75
„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales interdisciplinaires“ (MEMI) und des Freiburger Masterstudiengangs „Mittelalter- und Renaissancestudien“ (MaRS) 17. November 2018, Universität Freiburg, Vorraum der Aula (KG I) Reader zu den Referaten

„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“

Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales interdisciplinaires“ (MEMI) und des Freiburger

Masterstudiengangs „Mittelalter- und Renaissancestudien“ (MaRS)

17. November 2018, Universität Freiburg, Vorraum der Aula (KG I)

Reader zu den Referaten

Page 2: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 3: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales interdisciplinaires“ (MEMI) und des Freiburger Masterstudiengangs „Mittelalter- und Renaissancestudien“ (MaRS)

„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“

17. November 2017, Universität Freiburg, Vorraum der Aula (KG I)

Programm

9.30 Birgit Studt (Freiburg) / Isabel Iribarren (Strasbourg): Begrüßung und Einführung

9.45–11.00 Sektion I: Wilde und exotische Tiere als Zeichen von Herrschaft (Moderation: Martina Backes)

Zoe Schäuble (Freiburg): Herrscherattribute im Alexanderroman – Quelle: Pfaffe Lambrecht: Alexanderlied (um 1150)

Sarah Brix / Hendrik Frenger / Lorenz Kammerer (Freiburg): Menagerien und exotische Tiere in der Herrschaftsrepräsentation – Quellen: Matthaeus Parisiensis (um 1200–1259): Chronica maiora; Salimbene de Adam (1221–1288): Chronica und die Close/Liberate Rolls der königlichen Kanzlei Heinrichs III. (1207–1272)

11.00–11.30 Kaffeepause

11.30–12.45 Sektion II: Exempla (Moderation: Olivier Richard)

Marie Durand / Camille Gimenez / Sylvine Passemard / Océane Zielinski (Strasbourg): Exemplum sur les aveugles et le cochon

12.45–13.45 Mittagspause

13.45–15.00 Sektion III: Tiere in literarischen und rechtlichen Kontexten (Moderation: Catherine König-Pralong)

Meret Wüthrich (Freiburg): Schweine in der mittelalterlichen Stadt – Quellen: Nürnberger und Frankfurter Ratsatzungen und Polizeiordnungen des 14.–15. Jhs.

Ann-Kathrin Diekert (Freiburg): Das Tier im Recht - Rechtsprozesse gegen Tiere – Quellen: Die Exorzismustraktate des gelehrten Juristen Felix Hemmerli (ca. 1388–1458/1461)

Carolin Gluchowski (Freiburg): Exotische Tiere in Text und Bild – Quelle: Richard de Fournival (1201–1260): Bestiare d’amour

15.00–15.30 Kaffeepause

15.30–16.45 Sektion IV: Exempla (Moderation: Muriel Ott)

François Anastacio / Adeline Friedrich / Mickaël Heid (Strasbourg): Rutebeuf (ca. 1250–1285): Le Testament de l’âne

16.45 Abschluss und Ausblick (Birgit Studt / Isabel Iribarren)

Page 4: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Herrscherattribute im Alexanderroman

Pfaffe Lambrecht: Alexanderlied (um 1150)

Zoe Schäuble

Page 5: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 6: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 7: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 8: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Menagerien und exotische Tiere in der Herrschaftsrepräsentation

Salimbene de Adam (1221–1288): Chronica Close/Liberate Rolles der königlichen Kanzlei Heinrichs III. (1207–1272)

Matthaeus Parisiensis (um 1200–1259): Chronica maiora

Sarah Brix / Hendrik Frenger / Lorenz Kammerer

Page 9: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 10: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 11: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 12: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 13: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 14: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 15: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 16: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 17: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 18: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 19: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 20: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 21: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 22: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 23: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 24: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 25: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 26: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 27: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 28: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 29: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 30: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 31: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 32: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 33: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales
Page 34: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

CLOSE ROLLS OF THE REIGN OF

HENRY III.

PRESERVED IN THE

PUBLIC RECORD OFFICE.

PRINTED UNDER THE SUPERINTENDENCE OF

THE DEPUTY KEEPER OF THE RECORDS.

A. D. 1251 — 1253.

PUBLISHED BY AUTHORITY OF HIS MAJESTY'S PRINCIPAL SECRETARY OF STATE

FOR THE HOME DEPARTMENT.

D A T E MICROFILMED

ITEM tt-~3—r PROJECT and

BOLL «

EN? "^AI

CHURCH. . : f 0 f LATTER-DAY SAINTS

)EPARTM f

First published in 1927 on behalf of the Public Record Office Reprinted by permission of the Controller of Her Britannic Majesty's

Stationery Office, London KRAUS REPRINT

A Division of KRAUS-THOMSON ORGANIZATION LIMITED ^ ^ i A ^

Nendeln/Liechtenstein 1970

Page 35: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

36 HENRY III. 57

1252. [m. 22 cont.] custodes capere in eodem bosco virgas ad c. cleyas faciendas, et xij.

carettatas virgarum ad easdem operaciones. Teste ut supra.

Hybernia. De maneriis capiendis in manum regis.—Monstravit regi AAlllelmus de Valenc', frater regis, quod ipse satisfecit Reginaldo de Moyun et uxori ejus et coheredibus suis de porcione terrarum ipsos contingente in Hybernia pro dote M. comitisse Line' et Pembr'. Et mandatum est J. filio Galfridi, justiciario Hybernie, quod de maneriis de Femes et Odon', vel de parte illorum maneriorum, nulli seisinam habere faciat, set maneria ilia capiat in manum regis, donee rex aliud inde preceperit. Teste ut supra. Presente J. MaunseU' et aliis de consilio regis.

Pro Thoma de Winton' clerico.—Mandatum est Galfrido de Bagges-het', forestario suo de feodo in foresta de Windles', salutem (sic), quod permittat Thomam de AVinton', clericum regis, habere cheminagium per forestam regis de Windles' sine aliqua occasione, ad subboscum quem prosterni faciet in bosco suo de Haydon', qui est in manerio de Weston', quo voluerit cariandum. Et si quid occasione predicti cheminagii ceperit, id eidem Thome vel ballivo suo restitui faciat. Teste rege apud AVestmonasterium xxvj. die Februarii. Per regem.

De terris que fuerunt Sibille de Huntigfeld seminandis.—Mandatum est Thome Maunsel, escaetori regis in comitatu Buking', quod seminari faciat terras que fuerunt Sibille de Huntingfeld in Lutegareshal', que sunt in manu regis, prout comodo regis melius viderit expedire. Et rex cum sciverit custum, illud ei faciet allocari. Teste ut supra. Per abbatem de Persor'.

De compoto Johannis de Gatesdene audiendo.—Mandatum est baroni­bus de Scaccario quod audiant compotum Johannis de Gatesdene, ita quod respondeat de toto tempore quo ipse et Robertus de Ferles tenuerunt ad firmam honorem de Aquila, quem rex eis commisit pro cc. libris in anno etc. xxv. Teste ut supra.

De ponendo per ballium.—Robertus filius Leticie de Segrave, Hugo filius Hawisie, Hugo films Ricardi, Hugo le Caretter, Radulfus Gagge, et Robertus (sic), capti et detenti in prisona regis AVarr' pro morte Gilberti Babbay, unde appellati sunt, habent litteras vicecomiti Leyc' quod ponantur per ballium. Teste ut supra.

De inhibucione (sic) facta mercatoribus ult-ramarinis pro rege.— Memorandum quod die Dominica proxima post festum Beati Mathie apostoli anno etc. xxxvj'"- dominus rex inhibuit mercatoribus Floren', Senen', et aliis ultra montanas, ne decetero aliquam pecuniam dent ad usuram in Anglia, nee usuras capiant ab aliquo. Et si super hoc postea convicti fuerint, omnia bona sua, tarn mobilia quam inmobilia, cedant in usus domini regis. Per regem et consdium.

De coloribus ad depingendum garderobam regine.—Mandatum est Radulfo de Dungun, custodi liberorum regis, quod magistro AAlllelmo, pictori regis, habere faciat colores ad depingendum parvam garderobam regine regis (sic), et emendandum picturam magne camere regis et camere regine. Teste ut supra. Per regem.

Page 36: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

CLOSE ROLLS OF THE REIGN OF

HENRY III.

PRESERVED IN THE

PUBLIC RECORD OFFICE.

PRINTED UNDER THE SUPERINTENDENCE OF

THE DEPUTY KEEPER OF THE RECORDS.

A. D. 1254 — 1256.

DATE MICROFILMED JsfovJ \ f , i?F£

ITEM # / PROJECT and G. S.

ROLL # CALL #

PUBLISHED BY AUTHORITY OF HIS MAJESTY'S PRINCIPAL SECRETARY OF STATE

FOR THE HOME DEPARTMENT.

CI . STOP . ; - 1 . • - ! ' .

First published in 1931 on behalf of the Public Record Office Reprinted by permission of the Controller of Her Britannic Majesty's

Stationery Office, London KRAUS REPRINT

A Division of KRAUS-THOMSON ORGANIZATION LIMITED

Nendeln/Liechtenstein 1970 r„A *

>

Page 37: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

34 CLOSE ROLLS.

1255. [ra. 18 con*.] Be gingebro, pipere et amigdalis cariandis usque London'.—

Mandatum est ballivis Suhamt' quod totura gingebrura et piper et amigdalos, que nuper ad opus regis in quadam navi arrestata fuerunt apud Suhamt', festinanter ad regem London' cariari faciant. Et rex custum cariagii illius de garderoba regis faciet acquietari. Teste rege apud Westmonasterium vj. die Februarii.

Pro R. eomite Cornubie.—Quia rex talliari fecit burgos et dominica sua per Angliam, mandatum est vicecomiti Devon' quod R. comiti Cornubie fratri regis de tenentibus suis in burgis Exon' et Kanton' que habet ex concessione regis racionabile tallagium habere faciat. Teste ut supra.

Consimiles letteras habet idem comes vicecomiti Hertford' de Berkhamsted' ; vicecomiti Sumerset de Ivelcestr' ; vicecomiti Sussex do Cycestr' ; vicecomiti Wiltesir de Wylton' ; vicecomiti Berk' de Walingford' ; vicecomiti Line' de Kirketon'.

Pro Willelmo Hasard.—Mandatum est Rogero Cissori et Bonacio Lumbard quod faciant habere Willelmo Hasard unam robam sibi convenientem de dono regis, quia non habuit robam quam rex ei a Philippo Luvel liberari precepit, dum idem Willel­mus fuit cum Radulfo de Haya in Wasconia. Teste ut supra.

Pro Rogero de Turkelby.—Mandatum est vicecomiti Ebor' quod faciat habere Rogero de Turkelby xxv. bremias matrices in vivario regis de Foss' de dono regis. Teste rege apud West­monasterium vij. die Februarii.

Pro Johanne dzHoton'.—Mandatum est Johanni deLexinton', justiciarioforeste ultraTrentam, quodinforesta regis deEngelwod' habere faciat Johanni de Hoton, valetto R. comitis Cornubie, quatuor quercus de dono regis. Teste rege apud Westmonas­terium ix. die Februarii. (Cancelled) Quia postea fuit hoc breve directum Willelmo Herun.

Pro electa Wintoniensi.—Mandatum est Johanni de Venuz quod in vivario regis de Wohnar', quod est in custodia ipsius Johannis, habere faciat A. Wintoniensi electo ad vivarium suum de Alreford' instaurandum 1. bremias matrices et xx. lucias de dono regis, et ad ipsos pisces capiendos consilium et auxilium suum inpendat. Teste ut supra.

Be elefante regis.—Mandatum est vicecomiti Kane' quod in propria persona sua una cum Johanne Gouch', serviente regis, apud Dovor', provideat qualiter elefans regis qui est apud Wythsand' melius et commodius ad partes istas duci possit, et eidem Johanni navem et alia que neeessaria sunt ad ipsum cariandum invenias. Et, si per consilium marinellorum et aliorum London' per aquam duci possit, tunc id fieri faciat. Et cum rex sciverit custum etc. illud ei allocari faciet. Teste ut supra.

Page 38: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

4G CLOSE ROLLS.

1256. [m. 16 cont.] p r o Raidinofdio magistri Stephani de Porthesm'.—Mandatum

est eisdem quod sine dilacione aliqua faciant habere Raulino filio magistri Stephani de Portesm', quem rex mittit ad scolas usque Sanctum Edmundum, unam robam de russeto cum funura de agnis et quondam tabardum de eodem. panno, caligas et unum par sotularium et duo paria pannorumlineorum, de dono regis. Teste rege apud Westmonasterium xx. die Februarii.

Pro Ricardo Folyot.—Mandatum est eisdem quod Ricardo Foliot, militi, et Juliane uxori ejus et Lucie filie sue faciant habere tres robas de russeto de Colecestr' cum furruris de cnniculis de dono regis. Teste ut supra.

Mandatum est vicecomitibus London quod ad Turrim regis London' sine dilacione construi faciant unam domum longitudinis xl. pedum et latitudinis xx, pedum ad elephantem regis, et quod ita fiat et fortis sit ut cum opus fuerit ad alios usus apta sit et necessaria. Et custum quod ad hoc posuerint per visum et testimonium legalium hominum, cum rex illud sciverit, eis allocari faciet. Teste rege apud Westmonasterium xxiij. die Februarii. (Cancelled) alitor in rotulo de Liberate.

Pro Willelmo de la Mas.—Mandatum est Rogero Cissori et Bonacio Lumbard quod Willelmo de la Mas, servienti regis, faciant habere unam robam sibi convenientem de dono regis. Teste rege apud Westmonasterium xxiiij. die Februarii.

De auro emendo.—Quia burgenses regis de Gipewic' nondum solvenmt xx. marcas, quas regi nuper promiserunt pro bono adventu regis in Angliam, mandatum est vicecomiti Suff quod, visis litteris istis, de tenis et catallis predictorum burgensium sine dilacione levari faciat predictas xx. marcas et inde emat ij. marcas auri combusti, quas regi citra instantem mediam quad-ragesimam transmittat, liberandas in garderoba regis : et hoc sicut corpus suum et omnia sua diligit non omittat. Teste rege apud Westmonasterium xxiiij. die Februarii.

Pro Matillide que fuit uxor Ricardi filii Henrici de Urtiaco.— Quia rex accepit, per inspeccionem cujusdam cirograffi coram rege in presencia R. comitis Cornubie fratris sui et aliorum de consilio regis exhibit!, et inter Henricum de Urtiaco et Sabinam uxoreni ejus ex una parte et Nicholaum de Molis et Hawisiam uxorem ejus ex altera confecti, quod Ricardus filius primogenitus ipsorum Henrici et Sabine de assensu et voluntate eorundem et Sabine dotavit Matildem uxorem suam, filiara predictorum Nicholai et Hawisie, de manerio de Petteneya cum omnibus pertinenciis, quod idem Henricus et Sabina dederant predicto Ricardo de assensu et consilio prefati comitis fratris regis, mandatum est Galfrido de Langel', senescallo Edwardi filii regis, quod eidem Matildi de predicto manerio cum pertinenciis, quod occasione mortis predicti Sabine captum fuit in manum regis, et cujus custodiam rex, una cum tenis que fuerunt ejusdem Sabine,

Page 39: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

CLOSE ROLLS OF THE REIGN OF

HENRY III.

PRESERVED IN THE

PUBLIC RECORD OFFICE.

PRINTED UNDER THE SUPERINTENDENCE OF

THE DEPUTY KEEPER OF THE RECORDS.

A. D. 1256 — 1259.

DATE MICROFILMED Afoi> f., / ? & .

ITEM #_L_ PROJECT and

ROLL # CALL I

tu&r-i&~ i wit*1

Jiti PUBLISHED BY AUTHORITY OF HIS MAJESTY'S PRINCIPAL SECRETARY OF STATE

FOR THE HOME DEPARTMENT.

r ; ' ; ' " '" "••."••! ;•;•• . y y y \ . - T

CHURCH iRISTOF LA1TER-DAY SAINTS

First published in 1932 on behalf of the Public Record Office Reprinted by permission of the Controller of Her Britannic Majesty's

Stationery Office, London KRAUS REPRINT

A Division of ,_-1 S KRAUS-THOMSON ORGANIZATION LIMITED -7 £ . V

Nendeln/Liedi—nstein \ ^ <̂ /Liecntenstein L. 1 <"\ 1970 Q U O L . -

\i«

Page 40: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

256 CLOSE ROLLS.

1258. [m. 4 con/.] distincte et aperte certificent, sicut rex alias precepit. Teste ut

supra. Et in forma predicta rex commisit eidem Ebuloni totam

serjandam de sigillo et capella regis que ad predictam Bartholomeum pertinuit, habendam in tenanciam usque ad quindenam predictam sicut predictum est. Teste ut supra.

Mandatum est Waltero de Everley, custodi foreste regis de Penber', quod in eadem foresta faciat habere Roberto de Sancto Johanne duos cervos de dono regis. Teste rege apud Wind' ix. die Augusti. (Cancelled) vacat quia superius.

De ossibus elephantis.—Mandatum est constabulario turris Lond' quod sacriste Westmonasterii sine dilacione faciat habere ossa elephantis nuper intumulati infra ballivum predicte turris ad faciendum inde quod rex ei injunxit. Teste ut supra.

Pro Ebulovc de Genevr'.—Quia Ebulo de Genevr' excoli fecit dominicas terras et vineas ad castrum regis de Radleg" (sic) pertin-entes et terras illas seminari sumptibus suis, cum nuper custodiam dicti castri haberct, rex de consilio suo concessit ei fructus et proventus dictarum terrarum instantis autumpni et exitus dicte vinee instontis vindemie : et mandatum est Ricardo de la Rokel', custodi castri predicti, quod ipsum Ebulonem exitus dictarum terrorum instantis autumpni et vinee predicte instantis vindemie sine impedimento percipere permittat. Teste rege apud Windes' x. die Augusti.

Pro Imberto Pogeys.—Mandatum est vicecomiti Kane' quod exequcionem mandati regis, quod nuper rex ei fecit de demands quam Salle Judeus de Cantuar' facit Ricardo de Ospreng' de terra que fuit ipsius Ricardi in Lodenham, quam quidem terrain Imbertus Pogeys tenet ut dicitur, in respectum ponat usque a die Sancti Michaelis in tres septimanas, ut tunc ipsi Ricardus et Imbertus computare possint cum eodem Judeo et quod justum fuerit inde fiat, eo quod ipsi asserant se versus ipsum Judeum fore quietos. Teste ut supra.

De vinis ad opus regine.—Mandatum est Johanni de Swyneford. captori vinorum regis, quod sub omni qua jioterit celeritate provideat ad opus regine xx. dolia vini : et eo liberet ballivis Suth' cariando usque Merleberg', sicut rex eis injunxit. Testc rcge apud Ratling xij. die Augusti.

De rolxyribus datis.—Cum nujier rex preee])erit Godefrido de Lyston'. dum fuit custos foreste regis de Windles'. quod in eadem foresta habere faceret Fratribus Minoribus de Rading' v.roboraad focum suum de dono regis, de quibus ipsi nondum habuerunt nisi tantum duo, mandotum est Henrico de Farleg". custodi foreste predicte, quod in foresta predicta habere faciat eisdem fratribus residua trio robora nisi sibi constare possit quod ca prius non habuerint. Teste rege apud Rading' xij. die Augusti.

