Upload
phamtram
View
225
Download
6
Embed Size (px)
Citation preview
Ligjërata 1
1- 1
Prezantim i kostove dhe
sjellja e tyre
Identifikon
Regjistron
KomunikonRelevante
Të besueshme
Të krahasueshme
DEFINIMI I KONTABILITETIT
Kontabilitetiështë
sistem i cili
informatat
që janë
PËR TË NDIHMUAR
SHFRYTËZUESIT PËR MARRJEN E
VENDIMEVE MË TË MIRA
Sistemi i informacionit kontabël brenda një ndërmarrje ka dy
nënsisteme kryesore:
1. Një sistem informacioni kontabël dhe
2. Një sistem kontabël të menaxhimit të kostos që lidhet ngushtë
me kontabilitetin e menaxhmentit
2 - 3
KONTABILITETI
FINANCIAR DHE I MENAXHMENTIT
KONTABILITETI FINANCIARKONTABILITETI I MENAXHMENTIT
Aksionarët
Kreditorët
Qeveria
Publiku i përgjithshëm
Menaxhmenti
Menaxhmenti
Shfrytëzuesit e informatave të kontabilitetit
KONTABILITETI
FINANCIAR DHE I MENAXHMENTIT
Raportet
financiare
Shfrytëzuesit
Objektive
Të përgatitura
sipas GAAP
Të përgatitura
periodikisht
Entitete biznesore
Të jashtëm dhe
menaxhmenti
Karakteristikat
KONTABILITETI
FINANCIAR
Raportet e
menaxhmentit
Shfrytëzuesit
Objektive dhe subjektive
Të përgatitura në pajtim me
nevojat e menaxhmentit
Të përgatitura periodikisht apo
sipas nevojës
Për entitetin biznesor apo një
segment të tij
Menaxhmenti
Karakteristikat
KONTABILITETI I
MENAXHMENTIT
Kontabiliteti i menaxhmentit ka të bëjë në mënyrë specifike me
mënyrën se si informacioni i kostos dhe informacionet e tjera
financiare dhe jo financiare duhen përdorur për:
Planifikimin (si formulim i detajuar i veprimeve të ardhshme
për të arritur në një përfundim të caktuar),
Kontrollin (si proces i monitorimit të mënyrës se si zbatohet
një plan dhe ndërmarrjes së veprimeve për t’i korrigjuar),
Përmirësimin e vazhdueshëm (si ndjekje e palodhshme e
përmirësimit në shpërndarjen e vlerave tek konsumatorët)
Vendimmarrjen (si proces i përzgjedhjes midis alternativave
të ndryshme konkurruese)
2 - 7
KONTABILITETI I MENAXHMENTIT
KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE
Nocioni kosto është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim saherë që diskutojmë për blerje të diçkaje
Roli i kontabilitetit të menaxhmentit është të gjejë dhe tëklasifikojë kostot në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllimetë ndryshme
Kuptimi i nocionit kosto, koncepti dhe klasifikimi i kostove janëfaktor bazë për çdo studim të kontabilitetit të menaxhemntit
KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE
1. Si faktor gjatë përcaktimit të ardhurave nëndërmarrje
2. Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit tëndërmarrjes
3. Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet eplanifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes
Kostot si faktor me rëndësi gjatë marrjes së vendimeveafariste në ndërmarrje, i shfrytëzojmë kryesisht për triqëllime:
KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE
Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikim dhe kuantifikim i kostove dhe atë:
Në bazë të dispozitave ligjore duke iu përmbajtur SNK
Në bazë të nevojave interne të ndërmarrjes
Në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj të jashtme e që mundtë kenë rëndësi praktike dhe teorike
DEFINIMI I KOSTOVE
Kostot paraqesin shprehjen monetare të sasisë së punës së gjallë, mjeteve tëpunës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të miravemateriale
Definicioni më i përgjithësuar i kostove nënkupton kostot si shprehje vlerore eharxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim tëprodhimit dhe shitjes së efekteve të ndërmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësajbaze.
Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre:
Cilat janë ato?
Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore tëtyre:
Si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimittë të mirave ekonomike (faktorëve prodhues)
Harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje meefektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimine atyre efekteve (produkteve) dhe se kosto mund tëkonsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi iefekteve (produkteve)
Sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë tëshprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimevepërkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistojë komponentaçmimore e kostove
DEFINIMI I KOSTOVE
THËNË SHKURT:
Kostot mund të definohen si sakrificë apo dhënie e burimeve për qëllime të posaçme
Kostot shpesh maten me njësi monetare që duhet të paguhen për mallra apo shërbime
DEFINIMI I KOSTOVE
Kosto apo shpenzim
Dr. Diana Lamani jep një definicion interesant të kostove të cilat idallon nga shpenzimet.
