le ler de, ölüm ya da ay rı-lık ne de niy le an ne ve ya ba ba dan bi ri nin ve ya her iki-si nin bu lun ma yabileceğini düşünerek bu öğ ren ci le ri n ailelerinin, ya şa dık la rı yerlerdeki kişiler ol du ğu na vur gu ya pı nız. Örneğin, yakın akraba yanında kalı-yorsa beraber yaşadıkları akrabalarının; yetiştirme yurdunda kalıyorlarsa oradaki diğer çocuk ve görev-lilerinin onların aileleri oldukları üzerinde durunuz.

2. Öğ ren ci le ri niz den 93. say fa nın son dört pa rag ra fı-nı oku ma la rı nı ve “1. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yip “Ai le nin bi rey ve top lum için öne mi ne dir?” ve “Ai le ni çin top lu mun te me li dir?” gi bi so ru lar yö nel te rek bir tar tış ma or ta mı oluş tu ru nuz. Bu ra da İn san Hak la rı ve Va tan daş lık ara di sip li ni nin “Ai le kav ra mı nın öne mi ni fark eder.” ka za nı mıy la da ko nu yu iliş ki len di ri niz.

3. Öğ ren ci le ri niz den 94. say fa nın ilk pa rag ra fı nı oku ma la rı nı is te yip de va mın da ki so ruyu sorunuz. Ve ri len ce vap la rı tah ta ya not edi niz. Öğ renc ile ri niz le bir lik te or tak bir lis te oluş tu ru nuz.

4. Öğ ren ci le ri ni zden 94. say fa nın ikin ci pa rag-ra fın da ki Ata türk’ün ai le y le il gi li gö rü şü nü oku-ma la rı nı ve “2. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yi niz. Ata türk’ün gö rü şü nü ai le nin ko run ma sı nın öne mi açı sın dan yo rum la ma la rı nı söy le yi niz. Konunun son pa rag rafı çer çe ve sin de der si özet le yi niz.

5. Öğ ren ci le ri ni ze ailenin birey ve toplum için önemini kavramaları için 94. say fa nın so nun da ki “Paylaşalım” adlı et kin li ği yap tı rı nız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Ni çin her kes bir ai le ye ih ti yaç du yar? Be lir ti niz.• Ai le nin ko run ma sı ni çin önem li dir? Açık la yı nız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la na lım” çalışmalarından bi rin ci si ni ha zır la ya rak gel me le-ri ni is te yi niz.

99

Aile ve Din

95

2. Anne ve Babam Benim ‹yiliğimi ‹ster

An ne ba ba lar ço cuk la rın en bü yük yar-dım cı sı ve des tek çi si dir ler. On la rı se ver ve il gi gös te rir ler. Ço cuk la rı nın mut lu luk ve ba şa rı-la rı an ne ve ba ba yı da mut lu eder, se vin di-rir. On lar her za man ço cuk la rı nın iyi li ği ni ve ba şa rı lı ol ma la rı nı is ter ler ve bunun için her tür lü ça ba yı gös te rir ler. Ço cuk la rı nın so run-la rıy la ya kın dan il gi le nir, top lu ma yararlı iyi bi rer in san ol ma la rı için ça lı şır ve öz ve-ri de bu lu nur lar. Ör ne ğin, ço cuk la rı nın has ta ol ma ma la rı için ge re ken özen ve dik ka ti gös-te rir ler. Has ta lan dık la rı za man on la rı dok to ra gö tü rüp mu aye ne et ti rir ler. Ba rın ma, bes len-me, gi yim, eği tim gi bi ih ti yaç la rı nı kar şı lar lar. Ba şa rı lı ol ma la rı için ev ödev le ri ne de yar dım eder ler (1. Resim).

An ne ve ba ba lar bir çok ko nu da ço cuk la rı na gö re da ha tec rü be li ve bil gi li dir ler. On la-rın za rar gör me me le ri ve sı kın tı ya düş me me le ri için her tür lü ça ba yı gös te rir ler. Ço cuk la-rı için ne le rin ya rar lı, ne le rin za rar lı ol du ğu nu bi lir ler. Bun dan do la yı on lar, za man za man ço cuk la rı nı çe şit li teh li ke le re kar şı uya rır lar. On la ra mut lu bir ya şam sür me le ri ve za rar gör me me le ri için öğüt ve rir ler. Ör ne ğin; çev re sin de ki ler le iyi iliş ki ler kur ma la rı nı, bü yük le-ri ne say gı lı ol ma la rı nı söy ler ler. Çocuklarının planlı ve düzenli çalışmalarını isterler. Ya lan söy le me me le ri ni, kim se nin ma lı na za rar ver me me le ri ni, za rar lı alış kan lık lar dan ka çın-ma la rı nı, iyi ah lak lı ve ça lış kan kim se ler le ar ka daş lık et me le ri ni öğüt ler ler.

An ne ba ba mı zın is tek ve öğüt le ri za man za man bi zim ho şu mu za git me ye bi lir ya da zor ge le bi lir. Ör ne ğin; on lar, te le viz yon sey ret mek ve ya top oy na mak ye ri ne ev öde vi mi-zi yap ma mı zı; ki tap, der gi vb.ni oku ma mı zı is te ye bi lir ler. On la rın bu is tek le ri, ilk ba kış ta bi ze zor gel se de as lın da bi zim iyi li ği miz için dir (2. Resim). An ne ve ba ba lar ço cuk la rı nın

iyi bi rer in san ol ma la rı nı is terler. İyi eği tim al ma la rı için her tü rü ça ba yı gös te rir ler.

An ne ba ba nın ço cuk la rı na il gi gös te rmeleri, on la rı gü zel bir şe kil de ye tiş tir me le ri ko nu sun da Pey gam be ri miz şöy le bu yur muş tur: “Ço cuk la rı nı za hoş ça dav ra nın ve on la rı gü zel ter bi ye edin.” 1

An ne ve ba ba mı zın bizim iyi bir in san ola rak ye tiş me mi zi is te dik le ri ni bil me li yiz. On la rın is tek ve öğüt le ri nin bi zim sağ lıklı, mut lu, ba şa rı lı ve iyi bir in san ol ma mı za yö ne lik ol du ğu nu hiç bir za man unut ma ma lı yız. Bun dan do la yı is tek le ri ni ye ri ne ge tir me li, öğüt le ri ni tut ma lı yız.

An ne ba ba lar za man za man ço cuk la rı nı ni çin uya rır lar?

An ne ve ba ba lar ço cuk la rı için hangi öz ve ri ler de bu lu nur lar? Açıklayınız.

2. Resim: An ne ve ba ba lar ço cuk la-rı nın iyi ye tiş me le ri için ça ba gösterirler.

1. Resim: An nem ve ba bam be nim en bü yük des tek çi le rim dir.

Lis te le ye lim, PaylaşalımAi le ni zin si zin iyi li ği niz için ne ler yap tık la rı nı listeleyerek ar ka daş la rı nız la pay la şı nız.

1. ‹bn Mace, Sünen, Edep, 3.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 2. An ne ve ba ba la rın, ço cuk la rı nın iyi li ği ni is te di ği nin far kın da olur.

Ko nu: 2. An ne ve Ba bam Be nim İyi li ği mi İs ter

Sü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: sev gi, say gı, şef kat, öz ve ri, so rum-

lu luk.Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, prob lem çöz-

me.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

sı nıf la ma, so nuç çı kar ma, an la tım, tar tış ma.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı, ha dis

kay nak la rı.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu so rup öğrencilerinizin dü şün ce le ri ni alı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 95. say fa nın ilk üç pa rag ra fı nı oku ma la rı nı ve “1. Resim” ile “2. Resim”i in ce le me le ri ni is te yi niz. Bir kaç öğ ren-ci ni zin ko nuy la ile il gi li dü şün ce le ri ni alı nız. Ko nu yu kav ra ma la rı için öğrencilerinize “An ne ve ba ba lar ço cuk la rı nın iyi li ği ni ni çin is ter ler?” ve so ru lo go sun da ki “An ne ve ba ba lar ço cuk lar için han gi öz ve ri ler de bu lu nur lar?” so ru larını sorarak bir tar tış ma or ta mı oluş tu ru nuz. Ve ri len ce vap la rı tah ta ya not edi niz ve tar tış ma so nu cu-nu kı sa ca de ğer len di ri niz.

3. 95. say fa nın dördüncü pa rag ra fın da ki Pey gam be ri mi zin ko nuy la il gi li ha di si ni tah-ta ya yazıp öğ ren ci le ri ni ze ne dü şün dük le ri ni so ru nuz. An ne ve ba ba la rın ço cuk la rı nı iyi bir şe kil de ye tiş tir mek is te dik le ri ne iliş kin ce vap-lar ver me le ri ve ko nu yu İs la mın öğüt le riy le iliş ki len dir me le ri için on la rı yön len di ri niz. Bu aşa ma da öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi ze Ha zır la-na lım” bölümündeki bi rin ci hazırlık ça lış ması için ev de yap tık la rı araş tır ma lar ından ya rar lan-ma la rı nı sağ la yı nız. Son paragraf çerçevesinde konuyu özetleyiniz.

4. Öğrencilerinize 95. sayfanın sonundaki “Listeleyelim, Paylaşalım” adlı etkinliği yaptırınız. Etkinlikte onlardan anne ve babanın çocukların yetişmesindeki önemini kavratacak somut örnekler bulmalarını söyleyiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• An ne ve ba ba la rın za man za man ço cuk la rı-nı uyar ma la rı nın se be bi ne dir? Be lir ti niz.

• An ne ve ba ba lar ço cuk la rı nın iyi ye tiş me si için ne ler ya par lar? Be lir ti niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri ni ze “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan ikin ci si ni ya pa rak gel me le ri ni söy le yi niz.

NOTLARIM

100

6. Ünite

97

Ya za lımAşa ğı da ki şe ma da boş bı ra kı lan yer le ri kar deş le ri niz le iliş ki le ri ni zi dik ka te ala rak

dol du ru nuz.Ben

Kar deş le ri meev ödev le rin de yar-

dım cı olu rum.

............................................ ............................................

............................................

............................................

Top lu mun te me li ai le dir. Ai le nin te me li de şu üç esa sa da ya nır: Kar şı lık lı sev gi, say gı ve yar dım laş ma.1 Sev gi, ai le nin hu zur ve de va mı nı sağ la yan önem li de ğer ler den bi ri dir. Sev gi siz bir ai le ku ru muş bir da la ben zer. Sev gi, ai le yi ayak ta tu tan, hu zur ve mut lu lu ğu sağ la yan en önem li duy gu dur. An cak ai le nin mut lu, hu zur lu ve de vam lı ol ma sın da sev gi ka dar say gı nın da önem li bir ye ri var dır. Say gı lı ol mak sev gi nin bir ge re ği dir. Bu ne den le tüm ai le bi rey le ri ne kar şı say gı lı ol ma lı yız. Ai le de hem bü yük le re hem de kü çük le re say gı gös ter me li yiz. Ör ne ğin; kar deş le ri mi zin, an ne ve ba ba mı zın oda la rı na izin al ma dan gir me-me li yiz. On lar dan ha ber siz eş ya la rı nı kul lan ma ma lı yız. Özel eş ya la rı na as la do kun ma-ma lı yız. Bü yük ler le ko nu şur ken dik kat li ol ma lı yız. On la rı in ci te cek söz ve dav ra nış lar dan ka çın ma lı yız. On la ra kar şı dai ma tat lı dil li ve gü ler yüz lü ol ma lı yız. Bir so run la kar şı laş tı-ğı mız da da ha tec rü be li ol duk la rın dan on la rın gö rüş le ri ni al ma lı yız. Bü tün bun lar, on la ra duy du ğu muz say gı yı gös te rir.

Bir ara da ya şa yan ai le bi rey le ri, ha yat la rı nı sür dü rür ken bir bir le ri ne yar dım cı olur. Yar dım-laş ma nın te me li de say gı ve sev giye daya-nır. Ai le or ta mın da, her ke sin ya pa bi le ce ği ba zı işler var dır. Ör ne ğin, an ne ve ba ba mız bir iş le uğ ra şır ken kü çük kar de şi miz le il gi le ne bi li riz. Evin te miz tu tul ma sı ko nu sun da ki ti tiz li ği miz, an ne ve ba ba mı za yar dım sa yı lır. Ge rek ti ğin de bak ka la gi dip bir şey ler al ma mız on la ra des tek ol mak tır. Öte yan dan, sof ra nın ku rul ma sın da ve kal dı rıl-ma sın da ai le mi ze yar dım cı ola bi li riz (5. Resim).