Page 41: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Exempla

Exemplum sur les aveugles et le cochon

Marie Durand / Camille Gimenez / Sylvine Passemard / Océane Zielinski

Page 42: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

11

Exempla proposés par O. Richard :

LES AVEUGLES ET LE COCHON 1. Jacques de Vitry Dum autem cecus doctor cecum, id est peccatorem, uult pascere, cibus in terram cadit, quia doctrinam suam ad terrena conuertit. Est autem in quibusdam locis consuetudo quod in festis diebus cecis conceditur porcus, ut ipsum occidant et partes suas omnes accipiant. / Dum autem cecus porcum uult occidere, sepe accidit quod seipsum uulnerat uel socium percutit et occidit. Pari modo isti doctores ceci, dum predicando deberent occidere peccatum, per auaritiam seipsos uulnerant et alios malo exemplo scandalizando ledunt et aliquando occidunt. « Quand le docteur aveugle veut nourrir l’aveugle, c’est-à-dire le pécheur, la nourriture tombe par terre, parce qu’il convertit sa doctrine en choses terrestres. Il existe en certains lieux la coutume, les jours de fête, de donner un porc aux aveugles, pour qu’ils le tuent et en récupèrent toutes les parties. / Lorsqu’un aveugle veut tuer le porc, il arrive souvent qu’il se blesse lui-même ou frappe et tue son compagnon. De la même manière, ces docteurs aveugles, alors qu’ils devraient tuer le péché par leur prédication, se blessent eux-mêmes par leur cupidité et blessent et parfois tuent d’autres gens en les scandalisant par leur mauvais exemple. »

Jacques de Vitry, Sermones vulgares vel ad status, éd. par Jean Longère, Turnhout, Brepols, 2013, ici sermon 20, 2e de la série « ad theologos et ad predicatores », p. 373.

2. Eudes de Cheriton

CXVIII. – De cæcis et porco Vnde quidam porcum unum multis cecis interficiendum exibuit. Qui [cum] huc et illuc discurreret, ceci, ipsum uolentes interficere, se ipsos inordinate percusserunt, Sic peccatores huiusmodi, cum porcum, id est peccatum, deberent interficere, se ipsos uerbis et uulneribus ad inuicem afficiunt. » « Quelqu’un présenta un cochon à de nombreux aveugles pour qu’ils le tuent. Comme il courait dans tous les sens, les aveugles, voulant le tuer, se frappèrent les uns les autres dans le désordre. De la même façon les pécheurs, alors qu’ils devraient tuer le porc, c’est-à-dire le péché, s’en prennent les uns aux autres en s’infligeant insultes et blessures. »

Léopold Hervieux (éd.), Les Fabulistes latins depuis le siècle d’Auguste jusqu’à la fin du Moyen Âge, t. IV : Eudes de Chériton, Paris, Firmin-Didot, 1896, p. 310.

3. Clemente Sánchez de Vercial « Ceco animas committere fatuum esse videtur / Quien al ciego ánimas encomienda es locura magnifiesta / Dizen que un hombre dio un puerco a muchos ciegos, con condición que matassen a palos. E el puerco andava del un cabo al otro, e los ciegos, pensando dar al puerco, davanse los unos a los otros en manera que quedaron muy mal feridos. E assí fazen los pecadores d’este mundo, que deven matar el puerco que es el pecado, mas por el puerco los unos a los otros se atormientan. E assí fazen los perlados que cometen cura de ánimas a los iñorantes, que son çiegos cuanto a los ojos corporales e cuanto a los spirituales, que non han devoçión por non entender que leyen, e los perlados toman en sí el pecado. »

Page 43: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Schweine in der mittelalterlichen Stadt

Nürnberger und Frankfurter Ratsatzungen und Polizeiordnungen des 14.–15. Jhs.

Meret Wüthrich

Page 44: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Internationales Masterseminar Straßburg (MEMI) und Freiburg (MaRS) Quellen zum Referat von Universität Freiburg, 17.11.2017 Meret Wüthrich

Schweine in der Mittelalterlichen Stadt.

Gesetzte der Stadt Frankfurt am Main Verordnung vom 30. September 1421 bezüglich des Schweinetriebs durch die Stadt Der rad ist uberkommen und gebudet also, als eczliche lude ire swiine in der stat cziehin und in den gassen lassin geen, [die anderen luden] schaden tun, das allirmenlich, der swiine ziehin wil, die cziehe und halde affter Allirheilgentag nest komet in sime huse odir hofe und wonungen und in der stat nit lasse laufen und geen, iz were dann, daz man sie zu wasser und zu drencke odir vur den hirten odir zu felde triiben wulde. Das mochte man tun, und sulde man die dann snellich ungeverlich durch die gassen wyder und vur triiben. Wo man heruber swine, junge odir alde, in den gaszen finde, iz were tag odir nacht, da hat der rad bestalt mit den scharwechtern nachts und sust tags mit dem stucker, das sie die sollin intriiben bii eyde und des nymand ubirsehen, und man von iglichem swyn, clein odir gross, zu busze nemen 1 schilling heller; und der busze sal nymand erlassin werden. Actum in crastino sancti Michahelis anno 1421 (Der Rat ist übereingekommen und gebietet, weil Leute ihre Schweine in der Stadt aufziehen und auf den Straßen umherlaufen lassen und dadurch anderen Leuten Schaden zufügen, dass jedermann, der Schweine aufziehen will, diese nach dem nächsten Allerheiligenfest [1. November] in seinem Haus oder Hof oder in seiner Wohnung halte und sie nicht in der Stadt herumlaufen lasse, es sei denn, man wolle sie zum Wasser, zur Tränke oder zum Hirten oder aufs Feld treiben. Das kann man tun, aber man soll sie dann möglichst schnell durch die Gassen treiben. Wenn man danach noch Schweine, junge oder alte, in den Gassen vorfindet, es wäre am Tage oder in der Nacht, so hat der Rat bestimmt, dass die Scharwächter nachts und der Stockmeister am Tage bei ihrem Eide die Schweine ausnahmslos eintreiben sollen. Und man soll von jedem Schwein, klein oder groß, 1 Schilling Heller zur Strafe nehmen. - Engel, Evamaria/ Jacob, Frank-Dietrich, Städtisches Leben im Mittelalter. Schriftquellen und Bildzeugnisse, S. 83) - Ediert in: Wolf, Armin (Hg.), Die Gesetze der Stadt Frankfurt am Main im Mittelalter, Frankfurt am Main, 1969, Nr. 186 S. 276f. Nürnberger Polizeiordnungen Ausschnitte aus den Verordnungen von 1475 bezüglich der Schweinehaltung in-und ausserhalb der Stadt [...] gebieten die gemelten unnsere herren vom rate ernnstlich, das nun fürbas weder burger, burgerin oder ymandts von iren wegen einich swein, das sie ziehen, für die hewser und hofreyt oder sunst auff die gemein und pflaster weder tag noch nachts treiben, oder davor in den steigen halten sollen, auch den zurch und harn, so dieselben swein in den hewsern machen, in einich weise für ire hewser oder sust auff das pflaster und gemeinde schütten lassen sollen. Wol mogen sie soliche swein zu zimlichen zeiten des tags ein mal und nicht mer an das wasser treiben und die wessern, doch das sie furderlich von stat treiben und mit denselben sweinen ihres zürchens halb der gemeinde, den nachpauren und anndern zu schaden und unlust auff dem pflaster [nit] verziehen, sonnder das die poten, die soliche swein

Page 45: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Internationales Masterseminar Straßburg (MEMI) und Freiburg (MaRS) Quellen zum Referat von Universität Freiburg, 17.11.2017 Meret Wüthrich

an die wesserung treiben, ein gefess mit inen an die Pegnitz tragen, auff das, ob dieselben swein also am treiben auff die gemeinde zürchten, das sy dann solichen zurch zu stund an aufheben und in die Pegnitz schütten. Dann welliche das überfüren und darumb gerügt oder sust von den nachpauren darumb beclagt wurden, und sich des mit iren rechten für sich und iren gewalt nit benemen mochten, der yede person sol eins yeden tags oder nachtz von yedem swein gemeyner stat zu puss verfallen sein und geben ein pfund newer haller, on genade. Item es ist erteilt, das man den sweinsmist, was man des in den hewsern macht, in die Pegnitz schütten mag. Actum [feria] tercia [ante] Anthonii 1475 [...] Nachdem an einem erbern rath statlich und glaublich hat gelangt, die pecken, pfragner und anndere dan nachpaurn zu Wird, zum Gostenhofe und mer ennden umb diese stat mit iren sweinen und sweinstellen bissher mercklichen unslust, gestannck und beswerde zugefügt haben, davon dann den menschen krannckheit und seuchten entstannden sein und noch entsteen mochten, so dem mit zimlichen mitlen nit begegend wurde, unnd darumb solichen unlust, gestannck und beswerden nw fürohin abzestellen und zu fürkomen, so gebieten unnser herren vom rath ernnstlich und vestigelich, welicher peck, peckin, pfragner, pfragnerin oder anndere vor dieser stat ein sweinstal haben will, das er solichen stal fuffzig schrit weit von den statgraben hindan, fuffzig schrit von der strassen, und fuffzig [schrit] weit von den beywonungen der lewte und nit neher dabey, und das auch darzu ein yeder innerhalb der lantwer nit mer dann zweintzig swein haben soll, unnd auch also, das er dannoch mit den [sweinen] seinem anstossenden nachpaurn nit mercklich beswerde zufuge. Aber ausserhalb der lantwere mag er swein halten wie vil er wille. [...] Auch ist erteilt, daz hinfür ein yeder peck oder pfragner sein auffgesatzte erlawbte anzal swein, so er in der stat hie haben mag, vor der stat zusambt der anzal, so im vor der stat ze haben erlaubt ist, haben und halten mag, doch also, das er an beden ennden sein erlaubte anzal nit übertrete, nemlich das er an beden enden nit über sein anzal der swein halte. Ediert in: Baader, Joseph (Hg.), Nürnberger Polizeiordnungen aus dem XIII bis XV Jahrhundert, Nachdruck von 1966, Stuttgart, 1861, S. 281-284.

Page 46: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Das Tier im Recht - Rechtsprozesse gegen Tiere

Die Exorzismustraktate des gelehrten Juristen Felix Hemmerli (ca. 1388–1458/1461)

Ann-Kathrin Diekert

Page 47: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Albert-Ludwigs-Universität Freiburg

Historisches Seminar

Mittelalterzentrums der Universität Freiburg

Dozentin: Prof. Dr. Birgit Studt

Verfasserin: Ann-Kathrin Diekert

1. Fachsemester: Master Mittelalter - und Renaissancestudien Wintersemester 2017/2018

Datum: 09.11.2017

Das Tier im Recht - Rechtsprozesse gegen Tiere Die Exorzismustraktate des gelehrten Juristen Felix Hemmerli

„Nunc ad prepositum audiamus, quid in diocese Curiensi sit peractum, ubi hec animalia

terribilia fecerunt damna. Nam incole istius terre hec animalia per tria edicta citari fecit [sic!]

ad iudicium provinciale et servatis proprie cunctis iudicii terminis et figuris assignantes ipsis

procurators et advocatos. Et solenntir contra eos procedentes finaliter per iudicem fuit

sententialiter conclusum, ex quo fuerit dei creatura et pertinenter quesierunt sua alimenta et ne

suo defraudarentur cibo ipsis unam regionem desertam et nemorosam constituit quod ibidem

remanerent, et alias terras ibidem vicinas non occuparent mandavit. Et ita factum est usque in

diem presentem. Simile dictur de alio loco in dyocesi Constantiente costituto, et ideo non

miremur: nam constat quod bruta prout rationabilia benedicuntur et maledicuntur. Unde

plures mysteria domini non prependentes aut pentius ignorantes obloquendo dicto

dominoLausannensi sibique detrahentes ex eo quod usus fuerit talis exorcismi perloquio.

Attamen omnes studii Heidelbergensis doctors huiusmodi ritus videntes et legentes

consenserunt.:”

(Felix Hemmerlin: De exorcismis: Clarissimi viri Juriumque doctoris Felicis Hemmerlin

cantoris quondam Thuricensis varie oblectationis opuscula et tractatus, Straßburg, c/o J. Prüss,

(vor 13.08.1497), fol. 79v.)

"Nun wollen wir diesbezüglich hören, was in der Diözese Chur geschah, wo diese Tiere

furchtbaren Schaden anrichteten. Denn die Einwohner dieses Landes ließen die Tiere durch drei

Edikte vor das Provinzialgericht zitieren, wobei sämtliche rechtliche Termine und Formen

gewahrt wurden und man ihnen Prokuratoren und Advokaten stellte. Indem man freilich gegen

sie vorging, wurde schließlich vom Richter das Urteil gefällt: Nachdem sie Geschöpfe Gottes

seien und sich demgemäß ihre Nahrung suchten, und damit sie nicht um ihr Essen gebracht

Page 48: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

würden, bestimmte er für sie eine verlassene Waldregion, wo sie bleiben sollten, und befahl,

dass sie keine anderen Landstriche in der Umgebung besetzen sollten. Und so geschah es bis

zum gegenwärtigen Tag. Ähnliches wird es von einem anderen, in der Diözese Konstanz

gelegenen Ort berichtet. Und darob wollen wir uns nicht wundern, denn es steht fest, dass die

unverständigen Tiere wie vernünftige gesegnet und verflucht wurden. Weil einige die

Geschehnisse des Herrn nicht bedenken oder ganz ignorieren, widersprachen sie dem genannten

Herrn von Lausanne und schmähten ihn deswegen, weil er ausführlich einen solchen

Exorzismus verwendet hatte. Alle Doktoren der Heidelberger Universität jedoch, die diese

Riten sahen und lasen, stimmten ihm bei."

(zitiert nach: Peter Dinzelbacher: Das fremde Mittelalter. Gottesurteil und Tierrechtsprozess,

Essen 2006, S. 130.)

Page 49: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Exotische Tiere in Text und Bild

Richard de Fournival (1201–1260): Bestiare d’amour

Carolin Gluchowski

Page 50: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Illlll

E36

rie «

Moy

en A

ge ))

dir;g

6eD

anie

lle R

ücxib

n-B

o?

par

Dan

ielle

-BO

HLE

R

I l I l lllIll I lIIllllllllllll I lI l Ii

*

Page 51: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Je

an

d'A

rra

s :

M6

1u

sin

e.

Mer

lin le

Pro

phet

e.Le

Ca:

ur m

ang6

. R6c

its 6

rotiq

ues

et c

ourt

ois

des

xii"

et

xiif

sie

cle

s.

Phi

lippe

de

Bea

uman

oir

: La

Man

ekin

e.R

6cits

et p

oem

es c

eltiq

ues

(dom

aine

brit

toni

que)

.M

oyen

Age

et c

olpo

rtage

. Rob

ert l

e D

iabl

e et

aut

res

r6cits.

Sa

int

Be

rna

rd d

e C

lairva

ux :

Le

s C

om

ba

ts d

e D

ieu

.

La

Fin

de

s t

em

ps.

Te

rre

urs

et

pro

ph

6tie

s a

uM

oyen

Age

.A

ntoi

ne d

e La

Sal

e : L

e P

arad

is d

e la

rei

ne S

ibyl

le.

His

toire d

e H

uon d

e B

ord

eaux

et A

ub6ro

n, ro

i de

f6erie.

Chr

6tie

n de

Tro

yes

: Per

ceva

l le

Gal

lois

ou

le C

onte

du

Gra

al.

Con

tes

et fa

blia

ux d

u. M

oyen

Age

.u,

%oy

iE

crire

Table

s flo

rentines.

et m

anger

ave

c F

ranco

Sa

cch

ett

i.

Prä

cher

d'e

xem

ples

.?u

inze

joie

s de

mar

iage

.B

urle

sque

et o

bsc6

nit6

che

z le

s tr

ouba

dour

s.C

hristin

e d

e P

iza

n :

Le

Liv

re d

e la

Cit6

de

s d

am

es.

Sce

ne

s d

u G

raa

l.

Raym

ond L

ulle

: T

rait6

d'a

stro

logie

.Le

Che

valie

r nu

. Con

tes

de l'

Alle

mag

ne m

6di6

vale

.F

orm

cs m

6di6

vale

s d

.u c

onte

merv

eille

ux.

La C

heva

lerie

des

sot

s. L

e R

oman

de

Fer

gus

suiv

i de

Tru

bert

, fa

blia

u d

u x

nf sie

cle

.L

a G

ast

ron

om

ie a

u M

oye

n A

ge

. 1

50

re

cett

es

de

Fra

nce

et

d'J

talie.

Pie

rre

de B

eauv

ais,

Cui

llaum

e le

Cle

rc,

Ric

hard

de

Fou

rniv

al,

Bru

netto

Lat

ini,

Cor

bech

on

(f3tß

airts

du M

oyen

Age

Mis

en

fraiiq

ais

mod

erne

et p

r6se

nt6s

pa

rC

ab

rie

l B

ian

cio

tto

A p

ara

ttre

Le R

om

an d

e la V

iole

tte.

Gu

illa

um

e d

e M

ach

au

t :

La

Fo

nta

ine

am

ou

reu

se

.S

tock

/ M

oyen

Age

Page 52: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Intr

od

uctio

n

(f

01

')a LK

)3

r,= ;y

Phot

o de

cou

vertu

re: G

ravu

re s

ur b

ois.

Ani

mau

x d'

Orie

ntr..

neuv

v»cn

. iviay

ence

. l';2j

ö, po

ur H

. de B

reyd

enba

qh.. O

pos-

culum

sanc

taru

m p

ereg

nnah

on a

d Se

pulcr

um C

hrist

i [ene

---J..

E. Re

iiwich

. Maye

nce. 1

486,

pou;R

J, ?Äe

-B;r;:i

'd;nÄW

qh..

rand

um.-

Tous

dro

its r6

serv

6s p

our t

ous p

ays.

@ 1

980,

199

2. E

ditio

ns S

tock

.

Trai

rer d

e no

ins

d"oi

sea?

ix- p

etits

inot

s d'

amiti

e : m

abi

che.

mon

pou

let :

c'e

st ?

ine

vrai

e ch

atte

: le

vol

noi

rde

s co

rbea

ux s

?ir n

os ?

ilairi

es :

laiig

?ie

de iii

pöre

et o

eil d

ely

nx :

jeun

es lo

ups.

faric

oris

et c

olor

nbes

. Un

best

iaire

fam

ilier

p6n

füae

not

re p

hras

6olo

gie

quot

idie

nne.

abst

rait.

fig6

. sar

is v

ale?

ir de

rtif6

reric

e ou

pos

st;d

ant

eiic

ore

p?iis

sanc

e d'

imag

e qt

ii d6

guis

e 1-

hoin

me

sous

rine

parti

re a

nim

ale.