Me kosto nënkupton vlerën e mjeteve të përdorura ose për t’upërdorur për sigurimin e mjeteve tjera,
Shpenzimi përfaqëson vlerën e mjeteve të përdorura për tësiguruar të ardhura.
Faktikisht, shumica e kostove shndërrohen në shpenzime. Disaprej tyre shndërrohen në shpenzime në të njëjtën kohë kur atokryhen.
Kur ndodhë një gjë e tillë, shpesh termat kosto dhe shpenzimepërdoren në mënyrë të ndërsjelltë.
Kosto apo shpenzim
Përafërsisht definicion të njëjtë jep dhe dr. Ronald Hilton me ç’rast
kostot i definon si sakrificë e kryer, zakonisht e matur me resurset e
dhëna për këtë sakrificë, për të arritur qëllime të veçanta.
Siç do të shohim edhe më vonë, të gjitha kostot që nuk janë kosto
të produktit, quhen kosto të periudhës. Këto kosto identifikohen
me periudhën kohore në të cilën janë shkaktuar më saktë se me
njësitë e blera apo të prodhuara. Kostot e periudhës njihen si
shpenzime të periudhës në të cilën janë krijuar.
Në librin “Menaxhimi kostos” , kostoja është paraja cash ose
vlera ekuivalente e kësaj paraje e sakrifikuar për mallra apo
shërbime që pritet të sjellin përfitime për ndërmarrjen, në të
tashmen apo në të ardhmen. Themi ekuivalentë cash sepse
asetet jo monetare mund të shkëmbehen me mallra ose
shërbime të dëshiruara. P.sh. mund të jetë e mundur që të
shkëmbehen pajisjet me materialet e përdorura për prodhim.
2 - 16
Kosto apo shpenzim
Kosto apo shpenzim
Për kostot nuk mund të flasim në këto raste:
Kur nuk kemi të bëjmë me ndonjë element të procesit tëprodhimit,
Kur njëri ndër elementet e procesit të prodhimit nukshpenzohet edhe pse merr pjesë në procesin eprodhimit,
Kur për ndonjërin prej elementeve të procesit tëprodhimit nuk kemi shprehje të vlerës apo për sigurimine tij nuk na nevojiten kurrfarë mjete monetare,
Kur harxhimet e shprehura në vlerë monetare nuk janëtë lidhura me krijimin e një të mire materiale.
Kostot dhe terminologjia mbi kostot
1- 18
Akumulimi i kostove
Objekti i kostove
Objekti i kostove
Objekti i kostove
Transferimi i kostove
Tracing
Shpërndarja
STRUKTURA DHE
KLASIFIKIMI I KOSTOVE
Kostot dhe terminologjia mbi kostot
Çfarë është objekti i kostove?
Një objekt i kostove është çdo njësi, si produkte,
klientë, departamente, projekte, veprimtari e
kështu me radhë, për të cilat maten dhe
përcaktohen kostot. P.sh. Nëse dëshirojmë për të
përcaktuar sa është kostoja e prodhimit të një
biçiklete, atëherë objekt i kostove është biçikleta,
nëse dëshirojmë të përcaktojmë koston e
funksionimit të departamentit të mirëmbajtjes
brenda një ndërmarrje, atëherë objekt i kostove
është departamenti i mirëmbajtjes etj.2 - 20
Marrëdhëniet mes kostove dhe objekteve të kostos mund të
shfrytëzohet për të ndihmuar në rritjen e saktësisë së
ngarkimit të kostos. Kostot lidhen me objektin e kostove në
mënyrë të:
- Drejtpërdrejtë
- Tërthortë
2 - 21
Zgjedhja e objektit të kostove
Zgjedhja e objektit të kostove
Nëse numri i taksive në pronësi të një kompanie
transporti është objekt i kostove, regjistrimi vjetor i
taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto variabile.
Nëse kilometrat e kaluara gjatë vitit në një taksi
të caktuar janë objekt i kostove, regjistrimi vjetor i
taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto fikse.
Zgjedhja e objektit të kostove
Marrëdhënia në mes të kostove dhe objekteve të kostos mund
të shfrytëzohet për të ndihmuar në rritjen e saktësisë së
ngarkimit të kostos. Kostot lidhen me objektin e kostos, në
mënyrë të:
Drejtpërdrejtë
Të tërthortë.