4. Ailemizde Birbirimize Saygı Gösterir, Yardım Ederiz

An ne ve ba ba nı zın söy le dik le ri ni zi din le me si ve dü şün ce le ri ni ze de ğer ver-me si si zi na sıl et ki ler?

5. Resim: Ai le miz de bir bi ri mi ze yar dım et me li yiz.1. Sözler Hazinesi, s. 21.

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 3. Kar deş le riy le iyi ge çin me ye is tek li olur.

Ko nu: 3. Kar deş le rim le İyi Ge çi ni rimSü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: sev gi, say gı, ai le bir li ği ne önem

ver me, da ya nış ma, pay laş ma, hoş gö rü, an la yış, so rum luk.

Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, prob lem çöz-me.

Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap, so nuç çı kar ma, an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı.

İŞLENİŞ

1. Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü-mün de ki so ru yu so rup gö rüş le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı söy le yi niz.

2. Öğ ren ci le ri niz den 96. say fa da ki ko nuy la il gi li pa rag raf la rı oku ma la rı nı; “3. Resim” ve “4. Resim”i in ce le me le ri ni is te yi niz. Ar dın dan on la ra “Kar deş le ri miz le ni çin iyi ge çin me li yiz?” so ru su nu yö nel tip de ne yim le rin den ha re ket le ce vap lan dır ma la rı nı is te yi niz. On la ra, ko nuş ma-la rın da kar deş le riy le iliş ki le rin de ne le re dik kat et me le ri ge rek ti ği ne yo ğun laş ma la rı nı sağ la yı cı so ru lar yö nel ti niz. Bu aşa ma da on la rın “Üni te-mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki ikin ci hazırlık çalışması için ev de yap tık la rı araştırmalarından ya rar lan ma la rı nı sağ la yı nız.

3. Öğ ren ci le ri ni zin ko nu yu pe kiş tir me le ri, sev gi, ai le bir li ği ne önem ver me, pay laş ma gi bi de ğer le ri ka za na bil me le ri, ile ti şim ve em pa ti ile prob lem çöz me be ce ri le ri ni ge liş ti re bil me le ri için on la ra 97. say fa da ki “Ya za lım” adlı et kin-li ği yap tı rı nız.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Kar deş le ri miz le iliş ki le ri miz de ne le re dik-kat et me li yiz? Be lir ti niz.

• Kar deş le rin bir bi riy le iyi ge çin me le ri ai le mut lu lu ğu na na sıl kat kı sağ lar? Açık la yı nız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rın dan üçün cü sü nü evde ha zır la ya rak gel me le ri ni is te yi niz.

96

Bir ai le için de, aynı an ne ba ba nın sev gi ve şefka tiyle yetişen kar deş ler ara sın da çok güçlü bir bağ var dır. Böy le bir ba ğı baş ka in san lar la kur mak zor dur. Bu ne den le, an ne ve ba ba mız dan son ra bi ze en ya kın ki şi ler kar deş le ri miz dir. On lar la ay nı evi, sof-ra yı, se vinç ve üzün tü le ri mi zi pay la şı rız.

Ai le de sev gi ve say gı nın yer leş me si, ai le bi rey le ri nin bir bi riy le iyi ge çin me le ri ne bağ lı dır. Kar deş ler ara sın da ki sev gi, say gı, yar dım laş ma ve da ya nış ma; ai le nin birliği, be ra ber li ği, hu zu ru ve de vam lı lı ğı için önem li dir. Kar deş le rin bir bi riy le iyi ge çin me le ri ai le nin mut lu lu ğu na katkı sağ lar. Sağ lık lı top lum lar bireyleri iyi ge çi nen, hu zur lu ve mut lu ai le ler den olu şur.

Ay nı an ne ba ba dan olmalarına, ay nı or tam da ye tiş me le ri ne rağ men kar deş le-rin il gi ve be ğe ni le ri farklılıklar gösterebilir. Ör ne ğin, kar deş le r den bi ri mü zik di ğe ri spor programları izlemekten hoş la na bi lir. Bu yüz den kar deş ler ara sın da an laş maz lık çı ka bi lir. Kar deş ler bu gi bi so run la rı konuşarak an la yış için de çöz me ye ça lış malıdırlar. Kü çük ler ağa bey ve ab la la rı nı say ma lı, ağa bey ve ab la lar da kü çük kar deş le ri ni sev me li ve ko ru-ma lı dır lar.

Kar deş le ri miz le iliş ki le ri miz de dü rüst ve iç ten ol ma lı yız. On la ra iyi dav ran ma lı, iş le-ri miz de yar dım laş ma lı yız (3. Resim). Kar deş le ri mi zi kıs kan ma ma lı, söz ve dav ra nış la rı-mız da ka ba ve kı rı cı ol ma ma lı yız. Se vinç le ri mi zi ve üzün tü le ri mi zi on lar la pay laş ma lı yız (4. Resim). Kar deş le ri miz ara sın da en kü çük bir kır gın lı ğa bi le yer ver me me li, böy le bir du rum söz ko nu su olur sa bir bi ri miz den özür di le me li yiz. Za man za man eş ya la rı mı zı kar deş le ri miz le pay laş ma lı, el bir li ğiy le zor luk la rın üs te sin den gel me nin da ha ko lay ola-ca ğı nı unut ma ma lı yız. Ai le mi zin mut lu lu ğu nu sağ la yan önem li un sur lar dan bi ri nin de kar deş le ri miz le iyi ge çin mek ol du ğu nu bil me li yiz.

3. Kardeşlerimle ‹yi Geçinirim

Ai le de kar deş le rin bir bi ri ne sev gi ve say gıy la dav ran ma sı ne den önem li dir?

4. Resim: Kardeşler sevinçlerini paylaşmalıdırlar.3. Resim: Kar deş le ri miz e derslerinde yar dım cı ol ma lı yız.

101

Aile ve Din

KAZANIMLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım: 4. Ai le de ki sev gi, say gı ve yar dım-laş ma nın ai le mut lu luğun da ki öne mi ni açıklar.

Ko nu: 4. Ai le miz de Bir bi ri mi ze Say gı Gös-te rir, Yar dım Ede riz

Sü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: sev gi, say gı, ai le bir li ği ne önem

ver me, da ya nış ma, pay laş ma, öz ve ri, hoş gö rü, an la yış, so rum lu luk, du yar lı lık.

Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, prob lem çöz me.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, tar tış ma, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu so rup öğrencilerinizden gö rüş le ri ni ar ka daş la rıy-la pay laş ma la rı nı is te yi niz.

2. Öğ ren ci le ri niz den 97. say fa da ki ko nu nun bi rin ci pa rag ra fı nı ok uma la rı nı is te yi niz. Ar dın-dan “Ai le miz de bir bi ri mi ze ni çin say gı gös ter-me li yiz?” so ru su nu so rup bir tar tış ma or ta mı oluş tu ra rak gö rüş le ri ni açık la ma la rı nı sağ la yı-nız.

3. Öğ ren ci le ri niz den bir ka çı nın “Üni te mi-ze Ha zır la na lım” bölümündeki üçün cü hazırlık çalışması için ev de yap tık la rı araştırmaları ar ka-daş la rıy la pay laş ma la rı nı sağ la yı nız. Böy le ce on la rın ai le için de ki yar dım laş ma nın ai le içi iliş ki le ri na sıl et ki le di ği ni ve ai le nin mut lu lu-ğun da ki öne mi ni fark et me le ri ne or tam ha zır la-yı nız. Ar dın dan 97. say fa nın son ve 98. say fa nın ilk iki pa rag ra fını oku ma la rı nı; “5. Resim” ile “3. Fotoğraf ”ı in ce le me le ri ni is te yip dü şünce-le ri ni alı nız. Son pa rag raf çer çe ve sin de ko nu yu özet le yi niz.

4. Öğ ren ci le ri ni zin ka za nı mı pe kiş ti re bil me-le ri pay laş ma, öz ve ri, da ya nış ma gi bi de ğer le ri iç sel leş ti re bil me le ri ve prob lem çöz me be ce ri-si ni ka za na bil me le ri için on la ra 98. say fa da ki “Değerlendirelim” ve “Ni çin Önem li?” adlı et kin-li kleri yap tı rı nız.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

Öğ ren ci le ri niz den “Üni te mi ze Ha zır la na lım” ça lış ma la rı nın dör dün cü sü nü ev de ya pa rak gel-me le ri ni is te yi niz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Aile bireylerinin birbirlerine saygı gösterip yardım etmeleri ailenin mutluluğuna nasıl katkı sağlar? Açıklayınız.

• Aile bireyleri birbirlerine hangi konularda yardımcı olabilirler? Belirtiniz.

98

Niçin Önemli?Ai le miz de sev gi, say gı ve yar dım laş ma ol ma sı niçin önemlidir? Dü şün ce le ri ni zi

ar ka daş la rı nız la paylaşınız.

Değerlendirelim“Bir elin ne si var, iki elin se si var.” ata sö zü nü ai le için de yar dım laş ma nın öne mi

açı sın dan ar ka daş la rı nız la de ğer len di ri niz.

Biz ler de ai le miz de bir bi ri mi ze say gı gös ter me li ve yar dım cı ol ma lı yız. An ne ba ba-mı zın ver di ği gö rev le ri ek sik siz ve za ma nın da yap ma lı yız. Söz le ri ni din le me li, öğüt le ri ni tut ma lı yız. Ai le için de ki so rum lu luk la rı mı zı ye ri ne ge tir me li yiz. Böylece ai le mi zin mut-luluğuna katkıda bulunmuş oluruz.

Aile içinde an ne ve ba ba mız bi ze her ko nu da yar dım cı olur. Ev ödev le ri mi zi ya par ken ve ders le ri-mi ze ça lı şır ken on la rın yar dım la rı nı alı rız (3. Fotoğraf). On la rın uya rı ve öğüt le ri, bi zim için önem li bir des-tek tir. Ai le de, an ne ve ba ba mız hemen her konuda bir bir le ri ne de yar dım cı olur lar. Ai le de kar deş ler de yar dım la şır lar. Ör ne ğin; ev ödevlerini yapmada, odalarını temizlemede birbirlerine yardım ederler.

İslam dini, sağlıklı aileler ve toplumlar oluştura-rak mutlu olmamızı ister. Bu nedenle aile bireylerini sevip saymamızı ve onlarla yardımlaşmamızı öğütler. Bununla ilgili olarak Kur’an’da şöyle buyrulur: “Allah’a ibadet edin... Ana babaya, akrabaya... iyi davranın...” 1 Peygamberimiz de birçok hadisinde aile bireylerinin birbirlerini sevip saymalarını ve birbirleriyle yardımlaş-malarını öğütlemiştir. Örneğin o, iyi davranılmaya en çok kimin layık olduğu sorusuna cevap olarak “Annen, annen, annen, sonra baban, sonra sırasıyla yakın akrabalarındır.”2 buyur-muştur. İslam bilginleri de ailenin mutluluğu için sevgi, saygı ve yardımlaşmanın önemli oldu-ğunu belirtmişlerdir. Hz. Ali bu konuda şöyle demiştir: “Babanı dinlersen sen de oğlundan seni dinlemesini ve sana saygı göstermesini bekleyebilirsin.” 3 İslam bilginlerinden Cafer-i Sadık da şöyle demiştir: “Babanıza iyilik edin ki çocuklarınız da size iyilik etsinler.” 4

1. Nisâ suresi, 36. ayet.2. Nesâî, Sünen, Edep, 27.3. Hz. Ali’nin Erdemleri, s. 23.4. Muhyiddin İbn Arabi, Mişkatül Envar, s. 162.

3. Fotoğraf: Ders çalışırken aile büyük-lerimizden yardım alırız.

NOTLARIM

102

6. Ünite

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 5. Ai le için de ken di so rum lu-luk la rı nı ye ri ne ge tir me ye is tek li olur.

