1

تاريخ ادبيات سال اول

گوته شاعر بزرگ آلماني برابر ابرخي وي را ب. از شعراي بزرگ آلمان است) .م 1759 – 1805 (:يوهان كريستف فريرريش شيلر

.دانند مي

.نويس فرانسوي است درامر و شاع) .م 1842 – 1908( :فرانسوا كوپه

.باشد جواد حديدي مي نوشته : ها برخورد انديشه

.الملك ترجمه نموده است كه آن را يوسف اعتصام» گانه قطرات سه«ي شاعر ايتاليايي نويسنده :تريللو

در كلكته به دنيا آمد و دو بار به انگلستان سفر كرد و به نهضت آزادي . شاعر بزرگ هندي است) .م 1861 - 1941( :ندرانات تاگوريراب

. ادبي استي نوبل او مفتخر به دريافت جايزه. ميهن خويش پيوست

، »شيرين و خسرو«، » مخزن االسرار«: خمسه يا پنج گنج او عبارتند از. شاعر قرن ششم و اوايل قرن هفتم قمري است :اي نظامي گنجه

.»اسكندرنامه« و »هفت پيكر«، » ليلي و مجنون«

.جا درگذشت ي آبسكون فرار و در آن ي چنگيز به جزيره كه در برابر حمله سلطاني:محم، خوارزمشاه

.شاعر تواناي معاصر بوده است) .ش. هـ 1293 - 1365 (:مهديحميدي ،

ويژگي كتاب . باب براي نصيحت فرزندش گيالنشاه نوشته است24در .) ق. ـ ه475(اثر عنصرالمعالي كيكاووس كه در سال : نامه قابوس

.سادگي و جاذبه داستاني و وسعت اطالعات آن است

.اثر دكتر غالمعلي حداد عادل نويسنده معاصر است: رهنگي فرهنگيفرهنگ برهنگي و ب

بحر در كوزه ، سرني ، نقد ادبي، با كاروان حله ، « چون ي در بروجرد و آثار1301ي معاصر، متولد محقق و نويسنده: عبدالحسين ،كوب زرين

. دارد» با مداد اسالم و از چيزهاي ديگر

.باشد مي» اتاق آبي«ي كتاب نقاش معاصر و نويسنده،اهل كاشان، شاعر.) ش. هـ 1307 - 1359: (سهراب سپهري

باشد؛ كه اين كتاب شرح وقايع تاريخي گشاي جويني مي ي تاريج جهان نويسنده.) ق. هـ 623 – 681(عطا ملك جويني : عطا ملك جويني

.ي مغول به سرزمين ماست قرن هفتم هجري و حمله

.) ق. هـ 329 - 416(هاي باشد كه بين سال سراي ايراني مي ترين شاعر حماسه ي كتاب شاهنامه، بزرگ ندهنويس: ابوالقاسم ، فردوسي

توان به سه اين كتاب كه نگارش آن سي سال طول كشيد را مي. نظم شاهنامه را شروع نمود.) ق. هـ 370(زيسته است و در سال مي

.بخش اساطيري، حماسي و تاريخي تقسيم نمود

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

2

ي نقالي پردازي به شيوه هاي داستان ترين بازمانده ي فرامرز بن خداداد كاتب ارجاني يكي از قديمي داستان سمك عيار نوشته: عيارسمك

. و سخنوري در ادبيات فارسي است

بودن داستان هاي ايراني بسيار در اين كتاب حكايت از ايراني وجود نام. در قرن ششم يا هفتم هجري نگارش يافته استاين كتاب

.باشد سمك عيار مي

شاه ، پسر پادشاه حلب است و داستان كتاب حول تالش سمك كه با وجود كوچكي اندام مظهر دليري و جوانمردي در خدمت خورشيد

.باشد هاي شاه و فرزندش مي سمك براي برآوردن خواست

.ي نظامي گنجوي كتابي است به نوشته: هفت پيكر

هزار بيت در شش و كه در آن بيست.) ق. هـ 604 – 672(الدين بلخي ت ادبي و عرفاني به نوشته موالنا جاللاسكتابي : مثنوي معنوي

.شش دفتر فراهم شده است

.احمد آل ياد جالل ي معاصر و همسر زنده نويسنده: سيمين ، دانشور

.كند بل از انقالب را ترسيم ميباشد و حال و هواي فضاي تاريك ق پور مي اثر قيصر امين: مثل چشمه ، مثل رود

آثارش . ي فكه شهيد شد در منطقه1372و در سال .) ش. هـ 1326(متولد . ي سوره بود ساز و سردبير مجله فيلم: مرتضي ، آويني

.باشد مي» ها ، حقيقت ، روايت فتح ، و سراب خان گزيده«هاي تلويزيوني مجموعه

.لملكياناثري است از محمدرضا عبدا: ريشه در ابر

را منتشر » صوراسرافيل«ي با ياري دوستش ميرزا جهانگيرخان روزنامه. در تهران متولد شد. ش. هـ 1258علي اكبر دهخدا در سال : دهخدا

ي فارسي نامه لغتوي مولف اولين . كرد ي صوراسرافيل منتشر مي در روزنامه» دخو«و امضاي » چرند پرند«وي مقاالت خود را با نام . كرد

در تهران درگذشت. ش. هـ 1334او در سال . است

وي از شانزده سالگي به شعر روي آورد و . ساز مشروطه است شاعر و تصنيف.) ش. هـ 1300 – 1353: (ابوالقاسم، عارف قزويني

.مورد توجه مظفرالدين شاه بود

اين كتاب بيانگر . زيسته است مي. ق. هـ1328 تا 1255ي هو در دور» ي ابراهيم بيگ نامه سياحت«ي نويسنده: العابدين زين، اي مراغه

.اوضاع ايران در اواخر قرن سيزدهم هجري است و قهرمان داستان آن ابراهيم بيگ فرزند يكي از تجار آذربايجان است

عراي آستان قدس، الش در مشهد به دنيا آمد و نزد محمد كاظم صبوري ملك.) ش. هـ 1266 – 1330(شاعر آزادي : محمدتقي، بهار

.ي ادبيات دانشگاه تهران رسيد سپس به استادي دانشكده. را منتشر كرد» نوبهار«و » خراسان«هاي وي روزنامه. ادب آموخت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

3

و سالگي از خواب غفلت خود برخواستدر چهل. حكيم، شاعر و جهانگرد ايراني است.) ق. هـ 394 – 481: (ناصر خسرو، قبادياني

.باشد مي» ي ناصر خسرو سفرنامه«اثر وي . را آغاز كردسفري هفت ساله

. است1342متولد » عليرضا قزوه«ي حج سفرنامه: پرستو درقاف

.ي ليسانس نايل آمد سالگي به اخذ درجه24زن نابينا و كرواللي بود كه در : هلن ، كلر

وي تحصيالت خود را در فلسفه و حقوق در انگلستان و .شاعر و متفكر پاكستاني است.) ش. هـ 1250 – 1316: (محمد، الهوري اقبال

.وي در استقالل پاكستان نقش مهمي داشت. آلمان تكميل كرد

.است» نواي كوهسار«ديوان اشعار او . در كابل است.) ش. هـ 1285(شاعر معاصر افغانستاني متولد : محمد ابراهيم، اصف

.باشد شاعر معاصر تاجيك مي: عبيد رجب

د راه راآب زني

رسد ده دهيد باغ را بوي بهار ميژم دـــــرس د راه را هين كه نگار ميـــــــــــــآب زني

رسد كز رخ نوربخش او نور نثار مي ه ده چهار را ــــــــــــد يار را، آن مــــــــراه دهي

رسد دمد، سنجق يار مي عنبر و مشك مي اي ست در جهان ست آسمان ، غلغله چاك شده

رسد رود، مه به كنار مي غم به كناره مي رسد م و چراغ ميـــــد، چشـــــــــرس رونق باغ مي

رسد ايم پس؟ شه ز شكار مي ما چه نشسته رود وي نشانه ميـــــــــرود، س ر روانه ميــــــــتي

رسد غنچه سوار ميرود، سبزه پياده مي كند ام ميـــــــــكند، سرو قي الم ميــــــــــــباغ س

رسد روح خراب و مست شد، عقل خمار مي !خورند مان تا چه شراب ميــــــلوتيان آســـــــخ

رسد وگوي ما، گرد و غبار مي زان كه ز گفت وي ما، خامشي است خوي ماــــچون برسي به ك

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

4

...گفتم غم تو دارم

ا اگر برآيدــــــم گه ماه من شو گفتــــــــــــــگفت م تو دارم گفتا غمت سرآبدــــتم غــــگف

تر آيد ن كار كمـــــــــرويان اي تا ز خوبــــــــگف رورزان رسم وفا بياموزــــــم ز مهــــگفت

ر آيدــــروست او از راه ديگـــــا كه شبــــــــگفت ر ببندمـــــــم كه بر خيالت راه نظـــــگفت

م اوت رهبر آيدـداني هــــا اگر بـــــــگفت راه عالمم كردـي زلفت گمم كه بوـــــگفت

وي دلبر آيدـــــا خنك نسيمي كز كـــــــگفت وايي كز باد صبح خيزدــــــم خوشا هـــــگفت

رور آيدــــــپ ا تو بندگي كن كاو بندهـــــــگفت گفتم كه نوش لعلت ما را به آرزو گشت

دا مگوي با كس تا وقت آن در آيـــــــگفت يمت كي عزم صلح داردم دل رحـــــــگفت

گفتم زمان عشرت ديدي كه چون سرآيد

كاين غــــصه هم سرآيد» حافــظ«گفتا خمــوش

جاست هر جا كه تويي تفرج آن اط و روز صحراستـــــگام نشــــــــــهن رغ برخاستــــانگ مـــل و بــــوي گــب

ن بياراستــــــــا چمــــــــــــنقاش صب اندـــــــزان ورق بيفشـــــــراش خـــــف

استـــج رج آنـــــــــهر جا كه تويي تف ر باغ و بوستان نيستــــــــا را ســــــم

تــــنهي است، نه اين نظر كه ما راس وبانــــــر به روي خــــــــويند نظــــــــگ

تـــداســــــــــــينه پيگچون آب در آب چون ع بيــر صنـــــــو ســــــــدر روي ت

تـــاراســـــــــــدر وي نگرفت سنگ خ ر مهرتـــــي اي كه مهــــر آدمـــــــه

تــــــــــــآتش كه به زير ديگ سوداس ا بسوزدــــك مـــــــــر و خشـــــروزي ت

تــاســـــــــالف رأي دانـــــــــگويند خ ديـــــــــاب سعـــــــحس دن بيــــــنالي

تـــار درياســــــوده كه بر كنـــــــــــآس ر نداردــــــــــــــــي ما خب رقهــــــــاز غ

...تو را من چشم در راهم

تو را من چشم در راهم شبا هنگام

ها رنگ سياهي سايه» تالجن«گيرند در شاخ كه مي

:وزان دل خستگانت راست اندوهي فراهم

.تو را من چشم در راهم

اند؛ ها چون مرده ماران خفتگان شباهنگام در آن دم، كه برجا، دره

دست نيلوفر به پاي سرو كوهي دامد در آن نوبت گه بند

كاهم؛ رم يادآوري يا نه، من از يادت نميك

تو را من چشم در راهم

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

5

مهنا واژه

آ

چنبره گردن: آخره

ستايش: آفرين

الف

ناقص، دم بريده: ابتر

مردان كامل: ابدال

ج اجنبي، بيگانگان: اجانب

)عاميانه(مأنوس شدن : شدن مأنوس، اخت: اخت

.)در متن درس دوم به معناي طالع و بخت و اقبال است(ستاره : اختر

برگزيدن: اختيار كردن

به ياد كسي آوردن: اذكار

روزي خوردن: ارتزاق

)بسياري جمعيت(انبوهي : ازدحام

تثابي كربال، نماد خ سعد در واقعه يكي از سردازان لشكر عمربن: ازرق شامي

ها ج زهر، شكوفه:ازهار

قاطر: استر

شنيدن: استماع

تمام گرفتن: استيفا

.ي متعدد كه شبيه عناصر طبيعت هستندها وخم هايي مركب از پيچ ي اسالمي، طرح ي كلمه شكل تغيير يافته: اسليمي

ي پيروي، سرمشق پيشوا، نمونه: اسوه

پراكنده ساختن، گسترش دادن: شاعها

به، مانندهاجمع ش: اشباه

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

6

قدر ج شريف، مردان بزرگ: اشرف

روي، برابر شدن ميانه: اعتدال

نشيني براي عبادت گوشه: اعتكاف

مايه شگفتي بسيار: اعجوبه

امي داشتنگر: اعزاز

تاج: افسر

به فرخندگي بخت تو: بختي، به اقبال تو بخت و طالع، بهروزي و نيك: اقبال

داشت بزرگ: اكرام

سلطنت، پادشاهي، حكومت: امارت

.ي ذهن آدمي است ذهني، آنچه در عالم خارج وجود ندارد و ساخته: انتزاعي

چنين، چنان: ايدون

ب

اسب:باره

به پشت: پس باز

پوشي از گناه چشم: دگيبخشاين

با كفار بين مكه و مدينه) ص(ي پيامبر نام نخستين غزوه: بدر

بدانديشي، دشمني، بدخواهي: بدسگالي

به دنبال: بر اثر

ور بهره: برخوردار

سوار شدن: برننشستن

ايستاده بود: برپاي بود

مرغابي: بط

عينا، مانند: بعينه

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

7

لوبيا و عدسبار، از قبيل نخود ووخوار: بنشن

ي غم، ماتمكده خانه: الحزن بيت

طرح اوليه آميزي مي آورد و سپس آن را كامل رنگ چين بر كاغذ مي ا نقطهيرنگ نمونه و طرحي كه نقاش به صورت كم: بيرنگ كند،

اي دور از مردم كنج، گوشه: بيغوله

مزد كار بي: بيگار

پ

ريسمان و بند، يوغ: الهنگپ

گدار بي: پاياب از رودخانه كه بتوان از آن گذشت، بيجايي : پاياب

ي پطرز بورغ، پطرزبورگ، نام شهري در روسيه تلفظ عاميانه: پتل پرت

اي پشمينه و ستبر كه درويشان پوشند، نوعي گليم جامه: پالس

شنيدن: پندشنو، پندپذير، نيوشيدن: پندنيوش

آشاميدن يا نوشاندن شراب: نپيمانه كرد، در جام ريخت، شراب پيمود: پيمود

ت

زبان عربي: عرب، زبان تازي: تازي

.زبانان را گويند غير ترك به ويژه فارسي) لفظي است تركي(: يكزتا

آهستگي: تأني

كور كردن: فاسد، خراب، تباه كردن چشم: تباه

به تاز خراميدن، تكبر: تبختر

آشكار شدن، جلوه كردن: تجلي

نژاد: تخمه

ي شعرا و دانشمندان نامه يادداشت، زندگي :تذكره

غمي آرامش يافتن، بي: )تسلي(تسال

خودآرايي، ظاهرسازي: تصنع

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

8

رنج برخود نهادن، خودنمايي و تجمل: تكلف

درختي است جنگلي: تالجن

تع مندي برخورداري، بهره: تم

ستايش، بزرگداشت: تمجيد

احترام، بزرگداشت: تمكين

بار شكر: كربار، تنگ ش: تنگ

سرمه: توتيا

ج

ژاپن: جاپن

استوار بودن، قطعي بودن: جزميت

چادر زنان، پرده: جلبات

)خدا(بزرگ است شكوه او : جل جالله

ج جند، لشكريان، سپاهيان: جنود

پوش و گدا ژنده: جولقي

.مقدار محدود از مواد غذايي كه به صورت مقرري به كسي يا كساني دهند: جيره

مجازا مال و منال دنيا: ي دنيا الشه، مردار، جيفه: يفهج

ح

انبدار، در پرده: حاجب

دست ماهر، چيره: حاذق

آويختن از گردن يا شانه: حمايل كردن

است كه در سال هشتم هجرت در محلي بين طائف و مكه به همين نام صورت ) ص( غزوات پيامبر بزرگ اسالم نام يكي از: ينحن

.ستگرفته ا

خ

پليدي، خبث طينت، بدجنسي: خبث

آخركار، فرجام: ختام

تعظيم كردن، كرنش كردن: خدمت كردن

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

9

ج خادم، خدمتكاران: خدمه

بزرگ، مهم: خطير

اي كه بزرگي به كسي بخشد جامه: تعخل

سفره: خوان

كاله جنگي: خود

اي از دريا زمين پست، شاخه: خور

ليگوارا، مطابق م: گوار خوش

.عرق، آبي كه از چهره و پوست بدن تراوش كند: خوي

خيرخواه: خيرانديش

)ص(بهترين مردم، لقب پيامبر : خيراالنام

د

آفريننده، خالق جهان: ادارد

جايگاه فرمانروايي، پاي تخت: اراالمارهد

گويي سرايي، قصه داستان: پردازي استاند

نويسنده: بيرد

، سزاواراليق: بايسته، الزم، درخورنده: رخورد

، مرتبههايپ: رجهد

درهم پيچيده: رنورديدهد

اي كه به سر بندند پارچه: ستارد

زال، پدر رستم: ستاند

قدرت، غلبه: ستگاهد

خنجر: شنهد

پوش ژنده: پاره، صاحب دلق اي پاره جامه: لقد

دهنده كش حمام، مشت و مال كيسه: الكد

شدن بسته شدن مايعات، خون لخته: لمهد

زدن، سخن گفتن نفس: نزد مد

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

10

پستي، كم همتي : نائتد

خداوند بخشنده: هندهد

وام: يند

ذ

دار جان: حيات يذ

ر

)عاميانه(همواره كردن، مرتب كردن : وريس راست

بيرق، علم: رايت

ترس، دلهره: رعب

ردست فرمانروايمردم ز: رعيت

بر خالف ميل او: به رغم كسي: رغم

نامه: قعهر

زيركانه: ندانهر

ي تجدد، تجديد حيات علمي و ادبي در اروپا دوره: نسانسر

)صفت اسب(تندرو : هوارر

ز

توشه: زاد

هاي طال بافته شده از رشته: فتبزر

وسايل ساخته شده از طال، طاليي: زرينه

زبان:فانز

لئيمي، بخيل بودن: لئيم، ممسك، زفتي:فتز

فيل بزرگ و خشمگين:نده پيلز

مهار، عنان :مامز

اجل، مرگ:مانهز

امان دادن، امان:نهارز

آرايش، زيبايي:بيز

امان دادن: امان، زينهار دادن: زينهار

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

11

س

پدر زال، جد رستم: سام

ك بـسريع، فورا: س

دشمني، جدال: ستيزه

راني گويي، سخن سخن: سخنوري

شرمي اصرار، پافشاري، بي: سماجت

دهمشتري، خريدار و فروشن: سوداگر

.گيرد انبار با كارخانه مورد استفاده قرار مي دار كه براي هاي بزرگ و بدون ستون مياني با سقف شيب سالن: سوله

جيوه: به رنگ جيوه، سيماب: گون سيماب

اي وسايل ساخته شده از نقره، نقره: سيمينه

ش

گردي، عياري، راهزني شب: روي شب

ي ناگهاني در شب حمله: شبيخون

تيسخ: شدت

سرخي آسمان بعد از غروب آفتاب:فقش

آور، با عظمت ت شگف:گرفش

بويايي:مش

پولي اندك و ناچيز:ندر غازش

جاه و جالل:وكتش

شيرافكن:يراوژنش

ص

باال: صدر

بيماري غشي: ي صرع، صرع بيماران مبتال به عارضه: صرعيان

ط

مويي كامل نوعي ظرف، كچلي و بي: طاس

كناره: فرط

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

12

رو سپاه مقدمه و پيش: هطالي

آرامش و قرار: طمأنينه

سرشت: طينت

ع

ـع ج عبرت، آنچه بدان پند گيرند: رـب

خودپسندي:جبع

كننده شاكي، شكايت:چي ريضهع

قصد و آهنگ كردن، سفر كردن:زيمت كردنع

به رغم، برخالف ميل:رغم ليع

ج عايده، درآمدها، درآمد: عوايد

زيركي، چاالكيجوانمردي،: عياري

غ

ميان دو كتف: غارب

نهايت در حدود نهايت، بي: نهايت، به غايت: غايت

نهايي: غايي

وفايي خيانت، مكر، بي: غدر

شور و فرياد: غريو

نيازي توانگري، بي: غنا

سرود و موسيقي: غنا

ف

نزديك رفتن، پيش رفتن: فراز رفتن

گشايش، رهايي: فرج

آسايش: راغف

.شهري از سرزمين مصر، اين شهر امروزه بخشي از قاهره است: سطاطف

سرشت، آفرينش: طرتف

ق

نزديكي: قرب

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

13

طبقه، قشرهايي از جامعه، طبقاتي از مردم: قشر

.چراغ، چراغدان، شمعدان كه از سقف آويزند: قنديل

كش حمام سرپرست در متن به معني كيسه: قيم

ك

بخت، قادر، موفق نيك: كامگار

بزرگي، بخشش: متكرا

فروتني، تعظيم: كرنش

كچل: كل

برآمدگي پشت پاي اسب: كله

)كلمه فرانسوي. (ي مسائل علمي يا سياسي بحث كنند دان و يا سياستمداران كه دربارهنمجمعي از دانشم: كنگره

گ

باالي كمر،پشت: گرده

كاري افراط، مبالغه، بيهوده: كاري گزاف

ي پشمين جامه: گليم

پهلوان: وگ

گودال: گو

نژاده، اصيل: نژاد، اصل، گوهري:وهرگ

گهر از دست داده:هر بردهگ

ل

ي حمام كه بر كمر بندند ازار، جامه: لنگ

پرچم: لوا

م

همواره، هميشه: مادام

و مراد از ماچين ر ادددبيات فارسي ظاهرا منظور از چين تركستان شرقي بوده . سرزميني در جنوب چين و مشرق هندوستان: ماچين

.كشور چين بوده است) مهاچين(

سرمايه: مايه

كجاوه: محمل

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

14

.بدبختي و غم بزرگ، اين واژه به معني گرفتاري متداول شده است: مخمصه

شكايت به قاضي بردن، داوري: مرافعه

مند، روزي يافته بهره: مرتزق

آراسته، جواهرنشان: مرصع

كن حمام رخت: مسلخ

روش: مسلك

آرايشگر: اطهمش

آشفته و پريشان: مشوش

گير كننده، خرده اعتراض: عترضم

ميدان جنگ: عركهم

گودال: غاكم

به معني مادر غوالن. بوده است» ام غيالن«اصل كلمه . اي با خارهاي بسيار، خار شتر درختچه: غيالنم

دست، درويش تهي: فلسم

بخت خوش: قبلم

گذار قانون: ننقم

.ه، كسي كه اسب و شتر و االغ به كرايه دهد يا به كرايه بردخربند: كاريم

همراهان: الزمانم

پناهگاه: لجأم

.اي يا طاليي كه داخل مجوف باشد و با آن روي پارچه نقش و نگار ايجاد كنند ي باريك نقره رشته: مليله

مال و ثروت، درآمد مستغالت: النم

.آن كه روي چوب ايجاد كنندنقش برجسته به شكل گل و گياه و جز : منبت

هنر و كار نيك، آن چه بدان نازند: منقبت

ج ميراث، آنچه از مرده به جا ماند: ثمواري

ها بخشش: ج موهبت: مواهب

بازخواست و عقوبت به سبب گناه: مؤاخذت

.گروهي از سواران يا پيادگان كه به همراهي بزرگي در حركت باشند: موكب

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

15

كجاوه، محمل: مهد

نگهبان اصطبل، رئيس و مهتر اصطبل: آخورمير

.كند ها تقسيم مي ها و باغ نگهبان آب، كسي كه آب را به خانه: ميراب

ابر سياه: ميغ

ن

شاهسپرم، ريحان: ازبوين

شكارگاه: شكار، شكار كردن، نخجيرگاه: )نخچير(خجير ن

به عزت فرود آمدن، به احترام به جايي وارد شدن: زول اجاللن

سرچشمه: شئتن

ستايش: عتن

گويي، نقل كردن داستان قصه: قالين

عسل: وشن

.)در متن درس سمك و قطران به معني گزند و آسيب است(هيبت و ترس، آواز مهيب : هيبن

نريمان، پدر سام: يرمن

شنيدن، گوش دادن: نيوشيدن

و

هر فرورفتگي اندام چون گودي چشم: قبو

ي قانوني طرفين دعوا به منظور دفاع از موكل خود ندهنماي: وكيل مدافعه يا مدافع

هـ

دشت، بيابان: هامون

گرماي آتش: هرم

فضيلت بي: هنر بي. رفته است به كار مي» عيب«در قديم به معني فضيلت و معرفت بوده و در برابر : هنر

ي

توانست، از مصد يارستن: يارست

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

16

ها ها و كتاب هاي كسان، جاي فهرست نام

.شود ي انتاديوم ختم مي ي اريه شروع به درياچه از درياچه. لوران در آمريكاي شمالي نام قسمتي از رود عظيم سن: شار نياگاراآب

.وآپهامتشناس معاصر است با نام پروفسور آر باستان: آپهام

شرقي ن آذربايجا-2غربي آذربايجان-1. باشد قسمت مي2هاي ايران كه داراي از استان: آذربايجان

ها اجداد آن. اند اكن شده يا به نقاط ديگر كوچ كردهسهزار سال پيش از ميالد مسيح در فالت ايران نژاد سفيد كه سه ترين شعبه مهم: آريا

.اند هشوند و نژاد هند و اروپا و آريان و آرين ناميده شد تر ملل اروپا و آمريكا محسوب مي ها، يونانيان، روميان و بيش ايرانيان، هندي

.را نام برد» از صبا تا نيما«توان از نويسندگان معاصر كه از آثار او مي: پور، يحيي آرين

و پايتخت آن مونتگمري ) اتازوني(شرقي آمريكا ترين اياالت آمريكا واقع در نواحي جنوب از جمله مهم(Alabama): آالباما

(Montgomery)است .