2 - 23
Kosto të
drejtpërdrejta
Kosto të
tërthorta
Kostot të cilat kanë të bëjnë dhe
lidhen direkt me objektin e
identifikuar të kostove (MD, PD)
Kostot të cilat kanë të bëjnë por
nuk lidhen direkt me objektin e
identifikuar të kostove (KIP)
Kosto të
drejtpërdrejta
Kosto të
tërthorta
Objekti i
kostos
Çdo gjë për çka kërkohen një matje e ndarë
e kostove (produkti, konsumatori,
departamenti, etj.)
Metodat e vëzhgimit të kostove
Vëzhgimi i kostove të drejtpërdrejta mund të jetë:
I drejtpërdrejtë (si proces i identifikimit dhe i ngarkimit të
kostove të një objekti të kostos që është në mënyrë specifike
ose fizike i lidhur me objektin e kostos),
Përmes faktorëve nxitës (p.sh. Orët e makinës dhe energjia e
harxhuar për ato orë pune të makinës).
2 - 26
Lidhshmëria e kostove jo të drejtpërdrejta me objektet e kostos
nuk mund të vëzhgohet. Kjo nënkupton që nuk ka një
marrëdhënie të zakonshme mes kostos dhe objektit të kostos apo
vëzhgimi nuk është ekonomikisht i mundshëm.
Ngarkimi i kostove jo të drejtpërdrejta në objektet e kostos
quhet ALOKIM.
Duke qenë se nuk ka asnjë lidhje të marrëdhënieve të
zakonshme, alokimi i kostove jo të drejtpërdrejta bazohet në
përshtatjen ose në disa lidhje të supozuara (p.sh. Kosto e
ngrohjes dhe ndriçimit në një fabrikë që prodhon pesë
produkte).2 - 27
Metodat e vëzhgimit të kostove
Kosto të
drejtpërdrejta
Kosto të
tërthorta
Materiali
direkt
Puna
direkte
Kosto e
përgjithshme
KOSTOT E DREJTPËRDREJTA (DIREKTE)
KOSTOT E DREJTPËRDREJTA (DIREKTE)
Çfarë janë kostot e drejtpërdrejta?
Janë kosto për të cilat mund të vëzhgohet lidhshmëria
lehtësisht dhe në mënyrë të saktë për një objekt të kostos,
përkatësisht janë kosto të cilat ngarkojnë produktin në
mënyrë ekonomike.
Shembull:
Nëse fabrika është objekt i kostos, kostot e sistemit të
ngrohjes dhe të ftohjes janë kosto të drejtpërdrejta
KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA)
Çfarë janë kostot e tërthorta?
Janë kosto për të cilat nuk mund të vëzhgohet lidhshmëria
lehtësisht dhe në mënyrë të saktë për një objekt të kostos,
përkatësisht janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me
qëllim të mbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimit
Shembull:
Nëse objekt i kostos janë produktet e prodhuara, kostot e
sistemit të ngrohjes dhe të ftohjes janë kosto të tërthorta
KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA)
Lidhshmëria e kostove të tërthorta me objektin e kostos
nuk mund të vëzhgohet. Kjo nënkupton që nuk ka një
marrëdhënie të zakonshme me kostos dhe objektit të
kostos, apo që vëzhgimi nuk është ekonomikisht i
mundshëm.
Ngarkimi i kostove të tërthorta me objektin e kostos quhet
alokim. P.sh. Alokimi i kostove të ndriçimit për pesë
produkte që prodhon kompania përmes ngarkimit në
përpjesëtim me orët e punës së drejtpërdrejtë të përdorura
për një produkt.
2 - 31
KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E
PËRGJITHSHME
Janë kostot e prodhimtarisë që nuk mund të lidhen direkt me njësinë e produktit
Shembull:
Puna indirekte apo materiali indirekt
Pagat e paguara të punësuarve që nuk janë drejtpërsëdrejti të përfshirë në punët prodhuese
Shembull:
Punëtorët e mirëmbajtjes, rojet, sigurimi,
portierët, etj.
