Upload
arimbalimpetegim
View
232
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
1/91
PROJE
PROF. DR FIRA TLI
DR.METEKARACAOGLU
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
2/91
ANADOLU ARISININS E L E K S Y O N L A
ISLAHI OLANAKLARI
PROJE NO : VHAG - 939
PROF. D R E T N F I R A T L I
Y ARD. DO. DR. METE KARACAOGLU
HAZiRAN 1995
ANKARA
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
3/91
1
ONSOZ
Bala r s ,
_AP13~ e l l 1 f e r a .
L . , vea r y e t i t i r i c l l 1 ~ i
Anadolu'nun en esk i ve geleneksel ved o ~ a l
zeng in l ik l e r-
dend i r. tkI imi vec o l ) r a f y a s 1 1 6 - : " ~ n a d o l u
bu ik iv a r l k
i c i n
en uyguno r t a m s a l ) l a m a k t a d r .
Ne vark i , sony l l a r d a y a p l a
denet imsiz gezgincia r c l k , a r
genk a y n a k l a r
l c i n t eh l i ke
o l u t u r m a k t a d r . Oysa, z e l l i k l e Orta Anadolu a r e k o t i p l e -r i n in kimi ze l i k l e r
b a k m n d a n hem y e r l i hem de
y a b a n c a r
s l a h c l a r t a r a f n d a n s tn
o l d u k l a r or taya
k o n u l m u t u r .
Ekonomikc k a r l a r k a r s n d a d o l ) a l d r
k i ,b u n l a r n
korun-
m a s n n bedel i sah ip le r ine de t t i r i l emez . Anadolu'nun zgn
a r merkezler in in
b u l u n m a s ve genet ik kapas i t e l e r i
s a p t a n m
materya l in , reme b iyo lo j i s i n ing e r e k t i r d i ~ i
uygun t ekn ik-
l e r l ek o r u n m a s ,
n i v e r s i t e l e r ve kamuya a i td i ~ e r a r a t r m a
k u r u l u l a r n n grevi
o l m a l d r .
Bu a l s m a T B T A K
(Ankara)t a r a f n d a n
des t ek l enmis t i r.(VHAG 9 3 9 ) .
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
4/91
i i
tZELGE LlSTES!
ClzelgeNo
3 .1 . DenemeP l a n
vel b i r l l ~ i Y a p l a n A r l k l a r n BUlunduQu Merkezler . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.1 . Genot lp ler in Morfoloj ik ze l l i k l e r ine UygulananVariyans Anal iz i
S o n u l a r . . . . . . . . . 30
4 .2 . Diskriminant Anal iz i Sonucuna Gre rnek l e r i nGruplara
D a Q l m . .
~ . . . . . . . . . . . . 32
4.3 . Morfoloj ik Karak te r l e r A r a s n d a k i KorelasyonMatriks Deger le r i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4.4 . AnaB i l e e n l e r i n
z ve VariyansD e ~ e r l e r i
. . 33
4 .5 .G e n o t p l e r i n B a z
Morfoloj ik Karakter ler ine l i k i n T a n m l a y c D e ~ e r l e r
. . . . . 35
4.6 . Bal Verimler ine l i s k i n
Varlyans Anal iz i . . . . . . . 40
4.7 . Kolon i l e r in Bal VerimiO r t a l a m a l a r
ve Duncan
Tes t i S o n u l a r . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
414.8 .
A r a t r m a Blgesinde
N i s a n , M a y s , H a z i r a n A y lY a g s M i k t a r l a r
. . . . . . . .~
. . . . 42
4.9 .M a y s
DnemiA r l k
ve Gruplar OrtalamaA r l Cereve
S a y l a r ve Duncan
T e s t S o n u l a r . . . . . 47
4.10 . Haziran DnemiA r l k
ve Guruplar OrtalamaA r ereve
S a y l a r ve Duncan Tes t i
l a r . . . . , . . 49
4.11 .Temmuz
Dnemi A r l k ve GuruplarCereveS a y l a r
ve Duncan Tes t i
4.12. AQustos DnemiA r l k
ve GruplarCereve
S a y l a r ve Duncan Tes t i
A r 1
~ *
4.13 . Bal Verimi Fonksiyonunda Yer AlanD e ~ i k e n l e r i n
.Regresyon
K a t s a y l a r n n t Degerler l . . . . . . . 58
4.14 .M a y s
DnemiA r l k
ve Gruplar ortalama Kulueka
A l a n l a r ve Duncan Tes t i
S o n u l a r . . . . . . . . . . . 59
4.15 . Haziran DnemiA r l k
ve Gruplar OrtalamaKuluka
A l a n l a r ve Duncan Tes t i
S o n u l a r . . . . . 61
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
5/91
111
4.16. Temmuz DnemiA r l k
ve.Gruplar OrtalamaKulueka
A l a n l a r ve Duncan Tes t i
S o n u e l a r ~ . . . 64
4 . 1 ' . A ~ u s t o s Dnemi
A r l k ve Gruplar Ortalama
KuluekaA l a n l a r
veOuncan Test iS o n u c l a r
. . . 67
4.18.A r l k
ve GenotipG r u p l a r n d a H r c n l k
Egilim1
O r t a l a m a l a r . . . . . . . . . . . . .