1lo

llS ii

fügr

e da

iis u

n un

iver

szo

omor

phe

plus

exp

ress

if. ?

füis

dire

ctem

em li

sibl

e qu

eno

s ph

ysio

nom

ies

pein

tes

au ii

atrir

el. C

e ri'

est p

as d

'hie

rq?

i'un

aiiim

al d

ans

le la

ii,ga

ge p

e?u

füe

sigr

ie d

e fc

irmes

oii d

e fo

nctio

iis fü

imai

iies.

dau

ii se

ns m

asq?

i6 :

le g

enre

dida

ctiq

ue d

es b

estia

ires

qui.

a?i M

oyen

.kge

. iie

d6c

rit le

mon

de a

nim

al q

ue p

o?ir

le c

onst

itrie

r en

r6s

eau

syrn

boliq

ue s

igni

fiani

ji I"

hom

me

sori

dest

in e

t la

gra»

ideu

r de

Die

u. r6

s?iin

e et

per

p6t?

ie d

es tr

aclit

ions

amiq

?ies

con

verg

rnte

s : i

l no?

is fo

?irii

it ai

ijour

dafü

ii iin

ecl

6 po

?ir c

ompr

eric

lre la

gef

üse

daur

i s>-

inbo

le e

t sa

foiic

tion

daiis

!a m

emal

iie; r

füdi

to-v

'aie

: ce

lle-c

i est

-elle

de.p

oui'v

rie d

e po

st6r

it6 d

aiis

les

espr

iis d

e no

tre ie

mps

?Le

term

e dt

= be

siiai

re s

enfö

le a

ppar

aitre

ver

s le

d6b

utfü

i xtr

siöc

le (o

n en

tmiiv

e le

pre

mie

r exe

mp)

e ch

e:z

Philip

pe d

e Th

aoii )

po?

ir d6

signe

r des

o?i

vrag

es e

n pr

ose

ou e

n ve

rs u

tilis

ant l

a de

scrip

tion

de c

erta

ins

anim

aux

rin

e

5

Page 53: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

öJ

r l

tout

le fo

nd d

e so

n ?u

r. M

ais

apfö

, une

fois

qu'

ilai

me,

il es

t ji t

el p

oint

em

barra

ss6

qu'il

ne s

ait c

omm

ent

s'en

sörti

r et '

devi

ent t

out ;

a fa

it di

ssim

ul6,

de

telle

sor

tequ

'i} n

'ose

rien

dire

de

sa p

ensf

fi, m

ais

crai

nt a

u«»

ntra

ire sa

ns ce

sse

que

l'on

puiss

e le

blföie

r ; e

t il e

stpr

is au

p%

e to

ut d

e ?a

möm

e m

anie

re q

ue le

sin

gech

au

ss6

.

Car J

a na

ture

du

singe

est

de

voul

oir i

mite

r tou

t ce

qu'i}

voi

t fai

re. S

i bie

n qu

e le

s ch

asse

urs

avis6

s, q

uive

ulen

t s'e

mpa

rer d

e lu

i par

nise

, rep

fö.n

t un

lieu

teJ

que

le sin

ge p

uisse

?es

voir.

Ils co

mm

ence

nt a

Jors

A se

chau

sser

et A

se

d6ch

auss

er d

evan

t lui

, et p

uis

ils s

'envo

nt d

e }A

, lai

ssan

t une

pai

re d

6 so

ulie

rs A

?a

taiu

e du

singe

, et v

ont s

e ca

cher

en

quelq

ue e

ndro

it. Al

ors a

rrive

le s

inge

, et i

J ve

ut a

gir a

insi

qu'il

ra v

u fa

sre

: il p

rend

fö s

oulie

rs, e

t s'e

n ch

ause

e po

ur s

on m

alhe

ur. M

ais

avan

t qu'i

l puis

se le

s öte

r, le

chas

seur

bon

dit e

t s'61

ance

sur l

ui. E

t Je

singe

chau

ss6

ne p

eut f

uir, n

i mon

ter d

ans

un a

rbre

en

grim

pant

, et i

l est

cap

tur6

.C

et e

xem

ple

donn

e bi

en la

pre

uve

que

ron

doit

com

pare

r rho

mm

e nu

Ä c

elui

qui

n'a

ime

pas,

et

l'hom

me

vetu

ji c

elui

qui

aim

e. C

gr d

e m

:em

e qu

e le

sing

e es

t lib

re ta

nt q

u'il

est n

u-pi

eds,

et q

u'il

ne p

eut

etre

pris

ava

nt d

e s'

ötre

cha

ufü,

de

rfüm

e rh

omm

en'

est p

as p

rison

nier

ava

nt d

'aim

er d

'am

our.

Et c

etex

emp?

e co

nfirr

ne c

elui

du

serp

ent ;

et g

rrxce

a c

ette

doub

le c

onfir

mat

ion,

je d

istin

gue

parfa

item

ent l

a ra

ison

pour

Jaqu

eJre

, A p

artir

du

mom

ent o

'u vo

us a

vez s

u qu

eje

vou

s ai

mai

s, v

ous

m'a

vez

fait

plus

mau

vais

v;sa

gequ

'aup

arav

ant :

ji }a

fois

parc

e qu

e le

sin

ge n

'est

pas

pris

ava

nt d

e s'f

üe c

haus

s6, e

t par

ce q

ue le

ser

pent

s'at

taqu

e 'a

?'h

omm

e lo

rsqu

'il le

voi

t föt

u.Il

me

sem

b'»e

pou

rtant

que

vou

s au

riez

dö fa

ire to

utle

con

trai#

, et q

ue la

urai

s dö

avo

ir m

eille

ur v

isag

e de

vous

une

fois

que

vou

s m

'ave

z vu

revö

tu d

e vo

tre

134

l lllllllllIl

arnou

r, plut

öt qu

e lors

que j

'en 6t

ais nu

. Car

la na

ture

du c

orbe

au e

st te

lle q

u'au

ssi lo

ngte

mps

que

ses

;billa

is-so

nt d6

pourv

usa d

e plum

es, d

u fait

qu'ils

ne"so

nt-p;

noi; e

t qu'il

s ne lu

i resse

mblen

t pas,

il ne le

ura

'l.-

.:1-

jette

pas l

e moin

dre re

gard

et ne

les n

ouföt

pas :

ilsyv

i;enrt

alors

-de r

oföe,

jusqu

'a tan

t qu'il

s soie

nt ref

ötus

d':e -

pl'um

es et

qu'ils

ress

emble

nt a l

eur p

fö;.

Amie

tres c

he're

, il m

e sem

ble qu

e c'es

t ains

i que

vous

aurie

z dö a

g'r : q

uand

j'6tai

s nu d

e votr

e arn

our,

vous

n?au

riez-p

aos d

u vou

s sou

cier d

e rno

i ; et

une f

ois qu

ej'-e

n-ai 6

t"6 re

fötu,

et qu

e j'ai

pofö

un 6c

usso

n a vo

sJa

rrnes

, 'vou

;-auri

ez du

me c

h6rir

et me

forü6

er da

nsla"a

'mou' r

'que j;

-vo';s

portais

, quoiq

ue cel

ui-ci fö

t'tendr

e'et

-nou

'vea'u

,'com

me on

doit n

ourri

r un e

nfant

aube

rceau

.-fü'

en am

our,

la na

ture d

u cor

beau

devra

it;o';

nopher

de -p

rtMren

ce M c

elle du

serpe

nt ou a

celle

dusi

nge. Ca

r le co

rbea

u pos

sede

enco

re un

e autr

e natu

re, q

u»res

;emble

-'plu;

que t

oute

autre

chos

e a la

natur

e de

':'-arn

our. C

'ar sa

natur

e est

telle

que q

uand

il tm

uve u

nh:?

me 'm

ort, la

prem

iere c

hose

-qu'il m

ange

de lu

i, ce

;ont al

es yeu

x-.'Et

p' ar IA

, il en

extrait

la cer

ve1}e,

et plus

il;--e

n-';, 'p

lus il e

'n tire

.' Ains

i fait A

mour

: car

des le

s'pr

e;ie;e's

renco

ntres,

l'hom

me es

t pris

par le

s yeu

x, et

j'arnai

s -Amo

ur ne

se ser

ait em

par6 d

e lui, s

i l'hom

me ne

j'ava

it pa

s al

ors

rega

rd6.

a "Co

ar ,Ä?

mour

se co

mport

e com

me le

lion :

quan

d le

lion e

st- en

-train

de m

füige

r sa p

roie,

s'il ar

rive q

u'un

Wme p

asse

A cö

t6 de

füi e

t }e-re

garde

, du f

ait qu

'un:ag

e-d'ho

mme p

orte c

omme

-une e

mprei

nte de

majes

t6, da

ns la

mes

ure ou

il est

fait a

rimag

e et a

la're

fü"em

ffllanc

e du S

eigne

ur de

s se;g

neurs

, le lio

n ne p

eut

s?'em

;öc;r-d

'avoir

peur d

e son

visage

et de

son re

gard ;

':m'ais

'par'c;

que le

lion p

ossede

une a

udace

nature

lle, il a

;onte'

d'avo

'ir füu

r, etJ

il atta

que r

homm

e aus

sitöt

que

13

5

cg1079
Hervorheben
Page 54: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

celui

-ci J

e re

gard

e. E

t rho

mm

e po

urra

it pas

ser c

ent f

oisau

prö

du li

on q

ue le

lion

ne

fera

it pa

s le

moi

ndre

mou

vem

ent,

pour

aut

ant q

ue rh

omm

e ne

le re

gard

epa

s. C'

est p

ourq

uoi je

dis

qu'A

imou

r res

sem

ble a

u lio

n,ca

r de

?a

mem

e m

anifö

i Am

our

ne c

ourt

sus

a u

nho

mm

e qu

e lo

rsqu

e ee

lui-c

i le

rega

rde.

Amou

r s'e

mpa

re d

onc

de rh

omm

e de

s le

s pr

emie

res

renc

ontre

s pa

r les

yeu

x, e

t c'e

st p

ar Ij

i que

rhom

me

perd

sa

cerv

elle

. La

cerv

elJe

de

?'ho

mm

e re

pr6s

ente

l'inte

llige

.nce

: ca

r de

rfüm

e qu

e re

sprit

de

vie

qui

donn

e le

mou

vem

ent r

6sid

e da

ns le

cce

ur, q

ue la

chal

eur q

ui n

oufö

t les

org

anes

dem

eure

dan

s le

foie

, de

rfüm

e r6

side

dans

le c

erve

au ri

ntel

}igen

ce, q

ui p

mdu

itl'e

nten

dem

ent.

Et q

uand

l'ho

mm

e ai

me,

auc

une

inte

Jlige

nce

ne p

eut f

üi ö

tre d

e la

moi

ndre

utili

t6, e

t au

cont

raire

, il p

erd

la s

ienn

e d'

un s

eul c

oup

; et p

lus

il en

poss

öde,

plu

s il e

n pe

rd. C

ar p

lus

l'hom

me

est s

age,

et

plus

Am

our m

et d

e pe

ine

et d

e fu

reur

'a s

'em

pare

r de

lui. A

caus

e de

cet

te n

atur

e qu

i est

la s

ienn

e, j'a

ffirm

equ

'Am

our r

esse

mbl

e au

cor

beau

; et

cet

te n

atur

e-ci

donn

e la

pre

uve

que

son

autre

nat

ure,

que

lai e

xpos

ffipl

us h

aut,

devr

ait p

füs

just

emen

t vai

ncre

en

amou

r qu;

ela

nat

ure

du s

erpe

nt o

u qu

e ce

lle d

u si

nge,

et q

ue la

fem

me

devr

ait d

avan

tage

aim

er rh

omm

e qu

i ser

ait

refö

tu d

e so

n am

our q

ue c

elui

qui

en

sera

it nu

.Et

je p

ense

que

c'es

t bie

n ai

nsi q

u'agi

ssen

t cer

tain

esfe

mm

es. M

ais il

en e

st d'a

utre

s qui

ont la

tete

per

c6e,

de

telle

sor

te q

ue to

ut c

e qu

i leur

ent

re p

ar u

ne o

reille

leur

sori

par l

'autre

, et q

ue c'

est J

a oü

elle

s aim

ent q

u'elle

s se

de.ro

bent

. C'e

st A

l'im

age

de la

bej

ette

, qui

con

pit p

arro

reil?

e et

qui

enf

ante

par

la b

ouch

e, q

u'ag

isse

nt d

ese

mbJ

able

s fe

mm

es :

car q

uand

elle

s on

t ent

endu

tant

de p

arol

es a

gr6a

bles

qu'i

? le

ur s

embl

e qu

'eJle

s do

ivent

acco

rder

leur

am

our,

et q

u'elle

s on

t ain

si co

mm

e co

nqu

l I l I l

par l'

oreille

, elle

s s'en

libere

nt pa

r la bo

uche

a }'a

ided'u

ne d

6rob

ade,

et d

'ordin

aire,

elle

s pas

sent

volon

tie'rs

vivem

ent A

d'au

tres p

ropo

s, co

mm

e si

elles

craig

naien

td'fü

ae pr

ises a

u piög

e, ex

actem

ent d

e la m

anifö

; don

t labe

lettea

elle-

rfüme

, une

fois

qu'el

le a m

is ba

s, tra

nspo

rtese

s peti

ts da

ns un

' autre

lieu 'q

ue ce

lui ou

elle

a enfa

nt6,

par p

eur d

e le

s pe

rdre

.Et

cet

te d

erni

ere

natu

re d

e la

bel

ette

repr

6sen

te u

nede

s gran

des r

aison

s de d

6ses

p6rer

en am

our, A

savo

irqu

'on ne

veuil

le pa

s ente

ndre

parle

r de t

out c

e don

t iles

t le pl

us n6

cess

aire d

e parl

er, et

de vo

uloir t

oujou

rspa

rler'd

'autre

chos

e. Et

ce d6

sesp

oir es

t con

forme

a la

n' atu

re de

la ca

landre

. C'es

t un o

föeau

qui, ?

orsqu

'on le

porte

deva

nt un

mala

de, s

'il reg

arde l

e mala

de dr

oit au

;isag

e, ind

ique p

ar ce

sign

e que

le m

alade

gu6ri

ra ; e

ts'i

l se d

6tour

ne et

qu'iJ

ne ve

uille

pas l

e reg

arde

r, on

enjug

e que

le m

alade

doit n

6ces

saire

ment

mour

ir.' -

?Et p

our c

ette r

aison

, ami

e fös

chere

, puis

que }

e fait

qu'il m

e soit

jama

is arr

iv6 de

vous

adres

ser d

es pr

ifö.s

d'arn

our v

ou's

est p

föibl

e, e

t que

, d'au

tre p

att,

vous

euss

iez p

ris p

laisir

a m

a fr6

quen

tatio

n, e

t que

vous

m'eu

ssiez

vofön

tiers

tenu c

ompa

gnie,

a co

nditio

n que

jene

parla

sse p

a!i de

Ce d

on't 1

6tais

malad

ei j'a

i se

sent:

ment

que v

ous n

'avez

jama

is eu

le d6

sir de

me

regard

er, m

oi, al

ors qu

e j'6t

ais m

alade

, au v

isage

. Ce

qu: fa

it que

l'on d

oit 'm

e -co

nsidf

ö.r co

mme m

ort. C

arde

cet

tea

man

iöre

, vou

s m

'avez

plo

ng6

dans

une

profo

nde d

ouleu

r, ce

lle qu

i con

vient

a un p

arfai

td6

sesp

oir, lo

rsque

toute

esp6

rance

de gr

äce e

st pe

rdue.

Et c'

est la

la m

ort d

'amou

r. Ca

r de

m;e

me

que

dans

lamo

rt il n

'exist

e poin

t de g

füriso

n, de

mem

e n'ex

iste-

t-ilpa

s d'es

p6ran

ce de

joie

d'amo

ur lor

sque

l'on n

'atten

dpl

us a

ucun

e gr

Ace.

Je su

is do

nc m

ort,

en to

ute

förit

6. E

t qui

m'a

tu6

? Je

ne- s

ais

si c'e

st v

ous

ou m

oi-rf

üme,

mai

s je

sai

s

136

13

7

Page 55: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

W

mais

elles

le se

ntent

au to

uche

r, qui

est le

plus

g6n6

ralde

s sen

s, et

celui

auqu

eJ le

plus

gran

d nom

bre de

-chos

esse

rven

t en

pmpr

e, c

omm

e on

l'a d

it pl

us h

aut.

Donc

, Ja

voix

comp

ense

le d6

faut d

u sen

s mem

e auq

uel e

lle se

rt,c'

est-A

-dire

roui

e, p

ar u

n au

tre s

ens.

Cette

prop

ri6t6

est l'

une d

es pl

us ex

traor

dinair

es qu

iso

ient,

et se

mbla

b}e

prop

ri6t6

ne

peut

etre

trou

v6e

nulle

part a

illeurs

que d

ans l

a voix

. Et -l

a voix

poss

ede e

ncore

bien d

'autre

s pmp

ri6t6s

, a la

fois

en ce

qui c

once

rne l

esve

rtus d

e la p

arole

et ce

lles d

u cha

nt, do

nt il n

'y a p

aslie

u de p

arJer

maint

enan

t ; vo

us vo

us C

Onten

terez

pOur

l'insta

nt de

prop

os co

nforrn

es ;a

notre

sujet

. Et s

i laav

oixpo

ssed

e un s

i gra

nd po

uvoir

, il n'

est d

onc p

as 6t

onna

ntqu

e je

me

sois

endo

rmi p

ar le

pou

voir

de la

voix.

Car

cene

fut p

as u

ne v

oix

com

me

une

autre

, mai

s ce

lle d

e la

plus

bel

le c

r6at

ure

que

j'aie

jam

ais

vu, a

mon

sentim

ent.

Est-c

e don

c que

la vu

e a co

ntribu

6 'a m

a cap

ture ?

Oui c

ertes

, je fu

s mieu

x pris

par m

a vue

que a

le tig

rena

est p

ns a

u m

iroir

; car

si g

rand

e qu

e so

it sa

col

ere

lors

qu'o

n lu

i a d

6rob

6 se

s pe

tits,

s'i?

renc

ontre

.un

miro

ir, il

sera

con

train

t d'y

atta

eher

ses

yeu

x. E

t il

trouv

e tan

t de p

laisir

;a y

conte

mp?e

r la gr

ande

beau

t6de

sa be

]?e ta

ille qu

'il en o

ub?ie

de-po

urcha

sser

ceux

qui

lui o

nt e

nlev6

ses p

etits

, et il

s'ar

röte

com

me

pris

aupie

ge. E

t les c

hass

eurs

avis

6s p

lacen

t IA

le m

iroir

tout

expr

;es

pour

se

«Mba

rras

ser d

e lu

i.C'

est c

e qui

me fa

it dire

que s

i je fu

s pris

par l'

ouie

etla

vue,

il ne

fut p

as 6

tonn

ant q

ue j'y

-aie

-per

du m

onint

ellige

nce e

t ma m

e.moir

e. Ca

r ll'ou

:ea et

la vu

e son

t les

deux

porte

s de l

a m6m

oire,

comm

e je l

'ai di

t plus

haut,

et c

e so

nt le

s pl

us n

oble

s se

ns d

e l'h

omm

e. C

ar l'h

omm

epö

ssed

e cinq

sens

: la v

ue, l'

ouie,

l'odo

rat, l

e gofü

et le

touc

her,

com

me

on l'a

d6j

A di

t.Et

je fu

s pr

is 6g

alem

erit

par l

'odor

at, t

out c

omm

e la

ilIl l l I ) Il

licor

ne, q

ui s

'end

ort a

u do

ux p

arfu

m d

e la

virg

init6

de

la d

emoi

selle

. Car

telle

est

sa

natu

re q

u'il

n'ex

iste

aucu

ne a

utre

böt

e au

ssi p

6rille

use

a ca

pfür

er, e

t elle

poss

ede

au m

ilieu

du fr

ont u

ne c

onie

A la

quel

le a

ucun

eam

iure

ne

peut

röis

ter,

si b

ien

que

pers

onne

n'o

sel'a

ttaqu

er n

i res

ter a

la re

gard

er, s

i ce

n'es

t une

jeun

efil

le v

»erg

e. C

ar lo

rsqu

e so

n fla

ir lu

i en

fait

d6co

uvrir

une,

elle

va

s'ag

enou

iller

dev

ant e

lle e

t la

salu

ehu

mbl

emen

t et a

vec

douc

eur

com

me

si e

lle s

e m

etta

it a

son

serv

ice.