Materialet e shfrytëzuara për të përkrahur procesin prodhues
Shembull:
Materiali për lyerje dhe pastrim i përdorur në repartin e montimit
të automobilit
Kosto indirekte të prodhimtarisë
2 - 33
Kosto indirekte të prodhimtarisë
Puna indirekte Paga e menaxherit Kostot dytësore të pagave
Pirunori (bartja e brendshme e materialit)
Rojet Puna e përsëritur
Primi mbi normë Koha e papunë
Kosto indirekte të prodhimtarisë
2 - 34
Primi mbi normë zakonisht
konsiderohet pjesë e kostove indirekte
Supozojmë se punëtori paguhet €18/ora
Ndërsa puna mbi normë është 50 %
e këtij çmimi.
Kosto indirekte të prodhimtarisë
1 - 35
Sa do të jetë primi mbi normë?
€18 × 50% = €9 për punën jashtë orarit
Nëse punëtori ka punuar 44 orë brenda
javës, sa do të jetë fitimi i tij bruto?
Puna direkte 44 orë × €18 = €792
Primi mbi normë 4 orë × € 9 = 36
Fitimi total bruto €828
Shembull i kostove direkte dhe indirekte
1 - 36
Kostot direkte:
Departamenti i mirëmbajtjes €40,000
Departamenti i personelit €20,600
Departamenti i montimit €75,000
Departamenti i përfundimit €55,000
Supozojmë se kostot e departamentit të mirëmbajtjes
janë shpërndarë baras në departamentet prodhuese.
Sa janë shpërndarë në secilin departament?
1 - 37
shpërndarë€20,000
Mirëmbajtja
€40,000
Kostot direkte të montimit€75,000
Kostot direkte të përfundimit
€55,000
€20,000
Shembull i kostove direkte dhe indirekte
Kosto primare (parësore) është shuma e kostos së
materialeve të drejtpërdrejta dhe të kostos së punës së
drejtpërdrejtë.
Për një firmë prodhimi, kostoja e shndërrimit mund të
interpretohet si kostoja e transformimit të lëndës së parë në
produkte të gatshme.
2 - 38
Kosto primare dhe e shndërruar
Kosto primare
2 - 39
Materiali
direkt
Puna
direkteKosto
primare+ =
Kostot primare
2 - 40
Çfarë janë kostot primare të kompanisë?
Materiali direkt i shfrytëzuar €200,000
+ Puna direkte 105,500
= €305,000
Klasifikimi i kostove të prodhimtarisë
1 - 41
Kosto e materialit direkt
Kosto e punës direkte
Kostot indirekte të prodhimtarisë
Kosto të shndërruara (konvertuara)
2 - 42
Puna
direkte
Kosto indirekte
të prodhimtarisë+ =Kosto të
konvertuara
Puna indirekte
Materiali indirekt Të tjera
Kostot e konvertuara
2 - 43
Çfarë janë kostot e konvertuara të kompanisë?
Puna direkte €105,500
+ Kostot indirekte të prodhimtarisë 194,500
= €300,000
Klasifikimi i kostove për raportim të
jashtëm
Kostot e prodhimit (materiali direkt,
puna direkte, kostot indirekte
prodhuese)
Kostot jo prodhuese ose
operacionale (shpenzimet e
marketingut, kostot e marrjes së
porosisë, kostot e plotësimit të
porosisë, shpenzimet e
administratës etj). 1 - 44
Kostot prodhuese
Kostot jo prodhuese
1 - 45
Kostot e inventarizuara (asetet)…
shndërrohen në KMSH…
pasi që të ndodhë shitja.
Klasifikimi i kostove për raportim të
jashtëm
Ndërmarrja prodhuese
2 - 46
Inventari i materialit
Inventari i produkteve të gatshme
Të ardhurat
KMSH
Pasqyra e të ardhurave
Kostot periodike
Kostot e inventarizuara
Bilanci i gjendjes
Baras me të ardhurat operative
Kur shitja të ndodhë
Zbritet
Baras me bruto marzhënnga e cila zbriten
Inventari i gjysmë
produkteve
Ndërmarrja tregtare
2 - 47
Blerjet e mallitInventari i
mallit
Të ardhurat
KMSH
Pasqyra e të ardhurave
Kostot e periudhës
Kostot e inventarizuara
Bilanci i gjendjes
Baras me të ardhurat operative
Kur shitja të ndodhë
Zbritet
Baras me bruto marzhënnga e cila zbriten
Kostot e periudhës
2 - 48
Kostot e periudhës janë të gjitha kostot në
pasqyrën e të ardhurave të tjera nga KMSH
Kostot e periudhës regjistrohen si shpenzime të
periudhës kontabël në të cilën janë shkaktuar
Shembull i rrjedhjes së kostove
2 - 49
Ndërmarrja ka pasur €50,000 inventar të
materialit direkt në fillim të periudhës
Blerjet gjatë periudhës janë €180,000
ndërsa inventari përfundimtar ishte €30,000.