~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4.19. Petek zerindekiD a v r a n s O r t a l a m a l a r
ve DuncanTes t i
S o n u c l a r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
6/91
iv
LL S T E S
S ~ k
No
3 . 1 . Ise1a r n n k a r n
. . . . . . . . . -;. . . . . _. . . -. . . . . -- . . . . . . . . . . 24
3 . 2 . D l l uzunlui}u . . . . . . . . . . . . . . . . . ,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,... 25
3 .3 . Kbi ta l indeks ve kanatb o y u t l a r
lumn o k t a l a r .
26
3 .4 . Terg i tg e n i l l ~ i
lcmn o k t a l a r
. 21
3.5 . Te rg i t rengis k a l a s
~
. . . . . . 28
3.6 . Metatarsus lm n o k t a l a r . . . . . 29
4.1 .A r
rnek le r in in anab i l e e n l e r
s i s t emided a 9 l m .
34
4 .2 .A r l k l a r n
bal ver imle r i . . . . . 43
4 .3 . GenotipG r u p l a r n n
bal ve r imle r i . . . . . . 44
4 .4 .A r l k l a r n M a y s
dnemia r l
ereves a y l a r
41
4 .5 . Genotipg r u p l a r n d a M a y s
dnemia r l
ereve
s a y l a r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
4 .6 .A r l k l a d a
Haziran dnemia r l
ereves a y l a r
50
4.7 . Genotipg r u p l a r n d a
Haziran dnemia r l
ereves a y l a r
1 . . . . . . / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
4.8 . Temmuz dnemia r l k l a r d a a r l
ereves a y l a r
52
4.9 . Genotipg r u p l a r n d a
Temmuz dnemia r l
ereve
s a y l a r
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
4.10 .A r l k l a r n
A9ustos dnemia r l
ereves a y l a r
.............................................. e.e. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
4.11 . Genotipg r u p l a r n n A ~ u s t o s
dnemia r l
ereves a y l a
r 1 . . . . " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 6
4.12. Genotipg r u p l a r n n d e ~ i i k
dnemlerdeki erg ina r g e l i i m i
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
4.13 .A r l k l a r n M a y s
dnemi kuluka a lang e l i i m i
60
4.14. Genotipg r u p l a r n n M a y s
dnemi kuluka a lang e l i i m i
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
4.15.A r l k l a r n
Haziran dnemi kuluka a lang e l i i m i ,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
7/91
v
4.16 . Genct ipg r u p l a r n n
Haziran dnemi kulueka a lang e l i i m
. . . . . . . . . . . . . . . . .__
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
-4.17.
A r l k l a r n
Temmuz dnemi kulueka a lang e l i i m i
65
4.18. Genctipg r u p l a r n n
Temmuz dnemi kulueka alang e l i i m i
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
4.19.A r l k l a r n
A9ustos dnemi kulueka alang e l i i m i . .
68
4.20. Genotipg r u p l a r n n
A9ustos dnemi kulueka ange
i s i ml . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
__..... ,. .. .. . . . . 69
4.21. Genctipg r u p l a r n n e e i t l i
dnemlerdeki kuluekaa l a n
g e l i i m i
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .~ . . . . . . . . . . . . . . . .
70
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
8/91
v i
Z
A r a t r m a d a B e y p a z a r v e , Tokat y r e l e r i n d e , yre
p o p u l a s y o n l a r n n s e i l m i k o l o n i l e r i n d e n
y e t i t i r i l e n ana
a r l a r i l e
o l u t u r u l a n k o l o n i l e r i l e
b u n l a r n m e l e z I e r i
( B e y p a z a r x Tokat) ze r inde m o r f o l o j i k , f i z y o l o j i k ve davra-
n z e l l i k l e r i n i saptama
a l m a l a r y a p l m t r Hem s a f
hem de melezg r u p l a r n o l u t u r u l m a s n d a d o ~ a l i f t l e t i r m
u y g u l a n m t r . Morfo lo j i k v e r i l e r i n d i s k r i m i n a n t a n a l i z i n d e
B e y p a z a r grubunun byk lde b i r rnek
o l d u ~ u ve
d i ~ e r
g r u p l a r d a na y r l d ~ b e l i r l e n m i t i r .