6. Ai le bi rey le ri nin bir bir le ri ni an la ma la rı nın öne mi ni açıklar.

7. So run la rı nı ai le bi rey le ri ile bir lik te çöz er.Ko nu: 5. Ai le miz de Bir bi ri mi zi An la ma lı-

yız ve So run la rı mı zı Bir lik te Çöz me li yizSü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: gü ven, ai le bir li ği ne önem ver me,

da ya nış ma, pay laş ma, hoş gö rü, an la yış, so rum lu-luk, du yar lı lık.

Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, prob lem çöz-me.

Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap, ör nek olay in ce le me si, ör nek ver me, prob lem çöz-me, dra ma, an la tım.

Kay nak, araç ve ge reç ler: ders kitabı.Ara di sip lin ler le iliş ki len dir me: Bu üni te nin

5. ka za nı mıy la “İn san Hak la rı ve Va tan daş lık” 14. kazanımı iliş ki len di ri lir.

İn san Hak la rı ve Va tan daş lık:14. So rum lu-luk la rı nı ev de ve okul da ye ri ne ge ti rir.

İŞLENİŞ

1. “Ön ce Dü şü ne lim” bö lü mün de ki so ru yu sorup ai le bi rey le ri nin bir bir le ri ni an la ma la rı nın ni çin önem li ol du ğu na iliş kin öğrencilerinizin fi kir le ri ni alı nız. Böy le ce on la rın, ko nu yu an la-ma ya ha zır hâ le gel me le ri ni ve ko nuy la il gi li far kın da lık oluş tur ma la rı nı sağ la yı nız.

2. Öğ ren ci le ri niz den 99. say fa nın bi rin ci pa rag ra fı nı oku ma la rı nı ve “4. Fotoğraf ”ı in ce-le me le ri ni is te yi niz ve bir kaç öğ ren ci niz den de ğer len dir me le ri ni alı nız. Bu ra da on la rın ai le de za man za man prob lem ler le kar şı la şa bi le cek le ri-ni fark et me le ri ni an cak bun la rın aşı la bi le ce ği ni an la ma la rı nı sağ la yı nız.

3. Öğ ren ci le ri niz den ko nu nun ikin ci ve üçün cü pa rag raf la rı nı oku ma la rı nı is te yi niz. Ar dın dan onlara, ai le bi rey le ri nin bir bir le ri ni an la ma la rının ni çin önem li ol du ğu na iliş kin ye ni fi kir le ri olup ol ma dı ğı nı so ru nuz. Ko nuş ma la-rın da özel lik le on la rın hoş gö rü üze rin de yo ğun-laş ma la rı nı sağ la yı nız.

4. Öğ ren ci le ri ni ze ai le için de han gi prob lem-ler le kar şı laş tık la rı nı so ru nuz. Ar dın dan “Der di-ni söy le me yen der man bu la maz.” ata sö zün den ne an la dık la rı nı so rup dü şün ce le ri ni alı nız. 99. say fa nın son pa rag ra fın dan ha re ket le ai le içi prob lem le rin kar şı lık lı an la yış ve hoş gö rü içe ri-sin de çö zü mü nün öne mi ne de ği ni niz.

5. Öğ ren ci le ri ni ze 100. say fa nın ba şın da ki et kin li ği yap tı rı nız. Böylece onların, karşılaştık-

ları problemlerin üstesinden gelmede ailenin önemi-ni fark etmelerini sağlayınız.

6. Öğ ren ci le ri niz den 100. say fa nın ilk iki pa rag-ra fı nı oku ma la rı nı ve “6. Resim”i in ce le me le ri ni is te yip dü şün ce le ri ni alı nız. Ar dın dan “Ai le sev giy le ku ru lur, say gıy la yü rü tü lür.” sö zü nü tah ta ya yazınız. Öğ ren ci le ri niz den bu söz ile il gi li dü şün ce le ri ni ar ka daş la rıy la pay laş ma la rı nı is te yi niz. Bu il ke nin göz ar dı edil me si nin ai le de ne gi bi olum suz so nuç lar do ğu ra ca ğı nı kav ra ma la rı nı sağ la yı cı bir açık la ma ya pı nız. Bu et kin lik te öğ ren ci le ri ni zin “Üni te mi ze Ha zır la na lım” bölümündeki dör dün cü hazırlık ça lış-ması için ev de yap tık la rı araş tır ma lar dan da ya rar-lan ma la rı nı sağ la yı nız.

7. Öğ ren ci le ri ni ze 100. sayfadaki ko nu nun son pa rag ra fı nı oku tup “Ni çin ai le dı şın da ki so run la rı mı-zı da ai le bi rey le ri ile çöz me li yiz?” so ru su nu yö nel-ti niz. Böy le ce öğ ren ci le ri ni zin her tür lü so run la rı nı ai le bi rey le riy le pay laş ma la rı ve çö züm ara yış la rı na gir me le ri ge rek ti ği ni kav ra ma la rı nı sağ la yı nız.

8. Öğ ren ci le ri ni zin ko nu yu pe kiş tir me le ri, ai le bir li ği ne önem ver me, so rum lu luk, gü ven ve du yar-lı lık gi bi de ğer le ri iç sel leş ti re bil me le ri, ile ti şim ve em pa ti ile prob lem çöz me be ce ri le ri ni ka za na bil-me le ri için on la ra 100. say fanın sonundaki “Dra ma Ya palım” adlı etkinliği yap tı rı nız.

99

5. Ailemizde Birbirimizi Anlamalıyız ve Sorunlarımızı Birlikte Çözmeliyiz

Ai le or ta mın da iliş ki le ri mi zi sev gi ve say gı çer çe ve sin de yü rü tü yor ola bi li riz. Fa kat bu, ba zı kü çük tar tış ma la rın ol ma ya ca ğı an la mı na gel-mez. Ör ne ğin, kar deş ler den bi ri sı na vı na ha zır la-nır ken di ğe ri te le viz yo nu aç mak is te ye bi lir. Ay nı oda da hem te le viz yo nun iz len me si hem de ders ça lı şıl ma sı el bet te çok zor dur. Gü zel bir haf ta so nu bi ri miz pik ni ğe git me yi plan lar ken di ğer le ri ak ra-ba zi ya re ti ne git mek is te ye bi lir ler. Böy le du rum-lar la her za man kar şı la şa bi li riz. Ai le de hu zur ve mut lu lu ğun sağ lan ma sın da aile bireylerinin kar şı lık lı an la yışı çok önem li dir. Ai le, hu zur ve mut lu luk or ta mın da güç lü ve sağ lık lı olur (4. Fotoğraf). Bu or ta mın oluş ma sın da ai le de-ki her ke sin kat kı sı ve so rum lu lu ğu var dır. Çün kü, hu zur suz luk la rın ne de ni, an la şıl ma mak ve ya an la ya ma mak tır. O hâlde birbirimizin isteklerine saygı göstermeliyiz.

Ai le bi rey le ri miz her za man ay nı du rum da ol ma ya bi lir ler. Ailemizden biri bazen yorgun ya da hasta olabilir. Böyle durumda o, daha duygusal ve alıngan olur. Diğer zamanlardakinden farklı davranabilir. Bu durumlarda ai le bi rey le ri olarak bir bir imizi iç ten lik le ve dik kat le din le me li ve an la ma ya ça lış ma lı yız. Kar şı mız da ki ki şi nin du ru mun-dan ha ber dar olmalı ve ona gö re dav ra nmalıyız. Se vinç li ve üzün tü lü an la rın da on la ra da ha an la yış lı olmaya çalışmalıyız. Ör ne ğin, kar de şi miz do ğum gü nün de ar ka daş la rıy-la eğ le nir ken yük sek ses le mü zik din li yor ola bi lir. An ne miz ve ba ba mız iş ten yor gun ve si nir li dö ne bi lir. Böy le du rum lar da on la ra an la yış gös te rmeliyiz. ‹s tek ve ih ti yaç la rı mı zı ai le mi ze söy ler ken on la rın için de bu lun du ğu eko no mik ko şul la rı dik ka te almalıyız.

‹n san lar, bir bir le ri ni din le di ği sü re ce da ha iyi ge çi nir ler. Böy le ce da ha hu zur lu ve mut lu olur lar. Bu ne den le bir lik te ya şa ma nın ge rek le ri ne uy ma lı ve so rum lu luk la rı mı zı bil me li yiz. Aile içinde ken di bil di ği miz ve is te di ği miz gi bi ya şa ya ma yız. Bir lik te ya şa dı-ğı mız ki şi le rin de hak la rı na say gı lı ol ma lı ve on la rı an la ma ya ça lış ma lı yız. Olay la ra yal-nız ca ken di açı mız dan bak ma dan “Aca ba ben ol sam ne ya par dım?” di ye dü şün me li yiz. Ken di mi zi kar şı mız da ki nin ye ri ne ko ya rak onu an la ma ya ça lış ma lı yız. Ai le için de her za man bir bi ri mi ze an la yış la yak laş ma lı yız. An la yış lı in san lar kü çük ku sur la rı bü yüt mez-ler. Her şe ye öf ke len mez ler. ‹n san la rın ha ta la rı nı kı rı cı ol ma dan söy ler ler. Bü tün bun la ra dik kat eder sek ai le miz de hu zur ve mut lu luk olur.

Ai le bi rey le ri nin bir bi ri ni dinlemesi, so run la rı nı bir-lik te çöz me le rine basamak olur. Ai le içi so run la rın bir-lik te çö zü mü ai le nin hu zur ve mut lu lu ğu nu sağ lar.

Aile bireylerinin birbirlerini anlamaları niçin önemlidir?

“Der di ni söy le me yen der man bu la maz.” ata sö-züy le ne an la tıl mak ta dır? Açıklayınız.

4. Fotoğraf: Aile, huzurun ve mutluluğun temelidir.

103

Aile ve Din

100

Ai le de an ne, ba ba ve ço cuk lar ara-sın da ki so run la rın çö zü mün de ilk yapılması gereken, kar şı lık lı ih ti yaç la rı be lir le mek ve önem de re ce si ne gö re sı ra la mak tır (6. Resim). Ai le bi rey le ri nin ih ti yaç la rı nı bir lik te de ğer len-dir me si, kar şı lık lı say gı ve an la yı şın ge re ği dir.

Her ai le de kü çük ya da bü yük ba zı so run lar ola bi lir. Ai le bi rey le ri bir lik te ve kar-şı lık lı an la yış için de bu so run la rı nı çöz me ye ça lış ma lı dır lar. Bu konuda ai le bi rey le ri nin her bi ri ne ba zı gö rev ler düş mek te dir. So ru nu gör mez den gel mek, bir bi ri ni din le me den suç la mak, ön yar gı lı dav ran mak, so ru nun kay na ğı nı göz ar dı et mek gi bi dav ra nış lar la olum lu bir so nu ca ula şı la maz. Ba zen çö züm ko nu sun da uz man ki şi ve ku ru luş lar dan yar dım alın ma sı da ge re ke bi lir. Ai le içindeki tüm so run lar, de mok ra tik bir an la yış la çö züm len me li dir. “Ai le sev giy le ku ru lur, say gıy la yü rü tü lür.” il ke si asla unu tul ma ma lı dır.

Ai le so run la rı mı zı bir lik te çöz me li yiz. Ön ce lik le duy gu ve dü şün ce le ri mi zi ai le bi rey le ri miz le pay laş ma lı yız. On la rın gö rüş le ri ni al mak doğ ru dav ra nış lar da bu lun ma-mı zı, çı ka bi le cek so run la rın ön len me si ni sağ la ya cak tır. Tek ba şı mı za çö ze me ye ce ği miz so run la rı mı zı ai le miz le ko lay ca çö ze bi li riz. Bu nun için so run la rı mı zı ai le mi ze an lat ma lı-yız. Ai le mizin mut lu lu ğu, de vam lı lı ğı, sağ lık ve hu zu ru için birbirimizi din le me li, an la ma lı ve so run la rı mızı bir lik te çöz me ye ça lış ma lı yız.