خسي در «و » كارنامه سه ساله«، » زدگي غرب«هايي همچون توان كتاب از آثار وي مي،نگار روزنامهنويسنده، منتقد و : آل احمد، جالل

. را نام برد»ميقات

.هاي زيادي از برزيل و اكوادور است شامل كشورهايي چون آرژانتين، شيلي، پرو، بوليوي، اروگوئه و قسمت: آمريكاي التين

آميز شايان توجه مؤلف حكاياتي كه از لحاظ تخيل و لفظ حزن.)م 1805 – 1875(ي دانماركي هانس كريستين آندرسن نويسنده: آندرسن

.هايي است كه براي كودكان نوشته است شهرت او به دليل داستان. است

ي سوره مجلهساز و سردبير او فيلم. ي فكه به شهادت رسيد در منطقه1372 متولد و در سال 1326شهيد مرتضي آويني در سال : آويني

.اشاره كرد» سراب«و » روايت فتح«، »حقيقت«، »ها گزيده خان«توان به هاي او كه ساخته شده مي از فيلم. بود

34ق در . هـ 61وي در روز عاشوراي . معروف بود» هاشم قمر بي«البنين، كه به ابن علي، چهارمين فرزند ام عباس: )ع(ابوالفضل

.مردي و ايثار است از فضايل وي شجاعت، جوان. ي او در كربالست بقعه. هيد شدي كربال ش سالگي در واقعه

ار اسالم بالرييس، از حكما و علماي ك الحق معروف به شيخ هبن عبدالله بن حسن بن علي بن سينا ملقب به حج حسين: بوعلي سيناا

.است

رود كارون و كرخه در ايران و دجله و فرات در عراق به وجود آمده ريزد و از چهار فارس مي رودي در جنوب ايران كه به خليج: روندرودا

.است

.جهان پهلوان ايراني كه به دست رستم كشته شد: سفنديارا

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

17

در اين كتاب سخن از علم و حكمت و پيغامبري . نامه است اي كه شامل دو بخش شرفنامه و اقبال هاي نظامي گنجه از مثنوي: سكندرنامها

.اند م زندگي وي و پايان روزگار حكمايي است كه با او مجالست داشتهاسكندر و سرانجا

كشور «توان هاي او مي از كتاب. در ندوشن يزد ديده به جهان گشود.ش.هـ 1304اي كه در سال نويسنده: سالمي ندوشن، محمدعليا

ي حسب هاي برجسته ي وي يكي از نمونه»روزها«ها بعالوه بر اين كتا. را نام برد» آزادي مجسمه«و » ي سفر چين كارنامه«، »شوراها

.نامه در زبان فارسي است نويسي و زندگي حال

ي جلد اول هايش ترجمه اي بهار و از ترجمه از نويسندگان و مترجمان مشهور عصر حاضر، از آثار او دو دوره مجله: الملك، يوسف عتصاما

.بختان ويكتورهوگو معروف است تيره

وي در . ي مسائل اجتماعي، اخالقي و انتقادي و حالت اندرزگونه دارد طهاشعار وي در حي. مشهور زبان فارسيشاعر : ويناعتصامي، پر

.مناظرات وي مشهور است. درگذشت1320سال

.نام پادشاه توران كه در زمان كيخسرو گرفتار و كشته شد: فراسيابا

اقبال در استقالل پاكستان نقش مهمي . شاعر و متفكر پاكستاني است) ش.هـ 1250 – 1316(محمد اقبال الهوري : اقبال الهوري

.را نام برد» ارمغان حجاز«و » پيام شرق«، » جاويدنامه«توان هايش مي از كتاب. سرود داشته و به دو زبان فارسي واردو شعر مي

).س(بعد از فاطمه ) ع(و همسر حضرت علي ) ع(مادر حضرت ابوالفضل : البنين ام

-1: وي به تقليد از نظامي پنج مثنوي سروده. زيسته مي7گوي هند است و در قرن ترين شاعر پارسي بزرگ: ، امير خسرودهلوي

. هشت بهشت-5ي اسكندري ينهي آ-4 مجنون و ليلي -3ن و خسرو ي شير-2االنوار مطلع

. پليدي و نام شيطان استبه معناي شيطان، راهنماي بدي، مظهر شر و فساد و تاريكي و: اهرمن

. ي ايران است كه در اواخر قرن چهارم به دنيا آمد و شهرتش در اواسط قرن پنج بود باباطاهر عريان همداني از عرفاي وارسته: باباطاهر

به گويش هاي اين دوبيتي آن است كه از ويژگي. هاي عرفاني است انگيز و سرشار از انديشه هاي وي حاوي سوز و گدازي دل دوبيتي

.محلي لري، دنباله زبان پهلوي ايران قديم سروده شده است

57ي رجب سال برخي مورخان تاريخ تولد وي را غره. يا باقرالعلوم امام پنجم شيعيان است) ع(محمدبن علي ملقب به باقر : )ع(باقر

.در قبرستان بقيع است سال و محل دفنشان 19 سال، امامتشان 57شان مدت زندگي. اند ذكر كرده. هـ

فرسنگي آن 28ي غربي مدينه و در فاصله ي معروف پيامبر با كفار و در اصل نام چاهي است ميان مكه و مدينه كه در جنوب غزوه: درب

كبر ي بدر يا بدراال روي داد و به غزوه.) هـ2رمضان سال (قرار دارد و در همين محل است كه نخستين جنگ ميان مسلمانان و مشركان

.مشهور شد و به شكست مشركان انجاميد

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

18

.است» راه بس«العرب در نزديكي خرمشهر، گويند اين لفظ معرب شهري است از كشور عراق در كنار شط: صرهب

مادر چنين قبر فاطمه بنت اسد اند، هم هزار نفر از مهاجرين و انصار در آن مدفون شده نام قبرستاني در مشرق مدينه كه بيش از ده: قيعب

.جاست در آن) ع(و امام جعفر صادق ) ع(چنين امام محمدباقر و هم) ع(و رقيه دختر پيامبر و امام حسن ابن علي ) ع(امام علي

.وي مخترع تلفن بود. فوت كرد1922 در ادمبورگ متولد شد و در سال 1847فيزيكدان آمريكايي كه در سال : اكساندر گراهام،لب

. سروده شده و داراي ده باب است655ار سعدي شيرازي و مثنوي حكمي و اخالقي است كه در سال يكي از آث: وستانب

شهر و بندر معروف بوستون پايتخت اياالت ماساچوست از اياالت متحده آمريكا و يكي از مراكز بزرگ صنعتي جهان (Boston): وستونب

.است

او در آثار خويش افكار عرفاني را مضامين . اعر معروف سبك هندي استش) 1054 – 1133(ميرزا عبدالقادر بيدل : يدل دهلويب

هاي از آثارش مثنوي. بخشد آميزد و اين گونه به كالم خود لطف و عمق و جاودانگي مي ها درهم مي ا و كنايهه ي شاعرانه و استعاره پيچيده

.ام بردتوان ن عرفات، طلسم حيرت و طور معرفت، محيط اعظم و ديوان اشعار را مي

هاست و از فالت ايران تا بيابان شام كشيده شده اي در آسياي غربي كه در امتداد رودهاي دجله و فرات و بين آن ناحيه:النهرين ينب

.است

، او محقق، نويسنده، استاد دانشگاه). 1266 – 1330(الشعراي محمدكاظم صبوري شاعر بزرگ معاصر محمدتقي پسر ملك: الشعرا بهار، ملك

ترين اثر او مهم. را نام برد» التواريخ لمجم«و » تصحيح تاريخ سيستان«، » ديوان اشعار«توان از آثار او مي. نگار و مرد سياست بود روزنامه

.شناسي است سبك

وي تأليفات .). هـ953 – 1301(محمد بن حسين عاملي دانشمندي بنام و از شاعران عصر صفوي كه در بعلبك به دنيا آمد : بهايي

.است» شير و شكر«و » نان و حلوا«هاي از آن جمله مثنوي. متعددي به فارسي و عربي دارد

مردمان آن به زبان اردو، انگليسي، پنجابي و سندي سخن . آباد است شرقي ايران و پايتخت آن اسالم ي جنوب همسايه: پاكستان

.گويند مي

ها جمعيت اصلي آن را تاجيك. ميانه كه بين ازبكستان و افغانستان واقع و پايتختش دوشنبه استكشوري است در آسياي: تاجيكستان

.يافته است دهند و نيز از كشورهاي تازه استقالل تشكيل مي

و ) ع(رضا مدفن امام (ي سناباد شد كه شهر نوقان و طابران و قريه اي اطالق مي يكي از شهرهاي قديم خراسان و سابقا به ناحيه: توس

. گروهي از بزرگان بدان منسوبند از جمله جابربن حيان و فردوسي. در آن بود) هارون

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

19

و » كوي مردگان«، » ي هراز دخمه«، » اندوه شامگاه«از آثار اوست . در شيراز به دنيا آمد.ش. هـ1296فريدون توللي در سال : توللي

. درگذشت1364او در سال . »ي مرگ دره«

ي ماوراءالنهر را به اهميت رسانيد و سمرقند را شوري وسيع و دولتي عظيم ايجاد كرد و خطهكي تيموريان كه موسس سلسله: نگيمور لت

.پايتخت اين مملكت بزرگ قرار داد

گذار ششمين امام شيعيان است و به دليل نشر، گسترش و تعميق فرهنگ شيعي ايشان را بنيان) ع(امام صادق : )ع(جعفر صادق

.مزار او در بقيع است. ي درس آن بزرگوار، دانشمندان و عالمان بزرگي پرورش يافتند در حلقه. نامند مذهب شيعه مي

ها با آن. غافل از اين كه حكومت نظامي اعالم شده. اجتماع كردند) شهدا( كه مردم در ميدان ژاله 1357 شهريور 17: ي خونين جمعه

.دند مواجه شدند و در اين روز تعداد زيادي از مردم در ميدان ژاله به شهادت رسيدندشان كرده بو سربازاني كه محاصره

.و از شهرهاي آن انبار و فارياب و كالر است. از شهرهاي بلخ خراسان و ميان مرورود و بلخ واقع است) جوزجان: نام ديگر: (جوزجانان

.شد وسط علي اكبر دهخدا با امضاي مستعار دخو نوشته ميي صوراسرافيل كه ت عنوان ستون فكاهي روزنامه: رند و پرندچ

. درگذشت624او در تمام عمر خود به غارت كشورها پرداخت و در سال . نام اصلي وي تموچين بود: چنگيز

ال هاي، ويتين و ستن را نام برد حكومتش از س توان شانگ شرقي آسيا كه از شهرهاي مهمش مي كشوري است پهناور، در جنوب: چين

. كمونيستي است1949

ق وفات . هـ 791ق در شيراز متولد شد و در . الدين محمد، متخلص و مشهور به حافظ در اوايل قرن هشتم هـ خواجه شمس: حافظ

.سراي زبان فارسي است ترين غزل يافت، بسياري از غزليات او داراي معاني دقيق و بلند عرفاني است و بزرگ

او پس از پدر به . است) ص(دختر رسول خدا ) س( امام شيعيان مادرش فاطمه طالب دومين بن علي بن ابيحسن : )ع(حسن مجتبي

.مزار اين امام شهيد مسموم در قبرستان بقيع است. كريم اهل بيت نام گرفته است) ع(امام حسن . امامت رسيد

در آن مكان بود و در اين جنگ مردم بسياري از ) ص(يكي از غزوات رسول خدا . اي است ميان طائف و مكه نام منطقه: حنين

.اين غزوه يكي از غزوات بزرگ بود كه جمع كثيري از صحابه در آن به شهادت رسيدند. هاي مختلف جمع شده بودند قبيله

انديشه و قوت . سرايي صاحب سبك است العجم شاعر مشهور قرن ششم در قصيده الدين بديل خاقاني ملقب به حسان افضل: خاقاني

.نظير است و ابتكار مضامين كممهارت او در تركيب الفاظ

. سروده است571اي است كه نظامي آن را در سال خسرو و شيرين داستان عاشقانه: خسرو و شيرين

.ي معاصر و معروف، جالل آل احمد است هاي نويسنده يكي از كتاب: خسي در ميقات

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

20

: ي نيمايي شعر گفت وي اولين كسي بود كه در افغانستان با شيوه) ش1286 – 1366(نستاني شاعر تواناي افغا: الله خليلي، خليل

-3هاي آوارگي شب-2ها ها و خون اشك-1: دفترهاي شعر خليلي كه بيشتر حاوي وطنيات و اشعار جهادي و مقاومت اوست عبارتند از

.بهار به خون نشستگان

ق . هـ1320الثاني جمادي20الله موسوي خميني در العظمي سيدروح الله ي اسالمي ايران حضرت آيتگذار و رهبر جمهور بنيان: )ره(خميني

ها توان به اين بهاي امام خميني كه در اختيار محافل علمي است مي از آثار گران. درگذشت1368 خرداد 14در خمين به دنيا آمد و در

و چهل ) شرح دعاي سحر(الهدايه كتاب الخلل، كتاب البيع، مصباح، ره المكاسب، كتاب الطها، كتابوهتحريرالوسيله، كتاب الصل: اشاره كرد

.حديث برگزيده در اخالق و عرفان

كفايتي او ي خوارزمشاهيان كه در زمان او ايران به اوج قدرت رسيد و در اثر بي محمد خوارزمشاه يكي از پادشاهان سلسله: وارزمشاهخ

.له كردندها به ايران حم مغول

هايي در است كه اشعاري به فارسي و عربي و كتاب6 و 5دان، منجم و شاعر ايراني قرن حكيم ابوالفتح عمر خيام فيلسوف، رياضي: خيام

.رياضي دارد

. ايجاد شد1313دانشگاه ايران كه در سال نخستين : دانشگاه تهران

ي جزيره« و »سووشون«از آثار مشهور وي داستان . باشد جالل آل احمد ميياد ي معاصر و همسر زنده نويسنده: دانشور، سيمين

.است» سرگرداني

شرح : باشد از جمله محمد دبيرسياقي يكي از استادان دانشگاه تهران بود و بيشتر آثارش در شاهكارهاي ادب فارسي مي: دبير سياقي

.مختصري از اشعار منوچهري دامغاني و عنصري بلخي

ي صوراسرافيل را كه ستون فكاهي آن هاي روزنامه ترين قسمت با اين نام يكي از جذاب. ستعار استاد علي اكبر دهخدا استنام م: دخو

.نوشت مي» چرند و پرند«بود، با عنوان

خود آل احمد اين كتاب را در حين سفر. ي معاصر جالل آل احمد نوشته شده است توسط نويسنده: فكران در خدمت و خيانت روشن

.به اروپا، شوروي و آمريكا و سفر حج نگاشته است

ي علوم سياسي به ش در تهران متولد شد و پس از آموختن علوم ديني و ادبي در مدرسه. هـ 1258اكبر دهخدا به سال عالمه علي: دهخدا

و كارهايش را با نام چرند و پرند و امضاي ي صوراسرافيل را منتشر كرد روزنامه» ميرزا جهانگيرخان«تحصيل ادامه داد و به ياري دوستش

.ش.هـ 1334خواهان شد و در سال نامه نيز پرداخت و جزء آزادي وي به نوشتن لغت. ي صوراسرافيل به چاپ رساند دخو در روزنامه

.در تهران درگذشت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

21

از آثار او ) .ش.هـ 1330ش ، ف، . هـ 1275و، (ي مشهور به رشيد ياسمي كرمانشاهي غالمرضا پسر محمد وليخان گورا: رشيد ياسمي

.توان نام برد تصحيح ديوان سلمان ساوجي، ابن يمين، ديوان مسعود سعد سلمان را مي

از 1320 شهريور 25 سال سلطنت در 16كه پس از ) ش. هـ 1304 – 1320(ي پهلوي رضاخان پهلوي نخستين پادشاه سلسله: رضاخان

.ش درگذشت. هـ 1323 مرداد 4سلطنت بركنار شد و در

ق در رودك وفات . هـ 329او از كودكي نابينا بود و به سال . عبدالرحمن بن آدم رودكي به پدر شعر فارسي معروف است: رودكي

.ترين اثر منظوم وي كليه و دمنه است مهم. يافت

نقد «از آثار مشهورش . در بروجرد به دنيا آمد 1301ي بزرگ معاصر كه در سال كوب محقق، مورخ و نويسنده عبدالحسين زرين: كوب رينز

. دار فاني را وداع گفت1378وي در شهريور . توان نام برد را مي... و » بامداد اسالم«، » سرني«، » بحر در كوزه«، » با كاروان حله«، » ادبي

سي) ع(دختر پيامبر، همسر اميرالمؤمنين علي ) س(لقب حضرت فاطمه : )ع(هراي مرضيه ز وي در عمر كوتاه . ي زنان جهان است دهو

اند؛ شهادت وي را حدود سه ماه پس از وفات پيامبر نوشته. هاي فراوان كرد خويش در نشر فرهنگ اسالم و دفاع از امامت، كوشش

.مزار وي ناپيداست

16 سالگي به مكتب رفت و در 8از . آمدق به دنيا . هـ 1255خواهان معروف كه در سال ابراهيم بيگ از آزادي: اي العابدين مراغه زين

ي ابراهيم بيگ را نامه جا بود كه كتاب سياحت سپس از ايران خارج شد و در آن. سالگي به اردبيل رفت20ي پدر آمد و در سالگي به حجره

جامع اوضاع ايران المعارفةاين كتاب در واقع داير. پرستي نوشت و بدون ذكر نام خود منتشر كرد جهت بيداري افكار و تقويت روح وطن

. است13در اواخر قرن

.حكومت كردند.) هـ 389(تا .) هـ 261(خاندان ايراني كه در خراسان و ماوراءالنهر و بخشي از ايران مركزي از سال : سامانيان

والدت و شهادتش در مدينه ) . هـ38 – 94(العابدين، امام چهارم شيعيان طالب، ملقب به زين علي بين حسين بن ابي: )ع(سجاد

.ي ايشان سرشار از مضامين تربيتي، اخالقي و اجتماعي است كه در قالب دعا مطرح شده است ي سجاديه صحيفه. اتفاق افتاد

وي در شيراز به كسب علم پرداخت و سپس به بغداد . ي قرن هفتم الدين مصلح بن عبدالله نويسنده و گوينده مشرف: سعدي شيرازي

) 623- 668(وي سفرهاي بسياري كرد و در زمان سلطان اتابك ابوبكر بن سعد زنگي . ي نظاميه به تعلم مشغول شد و در مدرسهرفت

ات و يبند و رباع عالوه بر اين قصايد و غزليات و قطعات و ترجيع. ا بوستان و گلستان پرداختينامه به شيراز بازگشت و به تصنيف سعدي

. در شيراز اتفاق افتاد694 و 691هاي وفات وي بين سال. ي دارد كه همه در كليات وي جمع شده استمقاالت و قصايد عرب

ان و يبا نيروي خداداديش از قبيل تسخير نيروي باد، نيروي جن. شد) ع( سالگي جانشين پدرش، داود 13حضرت سليمان در : )ع(سليمان

.المقدس است قبر ايشان نزد قبر پدرش در بيت. اختالمقدس را س بناهاي عظيمي چون بيت... شياطين و

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

22

سيرالعباد «، » التحقيق طريق«، » الحقيقهةحديقـ«از آثار اوست . ن آدم از شاعران قرن ششم و اهل غزنين است بابوالمجد مجدود: سنايي

.آرامگاه وي در غزنين زيارتگاه عام و خاص است. » بلخ كارنامه«و » الي المعاد

گذرد و به درياي عمان ي تاريخي ميان هند و افغانستان مي گيرد و از دره قورم سرچشمه مي ي ميان هيمااليا و قره هرگ كه از دررود بز: سند

.ريزد مي

2 شعر و 6هاي او شامل كتاب. در كاشان ديده به جهان گشود) ش1307 – 1359(شاعر و نقاش مشهور معاصر : سهراب سپهري

صداي پاي آب -5 شرق اندوه -4 آواز آفتاب -3ها زندگي خواب-2 مرگ رنگ -1): مشهور به هشت كتاب (ي بلند است منظومه

. حجم سبز-8 مسافر -7 ما هيچ، ما نگاه -6

.گيرد ا سير دريا رودي است در آسياي مركزي كه از ارتفاعات شرقي ايران سرچشمه مييسيحون : سيحون

.مردم استي وي در شهر ري زيارتگاه مقبره) ع( بزرگان آل علي معاصر امام محمدتقي عبدالله بن علي از: شاه عبدالعظيم

ور ابومنصوري و بعضي ثي من عبارت بود از شاهنامهمĤخذ فردوسي . اقدام به نظم شاهنامه كرد370 – 371فردوسي در سال : شاهنامه

: ي پهلواني دوره-2از عهد كيومرث تا ظهور فريدون : ي اساطيري دوره-1: دوره است3 بيت و 60000شاهنامه داراي . روايات مكتوب

.از اواخر عهد كيانيان به بعد: ي تاريخي دوره-3از قيام كاوه تا قتل رسم

ترين از مهم. ش در كدكن نيشابور به دنيا آمد1318 دكتر محمدرضا شفيعي كدكني شاعر، نويسنده و پژوهشگر معاصر در سال :فيعي كدكنيش

اشاره » بوي جوي موليان«و » از بودن و سرودن«، » هاي نيشابور باغ در كوچه « ،» از زبان برگ«، » شبخواني«توان به هاي شعر او مي موعهمج

سرودهاي او ساده، . هايي از آثار پژوهشي اوست نمونه»اسرارالتوحيد تصحيح و توضيح«، » موسيقي شعر«، » صور خيال در شعر فارسي«. كرد

.و بسيار استوار استروان

از تاريخ زندگي او اطالع . ي شبستر، در هفت فرسنگي تبريز متولد شد شيخ محمود ملقب به سعدالدين، در قصبه: شبستري، شيخ محمود

ي مهمي آشوب خويش به آرامش و سكون بدون حادثه ي آشفته و عصر بر وسيعي در دست نيست و ظاهرا سراسر عمر را برخالف زمانه

از وي تأليفات بسياري باقي نمانده ليكن . وفات يافته است. هـ 720جا در سال سر برده است و در همان تبريز با در نزديكي آن به در

.ي نظم در آورده است ترين رساالتي است كه در اصول و معاني تصوف به رشته از بهترين و جامع» گلشن راز«مثنوي

. به عزم سفر هند از اصفهان خارج شد1036وي در سال . بدالرحيم تبريزي معروف به صائبميرزا محمدعلي بن ميرزا ع: صائب

اي مملو از مواعظ و آداب و گنجي پر از حكمت و امثال كليات وي سفينه. هزار بيت است120ي اشعار صائب تبريزي قريب مجمومه

.وي از شاعران مشهور سبك هندي بود. است

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

23

ديوان او مشتمل . جا وفات يافت در همان1332 است كه در سال 1259ي شاعر ايراني متولد مشهد در سال محمد كاظم صبور:صبوري

.الشعراي بهار است او پدر ملك. سرايي ماهر بود وي در قصيده. بر قصايد و غزليات و قطعات است

.ق سلطنت كرده است. هـ1148تا سال ق . هـ907اي كه در ايران از سال الدين اردبيلي سلسله منسوب به صفي: صفويه

.هاي پيغمبر دختر عبدالمطلب بن هاشمي قريشي از عمه: صفيه

. در تهران منتشر كرد1325اي كه ميرزا جهانگيرخان صوراسرافيل به كمك دهخدا در سال روزنامه: صوراسرافيل

.سرود ر نيز مي، وي از بزرگان قريش بود و شع)ص( دختر عبدالمطلب، جد پيغمبر :اتكهع

.ش.هـ 1312 در قزوين به دنيا آمد و در سال .ش.هـ 1262در سال . ابوالقاسم معروف به عارف قزوينيميرزا شاعر، : عارف قزويني

او اشعار ديگري نيز سروده . كرد هاي مردم را در قالب شعر بيان مي در انقالب مشروطيت با مردم بود و خواسته. در همدان وفات يافت

.تاس

مردي نيكوكار و استوار انديشه بود و براي آزادي بردگان اشتياق ) ص(ابن عبدالمطلب، جد بني عباس و عم محمد رسول الله : عباس

.وي سقايي حجاج و آبادي مسجدالحرام را به عهده داشت. وافري داشت

از . اورزي است و شعرهاي نو و سپيدش مشهور استوي مهندس كش. در شهر نهاوند1331متولد سال : عبدالملكيان، محمدرضا

منتشر شده » ي شعر و رباعي امروز مجموعه«و » ريشه در ابر«از آثار او . هاي قبل از انقالب با مطبوعات همكاري داشته است سال

.است

ان نياكان خويش را در قالب باشد كه در آن زب مي» تا هست عالمي، تا هست آدمي«شاعر معاصر تاجيك كه شعر مشهور او : عبيد رجب

.شعر نيمايي ستوده است

داد زير حمايت غدر تبريز و بعبيد مدتي در شيراز و مدتي هم . وي از مردم قزوين بود. ي قرن هشتم شاعر و نويسنده: عبيد زاكاني

ي رساله«، » ي دلگشا رساله«، » االشراف اخالق«، » نامه ريش«، » ديوان اشعار«: توان از آثار او مي. سلطان اويس جالير زندگي كرده است

.را نام برد» نامه فال«و » موش و گربه«، » ند پصد

ي قرن بيستم را وي روزنامه. پرستي بود شاعر باذوق و داراي احساسات وطن) ش. هـ1272 – 1303(محمدرضا ميرزاده عشقي : عشقي

بابويه به خاك اد و به همين سبب به دست دو تن كشته شد و او را در ابنكه حاوي اشعار تند ضد هيئت حاكمه بود در تهران انتشار د

.باشد مي» كفن سياه«و » آل تابلوهاي ايده«از آثار معروف او . سپردند

شود اطالعاتش تنها ابوالقاسم حسن بن احمد عنصري بلخي، شاعر ايراني، مولد او شهر بلخ بود و چنان كه از اشعار او معلوم مي: عنصري

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

24

عنصري داراي ديواني . منحصر به ادب نبود بلكه مخصوصا از علوم اوايل كه در قرن چهارم در خراسان رايج بود، اطالعات كافي داشته است

: هاي هايي به نام او منظومه. باشد است كه قريب سه هزار بيت داشته است اما آن چه فعال در دسترس است بيش از دو هزار بيت مي

.ق وفات يافت. هـ431وي در سال . دارد» بت سرخ«و » بت خنگ«، » عذراووامق « ، »ةالحيا ينع«، » شادبهر«

: آثار او. وي در واليت بخارا ديده به جهان گشود. گذار ادبيات و فرهنگ تاجيكستان بود نامورترين چهره و در واقع بنيان: يشي، صدرالدينع

.»ها يادداشت«، » بين سرگذشت تاجيك كم «،» جالدان بخارا«، » ي ادبيات تاجيك نمونه«

جا از گويند پيش از هجرت به مدينه آمد و در آن. و برادرانش) ع(دختر اسد بن هاشم بن عبدمناف هاشمي، مادر علي : فاطمه بنت اسد

.دنيا رفت

چراغ 429در سال . است5قرن و اوايل 4سرايان بزرگ اواخر قرن علي ابن جولوغ مشهور به ابوالحسن از قصيده:فرخي سيستاني

.عمرش خاموش شد

از آثار مهم او انتشار . باك بود او مردي مبارز، منتقد و بي. متولد شد.ش.هـ 1264خواه در سال ميرزا محمد شاعر و آزادي:فرخي يزدي