Oreme e t k i n l i k l e r ib a k m n d a n
Or t a Anadolu e k o t i p i n i n
To k a t y r e s i n i n k o l o n l l e r i n e g r e az da o l s a g e r ik a l d ~ ,
ancakB e y p a z a r
x Tokat melez i k o l o n i l e r d e remenin h e r i k i
grup tan nemli dzeydef a r k l
ve yksek oldu9u g r l m s t r.
Bal ver imib a k m n d a n
Toka t y r e s i k o l o n i l e r i end k
b a l ve r im i ne sah ipo l m u ,
melez k o l o n i l e r d e reme e t k i n l i
91 nde ol d u ~ u
g i bi her i k i grup t an nemli dzeyde f a r k 1
ve
yksek b a l ver imis a p t a n m t r
.
. Bu a l m a d a da g r l m e k t e d i r k i ; k a l t m d e r e e s i yksekve b a l ve r i mi
l e y a k n i l i k i l i reme
e t k i n l i ~ i ynnde y a l -
n z ana
h a t t n d a y a p l a c a k b i r se l ekS iyon b i l e melez k o l o n i -
l e r d ev e r i m l i l i ~ i
nemli dzeydea r t t r m a k t a d r .
Bu y o l
d a m z l k ana
a r y e t i t i r m e p r o g r a m l a r n d a i z l enecek ucuz ve
ko lay b i r y o l d u r.
Anahta r Kel ime le r : Bala r s , E k o t i p l e r , M o r f o l o j i k
z e l l i k l e r , reme ve r e t i m .
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
9/91
v1l
ABSTRACT
The morphometric s tud ies showed t h a t the honey bee
colon1es of Centra l Anatol la( B e y p a z a r )
cons t i t u t e a
re la t1vely unlform and d1ferent group from l oea l popula t ions
of Tokat. The crosses (B X T) were a l sa d i f e r e n t from both
paren t s .
The Centra l Anatol lan ecotype scored a l l t t l e lower than
the the loca l form in terms of reproductlve e ff t c l ency and
honey product1on whereas the colontes of crossbred queens
showed much hlgher. and s t .gnif lcant ly d i f f e r en t performanca
from both paren ts .Hete ro t tc e f f e c t was observed espec l a l ly ln
the reproductivet r a t s .
The r e su l t s lmply t h a t even a low
se lec t toni n t e n s t y
ln the dam l ine mating in a m1xed
populat ion of dr one s tmprove the economlc t r a i t s i n h o n e y
bees. To conclude, the gene pools whtch can s t i l I be found ln
the highlands of Centra l Anatoila bears i g n l f c a n c e
the
breedtng schemes aiming a t improvlng honey product lon ln
Turkey.
Keywords: Honeybee, Anatol ian ecotypes , Morphological
t r a l t s , Repr9duction and Productlon.
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
10/91
v i i i
N D E K I L E R Sayfa
1 . GIRIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. KAYNAK ARASTIRMASI .......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. MATERYAL VE YNTEM . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .
3 . 1 . Materyal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . 2 . Yn tem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.A R A T I R M A
SONULARI VET A R T I M A
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . 1 . Morfo lo j ik z e l l i k l e r . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . ..
4 . 2 . F i z y o l o j i k z e l l i k l e r ........................................................
4 . 2 . 1 . Bal Verimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . 2 . 2 . Koloni PopulasyonuG e l i i m i
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . 2 . 2 . 1 Erg i n Ar
Ge 1 i
i m i. .
4 . 2 . 2 . 1 . 1 .M a y s
Dnemi ErginA r G e l i i m i
. . . . . . . . . . . .
4 . 2 . 2 . 1 . 2 . Hazi ran Dnemi ErginA r G e l i i m i
. . . . . . . .
4 . 2 . 2 . 1 . 3 . Temmuz Dnemi ErginA r G e l i i m i
. . . . . . . . .
4 . 2 . 2 . 1 . 4 . A1ustos Dnemi ErginA r G e l i i m
. . . . . . . .
4 . 2 . 2 . 1 . 5 . ErginA r a y s
i l e Bal VerimiA r a s n d a k i
I l i k i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . 2 . 2 . 2 . KuluekaA l a n G e l i i m i
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . 2 . 2 . 2 . 1 .M a y s
Dnemi KuluekaA l a n G e l i i m i
. . . . . . .
4 . 2 . 2 . 2 . 2 . Hazi ran Dnemi KuluekaA l a n G e l i i m i
. . . . .
4 . 2 . 2 . 2 . 3 . Temmuz Dnemi KuluekaA l a n G e l i i m i
. . . . .