De

sorte

que

les

chas

seur

s av

isö,

qui

conn

aiss

ent s

a na

ture

, pla

cent

une

jeun

e vie

rge

sur s

onpa

ssag

e, e

t la

licor

ne v

ient

s'e

ndor

mir

sur s

es g

enou

x.Al

ors,

qua

nd e

lle e

st e

ndor

rnie

, vie

nnen

t les

cha

sseu

rsqu

i n'o

saie

nt p

as ra

ttaqu

er lo

rsqu

'elJ

e 6t

ait 6

veill6

e, e

tils la tuent.

C'e

st e

xact

emen

t de

cette

man

iföi q

u'A

mou

r s'e

stve

ng6

de m

oi. C

ar p

arm

i les

hom

mes

de

mon

%e,

lava

is e

.t6 le

plu

s or

guei

lleux

de

tous

'a r6

gard

d'A

mou

r ; e

t il m

e se

mbl

ait q

ue je

n'a

vais

jam

ais

renc

ontr6

de

fem

me

que

j'aur

ais

d6sir

6 av

oir t

otal

emen

tA

ma

volo

nt6,

a la

con

ditio

n de

l'ai

mer

d'u

n am

our

auss

i ard

ent q

ue c

elui

don

t on

deva

it ai

mer

, :a

ce q

uej'a

vais

ent

endu

dire

. Et A

mou

r, qu

i est

un

chas

seur

avifö

, pla

ga s

ur m

on c

hem

in u

ne je

une

fi??e

a IE

I dou

ceur

de la

quel

le je

me

suis

end

orrn

i, et

qui

m'a

fait

mou

rird'

une

mor

t tel

le q

u'il

appa

rtien

t A A

mou

r, a

savo

ir le

d6se

spoi

r san

s es

(y':r

ance

de

mer

ci. C

'est

pou

r cet

tera

ison

que

j'af

firm

e qu

e je

fus

pris

au

pieg

e pa

rro

dora

t; et

par

la s

uite

enc

ore,

elle

m'a

tenu

oont

intie

llem

ent A

sa

mer

ci p

ar r

odor

at, e

t lai

aban

donn

6 m

a vo

Jont

6 po

ur s

uivr

e la

sie

nne,

tout

wm

me

les

anim

aux

qui,

une

fois

qu'

iJs

ont s

enti

A so

nod

eur l

a pa

nthö

re, n

e pe

uven

t plu

s s'

6?oi

gner

d'e

lle,

mai

s au

con

traire

la s

uive

nt ju

squ'

A la

mor

t, a

caus

e du

doux

effl

uve

qui s

'6ch

appe

d'e

lle.

Illl

14

21

43

?

cg1079
Hervorheben
cg1079
Hervorheben
Page 56: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Et c

'est p

our c

ette

raiso

n qu

e je

dis

que

je fu

s pr

is pa

rce

s tro

is se

ns, ?

'ou'ie

, la vu

e et

I'odo

rat'.

Et si

j'ava

isa6t

6en

out

re p

ris p

ar le

s de

ux a

utre

s se

ns, A

sav

oir p

ar le

gofü

en

embr

assa

nt, e

t par

le to

uche

r en

seira

nt d

ans

mes

bra

s, a

lors

aur

ais-

je 6

t6 A

bon

dro

it to

ut a

fait

endo

rrni. C

ar c'

est a

lors q

u'iJ n

e se

nt a

ucun

de

ses c

inqse

ns

que l'

hom

me d

ort

. E

t de l'

endorm

isse

ment

d'am

our v

ienne

nt to

us le

s pfö

ls. ca

r pou

r tou

s ceu

x qui

s'end

orm

ent s

'ensu

it la

mor

t. au

ssi b

ien p

our l

a lic

or:n

equ

i s'en

dort

aupr

es d

e la

jeune

tille,

? qu

e 'po

ur l'h

omm

equ

i s'e

ndor

t aup

res

de la

sirf

öe.

Mai

s si

lava

is v

oulu

füe

A l'a

bri d

e ce

dan

ger,

ilm

'aur

ait f

allu

faire

com

me

1a g

rue

qui v

eille

sur

les

autre

s gru

es. C

ar lo

rsqu

e les

gru

es so

n-t e

n gr

oupe

, il v

en a

touj

ours

une

qui

vei

lle ta

ndis

que

les

autr

esdo

rrnen

t, et

elle

s m

onte

nt la

gar

de c

hacu

ne :a

tour

de

röle

. Et c

elle

qui

fait

le g

uet,

-pou

r ne

pas

s'end

orm

ir,pla

ce de

petite

s pier

res s

ous s

es pa

ttes,'

afin

de ne

pas

pouv

oir t

rouv

er u

n 6q

uilib

re s

tabl

e et

de

ne p

ass'

endo

rmir

prof

ond6

men

t. C

ar le

s gn

ies

dorm

aent

debo

ut su

r leu

rs p

atte

s. m

ais q

uand

eTl

es n

e pe

uven

ttro

uver

un

bon

6qui

libre

. il l

eur e

st im

poss

ible

de

do

rmir.

J'affi

rme

que

c'est

de

cette

man

iere

que

j'aur

ais

döag

ir, c

ar la

gru

e qu

i vei

?le

sur l

es a

füre

s, c

'est

?a

pmde

nce,

qui

doi

t pro

t6ge

r tou

tes

les

autre

s Ve

rluS

del'ä

me,

et l

es p

ieds

repr

6sef

üent

la v

olom

6. C

ar d

e rfü

me

que

ce s

ont ?

es p

ieds

qui

ser

vent

a c

hem

iner

, de

rfüm

el'ö

me

chem

ine, g

race

;a la

vo?o

nt6,

d'un

e' pe

ns6e

al'a

utre

, et ?

'hom

me

d'une

act

ion

a l'a

utre

. aLa

gni

epla

ce d

onc l

es p

ierre

s sou

s ses

pat

tes,

afin

de n

e"pa

spo

uvoi

r ten

ir fe

rmem

ent d

ebou

t, et

pou

r ne

pas

s'en

dorm

ir ; e

t de

rfüm

e. la

pru

denc

e su

rvei

lle d

e si

pres

la v

o?om

6 qu

e le

s se

ns n

e se

tien

t pas

en

elle

au

poin

t de

pouv

oir ö

tre p

ris p

ar s

urpr

ise ;x

cau

se d

'elle

. Et

I l II Iqu

i aur

ait a

gi a

insi

n'a

urai

t rie

n eu

A c

rain

dre.

Mai

sce

lui q

ui n

e po

ssed

e pa

s la

pru

denc

e pe

rd a

utan

t de

ses

qual

it6s

que

le p

aon

enJa

idit

lors

qu'il

per

d sa

que

ue.

Car

la q

ueue

du

paon

sym

bolis

e la

pm

denc

e, p

srce

que

la q

ueue

, dan

s la

mes

ure

ou e

lle e

st p

lacf

fi en

afö

föi,

rep

r?n

te c

e q

ui e

st a

ve

nir,

et

le f

ait

qu

'elle

est

couv

erte

d'v

eux

sign

ifie

qu'il

faut

ötr

e at

tent

if A

ce

qui

est a

ven

ir. C

'est

pou

r ce

tte r

aiso

n qu

e je

dis

que

laqu

eue

du p

aon

est l

e sy

mbo

le d

e la

pru

denc

e, e

t que

ce

que

ron

appe

l?e

la p

mde

nce

n'es

t pas

aut

re c

hose

que

lefa

it d

'füe

att

en

tif A

ce

qu

i est

'a v

en

ir.

Et q

ue la

que

ue s

oit l

e sy

mbo

le d

e la

pm

denc

e, c

ela

est c

onfir

m6

par

rune

4es

nat

ures

du

lion.

Car

le J

ion

poss

ede

une

natu

re te

lle q

ue s

i on

le p

ourc

hass

e po

urs'

empa

rer

de lu

i, al

ors

qu'il

ne

peut

pas

se

d6fe

ndre

et

qu'il

se

tmuv

e da

ns la

n6c

essi

t6 d

e fu

ir, i?

effa

ce fö

trac

es d

e se

s pa

ttes

en tr

aina

nt la

que

ue, d

e so

rte

que

l'on

ne s

ache

pas

dan

s qu

ölle

dire

ctio

n le

pou

rsui

vre.

Et

c'es

t ain

si q

ue fa

it le

sag

e qu

i pos

sede

la p

mde

nce

:qu

and

il se

trou

ve d

ans

Ja n

6ces

sit6

d'a

ccom

plir

quel

que

act

e q

ui a

ttire

rait

le b

lAm

e s

ur

lui s

i on

en

ava

itco

nnai

ssan

ce, i

l s'e

ntou

re d

e te

?les

pr6

caut

ions

en

lefa

isan

t que

per

sonn

e ne

le s

aura

jam

ais

: si b

ien

que

sapn

iden

ce e

fface

Jes

trac

es d

e se

s pa

ttes,

c'e

st-A

-dire

lar6

puta

tion,

bon

ne o

u m

auva

ise,

qui

Jui

peu

t ven

ir de

ses

€e

uV

reS

.

?.,a

que

ue s

ymbo

lise

donc

la p

rude

nce,

et p

artic

ulie

-re

men

t Ja

queu

e du

pao

n, A

cau

se d

es y

eux

qui y

son

tfig

ur6s

. Et p

our

cette

rai

son.

j'af

firm

e qu

e de

rfü

me

que

c'es

t bie

n la

ide

chos

e qu

'un

paon

san

s qu

eue,

de

rfüm

ees

t-ce

gra

nde

pauv

ret6

qu'

un h

omm

e sa

ns p

rude

nce.

Ce

pe

nd

an

t, q

ua

nd

bie

n r

füm

e j'

au

rais

eu

au

tan

td'

yeux

que

le p

aon

en p

osse

.de

sur

sa q

ueue

, j'a

urai

spo

urta

nt p

arfa

item

ent p

u et

re e

ndor

mi p

ar le

pou

voir

de

la v

oix

. C

ar

lai e

nte

nd

u r

aco

nte

r l'h

isto

ire

d'u

ne

11ll11 l

144

14

5

cg1079
Hervorheben
cg1079
Hervorheben
cg1079
Hervorheben
Page 57: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

dam

e qu

i pos

s6da

it un

e fö

s be

lle v

ache

, qu'

elle

aim

ait A

un p

oint

tel q

u'el

le n

'aur

ait '

a au

cun

prix

vou

lu la

perd

re ;

elle

la d

onna

A g

arde

r A

un

berg

er n

omm

6A

rgus

. Cet

Arg

us a

vait

cent

yeu

x, e

t il n

e do

rmai

tja

mais

que d

e d

eux

yeux

a la

fois

: s

es

yeux

sere

posa

ient

con

tinue

uem

ent d

eux

par d

eux,

et t

ous

les

autre

s ve

illai

ent e

t gue

ttaie

nt. E

t mal

gr6

tout

cel

a, la

vach

e fu

t per

due;

. Car

un

hom

me

qui a

imai

t cet

te v

ache

envo

ya a

upfö

i d'e

lle u

n de

ses

fils

, qui

sav

ait t

irer d

esso

ns e

xtra

ordi

naire

s d'

une

long

ue ti

ge c

reus

e qu

'il av

ait,

et q

ui s

e no

mm

ait M

ercu

rius.

Ce

Mer

curiu

s co

mm

en(:a

Ä p

arle

r d'u

ne c

hose

et d

'aut

re A

Arg

us, e

t en

rfüm

ete

mps

ji jo

uer d

e so

n m

seau

, et i

l tou

rna

tant

aut

our d

elu

i, au

ssi b

ien

en jo

uant

qu'

en p

arla

nt, q

u'A

rgus

s'en

dorm

it de

deu

x ye

ux d

'abo

rd, p

uis

de d

eux

autre

s,et

ses

yeu

x s'

endo

rmire

nt a

insi

deu

x pa

r deu

x ju

squ'

A ce

qu'il

fiat

end

orm

i de

tous

les

cent

. Alo

rs M

ercu

rius

lui

txa

nch

a }

a t

öte

, e

t m

en

a la

va

che

A s

on

pfö

..C

'est

pou

r ce

tte r

aiso

n qu

e j'a

ffirm

e qu

e, p

uisq

ueA

rgus

s'e

ndor

mit

par

le p

ouvo

ir de

la v

oix,

bie

n qu

'ilpo

ss6d

At a

utan

t d'y

eux

qu'il

y e

n a

sur

la q

ueue

du

paon

, sym

bole

de

la p

rude

nce,

il n

'est

pas

6to

nnan

t que

moi

, en

d6pi

t de

tout

e m

a pr

uden

ce.,

je m

e so

is e

ndor

mi

par

le p

ouvo

ir de

la v

oix

et q

ue j'

en s

ois

mor

t. C

ar la

Mort

est continuelle

ment sur

la tra

ce d

e r

endorr

ni

d'am

our,

com

me

il a

6t6

dit p

lus

haut

; et

de

l'hom

me

qui s

'end

ort a

la v

oix

de la

sirf

öe, e

t de

la li

corn

e qu

i as'

endo

rt au

pres

de

la je

une

fille

, et c

omm

e il

a 6t

6 di

t ici

rnem

e d'

Arg

us.

Je s

uis

donc

mort

, c'

est

pure

v6rit

6. E

st-c

e s

ans

rem

ede

? Je

ne

sais

. Mai

s qu

el r

erfü

de p

eut-

il bi

enex

iste

r ?

La v

6rit6

est

qu'

il es

t bie

n po

ssib

le q

u'ex

iste

quel

que

rerfü

de, m

ais

je n

e sa

is q

uel e

st c

e re

rfüde

, pas

dava

ntag

e qu

e je

ne

conn

ais

celu

i qu'

utili

se l'

him

ndel

le.

Car

on fait

l'exp

6rience

suiv

ante

: q

uand o

n lu

i

l l l lllllllII

enle

ve s

es p

etits

hiro

'nde

aux,

si o

n le

ur c

röve

les

yeux

et

qu'o

n le

s re

met

dan

s le

nid

, cel

a ne

les

empö

cher

afö

solu

men

t pas

de

voir

A n

ouve

au a

vant

d'a

voir

atte

int

leur

taill

e d

'adulte. E

t on p

ense b

ien q

ue c

'est

l'hiro

ndel

le q

ui le

s gu

6rit,

mai

s on

igno

re g

rAce

A q

uel

rern

ede. Il e

n v

a e

xacte

ment de r

füm

e d

e la b

ele

tte :

car s

i ?'o

n tu

e se

s pe

tits

et q

u'on

les

lui r

end

tout

Jl f

ait

mor

ts, d

e sa

pro

pre

natu

re e

lle c

onna

it un

m6d

icam

ent

grA

ce a

uque

? el

le le

s re

ssus

cite

. Cel

a, n

ous

le c

onna

is-

sons

en

tout

e ce

rtitu

de, m

ais

il es

t im

poss

ible

de

savo

irde q

uel r

err

föle

il s

',agit.

Je d

6cla

re la

möm

e ch

ose

de m

oi, a

mie

tfös

che

re :

jecm

is q

u'iJ

exi

ste

quel

que

rern

ede

grfic

e au

quel

vou

spo

uvez

me

ress

usci

ter,

mai

s je

ne

sais

que

l peu

t etre

ce

m6d

icam

ent.

Tout

ce

que

je s

ais,

c'e

at q

ue p

ar la

nat

ure

d'un

e bö

te, i

l est

pos

sibJ

e de

con

naitr

e la

nat

ure

d'un

eau

tre. O

r, on

sai

t par

faite

men

t que

le li

on re

ssus

cite

son

lionc

eau,

et o

n sa

it bi

en d

e qu

elle

man

iere

: ca

r le

lionc

eau

na'it

mor

t, et

au

tmis

iem

e jo

ur, s

on p

ere

mgi

tau

-des

sus

de lu

i, et

c'e

st a

insi

qu'

il le

res

susc

ite. A

ussi

me

sem

ble-

t-il

que

si v

ous

voul

iez

me

faire

rev

enir

Avo

tre a

rnou

r en

m'a

ppe?

ant,

cela

pou

rrai

t bie

n öt

re p

our

moi

un

rern

ede

prop

re a

me

ress

usci

ter d

'une

mor

t teJ

lequ

e pe

ut l'

füe

la m

ort d

'am

our,

don

t je

suis

- m

ort.

Et i

l en

va to

ut a

insi

du

p61i

can.

Car

on

sait

bien

que

le p

61ic

an re

ssus

cite

ses

pet

its, e

t on

sait

parfa

item

ent d

equ

elle

man

iere

, Car

le p

61ic

an e

st u

n oi

seau

qui

poi

te u

nam

our

extr

uord

inai

re A

ses

pou

ssin

s, e

t il l

es a

ime

tant

qu'il

pren

d gr

and

plai

sir A

joue

r ave

c eu

x. E

t qua

nd il

svo

ient

que

leur

pör

e jo

ue a

vec

eux,

ils

ont u

ne te

lleoo

nfia

nce

en lu

i qu'

ils o

sent

bie

n jo

uer e

ux a

ussi

: ils

vole

ttent

dev

ant s

on v

isag

e, e

t en

vien

nent

A le

frap

per

de le

urs

aile

s da

ns le

s ye

ux. M

ais

le p

61ic

an e

st d

'une

natu

re s

i org

ueill

euse

qu'

il ne

peu

t sup

porte

r qu'

on lu

im

anqu

e de

res

pect

si p

eu q

ue c

e so

it : i

l est

pris

de

i:ll ll ?11 J 11 lii :liilil?l jil

146

I

147

l

d

cg1079
Hervorheben
Page 58: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Il m

e se

mbl

e do

nc q

ue je

pou

rrai

s pa

rfai

tem

ent f

üeun

aus

si b

on fi

Js q

ue J

e so

nt le

s pe

tifö

de la

cig

ogne

et d

ela

hup

pe A

I%ar

d de

leur

mfö

.. M

ais

il m

e se

mbJ

e qu

'ilex

iste

en

vous

plu

s qu

'il n

e se

rait

füce

ssai

re d

e ce

tor

guei

l qui

ne

peut

faire

bon

m6n

age

avec

am

our,

deso

rte q

u'iJ

vou

s se

rait

n6ce

ssa»

re d

e le

bris

er, s

i vou

s ne

voul

ez p

as v

ous

priv

er d

e go

öter

A la

joie

d'a

mou

r. D

ern

eme

que

}'aig

Je, q

uand

son

bec

est

dev

enu

trop

long

,au

poi

nt q

u'il

ne p

eut p

lus

man

ger,

le b

rise

et ra

igui

sede

nou

veau

A la

pie

rre

la p

lus

dure

qu"

il pe

ut tm

uver

.Le

bec

de

l'aig

le re

pr6s

ente

rorg

ueil

qui e

st l'

enne

mi

de r

am

our.