Sa nga materiali direkt është shfrytëzuar?
€50,000 + €180,000 – €30,000 = €200,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
2 - 50
Kosto e shkaktuar e materialit direkt është €105,500.
Kostot indirekte të prodhimtarisë janë €194,500.
Çfarë janë kostot totale të shkaktuara të prodhimtarisë?
Materiali direkt i shfrytëzuar €200,000
Puna direkte 105,500
Kostot indirekte të prodhimtarisë 194,500
Kostot totale të prodhimtarisë €500,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
2 - 51
Supozojmë se gjysmë produktet në fillim
të periudhës janë €30,000,ndërsa €35,000
në fund të periudhës.
Çfarë janë kostot e produkteve të prodhuara?
Gjysmë produktet në fillim € 30,000
Kostot totale të prodhimtarisë 500,000
Gjysmë produktet në fund 35,000
Kostot e produkteve të prodhuara €495,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
2 - 52
Supozojmë se inventari i produkteve në fillim
të periudhës është €10,000, dhe €15,000
në fund të periudhës
Çfarë është KMSH?
Produktet në fillim të periudhës € 10,000
Kosto e produkteve të prodhuara 495,000
Produktet në fund të periudhës 15,000
KMSH €490,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
2 - 53
Gjysmë produktet
Saldo fillest. 30,000 495,000
MD i shfrytëzuar 200,000
PD 105,500
Kosto ind.prodhimt. 194,500
Saldo përfund. 35,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
2 - 54
Gjysmë produktet
495,000
Produktet e gatshme
10,000 490,000
495,000
15,000
KMSH
490,000
Funksioni i kostove
Çfarë është funksioni i kostove?
Është një shprehje matematikore
që përshkruan se si ndryshojnë
kostot me ndryshimin e nivelit
të një aktiviteti
Variabile
Fikse
Mikse
Llojet e kostove
©2003 Prentice Hall Business Publishing, Cost Accounting 11/e, Horngren/Datar/Foster
Bazat e sjelljes së kostove
Sjellja e kostove është termi i përgjithshëm që përdoret për
të përshkruar nëse kostoja ndryshon kur ndryshon niveli i
outputit.
Kostoja që nuk ndryshon me ndryshimin e outputit të
veprimtarisë quhet kosto fikse,
Kostoja variabile rritet me rritjen e outputit të
veprimtarisë dhe ulet në total me uljen e outputit të
veprimtarisë.
2 - 57
Kosova Airlines ofron tri alternativa të
strukturës së kostove për të akomoduar
ekuipazhin e saj për një natë:
1. €60 për natë për shfrytëzim të dhomës
y = €60x
Pjerrësia e funksionit të kostove është €60.
Funksioni i kostove
$0
$5,000
$10,000
$15,000
$20,000
0 100 200 300
y =
Kost
ot
x = Numri i dhomave
Funksioni i kostove
2. €8.000 për muaj
y = €8.000
€8.000 quhet ndërprerje konstante
Pjerrësia e funksionit të kostove është zero
Funksioni i kostove
$0
$5,000
$10,000
$15,000
$20,000
0 100 200 300
y =
Kost
ot
x = Numri i dhomave
Funksioni i kostove
Shembull i kostove variabile
Merreni në konsiderim restorantin XY.
Supozoni se mëngjesi në këtë restorant kushton €3 për
person.
Nëse në restorant ka 200 persona, ai do të shpenzoj 600 €
për shërbime mëngjesi.
0 1 2 3 4 5
€24 –
€18 –
€12 –
€6 –
––––
Vëllimi
To
tali
i k
ost
ov
e v
aria
bie
Shembull i kostove variabile
Shembull i kostove fikse
0 1 2 3 4 5
€400 –
€300 –
€200 –
€100 –
––––Vëllimi
To
tali
i k
ost
ov
e fi
kse
Shembull i kostove të përziera
Kostot e përziera janë pjesërisht kosto variabile dhe pjesërisht
kosto fikse
Supozojmë se departamenti i kompanisë ka kosto fikse prej
€50 për muaj (€600 për vit).
Po ashtu ai ka edhe kosto variabile €3 për orë.