. بود.ش.هـ 1318وفات او سال . است» طوفان«ي روزنامه

ترين آثار او از مهم. در بشرويه خراسان متولد شد.ش.هـ 1276قق، اديب و شاعر معاصر در سال الزمان فروزانفر، مح بديع: فروزانفر

ي مجموعه. توان نام برد مافيه موالنا را مي ا ديوان كبير و فيهيمĤخذ قصص و تمثيالت مثنوي، احاديث مثنوي شريف، تصحيح كليات شمس

. در تهران درگذشت1349وي در ارديبهشت سال . اشعار او نيز چاپ شده است

شود و جان خود را بر سر اين هاي كتاب خسرو و شيرين نظامي است كه عاشق شيرين دختر شاه ارمنستان مي يكي از شخصيت: فرهاد

.كند عشق فدا مي

.اين شهر امروزه بخشي از شهر قاهره است. شهري از سرزمين مصر:فسطاط

ي آن مرزداران و كاركنان هنميشان كه سك و عراق واقع در بخش موسيان شهرستان دشتهاي مرزي ايران نام يكي از پاسگاه :فكه

.اند گمرك

با كشورهاي لبنان، سوريه، اردن و مصر همسايه است و پايتخت . ي شرقي درياي مديترانه و در خاورميانه واقع است در كناره :لسطينف

.يان استالمقدس كه زيارتگاه مسلمانان، مسيحيان و يهود آن بيت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

25

را » پرستو در قاف«ي حج توان سفرنامه از تأليفات وي مي. به دنيا آمد.ش.هـ 1342ي معاصر در سال شاعر و نويسنده :رضا قزوه، علي

.نام برد

.شرقي آن كشور، سر راه هندوستان ايالتي است در افغانستان واقع در جنوب :قندهار

امام محمدتقي ) ع(ران، در يك فرسنگي بغداد كه آرامگاه امام موسي كاظم شهري است در عراق مجاور كشور اي: كاظمين جا در آن) ع(و

. است

از اين زمان به بعد . بيابان بوده است) ق. هـ61(اين شهر تا سال . ي فرات يكي از شهرهاي كشور عراق واقع در كنار رودخانه: كربال

. علي قرار گرفته استلشيعيان آمحل به تدريج مورد توجه در آن ) ع(بر اثر شهادت امام حسين

.شهر و بندر معروف هندوستان در كنار خليج بنگال كه مركز بزرگ هند است: كلكته

ي بعد از حمله. هايي از زبان حيوانات كه در عهد ساسانيان از زبان سانسكريت به پهلوي نقل شده است ي داستان مجموعه:كليله و دمنه

گاه در ي رودكي به شعر پارسي در آمد و آن ب عبدالله ابن مقفع آن را به عربي ترجمه كرد و سپس از روي همان ترجمه به وسيلهاعرا

شاهي ي بهرام ي ديگري از آن به زبان پارسي ترتيب يافت كه به كليله و دمنه ترجمه ي بليغ اوايل قرن ششم يك بار ديگر با نثر منشيانه

.ه دست ابوالمعالي نصرالله بن محمد عبدالحميد منشي معروف به نصرالله منشي صورت گرفته استمعروف است و ب

.است) 1265 – 1321(اثر مشهور دانته شاعر بزرگ ايتاليايي : كمدي الهي

يتصممم«، » براي تاج«. »عابر«توان از آثار وي مي) 1842 – 1908(نويس فرانسوي فرانسوا كوپه شاعر و درام: كوپه و » دفتر سرخ«، » ها ي

.را نام برد كه شهرت بيشتري دارند» فرودستان«

شهر كوفه نزد. شهري است در كشور عراق نزديك مرز ايران كه چند ماه، پس از بصره به دست سعد وقاص در كنار فرات بنا شد: كوفه

.جا به شهادت رسيد ود قرار داد و همانآن را مركز خالفت خ) ع(طالب زيرا علي بن ابي. شيعيان مقامي ارجمند دارد

.كه با مبارزات خود موجبات استقالب هندوستان را فراهم كرد) 1869 – 1948(رهبر و پيشواي سياسي و اخالقي هند : گاندي

ندين مجموعه از صفيه گلرخسار مشهورترين زن شاعر معاصر تاجيك است او سرودن شعر را از پانزده سالگي آغاز كرده و تاكنون چ: گلرخسار

.است» بنياد دل«و » درپي خانه«، » بنفشه«شعرهايش را به چاپ رانيده است كه از آن جمله

. به نثر مسجع نوشته است كه مشتمل بر حكايت آموزنده است656وي آن را در سال . يكي از آثار سعدي شيرازي است: گلستان

وي اين كتاب را در جواب سواالت مير سيد . بيت است993بستري شامل ي شيخ محمود ش ي فارسي، سروده منظومه: راز گلشن

.حسيني هروي راجع به اصطالحات تصوف تصنيف نموده است

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

26

و » فاوست«وي نويسنده و شاعر نامدار آلمان و خالق . در كشور آلمان چشم به جهان گشود1749يوهان ولفگانگ گوته در سال : گوته

او ارادت زيادي به . درگذشت1832ن شاهكار بزرگ ديگر است كه پس از يك عمر نويسندگي در سال و چندي» ديوان شرقي و غربي«

.حافظ داشت

اي كه حكيم ابوالمحمد الياس ابن يوسف مشهور به نظامي شاعر معروف ايران در عاشقانهمثنوي ليلي و مجنون داستان : ليلي و مجنون

.ق به نظم كشيده است. هـ 6قرن

ماوارءالنهر . سرزميني در شمال رود جيحون است كه بين دو رود سيحون و جيحون قرار دارد و شامل بخارا و سمرقند است: هرماوراءالن

.ترين مهد تمدن اسالمي ايران بوده است قرن بزرگ5مدت

مواعظ و علم است كه در حدود سال مقاله در اخالق و20 بيت مشتمل بر 2260االسرار از نظامي و در حدود مثنوي مخزن: االسرار مخزن

. به اتمام رسيد570

الطارق به اقيانوس اطلس راه ي جبل درياي مديترانه از طريق تنگه. ي آسيا، اروپا و آفريقا واقع است قاره3دريايي كه بين : مديترانه

.دارد

.داشتدومين شهر مقدس مسلمانان است كه قبل از هجرت پيامبر يثرب نام : ي طيبه مدينه

محل (پس از شهادت در اين شهر مدفون گشت و به اين دليل اين شهر را مشهد رضا ) ع(امام رضا . مركز استان خراسان است: مشهد

.خوانند يا مشهد مي) شهادت رضا

گانه هرام سهمراكز سياحتي و باستاني آن عبارت است از ا. كشور مصر در شمال آفريقا و در كنار درياي سرخ و مديترانه است: مصر

.ي ابوالهول ومجسمه

سالگي به 45 سالگي به وليعهدي انتخاب شد و در سن 5مظفرالدين ميرزا پسر چهارم ناصرالدين شاه قاجار در سن : مظفرالدين شاه

. روز بعد در تهران درگذشت5ق قانون اساسي را امضا كرد و . . هـ1324 ذيقعهده 14. سلطنت رسيد

.بنا شده است) ع(سجدي در مشهد كه در جنوب حرم امام رضا م:سجد گوهرشادم

بهار «، » آه، باران«: برخي از آثار او عبارتند از. خورشيدي در تهران چشم به جهان گشود1305شاعر معاصر كه در سال : مشيري، فريدون

... .و » ابر«، » پرواز با خورشيد«، » مرواريد مهر«، » را باور كن

ف و خصايص احوال واز معارف اسالمي و دقايق عرفان و تص. قدر بود مردي عالم و فاضل و دانشمندي عالي: ريزيداد شمس تب ملك

گير شكار آسمان شاهباز خوش. ها پرواز كرده او از مراحل ظاهري گذشت و از اين آشيانه. و منازل سالكان اين راه به خوبي آگاهي داشت

تجر. اوج حق و حقيقت شده بود به قونيه وارد 642وقتي به سال . گذرانيد روزگار را به سير آفاق و انفس مي. د از عاليق دنيوي دل كندهبا

.وجود آمد شد مولوي مجذوب او گرديد و درس و بحث و وعظ را رها كرد و تحولي عظيم در حال او به

او در . است5ي اول قرن طراز اول ايران در نيمهي شاعران ابوالنجم احمد بن قوص بن احمد منوچهري دامغاني از جمله: منوچهري

.دست بود هاي بديع چيره وصف طبيعت و آوردن تشبيه و استعاره

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

27

اي است موضوع اين مثنوي داستان گربه. بيت از عبيد زاكاني شاعر قرن هشتم هجري174مثنوي كوچكي است مشتمل بر : موش و گربه

گيرد كه به پيروزي آورد و بر اثر اين تجاوز بين سپاهيان موش و گربه نبرد سختي در مي گ ميها را به جن كه با تظاهر به عبادت، موش

.شود ها ختم مي موش

ق وفات . هـ 672اآلخر سال ق در شهر بلخ به دنيا آمد و در پنجم جمادي. هـ 604االول سال الدين محمد در ششم ربيع جالل: مولوي

از آن ميان، . آيند هايي به جاي مانده است كه از آثار جاوداني و ممتاز ادبيات عرفاني به شمار مي رودهها و س از موالنا نوشته. يافت

.»مافيه فيه«و » مجالس سبعه«، » مكتوبات«: ديگر آثار او عبارتند از. مثنوي معنوي و غزليات وي است كه به ديوان شمس معروف است

حارث قبادياني بلخي مروزي ملقب و متخلص به ب حكيم ابو معين ناصر بن خسرو:اصر خسرون از حكما و شاعران قوي طبع و . »حجت«ن

... .و » اخوان خوان«، » الحكمتين جامع«، » سفرنامه«، » ديوان اشعار«: از آثار او است. قدر زبان فارسي است سرايان گران از قصيده

. چاپ رسيد. م1911تأسيس كرد و تا سال . م1907يني گيالني در سال الدين حس اي است كه سيد اشرف زنامه نام رو:نسيم شمال

ها در تأليف شد كه در آن لغات متداول عربي را با معادل فارسي آن. هـ 610اي از ابونصر فراهي در سال منظومه: الصبيان نصاب

.هاي درسي طالب بوده است اين كتاب جزو كتاب. بحرهاي مختلف به نظم درآورده است

الياس بن يوسف بن زكي بن مؤيد ملقب به نصرالدين و مكني به ابو حامد معروف به حكيم نظامي گنجوي از اعاظم : نظامي گنجوي

مدفن او در گنجه . ق درگذشت. هـ 614ق در گنجه به دنيا آمد و نزديك به سال . هـ 530وي به سال . شعراي فارسي زبان است

و » هفت پيكر«، » ليلي و مجنون«، » خسرو و شيرين«، » االسرار مخزن«: توان از پنج گنج شامل ي ميترين آثار نظام از مهم. است

.نام برد» اسكندرنامه«

ي ثروت خود را صرف وي كليه. او ديناميت را اختراع كرد. در شهر استكهلم متولد شد1832شيميدان و مخترع سوئدي كه در سال : نوبل

.اند هاي علم، ادبيات و صلح جهاني خدماتي انجام داده به كساني كرد كه در زمينهي ساالنه پرداخت جايزه

. ي يوش از توابع نور مازندران متولد شد ق در دهكده. هـ 1315علي اسفندياري متخلص به نيما يوشيج فرزند ابراهيم در سال : نيما

.الريه از دنيا رفت بر اثر بيماري ذات1338او در سال . است» يماي ن افسانه«ترين اثرش بود و مهم» نظام وفا«استاد او در شعر

.وزير خردمند افراسياب توراني بود: )پيران(ويسه

5136اند كه داراي نامه و هفت گنبد نيز خوانده مثنوي هفت پيكر از جمله آثار مشهور نظامي گنجوي است كه آن را بهرام :هفت پيكر

.هفت اقليم در آن منظومه است و شرح زندگي او با هفت دختر از شاهزادگان سرگذشت بهرام گور. بيت است

پخته، جذاب و او با نثري روان،. در مشهد متولد شد. ش1306ي دانشگاه در سال پژوهشگر، نويسنده و استاد برجسته: يوسفي غالمحسين

را » ...ي روشن، تصحيح بوستان و گلستان سعدي و د، چشمههايي در آغوش با ديداري با اهل قلم، برگ«: عميق آثاري بزرگ از جمله

.به خاك سپرده شد) ع( در تهران درگذشت و در كنار مرادش حضرت رضا 1369ي بزرگ در چهارم آذر ماه اين نويسنده. رقم زد

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

1

ومدتاريخ ادبيات سال

در .ق. هـ481االسالم و معروف به پير انصار و پير هرات عارف قرن پنجم است و در سال ملقب به شيخ :...خواجه عبداانصاري،

.باشد مي» ي دل و جهان رساله«و » نامه مناجات«، » زادالعارفين«، » نامه الهي«آثار او . درگذشتهرات

» سالم يهحيرر بابا«ي آثار او منظومه. سراي معاصر است متخلص به شهريار و غزل) تبريز1285 – 1367( :، محمدحسينبهجت تبريزي

.باشد و كليات اشعار مي

.ي شهادت ايشان است تا لحظه) ع(هاي پيامبر و حضرت علي ي حيدري است كه شرح حال جنگ شاعر حمله.) م1124( : اذل مشهديب

. معاصرنويس نامه ي مجيد مجيدي كارگردان و فيلم اي است نوشته مهنا فيلم :هاي آسمان بچه

. در اصفهان به دنيا آمد و براي تحصيل به بيروت و سپس به پاريس رفت) .ش. هـ 1274 - 1376(در سال :، محمدعليزاده جمال

. نويسي ايراني است وي پدر داستان. منتشر كرد1300را در سال » يكي بود يكي نبود«هاي كوتاه ايراني به عنوان وي نخستين كتاب داستان

هاي هاي كوتاه براي بچه قصه«، » نامه راه آب«، » شورآباد«، » هفت كشور«، » تلخ و شيرين«، » سروته يك كرباس«، » دارالمجانين«آثار او

.باشد مي» ي ما به سر رسيد قصه«و » دار ريش

. ي انتشار نيافت هاي او اجازه نوشته1357 تا 1332از سال . هاي آلمان بود كردهاز نخستين تحصيل) 1282 – 1375( :بزرگ علوي

.مي باشند» ها ساالري«و » ميرزا«، » چمدان«، » هايش چشم«آثار او

.باشد مي» سووشون«و » آتش خاموش«آثار او . باشد در شيراز و همسر جالل آل احمد مي1300متولد : دانشور، سيمين

منتشر 1852 در سال كهاست» ي عمو تم كلبه«ي او نويسنده. دنيا آمد اودر ايالت كنتاكي آمريكا به.) م1811 – 1896( :ت، هريبيچراستو

.شد

.و اهل شيلي است» و جشن انقالب شيلييي نيكسون كش انگيزه«شاعر .) م1904 – 1973( :پابلو نرودا

چشم به جهان گشود و تحصيالت مقدماتي خود را در ه در ناصر1926در سال » بعيدهاي ت در بيابان«ي شعر سراينده: جبرا ابراهيم جبرا

.هاي عالي را در دانشكده كمبريج و هاروارد به پايان رساند فلسطين و دوره

كي ي. دانند چون جز براي فلسطين شعر نسروده است وي را شاعر مقاومت مي. باشد در فلسطين اشغالي مي1941متولد : محموددرويش،

.باشد مي» از يك انسان«از شعرهاي او

سالگي شاعري 25از ده سالگي شعر گفت و در . مشهورترين شاعر رمانتيك قرن نوزدهم فرانسه است.) م1802 – 1855(: ويكتور هوگو

ل از زندگي خود را وي به دليل مخالفت با ناپلئون سوم بيست سا. ي مجلس نيز بود سرشناس بود وي عضو فرهنگستان فرانسه و نماينده

.»خندد مردي كه مي«و » كارگران دريا«، » گوژپشت نتردام«، » بينوايان«: ترين آثار او مهم. در تبعيد به سر برد

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

2

.ي نوبل ادبي است و برنده جايزه» هاي زميني مائده«ي بزرگ فرانسوي، خالق نويسنده.) م1869 – 1951(: آندره ژيد

وي اولين كسي است كه . است» بلخ كارنامه«و » سيرالعباد الي المعاد«، » الحقيقههحديقـ« صاحب آثار از شاعران قرن ششم و : سنايي

.افكار عرفاني را با مضامين عاشقانه درهم آميخت

.باشد ميي سخنان موالنا در مجالسش و در بردارنده.) ق604 – 672(الدين بلخي از آثار منثور موالنا جالل :فيه مافيه

هاي فلسفه، علوم تربيتي، ادبيات فارسي، زبان خارجه، حقوق و در لندن در رشته1364 اراك و متوفي در 1298متولد : محمودي، صناع

.اثر اوست» آزادي و تربيت«كتاب . شناسي تخصص داشت روان

آوارها و «، » بين جام جهان«و آثار ا. در ندوشن متولد شد وي شاعر و محقق بود.ش. هـ 1304در سال : ، محمدعلياسالمي ندوشن

.باشد مي» روزها«و » صفير سميرغ«، » ايماها

.به چاپ رسيده است» عمو غالم«ي داستان ي يغما و سپس در مجموعه ي وي در مجله ي معاصر كه نوشته نويسنده: ، عبدالحسينوجداني

.باشد مي» در بهشت شداد«و » مولدفرهنگ مهاجم ، فرهنگ «و آثار ا، نگار ي و روزنامه نويسنده: ، جاللرفيع

آخر «، » زمستان«، » ارغنون«اثار او . درگذشت69 در مشهد به دنيا آمد و در شهريور 1307شاعر معاصر و متولد : ، مهدياخوان ثالث

.باشد مي» در حياط كوچك پائيز در زندان«، » از اين اوستا«، » شاهنامه

سفر «، » سد و بازوان«، » طنين در دلتا«، » رهگذر مهتاب«آثار او . در سيرجان به دنيا آمد1315شاعر معاصر در سال : طاهرهصفارزاده،

.ترين شاعران مذهبي قبل از انقالب است وي از شاخص. باشند مي» ديدار صبح«و » بيعت با بيداري«، » پنجم

از زبان «، » شبخواني«از آثار او . ن نيشابور به دنيا آمد در كدك1318شاعر، نويسنده و پژوهشگر معاصر در سال : ، محمدرضاشفيعي كدكني

.باشد مي» بوي جوي موليان«و » مثل درخت در شب باران«، » از بودن و سرودن«، » هاي نيشابور باغ در كوچه « ،» برگ

.شي اوستهايي از آثار پژوه نمونه» اسرارالتوحيد تصحيح و توضيح«، » موسيقي شعر«، » صور خيال در شعر فارسي«

، خط خون تا ناكجا و » چمن الله«، » در سايه سار نخل واليت«، » عبور«، » سرود رگبار« و آثار او 1320متولد : ، عليموسوي گرمارودي

.باشد مي» ستچيند«

» عمري سايه«اثر وي . معاصر است و به پيروي سعدي غزل گفته است.) ش1288 – 1347(سرايان از غزل: ، محمدحسنرهي معيري

.است

، » ها نخستين نغمه«آثار او . به شعر اجتماعي روي آورد1322 در رشت متولد شد و از سال 1306شاعر معاصر در سال : ، هوشنگابتهاج

.»شبگير«و » سياه مشق«، » سراب«

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

3

وي سي سال . دا خارج شدي خ سالگي از مراكش به قصد زيارت خانه22 جهانگرد مشهور در وعالم) .ق. هـ 703 – 779(: ابن بطوطه

.ثبت شد» االمصار و غرايبارنظالهتحفـ «يا » ي ابن بطوطه رحله« به مراكش بازگشت و سفرنامه او به نام 754سفر كرد و در سال

.ي بدرالدين كتابي است با ترجمه» به سوي اصفهان«ي جهانگرد فرانسوي مولف سفرنامه )1850 – 1923(: پيرلوتي

، » البلدان اهمر«آثار او . فوت كرد1313ملقب به اعتمادالسلطنه وزير ناصرالدين شاه بود و در سال : حمدحسن، مالدوله صنيع

.اشاره كرد» ظم ناصريتمن«و » الماثر و االثار«، » سانحال خيرات«، » الشمس مطلع«

او را » االيام«كتاب . كار مدارج عالي را طي كرد شت اديب و پژوهشگر مصري در سه سالگي نابينا شد ولي با پ )1889 – 1973(: طهحسين،

.به زبان فارسي ترجمه كرد» آن روزها«شادروان حسين خديوجم با نام

» دهك«هاي بيشتر عمر خود را در هند بسر برد و در دستگاه غزنويان منزلت يافت ولي سپس در قلعه) 440 – 515 (:، مسعودسعدسلمان

.هاي وي در زندان است كتاب حبسيات سروده. داني شدزن» رنجم«و » ناي«، » سو«،

.باشد ي زندگي و افكار همسرش مي درباره» طرحي از يك زندگي«ي كتاب همسر دكتر علي شريعتي و نويسنده: ، پوران رضويعتشري

.كرد يرازي پيروي ميوي در سرودن شعر بيشتر از عرفي ش. از زنان شاعر هند است) 1048 – 1113(متخلص به مخفي : زينب النسا

. شاعر معاصر افغاني است1346متولد : ، محمدكاظمكاظمي

.باشد از شاعران تاجيك مي و در كوالب است1954 متولد: ، اسكندرختالني

آواز عشق

ا كه راست؟ــــــزم تماشــرويم، ع يـــك مـا به فلـم رسد از چپ و راست س آواز عشق ميـــــهر نف

هر ماست ــــا رويم جمله، كه آن شــــمان جــــباز ه ايم لك بودهــايم، يار م لك بودهــــ به فاــــــــــــــم

تــــرياســـــزل ما كبـــذريم؟ منـرا نگـــــن دو چـــزي تريم زونــــــــرتريم، وز ملك افــــلك بـــــود ز فخ

تــطفاســـان مصـر جهــــاالر ما فخــــــــــــله ســـافق ن جان كار ماوان يار ما، دادــــــــــــت جـــــــــــخبا

داستـــينه گـــافت، او كه كمـت يـــان بخـــــاه چنــم دن او بر نتافتـــــه شكافت، ديـــــــــــز مه او ما

ست»والضحا«ون يال زان رخ چـاي اين خ هـشعــــــعش م از شكن زلف اوستـــــــوش اين نسيـــوي خب

ر خاست؟ـــز آن بحـــــــرغ كــام مــجا مق ي كند اينـك انــاي جـــــرغابيان زاده زدريــــــــــق چو مـــــــلخ

ولقاست لــــت نوبت وصــــي شكســو كشتـــــاز چب وج الست، كشيتي قالب ببستـــــــــــد مـــــــــمآ

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

4

خيام

ه كرد و روبه آرام گرفتـــآهو بچ در او جام گرفتآن قصر كه جمشيد

ونه گور بهرام گرفتـــديدي كه چگ مرــگرفتي همه ع رام كه گور ميـــبه

ادماني گذرانــبنشين و دمي به ش ذرانــان گـــز و مخور غم جهــرخيــب

ندي از دگراـنوبت به تو خود نيام ايي بوديـان اگر وفــــع جهــــدر طب

حاب شدندـدر جمع كمال شمع اص يط فضل و آداب شدندــآنان كه مح

اي و در خواب شدند انهـــگفتند فس رونـــ شب تاريك نبردند بيـنره ز

پشت درياها

قايقي خواهم ساخت،

خواهم انداخت به آب

ن خاك غريبايدور خواهم شد از

عشقي كه در آن هيچ كسي نيست كه در بيشه

.قهرمانان را بيدار كند

قايق از تور تهي

و دل از آرزوي مرواريد،

چنان خواهم راند هم

ها دل خواهم بست نه به آبي

آرند پرياني كه سر از آب به در مينه به دريا –

گيران و در آن تابش تنهايي ماهي

فشانند فسون از سر گيسوهاشان مي

.هم راندچنان خوا هم

پشت درياها شهري است

ها رو به تجلي باز است كه در آن پنجره

ها جاي كبوترهايي است بام

كه به فواره ي هوش بشري مي نگرند

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

5

دست هر كودك ده ساله ي شهر شاخه ي معرفتي است

نگرند مردم شهر به يك چينه چنان مي

طيفكه به يك شعله، به يك خواب ل

شنود خاك موسيقي احساس تو را مي

آيد در باد و صداي پر مرغان اساطير مي

پشت درياها شهري است

ي چشمان سحرخيزان است كه در آن وسعت خورشيد به اندازه

.اند شاعران وارث آب و خرد و روشني

پشت درياها شهري است

ساخت،بايدقايقي

شور عشق

ودا نهادــــي س ان ما در بوتهــــج وري در نهاد ما نهادـــق، شــــعش

ادـويي در درون ما نهـــوج تــجس دــــويي در زبان ما فكنـــــوگ گفت

ادـــــوا نهـــــبشي در آدم و حــجن اي بر خاك ريخت از خمستان جرعه

ادــــديگر پا نهظه جاي ـــظه لحـــلح ودـــر لباسي رخ نمـــدم در ه به دم

ادــجا نه ر كجا جا ديد، رخت آنــه اي بود او را معين خانهــــون نـــچ

ادــــــدا نهـــق شيـر عاشـــمنتي ب ي خود جلوه داد ن را بر ديدهـــحس

ادــــــاي در پير و در برنا نه نهـــفت يك كرشمه كرد با خود، آن چنانك

ادـــــنا نهـي بي ود در ديدهـــــنور خ ود كندـــخال ـــاي جمـــــاشــتا تم

ادــــه اسرار بر صحرا نهـــاين هم ر شودــــــمال علم او ظاهـــــتا ك

حسن او چون دست در يغما نهاد وغايي برآمد از جهانــور و غــــش

ادــــر غوغا نهــــر دفتــــنام او س ون در آن غوغا عراقي را بديدــچ

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

6

فهرست واژگان دشوار متن

آ

طور مداوم، تمام و كامل زماني دراز، به: زگارآ

.هاي رومي است ماه اول بهار، از ماه: ذارآ

الف

مردان مردان خدا، نيك: به معني اولياءاللهو بديل جمع بدل يا بدل : بدالا

.ور استجا مطلق اسب منظ ها باشد؛ در اين اسبي كه بر اعضاي او نقطه: شبدا

پشت كردن، بدبختي: دبارا

دعاها: ادعيه

ذكرها، وردها: اذكار

درنگ بدون انديشه سخن گفتن يا شعر سرودن، بي: ارتجاال

.راي زدن، مشورت كردن: ستشارها

ناچاري، درماندگي: ستيصالا

هاي متعدد وخم هاي هنري، مركب از پيچ ممال اسالمي؛ از طرح: سليميا

.هايي كه از دور ديده شود ها، سياهي بح، كالبدها، سايهجمع ش: شباحا

الف زدن :اشتلم

بامداد امير بودم و شبانگاه اسير: اصبحت اميرا و امسيت اسيرا

تران بزرگان، بزرگ: اعاظم

آزرده، زخمي، خسته، مجروح: افگار

روي آوردن، خوشبختي: اقبال

.ان و جال داده باشدتيري كه نوك آن سخت برنده و درخش: الماس پيكان

.شود هرتس است و شنيده نمي20000ها باالتر از امواج فوق صوت؛ امواجي كه فركانس آن: امواج مافوق صوت

امير اميران، فرمانده كل سپاه: اميراالمرا

وردها، دعاها: اوراد

.هاي رومي كه برابر ماه سوم بهار است از ماه: ايار

ب

ءبد«عل از آغاز، در اصل اسم فا: بادي .كننده به معني شروع»

.نيز به همين معني است »باره«اسب، : بارگي

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

7

به آن اميد كه: باشد كه

ميان، وسط: بحبوحه

نديش، بدخواه، صفت فاعلي مركب مرخم، جانشين اسمبدا: بدسگال

پيشواي روحاني آيين برهمايي: برهمن

گويند، به همين دليل، به عمل مي» الله الرحمن الرحيم بسم«مانان در وقت ذبح جانور جا كه مسل سر جانور را بريدن؛ از آن: بسمل كردن

.شود گفته مي» بسمل كردن«ذبح

.بار جمع بقول و آن جمع بقل است به معني سبزي و تره: بقوالت

رقيب بي: بال معارض

تلعصيغه«. آن را فرو بردم :ب ه حلق فروبردن، آن را خالف حق تصرف كردن و باال كشيدنچيزي را خوراندن، آن را ب» ي بلعت.