Car

le m

om

ent oü l'o

n b

rise le b

ec, c'e

st

lors

que

ron

se re

nd h

umtJ

e au

poi

nt d

'ouv

rir le

s po

rtes

de la

forte

ress

e qu

i est

pla

c6e

deva

nt la

lang

ue, a

fin q

uece

lle-c

i pui

sse

reco

nnai

tre e

t oct

roye

r. M

ais

il ex

iste

des

fem

mes

qui

ouv

rent

ces

por

tes

A re

bour

s. C

ar e

lles

sedi

ssim

ulen

t d'u

n se

ul c

oup

alor

s qu

'elfü

dev

raie

nt s

em

ettr

e A

d6c

ouve

rt, e

t en

reva

nche

, pou

r se

div

ertir

,eJ

les

pren

nent

}e p

rem

ier v

enu

en q

ui e

lles

se fi

ent,

etel

les

en p

lais

ante

nt a

vec

lui.

Je d

is q

ue c

'est

IA b

riser

lebe

c A

reb

ours

, et e

lles

sont

sem

blab

les

au c

roco

dile

.C

ar to

utes

les

böte

s qu

i exi

sten

t, lo

rsqu

'e»e

s m

an-

gent

, en

regl

e g6

n6ra

le re

mue

nt e

n m

Acha

nt ?

e ba

s de

sjo

ues,

et l

e ha

ut d

es jo

ues

rest

e im

mob

ile..

Mai

s le

croco

dile

mange a

rebours

: il

tie

nt im

mobile

larf

üch

oire

du

ba

s, e

t re

mu

e c

elle

d'e

n h

au

t. A

insi

en

est

-il d

u fait

de p

arler

de s

es

am

ours

. C

ar

on r

em

ue

la r

füch

oire d

'en b

as,

lors

que l'

on e

n p

arle d

ans

une

circ

onst

ance

l'am

our

ne p

eut q

ue d

emeu

rer

cach

6. E

t qui

dis

sim

uler

ait c

et a

mou

r m

ieux

que

ram

ifü

i-möm

e ?

Per

sonn

e, c

ar i?

agi

t alo

rs 'a

son

pro

fit. M

ais

quan

d on

en

parle

A q

uelq

u'un

d'a

utre

, que

l qu'

il so

iten c

e m

onde, on r

em

ue la

rfü

choire

d'e

n h

aut. C

ar

larf

üchoire d

'en b

as, dans la m

esure

oü e

lle e

st

au-d

ess

ous,

sym

bolis

e c

e q

ui e

st d

issi

mu

l6,

et

la

lililllllllllll

rfüch

oire d

'en h

aut, e

n tant qu'e

lle e

st a

u-d

ess

us,

repr

6sen

te c

e qu

e ro

n di

vulg

ue.

Et p

our c

ette

rais

on, i

l me

sem

ble

que

de rf

üme

que

le c

roco

dile

ma

ng

e A

re

bo

urs

qu

an

d i?

re

mu

e la

rfü

cho

ire

du

de

ssu

s e

t tie

nt

imm

ob

ile c

elle

d'e

n b

as,

de

rfüm

e br

ise

son

bec

a re

bour

s ce

lle q

ui p

arle

de

ses

amou

rs A

que

lqu'

un, q

uel q

u'il

soit,

aut

re q

ue s

on a

mi,

et q

ui s

e m

ontr

e di

ssim

ul6e

'a l'

6gar

d de

son

arn

i. E

nou

tre, i

l exi

ste

peu

de g

ens

qui s

ache

nt c

hois

ir ce

ux A

qui

ils p

euve

nt p

arle

r ; c

ar te

l se

donn

e ra

ppar

ence

d'fü

aetr

es lo

yal q

ui m

ord

par

trai

tris

e ; e

t d'a

utre

pai

t, ca

spl

us fr

6que

nt e

ncor

e, te

l qui

n'a

pas

le m

oind

re d

6sir

deco

mm

ettre

une

trah

ison

ne

vous

sau

ra ja

mai

s co

nser

ver

le s

ecre

t, ca

r il

ne lu

i sem

bler

a pa

s n6

cess

aire

de

?se

mon

trer s

ecre

t sur

vot

re c

ompt

e en

vers

aut

nii,

alor

s qu

evo

us n

e vo

us m

ontr

ez p

as s

ecre

t env

ers

lui.

De

telle

sge

ns r

esse

mtJ

em a

u dr

agon

; ca

r le

dra

gon

ne m

ord

pers

onne

, mai

s il

touc

he d

'un

veni

n en

16c

hant

de

sala

ngue

. Et c

eita

ines

per

sonn

es fo

nt e

xact

emen

t de

rfüm

e : c

ar e

lles

vous

ont

ent

endu

par

ler a

vec

16ge

ret6

,et

ave

c au

tant

de

16ge

ret6

elle

s fo

nt c

onria

itre

vos

secr

ets

A a

utr

ui.

A c

elui

qui

vou

drai

t se

pr6s

erve

r de

ce

drag

on, i

lse

rait

n6ce

ssai

re d

'agi

r com

me

l'6?6

phan

t. C

ar la

nat

ure

de r6

16ph

ant e

st te

lJe

qu'il

ne c

rain

t auc

une

b;=t

e, s

i ce

n'es

t le

drag

on. E

t il e

xist

e en

tre c

es d

eux

anim

aux

une

ha

ine

na

ture

lle,

si b

ien

qu

e lo

rsq

ue

la f

em

elle

de

l'616

phan

t doi

t enf

ante

r, el

le v

a m

ettre

bas

dan

s le

s ea

uxde

l'E

uphr

ate,

qui

est

run

des

fleu

ves

de I'

?nde

, par

cequ

e le

dra

gon

est d

'une

nat

ure

si a

rden

te q

u'il

ne p

eut

sup

po

rte

r l'e

au

; e

t s'

i) p

ou

vait

pa

rve

nir ju

squ

'au

x61

6pha

ntea

ux, i

l les

16c

hera

it et

les

touc

hera

it de

son

veni

n. E

t en

outr

e, le

mu'

le, p

ar p

eur

du d

rago

n, g

uette

ho

rs d

e l'e

au

su

r la

riv

e.

Je d

is q

ue c

elui

qui

n'a

gira

it pa

s ai

nsi n

e pr

endr

ait

16

21

63

ö?

cg1079
Hervorheben
Page 59: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Ric

ha

rd d

e F

ou

rniv

al

Da

s iie

be

sb

estia

riu

m

Aus

dem

Fra

nzö

sisc

ben

des

x3. J

ahrh

unde

rtsüh

ertra

gen

urtd

mit

eine

m E

ssay

von

Ral

ph D

utli

WW

AL

LS

TE

IN V

ER

LA

G

Page 60: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

'%

Hie

r ?ge

ginn

tM

eis

ter

Ric

ha

rd d

e F

ou

rniv

als

Lie

be

sbe

stia

riu

m

» L

Ji

l

«

Uni

vers

iföts

-' Ö

iblio

thek

Freff

iurg i

. Br.

1

?a

uH

€sj

ffl

;&

'lll

El

l,,

l

1.l!

iim

im»gwW

mim

4 I= l 1, I' Ir

lmsm

sm

«s11 ils

rsm

mIM

sW

!w

&m

PI W

s!lm

l mIl€

km

ss

lss

m»s

Qlff

lgm

mw

l€IW

Ilm

mm

m

!q

«

l«lssm

av

l»l

mltm

mm

9 m€

e

lw«

j t!! 51 }i

Il!si

!JM

wQ

r{!

sm5

12m

my

s»ij

U%

lscs

MM is

«m(

il:.l

mtis

mP

mw

iiö

l!

ai

aas

cl!m

rmM

l

ma1!

«lgm

r ss

Rgs

as

ul

sls

lia

lm

mai

mM«m

mmm

«s

litm

om

l gi ti

t»«m

mm

m&

a

lagm

mmW

PI

ms

msm

mm

m«»

mUI

as 3

«lm

ai

m

jiE

laa

sj

Mss

««a

s[ffi

JMm

as

gs;

affl

M

Page 61: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

r l l l l l

Inla

lt

l j

11

l

t 11 11. y. l

l l l l

J 11 } ) li

Ric

hard

de F

ourn

ival: D

as L

ieheshestiarium

Kein

er

weiß

alle

s

Das H

aus d

es G

edächtn

isses: B

ild u

nd W

ort

. . . . .

Aus

Ver

gang

enhe

it w

ird G

egen

war

tD

ie N

arb

e b

leib

t

Ein

e S

chrift a

us B

ildern

und W

ort

en

Das

letz

te A

ufge

bot

Der

Hahn

De

r W

ilde

se

l

De

r W

olf

Die

Grille

Der

Hund

Noch e

inm

al: D

er

Wolf

Die

Vip

erD

er

Aff

e

Her

z, L

eber

und

Geh

irn

Die

Kala

nderlerc

he

Die

Asp

isna

tter

Die

Am

sel

De

r M

au

lwu

rf

Fünf T

iere

für

fünf S

inne

Die

vie

r E

lem

en

te

Noch e

inm

al: D

er

Maulw

urf

Die

Mac

ht d

er S

timm

e un

d de

s G

esan

gsN

och e

inm

al: D

ie B

ienen

7 7 8 8 8 9

IO IO II

I2 I2 I3 I3 I4 I5 i6 I6 I7 I8 I8 I9 20

2I

2I

22

22

23

23

23

24

14

t83

Page 62: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

r

l J l l

Der

Tig

erD

as E

inhorn

Die

Ma

ch

t d

es G

eru

ch

ssin

ns

Da

s P

an

the

rwe

ibch

en

De

r K

ran

ich

Der

Pfa

u

No

ch

ein

ma

l: d

er

we

No

ch

ein

ma

l: D

er

Pfa

u

Arg

us u

nd d

ie K

uhD

ie S

chw

alb

e

Da

s W

iese

l

Un

d w

ied

er:

De

r L

öw

e

Der

Pelik

an

De

r B

ibe

r

Der

Spe

cht

Ve

rnu

nft

un

d E

rba

rme

n

Ich

bin

als

o t

ot

Tro

st durc

h R

ache

Noch e

inm

al: D

ie S

chw

alb

e

Der

Igel

Die

höflic

he A

rt d

er

Rache ist die

Reue

Da

s K

roko

dil

Lieb

er k

eine

«3i

oppe

lte R

ache

Die

Hyd

raE

in H

erz

in v

iele

n S

tücken

Noc

h ei

nmal

: Die

Hyd

raE

r pos

aunt

es

doch

nur

aus

Noc

h ei

nmal

: Die

Vip

erD

ie Ä

ffin

Das

Säg

emon

ster

Er

ist n

icht

ber

eit,

Eur

en W

illen

zu

tun

Die

Tu

rte

lta

ub

e

Das

Rebhuhn

Erh

alte

n u

nd B

ehalte

n

Zu la

nge

war

ten

ist g

efäh

rlich

Das

Str

auß

enw

eib

chen

25 26

26

27

27

28

29

29

29 3I

3I

3I

32

33 34

35 35 36 36 36 37

37 38 38 39

40

40

4I

42 43

44

44

45

45 46 47

Die

Stö

rchi

n un

d da

s W

iede

hopf

wei

bche

nV

on d

er

Gle

ichheit in d

er

Lie

be

De

r A

dle

r

No

ch

ein

ma

l: D

as K

roko

dil

Die

Taubeund d

erH

abic

ht

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

.

Man

wei

ß n

ie, w

em m

an s

ich

anve

rtra

uen

kann

Der

Fuchs u

nd d

ie E

lste

rn

Nur

noch

die

Bm

e u

m G

nade

Die

An

two

rt d

er

Da

me

Un

wis

se

nd

en

zu

m N

utz

en

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

.

J)(

6r

Bis

s d

er

Lie

be

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. -

- -

- -

Ad

am

s e

rSte

Fra

u

De

r w

ert

vo

llere

Sto

ff

Wer

wem

geh

orch

tD

as G

edächtm

s -

Schatz

und H

üte

r . . . . . . . . . .

Hahn u

nd W

ildesel

De

r W

olf s

eid

Ih

r

Sch

wei

g, G

rille

, sch

wei

gIc

h h

öre

doch n

icht auf den S

chw

an . . . . . . . . . .

Mein

Vorb

ild -

der

erb

rechende H

und

De

r W

olf ist

ste

if u

nd

sta

rr .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

Die

Vip

er u

nd d

er n

ackt

e M

ann

Nic

ht

50

du

mm

wie

de

r A

ffe

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

Völ

lig u

nein

s si

nd w

ir zw

eiR

abe,

Hirn

und

Has

s

Der

Löw

e pa

sst s

ich

nich

t an

Kla

rhei

t, m

it de

r Zun

ge h

ervo

rgel

eckt

Im O

hr e

mpf

ange

n, im

Mun

d ge

bäre

nD

as W

iese

l auf

erw

eckt

sei

ne to

ten

Jung

enD

er

Blick d

er

Ka

lan

de

rle

rch

e .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

.

Kei

n V

ertra

uen

in d

en s

üßen

Ges

ang

der S

irene

47 48 49 50

5I

5I

52 52 53 54

54

55 59

59

6o

6I

6I

62

62 63 63 64 64 65 65 65 66

66 67 67 68 69 69 69

x8z

r8«,

Page 63: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

r

l

j l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

l I ii l 11

Das

wac

hsam

e O

hr d

er A

spis

natte

r . .

. . .

. . .

. .

Nur

nic

htw

ie d

erT

iger

mit

den

Spi

egel

n . .

. . .

. .

De

r h

eile

nd

e A

tem

de

s P

an

the

rwe

ibch

en

s .

. .

. .

. .

Die

Angst

VO

r dem

Ein

horn

. . . . . . . . . . . . . . .

Au

f d

er

Hu

t se

in w

ie d

er

Kra

nic

h

mit

den

Aug

en d

er S

chw

anzf

eder

n de

s P

faus

. . .

. .

Der

Sch

wan

z de

s Lö

wen

ver

wis

cht d

ie S

pure

n . .

. .

Der

ein

gesc

hlä

fert

e A

rgus

. . . . , . . , , , , , , , , ,

Die

vollkom

mene V

ors

icht . . . . . . . . . . . . . . .

Der

Spe

chtu

nd d

as W

unde

rkra

ut .

. . .

. . .

. . .

.D

ie S

chw

albe

tut a

lles

im F

liege

n . .

. . .

. . .

. . .

.D

ie S

tach

eln

des

Igel

s un

d sü

ße

Wor

te .

. . .

. . .

. .P

lötz

lich

spür

t man

die

Kra

llen

der

Kat

ze .

. . .

. . .

Ich m

isstr

aue d

en T

ränen d

es K

rokodils

. .

. .

. .

. .

Nic

ht w

ie d

ie H

ydra

, abe

r wie

das

S;ig

emon

ster

. . .

.U

nd w

ie d

ie u

nglü

cklic

he T

urte

ltaub

e . .

. . .

. . .

.D

ie g

esto

hlen

en E

ier

des

Reb

huhn

s . .

. . .

. . .

. .

Das

Str

auß

enw

eib

chen s

chert

sic

h n

icht um

s E

i . . . .

Die

Stö

rch

in w

ird

sic

h n

ich

t se

lbe

r m

au

se

rn .

. .

. .

.

Ein

bis

schen H

och

mut tu

t gut . . . . . . . . . . . . .

Sol

l man

übe

rhau

pt v

on d

er L

iebe

red

en?

. . .

. . .

.S

ich

offe

n zu

erk

läre

n, w

;ire

verk

ehrt

M:in

ne

r sin

d w

ie D

rach

en

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

. .

Fra

uen

so k

lug

wie

das

Ele

fant

enw

eibc

hen

. . .

. . .

Die

Tau

be u

nd d

as S

pieg

elbi

ld d

es R

äube

rs .

. . .

. .D

er D

rach

e un

d se

ine

gifti

ge Z

unge

. . .

. . .

. . .

.U

nd e

r pr

ahlt

noch

mit

sein

er E

robe

rung

. . .

. . .

.D

ie R

ache

der

Bet

roge

nen

pfla

nzt s

ich

fort

. . .

. . .

Der

Kle

rike

r is

t der

Raubvo

gel .

. . . . . . . . . . . .

Zuvie

l V

ert

rauen in d

en W

alfis

ch . . . . . . . . . . . .

tet

eu

ch

vo

r d

en

Kle

rike

rn!

. .

. .

. .

. .

. .

. .

.

Der

rasc

he F

alke

, die

Zun

ge d

es F

uchs

es .

. . .

. . .

.D

er G

eier

spü

rt e

in A

as a

us d

er F

erne

. . .

. . .

. . .

We

r O

hre

n h

at

zu

ren

t86

70

70

70

7I

7I

72

73 74 74

75 76 76 77

77 78 79 8o

8I

82 82 83 84 84 85 86

86 87 87 88 89 90

90

9I

9I

Kle

ine

s B

estia

riu

m d

er

Tro

ub

ad

ou

rs

Rig

aut d

e B

erbe

zilh

Nic

ht anders

als

der

Ele

fant

Guiraut de B

orn

elh

Wenn E

is u

nd F

rost und S

chnee e

ntflie

ht . . . . . .

Pe

ire

Vid

al

Wenn ihr

ein

en W

olf m

ich n

ennt . . . . . . . . . . .

Fre

undi

n, s

o se

hr b

in ic

h E

uch

Fre

und

. . .

. . .

. .

Thib

aut d

e C

ham

pagn

eD

ie N

acht

igal

l

Nic

ole

de M

argi

val

Die

Lie

besp

anth

erin (

Ausz

üge)

. . . . . . . . . . .

N a

c h

w o

r t

Mitt

erna

cht b

edeu

tet d

ie L

iebe

in v

öllig

er V

erzw

eiflu

ng.

Ein

e k

lein

e litera

rische R

evolu

tion:

Ric

ha

rd d

e F

ou

rniy

als

Lie

be

sh

estia

riu

m .

. .

. .

. .

Aus

gabe

nLitera

tur

Dank

s87

95

IOI

IO4

IO5

IO6

IO7

IO8

IO9

IIO

III

I43

I77

I77

I8I

Page 64: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

j

De

r R

ab

e

Den

n di

e N

atur

des

Rab

en is

t sol

cher

art,

dass

er s

eine

n no

chfe

derlo

sen

Rabe

njun

gen,

we;

} sie

nich

t sch

warz

sin

d un

d ih

mnic

ht g

leich

en, n

icht d

en g

ering

sten

Blick

zuwi

rft u

nd si

e nic

htfü

tte

rt.