4 . 2 . 2 . 2 . 4 . A1ustos Dnemi KuluekaA l a n G e l i i m i
. . . .
4 . 3 .D a v r a n
z e l l i k l e r i .......... " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
4 . 3 . 1 .H r e n l k
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
16
16
19
30
30
39
39
46
46
46
48
51
53
58
58
58
61
63
66
71
71
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
11/91
i x
4 . 3 . 2 . Pe tek z e r i n d eD a v r a n l a r
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . 3 . 3 . 0
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
12/91
. G ! R I S
F a r k l i k l i m ve
c o ~ r a f y a k o u l l a r y a l n z b u n l a r a uyan
ve y e t e r l i Oreme ve r e t i me t k i n l i ~ i
q s t e r e nc a n l l a r n
y a s a m a s n a i z i n v e r i r . S r e k l i a r t a n i s t e rn in
k a r s l a n m a s n
ku l l anmaka m a c y l a
e k o l o j i l e r i n d e nc k a r l a r a k
b a s k a b l q e -
l e r et a n a n
zgn m a t e r y a l i n ya zaman i c e r i s i n d ek a y b o l d u ~ u
ya da y e t e r s i zk a l d < 1 '
b i l i n m e k t e d i r . Ancakq e l i e n
q e n e t i k
b i l i m i v e t e k n o l o j i l e r , bu e k o t i p l e r d e n qena k t a r m
y o l u y l a
y e r e l m a t e r y a l i n i y i l e t i r i l m e s i yo lunu a c m t r . Gnmzde
q e n e n n o k t a d a
d o ~ a l c e v r e n i n ve qen
h a v u z l a r n n k o r u n m a s
en n e m l i dnyas o r u n l a r n d a n
b i r i o l a r a k o r t a d ad u r m a k t a d r
Dnyadakiq e c m i i
i n s a n d a n daha e s k i o l a n b a la r s ,
A p i s m e l l i f e r a )y a a m a k
i c i n q e r e k s i n i md u y d u ~ u
n e k t a r y e
p o l e nk a y n a ~
o l a n c i c e k l i b i t k i l e r ib u l d u ~ u
h e r y e r d ey a y l
mao l a n a ~ n b u I m u t u r .
Oreme vec o ~ a l m a
i c i n q e r e k l i o l a n
i k l i m i i s e kend i i c e r i s i n d ey a r a t m a s
b a la r s n n
en n e m l i
s t n ~ d r . Bal
a r s n n C i f t l e s m e
d a v r a n s da onun o l u m -
s u z q e n e t i kb a s k l a r d a n . u z a k k a l m a s n s a ~ l a m s t r .
Bu z e l -
l i k l e r i i l e b a la r s p o p u l a s y o n l a r n n o l u u m u
t a m a d n d a k a t k s o l m a m t r . 8ugnk a n l a y l a b a l
a r s , q e n e t i k cl l e r ve
s l a h c l a r i c i n "ham" b i r m a t e r y a l d i r
veq s t e r d i ~ i
byk v a r y a s y o n neml i b i r z e n q i n l i k t i r .
S u p t r o p i k i k l i m d e n l i k l i m i n e ve ok s e r t i k l i mk o u l
l a r n a k a d a r
h e t r l
d e ~ i i m i q s t e r e n Anadolu . s a h i p
o l d u ~ u
z e n q i n v e e i t l i f l o r a s
i l e de A f r i k a ve Avrupa k a r a p a r a -
l a r i l e b i r l i k t e
a r n n ana yu rdu
s a y l m a k t a d r . D o ~ a l d r
k i , b uc e i t l l i k
A n a d o l u ' d af a r k l a r p o p u l a s y o n l a r n
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
13/91
2
o l u s m a s n a da yo l
a c m s t r . Kaba b i r
d e ~ e r l e n d i r m e i l e
c o ~ r a -
f i k b l g e l e r d ey e r l e i k a r l a r n
- b i r b i r l e r i n d e n o l d u k c a
f a r k l z e l l i k l e r q s t e r d i k l e r i s y l e n e b i l i r . Son
y l l a r d a
lkemizdet a m a m l a n m
ve s r d r l e n morfomet r ikc a l m a l a r d a
ve y u r td n d a a y n
m a t e r y a l d ey a p l m
coks n r l s a y d a k
a r a t r m a l a r d a benzer s o n u c l a r l a
f a r k l m o r f o l o j i k , f i z y o l o -
j i k ved a v r a n
z e l l i k l e r i o l a n p o p u l a s y o n l a rs a p t a n m s t r .