انگشت: بنان

حق مالك، قسمت صاحب زمين: بهره

سال گذشته: ارپ

پ

مهيب، زشت: پتياره

مركب «. آيد معني است و براي تأكيد لفظ اول مي ها لفظ دوم اغلب بي ها كه در آن به اين نوع تركيب. معني بيهوده، بي: پرت و پال

اتباع مي» باعيات .گويند با

ت

.بردند ي مسي كه با خود به حمام مي كاسه: تاس

گرفتگي زبان: تپق

.باال بردن: ترفيع

خود كاله: ترگ

.نوعي شعر كه با آهنگ موسيقي خوانده شود: تصنيف

.بهانه كردن، بهانه آوردن، بهانه جويي: تعلل

.ين شدندگرگون شدن، برآشفتن، خشمگ: جمع تغير: تغيرات

.بازرسي، بازجست، واپژوهيدن: تفتيش

جويي دل:تفقد

.بيان، بيان كردن: تقرير

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

8

مهرباني كردن، نرمي كردن: تلطف

.هاي رومي است ماهماه اول تابستان، از : تموز

.ي سفالين يا سيماني كوتاه كه در زير خاك يا ميان ديوار گذارند تا آب از آن عبور كند لوله: تنبوشه

بيداري، آگاهي، هوشياري: هتنب

هاي تراخمي به هاي بهاره و جوش در قديم اين اكسيد را در جوش. اكسيد طبيعي و ناخالص روي كه محلول آن گندزدايي قوي است: توتيا

سرمه كه گرد توتيا را با. اي است براي روشنايي چشم ي شفابخش در تعبير شاعرانه وسيله اشيدند اين مادهپ ها مي صورت گرد روي پلك

.رفته است، نبايد اشتباه كرد كار مي ها به ها و مژه ا نقره است و در قديم براي سياه كردن پلكيي سولفور آهن نرم شده

تورم غيرعلمي آن است كه تورم مثال براساس شايعات يا امور . ها ي سطح عمومي قيمت رويه افزايش مداوم و بي: تورم علمي

.آيدوجود مصنوعي به

ج

جفاكننده، جفاكار: جافي

كار به »جانا«ي غلط جاي كلمه اين كلمه به. اي قيدساز يا ياي جانشين تنوين استيآن » ياي«از سوي جان؛ اين كلمه قيد است و : جاني

.رفته است

پيشاني: جبهه

ديوار اتاق و ايوان: جرز

قطعيت و يقين: زميتج

.ها در آن كنندظرفي از پشم بافته كه چيز: جوال

چ

دست و پا كسي كه زود فريب بخورد؛ نااليق و بي: چلمن

. كه از جنس چوب خدنگ باشديتير: چوبه

ح

دورانديش، هوشيار: حازم

شرم و حيا: حجب

...آلت حرب و نزاع مانند شمشير، خنجر، نيزه و : حرب

بازوبند، تعويذ. دعايي كه بر كاغذ نويسنده و با خود دارند: زحر

خ

جويدن، به دندان نرم كردن: يدنيخا

.درختي است بسيار سخت كه از چوب آن تير و نيزه و زين اسب سازند: خدنگ

ها جع خفيه، به معني نهان:خفايا

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

9

نام گياهي است؛ علف جارو: خلنگ

بيهوده: خير خيره

د

.هاي عربي جايز نيست درويشان، امروزه جمع بستن كلمات فارسي در قالب: دراويش

خياط: درزي

.رخصت، اجازه دادن: دستوري

.جا به معني نزديك، حدود، حوالي، در اصل به معني با خشم سخن گفتن و آواز دادن است در اين: دمدمه

بشقاب بزرگ و مقعر: دوري

روز گذشته، ديروز: دي

آدم قد دراز : ديالق

ذ

متر، گز04/1معادل : ذرع

ر

.ي كردنشكايت كردن، دادخواه: رفع كردن

.نويسند ي كاغذي كه روي آن مي قطعه: رقعه

اي ؛ اثري به سبك رمانتيسم داستاني، افسانه: رمانتيك

ز

سوراخي است در كوه يا تپه يا بيابان كه محل استراحت چارپايان است، آغل: زاغه

آزار، اذيت، شكنجه: زجر

لغزش، خطا: زلت

س

درمانده و ملول: ستوه

ابر: سحاب

چيني سخن :سعايت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

10

عقلي خردي، كم بي: سفاهت

سفره: سماط

.در درس فقط زردي آن منظور است. اند گرفته سمغي است زردرنگ كه روغن كمان از آن مي: سندروس

ها و هاي سنگي ساختمان سنگي سخت و متمايل به صورتي يا سبز است و چون مقاومت و سختي زيادي دارد، در ستون: سنگ سماق

.شود آسياب از آن استفاده ميبراي ساختن سنگ

.ي كمان را در آن بند كنند ي تير، جايي از تير كه چله دهانه: سوفار

ترس: سهم

ش

بزرگ و ارجمند: شخيص

.ميمنت، خستگي، چيزي را به فال نيك گرفتن: شگون: شكوم

ي درويشان خرقه، خرقه: شوال

ص

.رساني است صبا نماد پياموزد؛ شرق مي باد خنك و لطيفي كه از جانب شمال: صبا

.چه باعث سرخوشي و نيروي معنوي فرد شود جا يعني آن در اين: صبوح

.آواز دادن، صدا كردن: صال زدن

جمع صالت، به معني رحمت و بخشايش حق تعالي، درودها: صلوات

.روشن شد: صورت شد

هيبت: صولت

ض

باطن: ضمير

زمين زراعتي، دارايي :جمع ضيعت: ضياع

ط

.ي چوبي يا آهني كه اطراف محوطه يا باغي نصب كنند نرده: طارمي

كننده، فال، بخت، اقبال برآينده، طلوع: طالع

مشكل كسي : طلسم كسي را شكستن. ي آن كار خارق عادت انجام دهند ها و دعاهايي كه به وسيله اصال يوناني است به معني نقش: طلسم

.رف كردنرا كه ديگران از حل آن عاجزند برط

ي كاغذ ي دراز، لوله نامه، كتاب، دفتر، نوشته: طومار

ع

.چه كسي از كسي براي رفع حاجتي بگيرند و پس از رفع نياز آن را پس دهند آن: عاريه

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

11

حاكم، والي: عامل

به بلندي رفتن، باال آمدن: عروج

آب و زمين: عقار

كار ستيزه: عنود

غ

.خورده مغرور، گول: غره

شير: غضنفر

جوشش، جوش و خروش: غليان

ف

گشايش حاصل شدن چيزي بيش از حد انتظار : فتوح

ق

.سازند آسمانه و قوس بنا از طرف داخل كه آن را از چوب مي: قاب

.دربان، لغتي تركي است: قاپوچي

كاسه: قدح

.كنند كه آن را در تاوه يا ديگ بريان ميتنوعي خوراك از گوش: قليه

چيره شدن، خشم، غضبغذاب كردن، : قهر

ك

عظمت، بزرگي: كبريا

شانه: كت

جا يعني مكتب جمع كاتب، نويسندگان؛ در اين: كتاب

ي مرتفع تل بلند، پشته: كتل

پاسدارخانه :خانه كشيك

ي عروسي بند، حجله دوزند؛ پشه چون خانه مي ي تنك و لطيف كه آن را هم اي از پارچه خيمه :كله

مايل به سياهاسب سرخ :كميت

ستاره :كوكب

، كلبه كپرنشينند؛ آلونك، اي از ني و علف كه كشاورزان و باغبانان در آن مي خانه :كومه

گ

ي جنگي، خفتان نوعي جامه :گبر

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

12

خودرو و در اي حداكثر به ارتفاع يك متر و داراي خارهاي بسيار است و غالبا به حالت ي سبزي آساها درختچه گياهي است از تيره :گون

.رويد هاي باير مي نواحي كوهستاني و زمين

ل

تضرع، التماس، اظهار نياز: اليه

ي باريك گفتار نغز، مطلب نيكو، نكته: لطيفه

م

الفت گرفته، انس گرفته: مألوف

.ي مخلوقات چه غير از خداست، همه مخفف ماسوي الله ؛ آن: ماسوا

. است )آن(چه در او آن: مافيها

.چه درون چيزي است آن: حتويماي

.هبرهم نشيننده، روي هم جمع شده، گرد آيند: متراكم

ها توابع، وابسته: متفرعات

چه منزه از ماده باشد مانند عقل و روح غيرمادي، امري كه روحاني محض باشد، آن: مجرد

خوار، زبون گرديده: مخذول

ور بهره: محظوظ

خواري و بدبختي: مذلت

.كوهيده، زشت، مذمت شدهن: مذموم

آورد؛ مثل شراب چيزي كه نوشيدن آن مستي مي :مسكر

گير جايي كه سيالب از آن بگذرد؛ محل عبور سيل، جاي سيل :مسيل

شادمان :مشعوف

.تاوان گرفتن، جريمه كردن، خون كسي را به مال او فروختن :مصادره

زيان، زيان رسيدن، گزند رسيدن :مضرت

دن غذا در زير دندان، جويدنآسيا كر :مضغ

.شد هايي كه بدان شده بود، رسيدگي مي ي ظلم هاي مردم درباره مجلسي كه در آن به شكايت: مخفف مجلس مظالم: مظالم

گناهان، جمع معصيت: معاصي

عهد شده، شناخته شده، معمول :معهود

ي دراز و باريك فلزي، سيم رشته: مفتول

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

13

ها خدعهجمع مكيدت، مكرها، : مكايد

كنند؛ همراهان كساني كه در ركاب شاه يا بزرگي حركت مي: ملتزمين

بلندنظر بودن، طبع عالي داشتن: مناعت

شوم، ناميمون، بداختر :منحوس

زشت، ناپسند :منكر

آور، ترسناك وحشت :موحش

آور، برانگيزنده هيجان :مهيج

گاه، زمان وعده ، وعده جاي وعده: ميعاد

شيشهآبگينه،: مينا

بهشت: مينو

ن

.شود هاي رومي است كه بخشي از آن در فروردين و بخشي در ارديبهشت واقع مي از ماه: نيسان

و

جمع وجنه، رخسار: وجنات

.، صفتي از صفات خداي تعالي استهبسيار مهربان، بسيار دوست دارند: ودود

جمع واعظ، پنددهنده، اندرزگوي: وعاظ

.دهند مهماني و عروسي ميطعامي كه در : وليمه

هـ

صدا و غوغا، آواز مهيب: هرا

.»باش آگاه«صوت تنبيه به معني : هله

اصل اين كلمه، هالم بوده و ممال شده است و نوشتن آن به صورت . پزند كنده و گوشت مي غذايي لذيذ كه از گندم پوست: هليم

.نيز متداول است» حليم«

در زبان پهلوي به معني فرخنده است و به همين دليل، نماد سعادت . اي نسبتا درشت يان، داراي جثهي شكار اي از راسته پرنده: هما

.واقع شده است

)جمع هيكل. (ساختند اي از ستارگان مي هايي كه به اسم ستاره ها، صورت اندام: هياكل

هيزم: هيمه

ي

.تكسي كه مأمور نگهداري و حفظ و تربيت يوزهاي شكاري اس: يوزبان

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

14

ها ها و كتاب هاي كسان، جاي فهرست نام

اي كه خداوند خوردن آن را ممنوع كرده بود كردند و چون از ميوه در بهشت زندگي مي» حوا«نخستين پدر آدميان كه با همسرش : آدم

.خوردند، از بهشت رانده شدند و به زمين آمدند

.هاي مجاور آن قرار داشته است سرزميني قديمي است كه در بخش مياني رود دجله و كوهستان: )آسور(آشور

.ها كه از شمال به درياي مديترانه و از مشرق به درياي هند محدود است يكي از قاره: افريقا=آفريقا

قاجاريه كه با انقراض دولت زنديه به قدرت رسيد موسس سلسله: آقا محمدخان قاجار .اي

وي قلمرو خود را تا حدود چين و روم گسترش داد و . زيست ي سلجوقي ايران كه در قرن پنجم مي دومين پادشاه سلسله: ارسالن آلب

.امپراتور روم را مغلوب و اسير كرد

مثل (ها ي سفرنامه آثار او شامل چهار دسته. اي روحاني بود ي مشهور ايراني كه از خانواده نويسنده: )1302 – 1348) (جالل(آل احمد

.است) مثل قمارباز(ها و ترجمه) زدگي مانند غرب(، مقاالت ) مانند مدير مدرسه(ها ، داستان) خسي در ميقات

ونزوئال ي آمريكا شامل كشورهاي كلمبيا، اكوادر، پرو، شيلي، آرژانتين، اروگوئه، پاراگوئه، برزيل، بوليوي، قسمت جنوبي قاره: آمريكاي التين

.ويانو گ

اش وي دوران زندگي. الدين پيشاوري اديب و شاعر مشهور عصر خود بود سيد احمد بن شهاب: )ق. هـ 1260 – 1349(اديب پيشاوري

.ديوان اشعار وي به چاپ رسيده است. ي نفس سپري كرد را در تحصيل علم و تزكيه

ي آداب و اخالق يونانيان قديم را تان مجموعه اين كتاب مياز. كتاب حماسي هومر، شاعر بزرگ قبل از ميالد يونان است: اديسه

.دريافت

آن را ) يكي از نوادگان وي(الخير كه محمدبن منور كتابي است در احوال شيخ ابوسعيد ابي: اسرارالتوحيد في مقامات الشيخ ابوسعيد

.نگاشته است

.نامه است نامه و اقبال هاي نظامي گنجوي كه شامل دو بخش شرف از مثنوي: اسكندرنامه

. كشته شد395اسماعيل بن نوح ساماني يكي از پادشاهان ساماني كه در سال : اسماعيل ساماني

ديدگان را شرح داده است؛ اي خود، دقايق حاالت زندگي محرومان و رنجه ي آمريكايي قرن بيستم كه در نوشته نويسنده: )جان(اشتاين بك

.را نام برد» ها ها و آدم موش«، » هاي خشم خوشه«، » مراتع بهشتي«توان از آثار او مي. اشدآور ب كه گفتارش مالل آن بي

.پهلواني كشاني كه به ياري افراسياب آمد و سرانجام به دست رستم كشته شد: اشكبوس

.است» كابل«كز حكومت افغانستان مر. از كشورهاي آسياي مركزي كه با ايران، ازبكستان، تركمنستان و پاكستان همسايه است: افغانستان

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

15

او از متفكران پيشرو و . ي هندوستان است گوي شبه قاره شاعر و متفكر پاكستاني، آخرين شاعر بزرگ فارسي: )محمد(اقبال الهوري

.طلب و از موسسان كشور پاكستان بود اصالح

ي حجم آثار او بالغ بر سيصد كتاب است كه از جمله. رن نوزدهمنويس مشهور فرانسوي ق نامه نويس و نمايش رمان: )پدر(الكساندر دوما

.را نام برد» كنت مونت كريستو«و » سه تفنگدار«توان ها مي آن

اين داستان اثر . ي فارسي كه بسيار مورد توجه مردم بوده است هاي عاميانه قهرمان يكي از مشهورترين داستان: امير ارسالن

.شاه است لدينالممالك، نقال ناصرا نقيب

شاه بود كه در چهار سال آخر حكومت وي ي ناصرالدين ميرزا علي اصغرخان اتابك اعظم از رجال دوره: )السلطان امين( سلطان امين

.سمت صدارت داشت

.رود ياين كتاب شاهكارهاي ادبيات جهان به شمار م. يكي از آثار حماسي هومر شاعر بزرگ قبل از ميالد يونان است: ايلياد

هايش پر آثار او و از جمله سمفوني. است.)م 1770 – 1827(آهنگساز معروف آلماني قرن هجدهم و نوزدهم : )لودويك فان(بتهوون

.بتهوون در آخر قدرت شنوايي خود را از دست داد. از احساسات عميق و حاكي از قدرت تعبير اوست

.است» منامه«بندر بزرگ آن . ك عربستاني قطر و خا الجزايري بين شبه جزيره مجمع: بحرين

.شهري مشهور در ماوارءالنهر، پايتخت سامانيان نيز بوده و امروز جزء جمهوري ازبكستان است: بخارا

.شهري بزرگ در خراسان قديم و اكنون نام شهر كوچكي در شمال افغانستان است: بلخ

ي همت و امير عالءالدين او را خريد و او در سايه. سير و به غالمي فروخته شدبيبرس بن عبدالله در هجوم تاتار ا: )625تولد (بيبرس

.ي حكومت رسيد و سپس در قاهره به تخت نشست زيركي به مرتبه

او همراه سلطان محمود به هند رفت و شرح تحقيقات . محمد بن احمد خوارزمي از علما و بزرگان ايران و جهان است: بيروني، ابوريحان

و »التنجيم ةالتفهيم الوائل صناعـ«، » القرون الخاليه آثارالباقيه عن«آثار ديگر بيروني . تأليف كرد» تحقيق ماللهند«سفر را در كتاب اين

.است» قانون مسعودي«

.ندا هوجود آمد هايي آشور و بابل در اين منطقه به دولت. اي در آسياي غربي كه در امتداد دو رود دجله و فرات ناحيه: النهرين بين

هاي شعر او از بهترين نمونه. او در نظم و نثر سبكي خاص داشت. گوي هندي است ابوالمعالي عبدالقادر بيدل شاعر پارسي: بيدل دهلوي

.در آثار بيدل افكار عرفاني با مضامين پيچيده و استعارات و كنايات درهم آميخته است. رود سبك هندي به شمار مي

.رهاي همسايه ايراناز كشو: پاكستان

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

16

. هاي پادشاهان هخامنشي در مرودشت فارس است جا منظور يكي از كاخ اي است يوناني به معني شهر پارس، در اين كلمه: پرسپوليس

.ساختمان اين كاخ در زمان داريوش آغاز شد

.يافته شوروي سابق از كشورهاي تازه استقالل: تاجيكستان

).1795 – 1881(وماس كاراليل ت اثري از :تاريخ فردريك كيبير

وع و ني سبك مص نثر اين كتاب نمونه. كه به بخشي از تاريخ مغول پرداخته است» الحضره وصاف«كتابي است تاريخي تأليف :تاريخ وصاف

.متكلف است

.ي قرن دهم الدين عبدالرزاق كاشاني نويسنده كتابي است از كمال: االخوان تحفه

هاي ايران و توران بخش مهم جنگ.ي آرال سرزميني در آن سوي جيحون تا درياچه. ، يكي از سه پسر فريدونسرزمين تور: توران

.دهد هاي ملي ما را تشكيل مي داستان

.پهلوان ايراني، فرزند نوذر: توس

.هاي فومن يكي از دهستان: تولم

آميز نخستين رمان اجتماعي است كه در آن وضع حقارت، اين كتاب)1287 – 1356( كاظمي مشفقرماني از مرتضي : تهران مخوف

.شود زنان ايراني به تصوير كشيده مي

ءااالنهر در كنار رود سيحون كه اكنون تاشكند ناميده مي منطقه: چاچ .شود و مركز جمهوري ازبكستان است اي بزرگ و آبادان از ماور

.ي پادشاهان تسين گرفته شده است ز سلسهاين نام ا. ي آسيا كشوري وسيع و پرجمعيت در قاره: چين

).سوريه(شهري در شام : حلب

).ع(نخستين زن، همسر آدم : حوا

. شهري در افغانستان-2. از شهرهاي استان سيستان و بلوچستان كه در جنوب زاهدان واقع شده است-1: خاش

قوت انديشه و . سرايي صاحب سبك است در قصيده. ن ششمالعجم شاعر مشهور قر ملقب به حسانالدين بديل خاقاني افضل: خاقاني

.نظير است مهارت او در تركيب الفاظ و ابتكار مضامين كم

. هاي فرانسه و تركي با اشكال جديد شعر آشنايي يافت وي از طريق زبان. شمسي در تبريز به دنيا آمد1266در سال : اي، جعفر خامنه

.رسيد كيه بود، در جرايد به چاپ مياشعار او كه متأثر از نوپردازان تر

به سرزمين ) ع(اي است از ابن حسام خوسفي شاعر قرن هشتم و نهم كه موضوع آن سفرها و حمالت علي منظومه: نامه خاوران

.خاوران به همراهي مالك اشتر و جنگ با ديو و اژدها و امثال اين وقايع خيالي است

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

17

.مادر وي آتوسا دختر كورش بوده است. بزرگشين داريوش پادشاه هخامنشي، پسر و جان: خشايارشا

.رفته و آن همان خط آرامي با اندكي تغيير بوده است كار مي خطي كه براي نوشتن زبان سرياني به: خط سرياني

.نوعي از خطوط اسالمي: خط كوفي

را با نثري احساساتي و آكنده از لغات » انسان و اسرار شب«و » انتقام«، » روزگار سياه«هاي رمان. در نجف متولد شد: )عباس(خليلي،

.روزي زنان نوشت ي تيره عربي درباره

.خنج پال شهري در جنوب فارس ميان شهر الر و بندر سيراف: خنج پال

.ان استاكنون از شهرهاي كشور تركمنست. ي تزاري شد ي قاجار جزء روسيه اي از ايران قديم كه در دوره ناحيه: وارزمخ

.ي اين كتاب جان اشتاين بك است نويسنده. ي پوليتزر است ي جايزه هاي مشهور قرن بيستم و برنده از رمان: هاي خشم خوشه

دان، منجم و شاعر ايراني قرن پنجم و ششم است و اشعاري به فارسي و عربي و ابوالفتح عمر خيام، فيلسوف، رياضي حكيم: خيام

.اردهايي در رياضي د كتاب

.اشاره كرد »ي سرگرداني جزيره« و »سووشون«هاي توان به رمان او مياز آثار . معاصري مشهور و نويسنده: )1300تولد (دانشور، سيمين

.دان معروف ايران غالمحسين فرزند حاج بشير طالقاني، موسيقي: ) ش1251 – 1305(درويش خان

.رگ آتنيكي از خطباي بز: .)م. ق384 – 322 (دمو ستنس

.اقيانوس هند، سومين اقيانوس بزرگ: درياي هند

» هاي بياباني اليه«، » جاي خالي سلوچ«، » كليدر«هاي توان به كتاب نويس معاصر؛ از آثار او مي داستان: )1319تولد (آبادي، محمود دولت

.اشاره كرد

وي چند دوره . قدمان و مروجان تعليم و تربيت جديد است آبادي يكي از پيش حاج ميرزا يحيي دولت: )1318فوت (آبادي، يحي دولت

.ي شوراي ملي بود نماينده

برخي آثار او عبارت است . ي معروف قرن چهاردهم هجري قمري است دانشمند، لغوي و نويسنده: )1257 – 1334(اكبر ، عليدهخدا

و » امثال و حكم«، » تصحيح ديوان حافظ«، » صحيح ديوان منوچهريت « ،» القوانين ي روح ترجمه«، » ي عظمت و انحطاط روميان ترجمه«: از

.»نامه لغت«

.اي در نزديكي زرنگ و بست در سيستان قريه: دهك

. وي به تقليد نظامي پنج مثنوي سروده است. زيست گوي هند است و در قرن هفتم مي ترين شاعر پارسي بزرگ: دهلوي، اميرخسرو

.كرد قاني و سعدي پيروي ميچنين از سنايي، خا دهلوي هم

هاي تركي، در تبريز به دنيا آمد و در استانبول به تحصيل پرداخت و به زبان. است از پيشگامان تحول در شعر فارسي: رفعت، تقي

.فرانسه و فارسي تسلط داشت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

18

.مركز امپراتوري روم قديم و ايتالياي كنوني: رم

ي اي است طوالني به زبان سنسكريت درباره اين كتاب منظومه. والميكي شاعر باستاني هندي ي معروف هندوان، سروده حماسه: رامايانا

.هاي رام و همسر او سيته وقايع و جنگ

.اسب مشهور رستم: رخش

.العاده بود جهان پهلوان ايران از مردم زابلستان كه داراي قدرتي فوق. در لغت به معني بزرگ تن و قوي اندام: )تهمتن(رستم

مادام «گرفته از اين كتاب الهام. روزي زنان ي تيره رماني از عباس خليلي با نثري احساساتي و آكنده از لغات عربي درباره: وزگار سياهر

.اثر الكساندر دوما است» كامليا

.از پهلوانان ايراني روزگار كاووس و فرزند گودرز، وي از دانايان روزگار خويش بود: رهام

معروف او عبارتند آثار. قزوين بودوي اصال از مردم . طنزپرداز قرن هشتم هجريي شاعر و نويسنده: الدين عبدالله نظامعبيد زاكاني،

.»موش و گربه«و » االشراف اخالق«، » ي دلگشا رساله«: از

الكشاف في «اثر معروف وي . جارالله ابوالقاسم محمود زمخشري استاد تفسير و حديث و لغت و علوم بالغي: )538فوت (زمخشري

.است» تفسير القرآن

.رود است و نخستين رمان فرانسوي به شمار مي) 1668 – 1747(رمان فرانسوي از آلن رنه لوساز : ژيل بالس