0 125 250 375 500 625
€2,850 –
€2,100 –
€1,350 –
€600 –
––––Vëllimi (orë)
Kost
ot
tota
le
KV
KF
Shembull i kostove të përziera
3. €3.000 për muaj plus €24 për dhomë
Ky është një shembull i kostove mikse
y = €3.000 + €24x
y = a + bx
Funksioni i kostove
$0
$5,000
$10,000
$15,000
$20,000
0 100 200 300
y =
Kost
ot
x = Numri i dhomave
Funksioni i kostove
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
1 - 69
Kompania blen dorëza për €52
për secilën biçikletë.
Çfarë është kosto totale e dorëzave
nëse janë montuar 1.000 biçikleta?
1- 70
1.000 njësi × €52 = €52.000
Çfarë është kosto totale e dorëzave
kur montohen 3.500 biçikleta?
3.500 njësi × €52 = €182.000
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
1 - 71
Kompania shkakton €94.500
kosto lizingu brenda një viti.
Ky është një shembull i kostove fikse duke
respektuar numrin e biçikletave të montuara
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
1 - 72
Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një
njësi nëse prodhohen 1.000 biçikleta?
€94.500 ÷ 1.000 = €94,50
Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një
njësi nëse montohen 3.500 biçikleta?
€94.500 ÷ 3.500 = €27
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
Shembull i nivelit të rëndësishëm
2 - 73
Supozojmë se kostot fikse (të lizingut) janë €94,500
për një vit dhe kanë mbetur të njëjta brenda një niveli
të njëjtë të vëllimit (1.000 deri 5.000 biçikleta).
1.000 deri 5.000 biçikleta është niveli i rëndësishëm
Shembull i nivelit të rëndësishëm
2 - 74
€94,500
Raportet në mes llojeve të kostove
2 - 75
Direkte
Indirekte
Variabile Fikse
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
1 - 76
Çfarë është kosto për njësi (lizingu dhe dorëzat)
kur kompania monton 1.000 biçikleta?
Kosto totale fikse €94,500
+ Kostot totale variabile €52,000 = €146,500
€146,500 ÷ 1,000 = €146.50
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
1 - 77
0
50000
100000
150000
200000
0 500 1000 1500
Kost
ot
tota
le
Vëllimi
€94,500
€146,500
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
1 - 78
Supozojmë se menaxhmenti i kompanisë ka
koston për njësi prej €146,50 (lizingu dhe timoni).
Menaxhmenti ka buxhetuar kosto të
ndryshme për nivele të ndryshme të prodhimit
Çfarë janë kostot e buxhetuara për
prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?
600 × €146,50 = €87.900
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
1 - 79
Çfarë janë kostot e buxhetuara për
prodhimin mesatar prej 3.500 biçikletave?
3.500 × €146,50 = €512.750
Çfarë duhet të jenë kostot e buxhetuara
për prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
1 - 80
Kosto totale fikse € 94,500
Kostot totale variabile (€52 × 600) 31,200
Totali €125,700
€125,700 ÷ 600 = €209.50
Duke shfrytëzuar koston prej €146,50 për
njësi do të mund të llogaritnim kostot
totale aktuale për 1.000 biçikleta
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
1 - 81
Çfarë do të jenë kostot e buxhetuara
për 3.500 biçikleta?
Kosto totale fikse € 94,500
Kostot totale variabile (52 × 3,500) 182,000
Total €276,500
€276,500 ÷ 3,500 = €79.00
Prodhimtaria
1 - 82
Kompanitë prodhuese
Blejnë material dhe komponentë tjerë dhe i
shndërrojnë ato në produkte të gatshme
Kompanitë prodhuese po ashtu duhet të zhvillojnë,
dizajnojnë, tregtojnë dhe shpërndajnë produktet e tyre
Tregtia
1 - 83
Ndërmarrjet tregtare
blejnë dhe shesin produktet pa ndonjë
ndërrim të formës së tyre bazike
Shërbimet
1 - 84
Ndërmarrjet shërbyese
ofrojnë shërbime apo produkte të
paprekshme konsumatorëve të tyre
Puna është kategoria më e rëndësishme
Llojet e inventarit
1 - 85
Kompanitë e sektorit prodhues
kanë një apo më shumë të tri
kategorive vijuese të inventarit:
1. Inventari i materialit direkt
2. Inventari i gjysmëprodukteve
3. Inventari i produkteve të gatshme
Llojet e inventarit
1 - 86
Kompanitë e sektorit të tregtisë kanë
një lloj të inventarit – produktet në
formën e tyre origjinale.