Sie

lebe

n al

so v

om T

au, b

is s

ie v

on F

eder

n be

deck

t sin

d un

dih

rem

Vat

er g

leic

hen.

Mir

sche

int,

dass

Ihr g

enau

so

h;itt

et h

ande

ln s

olle

n, a

ller-

liebs

te s

chön

e Fr

eund

in: A

ls ic

h vo

n E

urer

Lie

be n

ackt

und

bloß

war

, hät

tet I

hr E

uch

nich

t um

mic

h kü

mm

ern

solle

n.U

nd a

ls ic

h da

nn v

on ih

r bek

leid

et w

ar, s

o da

ss ic

h Eu

erau

fgen

;ihte

s W

appe

n fü

tte tr

agen

kön

nen,

hät

tet I

hr m

ich in

-nig

liebe

n un

d m

eine

Liebe

zu E

uch

n;ihr

en so

llen,

auc

h we

nnsie

noc

h za

rt un

d ne

u wa

r, wi

e m

an e

inen

Säu

glin

g m

it de

mkl

eine

n Fi

nger

fütte

rt.U

nd in

Eur

er L

iebe

hät

te s

ich

eher

die

Nat

ur «

les

Rab

en fi

n-

den

solle

n al

s je

ne d

er V

iper

ode

r des

Affe

n.De

nn d

er R

abe

hat n

och

eine

ande

re E

igenh

eit, d

ie m

ehr a

lsal

les

ande

re d

er N

atur

der

Lie

be g

leic

ht.

Den

n se

ine

Nat

ur is

t sol

cher

art,

dass

er,

wen

n er

ein

en to

ten

Man

n fin

det,

als

erst

es s

eine

Aug

en h

erau

spic

kt.

Auf d

iese

m W

eg e

ntzie

ht e

r ihm

das

Geh

irn, u

nd je

meh

r er

davo

n kr

iegt

, des

to m

ehr w

ill er

hab

en.

So

mac

ht e

s au

ch d

ie L

iebe

.

Scho

n be

i den

ers

ten

Bege

gnun

gen

wird

ein

Man

n du

rch

dieAu

gen

bezw

unge

n, u

nd n

ie h

ätte

die

Lie

be ih

n ge

pack

t, fü

ttede

r Man

n si

e ni

cht a

ngeb

lickt

.

Der

Löw

e

Denn

die

Lie

be v

erhf

ü sic

h ge

nau

wie

der L

öwe.

Wen

n de

r Löw

e se

ine

Beut

e fri

sst u

nd e

in M

ann

vorb

eige

htun

d ih

n an

blic

kt, g

reift

er i

hn a

n.W

enn

der i

hn a

ber n

icht

ans

chau

t, bl

eibt

der

Löw

e ga

nzru

hig,

den

n da

s G

esich

t ein

es M

ensc

hen

trägt

auc

h ei

n Ze

i-

llllllllllllll I

chen

von

Maj

est:i

t, we

il er e

in E

benb

ild u

nser

es H

errn

Jes

usC

hris

tus

ist,

wes

halb

der

Löw

e da

s G

esic

ht u

nd d

esse

n B

lick

fürc

hte

t.

Da

aber

der

}j3w

e ei

ne k

ühne

Nat

ur b

esitz

t, sc

häm

t er s

ich

auch

, Ang

st z

u ha

ben,

und

gre

ift d

en M

ann

an, s

obal

d de

r ihn

anblic

kt.

Der

Man

n kö

nnte

hun

dertm

al a

n ih

m v

orbe

igeh

en, d

erLö

we

wür

de s

ich

nich

t rüh

ren,

wen

n de

r Man

n ih

n ni

cht a

n-b

lickt.

Desh

alb

sage

ich,

das

s di

e Li

ebe

dem

Löw

en g

leich

e, d

enn

sie g

reift

kei

nen

an, d

er s

ie n

icht a

nblic

kt.

Her

z, L

eber

und

Geh

irn

Die

Liebe

pac

kt de

n M

ann

bei d

er e

rste

n Be

gegn

ung,

und

zwar

mit

den

Auge

n, u

nd d

urch

sie

wird

dem

Man

n da

s G

ehirn

ent

-zo

ge

n.

Das

Geh

irn d

es M

anne

s be

deut

et s

eine

n V

erst

and.

Denn

ebe

nso

wie

der L

eben

strieb

, der

die

Bewe

gung

erm

ög-

licht

, im

Her

zen

wohn

t, un

d di

e W

ärm

e, d

ie d

ie O

rgan

e nf

ört,

in d

er L

eber

, gen

auso

woh

nt im

Geh

irn d

er V

erst

and,

der

die

Ein

sich

t fö

rde

rt.

Und

wen

n ei

n M

ann

wirk

lich

liebt

, kan

n ih

m k

eine

rlei V

er-

stan

d m

ehr h

elfe

n, ja

, er v

erlie

rt ih

n so

gar v

öllig

.U

nd je

meh

r er d

avon

hat

, des

to m

ehr v

erlie

rt er

.D

enn

je w

eise

r der

Man

n is

t, de

sto

größ

ere

Anst

reng

un-

gen

unte

rnim

mt d

ie L

iebe

, wüt

end

von

ihm

Bes

itz z

u er

grei

-fe

n. Di

eser

Eige

nheit

weg

en sa

gte

ich, d

ass d

ie Lie

be d

em R

aben

gleich

e, u

nd d

ass d

esse

n an

dere

Nat

ur, v

on d

er ic

h ge

spro

chen

habe

, in

der L

iebe

obs

iege

n so

llte, v

iel e

her a

ls di

e Na

tur d

erVi

per u

nd d

es A

ffen.

Und

eben

so s

agte

ich,

das

s di

e Fr

au e

her d

en M

ann

liebe

nso

llte,

der

von

der

Lie

be z

u ih

r bek

leid

et is

t, al

s je

nen,

der

na

ckt

un

d b

loß

da

von

ist.

Ich m

eine

durc

haus

, das

s es F

raue

n gib

t, die

so h

ande

ln.

.1

r

cg1079
Hervorheben
Page 65: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Es

kann

ihm

nic

ht v

erbo

rgen

ble

iben

, das

s vo

n al

lem

, was

exis

tiert,

nic

hts

von

so s

tark

er u

nd v

ollk

omm

ener

Ord

nung

ist

wie

der

Ges

ang,

und

nic

hts

so e

xqui

sit.

Die

Mac

ht d

er S

timm

e un

d de

s G

esan

gs

Den

n di

e H

arm

onie

des

Ges

angs

ist 5

0 vo

llkom

men

und

so

mäc

htig

, das

s si

e di

e H

erze

n Zu

bew

egen

ver

mag

und

den

wil-

len

ve

rän

de

rn k

an

n.

Die

Alte

n ha

tten

beso

nder

e G

esän

ge, d

ie b

ei H

ochz

eite

nge

sung

en w

urde

n un

d di

e ke

iner

hör

en k

onnt

e, o

hne

Freu

deun

d Lu

st z

u em

pfin

den.

Und

and

ere

wie

deru

m, d

ie m

an b

ei B

egrfö

niss

en s

ang

und

die

so k

lage

nd k

lang

en, d

ass

niem

and

sie

höre

n ko

nnte

, ohn

ein

Trä

nen

ausz

ubre

chen

, auc

h w

enn

er e

in n

och

so h

arte

s H

erz

hatte.

Wie

de

r a

nd

ere

wa

ren

ma

ßvo

ll u

nd

be

wa

hrt

en

die

Mitt

e,

so d

ass

sie

die

He

rze

n n

ich

t zu

leic

ht

un

d n

ich

t zu

sch

we

r

ma

chte

n.

Noch e

inm

al: D

ie B

ienen

Und

da

die

Har

mom

e de

s G

esan

gs 5

0 vo

llkom

men

ist,

kann

es

nich

t sei

n, d

ass

sie

an d

en s

o w

unde

rbar

gea

rtete

n Bi

enen

vor

-üb

erge

ht, o

hne

dass

sie

den

Ges

ang

wah

rneh

men

, auc

h w

enn

sie

gar m

cht h

ören

kön

nen.

Den

n si

e ha

ben

kein

Geh

ör, a

ber

sie

erfü

hlen

ihn

mit

dem

Tast

sinn

, wel

cher

der

allg

emei

nste

der

Sin

ne is

t und

dem

die

mei

sten

Din

ge z

udie

nen,

wie

ich

vorh

in s

chon

ges

agt h

abe.

Die

Stim

me

mac

ht a

lso

das

Fehl

en je

nes

Sinn

es w

ett,

dem

sie

dien

t, nä

mlic

h de

s G

ehör

s, u

nd z

war

dur

ch e

inen

and

eren

Sin

n.D

iese

Kra

ft is

t ein

e de

r gro

ßarti

gste

n K

räfte

, die

es

gibt

;un

d m

an k

ann

eine

sol

che

Kra

ft ni

rgen

ds fi

nden

auß

er in

der

Stim

me

.

Noc

h vi

ele

ande

re K

r;ifte

hat

die

Stim

me,

sow

ohl i

m B

erei

chde

s W

orte

s al

s au

ch d

es G

esan

gs, a

nder

e K

räfte

, von

den

enhi

er je

tzt n

icht

die

Red

e se

in k

ann.

Das

Ges

agte

sol

l Euc

h vo

rers

t gen

ügen

.W

enn

die

Stim

me

also

ein

e so

gro

ße K

raft

besi

tzt,

ist e

s ni

cht

verw

unde

rlich

, das

s ic

h be

tört

wur

de d

urch

die

Mac

ht e

iner

Stim

me

.

Denn e

S W

ar

kein

e S

timm

e w

ie d

ie a

ndere

n, so

ndern

die

Stim

me

des

schö

nste

n W

esen

s, d

as ic

h je

ges

ehen

hab

e, s

owei

tic

h u

rteile

n k

ann.

Hat

als

o au

ch d

er S

ehsi

nn g

ehol

fen,

mic

h zu

fang

en?

Ja, g

anz

gew

iss.

Der

Tig

er

Ich

wur

de d

urch

mei

nen

Seh

sinn

noc

h st

ärke

r gef

ange

n al

s de

rTi

ger d

urch

sei

n S

pieg

elbi

ld.

Den

n w

ie w

üten

d er

auc

h se

in m

ag, w

enn

man

ihm

sei

neJu

ngen

weg

nim

mt -

sob

ald

er e

inen

Spi

egel

sie

ht a

uf s

eine

mW

eg, h

efte

t er s

eine

n B

lick

auf i

hn.

Abe

r die

find

igen

Jäg

er, d

ie d

iese

sei

ne E

igen

heit

kenn

en,

stel

len

eine

n Sp

iege

l mitt

en a

uf s

eine

n W

eg, u

nd a

uf d

iese

Wei

-se

können s

ie s

ich m

it se

inen K

lein

en d

avo

nm

ach

en.

Wen

n da

nn d

er T

iger

, der

sie

ver

folg

t, de

n S

pieg

el s

ieht

, er-

götz

t er s

ich

so s

ehr a

n de

r gro

ßen

Sch

önhe

it se

iner

eig

enen

Ges

talt,

das

s er

ver

giss

t, je

ne z

u ja

gen,

die

ihm

sei

ne J

unge

nw

egge

nom

men

hab

en, u

nd e

r ver

harr

t gan

z st

arr u

nd is

t von

sein

em S

pieg

elbi

ld g

efan

gen.

Ich

kann

als

o sa

gen,

das

s ic

h so

woh

l dur

ch d

en G

ehör

ssin

nal

s du

rch

den

Seh

sinn

gef

ange

n w

urde

, und

das

s es

nic

ht v

er-

wun

derli

ch is

t, w

enn

ich

desh

alb

mei

nen

Ver

stan

d un

d m

ein

Ged

ächt

nis

eing

ebüß

t hab

e.D

enn H

öre

n u

nd S

ehen s

ind d

ie z

wei T

üre

n z

um

Ged:ic

ht-

nis,

wie

ich

scho

n sa

gte.

Es

sind d

ie b

eid

en v

orn

ehm

sten S

inne d

es

Mensc

hen.

Den

n de

r M

ensc

h ha

t fün

f Sin

ne: s

ehen

, Hör

en, R

iech

en,

Sch

me

cke

n u

nd

Ta

ste

n.

')(

cg1079
Hervorheben
Page 66: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Da

s E

inh

orn

Und

ich w

urde

ebe

nso

durc

h de

n G

eruc

hssin

n ge

fang

en, g

e-na

u wi

e jen

e Ti

ere,

die

bis zu

ihre

m T

od d

em P

anth

erug

eibch

enfo

lgen

wege

n de

r Süß

e de

s Ate

ms,

den

es ve

rströ

mt,

und

gena

uwi

e da

s Ei

nbor

n vo

m s

üßen

Duf

t der

Jun

gfrä

ulich

keit

eing

e-sc

hlä

fert

wird.

Den

n di

e N

atur

des

Ein

horn

s is

t sol

cher

art,

dass

es

kein

Tie

rgi

bt, d

esse

n G

efan

genn

ahm

e ge

fähr

liche

r w;ir

e.Es

träg

t ein

Hor

n au

f der

Stir

n, d

em k

eine

Rüs

tung

sta

ndha

l-te

n ka

nn, s

o da

ss k

eine

r es

wagt

, das

Ein

horn

anz

ugre

ifen

oder

sich

ihm

auc

h nu

r zu

n:ih

ern

- auß

er e

inem

jung

fr;iu

liche

nM

föchen.

Wen

n es

mit

sein

er W

itter

ung

eine

s au

sfin

dig

gem

acht

hat

,kn

iet e

s vor

ihm

nied

er u

nd ze

igt si

ch sa

nft u

nd za

hm, a

ls ob

es

ihm

die

nen w

ollt

e.

Die

findi

gen

Jäge

r abe

r, we

lche

die

Natu

r des

Ein

horn

s ke

n-ne

n, s

etze

n ei

ne J

ungf

rau

auf s

eine

n W

eg, i

n de

ren

Scho

ß es

sogl

eich

ein

schl

umm

ert.

und

wenn

es

dann

sch

l:ift,

sprin

gen

die

Jäge

r her

vor,

die

nich

t gew

agt h

atte

n, e

s im

Wac

hzus

tand

ein

zufa

ngen

, und

tö-

ten e

s.

Auf d

iese

lbe

Wei

se h

at d

ie L

iebe

sich

an

mir

gerä

cht.

Die

Mach

t des

Geru

chss

inns

Desh

alb sa

ge ic

h, d

ass i

ch d

urch

den

Ger

uchs

sinn

gefa

ngen

wurd

e.

Und

sie

hie

lt m

ich

auch

wei

terh

in fe

st d

urch

ihre

n D

uft.

So h

abe

ich m

einen

Wille

n au

fgeg

eben

, um

nur

dem

ihre

n zu

geho

rche

n.

Da

s p

an

the

rwe

ibch

en

Ich

war g

enau

wie

jene

Tie

re, d

ie e

inm

al d

en D

uft d

es P

antb

er-

weih

cben

s ge

spür

t hab

en, e

s da

nn n

ie w

iede

r ver

lass

en k

önne

nun

d ih

m im

mer

zu fo

lgen

bis

in d

en T

od, u

nd z

war w

egen

des

süße

n A

tem

s, d

er v

on ih

m a

usst

röm

t.De

shalb

sage

ich,

das

s mich

dies

e dr

ei Si

nne

gefa

ngen

hab

en:

Hör

en, S

ehen

und

Rie

chen

.Un

d we

nn ic

h no

ch d

urch

die

bei

den

ande

ren

Sinn

e ge

fan-

gen

word

en w

äre,

näm

lich

durc

h de

n G

esch

mac

kssin

n be

imKü

ssen

und

dur

ch d

en T

asts

inn

beim

Ans

chm

iege

n un

d Um

-ar

men

, wär

e ich

gan

z und

gar

eing

esch

läfer

t wor

den.

Den

n de

r Men

sch

schl

äft d

ann,

wen

n er

sei

ne fü

nf S

inne

nich

t meh

r spü

rt.Un

d vo

n di

eser

Bet

örun

g du

rch

die

Lieb

e rü

hrt d

ie g

anze

Gefa

hr.

Den

n au

f alle

n Sc

hlaf

folg

t der

Tod

, gen

au w

ie b

eim

Ein

-ho

rn, d

as im

Sch

oß d

er J

ungf

rau

eing

esch

lum

mer

t ist

, ode

r wie

bei e

inem

Man

n, d

er v

on d

er S

irene

bet

ört w

ird.

Denn

ich

war d

er L

iebe

geg

enüb

er d

er h

ochm

ütig

ste

Man

nun

d da

chte

, ich

sei

noc

h ni

e ei

ner F

rau

bege

gnet

, die

ich

mit

ganz

er L

eide

nsch

aft f

ütte

beg

ehre

n kö

nnen

, so

wie

ich e

s vo

nan

dere

n ge

hört

hatte

.Un

d do

ch fü

tte ic

h ge

rne

eine

sol

che

Frau

gel

iebt

.Ab

er d

ie L

iebe

, die

ein

e fin

dige

Jäg

erin

ist,

setz

te m

ir ei

neJu

ngfra

u au

f mei

nen

Weg

, der

en s

üßer

Duf

t mich

ein

schl

äfer

te.

Und

ich

star

b ei

nen

Tod,

wie

ihn

nur d

ie L

iebe

zuf

ügen

kann

, näm

lich

durc

h Ve

rzw

eiflu

ng, o

hne

jede

Hof

fnun

g au

fG

na

de

.

De

r K

ran

ich

Doc

h w

enn

ich

mic

h vo

r die

ser G

efah

r hät

te h

'üte

n w

olle

n,fü

tte ic

h so

han

deln

müs

sen

wie

der K

rani

cb, d

er ü

ber d

ie a

n-dere

n K

ranic

he w

ach

t.

Den

n w

enn

die

Kra

nich

e be

isam

men

sin

d, w

acht

imm

erei

ner,

wäh

rend

die

and

eren

sch

lafe

n, u

nd s

ie w

echs

eln

sich

dabei a

b.

Jene

r abe

r, de

r wac

ht, n

imm

t kle

ine

Stei

nche

n un

ter s

eine

Voge

lfüße

, dam

it er

mch

t ein

schl

äft.

.,(

Page 67: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

So

kann

er n

icht

gan

z au

frech

t ste

hen,

den

n di

e K

rani

che

schl

afen

im S

tehe

n, u

nd w

enn

er n

icht

auf

rech

t ste

hen

kann

,ka

nn e

r eben n

icht ein

schla

fen.

Ich

denk

e, g

enau

so

fütte

ich

hand

eln

müs

sen.

Den

n de

r K

rani

ch, d

er ü

ber

die

ande

ren

wac

ht, b

edeu

tet d

ie

Vor

sich

t, di

e di

e üb

rigen

Tug

ende

n be

wac

hen

mus

s. .

Und d

ie F

üß

e s

telle

n d

en W

illen d

ar.