» لمعادسيرالعباد الي ا«، » التحقيق طريق «:از آثار اوست. قرن ششم است ن آدم، شاعر و عارف معروف ايرانيبابوالمجد مجدود : سنايي

.» بلخ كارنامه«و

.اي مستحكم بود كه مسعود سعد مدتي در آن محبوس بود اي در متصرفات غزنويان و قلعه قلعه: سو

.پايتخت آن استكهلم است. ي اسكانديناوي ميان نروژ و درياي بالتيك كشوري در شمال اروپا در شبه جزيره :سوئد

.هاي سه تن از تفنگداران لويي سيزدهم است مردي ها و جوان ي شرح قهرماني كه درباره)پدر(رماني از الكساندر دوما : سه تفنگدار

.سراي بزرگ معاصر سيد محمدحسين بهجت متخلص به شهريار غزل:) تبريز1285 – 1367(شهريار

.اي از دستگاه شور هاي موسيقي ايراني، گوشه يكي از آهنگ: شهناز

.نكي بلخي شاعر و متكلم و حكيم قرن چهارم هجريشهيد بن حسين جهودا: شهيد بلخي

.منتشر كرد» گل آقا«ي طنز پس از پيروزي انقالب اسالمي را با نام نامه نويسنده و طنزپرداز معاصر كه اولين هفته: صابري، كيومرث

.كاخ تابستاني ناصرالدين شاه: صاحبقرانيه

، » طنين در دلتا«، » رهگذر مهتاب«از آثار او . عاصر، وي در سيرجان چشم به جهان گشودشاعره نوپرداز م: )1315تولد (صفارزاده، طاهره

.اشاره كرد» بيعت با بيداري«و » ديدار صبح«

.هاي تاريخي در ايران بود زاده از نخستين نويسندگان رمان ميرزا عبدالحسين صنعتي: )1273 – 1352(زاده صنعتي

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

19

مال عبدالرحيم بن ابوطالب نجار تبريزي سرخابي، نويسنده: )1250 – 1328 (طالبوف، عبدالرحيم ، » كتاب احمد«: ي ايراني، از آثار او حاج

... .و » المحسنين مسالك«

).مديترانه(غربي ليبي در ساحل بحرالروم اي است در شمال ناحيه: طرابلس

.شاعر معروف ايراني در قرن دهم: عرفي شيرازي

، » الطير منطق«، » االولياةتذكر«: توان به از آثار او مي. ر و عارف معروف ايراني در قرن ششم و آغاز قرن هفتمشاع: عطار نيشابوري

.اشاره كرد» نامه مصيبت«و » مختارنامه«، » نامه الهي«

هاي پاره ورق«و » ها ساالري«، » چمدان«، » هايش چشم«توان به نويس معاصر، از آثار او مي داستان: )ش1283 – 1376(علوي، بزرگ

.اشاره كرد» زندان

ي خندق با او به رزم پرداخت و او در غزوه) ع(از سران قريش و از پهلوانان و دالوران مخالف اسالم، حضرت علي : عمروبن عبدود

.را كشت

.ق. هـ 289دومين پادشاه صفاري مقتول به سال : عمروليث

. ي جاهليت و در بين عرب، مشهور به مناعت طبع و پاك سرشتي بود كاران عرب در دورهعنتره بن شداد از مشهورترين سوار: عنتره

.ديدم زنده بود تا او را ميخواست دلم مي: فرمود كدد و مي به اشعار او استشهاد مي) ص(ديوان شعري نيز دارد كه حضرت رسول اكرم

اشاره » انقالب آفريقا«و » واپسين دم استعمار«، » دوزخيان روي زمين«ان به تو ي معاصر الجزاير از آثار او مي نويسنده :)فرانتس(فانون

.كرد

.ي قاجار دومين پادشاه سلسله :شاه فتحعلي

.، وي در لغت عرب و حديث مهارت تام داشت»الصبيان نصاب«صاحب كتاب : فراهي، ابونصر

.باك بود ي مشروطه، وي مردي مننقد و بي دوره انواهخ و آزادياراز شع :)ش. هـ 1318فوت (فرخي يزدي، محمد ابراهيم

هاي بزرگ علم و ادب و حكمت محمدعلي فروغي ملقب به ذكاءالملك يكي از چهره: ) ش1257-1321(فروغي، محمدعلي

ان تصحيح ديو«، » تصحيح كليات سعدي«، » آيين سخنوري«، » سير حكمت در اروپا«توان به از آثار او مي. معاصر است

.اشاره كرد... و » حافظ

.غربي رشت كيلومتري جنوب27در شهري :فومن

.اديب و شاعر بزرگ هند، وي از بزرگان شعر سبك هندي است :)954 – 1004(فيضي دكني، ابوالفيض

.حبيب شيرازي معروف به قاآني شاعر ايراني قرن سيزدهم هجري :قاآني

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

20

وي در نظم و نثر فارسي استاد . فراهاني، وزير عباس ميرزا و محمد شاه قاجارابوالقاسم بن عيسي قائم مقام :قائم مقام

.كرد بود و ثنايي تخلص مي

. طلب، بخيل، حسود و بسيار ثروتمند بود او جاه. و به قولي پسر عموي وي بود) ع(اسرائيل، معاصر حضرت موسي از افراد بني :قارون

.زمين شكاف برداشت و قارون و خانه و گنجش را به كام خود فرو بردموسي او را نفرين كرد و بر اثر نفرين،

.اي تركمان منسوب به قاجار نويان از سرداران مغول قاجار، طايقه: قجر

.شهري در بحرين: قطيف

.هاي گناباد از بخش: كاخك

.منتشر شده است» ه آمده بودمپياد«ي شعر او به نام شاعر معاصر افغاني، مجموعه :)1346تولد (كاظمي، محمد كاظم

.از توابع داورزن سبزوار: كاهك

.رود وي در يزد زاده شد و از پيشگامان تجدد در شعر فارسي به شمار مي: )1261 – 1340(كسمايي، شمس

كستان منسوب به كوشان، سرزميني در مشرق ايران قديم، شامل شرق ايران، مغرب هندوستان، افغانستان و تر: اشكبوس= كشاني

.امروزي بوده است

.يكي از شهرهاي انگلستان كه دانشگاه معروف و قديمي كمبريج در آن است: كمبريج

.است »هفي فلسطين المحتلـ هادب المقاومـ«كتاب ديگر او . ي معاصر عرب نويسنده: )غسان(كنفاني

.ز خاندان هخامنشي بوداو پسر كمبوجيه ا. م. ق529ي هخامنشي، مقتول به سال موسس سلسله: كورش

.شهري در جنوب عراق، در نزديكي نجف: كوفه

.شود فارس كه بهترين مرواريدها در اطراف آن صيد مي ترين جزاير خليج از معروف: كيش

.ريزد رود در آن مي ي زاينده ي دشت اصفهان كه رودخانه ترين ناحيه باتالقي است در پست:گاوخوني

. سام نيرم خاندان او اهميت داشته استبنا به روايت فردوسي در عهد كيان پس از خاندانپهلوان ايراني كه : گودرز

اي از قطعه و غزل و ديوان وي مجموعه. در كرمانشاه به دنيا آمد و در مسكو درگذشت: ) ش1264 – 1336( ابوالقاسم الهوتي،

.ده شده استمقداري تصنيف و ترانه است كه مجموعا با زباني ساده و روان سرو

اما به سبب محبوبيت و نفوذ روزافزون آن . را وليعهد خويش كرد) ع(وي ابتدا امام رضا . هفتمين خليفه از خلفاي عباسي: الرشيد مأمون

.حضرت در حكومت، آن امام را به شهادت رساند

.ي فلسطين ي فاجعه درباره» ر سبعئـراه ب«ي اثر معروف بانوي انگليسي نويسنده: مانين، اثل

.سرزميني بوده است در شمال رود جيحون بين دو رود سيحون و جيحون شامل بخارا، سمرقند، خجند، اشروسنه و ترمذ: ماوراءالنهر

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

21

ي ادبيات معاصر )آرمانشهر(=يا پاين اثر نخستين اتو) 1273 – 1352(ي كرماني زاده اثري از ميرزا عبدالحسين صنعتي: مجمع ديوانگان

.است

.نويسي نثر معاصر ، از پيشگامان ساده»ي ابراهيم بيگ نامه سياحت«ي كتاب نويسنده :)1217 – 1290 (العابدين اي، زين غهمرا

.غربي آفريقا كشوري است در برجستگي شمال: مراكش

.هايي كه مسعود سعد شاعر قرن پنجم در آن محبوس بوده است نام يكي از زندان: مرنج

).ق. هـ 1250 – 1329(است از طالبوف نويسنده و دانشمند ايراني اثري : المحسنين مسالك

ق به . هـ 1011روي بناي عالي قاپو واقع شده است و در سال اين بنا در شرق ميدان نقش جهان اصفهان و روبه: الله مسجد شيخ لطف

.امر شاه عباس اول بنا شده است

آميز زنان ايراني به نام ي وضع حقارت ي نخستين رمان اجتماعي درباره نويسنده) 1287 – 1356(مرتضي مشفق كاظمي : مشفق كاظمي

.منتشر شده است» يادگار شب« كه جلد دوم آن با نام »تهران مخوف«

.ي سينا در شمال درياي احمر شرقي آفريقا و نيز شبه جزيره ي سفالي نيل در شمال هاي حوضه كشوري شامل زمين: مصر

از آثار او شرح اشعار متنبي و . شاعر و لغوي معروف عرب كه به سبب آبله نابينا شد) 449فوت (احمد بن عبدالله :)ءابوالعال(معري

.توان نام برد شرح ديوان بحتري را مي

.ي فيليپ دوم و اسكندر سوم قرار داشت ي قديمي در شمال كشور يونان كه تحت اداره ناحيه :مقدونيه

ي امينه اقدس گروسي يكي از زنان برادرزاده. و سردار محترممعروف به مليجك و ملقب به عزيزالسلطانغالمعلي خان : مليجك

.ناصرالدين شاه

روي از شعراي نوپرداز به شما. سيد علي موسوي گرمارودي متولد گرمارود الموت است: )1320تولد (موسوي گرمارودي، سيدعلي

.از آثار اوست» سار نخل واليت در سايه«و » عبور« ، »سرود رگبار«هاي كتاب. رود مي

).. م1902 – 1968(ي آمريكايي اثري است از جان اشتاين بك نويسنده: ها ها و آدم موش

ي هند است و تأليف آن را به وياسا فرزانه كتاب 19ي بزرگ هندوان به زبان سانسكريت كه شامل حماسه: مهابهارات مهابهاراتا

.اند اما اين حماسه در يك زمان و توسط يك شاعر سروده نشده، بلكه قريب صد شاعر آن را طي چند قرن سروده. ددهن نسبت مي

. امپراتور فرانسه پسر لويي بناپارت .) م1808 – 1873(شارلي لويي ناپلئون بناپارت : ناپلئون سوم

وي نزديك به نيم قرن سلطنت كرد و سرانجام به دست ميرزا . قاجاريهي پسر محمد شاه قاجار و چهارمين پادشاه سلسله :ناصرالدين شاه

.رضا كرماني ترور شد

ملقب به حجت از حكما و متكلمين اسالم و شاعر نامدار .) ق. هـ 394 – 481(حكيم ابو معين ناصر بن خسرو قبادياني بلخي : ناصر خصرو

.ايراني است

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

22

.هاي مسيحيان است ، اين شهر از زيارتگاه)ع(حل والدت حضرت عيسي شهري در شمال فلسطين اشغالي، م: ناصره

.قرن پنجم در آن محبوس بوده استهايي كه مسعود سعد شاعر نام يكي از قلعه: ناي

وي شهر رم را به آتش كشيد و . امپراتور ستمگر روم كه قدرت را از دست مادر خود درآورد و سپس مادر و همسر خود را كشت: نرون

.ازار مسيحيان پرداختبه

.كرد مشروطه منتشر ميي هالدين گيالني در دور اي كه سيد اشرف روزنامه: نسيم شمال

.هاي طوالني پايان يافت ي او جنگ ويتنام پس از سال يكي از رؤساي جمهوري آمريكا، در دوره: نيكسون

گذاري روحاني انگليسي نام) 1607 – 1638(گذار آن جان هاروارد بنيانهاي دنيا در آمريكا كه به اسم ترين دانشگاه يكي از بزرگ: هاروارد

.شده است

، » سه قطره خون«، » سگ ولگرد«، » بوف كور«: اند از نويس معاصر، آثار معروف او عبارت داستان:)1330فوت (هدايت، صادق

... .و » پروين دختر ساسان«، » اصفهان نصف جهان«

» اديسه«و » ايلياد«توان به از آثار او مي. زيست سراي يوناني، وي در قرن هفتم قبل از ميالد مي حماسهرترين ترين و نامدا كهن: هومر

.اشاره كرد

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

1

ومستاريخ ادبيات سال

.بند وي در نعت و ستايش پيامبر است مشهورترين تركيب. ي ششم است از شاعران سده :الدين محمد عبدالرزاق اصفهاني جمال

،» هزار دستان«هاي او نامه ترين فيلم از مهم. نويسان برجسته است نامه از سينماگران و فيلم) 1323 – 1375( :عليحاتمي،

.باشد مي» جهان پهلوان تختي«و » الملك كمال « ،» مادر«، » سلطان صاحبقران«، » انشدگ دل«

» تاالر آينه«از آثار مشهور او . ترين نقاش قرن اخير ايران است بزرگ.) ش. هـ 1226 – 1319(الملك مشهور به كمال :محمدغفاري،

.باشد مي» ر بغداديگي يهودي فال«و » ميدان كربال«، » زرگر بغدادي و شاگردش«،

در 1364 در تبريز و در سال 1314وي به سال . نويسان معاصر است نامه پردازان و نمايش از داستان) گوهر مراد( :غالمحسينساعدي،

.باشد مي» عزاداران بيل«و » كاله آي با كاله ، آي بي«، » هاي ورزيل چوب به دست«از آثار او . فرانسه درگذشت

.ر عزاداران بيل آمده استگاو او دداستان

ي داستان، سفرنامه، ترجمه و به چهار دستهرا آثار وي . اثر باقي مانده است45از وي نزديك به : )1302 – 1348(جالل آل احمد،

.باشد مي» پنج داستان«و » زن زيادي«، » نون والقلم«، » مدير مدرسه«: هاي مشهور او از داستان.توان تقسيم كرد مقاالت مي

.با موضوع سلطنت مسعود غزنوي است» تاريخ بيهقي«يا » تاريخ مسعودي«ي نگارنده .)ق. هـ 385 – 470( :ابوالفضلبيهقي،

» اي كه ناسروده ماند مرثيه«و » جا كه حق پيروز است آن«، » برزيگران دشت خون«، » خون و خورشيد«هاي ي كتاب نويسنده :پرويزخرسند،

.ي عاشورا است ها درباره آنكه اغلب . باشد مي

متعلق به اين » بانگ جرس«شعر . اثر اوست» سرود سپيده«و » سرود درد«هاي سبزوار است و مجموعه1304متولد : حميدسبزواري،

.نگر پيوند ميان انقالب اسالمي با مبارزات مردم فلسطين استشاعر است و بيا

.صيف جانبازي است كه چشمان خويش را در راه ايمان به خدا تقديم كرده استاست كه در تو» باغ نگاه«شاعر :رضا عليقزوه،

و » اتللو«، » مكبث«، » هملت«هاي نامه نويس معروف انگلستان و خالق نمايش نامه شاعر و نمايش) 1564 – 1616( :ويليامشكسپير،

.معروفند» غزلواره«هاي وي به سروده. است» ليرشاه«

جنگ و «ترين آثار وي از مهم. جا چشم از جهان بست سال در همان82و پس از آمد در مسكو به دنيا 1828 در سال:لئونتولستوي،

.باشد مي» رستاخيز«و » آناكارنينا«، » صلح

. چاپ شد1925در سال »چفته«او با عنوان اولين كتاب شعر. باشد مي1983نويس انگليسي متولد شاعر و رومان: سيلوياتانزد،

.مربوط به اوست» ماه نو و مرغان آواره«ي مجموعه. شاعر بزرگ هندي است) 1861 – 1941(: بيندرانات تاگوررا

ي يك داستان كهن ايراني بازمانده» ي ويس و رامين منظومه«تنها اثر او . از شاعران قرن پنجم هجري است: فخرالديناسعد گرگاني،

.است

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

2

اثر اوست كه » آفتاب وفا«غزل . در سرودن قصيده شهرت دارد» حسان عجم«ششم ملقب به ي قرن شاعر برجسته: خاقاني شرواني

.را سرود» فرستمت اي هدهد صبا به سبا مي«بعدها حافظ تحت تأثير آن غزل معروف

، » نامه يبتمص«، » نامه الهي«، » الطير منطق«از شاعران و عارفان بزرگ قرن ششم و خالق آثاري برجسته چون :عطار نيشابوري

و حركت داستان پرندگاني است كه به قصد زيارت سيمرغ » الطيور مقامات«يا » الطير منطق«. به نثر است»االولياةتذكر« به شعر و »مختارنامه«

.رسند ها به مقصد مي آن» مرغ سي«پس از عبور از هفت مرحله

اصل كتاب هندي . گردد كتاب از زبان دو شغال كليله و دمنه نقل ميهاي اين داستان. ي كليله و دمنه است نويسنده: نصراللهمنشي،

.ي پهلوي را به عربي و نصرالله منشي آن را به فارسي برگرداند ع ترجمهفبوده و ابن مق

.سراي قرن پنجم است شاعر بزرگ و قصيده: روسناصر خقبادياني،

جز ديوان شعر و آثار . سعدي نوشت» گلستان«را به تقليد از » بهارستان «او. ي بزرگ قرن نهم است شاعر و نويسنده: ، عبدالرحمنجامي

.ي هفت مثنوي است شهرت فراوان دارد او كه دربر گيرنده» هفت اورنگ«منثور،

به 1360در سال » رجعت سرخ ستاره«از او مجموعه شعري به نام . از شاعران انقالب است1330متولد : ، محمدعليمعلم دامغاني

. رسيدچاپ

» هاي ناگهان آينه«، » تنفس صبح«، » ي آفتاب در كوچه« شوشتر خالق آثاري چون 1338ي معاصر متولد شاعر و نويسنده: ، قيصرپور امين

.باشد مي» انتظار موعود«و » به قول پرستو«، » مثل چشمه، مثل رود«، » ظهر روز دهم«،

، » از آسمان سبز«از وي آثاري چون . ي رانندگي درگذشت در يك حادثه1365 سال او در. در تنكابن است1339متولد : سلطان هراتي

.باشد مي» ي خورشيد دري به خانه«و » از اين ستاره، تا آن ستاره«

ر د«و » ارتباط ايراني«، » نه آبي نه خاكي«، » مالقات در شب آفتابي«: از آثار او. از شاعران انقالب است1337متولد : ، علييذنمو

.توان نام برد مي» انتظار شاعر

وي در اشعارش به . باشد مي» آواز گلسنگ«و » سفر سوختن«: آثار او. در زنجان از شاعران انقالب است1333متولد : فاطمهراكعي،

.عظمت شخصيت امام پرداخته است

» هاي زمين چشم«ي سروده. است» عر امروزش«و » نجواي جنون«: از شاعران انقالب است و صاحب آثار1339متولد : ساعدهباقري،

.نجواي شاعر با خود است

.كند زندگي پيامبر را توصيف مي» پيامبر«كتاب كه در نويسنده و مترجم معاصر : العابدين زينرهنما ،

بخاراي من، ايل «اب او دوران كودكي و نوجواني خود را در كت. ي ايل قشقايي است در فارس نويسنده1299متولد : محمدبهمن بيگي،

.گرد آورده است» من

در غزل پيرو سعدي و حافظ بوده . ي افشاريه و زنديه بوده است شاعر دوره. ق. هـ 1198متوفي به سال : ، سيد احمدهاتف اصفهاني

.بند عرفاني اوست ي ترجيع ي شهرت او به واسطه عمده. است

حمله مغول ي اين كتاب را در بحبوحه. تم استزرگ قرن هفاز عرفاي ب» مرصادالعباد«خالق اثر ) 570 – 654(» دايه«: الدين ، نجمرازي

.ترين مسائل عرفاني پرداخته است نگاشته و در آن به بررسي مهم618در سال

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

3

وقت سحر

اتم دادندـو اندر آن ظلمت شب آب حي نداتم دادــصه نجــــر از غــــت سحــدوش وق

اتم دادندــــــــلي صفـــــام تجـــــباده از ج م كردندـــرتو ذاتـــي پ شعهــــود از شعــخ يــب

راتم دادندـدر كه اين تازه بـــــآن شب ق نده شبيـــــري بود و چه فرخــــه مبارك سحـچ

ي ذاتم دادند لوهـــر از جـــــجا خب كه در آن لاـــف جمــي وص بعد ازين روي من و آينه

ها به زكـــاتــــم دادند مستحق بــودم و اين دل چه عجبـــــم و خوشـــروا گشت اگر كاممن

فا صبر و ثباتم دادندـــور و جـــدان جـــكه ب دي اين دولت دا هاتف آن روز به من مژده

ري است كزان شاخ نباتم دادندــر صبـــاج دريز م ميـــكر كز سخنـــد و شــه شهــــاين هم

ــت حــــافظ و خيزان بود فاس سحرانهمـ

غــــــم ايــام نجــــــاتم دادندبندكـــــــه ز

روز وداع ياران

ارانــــــز سنگ ناله خيزد روز وداع يــــــك ارانـــــــگذار تا بگريم چون ابر در بهــــب

دوارانـــــد قطع اميخت باشــــــداند كه س ده باشدـهر كاو شراب فرقت روزي چشي

مل به روز بارانـــر نبندد محــــــــتا بر شت ممــــــــبا ساربان بگوييد احوال آب چش

م گناهكارانـــــــــگريان چو در قيامت، چش سرتــــــا را در ديده آب حـــبگذاشتند م

دارانهاز بس كه دير ماندي چون شام روز نشينان جانم به طاقت آمد اي صبح شب

زارانـــــــدوه دل نگفتم اال يك از هــــان مردم از ماجراي عشقتــــچندين كه برش

ارانـــــتوان كرد اال به روزگ رون نميــــبي ري نشسته بر دلــدي به روزگاران مهسع

انگسارــــــتوان گفت اال به غم باقي نمي رح اين قدر كفايتــندت كنم حكايت، شپ

ب روحانيشرا

اب ظلمانيــايم زين حجــــــــتا دمي برآس اقيا بده جامي زان شراب روحانيــــــــس

شانيه پريشاني بر سر پريـــــــــــــاين هم ي پريشانش ديدم و به دل گفتمرهــــــط

هانيهاي پن هاي زيـر لب، عشوه خنـــــــــده كند به كار من وفا نگار من، مي يـــــــــــب

در قـــــمار عشق اي دل كي بود پشيماني؟ دين و دل به يك ديدن باختيم وخرسنديم

پيش از آن كه اين خانه رو نهـد به ويراني ي دل ما را از كرم عمارت كن انهــــــخ

بر دل بهــــــــــايي نه، هــــر بال كه بتوان شايد ا سيه گليمان را جز بال نميـــــــــــم

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

4

ك سليمانمل

بلكـــه آن است سيلمان كه ز ملك آزاد است پيش صاحب نظران ملك سليمان باد است

مشنــــــــو اي خواجه كه تا در نگري بر باد است ست جهان ه گويند كه بر آب نهادهــــــآن ك

استكاين عروسي است كه در عقد بسي داماد گر دهر مبندوه ـــــــــــدل در اين پيرزن عش

ورنه اين شط روان چيست كه در بغـــداد است گريد رگ خلفا ميـــــــداد به مــــــــــخاك بغ

مرو از راه كه آن خـــون دل فـــــــرهاد است ي سيراب بود دامن كوه هـــــر پر از اللــــگ

ن شمشاد استچند روي چو گل و قامـت چـــو مچو نرگس بگشا چشم و ببين كاندر خاكــــه

تبنياد اس موقع و بي ه بيـــــــــكه اساسش هم ي انس مزن بر در اين كهنه رباط مهــــــخي

حاصلي نيست به جز غم ز جهان خواجو را

شـادي جـان كـسي كاو زجــهان آزاد است

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

5

نامه واژه

الف

پذيرفتن، قبول كردن: اجابت

وآمد رفت: اختالف

لنگ: ازار

رهايي جستن، رهايي دادن، رهاييدن :استخالص

چيزي را بوي كردن، بوييدن: استنشاق

روي برگرداندن: اعراض

يك چشم: مثل آدم اعور) قيد است(: اعورانه

پافشاري كردن، اصرار كردن: الحاح

پيشوا، راهنما: امام

زاده، محتشم بزرگ: زادهم اما

مهلت دادن :امهال

اتوبه، بازگشت به سوي خد: انابت

جمع ورد، دعاها: اوراد

فروگذاشتن، سستي كردن در كاري: اهمال

ترين لفظ و كمترين عبارت كوتاه گفتن، سخن كوتاه كردن، بيان مقصود در كوتاه: ايجاز

جا، اكنون اين: ايدر

اشاره كردن، اشاره، كنايه، رمز: ايما

ب

كيفر،مجازات: بادافره

اسب: باره

بلند: باسق

.هاي الفاظ نظم و نثر بحث شود هاي كالم و زيبايي ، دانشي كه در آن از صنعتتازهنو، : بديع

.ها به هنگام جنگ پوشيدند، پوشش اسبان و فيل پوششي كه جنگاوران قديم به هنگام جنگ مي: برگستوان

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

6

پ

.، نواري كه به ساق پا پيچند)پايتابه: (پاتابه

پرخاشجو، جنگجو: پرخاشخر

زين كردن، زينت كردن همراه با كاستنزينت دادن، م: پيراستن

ت

درخت انگور: تاك

ي چيزي به جاي مانده، باقي مانده: تتمه

نمودار شدن، هويدا شدن: تجلي

سرگشته شدن، سرگرداني: تحير

سرشتن، مايه زدن :تخمير

اي قرقاول، نام پرنده: تذرو

.انگيز دارد نامه كه موضوعي غم نوعي نوشته يا نمايش: تراژدي

نصراني، مسيحي: ترسا

پادشاهان روسيه در گذشته: تزار

زاري كردن، التماس كردن: تضرع

زني انگيزي، دو به هم فتنه: تضريب

ازيدن، به يكديگر فخر كردننبه خود : تفاخر

دريافت چيزي به عالمت و نشان، دريافت به فراست: تفرس

بيان كردن، روشن ساختن: تقرير كردن

كوتاهي كردن، كوتاهيگناه، : تقصير

دو: تك

عمق، ژرفا: تك

هر چيزي بر روي هم خرمن كرده باشند، تپه، پشته: تل

نيرنگ، پنهان كردن حقيقت :تلبيس

.اند بافته ي نازك كتاني كه نخست در شهر توز مي منسوب به توز، پارچه: توزي

امضا كردن نامه و فرمان: يعوقت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