Yine i k i grup a r a t r m a d a da o r t a k b u l g u , k y ve s n r b l g e
a r l a r n n nceden
t a n m l a n m a l t t r l e r i n e t k i s i
a l t n d a
o l d u ~ u d u r . O r n e ~ i n ; DoQu A n a d o l u ' d a - K a f k a s , GnevdoQuda
Sur i ye ve AkdenizdeK b r s a r l a r
i l e b e n z e rp o p u l a s y o n l a r
v a r l Q n d a n s z e d i l m e k t e d i r .
O r t a Anadolua r l a r n n b u n l a r n
tmndenf a r k l
olduQu
c e i tL !
a r a t r m a l a r l a _ __ o r t a v a
c k a r l m s t r -eyO n i v e r s i t e s i Z i r a a t F a k l t e s i Zootekn i B i m i . i n d e ~ \ y r t l -- - __ _ _ __ __
~ ~ _ ______ r/
m-eKte o l a n b i rc a l m a
Orta Anadolunun zgnlQn i n c e l e m e y i
vea r l a r n n
t m z e l l i k l e r i i l et a n m l a n m a s n
a m a c l a -
m s t r . Y a b a n c k a y n a k l a r
d a ~ f a r k l l k l a b i r l i k t e , O r t a
Anadolu a r l a r n n q e n e t i k p o t a n s i y e l i n i ve y e r e l a r l a r n
s l a h n d a cok olumlu s o n u c l a r
v e r d i ~ i n i b e l i r t m e k t e d i r l e r .
Buc a l m a , y u k a r d a
sz e d i l e na r a t r m a n n
n b u l q u -
l a r n a gre yksek b i r b i r r n e k l i k q s t e r e n
B e y p a z a r
e k o t i p i n i n g e n e t i k p o t a n s i y e l i n i , Karaden iz i l e t c Anadolu
a r a s n d a q e c i t z e l l i k l e r q s t e r e n (KaracaoQlu ve
F r a t l
1994) Toka t y r e s ia r l a r n n s l a h n d a o l a s k a t k s n
g r t n t r t m r t V la m a c l a m a k t a d r . A r a t r m a n n
hem Toka t Z i r a a t
F a k l t e s i h e m d eu - r e t "
ci_k o u l l a r n d a
y r t l m e s is o n u l a r n
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
14/91
3
p r a t i kd e ~ e r i n i
or t ayak o y m a k t a d r .
Denemeq r u p l a r n n o l u s t u r u l m a s n d a , a r c l ~ m z
d a m z l k qereks in imin in k a r s l a n m a s n d a i l e r i t e k n i k l e r
yer ine p r a t i k kul lan m
olan tek t a r a f i
s e l e k s i yon i i kes i
benimsenmis t i r. Buna gre h er qeno t ip t en s e i l e n ko lon i l e rden
anaa r
y e t i s t i r i l m i s , bunla r amaca qre ya kendia r l ~ n d a
yadad i ~ e r
g e n o t i p i nb u l u n d u ~ u
blgeded o ~ a l i f t l e t i r i l -
m i s l e r d i r . Bu b i r a r e s i z l i k t e nd e ~ i l ,
yapay tohumlama yada
i zo l e blge C i f t l e s t i r m e s i g i b i lkemizded a m z l k
anaa r
y e t i s t i r i c i l i ~ i n i n nnde enqe l g i b i qr len
k o s u l l a r n
y u m u a t l m a s ynnde b i r
a b a d r . D i ~ e r b i r
d e y i l e Trkiye
a r c l ~ n n sz konusu olan
d k v e r i m l i l i k ve
h a s t a l k
sorununun z m C n d e
z o r u n l u a r a l a r d a n b i r i olan ni t e 1 i k 1 i
anaa r y e t i t i r i c i l i ~ i n d e y a l n z c a
anah a t t n d a
s r e k l i
se l eks iyon yapmak ve ko lon i l e rded o ~ a l i f t l e m i
byle ana
a r l a r k u l l a n m a n n k a t k l a r n qstermek
a l m a n n d i ~ e r
b i ra m a c n o l u t u r m u t u r . ,
A r l a r d a gene t ik p o t a n s i y e l i b i l i n e n
s l a h mate rya l in in
korunmas
en neml id a r b o ~ a z d
r . Yapay tohumlama yada i z o l e
blge o l u t u r m a zm o lmak l a b i r l i k t e u y q u l a n m a s ok
zo rdu r.D k
varyasyon gs te ren sa fa r
b l q e l e r i n i n s a p t a -
narak bura l a ray a b a n c a r q i r i i n i n
nlenmes i , byle yre
a r c
l a r n n
t r l yol l a r l a des tek l ene rek qen kaynak la r n
n
k o r u n m a s , gezg inc i
a r c l k l a her qeen gn
k a r p bozulan
ve ver imid e n
ret im k o l o n i l e r i n i n qereks in imd u y d u ~ u
ve
daha da a r t acak oland a m z l k
anaa r
i s t emin ink a r s l a n -
m a s n d a k u l l a n l m a s zorun lu olan ebeveynh a t l a r n n
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
15/91
4
kavbed11memes1 ,a r a t r m a c l a r m z n
ve1 } q t l
k u r o n d t l l l l i H 'tH
b i r i n c i l q r e v io l m a l d r .