6. Resim: Sorunlarımızı ailemizle birlikte çözeriz.

Drama YapalımArkadaşlarınızla birlikte aile içinde ortaya çıkabilecek bir sorun ve sorunun çözü-

münü belirleyiniz. Görev paylaşımı yaparak konuyu oyunlaştırınız.

Sorunlar n z “Aile Toplant lar ” Yaparak Çözün

Evde ki mi za man ger gin bir or tam olu a bi lir. Ço cuk lar her za man

ken di de dik le ri nin ol ma s n is te ye bi lir ler. Ör ne in; is te dik le ri za man ders ça l mak, te le viz yon sey ret mek, ar ka da la r y la oy na-mak ar zu sun da d r lar. Her han gi bir e ya n n he men al n ma s n is te yip de al n ma d za man huy suz luk ya pa bi lir ler. Kar de le-riy le oda pay la m , ev de ki e ya la r n kul-la n m gi bi ko nu lar da tar t a bi lir ler.

Aile için de or ta ya ç kan so run lar ai le top-lan t la r ile a la bi lir. Ai le top lan t la r , an ne ba ba ve ço cuk la r n önem li ka rar la r al r ken di er ai le üye le ri ne bil gi ver dik le ri ve ya gö rü le ri ni al d k la r or tam lar ola rak bi li nir. Bu yö nüy le ai le top lan t la r önem li dir ve bel li ara l k lar la ya p l ma l d r. Çün kü ai le top-lan t la r n da ai le nin im kân la r çer çe ve sin de or tak çö züm ler bu lu na bi lir. Ai le de her kes ken di si ne önem ve ril di i ni gö rür ve ya p l-ma s ge re ken ler bir lik te ka rar la t r la bi lir.

Gazete haberi

• Yu ka rı da ki ga ze te ha be rin den ha re ket le so run la rı çö zer ken ai le top lan tı la rı nın kat kı sı hak kın da ne dü şü nü yor su nuz? Açıklayınız.

• Siz ce so run la rın çö zü mün de ai le top lan tı la rı nın öne mi ne dir? Belirtiniz.

101

6. Aile ‹çi ‹lişkilere Yönelik ‹slam’ın Öğütleri

Al lah, in san la rı sev di ği için on la rın ko run ma sı nı ve mut lu ol ma sı nı is ter. Bu nun için ka dın ve er kek le rin ev le nip ai le kur ma la rı nı tav si ye eder. Ai le, in san la rın ko ru nup mut lu ol ma la rı nı sağ la ya cak en gü zel yu va dır. Dün ya ya ge len in san, bir ai le için de ya şa ma-ya baş lar, ai le si ta ra fın dan ko ru nur, ye tiş ti ri lir. ‹lk eği ti mi ni ve bil gi le ri ni bu ra da alır. Bu yüz den insanların mutluluğu için gerekli olan ai le ha ya tı na ‹s lam di ni de çok önem ve rir.

‹s lam di ni ai leyi çok de ğer li ve say gın bir top lu luk olarak görür. Ai le nin sev gi, say gı, fe da kâr lık, gü ven üze ri ne ku rul ma sı nı ve mut lu bir şe kil de sür dü rül me si ni öğüt ler. Bu nu sağ la mak için de ai le bi rey le ri nin bir bir le ri ne kar şı olan hak, gö rev ve so rum lu luk la rı na yö ne lik öğüt ler ve rir, bun la rın ye ri ne ge ti ril me si ni is ter.

Ai le de ki mut lu luk, ön ce lik le eş le rin bir bir le ri ne iyi dav ran ma la rına ve bir bir le ri nin hak la rı nı gö zet me le ri ne bağ lı dır (5. Fotoğraf). Bu ne den le ‹s lam di ni ai le de eş ler ara sı iliş ki le re yö ne lik öğüt ler de bu lu nur. Kur’an-ı Ke rim’de Yü ce Al lah, er kek le rin ka dın lar üze rin de, ka dın la rın da er kek ler üze rin de hak la rı ol du ğu nu bil di rir.1 Pey gam be ri miz de eş ler ara sın da kar şı lık lı sev gi ve say gı yı önemli görmüş, eş le rin bir bir le ri ne na zik ve şef kat li dav ran ma la rı nı öğütlemiştir. O, ko nuy la il gi li ola rak şöy le bu yu rmuştur: “Eşi ne na zik dav ra nan mü min ler ima nı en mü kem mel olan lar dır.”2 Bir baş ka ha di sin de de eş ler ara sın da ki sev gi nin öne mi ni şöy le vur gu lamıştır: “Er kek, ha nı mı na; ha nım da ko ca sı na sev giy le bak tık la rın da Al lah da on la ra rah met ve sev giy le ba kar…”3

An ne ve ba ba nız siz den on la ra kar şı na sıl dav ran ma nı zı ister?

5. Fotoğraf: Ailede bireyler birbirlerine yardımcı olmalıdır.1. Bakara suresi, 228. ayet.2. ‹bn Mace, Sünen, Nikâh, 84.

3. Ebu Davud, Sünen, Cihad, 104.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Öğ ren ci le ri ni zin öğ ren me dü zey le ri ni aşa ğı-da ki so ru lar la be lir le yip de ğer len di ri niz:

• Ai le bi rey le ri bir bir le ri ni an la ma da ne le re dik kat et me li dir ler? Be lir ti niz.

• Ai le de so run la rın bir lik te çö zül me si ni çin önem li dir? Açık la yı nız.

• Ai le de so run la rın çö zü mün de ne ler ya pı la-bi lir? Be lir ti niz.

GELECEK DERSE HAZIRLIK

1. İş le ne cek ko nuy la il gi li ayet ve ha dis le ri yan sıt mak için slayt ve ya ase tat ha zır la yı nız/ha zır la tı nız.

KAZANIMLARLA İLGİLİ PLANLAMA

Ka za nım lar: 8. Ka dın la ra ve ço cuk la ra yö ne lik olum suz tu tum ve dav ra nış la rın et ki le ri ni fark eder.

9. İs lam di ni nin ai le ha ya tı na iliş kin pren sip-le ri ni açıklar.

Ko nu: 6. Ai le İçi İliş ki le re Yö ne lik İs lam’ın Öğüt le ri

• Üni te De ğer len dir me si/Bil gi le ri mi zi Öl çe limSü re: 2 ders saa tiDe ğer ler: ai le bir li ği ne önem ver me, da ya-

nış ma, şef kat, pay laş ma, öz ve ri, hoş gö rü, an la yış, so rum lu luk, du yar lı lık.

Be ce ri ler: ile ti şim ve em pa ti, prob lem çöz me.Öğ re tim yön tem ve tek nik le ri: so ru-ce vap,

so nuç çı kar ma, prob lem çöz me, an la tım.Kay nak, araç ve ge reç ler: ders ki ta bı,

Kur’an-ı Ke rim mea li, ha dis kay nak la rı, bil gi sa-yar, pro jek si yon ci ha zı/tepegöz, asetat.

İŞLENİŞ

1.Öğ ren ci le ri ni ze “Ön ce Dü şü ne lim “bö lü-mün de ki so ru yu sorunuz. Böy le ce on la rın ko nu-yu an la ma ya ha zır hâ le gel me le ri ni sağ la yı nız.

104

6. Ünite

103

An ne ba ba sı na kar şı gö rev le ri ni ye ri ne ge tir me yen ço cuk lar, bu nun ben zer le ri-ni de ken di ço cuk la rın dan gö re bi lir ler. ‹n san ne eker se onu bi çer. Pey gam be ri miz bu ko nu da şöy le bu yur muş tur: “Siz ana ba ba nı za iyi dav ra nın ki ço cuk la rı nız da si ze iyi dav ran sın lar.”1

‹s lam di nin de kar deş ler ara sı iliş ki le re ve hak la ra da önem ve ri lir. Pey gam be ri mi ze “Ön ce lik le kim le re iyi lik yap ma lı yız?” di ye so rul du ğun da o, “An ne ne, ba ba na, kız kar de-şi ne, er kek kar de şi ne, bun lar dan son ra ge len ya kın la rı na…”2 di ye ce vap ver miş tir.

‹s lam di ni gel me den ön ce ka dın la ra ve kız ço cuk la rı na de ğer ve ril mi yor, şid det uy gu la nı yor du. Kız ço cuk sa hi bi ol mak utanç se be bi sa yı lı yor du. Böy le bir or tam da teb liğ edi len ‹s lam di ni ön ce lik le ai le iliş ki le rin de ki kö tü uy gu la ma la rı kal dır ma yı amaç-la mış tır. ‹n san la ra bun la rın yan lış ol du ğu nu an lat mış, ka dın ve ço cuk la ra iyi dav ra-nıl ma sı nı öğüt le miş tir. ‹s lam di ni nin öğüt le ri ne ve bu ko nu da ki ya sal dü zen le me le re rağ men, bu gün özel lik le ka dın ve ço cuk la ra yö ne lik olum suz tu tum ve dav ra nış lar hâ lâ mev cut tur. Ör ne ğin; döv me, sev gi gös ter me me, aşa ğı la ma gi bi kö tü dav ra nış lar bun lar-dan ba zı la rı dır. Uz man lar şid de tin öğ re ni len bir dav ra nış ol du ğu nu, bun dan do la yı da özel lik le ço cuk la rın çev re sin de ki ki şi le rin bu tür dav ra nış lar da bu lun ma ma sı nı ve on la rın şid det içe ren film ler den de uzak dur ma la rı ge rek ti ği ni be lir tmektedirler.

Ai le içi iliş ki le re önem ve ren ‹s lam di ni, özel lik le ka dın ve ço cuk la ra iyi dav ra nıl ma-sı nın üze rin de önem le du rur. Ko ca nın eşi ne bas kı kur ma sı nı, onun hak ve öz gür lü ğü nü kı sıt la ma sı nı ve ona kar şı şid det uy gu la ma sı nı ya sak lar. Pey gam be ri miz ka dın la ra iyi dav ran mak la il gi li ola rak şöy le bu yu rur: “Si zin ha yır lı nız, ka dın la ra iyi dav ra na nız dır.”4 Bir baş ka ha di sin de ise “Ka dın la rı nı zı döv me yi niz. Ka dın la rı nı dö ven er kek ler, si zin ha yır-lı la rı nız de ğil dir.”5 bu yur muş tur.

Pey gam be ri miz (s.a.v.) özel lik le kız ço cuk la rı na iyi dav ra nıl ma sı nı öğüt le miş tir. Bununla ilgili olarak şöy le bu yu rmuştur: “Ki min bir kız ço cu ğu olur da hor gör mez ve er kek ço cu ğu nu ona ter cih et mez se Al lah onu cen ne te ko yar.”6 Peygamberimiz ço cuk la r ara sın da ayrım ya pıl ma ma sı ko nu sun da da uya rı lar da bu lu nmuştur. “Al lah, öp me ye va rın ca ya ka dar ço cuk la rı nı zın ara sın da ada let li dav ran ma nı zı se ver.”7 ve “He di ye ve rir-ken ço cuk la rı nı zın ara sın da ayrım yap ma yı nız…”8 buyurmuştur.

Ai le mi zin mut lu lu ğu için sev gi, say gı, öz ve ri, da ya nış ma ve yar dım laş ma için de ol ma lı yız. Gö rev ve so rum lu luk la rı mı zı ye ri ne ge tir me li yiz. Bir bi ri mi zi an la ma lı, so run la rı-mı zı bir lik te çöz me li yiz. ‹s lam di ni nin ai le içi iliş ki le re yö ne lik öğüt le ri ni dik ka te al ma lı yız.

Düşünelim, PaylaşalımTop lum da ka dın la ra ve ço cuk la ra yö ne lik olum suz tu tum ve dav ra nış la rın or ta dan

kal dı rıl ma sı için ne ler ya pı la bi lir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. Ebu Davud, Sünen, Edep, 120.2. Ebu Davud, Sünen, Edep, 129.

3. Ebu Davud, Sünen, Nikâh, 49.4. Ebu Davud, Sünen, Nikâh, 49.

5. ‹bn Mace, Sünen, Nikâh, 4.6. Ebu Davud, Sünen, Edep, 72.