7

ت

اعتماد كردن :)ثقه(ثقت

ج

دام براي پرندگان، تله: جال

.هاي ديگر پوشند ي گشاد و بلند كه روي لباس جامه: جبه

شتر تيزرو) جماز(: جمازه

گناه، بزه: هحجن

كش بدك، جنيبت: جنيبت

اج، عنكبوتـسنبافنده، : جوالهه

گريبان، يقه: جيب

چ

كفش چرمي: چارق

.بانگ زد، جار زد، نداد در داد: چاووش در داد

محيط دايره، حلقه، قيد، گرفتاري :چنبر

ح

مركب: كبود رنگ، حبر: حبري رنگ

دانه: حبه

ظرف كوچكي كه در آن جواهر يا اشياي ديگر گذارند، قوطي: حقه

زيور، زينت: حليه

مردانگي، غيرت: حميت

خ

دار، نگهبان خزانه، فرشته خزانه: خازن

بهره نااميد، بي: خايب

ژ رفتنراه رفتن، گ بي: خبط

خط ها، جمع خطوه ها، قدم گام: اتو

.ي بخشدسي دوخته كه بزرگي به ك جامه: خلعت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

8

نده، پوشيدهژكهنه، : خلق گونه

شده زخمي، زخم: خليده

گروه نوكران و چاكران: خيلتاش

د

ي بلند كه زاهدان و شيوخ پوشند، جبه، باالپوش جامه: دراعه

قهمضاي بي: دريغ مضايقه، بي: دريغ

چماق، گرز بزرگ: دگنك

.موي تراش، سلماني، كسي كه در حمام مردم را كيسه كشد: دالك

يعني يك اليه، يك پاره: يك دوال،چرم و پوست: دوال

زيركي، هوشمندي : دها

محلي كه راهبان در آن عبادت كنند، صومعه: ريد

ر

صحرا، بيابان: راغ

شينن عابد مسيحي، ترساي پارسا و گوشه: راهب

راه تندرو، فراخ گام، خوش: راهوار

مشاوره، با كسي در كاري مشورت كردن: راي زدن

. كسي كه در كاري با وي مشورت كنند،مشاور: زن راي

سرا كاروان: رباط

پروردگار نوع در نظر مشركان مثال خداي آتش، خداي درختان: النوع رب

بهار: ربيع

كوچ، كوچيدن: رحيل

ي ديگر پوشند وي جامهاي كه ر جامه: ردا

سم مهلك: رز

به خاك آلودن بيني، خالف ميل كسي عمل كردن، برخالف ميل، كراهت: رغم

.گر، الابالي، آن كه ظاهر خود را در مالمت دارد و باطنش سالم باشد زيرك، حيله: رند

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

9

خانه سايبان، پيشگاه. ي دوم ساخته شود ايواني كه در طبقه: رواق

)بهشت: ي رضوان روضه(ر باغ، گلزا: روضه

ز

بدخويي، بدخلقي، تند مزاجي: زعارت

.بستند تا از مسلمانان شناخته شوند كمريندي كه زرتشتيان يا مسيحيان بر كمر مي: زنار

ژ

.ژاژ خاييدن كنايه از كار بيهوده كردن است. شود مزه و هر چند شتر آن را بجود نرم نمي ي گياهي به غايت بي بوته: ژاژ

آهسته سخن گفتن در زير لب از روي خشم و غضب، غرولند كردن: كيدنژ

س

.درختي كه چوب آن بسيار مرغوب است: ساج

جمع سجيه يعني خلق و خوي و عادت نيك: سجايا

.الممنتهي گويندرهنام درختي است در باالي آسمان هفتم كه آن را سد: سدره

رئيس: سر

حشمت، مهابت، غلبه، وقار: سطوت

دوش، كتف: فتس

.شود ي مشت، آرنج يا مشت دست كه معموال براي هشدار دادن زده مي ضربه با گوشه: سقلمه

رشته، نخ: سلك

بسيار روان: سيال

ش

زيباروي، محبوب، معشوق: شاهد

انگيزي بدي كردن، بدخواهي، فتنه: شرارت

بان، خيمه سايه: شراع

پراكنده شدن روشنايي: شعشعه

گاه سمت فوقاني خارجي استخوان سر، گيجق: شقيقه

صورت، چهره: شمايل

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

10

گوسفند يك ساله: شيشك

1پول انگليسي معادل : شيلينگ

20

ي استرلينگ ليره

ص

برگزيده و خالص از هر چيز: صفوت

نگهداري: صيانت

ض

زمين زراعتي: ضيعت

ط

ك نتيي زي طاس كوچك، آويز طال و نقره: طاسـ

فرمان بردن، اطاعت كردن: طوع

ع

.كساني كه در مدتي معين در مسجد بمانند و به عبادت پردازند: عاكف

خشم گرفتن، غضب، مالمت: عتاب

.آبي كه از فشردن ميوه يا چيز ديگر به دست آورند: عصاره

بند گردن: عقد

خون بسيار سرخ، خون غليظ: علق

بيمار، رنجور: عليل

.شود ي است كه از سوزاندن چوب آن بوي خوشي پراكنده ميدرخت :عود

غ

گلگونه، سرخاب :غازه

ف

برگزيده، برتر :فايق

بند آويزند، تركبتسمه و دوالي كه از پس و پيش زين اس :فتراك

جوانمردي، مردانگي :فتوت

ي فرش گستر، گسترنده فرش :فراش

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

11

واجب گردانيدن، تعيين كردن :فرض

وريجدايي، د: فرقت

ي راهنما در صورت فلكي دب اكبر در نزديكي قطب شمال دو ستاره) دو فرقد(: فرقدان

شكوه: فر

شكوه، شأن و شوكت و داراي فر بودن: فرهي

سخن بيهوده: فشار

ق

زين ي پيش ي زين، قبه كوهه. قاچ، برجستگي جلو زين اسب كه از چوب، شاخ يا فلز سازند: قاش

گل قاصد: قاصدك

يك مشت از هر چيز: قبضه

شكل عمارت گنبدي: قبه

آمدن، قدم نهادن: قدوم

نزديكي: قربت

.نوعي حلوا با روغن و آرد است »ي حلوا قليه«نوعي خوراك از گوشت، در متن درس مقصود از : قليه

جيغ كشيدن به هنگام جشن: جيغ، قيه كشيدن :قيه

ك

جمع كاينه، موجودات جهان :كاينات

.كنند هاي الياف آن در نساجي استفاده مي اهي است كه از ساقهگي :كتان

كرم، بخشش :كرامت

.اسبي كه رنگ او ميان زرد و بور باشد :كرند

كژرفتار، بدرفتار :كژخيم

لباس: كسوت

بغل، آغوش: كش

خرمخوش،: كش

.د استجا مطلق اسب مرا ، در اين)مخصوص اسب و استر(رنگ سرخ مايل به تيرگي :كهر

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

12

گ

خفتان، لباس جنگي: گبر

كنان و با ناز راه رفتن جلوه: گرازان

)كوروكچل، الغر و سياه(بخت كنايه از افراد بدبخت و سياه: گوري گره

نوعي درخت): تيرگز(: گز

انبوه، پرشاخ و برگ :گشن

ل

اظهار نياز، تضرع، التماس :البه

وارد كردنسيلي زدن، خدشه به كسي: سيلي، لت زدن :لت

مدتي اندك چون چشم به هم زدن :لمحه

م

.ها را به دو طرف آن بندند قطعه چوبي دراز كه در جلو درشكه و ارابه نصب كنند و اسب: بند مال

در مورد مويسر ظاهرا يعني مرتب شده و در عبارت نيك بماليد يعني . در مورد دستار ظاهرا به معناي خوب و مرغوب است: ماليده

.گوشمال داد

فخر كردن، نازيدن: مباهات

شكارگاه: متصيد

شونده، همگرا نزديك: متقارب

بقبوالنند، مجاب كنند: متقاعد كنند

دارنده، طوالني، دراز مدت: متمادي

درپي پي: متواتر

.كردند مجالس وعظ و پند كه مشايخ صوفيه برگزار مي: مجلس گفتن

دان آتش: مجمر

.شود ه، احاطه شده، حالت ماه در سه شب آخر ماه قمري كه از زمين ديده نميشد پوشيده: محاق

وگوها ، گفترهجمع محاو: محاورات

ي شكوه و حشمت دارنده: محتشم

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

13

كجاوه كه بر شتر بندند: محمل

بند، قالده گردن: مخنقه

ادعاكننده، خواهان: مدعي

وآمد دوستي، رفت: مراوده

افزوني، زيادي: مزيد

رفتاري آشتي كردن با يكديگر، خوش: المتمس

شده غرق: مستغرق

دارنده الزم: مستلزم

پرشده، انباشته، مملو: مشحون

خانه جاي ضيافت، مهمان: مضيف

تنگنا، كار سخت و دشوار: مضيق

شده برد، اطاعت كسي كه ديگري فرمان او را مي :مطاع

برداري اطاعت، فرمان: مطاوعه

رهاشده، آزاد: مطلق

ستيزه كردن: ضهرمعا

موبد زردشتي، زردشتي: مغ

لجاي فرورفته و گود، گودا: مغاك

انگيز بخش، فرح شادي: رحفم

چه بدان فخر كنند آن: خرفم

كننده كسي كه در جايي مسكن گرفته، اقامت: مقيم

هوش خود و بي مست، بي: نگـمل

مددكننده، ياري رساننده: ممد

زشت: رمنــك

.وظايف و اعمالي كه انجام آن بر شخص واجب است) جمع موجب(: مواجب

ها، جمع موهبت بخشش: مواهب

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

14

دوستي گرفتن، دوستي، محبت: مودت

نوعي كفش: ي ميكائيلي موزه

باوقار، بزرگوار: موقر

بخشش: موهبت

گهواره: مهد

معني و بيهوده كالم بي: مهمل

ن

.سازندتهي قايقي كوچك كه از درختي ميان: ناو

وهوا باصفا، خوش آب: نزه

تيز، تيغ جراحي نيشتر، چاقوي فلزي نوك: نشتر

.ي زن و فرزند شود چه صرف هزينه انفاق و بخشش، آن: نفقه

روش، طريقه: نمط

.است »گوارا باد«به تنهايي به معني نوش شهد و شيريني، گاه: نوش

پناهگاه: تفنه

و

كننده، ستاينده وصف: واصف

سرزنش، بدگويي: وقيعت

هـ

بلبل، عندليب: هزار

.اي كه مردم را به جنبش درآورد آشوب فتنه: هزاهز

هر يك از دو كس كه با يكديگر جنگ كنند، حريف، رقيب: هماورد

ي پول كيسه: هميان

ي

گردن، موي گردن اسب و استر: يال

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

15

اعالم

.گذار و رهبر جمهوري تركيه بنيان.) م1878 – 1938(پدر ترك، لقب مصطفي كمال پاشا : آتاتورك

.ترين شهر يونان قديم و پايتخت آن، امروزه نيز اين شهر پايتخت كشور يونان است بزرگ: آتن

خادم خاص سلطان مسعود غزنوي: آغاچي خادم

ي سياسي و فرهنگي در ها مبارزه متولد شد و پس از سالي روحاني در خانواده1302ي بزرگ معاصر در سال نويسنده: آل احمد، جالل

... .و » زده ارزيابي شتاب «،» مدير مدرسه«، » زدگي غرب«، » نون والقلم«از آثار او . در اسالم گيالن درگذشت1348سال

.غربي تقسيم شد شرقي و آلمان ي وسيعي در اروپاي مركزي، اين كشور در جنگ جهاني دوم به دو كشور آلمان منطقه: آلمان

ريخته است ولي امروز اين رود سابقا به درياي خزر مي. گيرد هاي شمال افغانستان سرچشمه مي مي رود جيحون كه از كوهنام قدي: آموي

.ي آرال است مصب آن درياچه

ي بزرگ روس هاي لئون تولستوي نويسنده نام يكي از رمان: آنا كارنينا

.ي وقايع عاشورا نگاشته شده است ارهكتابي است از پرويز خرسند كه درب: جا كه حق پيروز است آن

مجموعه شعر فاطمه راكعي شاعر معاصر: آواز گلسنگ

.زادگاهش ترمذ و معاصر احمد خضرويه است. عارف بزرگ ايراني در قرن سوم: ابوبكر وراق

ست در عصر سلطان مسعود غزنويبقاضي : ابوالحسن بوالني

.م، وي اهل نيشابور بود و ابوالقاسم قشيري از مريدان اوستفقيه و عارف قرن چهارم و پنج: ابوعلي دقاق

پزشك مخصوص سلطان مسعود غزنوي: بابوالعالي طبي

از آثار » ي قشيريه رساله«ابوالقاسم عبدالكريم بن هوازن بن عبدالملك از بزرگان صوفيه در قرن چهارم، كتاب : ابوالقاسم قشيري

.اوست

.هاي پيامبر در نزديك آن روي داده است از جنگكوهي است در حجاز كه يكي: احد

.پسر محمد علي شاه و آخرين شاه قاجار، وي در دوازده سالگي بعد از خلع محمد علي شاه به سلطنت رسيد: احمد شاه

.اي از طنز وي است اين كتاب نمونه. ي عبيد زاكاني شاعر و طنزپرداز قرن هشتم كتابي است نوشته: فااالشر اخالق

ي معاصر رماني از علي مؤذني نويسنده: ارتباط ايراني

ي انقالب اسالمي ي شعري از سلمان هراتي شاعر دوره مجموعه: از آسمان سبز

مجموعه شعري از سلمان هراتي براي نوجوانان: از اين ستاره تا آن ستاره

.پردازد ين راه ابريشم در طول تاريخ مينام كتابي از دكتر ابراهيم باستاني پاريزي است كه به تبي: اژدهاي هفت سر

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

16

.منور يكي از نوادگان ابو سعيد استمحمد بن . كتابي است تأليف محمد بن منور در شرح حال ابوسعيد ابوالخير: اسرارالتوحيد

.تن پسر گشتاسب، كه سرانجام به دست رستم كشته شد پهلوان رويين: اسفنديار

پس از . به عزم تسخير ايران حركت كرد. م. ق334وي در سال . سالگي جانشين پدرش شد20يپ در اسكندر مقدوني پسر فيل: اسكندر

. سالگي در بابل درگذشت32ه شهرهاي ايران در لها و فتوحات زياد از جم جنگ

... .و » نما جام جهان« ، » روزها« ، »صفير سيمرغ«: اي معاصر، صاحب آثاري چون نويسنده: اسالمي ندوشن، محمدعلي

.شود يكي از پهلوانان توراني كه به دست رستم كشته مي: اشكبوس

بند عرفاني خود شهرت فراواني كسب سيد احمد هاتف اصفهاني شاعر معروف قرن دوازدهم، وي به خاطر ترجيع: اصفهاني، عبدالرزاق

.كرده است

و » ي بهشته شلغم ميوه«، » سو ي قره ن درهماشادكا«، » ر آهوخانمشوه«: هايي چون نويس معاصر، صاحب رمان رمان: محمد افغاني، علي

»زار بوته

ي معاصر باستاني پاريزي كتابي است از نويسنده: اقتصاد عصر صفوي

.نام ديوي كه رستم را به دريا افكند و بعد به دست رستم كشته شد: اكوان ديو

خت نشاندن مسعود سهم بزرگي داشت و به وسيله مسعود اموال او ضبط و عصر سلطان محمود كه در به تاز بزرگان: اميرعلي، قريب

.خود گرفتار شد

.از آثار اوست» اشراق«و » ي نخل انسان ميوه«، » دو قدم تا قاف«، » فجر اسالم«نويس معاصر، داستان: امير فجر، ميثاق

.از آثار اوست» هاي ناگهان آينه«و » تنفس صبح« ، »ي آفتاب در كوچه«شاعر انقالب اسالمي، مجموعه شعرهاي : پور، قيصر امين

.كه در ظهر عاشورا به شهادت رسيد) ع(يكي از ياران امام حسين : بن حارث انس

، » نصايح«، » نامه مناجات«توان به دانشمند و عارف بزرگ كه از آثار او مي.) هـ 396 – 481(پير هرات : انصاري، خواجه عبدالله

.اشاره كرد» نامه الهي«و » نكنزالسالكي«

خداي بزرگ ايرانيان باستان و زرتشتيان: اورمزد

. در جنوب اروپا كه پايتخت آن رم استكشوري: ايتاليا

) هجري532 – 589(هاي صليبي قهرمان مسلمان و كرد جنگ: الدين ايوبي، صالح

از » از پاريز تا پاريس«و » وادي هفت واد«، » خاتون هفت قلعه«، »الهفت هشل«ي معاصر، نويسنده: باستاني پاريزي، محمد ابراهيم

.آثار اوست

.شد ها جزء خاك ايران محسوب مي فارس، اين كشور عربي سال كشوري در خليج: بحرين

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

17

.از آثار اوست» نجواي جنون«شاعر انقالب اسالمي، مجموعه شعر :باقري، ساعد

.شد ها جزء خاك ايران محسوب مي بي سالفارس، اين كشور عر كشوري در خليج :بحرين

ي معاصر نام كتاب محمد بهمن بيگي نويسنده: بخاراي من ايل من

.چاهي است در نزديكي مدينه كه جنگ بدر در سال دوم هجري بين مسلمانان و كفار در اين منطقه رخ داد: بدر

پايتخت كشور بلژيك: بروكسل

.مان، فرانسه و لوكزامبورگ مرز مشترك داردكشوري اروپايي كه با هلند، آل: بلژيك

وي استاد و مقتداي بيهقي است . ماند دبير رسايل دربار محمود و مسعود غزنوي است كه تا پايان عمر بر اين سمت مي: بونصر مشكان

.و بيهقي همه جاي تاريخ خود از او به نيكي و بزرگي ياد كرده است

هاي نارواي او در مسايل ي هر يك از دخالت كند و نتيجه است كه يك چند پوشيده وزيري مياز مشاوران مسعود غزنوي: بوسهل زوزني

.وي مدت كوتاهي پس از مرگ بونصر مشكان سرپرستي ديوان رسايل را بر عهده دارد. انجامد اي مي مملكتي به فاجعه

.ي رسم گرفت نام پسر اسفنديار كه انتقام خون پدر را از خانواده: بهمن

.، معاصر»ايل من بخاراي من«ي كتاب نويسنده: من بيگي، محمدبه

يكي از روستاهاي استان كرمان: پاريز

پايتخت كشور فرانسه: پاريس

.اشاره كرد» ماه نو و مرغان آواره«و » ذن چيست؟«ان به تو ياي او مه ي معاصر، از ترجمه مترجم و نويسنده: ع. پاشايي

به منظور 1764 شود در سال بنايي كه اكنون در پاريس به اين نام خوانده مي. گفتند در يونان و روم معبد خدايان را پانتئون مي: پانتئون

.مردان فرانسه شد ريزي شد ولي بعدها محل دفن بزرگ كليسا پي

.نام پسر گشتاسب، طبق روايت زرتشتيان وي به دست زرتشت فناناپذير شد: پشوتن

ي كتابي است تأليف ابو علي بلعمي در قرن چهار، اين كتاب اقتباسي است از تاريخ طبري، به همين سبب به ترجمه: لعميتاريخ ب

.تاريخ طبري مشهور شده است

ي تاريخي مغوالن به در اين كتاب حمله.) هـ 681 – 623( ادبي تأليف عطاملك جويني كتابي است تاريخي –: گشاي جويني تاريخ جهان

.ان تشريح شده استاير

.ي نوبل نايل آمد وي به اخذ جايزه.). م1861-1941(شاعر بزرگ هندي : تاگور، رابيند رانات تاگور

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

18

ي قرن نهم هاي هفت اورنگ عبدالرحمن جامي شاعر و نويسنده يكي از مثنوي: االحرام هتحفـ

يوش اول آغاز شد، از آثار مهم تخت جمشيد ارگ يا محلي است واقع در مرودشت فارس، ساختمان آن در زمان دار: تخت جمشيد

.اي است كه اسكندر آن را آتش زد قلعه

.اند پهلوان داده گير بزرگ معاصر كه به او لقب جهان كشتي: تختي، غالمرضا

نام عمومي پادشاهان تزاري روسيه: تزار

.نجم به نمايندگي مجلس انتخاب شد و به رياست مجلس رسيدهاي چهارم و پ در دوره. ردست حزب دمكرات بودبوي از ناطقان ز: تدين

.كتابي است تأليف شيخ فريدالدين عطار در شرح حال بزرگان عرفان و تصوف: االوليا ةتذكر

وي اين كتاب را در سال . شرح حال شعرا از رودكي تا قرن نهم، مؤلف آن دولتشاه سمرقندي است: ي دولتشاه سمرقندي تذكره

. به پايان رسانده است هجري896

اي در ايتاليا رودخانه: تيبر

ي نظامي با به تقليد خمسه» هفت اورنگ«: اند از آثار منظوم او عبارت )817-898(ي معروف ايراني شاعر و نويسنده: جامي، عبدالرحمن

. »ي اسكندري خردنامه«و » ليلي و مجنون«، » و زليخايوسف«، » االبرار ةسبحـ«، » االحرار ةتحفـ«، » سالمان و ابسال«، » الذهب ةسلسلـ«: نام

.»لوايح و لوامع«، » االنس نفحات«، » نقدالنصوص«: اند از بعضي از آثار نثر او عبارت

.جبرئيل حامل وحي براي پيامبر است. ي مقرب خداوند يكي از چهار فرشته: )جبرئيل(جبريل

.كند اكش كه درياي مديترانه را به اقيانوس اطلس وصل مياي است بين اسپانيا و مر تنگه: الطارق جبل

در اين كتاب اوضاع . ي تحرير درآورده است به رشته. م1864-1869هاي رماني است از لئون تولستوي كه در سال: جنگ و صلح

.اجتماعي روسيه در هنگام لشكركشي ناپلئون بدان كشور تشريح شده است

ي علم توحيد در وي از نخستين كساني است كه درباره.) هـ 297(محمدبن جنيد عارف معروف و عالم ديني ابوالقاسم بن : جنيد بغدادي

.بغداد سخن گفته است

.كنند جا حمله مي اي كوهستاني بين اردن و سوريه كه غالبا نيروهاي صهيونيستي به آن منمطقه: جوالن

.ريرد ي آرال مي گيرد و به درياچه چشمه ميهاي شمال افغانستان سر رودي است كه از كوه: جيحون

و » آرزوهاي بزرگ«، » ديويد كاپرفيلد«هاي توان به رمان از آثار او مي.) م1812-1870(نويس مشهور انگليسي داستان: چارلز ديكنز

. اشاره كرد »داستان دو شهر«

نويس و كارگردان ايراني نامه فيلم :حاتمي، علي

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

19

. شود ترين وزير محمود غزنوي است كه پس از مغضوب شدن ميمندي به اين سمت برگزيده مي ين و محبوبتر نام خوش: حسنك وزير

دهد از طرف دادگاه مسعود به سعايت داستان نيست و برادرش محمد را ترجيح مي اما چون در جريان سلطنت مسعود غزنوي با او هم

.سنك شورانگيزترين بخش تاريخ بيهقي استداستان اعدام ح. شود زوزني به اعدام محكوم مي وسهلب

.از آثار اوست» گنجشك و جبرئيل«و » صدا با حلق اسماعيل هم«شاعر انقالب اسالمي، مجموعه شعرهاي : حسيني، سيدحسن

ي معاصر محمد ابراهيم باستاني پاريزي از آثار نويسنده: ي كوير حماسه

د ابراهيم باستاني پاريزيي معاصر محم از آثار نويسنده: خاتون هفت قلعه

سراي قرن ششم هجري، وي در قوت انديشه و شاعر قصيده.) هـ 520-582(العجم بديل خاقاني ملقب به حسانالدين افضل: يخاقان

.نظير است مهارت او در تركيب الفاظ بي

.، وي در سال سوم هجري از دنيا رفتالمومنين، دختر خويلدبن اسد بن عبدالعزي نخستين زن حضرت رسول اكرم ام: خديجه

.از آثار اوست» جا كه حق پيروز است آن«ي معاصر، نويسنده: خرسند، پرويز

اي به سبك نظامي خمسه. وي پس از كسب علم و فضايل به سفر پرداخت.) هـ 689-753(شاعر معاصر حافظ : خواجوي كرماني

.خواجو غزليات شيوايي دارد. »گوهرنامه«و » نامه كمال«، » االنوار ةروضـ«، » گل و نوروز«، » هماي و همايون«پرداخته است شامل

وي مدتي مغضوب سلطان محمود واقع شد و به جاي او حسنك به وزارت . احمد حسن ميمندي وزير محمود و مسعود غزنوي: خواجه احمد

.ي مرگ در اين سمت باقي ماند لحظهاما در زمان مسعود با اكرام و اعزاز به وزارت رسيد و تا. برگزيده شد

.اشاره كرد» ي استپانچكوف دهكده«و » ي اموات خانه«، » ابله«، » برادران كارامازف«توان به نويس روسي، از آثا او مي رمان: داستايوسكي

ي معاصر علي مؤذني كتابي است شامل دو داستان كوتاه از نويسنده: در انتظار شاعر

.معروف است» زبور«جاي گذاشته است كه به را به »مزامير« اسرائيل، او شاعر بود و از خود كتاب پيامبر قوم :داوود

.عام كرد جا و روستاي كفر قاسم را قتل روستايي در فلسطين كه رژيم اشغالگر قدس مردم آن: ديرياسين

رستم پس از آگاهي از . ووس را به جادويي نابينا و دربند كردكا كاووس به مازندران كي در لشكركشي كي. ديوي كه مويش سفيد بود :ديو سفيد

.اين موضوع پس از گذر از شش خان ديو سفيد را كشت و جگرش را دريد و از آن براي بينايي كاووس و سران سپاه ايران استفاده كرد

.ثار اوستاز آ» آواز گلسنگ«و » سفر سوختن«هاي ي انقالب اسالمي، كتاب شاعر دوره: راكعي، فاطمه

ي او به پهلواني گذشت و در تمام عمر پرمايه. اش پر از شگفتي بود پهلوان ايراني پسر زال و رودابه كه زادن او چون زندگي: رستم

بيژن را از چاه . از شش خان گذشت با ديو سپيد جنگيد. كاووس را دو بار نجات داد. شتافت تنگناها به كمك شاهان و شاهزادگان ايراني مي

.ي برادرش شغاد كشته شد و سرانجام به دسيسه. كين سياوش را گرفت و با اسفنديار جنگيد. جات دادن