O r t a Anadolu'nun t o o o q r , . ' k V l { H f n
a r a t r c l a r i c i n en
d e ~ e r l i h a z i n e l e r d i r .
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
16/91
5
2 . KAYNAKA R A S T I R M A S
B ala r s ,
Apis m e l l i f e r a L. k u t u p l a rd s n d a d n y a n n
n u c u ,f a r k l c o t r a f i k
t i p l e r o r t a y a k m s t r
(C rane 1 9 8 4 ) .
I r k i e r i s i n d e e v r e y e uyum sonundaf a r k l
q e n e t i ky a p d a
o l a n p o p u l a s y o n l a r e k o t i p o l a r a ka d l a n d r l m s t r
( C o r n u e t
1 9 8 6 ) . I r k ve e k o t i p l e r i n t ak sonomiks n f l a n d r m a a l s m a -
l a r 1 9 . y z y l d a b a s l a m s , f a k a t bu dnemde s n f l a n d r m a
k u l l a n l a n l t l e r i n o lduka d z e n s i z ve e k s i k o l u s u
s n f -
l a n d r m a d a k a r s k l k l a r a neden o l m u s t u r .
B ala r l a r
i l k k ez H. Vo n BUTTEL-REEPEN ( 1 9 0 6 L , t a r a -
f n d a n l
s n f l a n d r m a s i s t e m i i l e
s n f l a n d r l m s
( R u t t n e r v d . 1 9 7 8 ) . Daha s o n r a k iy
l l a r d a -V.Y. ALPATOV ve
G.GOETZE b a la r s
t a k s o n o m i s i n d e , b e l i r l e y i c i m o r f o l o j i k
k a r a k t e r l e r i veb u n l a r n
lm s i s t e m i n i q e l i s t i r m i s l e r d i r .
A r a s t r c l a r ; r e n k , k b i t a l i n d e k s , v c u t l l e r i q i b i b i r -
oky a p s a l z e l l i ~ i
k u l l a n a r a k Av r u p a ' d ay a y l m s a r r k l a -
r n t a n m l a m s l a r d r . Maa (1953) Ker r ve La id l aw ( 1 9 5 6 ) ,
Goe tze ( 1 9 6 4 ) , Du Praw ( 1 9 6 5 ) , R u t t n e r v d . ( 1 9 7 8 ) ,t a r a f n d a n
Q e l i s t i r i l e n m o r f o m e t r i k a l s m a l a r
sonucua r a s t r c l a r ;
d e -
~ i S i k e k o l o j i k k o s u l l a r d a v a r o l a n e S i t l i e k o t i p l e r i
t a n m -
l a v a r a k b i r b i r l e r i n d e na y r m s
ve q e n o t i p l e ra r a s n d a
k o n t r o l
ed i l emeyen i f t l e s m e l e r l eo l u a n
m e l e z I e r i n t e s b i t i n i y a p -
m s l a r d r .
Gnmzde b a la r l a r n t a n m l a m a d a k u l l a n l a n
m o r f o l o j i k k a r a k t e rs a y s n n
42 k a d a ro l d u t u n u
b i l d i r e n
R u t t n e r v d . ( 1 9 7 8 ) , bu k a r a k t e r l e r i n lm i i nk u l l a n l a c a k
r-
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
17/91
6
i s e ia r s a y s n n
i s t a t i s t i k a n a l i z l e r i c i n y e t e r l i v e r i
t o p l a n m a s a m a c y l a 20 ade t
o l m a s q e r e k t i ~ i n i de
b e l i r t m i
l e r d i r . Daly (1985) , Rinderer (1988) , Nazzi (1992) , a r
r n e k l e r i ze r inde l len
y a p s a l z e l l i k l e r i n b a s i t
k a r a k t e r l e r ei l i k i n
v e r i l e r d e n
i s t a t i s t i k yn temle r l e sap tanma-
s n n y a n s r a q r u p l a r
a r a s tm
f a r k l l k l a r n b e l i r l e n m e
s inde cokd e ~ i k e n l i
var iyans a n a l i z i (MANOVA) ve cokd e ~ i -
ken l i d i sk r iminan t a n a l i z i t e k n i k l e r i n i nk u l l a n l m a s n
q e r e k t i ~ i n i b i l d i r m i l e r d i r .