Kompanitë e sektorit të shërbimeve nuk
kanë inventar të produkteve të prekshme
Në teori, kostot paraqiten në dy skajshmëri:
- Kosto fikse absolute me koeficient të reagibilitetit baras me zero
- Kosto variabile proporcionale me koeficient të reagibilitetit baras
me një,
- Në praktikë, në mes këtyre dy skajshmërive, paraqiten një tërësi
kostosh që nuk janë as tërësisht fikse absolute, por as tërësisht
variabile proporcionale.
7/20/2010Skender Ahmeti87
Kostot e përziera - metodat
Kostot e tilla zakonisht quhen kosto të tërësishme gjysmë
fikse të përbëra nga komponenti fiks dhe variabil, për
ndarjen e të cilave përdoren një varg metodash.
Cilat janë arsyet kryesore për ekzistimin e këtyre kostove?
7/20/2010Skender Ahmeti88
Kostot e përziera - metodat
1. Ekzistimi i detyrueshëm i minimumit të organizimit,
përkatësisht minimumit të pajisjeve që mirëmbajnë
gatishmërinë e ndërmarrjes për prodhimtari. Deri te ai
minimum kostot janë fikse, mbi atë minimum ato marrin
karakter të kostove variabile
7/20/2010Skender Ahmeti89
Kostot e përziera - metodat
2. Nga praktika e ndërmarrjeve, dimë se disa kosto kanë
karakteristika fikse po ashtu edhe variabile. Kështu, kostot e
ngrohjes në procesin e prodhimit lidhen me vëllimin e
prodhimit, ndërsa kostot e ngrohjes së zyreve janë tërësisht
të pavarura nga vëllimi i prodhimit. Në kontabilitet, kostot e
ngrohjes tregohen në një llogari, pa marrë parasysh se kostot
e para janë variabile, ndërsa të dytat fikse.
7/20/2010Skender Ahmeti90
Kostot e përziera - metodat
3. Nganjëherë, është e pamundur sigurimi i materialit në sasi të
nevojshme, andaj ndërmarrjes i duhet të furnizohet me sasi të
mëdha, e cila ruhet e gatshme për t’u përdorur pas një kohe
të caktuar. Derisa materiali (si kosto variabile) është në
rezerva, ai shkakton kosto të caktuara fikse.
7/20/2010Skender Ahmeti91
Kostot e përziera - metodat
Metoda empirike apo metoda e analizës kontabël
-Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e përvojës
- Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e koeficientit të
reagibilitetit
Metoda matematikore
1. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
2. Ndarja e komponentit fiks përmes kostove margjinale
3. Ndarja e komponentit fiks përmes metodës së ekstremumeve
Kostot e përziera - metodat
Shembull i metodës së analizës kontabël
Analisti i kostove përdorë
eksperiencën e tij për të ndarë kostot
totale në fikse dhe variabile
Ardi & Co. shet programe softweri
Shitja totale = €390.000
Kompania shet 1.000 programe
KMSH = €130.000
Paga e menaxherit = €60.000
Paga e asistentes = €29.000
Komisioni = 12% nga shitja
Çfarë janë kostot fikse totale?
€60.000 + €29.000 = €89.000
Çfarë janë kostot fikse për njësi të shitur?
Shembull i metodës së analizës kontabël
€89.000 ÷ 1.000 = €89,00
Çfarë janë kostot variabile për njësi të shitur?
KMSH: €130.000
Komisioni: €390.000 × 12% = €46.800
(€130.000 + €46.800) ÷ 1.000 = €176,80
Shembull i metodës së analizës kontabël
7/20/2010Skender Ahmeti96
Shembull i përcaktimit të komponentit fiks
me ndihmën e koeficientit të reagibilitetit
-Reagibilitet – fjalë latine “reagere” – të përgjigjesh në
ndonjë veprim.
-Mellerovicz reagibilitetin e kostove e definon si reagim i
veprimit të kostove të ndryshme ndaj ndryshimit të shkallës
së shfrytëzimit të kapaciteteve.
-Në literaturën gjermane fjala variator përdoret në vend të
koeficientit të reagibilitetit.
Shembull i përcaktimit të komponentit fiks
me ndihmën e koeficientit të reagibilitetit
7/20/2010Skender Ahmeti97
Shembull:
Q1 = 1.200 njësi
Q2 = 1.500 njësi
KF 1 = 60.000 €
KF 2 = 72.000 €
Të përllogaritet shkalla e reagibilitetit të kostove fikse?