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

20

رمانده كل قوا شد و در سال 1299از نظاميان بود و پس از كودتاي سوم اسفند )1304-1320(ي پهلوي سرسلسله: رضاخان بر 1304 ف

.اشغال متفقين بود از سلطنت كنار رفت شهريور هنگامي كه ايران در 25تخت سلطنت نشست و در

.هاي قديمي بسياري دارد ها و موزه اين كشور بناها و كاخ. پايتخت كشور باستاني ايتاليا كه هزار سال پايتخت امپراتوري روم بود :رم

. پايتخت آن شهر مسكو است) ميليون كيلومتر22بيش از (كشوري وسيع . شد نامي كه سابقا به امپراتوري وسيع تزار اطالق مي: روسيه

. حكومت تزارها پايان رفت1917اكثر مردم اين كشور از نژادهاي اسالو هستند پس از انقالب كبير روسيه در سال

در 733 نوشت و در سال 732خوافي آن را در سال كتابي است به تقليد از گلستان سعدي و بر همان شيوه كه مجد: ي خلد روضه

.مجدخوافي از اديبان قرن هشتم بود كه در نظم و نثر استادي كامل داشت. دآن تجديد نظر كر

رم←روم

ي داستان و شرح حال آفريده است ي خود آثاري چند در زمينه و مترجم معاصر كه با قلم شيوا و هنرمندانه نويسنده: العابدين رهنما، زين

.آيد كه از بهترين آثار او به شمار مي» پيامبر«رم با نام از جمله زندگي حضرت رسول اك

ي موعود زرتشتيان است هاي باستاني ايران و خاستگاه آينده شهرهاي متعددي در ساحل هيرمند بوده است كه مهد خيزش حماسه: زابل

اين شهر در جنوب زاهدان واقع . ستان استشهر فعلي زابل از شهرهاي اخير استان سيستان و بلوچ. كند ي هامون ظهور مي كه از درياچه

.كنند مردم آن به گويش زابلي تكلم مي. اين شهر در مرز افغانستان است، نام قديم آن نيمروز بوده است. است

اين شهر. ايالت زابل كه در جنوب بلخ و مغرب خراسان و سيستان و شمال بلوچستان واقع بوده و مركز آن شهر غزنين بود: زابلستان

.در صدر اسالم هنگام خالفت عثمان بن عفان فتح شد

ترين طنزپردازان ايران و از شاعران قرن وي از بزرگ. الدين عبدالله مشهور به عبيد زاكاني اهل زاكان قزوين بود نظام: زاكاني، عبيد

.»و گربهموش «و » االشراف اخالق«، » ي دلگشا رساله«: اند از او عبارتربعضي از آثا. هشتم است

وي را . پسر سام و پدر رستم، جهان پهلوان ايراني كه پس از تولد به علت سفيدي مو از سوي پدر طرد شد و به كوه البرز برده شد: زال

. ج كردوي عاشق رودابه دختر شاه كابلستان شد و با او ازدوا. سيمرغ پرورد و چون جواني برومند شد پدر با خوابي كه ديد او را از كوه برگفت

.حاصل اين ازدواج رستم جهان پهلوان ايراني شد

وي معاصر گشتاسب پادشاه ايراني بود گشتاسب دين او را پذيرفت و مروج آن . متولد شدپيامبر ايراني كه در آذربايجان يا ري : زرتشت

.به دست يك توراني كشته شدي دوم ارجاسب است وي در حمله) ها گات(هاي اوستا كتاب ديني او بود كه شامل سروده. شد

از آثار او . وي قلمي روان، شيوا و رسا دارد. در بروجرد متولد شد1301ي بزرگ معاصر در سال محقق و نويسنده: كوب عبدالحسين زرين

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

21

نه شرقي «، » از چيزهاي ديگر«، » جستجو در تصوف«، » بامداد اسالم«، » نقد ادبي«، » بحر در كوزه«، » با كاروان حله«هاي توان به كتاب مي

.را اشاره كرد... و » پله تا مالقات خدا پله«، » سرني«، » نه غربي، انساني

.اور رستم و كارگزار وي بوديها پسر زال و برادر رستم و از پهلوانان كيخسرو بود كه در تمامي جنگ: زواره

در . تحصيالت ابتدايي و متوسطه را در زادگاهش سپري كرد. ريز به دنيا آمددر تب) 1314-1364(مشهور به گوهر مراد : ساعدي، غالمحسين

ي نمايش و داستان از خود برجاي گذاشت اي پركار بود و آثار زيادي را در زمينه وي نويسنده. پزشك شد ي تحصيل داد و روان تهران ادامه

... .و » لرزو ترس« ، » توپ«، » گاو«، » گور و گهواره«و » اداران بيلعز «،» كاله آي با كاله ، آي بي«، » هاي ورزيل چوب به دست«: چون

نوح، منصور، احمد و يحيي از فرزندان . حكومت داشتند389 تا 261خانداني ايراني كه بر بخشي از خراسان و ماوارءالنهر از سال :سامانيان

هنر و . ي اين دولت را گسترش دادند يشان سالياني دراز حوزهن خاندان بود كه ايي ا اسد بودند و او فرزند سامان خدات سرسلسله

.ادبيات و ساير علوم در اين عصر در اوج تعالي خود بود

وي هنگام غيبت موسي از . ي زرين واداشت كه آنان را فريفت و به پرستش گوساله) اسرائيل بني(نام مردي از قوم موسي :سامري

.پرستي واداشت و نيرنگ به گوسالهفرصت استفاده كرد و مردم را با حيله

در سبزوار زاده شد برخي از اشعار وي مربوط به 1304حسين ممتحني متخلص به حميد سبزواري در سال : سبزواري، حميد

توان به ، ميههايي كه تاكنون چاپ كرد از مجموعه. ي آن مربوط به پس از انقالب است قبل از انقالب و بخش عمده

.اشاره كرد» سرود درد«و » سرود سپيد«

اين اثر به . نام دارد» دن كيشوت«ي مشهور اسپانيانيي كه مشهورترين اثر او نويسنده) 1547-1616 (سميكل سروانت :سروانتس

.سروانتش زندگي پرفرازونشيبي داشت. هاي مختلف ترجمه شده است زبان

سلجوقيان در نقاط مختلف شعبي داشتند . از آسياي غربي حكومت كردند بر بخش عظيمي 700 تا 429خانداني ترك كه از سال : سلجوقيان

.در اين عهد ادبيات رو به كمال رفت و شاعران بزرگي پديد آمدند. چون شام، عراق و كردستان، روم و كرمان

ي دوازده بار به هندوستان . فرزند ارشد سبكتكين از مقتدرترين شاهان غزنوي است) 387-421(الدوله ملقب به يمين :سلطان محمود

. سال حكومت كرد33لشكر كشيد،

ي حكومت وي دوره. به سلطنت رسيد493پادشاهي كريم و دادگستر بود در سال ) 452-509(فرزند سلطان محمود :سلطان مسعود

.آرامشي نسبي برقرار بود

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

22

از آثار ديگر وي به . است»هالحقيق هحديق«شاعر و عارف معروف ايراني در قرن ششم و صاحب مثنوي بزرگ :سنايي غزنوي

.توان اشاره كرد مي »ي بلخ كارنامه«و » المعاد سيرالعباد الي«، » التحقيق طريق«

اين كتاب . اند دانسته هاي داستان قديم بود كه موضوع آن را از موضوعات كتاب سندباد حكيم هند مي از كتاب :سندبادنامه

اي ديگر از اين كتاب كرد و ازرقي ظهيري سمرقندي ترجمه. به فارسي دري ترجمه شدابتدا به دستور نوح بن منصور

.شاعر نيز آن را به نظم درآورد

اين كتاب . الملك وزير مشهور سلجوقيان كه در پنجاه فصل گرد آمده است يا سيرالملوك كتابي است به فارسي اثر نظام :نامه سياست

.ير دانشمند استحاصل تجربيات چندين ساله اين وز

رفته اما اكنون سطح اين سرزمين در گذشته بسيار آباد بوده و انبار گندم ايران به شمار مي. يا سگستان نام قديم آن زرنگ بود: سيستان

.مركز سيستان شهر زابل است. كاشت كم شده است

سيمرغ همواره . زال جهان پهلوان و پدر رستم استي ورندهوي پر. اي كه بر كوه البرز جا و مكان دارد اي افسانه پرنده: )عنقا«سيمرغ

هاي مختلف وارد شده هاي حماسي، در عرفان و ادب و هنر، نيز به گونه اي جز در اسطوره ي افسانه اين پرنده. حامي خاندان زال بود

.است

مدتي را به نام كارولنژين وي امپراتوري كوتاه. هاي زيادي انجام داد از پادشاهان فرانسه كه جنگ.) م722-814(شارل اول : شارلمان

.بنيان نهاد

شناس معاصر بود كه فرزند استاد محمدتقي شريعتي اهل مزينان نويسنده، متفكر و جامعه) 1312-1356(دكتر علي شريعتي :شريعتي، علي

سرانجام . شناسي مذهبي پايان برد ي تاريخ و جامعه هپس از اتمام تحصيالت دانشگاهي خود در مشهد تحصيالت عالي را در فرانسه و در رشت

... و » مسئوليت شيعه بودن«، » هبوط«، » كوير«، » فاطمه فاطمه است«توان به از جمله آثارش مي. به شهادت رسيد1356در سال

.اشاره كرد

و » گران مخصوص ملكه بازي«گري در گروه با بازيوي كار خود را . نويس انگلستان ترين شاعر درام بزرگ: .) م1564-1616(شكسپير، ويليام

شكسپير موضوع . اند نويس انگلستان شمرده نامه وي را پدر نمايش. نويسي آغاز كرد و به عنوان بازيگري بزرگ شهرت يافت نامه نمايش

.هايش را از تاريخ روم باستان گرفته و سبك او به مكتب كالسيسم تعلق دارد نامه بسياري از نمايش

در همدان متولد شد و در همان شهر به تحصيل پرداخت . آور قرن هفتم است از عارفان و شاعران نام: )610-688(عراقي، فخرالدين

و در هجده سالگي به مولتان هندوستان رفت و در خدمت شيخ بهاءالدين زكريا به سلوك پرداخت و چند سال بعد به عربستان و آسياي

.وي در دمشق درگذشت. جا نوشت ه به مجلس شيخ صدرالدين قونيوي راه يافت و كتاب لمعات را در آن قونيو درصغير رفت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

23

.از آثار اوست» كوچك روداز گلوي «ي انقالب اسالمي مجموعه شعر شاعر دوره: پور، مصطفي علي

بود و فريدالدين كار او را دنبال ) داروفروش(طار اند پدر او ع گفته. شاعر و عارف معروف ايراني است )540-618(شيخ فريدالدين : عطار

وي آثار . هاي عرفاني خود را به نظم درآورد اي بزرگ از ادب و شعر اندوخته بود، انديشه هيوي پس از انقالب باطني، چون سرما. كرد

.استه لاز آن جم... و » نامه الهي «» الطير منطق« ، »االولياةتذكر«بسياري به وجود آورده كه

ي هرمز از ي تنگه ي عربستان كه به وسيله دريايي است منشعب از اقيانوس هند، در جنوب پاكستان و ايران و مشرق شبه جزيره: عمان

.گردد فارس جدا مي خليج

برگشتن از در هنگام ) ص(ابگيري است بين مكه و مدينه و از آن جهت ميان مسلمانان حايز اهميت است كه حضرت پيامبر : غدير خم

.اي ايراد كرد و امير مؤمنان را به جانشيني خود برگزيد در اين ناحيه خطبهالوداع ةحجـ

نامه از نام مؤلف كه در تاريخ به قابوس دوم نام قابوس. ركتابي است به فارسي تأليف عنصر المعالي كيكاووس بن اسكند: نامه قابوس

.ي است كه آن را براي تربيت فرزندش نوشته استكتابي اخالقي و تربيت. معروف است گرفته شده

پذيرفته اما قرباني او در درگاه خداوند . وي از قبول رأي پدر در باب ازدواج سرپيچيد و كار به قرباني واگذار شد. پسر آدم و حواست: قابيل

.نشد و همين امر خشم او را بيشتر نمود و هابيل را با سنگ بكشت

.ي قديم كشور مصر سكنه(Egypte)وب به قبط ج قبطي، منس :قبطيان

.از طرف حجاج به جاي يزيدبن مهلب حاكم خراسان شد. ق. هـ 85ابن مسلم مرواني، وي در سال : قتيبه

ي قاجار قومي از تاتار، سربازي كه تحت نظر نظاميان روسي تربيت شده باشد، سرباز دوره: قزاق

.از آثار اوست» شبلي در آتش«و » از نخلستان تا خيابان« شعرهاي عاصر مجموعهي م شاعر و نويسنده: رضا قزوه، علي

لي در فارسيجا سكونت دارند، نام ا ل قشقايي در تابستان و زمستان در آنياي است در فارس شامل نقاطي كه ا ناحيه: قشقايي

.اند گفته دهد، مي تشكيل مياي وسيع و مرتفع كه اكنون قسمت شمالي افغانستان را در قديم به خطه: كابل

شهري است در جنوب خاوري انگلستان: كانترپوري

.از آثار اوست» آرش«و » خانگي«، » از قرق تا خروسخوان«، » با دماوند خاموش«: شاعر معاصر مجموعه شعرهاي :كسرايي، سياوش

ي خود قيصر و آنتنيوس كننده وي با زيبايي خيره. م استها كلئوپاتراي هفت ترين آن هاي مصر كه معروف نام هفت تن از ملكه: كلئوپاترا

.را شيفته ساخت و پس از مرگ آنتنيوس خود را با نيش افعي كشت

اصل اين كتاب هندي بوده كه در عهد ساسانيان به . هايي كه حيوانات قهرمان آن هستند كتابي است شامل مجموعه داستان: كليله و دمنه

.ا نصرالله منشي آن را از عربي به فارسي ترجمه كرده استبعده. پهلوي ترجمه شده است

.ي موضوعات مختلف است كتابي از دكتر علي شريعتي، اين كتاب شامل مجموعه مقاالتي درباره: كوير

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

24

.اي از پادشاهان ايران باستان، اين سلسله بعد از شاهان پيشدادي به حكومت رسيدند سلسله: كيان

.از آثار اوست» ويس و رامين«ي منظومه.) هـ 466فوت پس از (سراي ايراني شاعر و داستان :گرگاني، فخرالدين اسعد

ترين جنگ او با ارجاسب توراني بود كه به شكست ارجاسب منتهي مهم. ي كيان و پدر اسفنديار بود پسر لهراسب شهريار سلسله :گشتاسب

.ين زردشتي را پذيرفتگشتاسب د. وي با كتايون دختر قيصر روم ازدواج كرد. شد

آميز كه مرزبان بن رستم از شاهان طبرستان هايي به زبان حيوانات با محتوايي پند ها و حكايت كتابي است شامل داستان: نامه مرزبان

و اين ترجمه داراي نثري مصنوع. در اوايل قرن هفتم سعدالدين وراويني آن را به زبان فارسي دري ترجمه كرد. تأليف كرده است

.تشبيهات و استعارات فراوان است

دايه آن را به نام الدين اين كتاب در علم تصوف، اخالق و آداب معاش و معاد است كه نجم: المعاد المبدأ الي مرصادالعباد من

عالوه بر . ازنه استنثر كتاب گاهي ساده و مرسل و گاه داراي سجع و مو. تأليف كرده است625كيقباد پادشاه سلجوقي در سال عالالدين

.كند اين نويسنده در خالل موضوعات، احاديث و آيات و اشعاري از خود و شاعران ديگر نقل مي

وي در پنج سالگي به وليعهدي انتخاب شد و به مدت چهل سال وليعهد . پنجمين شاه قاجار و پسر ناصرالدين شاه است: مظفرالدين شاه

ها قرض گرفت و در عوض گمرك شمال و ه اروپا سفر كرد و براي تأمين مخارج آن دو بار از روسچند بار ب. و حاكم آذربايجان بود

رمان مشروطيت را صادر كرد و در همان سال قانون اساسي را امضاء 1324وي در سال . ها واگذار كرد شيالت درياي خزر را به روس ف

.كرد و پنج روز پس از آن از دنيا رفت

. كردند ها را عبادت مي النوع ي رب جا همه در آن. ي مشهوري كه در وسط ميدان مارس شهر رم واقع شده استبنا: معبد پانتئون

.ويپسانيوس آن را با آجر و روپوش مرمر بنا كرد

.ي معاصر است هاي علي مؤذني نويسنده يكي از رمان: مالقات در شب آفتابي

ي در اين اثر افكار عرفاني و شيوه. بيت است4600ف شيخ فريدالدين عطار نيشابوري در اي عرفاني و از آثار معرو منظومه :الطير منطق

هاي عالي زبان فارسي است كه عطار در آن قدرت تخيل و اين كتاب از منظومه. سالكان طريقت از زبان پرندگان نشان داده شده است

.هاي شيرين آورده است ها و تمثيل وگوي پرندگان، حكايت بيان خود را آشكار كرده و در ضمن گفت

ترين شاعران عارف ا ملاي روم از بزرگيالدين محمد بن بهاءالدين محمد بن حسين الخطيبي معروف به مولوي موالنا جالل: مولوي

وي در . شهور شدخ متولد شد ولي به مناسبت طول اقامتش در قونيه به رومي يا موالناي روم ملاو در ب. ايران در قرن هفتم است

، » مثنوي«: اند از آثار او عبارت. ي خود را به مولوي اهدا كرد كودكي در نيشابور با عطار مالقات داشت كه طي آن عطار كتاب اسرارنامه

.»مكاتيب«و » مجالس سبعه«، » مافيه فيه«، » ديوان شمس«

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

25

هاي به خدمت ارتش وارد شد و پس از مدتي در اثر پيروزي1785در سال . وي در فرانسه متولد شد: )1769-1821(ناپلئون بناپارت

ها اسير شده و در ها به سختي شكست خورد و عاقبت به دست انگليسي در جنگ با روس. گيري به مقامات باالي دولتي نايل شد چشم

.هلن به مرض سرطان درگذشت ي سنت جزيره

حدود پنجاه سال سلطنت كرد و در . پس از مرگ پدرش در تبريز به سلطنت رسيد1264ل در سا. پسر محمد شاه قاجار بود: ناصرالدين شاه

در ابتداي سلطنت به ياري اميركبير دست به يك سلسله . ي طپانچه به قتل رسيد سالگي به دست ميرزا رضا كرماني به ضرب گلوله66

.اصالحات زد و چند بار به اروپا سفر كرد

به نثر » مرصادالعباد«ترين اثر او معروف. است) قرن هفتم(ي مغول ه نجم دايه از عارفان مشهور دورهمعروف ب: الدين رازي نجم

ايش فراواني رسروده به خصوص به سبك سنايي گ وي عالوه بر نويسندگي، شعر هم مي. او در قونيه با مولوي مالقات داشته است. است

.داشته است

در قباديان 394وي در سال . و نويسندگان بزرگ ايران در قرن پنجم بودحارث قبادياني از شاعران حكيم ابو معين ناصر بن : ناصر خسرو

بلخ به دنيا آمد ناصر خسرو در علوم و فنون متداول زمان خود استاد بود، قرآن را از حفظ داشت و در علم كالم، حكمت و اديان

،»زادالمسافرين«، » سفرنامه«، » ديوان اشعار«: اند از آثار او عبارت.مطالعات عميقي داشت كه آثار آن در اشعارش نمايان است

... .و » اخوانخوان «، » وجه دين«

در دربار بهرام شاه اين كتاب معتبر ي دوم حكومت غزنويان وي در دوره. ي و مترجم تواناي كليله و دمنه است نويسنده: نصرالله منشي

.ين ترجمه كردرا از عربي به پارسي سنجيده و مز

وي بيشتر عمر خود را به عزلت و انزوا گذرانده است . سراي ايران در قرن ششم است بزرگ داستاننظامي از شاعران: نظامي گنجوي

،»راالسرا مخزن«: اند از آثار او عبارت. و به همين دليل رفتارش با سالطين بسيار ساده بوده و پادشاهان براي او احترام زيادي قابل بودند

نيروي تخيل . نظامي توانسته است نوع شعر تمثيلي را به حد كمال برساند. »اسكندرنامه«، » نامه بهرام« يا »هفت پيكر«، » خسرو و شيرين«

.او در وصف بسيار قوي است

گريخت و به پاريس آمد و از آلپ 1815ناپلئون اول پس از عزل از امپراتوري مدتي در آلپ به حكمراني پرداخت اما در سال : واترلو

اي نزديك واترلو نام دهكده. ي او خاتمه داده شد اما در جنگ معروف واترلو به حكومت صد روزه. مدت صد روز به حكومت خود ادامه داد

.بروكسل در بلژيك است

ني شاعر قرن پنجم اين داستان را فخرالدين اسعد گرگا. ي اشكانيان است هاي قديم فارسي و منسوب به دوره از داستان: ويس و رامين

. گويي است سبك آن ساده، روان و به دور از مغلق. به خواهش خواجه عميد ابوالفتح مظفر نيشابوري حاكم اصفهان به نظم كشيده است

.شود ي فارسي زياد در آن ديده مي هاي كهنه لغات عربي نامأنوس بسيار كم دارد و لغت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

26

ترين گويندگان و اديان اجتماعي در رديف بزرگ.) م1802 – 1855. ( رمانتيك قرن نوزدهم فرانسه استمشهورترين شاعر: ويكتور هوگو

وي بر اثر مخالفت با . خواه و طرفدار جدي اصالحات اجتماعي به نفع طبقات محروم و رنجبر بود جهان است وي مردي آزادمنش و آزادي

، » بينوايان«: اند از ترين آثار او عبارت مهم. يست سال در تبعيد به سر برده استگيري كرد و مدت ب ناپلئون سوم از سياست كناره

... .و » خندد مردي كه مي«، » گران درياكار«، » كليساي نتردام پاريس«

لكمن او پسر زئوس و آ. العاده و شجاعتش معروف است هاي يوناني و رومي كه به خاطر قدرت فوق ترين پهلوان افسانه محبوب: هركول

اما هركول آن دو را خفه . ي او فرستاد هرا خواهر زئوس از او نفرت داشت و به همين دليل دو مار براي كشتنش به سر گهواره. بود

.گانه معروف است هاي دوازده ائوريستئوس پادشاه وقت او را تطهير كرد و به انجام دوازده كار مشكل واداشت كه به خان. كرد

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

1

دانشگاهي پيش تاريخ ادبيات

.شهرت يافته است» نامه ين«هجده بيت اول مثنوي معنوي موالنا به :نامه ين

.هاي اخالقي و اجتماعي است باشد و لبريز از معارف و آموزش مي) ع(هاي امام سجاد اي از نيايش مجموعه :ي سجاديه صحيفه

در 1369 در مشهد متولد و در سال 1306 بوده است و در سال د در تهران و مشهاز محققان و نويسندگان دانشگاهي :يوسفي، غالمحسين

تصحيح بوستان و «و » ي روشن چشمه«، » هايي در آغوش باد برگ«، » ديداري با اهل قلم«: آثار او عبارتند است از. تهران درگذشت

.»گلستان سعدي

هاي موفق شعر غنايي نمونه

رودكي، سعدي و حافظ: تغزل

سنايي، عطار، مولوي و حافظ :انعرف

بافقي سنايي و وحشي :نامه مناجات

سوزني سمرقندي، انوري و عبيد زاكاني: هجو، هزل و طنز

رودكي، سعدي، خاقاني و محتشم كاشاني :مرثيه

مسعود سعد سلمان، خاقاني و فرخي يزدي :حبسيه

رودكي، ناصر خسرو و خيام:شكواييه

نيتيماالرين آر رضينظامي، حافظ،: نامه ساقي

عنصري، فرخي، منوچهري و انوري: سرايي مديحه

عنصري، فخرالدين اسعد گرگاني و نظامي: هاي عاشقانه منظومه

ترين و اين كتاب از جمله قديمي. است» جوبحالم كشف«خالق ) 465فوت (: ابوالحسن علي بن عثمان جالبي هجويدي غزنوي

.وف استهاي فارسي در تص معتبرترين كتاب

.بافقي قرار گرفته است اثر نظامي گنجوي كه بارها مورد تقليد شاعراني مانند امير خسرو دهلوي و وحشي :ي خسرو شيرين منظومه

غزل دولت يار حافظ ناظر به سر كار آمدن حكومت نارواي امير پير حسين در شيراز و آغاز حكومت شاه شيخ : شاه شيخ ابواسحاق

.ترين و ممدوجان حافظ است وي در پايان به دست امير مبارزالدين شكست خورد و اعالم شد محبوبابواسحاق است او از

انديشي و به كار بردن بندي و نازك ي تمام عيار اسلوب هندي است كه اين سبك به خيال نماينده: بيدل دهلوي، عبدالقادر

ي هند و تاجيكستان از قاره ها ناشناخته مانده ولي در شبه راي ايرانياين شاعر قرن يازدهم و دوازدهم ب. مشهور استهاي بديع مضمون

.شهرت برخوردار است

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

2

ادبيات و «مشهورترين اثر او . باشد هاي او در زمينه مسائل ديني و اعتقادي مي از نويسندگان معاصر است كه نوشته: حكيمي، محمدرضا

.است» اهتعهد در اسالم و الحي

ي هنرمندانه بهره ي روزانه مردم به شيوه شاعري است كه با زباني چاالك از گفتارهاي ساده. ش. هـ 1304سال متوفي به : ايرج ميرزا

.جسته است

ميزان و تفسير سترگ ال. در قم رحلت نمود1360متولد و در آبان . ش. هـ 1281اين استاد و عالمه در سال : طباطبايي، محمدحسين

.ز آثار اوستاصول فلسفه و روش رئاليسم ا

از آثار . به ملكوت اعلي پيوست1368 خرداد 14در خمين متولد شد و در . ش. هـ 1279گذار جمهوري اسالمي در سال بنيان: امام خميني

.توان به چهل حديث اشاره كرد متعدد ايشان مي

.ر ده باب تنظيم نمودوزن شاهنامه د پس از بازگشت از سفر بر655سعدي آن را در سال : )بوستان(نامه سعدي

وپنج بيستيپس از عطار شخص ناشناس. تن از عارفان بزرگ است72مانده از عطار است كه شرح حال تنها اثر منثور باقي: اولياةتذكر

.بخش بر آن افزوده كه پرمايگي بخش اصلي را ندارد

شعر حالت مناظره 65 قطعه شعر، 248ه در ديوان او از مشهورترين شاعر زن ايراني است ك.) ش. هـ 1285-1320(: اعتصامي، پروين

.از بهترين قطعات وي است» مست و هوشيار«ي مناظره. دارد

ي وي شهرت عمده. گار و مرد سياست بودن روزنامه،شاعر، محقق، استاد دانشگاه.) ش. هـ 1266-1330(: الشعراي بهار، محمدتقي ملك