19.y z y l s o n l a r n d a b a l a y a n
veq e l i i m i y u k a r
k s a c a zet lenmeye
c a l s l a n a r r k ve e k o t i p l e r i n i
t a n m
lama vea y
rma ,amacl
morfometr ika r a t r m a l a r n
lkemi zde
y e t e r i n c ey a p l d ~ n
ve Trkiyea r l a r n n y a p s a l
z e l l i k
l e r i n e i l i k i n d e ~ e r l e r i n or taya k o n u l d u ~ u n u sylemek oldukca
zordur. z e l l i k l ey a b a n c a r a t r c l a r t a r a f n d a
b i rkacc a l m a n n d s n d a k a p s a m l c a l m a l a r
bua r a t r m a n
yr tc le r i t a r a f n d a n
80 ' i iy
l l a r d ab a l a t l m
vea r a
t r m a l a r s r d r l m e k t e d i r.
D o ~ a l y a p s , ik l im
c e s i t l i l i ~ i ve
z e n q i n l i ~ l y l e a r c l ~ a oldukca e l v e r i s l i
kafkasa r s ~
.!!!. eaueaslC2 Trans
b i t k i r t s
olan Trk iye 'de
ka fkasa r s
.m.. , r emiQes ) 1 Sur iyea r s
A.J!l. s y r i a e a ) ve K b r s
ed i lmek ted i r
Bununy a n
a r s n n (
A . ~ . e y p r i a e t k i l e r i n d e n sz
(Bodenhelmer 1942, Adam 1983, Rut tne r 1988a ) .
s r a lkede y a y q n o la rak yr t len y o ~ u n qezq inc i a r c l k
l l e de q e n o t i p l e r i n ye rd e ~ i t i r m e l e r l
ve e t k i l e s m e l e r qene-
t t k varyasyonua r t r m a k t a d r .
Ancak q e z q l n e ia r c l a r n
u l a -
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
18/91
7
a m a d k l a r y r e l e r d e Anadolu
e k o t i p l e r n d e n sz e d i l e b i l -
mekted i r.
Anadolua r l a r
i l e i l g i l i o la raky a p l a n c a l a r n
i l k i B u t t e l Reepen (19 )t a r a f n d a n
Ege Marmara
b lge le r indey a p l m , a r a t r c
blgea r l a r n n
A.lll.
l i q u t i c a ve A .
. J D . . ~ UDicolor
~ n e t k i s i
a l t nda
k a l d ~ l n i l e r i
s r m t r (Adam 1 9 8 3 ) .
Bodenheimer (1942) , Anadolu a r l a r zer inde y a p t ~
morfo lo j ik .. e a l m a s n d a , T r k y e
t
y i 6 blgeye
a y r a r a k..
lkemizdeA , J l l . . - a y c a s i c
....A ~ . ! l ! .
,emipes. , A.JJ.L. ... sy r i aca ve melez
g e n o t i p l e r i nv a r l ~ n b e l i r t m i ,
bu g e n o t i p l e r i nb a z
morfo lo j ik z e l l i k l e r i n ei l i k i n
d e q e r l e r ib e l i r l e m i t i r
Maa (L9S3) , Anadolua r s n {
A..m.. ana tQl laca ) b i r r k
o la rakt a n m l a m t r .
Anadolua r l a r
ze r indey a b a n c a r a t r m a c l a r a
enk a p s a m l c a l m a
B. Adamt a r a f n d a n y a p l m t r
1952-1974
y l l a r a r a s n d a d e l ) i i k t a r i h l e r d e Trk iye y i Z i y a r e t eden
a r a t r c Anadolu a r
s n , s o ~ u q - a d a y a n k l , k l a y e t e
n e k l e r i stCin ve ol)ul verme eq-ilimi yCiksek o la rakt a n m l a
m a k t a d r (Adam 1 9 8 3 ) . Yine
a y n a r a t r c Anadolu
a r s n
anaa r l a r n n
uzun mrlo l d u k l a r n ,
dllenmeu u u k a y p
l a r n n cok
d k o l d u ~ u n u b e l i r t m e k t e , Buckfas t ' da
y a p t ~
melezlemec a l m a l a r n n b a z l a r n d a n
i y i huylu Cistn ve r iml i
k o l o n i l e r i n e l d ee d i l d i ~ i n i ,
bu ko lon i l e r in b al v e r i m l e r i n i n
yre a r l a r n a o r a n l a \ 230 daha f a z l a oldultunu b i ld i rmek
t e d i r .