Shembull i përcaktimit të komponentit fiks me ndihmën e
koeficientit të reagibilitetit
7/20/2010Skender Ahmeti98
∆ KF = ∆ KF2 - ∆ KF 1 = 72.000 – 60.000 = 12.000 €
∆ KF 12.000
∆ KoKF = ------- = ---------- = 0,20
∆ KF1 60.000
∆ Q = Q 2 – Q 1 = 1.500 – 1.200 = 300
∆ Q 300
∆ Q k = ------ = ------- = o,25
∆ Q 1 1.200
∆ KoKF 0,20
∆ RKF = ---------- = --------- = 0,80 (shkalla e reag. të KF)
∆ Q k 0,25
Shembull:
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
Muaji Sasia Diferenca KT Rritja e KT
janar 8,900 - 182,000 -
shkurt 9,100 200 188,000 6,000
mars 9,300 200 192,000 4,000
prill 9,600 300 195,000 3,000
maj 10,000 400 200,000 5,000
Gjithsej 46,900 1,100 957,000 18,000
KV = 18.000 / 1.100 = 16,36 € / t
7/20/2010Skender Ahmeti100
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
KTV KT KTF
8.900 x 16,36 = 145.604 182.000 36.396
9.100 x 16,36 = 148.876 188.000 39.124
9.300 x 16,36 = 152.148 192.000 39.852
9.600 x 16,36 = 157. 056 195.000 37.944
10.000 x 16.36 = 163. 600 200.000 36.400
7/20/2010Skender Ahmeti101
Sipas të dhënave të shembullit më lart, zbatojmë formulën:
y 2 – y 1
y – y 1 = ------------- ( x – x 1)
x 2 – x 1
188.000 – 186.000
y – 186.000 = ---------------------- ( x – 8.900)
9.100 – 8.900
y – 186.000 = 10 ( x – 8.900)
y – 186.000 = 10 x – 89.000
y = 10 x + 97.000
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
7/20/2010Skender Ahmeti102
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
Sa janë kostot e tërësishme për
9.000 njësi të prodhuara:
y = 10 * 9.000 + 97.000
y = 90.000 + 97.000
y = 187.000 €
7/20/2010Skender Ahmeti103
Ndarja e komponentit fiks përmes
kostove margjinale
Thelbi i zbatimit të kësaj metode qëndron në
atë se në bazë të dhënave mbi dy shkallë të
afërta të shfrytëzimit të kapaciteteve
përllogariten kostot diferenciale, ndërsa pas
tyre kostot fikse.
Kostot diferenciale janë kostot margjinale në
nivel të fundit të punësimit.
7/20/2010Skender Ahmeti104
Sasia Ndryshimi KTKostot e
diferencësKostot
diferencialeKostot për
njësi KV KF
1.000 - 28.000 - - 28.00
1.250 250 31.250 3,250 13 25.00
1.500 250 35.000 3,750 15 23.33
1.750 250 38.000 3,000 12 21.71
2.000 250 42.500 4,500 18 21.25
2.250 250 45.500 3,000 12 20.22
9.750 1.250 220.250 17.500 14 22,59 136.500 83.750
Ndarja e komponentit fiks përmes
kostove margjinale
7/20/2010Skender Ahmeti105
Ndarja e komponentit fiks përmes
kostove margjinale
Periudha II:
KT = (KVnj* n) + KF
KF = KT – (KVnj * n)
KF = 220.250 – 14,00 * 9.750
KF = 220.250 – 136.500
KF = 83.750 €
Shembull i metodës së ekstremumeve
Kapaciteti i lartë për dhjetor: 55.000 orë makine
Kosto e elektricitetit: €80.450
Kapaciteti i ulët për dhjetor: 30.000 orë makine
Kosto e elektricitetit: €64.200
Çfarë është shkalla variabile?
(€80.450 – €64.200) ÷ (55.000 – 30.000)
€16.250 ÷ 25.000 = €0,65
Çfarë janë kostot fikse?
Shembull i metodës së ekstremumeve
€80.450 = Kostot fikse + (55.000 × €0,65)
Kostot fikse = €80.450 – €35.750 = €44.700
€64.200 = Kostot fikse + (30.000 × €0,65)
Kostot fikse = €64.200 – €19.500 = €44.700
y = a + bx
y = €44.700 + (€0,65 × orët e makinës)
Shembull i metodës së ekstremumeve
1 - 109
Fund i ligjëratës 1