. سرود از زيباترين قصايد فارسي است1301ي دوم او كه در سال يهي دماوند براي قصايدش است و قصيده

نگاري آثاري هايي چون داستان، سفرنامه، مقاالت و تك نويس معاصر است كه در زمينه داستان.) ش. هـ 1302-1348: (آل احمد، جالل

.هاي اوست نگاريي يكي از تك» اورازان«. ارزشمند از خو بر جاي نهاده است

را در احوال جد خود در سه باب » سعيد يالتوحيد في مقامات شيخ اب اسرار«) عارف نامي قرن پنجم(ي ابوسعيد ابوالخير نواده: منورن محمد ب

.نگاشته است

ي اصلي تأليفات و تحقيقات او نقد زمينه. نويسنده، محقق و نقاد بزرگ معاصر است:.)ش. هـ 1301- 1378(كوب، عبدالحسين زرين

، » بنقا دروغ شعر بي شعر بي«، » با كاروان حله«هاي توان به كتاب از آثار او مي. شناساندن فرهنگ و تاريخ اسالمي ايران استادب و

» پله تا مالقات خدا پله«و » وجو در تصوف جست«، » ارزش ميراث صوفيه«، » بامداد اسالم«، » سرني«، » بحر در كوزه«، » فرار از مدرسه«

.داشاره كر

و حاصل . شناخته شد» چشمه«و » گناه«هاي و با دو اثر به ناممتولد شد در ندوشن يزد متولد 1304در سال : اسالمي ندوشن، محمدعلي

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

3

وي . آورده است» صفير سيمرغ«و » آزادي مجسمه«، » ي سفر چين كارنامه « ، »كشور شوراهادر «هاي گردي خود را در كتاب ها جهان سال

ي حسب حال وي در زبان فارسي هاي برجسته يكي از نمونه» روزها«كتاب . يل دكتراي حقوق از دانشكده سوربن فرانسه استالتحص فارغ

.است

. منتشر شد1345در سه جلد است كه در سال » المعارف فارسي ةداير«سرپرست گردآوري : مصاحب، غالمحسين

التحصيالن او از اولين فارغ. ي تهران متولد شد در سرچشمه. ق. هـ 1294 در سال» شرح زندگاني من«ي نويسنده: ...مستوفي، عبدا

، » انقالب كبير فرانسه«ي از وي آثاري چون ترجمه. ي سياسي بود كه به ابتكار ميرزا حسن خان مشيرالدوله تأسيس شده بود مدرسه

.است مانده برجاي» چهل ساعت محاكمه«و » ي انسان و حيوان محاكمه«، » الباطل ابطال«

» هاي دوشنبه قصه«و » هاي آسياب من نامه« از نويسندگان نامدار فرانسه است و صاحب آثاري چون :)1840-1897(دوده، آلفونس

.باشد مي

.) ق. هـ 359-406(اين كتاب به همت سيد رضي . است) ع(ها و كلمات قصار اميرالمؤمنين ها، نامه ي خطبه مجموعه: البالغه هجن

.ي شد و استاد سيد جعفر شهيدي آن را به فارسي ترجمه كرده استگردآور

او در پزشكي و علوم . كه به ادبيات جهان خويش تأثيري ژرف داشته است) 1749-1832(شاعر و حكيم آلماني : ولفگانگ گوتهنيوها

.نوشترا » ها تئوري رنگ«و » تغيير حال گياهان«هايي مانند طبيعي نيز مطالعاتي داشته و كتاب

.ي حافظ بود او شيفته. » غربيديوان شرقي –«و » هاي رومي نغمه«، » اگمونت«، » فاوست» «ورتر«: آثار ادبي او عبارتند ازترين مهم

هاي و كتاب» آخر شاهنامه«، » زمستان«او صاحب آثاري چون . ترين شاعران شعر نيمايي است از موفق) م امير: (اخوان ثالث، مهدي

و » ها و بدايع نيما يوشيج بدعت«، » در حياط كوچك پائيز در زندان«، » تو را اي كهن بوم و بر دوست دارم«، » از اين اوستا«، » ارغنون«

.باشد مي» عطا و لقاي نيمايوشيج«

شرق «، » آوار آفتاب«، » ها زندگي خواب«، » مرگ رنگ«: و صاحب آثاري مانند. در كاشان متولد شد1307در سال : سپهري، سهراب

.باشد مي» حجم سبز«و » اندوه

.منتشر شد» هشت كتاب«ي با ديگر اشعارش در مجموعه» ما هيچ ما نگاه«: اشعار اوي خرين مجموعهآ

.اشاره كرد» پاليزبان«و » تيرانا«توان به از آثار او مي. مشهور به مهرداد اوستا است: )1308-1370(رحماني، محمدرضا

از اين ستاره تا آن «، » آسمان سبز«ي آثار او در سه مجموعه. از شاعران تواناي انقالب است: )1339-1365(هراتي، سلمان

.به چاپ رسيده است» دري به خانه خورشيد«و » ستاره

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

4

نامه واژه

آ

. آب بردن كنابه از آبروي كسي را بر باد دادنرونق و آبرو،: آب بردن

.وشو سازند يا آهن و مانند آن براي شستاي كه از چيني هچحوض كوچك، حوض :آبزن

آرزو، اميد :آرمان

آرنج :آرنگ

.ي خشم به چهره و ابرو و پيشاني افتد چين و شكني كه به واسطه :آژنگ

معلق :آوند

الف

شيطان، اهريمن: بليسا

جاييتوقف چند روزه در سفر به ) تركي اوتراق(: تراقا

برآوردن: اجابت

جيره مقرر كردن براي كسي،ختن، جاري كردنراندن، روان سا: اجرا

.است» سعد اكبر«مشتري است كه : اختر سعد

مقرري، مستمري: ادرار

.اند گفته مي» ارسي«شود، مجازا به اتاقي كه داراي چنين درهايي بوده، نوعي در قديمي كه عمود باز و بسته مي: ارسي

.)اند ي ارغند را دلير و شجاع معني كردههاي فارس در فرهنگ(خشمگين و قهرآلود : ارغند

.شلوار چرمين كه لباس جماعت اوباش و ولگردها بوده است: از ارپاي چرمين

انگيز و ترسناك ئت اژدها، داراي نقش اژدها، همچون اژدها هولدر شكل و هي: اژدهاپيكر

اي خدايان و پهلوانان ملل قديمه ها و داستان جمع اسطوره، افسانه :اساطير

طلب شهود براي گواهي يا اثبات حقي: نامه، استشهاد گواهي: استشهادنامه

سر باز زدن: استنكاف

.اي كه از دور به نظر رسد سياهي: شبح ←جمع شبح : اشباح

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

5

ت پروردگار و ادراك حقيقت هستي ميل قلب است به ديدار محبوب؛ در كالم موالنا كشتن روح كمال طلب و خداجو در راه شناخ: اشتياق

.است

لم استنباط احكام فقهيع: اصول

ها روزگاران، دوره: اعصار

)اربمقابل اد(بختي، بخت و طالع روي آوردن، نيك: اقبال

مندان قدرت: اقويا

تر سازد؛ هر چيز مفيد و كمياب جوهري كه ماهيت اجسام را تغيير دهد و كامل: اكسير

ي نگارش اداره) عباجمع انط(: انطباعات

اورنگ، تخت، مجازا فر و شكوه، شأن و شوكت: اورند

.اند اند و به عمق آن دست نيافته متشرعان، كساني كه در ظاهر شريعت مانده: اهل صورت

.بخش، اهورامزدا به لغت اوستا وجود مطلق و هستي: اهورا

منسوب به اهورا: اهورايي

ب

گ در بغداداي است بزر محله: الطاق باب

محل اخذ عوارض: باجگاه

بامداد، صبحگاه: بام

جا مقصود اهل بازار در اين. ها باشد دكانياي سرپوشيده كه از دو سوي، دارار كوچه: بازارگاه

آغاز، ابتدا: تيبدا

نوعي پارچه از پشم شتر: برگ

بادقت، خيره خيره= بربر: برو بر

گناه : بزه

رويي شرويي، خو تازه: بشاشت

آوري، بليغ شدن زباني، زبان چيره: الغتب

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

6

.آيد دانه به دست مي اي مخدر كه از شاه ماده: بنگ

شرمنده شدن، خجلت زده شدن: بورشدن

ترديد داشتن: به گمان بودن

بگذار، رها كن: بهل

نوا و درويش بي: روزي بي

دير: بيگاه

پ

پاشويه: پاژه

شفاعتگري، خواهشگري، ميانجي: مردي پاي

كنندگان حكومت بيداد ياران حكومت، توجيه دست: مردان ديو پاي

هاي مرتب در اصطالح موسيقي يعني آهنگ و نغمه: پرده

افت، ميراث پس افكنده، پس: افكند پس

ي پاي روي پاي، سينه: پاي پشت

اژ ك.بيني است مراد احولي و كج: ]در چشم[ پيچيدگي

ت

) اسب عربي استجا مقصود در اين(عربي، : تازي

از جهان بريدن، از مردم بريدن: تبتل

اضطراب ناشي از گرمي و حرارت: تپش

چكيدن، تراوش كردن آب و شراب و امثال آن: تراويدن

بالنگ، از مركبات :ترنج

پادزهر، ضدزهر: ترياق

گوشت و امثال آن ريزه كردن نان در دوغ و آب: تريت=تريد

تنبه كنايه سخن گف: تعريض

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

7

.عصاي سبكي كه به دست گيرند: تعليمي

جويي دل: تفقد

)مقصود قرآن كريم است(فروفرستادن، نازل كردن : تنزيل

آسايي، فرو رفتن در نازونعمت تن: تنعم

.كشند گل يا گچ مي كوبند و روي آن كاه هاي نازك و باريك كه به سقف اتاق مي تخته: توفال

)صفت اسب(سركشي، عصيان : توسني

داري بيداري، شب زنده شب: تهجد

با خشم: تيز تيز

ج

كننده، رباينده جذب: جاذبه

علم يا فن مناظره و استدالل :جدل

گروه، زمره: جرگه

.رود گيرد و پيشاپيش پياده مي نوكري كه عنان اسب را مي: جلودار

گرديدن، دور زدن: جوالن

شكار، روشنآ: جلي

چ

.كند ها باربري مي راند يا با آن ار، كسي كه حيوانات باركش را ميچهاروادار، چهارپاد :چاروادار

قورباغه:زچغ

مرغي است مانند جغد كه خود را از درخت آويزان سازد و فرياد كند؛ شباويز، مرغ حق: چوك

ديوار گلي: چينه

ح

خوان حدي خوان، سرود: حادي

.اشق و معشوق باشد و هر چيز كه مطلوب را بپوشاندپرده و در اصطالح عرفا، موانعي را گويند كه ميان ع: حجاب

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

8

مجازات شرعي: حد

سرود و آوازي كه ساربان عرب خوانند تا شتران تيزتر روند: حدي

.كنند جوند يا دود مي ، مييساز كنند و پس از آماده ها را خشك مي دانه كه آن دار گياه شاه هاي گل سرشاخه: حشيش

محكم: حصين

)مقابل اوج(نشيب، بستي، : حضيض

قبيله: حي

خ

.نمودند كردند و رسوم و آداب تصوف را اجرا مي محلي كه درويشان و مرشدان در آن سكونت مي: خانقاه

.پوشيدند تكه كه اهل تصوف مي ي ضخيم و چند در لغت به معني جامه: خرقه

حنا، گلگونهچه سروصورت يا پوست را بدان رنگ كنند؛ مانند وسمه، آن: خضاب

.بافند باف و خوص به معني ليف خرماست كه از آن سبد مي زنبيل: خواص

آشپز، طباخ: خواليگر

د

خانه سرا، مهمان مهمان: دار ضيف

نگهبان: داروغه

حفاظت كردن، پاييدن، حرمت كردن، نواختن: داشتن

مقابل جاذبه،اي كه نيروي ديگري را دفع كند كننده، قوه دفع: دافعه

اي كه مردگان را در آن نهند؛ گورستان زردشتيان هبسردا: خمهد

دراز كه مرد و زن از رو بپوشند؛ جبهي جامه: دراعه

آشوب كردن: در جوشيدن

بسته: درزه

درفش ملي ايران در عهد ساساني: ]اختر كاويان[درفش كاويان

ي دوزخ صورتي نادر از كلمه: وزخرد

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

9

ينوايي، گداي بي: دريوزگي

خشمگين: دژم

قدرت، ثروت، شوكت، دولت: دستگاه

اجازه، راهنما، وزير : دستور

مزد، فروش اول هر كاسب الف، پيش دست: دشت

دودو، دوتا دوتا: دوگان

كشي نوعي چرخ آب: دوالب

سرگشتگي، حيرت، تعجب، اضطراب، ترس: دهشت

بينا: ور ديده

اشند بلكه قند را در دهن گذارند و چاي را به شيريني آن خورند؛ قند پهلو چايي كه شكر يا قند در آن حل نكرده ب:ديشلمه

ر

مشورت كردن: رأي زدن

علم، بيدق: رايت

زدن سنگ: رجم

اي و زرد و سبز هايي به رنگ قهوه نوعي سنگ مرمر با رگه: رخام

تشريفات: رسومات

كردن، ترس، بيمعترسيدن، فز: رعب

.سروپاست ولي در شعر حافظ، انسان كامل يا ولي خداست بيدر اصل به معني مردمان : رند

معرب روستا: روستاق

تحمل رنج و تعب براي تهذيب نفس: رياضت

ديدن: رؤيت

ز

.كنج، گوشه، اتاقي در خانقاه و مانند آن كه به خلوت و رياضت سالكان و فقرا اختصاص دارد: زاويه

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

10

.ن استضربه پتك، دراي در اصل زنگ كاروا: دراي زخم

كالغ: زغن

جمع زلزله: زالزل

دين ملحد، دهري، بي: زنديق

لباس و پوشش خاص هر صنف: زي

س

درندگي: سبعيت

مال كردن و زيرپا گذاشتن پاي: سپردن

پاك كردن: ستردن

ستيزندگي، لجاجت: ستيهندگي

سيستاني، اهل سيستان: سجستاني

تمسخر، ريشخند: سخره

آغاز كردن: سركردن

خودپرستي و غرور: رانيسرگ

پست، فرومايه: سفله

)در اصطالح(پذيرفتم : سلمنا

اسب زرد رنگ: سمند

ي نمايش صحنه: سن

ديد، توان بينايي: سو

)در متن ناصر خسرو(آبادي، : سواد

تندي، تيزي؛ شدت اثر: سورت

خانه سكونت برپا كنند؛ سياهرنگ كه كوليان و صحرانشينان در دشت و صحرا براي هاي سياه خيمه: سياه چادر

ش

.شادباش، طال يا پولي كه بر سر عروس با داماد ريزند: شاباش

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

11

چاالك، چابك: شاطر

.بازان با آن عمليات محيرالعقول انجام دهند ي مخصوصي كه حقه بازي؛ حقه اصطالح حقه: شامورتي

چه در شب بدرخشد تاب؛ آن كرم شب: شبتاب

)ي گوشتي كه از درازا بريده باشند پاره: شرحه(پاره پاره: شرحه شرحه

زهر، سم، هر چيز تلخ: شرنگ

نواز ي دل ي شيرين، خنده خنده: شكر خنده

.پوشيدند شليته؛ نوعي دامن گشاد و پرچين و كوتاه كه در قديم زنان روي شلوار مي: شليطه

حساب پس دادن: شمار گرفتن

گستاخ: شوخ چشم

)ي اوست ار آن كه برج اسدخانهبه اعتب(آفتاب : شير سپهر

شير خشمگين: شير شرزه

ص

نشيني مصاحبت، هم: صحبت

ي گنجشك اي كوچك به اندازه پرنده: صعوه

درد، دلير كسي كه صف لشكر را مي: صفدر

تصور كردن: صورت بستن

ض

بستن چيزي بر زخم، مرهم نهادن: ضماد كردن

ضيعه، زمين و آب و درختجمع : ضياع

انمهم: ضيف

ط

راندن: طرد

كسي كه ناخوانده به مهماني رود؛ انگل، به صورت انگل: طفيل

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

12

ع

و ديگر مزارهاي امامان) ع(و حضرت امام حسين ) ع(كه مانند آرمگاه حضرت علي هاي متبر مشاهد و آرامگاه: عتبات

شد؛ به واحد شمارش توپ نيز گفته كار برده ميهاي قديم براي پرتاب كردن سنگ به تر از منجنيق كه در جنگ اي كوچك وسيله: عراده

.شود مي

ي شكايت جمع عريضه، نامه: عرايض

1نوعي ماليات، معادل : عشر

10

توجه: عنايت

جمع عايده، درآمدها، فوايد، منافع: عوايد

ابزار سنجش، سنگ محك :عيار

مظهر دوري و . كند كند و پيش از آن غروب مي ر راست كهكشان كه پس از ثريا طلوع ميرنگ و روشن در كنا اي است سرخ ستاره: عيوق

.روشنايي و بلندي است

غ

با رنگ سياه... بو از قبيل مشك، عنبر، كافور از عطريات و مركب از مواد خوش :غاليه

تاوان، جبران خسارت مالي و غير آن: غرامت

جمع غريبه، نادر، نو: غرايب

بانگ و فرياد، هياهو :غريو

دادوفرياد، خروش: غو

.پرستي؛ حميت محب است بر طلب قطع تعلق نظر محبوب از غير يا تعلق غير از محبوب حميت، ناموس: غيرت

ف

چاك زدن، شكاف نوك قلم :فاق

ي آب مانده فاضالب، آب زايد، باقي :فاضل

).گرفته است مشهورترين نوع فال زدن با ديوان حافظ صورت مي(ينانه ب بيني خوش شگون به زبان يا دل نيك آوردن، پيش :فال

بخشند چون چه توقع نباشد؛ گشايشي كه در حال و باطن سالك ايجاد شود؛ مال و نعمتي كه درويش يا پير مي حاصل شدن چيزي از آن :فتوح

.نذر و مانند آن

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

13

)در متن به معني اختالف در آرا و عقايد(آشوب، غوغا :فتنه

مردان جوان: فتيان

يابد و از پرتو همين فروغ است كه شخص به پادشاهي ان برتري مين فروغي ايزدي است كه به دل هر كه بتابد، از همگ]خره: فره: [فر

.شود رسد و در كماالت نفساني و روحاني كامل مي مي

يي نگريستن به ظاهر آن، ادراك، زيرك دريافتن باطن چيزي به وسيله: استفر

استراحت و آرامش: فراغت

، قاب عينك(Frame)فريم : فرام

زده، منجمد يخ: فسرده

بندي درست عبارات و جمالت آهنگ و رايج و تركيب درستي و شيوايي؛ سخن روان كه با استفاده از لغات و تركيبات خوش: فصاحت

.گيرد مطابق قواعد زبان صورت مي

علم فروع عملي احكام شرع: فقه

مد پيدهس: فلق

گر پرحيله، حيله: كر و حيله، پرفندم: بند=فند

ق

.رويد طور خودرو مي اين گياه به. ي مركبان گل قاصد، گياهي است علفي و پايا از تيره: قاصدك

شكل بناي گنبدي: قبه

.باشد ته شده ميجا كه به معناي مقتول و كش برخي موارد در زبان عربي فعيل به معناي مفعول است؛ از جمله اين: قتيل

قمه؛ نوعي از شمشير: قداره

.كند كسي كه از قداره استفاده مي: بند قداره

باز آمدن، وارد شدن: قدوم

ماجرا، ماوقع: قصه

نقص و كاستي، عيب :قصور

كلك زدن، شيطنت كردن: قال كردن

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

14

.قالسنگ، فالخن؛ آلتي كه با آن سنگ اندازند: قلماسنگ

ي كبوتران، ياكريم استهاي از ر پرنده: قمري

.شد اي مانند كه در آتش روشن كردن با چخماق استفاده مي پنبه چوب: قو

غلبه: قهر

)هفت صندوقي. ك.ر. (گردي است هاي دوره جا مقصود بازيگر نمايش در اين: قوال

ك

كار از كار گذشتن :ار از دست شدنك

.آيد بابونه و چند نوع درخت به دست ميي معطر جامدي كه از گياهي چون ريحان و ماده :افورك

.آيد هاي گون به دست مي صمغي است كه از برخي گونه :راتيك

العاده است كه به سبب عنايت خداوندي از صوفي كامل و واصل صادر ها و در اصطالح صوفيه امور خارق در اصل بزرگواري :رامتك

.شود؛ چون اخبار غيبي و اشراف بر ضماير مي

حد، انتها :رانك

رئيس پاسبانان و قراوالن) تركي به معني رييس استباشي پسوند(: باشي شيك چيك

.كنند نوعي آش درست ميني چتريان كه با آ گياهي است از تيره: )كماي(كما

.شده كه معرب آن خندق است گودال، محل كنده :كنده

.اند و عادات و رسوم و زبان خاص خود را دارند اقطار عالم پراكندهگرد كه در اي از مردم بيابان طايفه) كاولي، كابلي(: كولي

كايز، قنات، مجراي آب زيرزميني: كهريز

.كسي كه سنش بين سي تا پنجاه سال باشد: كهل

گ

.كار رود اي فلزي حكـاكي شود و در چاپ بهه تصويري كه بر روي صفحه: گراور

.يدرو نام درختي است كه در مناطق گرم مي: گز

گنجي منسوب به فريدون نام نوايي در موسيقي و هم: نج فريدونگ

.آيد گياهي است كه از صمغ آن كتيرا به دست مي: ونگ

ل

چين لباس دراز بي :باس راستهل

لگام، دهانه، افسار :جامل

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

15

.كه پا و دستش معيوب باشد؛ مجازا ضعيف و ناتوان آن :نگ و لوكل

شي آت ي آتش، زبانه شعله: لهب

م

حاضري: چه حاضر بود؛ خوردني اندك؛ حاضر آن: احضرم

صوفيان: تصوفهم

نشيني اختيار كردن اعتكاف و گوشه: جاور بودنم

.شده، كسي است كه خداي تعالي او را براي خود برگزيده و پاك گردانيده باشد جذب: مجذوب

راني و وعظ در مسجد و خانقاه سخن: جلس گفتنم

.ر وي نظارت بر اجراي احكام دين بودمأموري كه كا: حتسبم

.ي خويش به امضاي بزرگان حكومت رسانده بود استشهادنامه؛ متني كه ضحاك براي تبرئه: حضرم

.ي صوفيان از اين نوع بوده است خرقه و پشيمنه. تكه دوخته شده باشد اي كه از چند جامه: رقعم

كي و پارسايي توصيف كندكه شاهدان عادل را به پا كننده؛ آن پاك: زكيم.

ها ها، كوشش ، سعي)جمع مسعي(: ساعيم

در زنجيرشده: سلسلم

سوراخ داراي شبكه، سوراخ: مشبكم

جاي نوشيدن آب: شرعهم

نشين نشين، گوشه عزلت: عتكفم

جمع مصباح چراغ: صابيحم

رممخورده سال: ع

شده بسته: غلولم

ها ، جنگ جاي)الجمع مقتل جمع(: قاتالتم

اقامت: قامم

اقراركننده، تأييدكننده: رمق

خواننده؛ كسي كه قرآن را با لحن و صوت بخواند: قريم.

خورده مغلوب، شكست: قهورم

جمع ملهي آالت لهو: الهيم

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

16

كشور، مملكت پادشاهي، سلطنت: لكتم

و قلندران با خود دارنددار كه درويشان ؛ عصايي مخصوص از چوب ستبر و گره»منتشا« مأخوذ از نام شهر :نتشام.

طبيعت، خو، خصلت: نشم

همراهي: وافقتم

سخن كوتاه و رسا: وجزم

كج: وربم

وزن ساز، شعرپرداز: وزنم

دور افتاده: هجورم

بيهوده، پوچ: هملم

ترين، بزرگ بزرگ: هينم

ن

ها، نارنج اي آنه مطلق مركبات و ميوه: نارنگ

نبرد، جنگ، مبارزه: ناورد

. تير كوچك كه آن را در غالف آهنين گذارند و از كمان سر دهد تا دورتر رودنوعي: ناوك

لوله: نايژه

نامبارك، بداختر: نحس

زنبور عسل: نحل

آرايند و مردم آن را در ايام محرم به عنوان نماد تابوت امام ها مي ها و آينه مانندي است كه آن را با انواع شال اصطالحا تابوت: نخل

بندي به معني آرايش و كه نخل و نخل چنان. آرايند به نخل موسوم گشته است آورند و چون آن را مي به حركت درمي) ع(حسين

.آرايشگري است

تكبر، خودپرستي: نخوت

جمع نذر: نذور

تفرجگاه: نزهتگه

حالت سرخوشي و مستي: ئتنش

الهي، بصيرت باطن، فراست ، مدد و عنايت)اصطالحي عرفاني(: ظرن

.شود استعمال مي)) ص(تر در مورد رسول خدا بيش(صفت، خصلت : نعت

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir

17

مفرد نفحات، بوي خوش: فحهن

فرياد و زاري به آواز بلند: فيرن

تعظيم و نيايش كردن: از بردننم

.هايي شيپورمانند نيلوفر، گياهي است پيچنده با گل: يلفرن

و

كننده، سازنده وضع: ضعوا

.عالي بر دل تغيير دهد و حاالتي مانند حزن يا شادي همراه آوردواردي است كه از حق ت: جدو

صورت قديم برنايان: ورنايان

.گرداند واردي است كه از خداوند بر دل سالك كه او را از گذشته و آينده، غافل مي:وقت

هـ

دري، آبروريزي پرده: تاكيه

آواز مهيب: راه

صفت نسبي منسوب به هرات؛ اهل هرات: ريوهه

)هزاردستان(ي بلبل اي از خانواده بلبل يا پرنده: هزار

هاي روي حوضي، اسباب سرگرمي و اند كه با اجراي نمايش گردي بوده اي نمايشي دورهه گروه:]ي هفت صندوقي دسته[هفت صندوقي

هايي ترين گروه آن ترين و كامل پرجاذبه. اند نهاده هايي مي ها وسايل و ابزار خود را در صندوق اين گروه. كردند ي مردم را فراهم مي خنده

.اند گفته مي» قوالك«يا » قوال«به هر يك از بازيگران گروه نيز . اند بودند كه هفت صندوق داشته

. در اصطالح صوفيه توجه طالب است با تمام قواي روحاني خود به جانب حق براي حصول كمال براي خود يا ديگري:همت

رسناك ترس، ت:هول

اسب و شتر بزرگ:هيون

ي

ناگهان: كايكي

www.konkoorsara.irwww.konkoorsara.ir