Den

n w

ie m

an a

uf F

üßen

geh

t, so

geh

t die

See

le k

raft

des

Will

ens

von

eine

m G

edan

ken

zum

and

eren

, und

der

Men

sch

-vo

n e

iner

Tat zu

r andere

n.

Des

halb

legt

der

Kra

nich

Ste

inch

en u

nter

sei

ne F

üße,

da-

mit

er n

icht

gan

z au

frech

t ste

hen

und

som

it ni

cht e

insc

hlaf

enka

nn

.

Wenn d

ie V

ors

icht 50 a

ufm

erk

sam

über

den W

illen w

achen

mus

s, tr

auen

die

Sin

ne ih

m o

ffens

icht

lich

nich

t und

fürc

hten

,

sein

etw

egen

unb

ewac

ht ü

berr

asch

t zu

wer

den.

Wer

so

geha

ndel

t füt

te, h

;itte

nic

hts

zu fü

rcht

en b

rauc

hen.

Doc

h m

eine

Vor

sich

t hat

före

Wac

hsam

keit

eing

ebüß

t und

war

dam

it so

ges

chäd

igt w

ie d

er P

fau,

der

häs

slic

h is

t, w

enn

erse

ine S

chw

anzf

edern

verlie

rt.

Der

Pfa

u

Den

n di

e S

chw

anzf

eder

n de

s P

faus

bed

eute

n di

e V

orsi

cht,

und

da s

ie h

inte

n an

gebr

acht

sin

d, z

eige

n si

e an

, was

kom

men

wird

.D

a di

e S

chw

anzf

eder

n zu

dem

vol

ler A

ugen

sin

d, b

edeu

tet

das

die

Auf

mer

ksam

keit

auf a

lles,

was

kom

mt.

Des

halb

sag

e ic

h, d

ass

die

Schw

anzf

eder

n de

s Pf

aus

die

Vor-

sich

t b

ed

eu

ten

.

Den

n V

orsi

cht h

eißt

ja n

icht

s an

dere

s al

s A

ufm

erks

amke

itau

f das

, was

kom

men

mag

.U

nd d

ass

die

Sch

wan

zfed

ern

Vor

sich

t bed

eute

n, w

ird b

estä

-

tigt d

urch

ein

e E

igen

heit

des

Lötu

en.

No

ch

ein

ma

l: d

er

we

Den

n se

ine

Nat

ur is

t sol

cher

art,

dass

er,

wen

n m

an ih

n ja

gtun

d er

sic

h ni

cht v

erte

idig

en k

ann

und

also

flie

hen

mus

s, s

ei-

nen

Sch

wan

z hi

nter

sic

h he

rzie

ht u

nd m

it ih

m s

eine

Spu

ren

verw

isch

t, so

das

s m

an n

icht

meh

r wei

ß, in

wel

che

Ric

htun

gm

an ih

n ve

rfolg

en s

oll.

Gen

au s

o ha

ndel

t der

wei

se M

ann,

der

sic

h vo

n de

r V

orsi

cht

leite

n lä

sst.

Wen

n er

etw

as tu

n m

uss,

wes

halb

man

ihn

tade

ln k

önnt

e,

wen

n m

an e

s er

führ

e, g

eht e

r so

umsi

chtig

vor

, das

s ke

iner

es

je e

rfahr

en k

ann.

Sei

ne V

orsi

cht v

erw

isch

t als

o di

e S

pur s

eine

r Sch

rme,

das

heiß

t, de

n gu

ten

oder

sch

lech

ten

Ruf

, den

ihm

sei

ne T

aten

ein

-tra

gen

könn

ten.

Noch

ein

mal:

Der

Pfa

u

De

r S

chw

an

z b

ed

eu

tet

als

o V

ors

ich

t, u

nd

vo

r a

llem

die

Schw

anzf

eder

n de

s Pf

aus,

wei

l sie

so

viel

e Au

gen

aufw

eise

n.U

nd

de

sha

lb s

ae

e ic

h:

So

sslic

h e

in P

fau

oh

ne

se

ine

sage

Sch

wan

zfed

ern

ist,

so a

rmse

lig is

t ein

Man

n, d

er k

eine

Vor

-si

cht w

alte

n lä

sst.

Alle

rdin

gs h

ätte

ich

so v

iele

Aug

en h

aben

kön

nen

wie

der

Pfa

u au

f sei

nen

Sch

wan

zfed

ern,

ich

wär

e w

ohl t

rotz

dem

be-

tört

word

en d

urc

h d

ie M

acht der

Stim

me.

Arg

us u

nd d

ie K

uh

Ich

habe

von

ein

er D

ame

gehö

rt, d

ie e

ine

sehr

sch

öne

Kuh

besa

ß,'=

die

sie

übe

r alle

s lie

bte

und

um k

eine

n P

reis

ver

liere

nw

ollt

e.

" Der

Myt

hos

von

Io, w

ie e

r in

Ovi

ds M

etam

orpb

osen

(Buc

h I,

V. 5

88-

75o)

dar

gest

ellt

ist,

wird

hie

r ver

kürz

t wie

derg

egeb

en. Z

eus

verli

ebte

s'ic

hin

Io, d

ie T

ocht

er d

es F

luss

gotte

s In

acho

s, u

nd w

ollte

sie

ent

führ

en. Z

urV

ertu

schu

ng v

erw

ande

lt er

sie

in e

ine

silb

ergl

;inze

nde

Kuh

. Sei

ne m

iss-

,Q)(l

cg1079
Hervorheben
cg1079
Hervorheben
cg1079
Hervorheben
Page 68: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

7

Sie

bea

uftra

gte

eine

n K

uhhi

rten,

der

den

Nam

en A

rgus

trug

,si

e z

u b

ew

ach

en.

Die

ser A

rgus

hat

te h

unde

rt A

ugen

.U

nd e

r sch

lief n

ie, n

ur je

wei

ls z

wei

Aug

en a

uf e

inm

al h

ielt

erge

schl

osse

n.S

eine

Aug

en ru

hten

imm

er a

bwec

hsel

nd z

u zw

eit a

us, w

fö,

rend a

lle a

ndere

n w

ach

ten u

nd A

uss

chau h

ielte

n.

Und

trot

z al

lede

m g

ing

die

Kuh

ver

lore

n.D

enn

ein

Man

n, d

er je

ne K

uh li

ebte

, sch

ickt

e ei

nen

sein

erS

öhne

zu

ihr,

der e

inem

lang

en h

ohle

n S

chilf

rohr

wun

derb

are

Töne z

u e

ntlo

cken v

ers

tand.

Die

ser

So

hn

hie

ß M

erc

uriu

s.

Die

ser M

ercu

rius

bega

nn a

uf A

rgus

ein

zure

den,

er r

edet

evo

n di

esem

und

jene

m u

nd s

piel

te z

ugle

ich

auf s

eine

m S

chilf

-ro

hr, g

ing

um ih

n he

rum

wäh

rend

sei

nes

Red

ens

und

Spi

elen

s,bi

s A

rgus

ein

schl

ief,

zunä

chst

mit

zwei

Aug

en, d

ann

mit

zwei

wei

tere

n, u

nd im

mer

wei

ter s

o - b

is e

r mit

alle

n A

ugen

gan

zun

d ga

r ein

gesc

hlaf

en w

ar.

Da

schn

itt ih

m M

ercu

rius

den

Kop

f ab

und

führ

te d

ie K

uhzu s

ein

em

Vate

r.

Des

halb

sag

e ic

h, d

ass

Arg

us d

urch

die

Mac

ht d

er S

timm

eei

nges

chlä

fert

wur

de, a

uch

wen

n er

ebe

nsov

iele

Aug

en b

esaß

wie

der

Pfa

u au

f sei

nen

Sch

wan

zfed

ern,

die

, wie

ges

agt,

die

Vors

icht bedeute

n.

Es

ist als

o n

icht ve

rwunderlic

h, dass

ich tro

tz a

ll m

ein

er

Vor

sich

t dur

ch d

ie M

acht

der

Stim

me

eing

esch

ffife

rt w

ur-

de, g

enau

wie

jene

r, de

n di

e S

irene

bet

örte

, und

wie

das

Ein

-ho

rn, d

as im

Sch

oß e

iner

Jun

gfra

u ei

nsch

lief,

oder

wie

die

ser

Arg

us.

Und

gen

au w

ie A

rgus

auf

sol

che

Art

und

Wei

se Z

u To

deka

m, s

o bi

n au

ch ic

h to

t, da

s is

t die

Wah

rhei

t.G

ibt e

s de

nn g

ar k

ein

Hei

lmitt

el?

s.

Ich

we

iß e

s n

ich

t.

Doc

h w

elch

e H

eilu

ng k

önnt

e eS

geb

en?

Die

Wah

rhei

t ist

, das

s es

vie

lleic

ht ir

gend

ein

Hei

lmitt

el g

ibt,

ich

wüs

ste

aber

nic

ht, w

elch

es, d

enn

ich

wei

ß ja

auc

h ni

cht,

we

lch

es

die

Scb

?w

alb

e b

en

utz

t.

Die

Sch

wa

lbe

Man

hat

die

Erfa

hrun

g ge

mac

ht, d

ass

wen

n m

an d

er S

chw

albe

ihre

Jun

gen

weg

nim

mt,

ihne

n di

e A

ugen

aus

stic

ht u

nd s

ie w

ie-

der i

ns N

est s

etzt

, sie

trot

zdem

ihr A

ugen

licht

wie

dere

rlang

en,

bevo

r sie

gan

z au

sgew

achs

en s

ind.

Und

man

gla

ubt,

dass

die

Sch

wal

be s

elbe

r sie

hei

lt, a

ber m

anw

eiß

nic

ht, m

it w

elch

er M

ediz

in.

Da

s W

iese

l

Genau s

o v

erh

fü e

s si

ch a

uch

mit

dem

Wie

sel.

Wen

n m

an s

eine

Jun

gen

töte

t und

sie

ihm

alle

sam

t tot

wie

-de

rgib

t, ke

nnt e

s kr

aft s

eine

r Nat

ur e

ine

Med

izin

, mit

wel

cher

es s

ie z

um

Le

be

n w

ied

ere

rwe

ckt.

Das

wei

ß m

an g

anz

gena

u!M

an w

eiß

nur

nic

ht, w

elch

e M

ediz

in e

s da

bei b

enut

zt.

So

sage

ich

also

, alle

rlieb

ste

schö

ne F

reun

din:

Ich

glau

be,

dass

es

eine

Med

izin

gfö

t, du

rch

die

ich

wie

dere

rwec

kt w

erde

nkö

nn

te.

Ich

wei

ß e

ben

nur

nich

t, du

rch

wel

che,

doc

h w

eiß

ich,

das

sm

an v

on d

er

Natu

r des

ein

en T

iere

s auf die

Natu

r ein

es

ande-

ren

sch

ließ

en

ka

nn

. Und w

ieder:

Der

Löw

e

traui

sche

Gat

tin H

era

läss

t die

Kuh

vom

hun

dertä

ugig

en R

iese

n A

rgus

bew

ache

n, Z

eus

jedo

ch tr

ägt s

eine

m S

ohn

Her

mes

auf

, Arg

us z

u tö

ten.

Her

mes

spi

elt a

uf d

er F

löte

, um

den

Bew

ache

r ein

zusc

hläf

ern,

dan

n sc

hl:ig

ter

ihm

den

Kop

f ab.

Man

wei

ß se

hr w

ohl,

dass

der

viw

e se

in L

öwen

jung

es w

iede

r-er

wec

kt, u

nd m

an w

eiß

auch

, wie

das

vor

sic

h ge

ht.

Den

n ei

n Lö

wen

)ung

es w

ird to

t geb

oren

, und

dre

i Tag

e la

ngbrü

llt d

er

Löw

e ü

ber

ihm

und a

ufe

rweckt es a

uf die

se W

eis

e.

2T

cg1079
Hervorheben
Page 69: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

7

Ebenso

sch

ein

t m

ir, Ih

r kö

nnte

t m

ich, w

enn Ihr

wollt

et,

wie

dere

rwec

ken

mit

Eur

er L

iebe

, es

könn

te d

as H

eilm

ittel

für

mic

h se

in, u

m m

ich

aufz

uerw

ecke

n vo

n so

lch

eine

m T

od, d

erLie

best

od h

eiß

t.

Gen

au d

as g

esch

ieht

näm

lich

mit

dem

Pel

ikan

.

Der

Pelik

an

Den

n m

an w

eiß

sehr

woh

l, da

ss d

er P

elik

an s

eine

Jun

gen

wie

-de

rerw

eckt

, und

man

wei

ß au

ch g

enau

, wie

das

vor

sic

h ge

ht.

Der

Pel

ikan

ist e

in V

ogel

, der

sei

ne J

unge

n au

ßero

rden

tlich

liebt. Er l

iebt

sie

so

sehr

, das

s er

gro

ßes

Ver

gnüg

en e

mpf

inde

t, m

itih

nen

zu s

piel

en.

Und

wen

n si

e se

hen,

das

s ih

r Vat

er m

it ih

nen

spie

len

will

,w

erde

n si

e so

zut

raul

ich,

das

s au

ch s

ie e

s w

agen

, mit

ihm

zu

spie

len:

Sie

flat

tern

so

nah

an s

eine

n Au

gen

heru

m, d

ass

ihre

Flüg

el ih

m in

die

Aug

en s

chla

gen.

Er a

ber i

st s

o st

olz,

das

s er

es

nich

t ertr

agen

kan

n, w

enn

man

sich

ihm

geg

enüb

er re

spek

tlos

beni

mm

t.E

r wird

der

art w

üten

d, d

ass

er s

eine

Jun

gen

töte

t.Ab

er s

obal

d er

sie

get

ötet

hat

, ber

eut e

r es

und

ist s

ehr t

raur

ig.

Dan

n he

bt e

r ein

en s

eine

r Flü

gel u

nd s

chlä

gt s

eine

n S

chna

-be

l in

die

eige

ne F

lank

e, u

nd m

it de

m B

lut,

das

herv

orsp

ritzt

,be

gieß

t er s

eine

Kük

en u

nd e

rwec

kt s

ie s

o w

iede

r zum

Leb

en.

Gen

au s

o er

ging

es

mir,

alle

rlieb

ste

schö

ne F

reun

din,

als

ich

Euch

kennenle

rnte

.

Die

Neuheit

unse

rer

Beka

nnts

chaft m

ach

te m

ich z

u E

ure

m

Kük

en, u

nd Ih

r zei

gtet

mir

ein

so w

ohlg

eson

nene

s G

esic

ht,

dass

ich

glau

bte,

es

wag

en z

u dü

rfen,

von

dem

zu

spre

chen

,w

as m

ir ar

n m

eist

en a

m H

erze

n la

g.D

och

Ihr h

abt m

eine

n W

ert i

m V

ergl

eich

zu

Eur

em s

o ni

ed-

rig e

inge

sch:

itzt,

dass

Euc

h ni

cht z

u ge

falle

n ve

rmoc

hte,

was

ich

sagt

e.A

lso

habt

Ihr m

ich

getö

tet u

nd m

ir ei

nen

Tod

zuge

fügt

, wie

nur d

ie L

iebe

zu

töte

n ve

rmag

.

Doch

wenn Ihr

Eure

sch

öne F

lanke

füttet öffnen, m

ich m

it

Eur

em s

üßen

Woh

lwol

len

begi

eßen

und

mir

Eue

r beg

ehrte

ssü

ßes

sch

önes

Her

z hä

ttet s

chen

ken

wol

len,

das

in d

iese

r F

lan-

ke r

uht,

hätte

t Ihr

mic

h zu

neu

em L

eben

auf

erw

ecke

n kö

nnen

.D

en

n d

as

re d

ie b

est

e M

ed

izin

, d

ie m

ir h

elfe

n k

ön

nte

,n

äm

lich

da

s G

esc

he

nk

Eu

res

He

rze

ns.

Ich

habe

Euc

h m

anch

mal

sag

en h

ören

, das

s E

uch

mei

n B

it-te

n um

Lie

be ff

istig

falle

, und

das

s Ih

r mir

ohne

die

ses

Geb

ette

lge

rne

fütte

t Ges

ells

chaf

t lei

sten

wol

len.

Und w

äre

es

auch

nur

desh

alb

, so

füet Ih

r m

ir E

uer

Herz

sche

nken

, um

end

lich

von

der L

ästig

keit

befre

it zu

sei

n, d

ie ic

hve

rurs

ach

e!

Der

Bib

er

Ge

na

u s

o m

ach

t e

s n

äm

lich

de

r B

ibe

r.

Das

ist e

in T

ier,

das

eine

n K

örpe

rteil

auf s

ich

trägt

, in

dem

ein

Hei

lmitt

el v

erbo

rgen

ist.

Man

jagt

es,

um

die

sen

Kör

perte

il zu

gew

inne

n.E

s flü

chte

t, so

sch

nell

es k

ann,

wen

n es

abe

r si

eht,

dass

es

kein

en A

usw

eg m

ehr g

ibt,

ist e

s vo

ller A

ngst

, get

ötet

zu

wer

-d

en

. Alle

rdin

gs is

t es

von

Nat

ur a

us s

o kl

ug z

u w

isse

n, d

ass

man

es n

ur d

iese

s Kö

rper

teils

weg

en ja

gt.

Es s

chffi

gt a

lso

sein

e Zf

öne

in d

as O

rgan

, rei

ßt e

s vo

n se

inem

Körp

er a

b un

d lä

sst e

s m

itten

auf

dem

Weg

lieg

en.

Und

wen

n de

r 'Jä

ger e

s fin

det,

läss

t er d

en B

iber

lauf

en.

Den

n er

hat

ja n

ur d

iese

s K

örpe

rteils

weg

en J

agd

auf i

hnge

mac

ht.

Als

o, a

llerli

ebst

e sc

höne

Fre

undi

n, w

enn

mei

n B

itten

Euc

h

so lä

stig

fällt

, wie

Ihr

sagt

, so

könn

tet I

hr E

uch

doch

gan

zle

icht

dav

on b

efre

ien,

inde

m Ih

r m

ir E

uer

Her

z sc

henk

t.

Den

n ic

h ve

rfolg

e E

uch

doch

nur

des

weg

en.

Wes

halb

den

n so

nst s

ollte

ich

Euc

h ve

rfolg

en?

Wo

es d

och

nich

ts a

nder

es g

ibt,

was

mir

hilfr

eich

sei

n kö

nn-

te, u

m m

ich

vor

dem

Lie

best

od z

u re

tten.

11

11

Page 70: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Und

der

Sch

nabe

l bric

ht, w

enn

man

sic

h de

müt

ig z

eigt

,de

nn m

an b

richt

dam

it di

e Fe

stun

g vo

r der

Zun

ge, s

o da

ss d

ie-

se n

un n

achg

eben

und

gew

ähre

n la

ssen

kan

n.D

och

es g

ibt F

raue

n, d

ie d

ie T

ore

in d

ie v

erke

hrte

Ric

htun

göf

fnen

, den

n si

e ve

rber

gen

sich

gän

zlic

h, s

tatt

sich

zu

offe

n-bare

n.

Und

um

sic

h zu

ver

gnüg

en, n

ehm

en s

ie d

en E

rstb

este

n, g

e-ben s

ich z

utr

aulic

h u

nd s

cherz

en m

it ihm

.