7. Ebu Davud, Sünen, Edep, 127.8. Tirmizi, Sünen, Edep, 33.

2. Öğ ren ci le ri ni ze ai le ku ru mu nun öne mi ni ha tır la tı cı kı sa bir açıklama ya pı nız. Ar dın dan öğ ren ci le riniz den 101. say fa da ki pa rag raf la rı ve 102. say fa nın ilk dört pa rag ra fı nı oku ma la rı nı ve “5. Fotoğraf ”ı ve “6. Fotoğraf”ı in ce le me-le ri ni is te yi niz. Bir kaç öğ ren ci ni ze an la dık la-rı nı özet le me le ri ni söy le yi niz. Me tin de ge çen ayet ve ha dis le ri yan sı tıp dü şün ce le ri ni alı nız. Öğ ren ci le ri ni zin ko nu yu kav ra ma la rı nı sağ la-mak için on la ra “İs lam dini ai le de eş le rin bir-bi ri ne na sıl dav ran ma sı nı öğüt ler? Ço cuk la rın an ne ve ba ba la rı na na sıl dav ran ma sı nı öğüt ler? An ne ve ba ba la rın ço cuk la rı na kar şı va zi fe le ri ne ler dir?” gi bi so ru lar yö nel ti niz ve üze rin de öğ ren ci le ri niz le ko nu şu nuz. Et kin li ğin so nun da öğ ren ci le ri niz le İs lam’ın ai le içi iliş ki le re yö ne-lik öğüt le rin den il ke ler oluş tu ru nuz.

3. Öğ ren ci le ri niz den 102. say fa nın son ve 103. say fa nın ilk iki pa rag ra fı nı oku ma la rı-nı is te yi niz. Öğ ren ci le ri ni zin dü şün ce le ri ni alı-nız. Özel lik le pa rag raf lar da ki ha dis le ri yan sı tıp İs lam di ni nin ka dın la ra ve ço cuk la ra yö ne lik olum suz tu tum ve dav ra nış la rı hoş gör me di ği ni öğ ren ci le ri ni zin fark et me le ri ni sağ la yı nız. Son paragraftan hareketle konuyu özetleyiniz.

4. Öğ ren ci le ri ni ze 103. say fa da ki “Düşüne-lim, Paylaşalım” adlı etkinliği yap tı rı nız. Böylece onların, öğrendikleri çerçevesinde, kadın ve çocuklara yönelik olumsuz tutum ve davranışları somutlaştırmalarını, bunlara yönelik çözüm önerileri geliştirmelerini sağlayınız.

NOTLARIM

102

‹s lam di ni ne göre an ne ba ba la rın ço cuk la rı na kar şı gö rev ve sorumlulukları da vardır. Bunların ba şın da, ço cuk la rı doğ du ğun da on la ra gü zel bir isim ver mek ge lir. Do ğan ço cuk is ter oğ lan is ter kız ol sun ay nı de re ce de se vi lmelidir. Kur’an-ı Ke rim’de, çocukları arasında ayrım yapan ki şi ler kı na nır.1 An ne ve ba ba dan ço cuk larına ada let le dav ran ma la rı is tenir. Pey gam be ri miz ço cuk la rı ara sın da ada le ti gö zet me yen bir sa ha-be yi uyar mış ve “Ço cuk la rın ara sın da ada let siz dav ran ma ko nu sun da Al lah’tan kork.”2 bu yur muş tur.

‹s lam di nin de an ne ba ba nın ço cuk la rı na kar şı so rum lu luk la rı ara sın da onları iyi bir şekilde eğitmek ve her tür lü teh li ke den ko ru mak yer alır. Kur’an-ı Ke rim’de Yü ce Al lah şöy le bu yu rur: “Ey iman eden ler! Ken di ni zi ve ai le ni zi, ya kı tı in san lar ve taş lar olan ateş ten ko ru yun…”3 Ko nuy la il gi li ola rak Pey gam be ri miz de şöy le bu yur muş tur: “Hiç bir an ne ba ba, ço cuk la rı na gü zel edep ve ter bi ye den da ha fay da lı bir ba ğış ta bu lu na maz.”4

‹s lam di ni nin ai le içi iliş ki le rle ilgili öğüt le rin den bir kısmı da ço cuk la rın an ne ve ba ba la rı na kar şı olan gö rev ve so rum lu luk la rı na yöneliktir. An ne ve ba ba nın, ço cuk la-rı üze rin de sa yı la ma ya cak ka dar hak la rı var dır (6. Fotoğraf). On lar ço cuk la rı için ge ce gün düz ça lı şırlar. Her za man ço cuk la rı için ça ba gös te rip en iyi ola nı yap ma ya uğra-şırlar. Bu ne den le ‹s lam di ni an ne ve ba ba ya iyi dav ra nıl ma sı nı, gü zel söz söy len me si ni ve şef kat gösterilmesini öğüt ler. Bununla ilgili olarak Kur’an-ı Ke rim’de şöy le bu yrulur. “Rabb’in, ken di sin den baş ka sı na as la iba det et me me ni zi, ana ba ba ya iyi dav ran ma nı zı ke sin ola rak em ret ti. Eğer on lar dan bi ri ya da her iki si se nin ya nın da ih ti yar lık ça ğı na ula şır sa sa kın on la ra ‘Öf!’ bi le de me, on la rı azar la ma, on la ra tat lı ve gü zel söz söy le. On la ra mer ha met ede rek te va zu ka na dı nı in dir ve de ki: Rabb’im! Tıp kı be ni kü çük ken ko ru yup ye tiş tir dik le ri gi bi sen de on la ra acı.”5

İslam dinine göre ço cuk la rın üze rin de an ne hak kı nın ay rı bir öne mi var dır. Pey-gam be ri mi zin ya nı na ge len bir sa ha bi, “Üze rim de en faz la ki min hak kı var dır?” di ye sor muş. O da üç de fa, “An ne nin, an ne nin, an ne nin!” de dik ten son ra dör dün cü se fe rin de “Ba ba nın!” bu yur muş tur.6

6. Fotoğraf: Anne babaların çocuklar üzerindeki hakları ödenmez.

1. Nahl suresi, 58. ayet.2. Müslim, Sahih, Hibe, 13.

3. Tahrîm suresi, 6. ayet.4. Tirmizi, Sünen, Birr, 33.

5. ‹srâ suresi, 23-24. ayetler.6. Buhari, Sahih, Edep, 2.

105

Aile ve Din

104

A) Aşa ğı da ki so ru la rın ce vap la rı nı altlarındaki noktalı yer le re ya zı nız.

1. Ai le nin bi rey ve top lum açı sın dan öne mi ni be lir ti niz.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. Ai le bi rey le ri nin bir bir le ri ni an la ma la rı nın öne mi ni açık la yı nız.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3. Ai le için de ki so run la rı mı zı çö zer ken ne le re dik kat et me li yiz?

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4. An ne ve ba ba nı za kar şı olan so rum lu luk la rı nız a dört örnek veriniz.

................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

B) Aşa ğı da ki cüm le ler den doğ ru ola nın ba şı na “D”, yan lış ola nın ba şı na “Y” ya zı nız.

(…) 1. Sev gi, say gı ve da ya nış ma ön ce ai le de baş lar.

(…) 2. Ai le nin hu zu ru, bi rey le rin bir bir le ri ne say gı lı ol ma la rı na bağ lı dır.

(…) 3. Ay nı ai le den olan bi rey ler, ay nı özel lik le re sa hip olur lar.

(…) 4. Ai le bi rey le ri nin bir bi ri ni an la ma sı, ai le de ile ti şi mi ko lay laş tı rır.

(…) 5. Ai le de hu zur ve mut lu lu ğun sağ lan ma sın da kar şı lık lı an la yış önem li de ğil dir.

Bilgilerimizi Ölçelim

Ai le, bi rey açı sın dan her ke sin ge rek si nim duy du ğu bir yer dir. Çün kü ye me iç me,

gi yim ve ba rın ma gi bi te mel ge rek si nim le ri miz ai le miz ta ra fın dan kar şı la nır. Yü rü me yi,

ko nuş ma yı, iyi ve doğ ru yu, da ya nış ma yı, yur du mu zu ve mil le ti mi zi sev me yi ai le için-

de öğ re ni riz. Ai le, top lum sal açı dan da önem li dir. Top lu mun de va mı nı sağ la yan fay da lı

bi rey ler ai le de ye tiş ti ri lir. Ai le top lu mun te me li dir. Ai le si güç lü olan top lu mun kül tür ve

eko no mi si de güç lü olur.

Aile, huzur ve mutluluk ortamıdır. Bu ortamda ailedeki herkesin katkısı ve sorumluluğu

vardır. Ailede huzur ve mutluluğun sağlanmasında karşılıklı anlayış çok önemli-

dir. Çünkü, çoğu huzursuzluğun nedeni, anlaşılmamak veya anlayamamaktır. Bu

nedenle ailede bireyler birbirlerini dinlemeli ve anlamaya çalışmalıdırlar. Karşılarındaki

kişinin durumundan haberdar olmalı ve ona göre davranmalıdırlar.

Her ailede küçük ya da büyük bazı sorunlar olabilir. Aile bireyleri birlikte karşılıklı

anlayış içinde bu sorunları çözmeye çalışmalıdırlar. Öncelikle sorunu görmezden

gelmemeliyiz. Birbirimize ön yargıyla yaklaşmamalı, birbirimizi dinlemeli ve soru-

nun nedenini belirlemeye çalışmalıyız. Bazen sorunu çözemezsek uzman kişilerden

yardım almalıyız. Tüm sorunlarımızı demokratik bir anlayışla ve hoşgörüyle çözmeye

çalışmalıyız.

• Anne ve babamızı sevmeli ve saygılı davranmalıyız.

• Ev ödevlerimizi zamanında yapmalıyız.

• Verdikleri görevleri zamanında yerine getirmeliyiz.

• Öğütlerini tutmalıyız.

Y

Y

D

D

D

5. Ders ki ta bının 104 ve 105. say fa la rın da-ki “Bil gi le ri mi zi Öl çe lim” bö lü mün de yer alan so ru la rı kul la na rak öğ ren ci le ri ni zi de ğer len di ri-niz. Öğ ren ci le ri ni zi de ğer len dir mek için siz de de ğer len dir me so ru la rı ha zır la ya bi lir si niz. Açık uç lu so ru lar için ve ri len ce vap lar ör nek ni te li-ğin de dir. Öğ ren ci le ri niz den ge len ce vap lar fark lı cüm le ler den olu şa bi lir. Öğ ren ci le ri ni zin ver dik-le ri ce vap la rı kon trol ede rek ek sik ya da yan lış öğ ren me le ri be lir le yi niz. Ge rek li gör dü ğü nüz ka za nım la ra tek rar vur gu ya pı nız.

6. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 107. say fa sın-da ki “Ken di mi De ğer len di ri yo rum For mu”nu ço ğal ta rak öğ ren ci le ri ni ze dol dur tu nuz. Böy le ce on la rın üni te bo yun ca öğ ren dik le ri ni de ğer len-dir me le ri ni sağ la yı nız.

7. Öğ ret men kı la vuz ki ta bı nın 108. say fa-sın da ki “Ai le ve Din Üni te si Göz lem For mu”nu dol du ru nuz. Öğ ren ci le ri ni zi “Ge nel Açık la ma-lar” bö lü mü nün 22. sayfasında bu lu nan “Göz lem For mu De ğer len dir me Öl çe ği” ne gö re de ğer len-di ri niz.

NOTLARIM

105..............

Anne, baba ve.................................... oluşur.

....................... temelidir.

.................................... ilk verildiği yerdir.

.............. .............. .............................

A ‹ L E

üzerine kurulur.

C) Aşa ğı da ki so ru lar da doğru seçeneği bularak işaretleyiniz.

