SAMSUN

İstanbul

Amasya

Erzurum

Sivas

AMASYA PROTOKOLLERİ (20-22 EKİM 1919)

“Efendiler, sıra gelmişken bir noktayı

belirtmek isterim. Biz milli teşkilatların

ve Heyeti Temsiliye’nin İstanbul

Hükümetince resmi olarak tanınmış bir

siyasal varlık olduğunu;

görüşmelerimizin resmi olduğunu ve

sonuçlarına göre iş görmek gerektiğinin

taraflarca kabul edilmiş bulunduğunu

açıkça ortaya koydurmak istiyorduk.”

>>>

AMASYA PROTOKOLLERİToplam 5 protokol imzalanmıştır.

1. Protokol (Salih Bey’in Talepleri) Ordunun siyasetle uğraşmaması

İttihatçılığın tekrar uyanmaması

Hükümeti küçük düşürecek müdahelelerden kaçınılması

Teşkilata muhalefet ettikleri için tutuklananların bırakılmaları

Tehcir suçlularının cezalandırılmaları

Seçimlerin serbestçe yapılması

Asayişi bozacak hallere meydan verilmemesi

AMASYA PROTOKOLLERİ 2. Protokol (Temsil Heyetinin Talepleri) Hilâfet ve Saltanat hakkında karşılıklı teminatlar

verilmiş Sivas Kongresi’nin diğer kararları da Meclis-i

Mebusan’ın kabulüne sunulmak şartıyla uygun görülmüştür

Çukurova, Aydın vilayeti, Meriç nehri ve Edirne dahil olmak üzere ülke sınırları belirlenmiştir.

Kürtlük propagandasının önüne geçilmesi uygun görülmüştür

Müslüman olmayan azınlıklara siyasî hâkimiyet ve sosyal dengeyi bozacak biçimde ayrıcalıkların verilmemesi

Meclisin barış sonuna kadar Anadolu’nun emniyetli bir yerinde toplanmasına karar verilmiştir.

AMASYA PROTOKOLLERİ4.Protokol

Bazı komutanların ordudan çıkarılmasına ve bir kısım subayların Harp Divanı’na verilmelerine dair Padişah iradeleri ve diğer emirlerin düzeltilmesi.

Malta’ya sürülmüş olanların İstanbul’a getirilmesi Ermeni zalimlerinin de mahkemeye verilmesi (Meclis-i Mebusan’a bırakılacaktır). İzmir’in boşaltılması için İstanbul Hükümeti tarafından yeniden protesto yapılması ve gerekirse gizli

talimatla halka mitingler yaptırılması. Jandarma Genel Komutanı, Merkez Komutanı, Polis Müdürü ve Dahiliye Müsteşarı’nın değiştirilmeleri

(Harbiye ve Dahiliye Nezaretlerince). İngiliz Muhipler Cemiyeti’nin (kapı kapı dolaşıp) halka kâğıt mühürlettirmelerine engel olmak. Yabancı parasıyla satın alınmış cemiyetlerin faaliyetlerine ve bu gibi gazetelerin zararlı yayınlarına

son verilmesi (Bilhassa subay ve memurların bu gibi cemiyetlere girmelerinin kesinlikle yasaklanması).

Aydın Kuvâ-yı Milliyesi’nin güçlendirilmesi ve beslenmelerinin kolaylıkla sağlanması. (Bu husus Harbiye Nezareti’nce düzenlenir. Donanma Cemiyeti’nin 400.000 lirasından lüzumu kadarı, hükümet tarafından, bu maksat için ayrılabilir).

Millî Mücadele’ye katılmış memurların her tarafta tam bir sükûnet ve güvenlik sağlanıncaya kadar yerlerinden kaldırılmamaları ve millî davaya aykırı hareket etmelerinden dolayı millet tarafından işten el çektirilmiş memurlarla yeni memuriyetlere tayinlerinden önce özel olarak görüşülmesi.

Batı Trakya göçmenlerinin sevk ve naklinin sağlanması. Acemî Sadun Paşa ve adamlarının uygun şekilde desteklenmesi.

AMASYA PROTOKOLLERİ 3. Protokol Temsil Heyeti seçimlere müdahale

etmeyecek. 5. Protokol Barış Konferansı’na gidecek heyetin

belirlenmesi

AMASYA PROTOKOLLERİ Vatanın bütünlüğü korunacak İşgale izin verilmeyecek Manda yönetimi kabul edilmeyecek Meclis-i Mebusan İstanbul dışında bir

yerde toplanacak Hükümet Sivas Kongresi kararlarını

kabul edecek Barış görüşmeleri sürecine Temsil

Heyeti de katılacak.Hükümetten katılacak kişiler için onay alınacak

AMASYA PROTOKOLLERİ Yabancı unsurlara siyasal ve ekonomik

dengemizi bozacak imtiyazlar verilmeyecektir Anadolu ve Rumeli Müdafaa-ı Hukuk Cemiyeti

İstanbul Hükümeti tarafından tanınacaktır. Azınlık çalışmalarına engel olunacaktır. Milli Mücadeleye düşman basınları hakkında

gerekli işlemler uygulanacaktır. Ermeni Göçü sırasında suç işleyenler mebus

olamayacak ama Hristiyanlar seçime katılabilecek.

AMASYA PROTOKOLLERİ Komutanların askerlikten kovulması ve bazı

subayların askeri mahkemeye verilmesi ile ilgili padişah buyruklarının düzeltilmesi

Malta’ya sürülmüş olanların İstanbul’a getirilmesi

Kıyım yapmış Ermenilerin yargılanması Ermeni Göçü sırasında suç işleyenlerin

mebus seçilmemesi Bazı komutan ve polis müdürlerinin

değiştirilmesi

AMASYA PROTOKOLLERİ Zararlı yayınların engellenmesi Barış görüşmelerinde Osmanlı Devleti’ni

temsil etmesi istenen isimlerin belirlenmesi

Bazı subaylarla ilgili padişah kararlarının geri alınması

AMASYA PROTOKOLLERİNİN ÖNEMİ İstanbul Hükümeti Temsil Heyeti’ni resmen

tanımıştır. Bu protokol İstanbul Hükümetine sunulmuş ancak

kabul edilmemiştir. Sadece Mebusan Meclisi’nin açılması konusunda

görüş birliğine varılmıştır. Ulusal direnişin göz ardı edilemeyeceği anlaşılmıştır. İtilaf Devletleri Türk ulusunu diledikleri

gibi yönlendiremeyeceklerini anlamaya başladılar.

PROTOKOLLERİN ARDINDAN; Meclis-i Mebusan’ın toplanma yeri Toplantıdan sonra Temsilciler Kurulunun

alacağı biçim ve çalışma yöntemi Paris Konferasında meydana gelebilecek

gelişmelere karşı takınılacak tututum.