Noch e

inm

al: D

as K

rokodil

illllI

Auße

rdem

gfö

t es

wen

ige

Leut

e,, d

ie g

enau

Zu

wäh

len

wis

-se

n, w

em s

ie v

on ih

rer L

iebe

erz

ähle

n, d

enn

eine

r gib

t sic

hei

nen

loya

len

Ansc

hein

und

ist d

och

nur e

in V

errä

ter u

nd b

eißt

hin

terr

ück

s zu

.

Noc

h sc

hlim

mer

: Ein

er h

at n

icht

die

ger

ings

te L

ust,

Ver

rat

zu b

egeh

en, i

st a

ber u

nfäh

ig, E

uer G

ehei

mni

s zu

bew

ahre

n,de

nn e

s gi

bt fü

r ihn

kei

ne N

otw

endi

gkei

t, di

skre

t zu

sein

, was

Eur

e A

ngel

egen

heit

betri

fft, w

enn

Ihr s

elbs

t es

nich

t für

not

-w

endi

g er

acht

et, i

hm g

egen

über

Eur

e G

ehei

mni

sse

zu v

er-

berg

en.

Ich

aber

sag

e, d

ass

man

auf

die

se W

eise

den

Sch

nabe

l in

ver-

kehr

ter R

icht

ung

bric

ht.

Und

sie

gle

iche

n da

rin d

em K

roko

dil,

denn

alle

lebe

nden

Tier

e be

weg

en b

eim

Fre

ssen

und

Kau

en in

der

Reg

el d

en u

nte-

ren

Kie

feri

und

der o

bere

ble

ibt u

nbew

eglic

h.D

och

das

Kro

kodi

l fris

st v

erke

hrt,

denn

es

läss

t den

unt

eren

Kie

fer u

nbew

egt u

nd b

eweg

t nur

den

obe

ren.

So

ist e

s au

ch b

eim

Spr

eche

n üb

er d

ie L

iebe

.D

enn

man

bew

egt d

en u

nter

en K

iefe

r, w

enn

man

in e

iner

Situ

atio

n sp

richt

, wo

die

Lieb

e ei

gent

lich

gehe

imge

halte

n w

er-

den m

üss

te.

Und

wer

wüs

ste

dies

e Li

ebe

bess

er z

u ve

rber

gen

als

ein

Fre

und?

Nie

man

d, d

enn

er h

ande

lt im

eig

enen

Inte

ress

e.D

och

Wen

n m

an Z

u je

man

d an

dere

m s

pric

ht, w

er im

mer

es

sei i

n di

eser

Wel

t, so

bew

egt m

an d

en o

bere

n Ki

efer

.D

enn

der u

nter

e K

iefe

r, w

eil e

r ebe

n da

runt

er li

egt,

bede

utet

das,

was

ver

borg

en w

ird.

Und

der

obe

re K

iefe

r, w

eil e

r dar

über

lieg

t, be

deut

et d

as,

wa

s m

an

au

spo

sau

nt.

Gen

au w

ie d

as K

roko

dil v

erke

hrt f

risst

, wen

n es

den

obe

ren

Kie

fer b

eweg

t und

den

unt

eren

unb

eweg

lich

hfü,

sch

eint

mir,

dass

5en

e Fr

au ih

ren

Sch

nabe

l ver

kehr

t bric

ht, d

ie d

em E

rst-

best

en, w

er im

mer

er

sei i

n di

eser

Wel

t, vo

n ih

rer

Lieb

e er

-zä

hlt,

sich

abe

r ihr

em w

ahre

n Fr

eund

geg

enüb

er b

edec

kt h

ält.

lII l i l

Der

Dra

chen

Solc

he L

eute

gle

iche

n de

m D

rach

en, d

enn

der b

eißt

nie

man

-de

n, s

onde

rn e

r ver

gifte

t ein

en, i

ndem

er i

hn m

it se

iner

Zun

gebe

leck

t.

Und

da

die

Leut

e E

uch

leic

htsi

nnig

hab

en s

prec

hen

höre

n,pl

aude

rn s

ie E

ure

Geh

eim

niss

e eb

enso

leic

htsi

nnig

and

eren

gege

nübe

r aus

.W

er s

ich

gege

n ei

nen

solc

hen

Dra

chen

sch

ütze

n w

ill, m

uss

so h

ande

ln w

ie d

er E

lefa

nt.

De

r E

lefa

nt

Den

n di

e N

atur

des

Ele

fant

en is

t sol

cher

art,

dass

er

kein

and

e-re

s T

ier

fürc

hte

t auß

er

dem

Dra

chen.

Es b

este

ht

zw

isch

en

die

se

n b

eid

en

Tie

ren

ein

na

türlic

he

r

Has

s, s

o da

ss d

as E

lefa

nten

wei

bche

n, w

enn

es n

iede

rkom

men

mus

s, s

ein

Jung

es in

den

Was

sern

des

Eup

hrat

wirf

t, de

r ein

erder

Flü

sse v

on G

roß

-Indie

n ist.

Sie

han

delt

so, w

eil d

er D

rach

e vo

n so

lch

bren

nend

er N

atur

ist,

dass

er W

asse

r nic

ht e

rtrag

en k

ann.

Doc

h w

enn

er b

is z

u de

n E

lefa

nten

jung

en v

ordr

inge

n kö

nn-

te, w

ürde

er s

ie a

blec

ken

und

auf d

iese

Wei

se v

ergi

ften.

Zud

em w

acht

das

Ele

fant

enm

ännc

hen

aus

Ang

st v

or d

emD

rach

en

au

ße

rha

lb d

es

Wa

sse

rs a

m U

fer.

((T

h

l

71

cg1079
Hervorheben
Page 71: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

7

Ich

sage

, das

s, w

er s

o ha

ndel

t, si

ch v

or d

em D

rach

en n

icht

zu fürc

hte

n b

raucht.

De

nn

nie

de

rko

mm

en

be

de

ute

t »

erh

alte

, w

ie ic

h w

eite

r

oben

bei

der

Nat

ur d

es R

ebhu

hns

gesa

gt h

abe.

Un

d w

en

n e

ine

Fra

u e

ine

n M

an

n a

ls F

reu

nd

be

lt, m

ach

t

sie

aus

ihm

ihr J

unge

s.Je

ne a

ber,

die

das

Nie

derk

omm

en im

Was

ser

gesc

hehe

nlä

sst,

mus

s si

ch v

or d

em D

rach

en n

icht

fürc

hten

, den

n da

sW

asse

r bed

eute

t die

Vor

sich

t, w

eil e

s di

e N

atur

ein

es S

pieg

els

be

sitzt.

Die

Taube u

nd d

er

Habic

ht

Wer

sol

che

Vor

sich

t wal

ten

ließ

e, h

ätte

nic

ht z

u be

fürc

hten

,da

ss d

ie L

iebe

allg

emei

n be

kann

t wür

de, d

enn

man

wei

ß ja

nie

,w

em

ma

n s

ich

an

vem

au

en

ka

nn

.

Und

wer

sic

h vo

r de

n S

chle

chte

n hü

ten

will

, mus

s si

ch v

ora

llen

ten

.

Den

n de

r ein

e sc

hwör

t, da

ss e

r loy

al s

ei, u

nd is

t doc

h nu

r ein

perfi

der V

errä

ter,

und

wer

mic

h w

ortre

ich

sein

er A

ufric

htig

-ke

it ve

rsic

hern

will

, dem

wür

de ic

h am

wen

igst

en tr

auen

.D

enn

wer

sic

h so

lche

Müh

e gi

bt, V

ertr

auen

zu

erw

ecke

n,de

r hat

ein

dun

kles

Geh

eim

nis,

das

man

fürc

hten

sol

lte.

Und

vie

le s

ind

scho

n in

s V

erde

rben

ges

türz

t, w

eil s

ie s

ol-

chen

Ver

sich

erun

gen

Gla

uben

ges

chen

kt h

aben

.

Des

halb

set

zt s

ich

die

Taub

e ge

rn a

ufs

Was

ser.

Den

n w

enn

ein

Hab

icht

auf

sie

nie

ders

toß

en w

ill, u

m s

ie z

u

schl

agen

, wird

sie

sch

on v

on fe

rn g

ewar

nt d

urch

das

Spi

egel

-bi

ld d

es H

abic

hts,

das

sie

auf

dem

Was

ser

sieh

t, un

d si

e ha

t

genü

gend

Zei

t, si

ch in

Sic

herh

eit z

u br

inge

n.D

esha

lb s

age

ich,

das

s, w

er s

ich

aufs

Was

ser s

etzt

, in

alle

nA

ngel

egen

heite

n m

it gr

ößte

r Vor

sich

t han

delt

und

sich

so

inS

iche

rhei

t brin

gen

kann

vor

all

jene

n, d

ie ih

m s

chad

en k

önnt

en.

Man

wei

ß m

e, w

em m

an s

ich

anV

ertr

auen

kan

n

Dar

um m

eine

ich,

das

s da

s W

asse

r di

e V

orsi

cht b

edeu

te.

Die

Dam

e m

uss

also

im W

asse

r ni

eder

kom

men

, wen

n si

esic

h v

or

dem

Dra

chen s

chütz

en w

ill.

Das

hei

ßt, w

enn

sie

will

, das

s ih

re L

iebe

ver

borg

en b

leib

e.,

mus

s si

e ih

ren

Fre

und

mit

so v

iel V

orsi

cht h

alte

n, d

ass

ihn

ein

allz

u la

nges

War

ten

nich

t in

eine

sol

che

Ver

zwei

flung

stü

rzt,

dass

er i

rgen

dein

e un

glüc

klic

he T

at b

egeh

t, da

mit

man

end

lich

erke

nne,

wie

seh

r er

sie

lieb

t.

Und

and

erer

seits

dar

f die

Dam

e ni

cht i

n V

ersu

chun

g ge

ra-

ten,

sic

h in

zwis

chen

and

erw

eitig

um

zuse

hen,

zum

Zei

tvem

eib

dem

Ers

tbes

ten

sich

anz

uvem

auen

und

von

Lie

be z

u sp

re-

chen.

Der

Walfis

ch

So

verh

ält e

s si

ch m

it ei

nem

bes

timm

ten

Wal

ftsch

, der

so

groß

ist,

dass

wen

n se

in R

ücke

n si

ch ü

ber d

as W

asse

r erh

ebt,

die

Seel

eute

mei

nen,

es

hand

le s

ich

um e

ine

Inse

l.D

enn

er h

at e

ine

Lede

rhau

t, di

e ga

nz u

nd g

ar d

em M

eere

s-sa

nd g

leic

ht.

Und

die

See

leut

e la

nden

als

o au

f ihm

, als

ob

es e

ine

Inse

l

wär

e, s

telle

n ih

ren

Unt

ersc

hlup

f auf

, ver

wei

len

dort

sieb

enod

er v

ierz

ehn

Tage

und

bra

ten

för F

leis

ch a

uf d

em R

ücke

n de

sW

alfi

sch

s.

Doc

h w

enn

der

Wal

fisch

das

Feu

er s

pürt

, tau

cht e

r un

ter

und

reiß

t sie

alle

sam

t mit

auf d

en M

eere

sgru

nd.

Desh

alb

Sage

ich,

das

s m

an e

iner

Sac

he.,

die

anl s

icher

sten

auf

der W

elt s

chei

nt, a

m a

llerw

enig

sten

trau

en d

arf.

Und

so p

assie

rt es

den

mei

sten

Fra

uen,

die

sich

ein

en F

reun

dnehm

en.

Den

n ei

ner b

ehau

ptet

, das

s er

ste

rbe

vor l

aute

r Lie

be, u

ndsp

ürt n

icht e

inm

al e

inen

Hau

ch v

on S

chm

erz

und

Übel

.A

uf s

olch

e W

eise

täus

chen

die

se M

änne

r die

arg

lose

n Fr

au-

en, w

ie d

er F

uchs

es

mit

den

Els

tern

tut.

«1

Page 72: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

Exempla

Rutebeuf (ca. 1250–1285): Le Testament de l’âne

François Anastacio / Adeline Friedrich / Mickaël Heid

Page 73: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

15

C’est li testament de l’asne Qui vuet au siecle a honeur vivre 1 Et la vie de ceux ensuyre Qui beent a avoir chevance Mout trueve au siecle de nuisance, 4 Qu’il at mesdizans d’avantage Qui de ligier li font damage, Et si est touz plains d’envieux, Ja n’iert tant biaux ne gracieux. 8 Se dix en sunt chiez lui assis, Des mesdizans i avra six Et d’envieux i avra nuef. Par derrier nel prisent un oef 12 Et par devant li font teil feste Chacuns l’encline de la teste. Coument n’avront de lui envie Cil qui n’amandent de sa vie, 16 Quant cil l’ont qui sont de sa table, Qui ne li sont ferm ne metable ? Ce ne puet estre, c’est la voire. Je le vos di por un prouvoire 20 Qui avoit une bone esglise, Si ot toute s’entente mise A lui chevir et faire avoir : A ce ot tornei son savoir. 24 Asseiz ot robes et deniers, Et de bleif toz plains ces greniers, Que li prestres savoit bien vendre Et pour la venduë atendre 28 De Paques a la Saint Remi ; Et si n’eüst si boen ami Qui en peüst riens nee traire, S’om ne li fait a force faire. 32 Un asne avoit en sa maison, Mais teil asne ne vit mais hom, Qui vint ans entiers le servi ; Mais ne sai s’onques tel serf vi. 36 Li asnes morut de viellesce, Qui mout aida a la richesce. Tant tint li prestres son cors chier C’onques nou laissat acorchier 40 Et l’enfoÿ ou semetiere : Ici lairai ceste matiere. L’evesques ert d’autre maniere, Que covoiteux ne eschars n’iere, 44 Mais cortois et bien afaitiez, Que, s’il fust jai bien deshaitiez Et veïst preudome venir, Nuns nel peüst el list tenir ; 48 Compeigne de boens crestiens Estoit ces droiz fisicïens ;

Touz jors estoit plainne sa sale. Sa maignie n’estoit pas male, 52 Mais quanque li sires voloit, Nuns de ces sers ne s’en doloit : S’il ot mueble, ce fut de dete, Car qui trop despent il s’endete. 56 Un jour, grant compaignie avoit. Li preudons qui toz biens savoit ; Si parla l’en de ces clers riches Et des prestres avers et chiches 60 Qui ne font bontei ne honour A evesque ne a seignour. Cil prestres i fut emputeiz Qui tant fut riches et monteiz. 64 Ausi bien fut sa vie dite Con s’il la veïssent escrite, Et li dona l’en plus d’avoir Que trois n’em peüssent avoir, 68 Car hom dit trop plus de la choze Que hom n’i trueve a la parcloze. « Ancor at il teil choze faite Dont granz monoie seroit traite, 72 S’estoit qui la meïst avant, Fait cil qui wet servir devant, Et s’en devroit grant guerredon. — Et qu’a il fait ? dit li preudom. 76 — Il at pis fait c’un Beduÿn, Qu’il at son asne Bauduÿn Mis en la terre beneoite. — Sa vie soit la maleoite, 80 Fait l’esvesques, se ce est voirs ! Honiz soit il et ses avoirs ! Gautier, faites le nos semondre, Si orrons le prestre respondre 84 A ce que Robers li mest seure ; Et je di, se Dex me secoure, Se c’est voirs j'en avrai l’amende. — Je vos otroi que l’an me pande 88 Se ce n’est voirs que j’ai contei ; Si ne vos fist onques bontei. » Il fut semons ; li prestres vient ; Venuz est, respondre couvient 92 A son evesque de cest quas Dont li prestres doit estre quas. « Faus desleaux, Deu anemis, Ou aveiz vos vostre asne mis ? 96 Dist l’esvesques ; mout aveiz fait A sainte Esglise grant meffait, Onques mais nuns si grant n’oÿ, Qui aveiz votre asne enfoÿ 100

Page 74: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

16

La ou on met gent crestienne. Par Marie l’Egyptienne, S’il puet estre choze provee Ne par la bone gent trovee, 104 Je vos ferai metre en prison, C’onques n'oÿ teil mesprison. » Dit li prestres : « Biax tres dolz sire, Toute parole se lait dire ; 108 Mais je demant jor de conseil, Qu’il est droiz que je me conseil De ceste choze, s’il vos plait ; Non pas que je i bee en plait. 112 — Je vuel bien le conseil aiez, Mais ne me tieng paz a paiez De ceste choze s’ele est voire. — Sire, ce ne fait pas a croire. » 116 Lors se part li vesques dou prestre, Qui ne tient pas le fait a feste. Li prestres ne s’esmaie mie, Qu’il seit bien qu’il at bone amie : 120 C’est sa borce, qui ne li faut Por amende ne por defaut. Que que foz dort, et termes vient. Li termes vient et cil revient ; 124 Vint livres en une corroie, Touz sés et de bone monoie, Aporta li prestres o soi. N’a garde qu’il ait fain ne soi. 128 Quant l’esvesque le voit venir, De parleir ne se pot tenir : « Prestres, consoil aveiz eü, Qui aveiz votre senz beü. 132 — Sire, consoil oi ge sens faille, Mais a consoil n’afiert bataille ; Ne vos en deveiz mervillier, Qu’a consoil doit on concillier. 136 Dire vos vueul ma conscience Et, s’il i afiert penitance, Ou soit d’avoir ou soit de cors, Adons si me corrigiez lors. » 140 L’evesques si de li s’aprouche Que parleir i pout bouche a bouche ; Et li prestres lieve la chiere, Qui lors n’out pas monoie chiere. 144 Desoz sa chape tint l’argent : Ne l’ozat montreir pour la gent. En concillant conta son conte : « Sire, ci n’afiert plus lonc conte : 148 Mes asnes at lonc tans vescu ; Mout avoie en li boen escu. Il m’at servi et volentiers Moult loiaument vint ans entiers : 152

Se je soie de Dieu assoux, Chacun an gaaingnoit vint soux, Tant qu’il at espairgnié vint livres. Pour ce qu’il soit d’enfer delivres 156 Les vos laisse en son testament. » Et dist l’esvesques : « Diex l’ament Et si li pardoint ses meffais Et toz les pechiez qu’il at fais ! » 160 Ensi con vos aveiz oÿ, Dou riche prestre s’esjoÿ L’evesques por ce qu’il mesprit : A bontei faire li aprist. 164 Rutebués nos dist et enseigne Qui deniers porte a sa besoingne Ne doit douteir mauvais lÿens. Li asnes remest crestïens, 168 A tant la rime vos en lais, Qu’il paiat bien et bel son lais.

Page 75: „Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ file„Mensch und Tier / L’homme et l’animal“ Internationales Masterseminar des Straßburger „Master d’études médiévales

17

Rutebeuf, Le Testament de l’âne, texte et traduction en français moderne dans Fabliaux du Moyen Âge, par J. Dufournet, GF Flammarion. On trouve les œuvres complètes de Rutebeuf en édition bilingue dans la coll. Lettres gothiques, par M. Zink. L’édition de référence des œuvres complètes de Rutebeuf reste cependant, indispensable, celle de Faral et Bastin.