1. Aşa ğı da ki ler den han gi si kar deş le rin ai le de bir bir le riy le iyi ge çin me si ni en gel ler?

A) Kar deş le rin bir bir le ri ne yar dım et me siB) Kar deş le rin bir bir le ri ne say gı lı dav ran ma sıC) Kar deş le rin bir bir le ri ni kıs kan ma sı D) Kar deş le rin eş ya la rı nı bir bir le riy le pay laş ma sı

2. Aşa ğı da ki ler den han gi si ai le bi rey le ri mi ze kar şı gö rev le ri miz den bi ri de ğil dir?A) An ne ve ba ba ya say gı lı ol ma B) Ar ka daş la rı mı za yar dım cı ol maC) Kar deş ler le iyi ge çin me D) Kar deş le ri mi zi sev me ve ko ru ma

3. An ne, ba ba ve kar deş ler den olu şan en kü çük toplumsal birim aşa ğı da ki ler den han gi si dir?

A) Ai le B) Halk C) Ulus D) Soy

4. Ai le ile il gi li aşa ğı da ki yar gı lar dan han gi si yan lış tır?

A) Ai le de sev gi, say gı ve da ya nış ma esas tır.B) Aile top lu mun te me li dir.C) Ailede tüm bireylerin sorumlulukları vardır.D) Aile eğitim aldığımız tek yerdir.

5. Hu zur lu ve mut lu bir ai le or ta mı nın oluş tu rul ma sın da aşa ğı da ki ler den han gi si önem li dir?

A) Ai le fert le ri nin bi rey sel dav ra na rak iliş ki le rin de ken di le ri ni ön plan da tut ma sıB) Ai le fert le ri nin bir bir le riy le olan iliş ki le ri ni ken di çı kar la rı doğ rul tu sun da yü rüt me siC) Ai le de ki bi rey le rin bir bir le ri ni an la yış la kar şı la ma sıD) Ai le fert le ri nin çı kan an laş maz lık lar da bir bir le ri ni din le me me le ri

D) Aşa ğı da ve ri len ifadelerden ya rar la na rak kav ram ha ri ta sı nı tamamlayınız.

sevgi, toplumun, çocuklardan, saygı, yardımlaşma, eğitimin, güven, komşulardan

çocuklardantoplumun

eğitimin

sevgi saygı güven yardımlaşma

106

6. Ünite

Değerlerimizi Koruyup YaygınlaştıralımSi zin de için de bu lun du ğu nuz bir grup tan sev gi, say gı, gü ven, ai le bir li ği ne önem ver me, da ya nış-

ma, şef kat, pay laş ma, öz ve ri, hoş gö rü, an la yış, so rum lu luk ve du yar lı lık de ğer le riy le il gi li bir pa no ve afiş ler ha zır la ma sı is ten mek te dir. Bu nun için bir pro je ha zır la yıp uy gu la ma ya koy ma nız bek len mek te dir. Bir lik te ya pı la cak iş le ri plan la ya rak ara nız da gö rev pay la şı mı ya pı nız. Pro je ni zi ha zır la ya rak uy gu la ma ya ko yu nuz.

PRO JE NİN ADI : ....................................................................................................................PRO JE NİN SÜ RE Sİ : ....................................................................................................................PRO JE NİN AMAÇ LA RI• ...............................................................................................................................................................• ...............................................................................................................................................................• ...............................................................................................................................................................• ...............................................................................................................................................................PRO JE SÜ RE CİN DE YA PI LA CAK ÇA LIŞ MA LAR1. Pa no ha zır la ma :Pa no da yer ve ri le cek ögeler şun lar ola bi lir: Sev gi, say gı, gü ven, ai le bir li ği ne önem ver me, da ya nış ma, şef kat, pay laş ma, öz ve ri, hoş gö rü, an la yış,

so rum lu luk ve du yar lı lık la il gi li ayet, ha dis, ma ka le, şi ir, hi kâ ye, re sim, fo toğ raf, de yim, ata sö zü, der gi ve ga ze te ha ber le ri gi bi ya zı lı ve gör sel ma ter yal ler.

2. Afiş ve slo gan ha zır la ma: Bu bö lüm le il gi li ça lış ma lar şu aşa ma lar dan olu şa bi lir:a. Sev gi, say gı, gü ven, ai le bir li ği ne önem ver me, da ya nış ma, şef kat, pay laş ma, öz ve ri, hoş gö rü, an la-

yış, so rum lu luk ve du yar lı lı ğın öne mi ni an la tan afiş ve slo gan ların hazırlanması.b. Hazırlanan afiş ler ve ya zı lan slo gan ların okul ve çev re sin de her ke sin gö re bi le ce ği yer le re asılması.PRO JE SÜ RE CİN DE CE VA BI ARA NA CAK SO RU LAR1. Sev gi, say gı, gü ven, ai le bir li ği ne önem ver me, da ya nış ma, şef kat, pay laş ma, öz ve ri, hoş gö rü, an la-

yış, so rum lu luk ve du yar lı lık de ğer le ri ni ne den koruyup yaygınlaştırmalıyız? ..................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................2. Bu de ğer le re sa hip ol ma nın ki şi ve top lum açı sın dan öne mi ne dir? ..................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................3. İslam dini bu değerlere neden önem verir? ..................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................4. Bu de ğer le ri ko ru yup ge liş tir mek için oluş tu rul muş ku ru luş lar ve iş lev le ri ne ler dir? Ça lış ma la rı mız da

bun lar dan na sıl ya rar la na bi lir, on la ra na sıl kat kı da bu lu na bi li riz? ..................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................5. Bu de ğer le rin korunup yay gın laş ma sı için oku lu mu zun tüm bi rim le ri ni ve çev re yi na sıl ha ber dar

ede bi li riz?.................................................................................................................................................... ..............YA PI LAN ÇA LIŞ MA LAR• ...............................................................................................................................................................• ................................................................................................................................................................• ................................................................................................................................................................• ................................................................................................................................................................• ...............................................................................................................................................................• ...............................................................................................................................................................ÇA LIŞ MA LA RIN SO NUÇ LA RI ..................................................................................................................................................................YA RAR LA NI LAN KAY NAK LAR ..................................................................................................................................................................KUL LA NI LAN ARAÇ VE GE REÇ LER ..................................................................................................................................................................

Proje Görevi

107

Aile ve Din

Bunları ÖğrendimEvetJ

KısmenK

HayırL

1.Aile kavramını tanımlayabilir ve ailenin birey ve

toplum için önemini açıklayabilirim.

2.Anne ve babanın çocuklarının iyiliğini niçin istediğini

açıklayabilirim.

3.Anne ve babanın çocuklarının iyiliğini istediğini

gösteren davranış örnekleri verebilirim.

4.Kardeşlerimle niçin iyi geçinmem gerektiğini

söyleyebilirim.

5. Kardeşlerimle iyi geçinmeye örnekler verebilirim.

6.Ailede niçin birbirimize sevgi ve saygı göstermemiz

gerektiğini açıklayabilirim.

7.Aile içindeki yardımlaşmanın aile ilişkileri üzerindeki

etkisini açıklayabilirim.

8.Aile içindeki sorumluluklarımın neler olduğunu

listeleyebilirim.

9.Aile içindeki sorumluluklarımı yerine getirmeye

istekli olurum.

10.Aile bireyleri arasında karşılıklı anlayışın niçin ger-

ekli olduğunu açıklayabilirim.

11.Aile bireylerinin sorunlarını niçin birbirlerine danışa-

rak çözmeleri gerektiğini açıklayabilirim.

12.Kadınlara ve çocuklara yönelik olumsuz tutum ve

davranışların etkilerini açıklayabilirim.

13.İslam dininin aile içi ilişkilere yönelik öğütlerine iliş-

kin ayet ve hadislerden birer örnek verebilirim.

Ba şa rı lı bir şe kil de ça lış ma ya de vam ede bil mek için “Kıs men” ve “Ha yır” şek lin de işa-ret le di ği niz ko nu la rı tek rar göz den ge çir me li si niz.

Kendimi Değerlendiriyorum

“Ai le ve Din” üni te si nin so nun da ne le ri, ne ka dar öğ ren di ği ni zi an la mak için aşa ğı-

da ki ifa de le rin kar şı sın da ki ku tu cuk lar dan si zin du ru mu nu za uy gun ola nı “X” ile işa ret-

le yi niz.

J “Evet, bu nu çok iyi ya pa bi li yo rum.”

K “Bu nu kıs men ya pa bi li yo rum.”

L “Ha yır, bu nu ya pa mı yo rum.”

108

6. Ünite

1 Ail

e kav

rama

nı tan

ımlar

ve ni

çin to

plumu

n tem

eli ol

duğu

nu aç

ıklar

.

3 Ail

enin

birey

ve to

plum

için ö

nemi

ni aç

ıklar

.

6 An

ne ve

baba

ların

çocu

kların

ın iyi

olma

ları iç

in ne

ler ya

ptıkla

rını b

elirti

r.

7 Ail

ede k

arde

şler a

rasın

daki

sevg

i, say

gı ve

daya

nışma

nın ön

emini

belir

tir.

9 Ail

edek

i sev

gi, sa

ygı v

e yar

dımlaş

manın

aile

mutlu

luğun

daki

önem

ini aç

ıklar

.

11

Aile b

ireyle

rinin

birbir

lerini

anlam

aların

ın ön

emi b

elirti

r.

12

Aile b

ireyle

rinin

soru

nların

ı birl

ikte ç

özme

lerini

n aile

nin m

utlul

uğun

daki

önem

ini aç

ıklar

.

15

Kadın

lara v

e çoc

uklar

a yön

elik o

lumsu

z tut

um ve

davr

anışl

arın

etkile

rini f

ark e

der.

16

Toplu

mda k

adınl

ara v

e çoc

uklar

a yön

elik o

lumsu

z tut

um ve

davr

anışl

arın

ortad

an ka

ldırıl

ması

için

fik

irler

geliş

tirir.

17

İslam

dinin

in ail

e hay

atına

ilişk

in öğ

ütler

ini ay

et ve

hadis

lerde

n örn

ekler

le aç

ıklar

.

TO

PLAM

“Aile

ve

Din

” Ü

nite

si G

özle

m F

orm

u

Açı

klam

a: B

u fo

rm ö

ğren

cile

rde

kaza

nım

ların

ger

çekl

eşm

e dü

zeyl

erin

i göz

lem

lem

ek a

mac

ıyla

haz

ırlan

mış

tır. V

erile

n ifa

dele

rle il

gili

aşağ

ıdak

i üç

dere

cede

n öğ

renc

inin

dur

umun

a uy

gun

olan

ı, ifa

deni

n ka

rşıs

ında

ki k

utuc

uğa

yazı

nız.

3. H

er z

aman

2. B

azen

1. H

içbi

r zam

an

ÖĞ

RE

NC

İLE

R

ÖL

ÇÜ

TL

ER

ORTALAMA

109

EK 1

E K L E R

DİN KÜL TÜ RÜ VE AH LAK BİL Gİ Sİ DER Sİ NE YÖ NE LİK TU TUM ÖL ÇE Ğİ

Açıklama: Bu ölçek, sizin din kültürü ve ahlak bilgisi dersine yönelik düşüncelerinizi öğrenmek amacıyla hazırlanmıştır. Her cümleyi dikkatle okuduktan sonra düşüncenize en yakın olan kutucuğu “X” ile işaretleyiniz.

TUTUM İFADELERİ Hiç

ka

tılmıy

orum

Katılmıy

orum

Kar

arsı

zım

Katılı

yoru

m

Tam

amen

K

atılı

yoru

m

1 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si ko nu la rı be nim için eğ len ce li dir.

2 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si ne gi rer ken bü yük sı kın tı du ya rım.

3 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si ol ma sa öğ ren ci lik ha ya tı da ha zevk li olur.

4 Ar ka daş la rım la din kül tü rü ve ah lak bil gi si ko nu la rı nı tar tış-mak tan zevk alı rım.

5 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si için ay rı lan ders sa at le ri nin faz la ol ma sı nı di le rim.

6 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si be nim için ge rek siz dir.

7 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si ko nu la rı nı se ve rim.

8 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de za man be nim için ça buk ge çer.

9 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si sı na vın dan çe ki ni rim.

10 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si be nim için il gi çe ki ci dir.

11 Di ğer ders le re gö re din kül tü rü ve ah lak bil gi si dersine da ha çok se ve rek ça lı şı rım.

12 Ça lış ma za ma nı mın ço ğu nu din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si ne ayır mak is te rim.

13 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si be ni kor ku tur.

14 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si nin ko nu la rı ak lı mı ka rış tı rır.

15 Din kül tü rü ve ah lak bil gi si der sin de se vinç li olu rum.

TOPLAM

Tutum ölçeğindeki 1, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 12 ve 15 numaralı maddeler olumlu, di ğer le ri de olum suz tu tu mu ölç me ye yö ne lik tir. Olum lu tu tum ifa de le ri; ta ma men ka tı lı yo rum 5, ka tı lı yo rum 4, ka rar sı zım 3, ka tıl mı yo rum 2, hiç ka tıl mı yo rum 1 şek lin de; olum suz tu tum ifa de le ri ise tamamen katılıyorum 1, katılıyorum 2, kararsızım 3, katılmıyorum 4, hiç katılmıyorum 5 şek lin de pu an la na cak tır. Mad de le re ve ri len pu an la rın top lam la rı alı na-rak din kül tü rü ve ah lak bil gi si der si ne iliş kin tu tum pu an la rı el de edi lir. Öl çek ten alı na bi le cek puan mi ni mum 15 ve mak si mum 75’tir. Elde edilen puanları aşağıdaki ölçütle karşılaştırarak değerlendirme yapınız.

75 - 60 Çok güçlü olumlu tutuma sahiptir.59 - 45 Olumlu tutuma sahiptir.44 - 30 Olumlu ya da olumsuz tutum oluşmamıştır.29 - 20 Olumsuz tutuma sahiptir.19 - 15 Çok güçlü olumsuz tutuma sahiptir.NOT: Bu öl çe ği I. dö ne min ba şı, II. dö ne min ba şı ve II. dö ne min so nun da uy gu la ya rak so nuç la rı nı kar şı laş tı-

ra bi lir si niz. Öğ ren ci le ri ni zin öl çek ten al dık la rı top lam pu an la rı na gö re eğer tu tum la rı olum suz sa olum lu tu tum lar ge liş tir me le ri için ge re ken ön lem le ri al ma lı sı nız.

110

EK ?EK 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

GÖ

ZL

EN

EC

EK

ÖĞ

RE

NC

İ DAV

RA

NIŞ

LA

RI

DerseHazırlık

EtkinliklereKatılma

İnceleme, AraştırmaGözlem

İhtiy

aç d

uydu

ğu b

ilgiy

e na

sıl u

laşa

bile

ceği

ni b

elirt

ir.

Ula

şabi

ldiğ

i kay

nakl

arda

n et

kin

bir b

içim

de fa

ydal

anır.

Der

se fa

rklı

yard

ımcı

kay

nakl

ar g

etiri

r.

Der

se h

azırl

ıklı

gelir

.

İşle

nen

konu

ile

ilgili

gör

üşün

ü çe

kinm

eden

ifad

e ed

er.

Kon

u ile

ilgi

li ye

ni v

e öz

gün

soru

lar s

orar

.

Kon

u ile

ilgi

li gö

rüşl

eri v

e ve

rdiğ

i örn

ekle

r özg

ündü

r.

Der

si d

ikka

tli d

inle

r.

Bilg

i top

lam

ak iç

in ç

eşitl

i kay

nakl

ara

başv

urur

.

Veril

en k

ayna

klar

la y

etin

mey

ip b

aşka

kay

nakl

ar a

raşt

ırır.

İnce

lem

e ve

ara

ştırm

a öd

evle

rini ö

zene

rek

yapa

r.

Göz

lem

lerin

i dik

katli

bir

şeki

lde

yapa

r.

Göz

lem

leri

sonu

cund

a m

antık

sal ç

ıkar

ımla

rda

bulu

nur.

Ara

ştırm

a ve

ince

lem

e so

nucu

nda

gene

llem

eler

yap

ar.

OR

TAL

AM

A

3. H

er z

aman

2. B

azen

1. H

içbi

r zam

an

ÖĞ

RE

NC

İLE

R

3 - 2

,34

2,33

- 1,

68

1,67

- 1

Öğr

enci

nin

perf

orm

ansı

iyi.

Öğr

enci

nin

perf

orm

ansı

orta

düz

eyde

.

Öğr

enci

nin

perf

orm

ansı

zay

ıf.

ÖĞ

RE

NCİ

GÖ

ZL

EM

FO

R M

UA

çık l

a ma:

Ver

ilen

ifade

lerle

ilgi

li aş

ağıd

aki ü

ç de

rece

den

öğre

ncin

in d

urum

una

uygu

n ol

anı,

ifade

nin

karşısın

daki

kut

ucuğ

a ya

zını

z.

De ğ

er le

n dir

me

Öl ç

e ği

Aldığı p

uanl

arının

orta

lam

asını aşağı

daki

ölç

ütle

rle k

arşı

laştıra

rak

öğre

ncin

in p

erfo

rman

sını

değ

erle

ndire

bilir

sini

z.

NO

T:

Bu

ölçeği

, öğ

retim

yılı

sür

esin

ce b

elirl

i ar

alık

larla

öğr

enci

lerin

izi

gözl

emle

yere

k do

ldur

unuz

. U

ygul

ama

sonu

çlarını ö

ncek

i son

uçla

rla k

arşı

laştıra

rak

öğre

ncile

riniz

deki

gel

işim

düz

eyin

i bel

irley

ebili

rsin

iz.

111

EK ?EK 3

Bİ LİM SEL ARAŞ TIR MA BE CE Rİ Sİ DE ĞER LEN DİR ME FOR MU

Adı ve so ya dı:Sı nı fı, nu ma ra sı:Araş tır ma nın ko nu su:Açık la ma: Bu form, yap tık la rı araş tır ma lar da öğ ren ci le ri ni zin, bi lim sel araş tır ma ba sa mak la rı nı ne de re ce et ki li

kul lan dık la rı nı be lir le mek ama cıy la ha zır lan mış tır. Ve ri len ifa de ler le il gi li ola rak öğ ren ci nin du ru mu nu en iyi ifa de eden ku tu cu ğu “X” ile işa ret le yi niz.

YO RUM LAR: ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

De ğer len dir me Öl çe ğiAl dık la rı pu an la rın or ta la ma sı nı aşa ğı da ki öl çüt ler le kar şı laş tı ra rak öğ ren ci le rin per for man sı nı de ğer len di re bi-

lir si niz.

ÖLÇÜTLERDERECELER

İyi(3)

Orta(2)

Zayıf(1)

Araştır

ma

Süre

ci

1 Araştırma konusunu tam olarak belirleme

2 Konu hakkında bildiklerini belirtme

3 Varsayımları ifade etme

4 Verileri toplama

5 Varsayımları test etme

6 Verileri yorumlayarak sonuca ulaşma

ORTALAMA

Araştır

manın

Sun

umu

1 Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma

2 Uygun materyal kullanma

3 İlgi çekici örnekler verme

4 Konuya hâkimiyet

5 Süreyi etkili kullanma

6 Dinleyicilerin dikkatini çekme

ORTALAMA

GENEL ORTALAMA

3 - 2,34 Öğrencinin bilimsel araştırma ve sunum becerisi oldukça iyi düzeyde.

2,33 - 1,68 Öğrencinin bilimsel araştırma becerisi orta düzeyde, sunumu kısmen yeterli.

1,67 - 1 Öğrencinin bilimsel araştırma becerisi zayıf, sunumu yetersiz.

112

EK ?EK 4

YO RUM LAR: .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

De ğer len dir me Öl çe ğiAl dık la rı pu an la rın or ta la ma sı nı aşa ğı da ki öl çüt ler le kar şı laş tı ra rak öğ ren ci nin per for man sı nı de ğer len di re bi lir si niz.

3 - 2,34 Yapılan çalışma iyi. Öğrencinin performansı ortalamanın üstünde.

2,33 - 1,68 Öğrencinin performansı orta düzeyde.

1,67 - 1 Öğrencinin performansı orta düzeyin altında. Çalışma tekrar gözden geçirilmeli.

DEĞERLENDİRİLECEK ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARIDERECELER

İyi(3)

Orta(2)

Zayıf(1)

Proje Hazırlama Süreci1 Projenin amacını belirleme2 Projeye uygun çalışma planı yapma3 Grup içinde görev dağılımı yapma4 İhtiyaçları belirleme5 Farklı kaynaklardan bilgi toplama6 Projeyi plana göre gerçekleştirme

Projenin İçeriği1 Türkçeyi doğru ve düzgün yazma2 Bilgilerin doğruluğu3 Toplanan bilgilerin analiz edilmesi4 Elde edilen bilgilerden çıkarımda bulunma5 Toplanan bilgilerin düzenlenmesi6 Kritik düşünme becerisini gösterme7 Yaratıcılık yeteneğini kullanma

Projenin Sunumu1 Türkçeyi doğru ve düzgün konuşma2 Sorulara cevap verebilme3 Konuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde sunma4 Sunuyu hedefe yönelik materyallerle destekleme5 Sunuda akıcı bir dil ve beden dilini kullanma6 Verilen sürede sunuyu yapma7 Sunu sırasında öz güvene sahip olma8 Severek sunu yapma

ORTALAMA

PRO JE DE ĞER LEN DİR ME FOR MU

Adı ve so ya dı:Sı nı fı, nu ma ra sı:Pro je nin adı:Açık la ma: Ve ri len ifa de ler le il gi li ola rak öğ ren ci nin du ru mu nu en iyi ifa de eden ku tu cu ğu “X” ile işa ret le yi niz.

113

EK ?EK 5

GRUP DE ĞER LEN DİR ME FOR MU

Gru bun adı :

Grup ta ki öğ ren ci le rin ad la rı :

Açık la ma: Ve ri len ifa de ler le il gi li ola rak gru bun du ru mu nu en iyi ifa de eden ku tu cu ğu “X” ile işa ret le yi niz. Her bir

öl çü tün ne dü zey de ye ter li ol du ğu nu göz önü ne ala rak gru bu de ğer len di ri niz.

YO RUM LAR: ............................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

De ğer len dir me Öl çe ği

Al dık la rı pu an la rın or ta la ma sı nı aşa ğı da ki öl çüt ler le kar şı laş tı ra rak gru bun per for man sı nı de ğer len di re bi lir si niz.

DEĞERLENDİRİLECEK TUTUM VE DAVRANIŞLAR

DERECELERHer

zaman(3)

Bazen(2)

Hiçbirzaman

(1)1 Grup üye le ri bir bir le riy le yar dım la şır.2 Grup üye le ri bir bir le ri nin dü şün ce le ri ni din ler.

3 Grup üye le ri nin her bi ri ça lış ma lar da rol alır.

4 Grup üye le ri bir bir le ri nin dü şün ce le ri ne ve ça ba la rı na say gı gös te rir.

5 Gru p üyeleri bir bir le riy le et ki le şim içe ri sin de tar tı şır.6 Grup üye le ri ulaş tık la rı so nu cu bir bir le ri ne ile tir.7 Grup üye le ri bi rey sel so rum lu luk la rı nı ye ri ne ge ti rir.8 Grup üye le ri bil gi le ri ni di ğer le riy le tar tı şır.9 Grup üye le ri bir bir le ri ne gü ve nir.

10 Grup üye le ri bir bir le ri ni ce sa ret len di rir.

11 Grup üye le ri söz hak kı nın adil bir bi çim de pay la şıl ma sı na özen gös te rir.

12 Grup ta bir bi riy le ça tı şan gö rüş ler ol du ğun da grup ta ki ler bun la rı tar tış ma ya açar lar.

13 Ça lış tık la rı ko nu da, grup üye le ri or tak bir gö rüş oluş tu rur.

14 Grup üye le ri bir lik te ça lış mak tan hoş la nır.

TOP LAM

3 - 2,34 Grubun performansı iyi.

2,33 - 1,68 Grubun performansı orta düzeyde.

1,67 - 1 Grubun performansı zayıf.

114

EK ?EK 6

GRUP ÜYE LE Rİ DE ĞER LEN DİR ME FOR MU

Gru bun adı :

Açık la ma: Ve ri len ifa de ler le il gi li ola rak grup üye le ri nin du ru mu nu en iyi ifa de eden de re ce yi ku tu cu ğun içi ne ya zınız. Her bir öl çü tün ne dü zey de ye ter li ol du ğu nu göz önü ne ala rak grup üye le ri ni de ğer len di riniz.

DE RE CE LER 3: İYİ 2: OR TA 1: ZA YIF

YO RUM LAR: ........................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................

De ğer len dir me Öl çe ği

Al dık la rı pu an la rın or ta la ma sı nı aşa ğı da ki öl çüt ler le kar şı laş tı ra rak grup üyelerinin performansını de ğer-len di re bi lirsin iz.

DEĞERLENDİRİLECEK TUTUM VE DAVRANIŞLAR

Öğrenciler

1 Çalışmaya hazır oluş

2 Başkalarını dinleme

3 Sorumlulukları paylaşma

4 Grup arkadaşlarını destekleme

5 Tartışmalara katılma

6 Görüşlerini gerekçelendirme

7 Farklı görüşlere saygı duyma

8 Görev almaya istekli oluş

9 Zamanı verimli kullanma

10 Görevlerini yerine getirme

TOPLAM

3 - 2,34 Öğrencinin performansı iyi.

2,33 - 1,68 Öğrencinin performansı orta düzeyde.

1,67 - 1 Öğrencinin performansı zayıf.

115

EK ?EK 7

GRUP ÖZ DE ĞER LEN DİR ME FOR MU

Gru bun adı :Grup ta ki öğ ren ci le rin ad la rı :

Açık la ma: Ve ri len ifa de ler le il gi li ola rak gru bu nu zun du ru mu nu en iyi ifa de eden ku tu cu ğu “X” ile işa ret le yi niz.

Aşa ğı da ki nok ta lı yer le ri grup ça lış ma la rı nı zı dik ka te ala rak dol du ru nuz.1. Ça lış ma lar sı ra sın da kar şı laş tı ğı mız en bü yük prob lem ............................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................2. Prob lem ne re den kay nak la nı yor du? ........................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................3. Gru bu mu zun en iyi ol du ğu alan ................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................4. Grup ola rak da ha iyi ola bi lir dik. Fa kat ...................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................De ğer len dir me Öl çe ğiAl dık la rı pu an la rın or ta la ma sı nı aşa ğı da ki öl çüt ler le kar şı laş tı ra rak gru bun per for man sı nı de ğer len di re bi lir si niz.

3 - 2,34 Öğrencinin performansı iyi.2,33 - 1,68 Öğrencinin performansı orta düzeyde.

1,67 - 1 Öğrencinin performansı zayıf.

DEĞERLENDİRİLECEK TUTUM VE DAVRANIŞLAR

DERECELER

Evet(3)

Kısmen(2)

Hayır(1)

1 Araştırma planı yaptık.

2 Görev dağılımı yaptık.

3 Araştırmada çeşitli kaynaklardan yararlandık.

4 Etkinlikleri birlikte hazırladık.

5 Görüşlerimizi rahatlıkla söyledik.

6 Grupta uyum içinde çalıştık.

7 Birbirimizin görüşlerini ve önerilerini dinledik.

8 Grupta birbirimize güvenerek çalıştık.

9 Grupta birbirimizi takdir ettik.

10 Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik.

11 Sorumluluklarımızı tam anlamıyla yerine getirdik.

12 Ça lış ma la rı mı zı tab lo, gra fik, şe ma ve re sim ler le zen gin leş tir dik.

13 Çalışmalarımızı başarılı bir biçimde sunduk.

TOP LAM

116

EK ?EK 8

ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYAMIN İÇİNDEKİLERAdım ve soyadım :Numaram :Sınıfım :

1. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

2. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

3. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

4. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

5. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

6. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

7. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

8. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

9. Ça lış ma mın adı: .......................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Ta ri hi: ............................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

Seçme nedenim: ............................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

.......................................................................................

117

EK ?EK 9

ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYAM

Adım ve soyadım:

Numaram:

Sınıfım:

Hazırladığım tarih:

Çalışmamın adı: .........................................................................................................................................

Neden bu çalışmayı sakladım? ...................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Bu çalışmayı neden arkadaşlarımla paylaştım? ..........................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Öğrendiklerim hakkında arkadaşlarıma gösterebileceklerim nelerdir? ......................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım: ................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Çalışmamı yaparken ne tür zorluklarla karşılaştım? ..................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Benim için bu çalışmanın anlamı: .............................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

118

EK ?EK 10

ÜRÜN KON TROL LİS TEMAdım ve so ya dım :Sı nı fım, nu ma ram :

Açık la ma: Ve ri len ifa de ler le il gi li ola rak du ru mu nu zu en iyi ifa de eden ku tu cu ğu “X” ile işa ret le yi niz. Her bir öl çüt için ver di ği niz pu an la rı göz önü ne ala rak ça lış ma nı zı de ğer len di ri niz.

Ça lış ma nı zın da ha ba şa rı lı ola bil me si için “Kıs men” ve “Ha yır” ola rak işa ret le di ği niz mad de ler için yap tık la rı nı zı tek rar göz den ge çir me li si niz.

ÖĞ REN Cİ ÜRÜN DOS YA MIN GE NEL DE ĞER LEN DİR ME ÖL ÇÜT LE RİAdım ve so ya dım :Sı nı fım, nu ma ram :

Açık la ma: Ve ri len ifa de ler le il gi li ola rak du ru mu nu zu en iyi ifa de eden ku tu cu ğu “X” ile işa ret le yi niz. Her bir öl çüt için ver di ği niz pu an la rı göz önü ne ala rak ça lış ma nı zı de ğer len di ri niz.

Ça lış ma nı zın da ha ba şa rı lı ola bil me si için “Kıs men” ve “Ha yır” ola rak işa ret le di ği niz mad de lerle ilgili yap tık la rı nı zı tek rar göz den ge çir me li si niz.

DEĞERLENDİRİLECEK TUTUM VE DAVRANIŞLAR

DERECELER

Evet(3)

Kısmen(2)

Hayır(1)

1 Dosyamda bulunması gerekenlerin tümü var.

2 Çalışmamı yaparken diğer derslerimizden de yararlandım.

3 Seçtiğim ürünler yıl boyunca edindiğim becerileri yansıtıyor.

4 Dosyamın kapağını, kendimi en iyi biçimde yansıtacak şekilde hazırladım.

5 Tüm çalışmalarım için uygun başlıklar kullandım.

6 Çalışmalarımı içindekiler bölümünde belirttiğim sıraya göre dosyaladım.

7 Tüm çalışma kâğıtlarım temiz ve düzenli.

8 Seçtiğim çalışmalar güçlü yanlarımı ve gelişimimi yansıtır.

TOP LAM

DEĞERLENDİRİLECEK TUTUM VE DAVRANIŞLAR

DERECELER

Evet(3)

Kısmen(2)

Hayır(1)

1 Çalışmamın taslağını hazırladım.

2 Çalışmamı zenginleştirecek tablo, resim, fotoğraf vb. hazırladım.

3Ça lış ma mı ge liş tir me aşa ma sın da öğ ret me nimin, ai lemin ve ar ka-daş la rı mın dü şün ce lerin den ya rar lan dım.

4 Gerekli ekleme ve çıkarmaları yaptım.

5Ça lış ma mı ya zım ve an la tım ku ral la rı na uy gun lu ğu açı sın dan göz-den ge çi rip ge rek li dü zelt me le ri yap tım.

6 Çalışmamı sunmaya hazır hâle geldim.

TOP LAM

EK 11

119

EK ?EK 12

ÖĞ REN Cİ ÜRÜN DOS YA SI DE ĞER LEN DİR ME FOR MUAdı ve so ya dı :Sı nı fı, nu ma ra sı :Açık la ma: Aşa ğı da ki her bir öl çü tün ye ter li lik dü ze yi ni en iyi ifa de eden ku tu cu ğu “X” ile işa ret le ye rek dos ya yı

de ğer len di ri niz.

YO RUM LAR VE ÖNE Rİ LER: ..................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................

YO RUM LAR VE ÖNE Rİ LER: ..................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................

ÖLÇÜTLERDERECELER

Çok yeterli(5)

Oldukça yeterli

(4)

Kısmen yeterli

(3)

Pek yeterlideğil(2)

Hiç yeterli değil(1)

1 Çalışmaların tam olması2 Çalışmalardaki çeşitlilik3 Yeterli sayıda çalışma içermesi4 Çalışmaların amaca uygunluğu5 Çalışmaların doğruluğu6 Dosyanın düzenliliği7 Yaratıcılığı göstermesi8 Çalışmaların seçiminde sorumluluk alma9 Öğrencinin gelişimini göstermesi

10 Kendini değerlendirmeTOPLAM

EK 13

ÖĞ REN Cİ ÜRÜN DOS YA SI DE ĞER LEN DİR ME ÖL ÇE ĞİAdı ve so ya dı :Nu ma ra sı :Sı nı fı :Açık la ma: Aşa ğı da ki her bir öl çü tün ne dü zey de ye ter li ol du ğu nu göz önü ne ala rak dos ya yı de ğer len di re bi lir si niz.

ÖLÇÜTLER 4 3 2 1 PUAN

1. GörünüşDik kat li ce, özen le ve bi linç li ola rak dü zen len miş.

Çe ki ci bir gö rü nü-mü var.

Bi raz çe ki ci, bi raz düz gün.

Özensiz.

2. YaratıcılıkÇa lış ma la rın bü yük bö lü mü ya ra tı cı lık ve öz gün lü ğe sa hip.

Ye te rin ce öz gün ve ya ra tı cı ça lış ma var.

Çalışmalarda ya ra-tı cı lık ve öz gün lü k çok az.

Ya ra tı cı lık ve öz gün lük yok.

3. İçerik

Akıl yü rüt me sü reç-le ri ni ge liş ti ri ci çok sa yı da ni te lik li ça lış-ma var.

Akıl yü rüt me sü reç-le ri ni ge liş ti ri ci ni te-lik te ça lış ma lar var.

Akıl yü rüt me sü reç-le ri ni ge liş ti ri ci az sa yı da ni te lik li ça lış ma var.

Akıl yü rüt me sü reç-le ri ni ge liş ti ri ci çok az sa yı da ni te lik li ça lış ma var.

4. DüzenTüm ça lış ma lar çok iyi dü zen len miş.

Ça lış ma la rın bü yük bir kıs mı dü zen li bir şe kil de ha zır lan mış.

Bir kaç ça lış ma dü zen li bir şe kil de ha zır lan mış.

Dü zen siz ve bağ-lan tı sız ça lış ma lar ha zır lan mış.

5. Ça lış ma la rın sa yı sı

Ye ter li ça ba har ca-na rak ha zır lan mış, ça lış ma la rın ta ma-mı var.

Dosyada olması ge re ken bir kaç ça lış-ma ek sik.

Dosyada olması ge re ken bir çok ça lış-ma ek sik.

Ça lış ma la rın bü yük bir bö lü mü yok.

120

EK 14

ÖĞ REN Cİ LE RİN ÖĞ RET MEN LE Rİ Nİ DE ĞER LEN DİR ME FOR MU

Form da yer alan mad de le ri oku ya rak öğ ret men le ri niz ile il gi li duy gu ve dü şün ce le ri ni zi ifa de eden se çe ne ği “X” ile işa ret le yi niz.

Not: Adı nı zı ve so ya dı nı zı yaz ma yı nız.

Öğretmen gerekiyorsa yukarıdaki formdan elde ettiği sonuçlar doğrultusunda kendini yenileme, geliştirme, düzeltme yoluna gitmelidir.

ÖLÇÜTLER Her zaman Bazen Hiçbir zaman

1 Konulara karşı ilgi ve merak uyandırır.

2 Bizim aktif olmamızı sağlayacak etkinlikler yapar.

3 Konuları hayatla ilişkilendirir.

4 Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanır.

5 Duygu, düşünce ve önerilerimize önem verir.

6 Kırıcı eleştiriler yapmaz.

7 Derse olan ilgimizi artırır.

8 Derste farklı materyaller kullanır.

9 Ders işlenişinde değişik yöntem ve tekniklere yer verir.

10 Sınıfımızı bizim ilgimizi çekecek şekilde düzenler.

11 Bize güven duyduğunu hissettirir.

12 Öğrenciler arasında cinsiyet ayrımı yapmaz.

13 Sorularımı dinler ve cevaplandırır.

14 İncitici ifadeler kullanmaz.

15 Öğrenciler arasında ayrım yapmaz.

TOPLAM

EK 14