Adam' a (1987)g r e , Karadeniz BlgeSi
a r l a r daha i y i
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
19/91
8
huylu olup , en iY i Anadolua r s f o r m l a r
Ankara 'n n
kuzey
vek u z e y - d o ~ u s u n d a b u l u n m a k t a d r .
Rut tne r (1988 a) i s e ,
K u z e y d o ~ u Anadolu 'da A . ~ . c a u c a s i c a G n e y d o ~ u Anadolu 'da A . ~ . s y r i a c a
b u l u n d u ~ u n u , bu b l q e l e r
d n d a T r k i y e ' n in
d i ~ e r
b l g e l e r i n d e k ia r l a r n 1 l . ~ .
a n a t o l i c a o l a r a ka d l a n d r l a
l e c e ~ i n i b i l d i r m e k t e d i r .
. - S e t t a r (1983) , Ege b l q e s ia r
t i p l e r i z e r i n d ey a p t ~
a l m a sonucu , bu b l g e
a r s n n k l u z u n l u ~ u n u 0.34 mm , d i l
u z u n l u ~ u n u 6.60 mm, bacak
u z u n l u ~ u n u 8.05 mm , m e t a t a r s u s
i ndeks id e ~ e r
in i 5 7 . 2 8 , k a n a t uzunlu ~ u n u
9.07 mm ve kbi t a l
indeks d e q e r i n i i s e 2.23 o l a r a kb i l d i r m i t i r .
R u t t n e r (1988 a ) , i n , A.m.- _ . an.a tol i c a ve B a t Anadolu
p o p u l a s y o n l a r n d a , t e r q i t
g e n i l i ~ i (3+4) , n kana t
u z u n l u ~ u
bacak u z u n l u ~ u , k l u z u n l u ~ u ve kece i n d e k s i i l e i l q i l i
b i l d i r i s I e r is r a s y l a ;
4.46 ve 4.47 mm, 9.19 ve 9.07 mm ,
8.10 ve 8.13 mm , 0 . 2 9 ve 0.31 mm , 2.13 ve 2 . 3 7 ' d i r .
K a r a c a o ~ l u ( 1 9 8 9 ) , Orta Anadolu, Karadeniz Gec i t ve
Ardahan l z o l e B l g e l e r ia r l a r n n
m o r f o l o j i k k a r a k t e r l e r i
z e r i n d ey a p t ~ c a l s m a d a ,
Orta anadolua r l a r n d a ;
t e r q i t
g e n i l i q i , kee b a n t
g e n i l i q i , p a r l a k zemin
q e n i s l l ~ i , kece
i ndeks i , t e r g i t r e n g i , k
1 uzunlu ~ u ,
kbi t a l i n d e k s , kanat
q e n i l i q i , kana t
u z u n l u ~ u , kana t i n d e k s i , e n q e l
s a y s , bacak
uzunluqu , m e t a t a r s u s i n d e k s i y e d i lu z u n l u ~ u d e ~ e r
s r a s y l a ; 4.423 mm, 0.834 mm, 0.467 mm , 1 . 8 2 2 , 2 .758 , 0.365
m m , 2 . 5 5 6 , 3.143 mm, 9 .111 mm, 34.389, 21 .620 , 8.012 mm ,
56.693 ve 6.606 mm o l a r a kb i l d i r m i t i r .
ztrk (1990) , Trk i y e ' nl n Kuzeydo""u, ty Or a Anadolu ve
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
20/91
9
G n e y b a t blgeler inden topladHH rneklerde blgelere gre
s r a s y l a , d i l uzunIuljunu 6.76 mm, 6.71 mm, 6.62 mm, kanat
uzunlul)unu 9.50 mm, 9.24 mm, 9.30 mm ve kanat gen i s lHun i
3.12 mm, 3.08 mm ve 3.06 mm olaraks a p t a m t r .
F r a t l ve Budak (1994), Trkiye 'de c e s i t l i kurumlarda
y e t i t i r i l e n ana
a r l a r i l e
o l u t u r u l a n ba l
a r s Apls
m e J . l l f ~ ~ u , ; a L . kolon i le r in in f i zyo lo j ik , morfoloHk ve
d a v r a n
z e l l i k l e r i n i i nce l ed ik l e r ia r a t r m a l a r n d a ,
Ankara
TavukculukA r a t r m a
Enst i ts (ATAE)a r l a r n d a ;
d i l
uzunlul)u ,kanat indekSi, kf ibi tal . indeks , bacak uzunluqu,
t e r g i tg e n i l H U
(3+4),kecei n d e k s i \ k l u z \ l n l u ~ u
vey l l k
ba l veriminis r a s y l a ;
6.67 mm, 0.346, 2 .37 ,S . 6 m n ,
0.58,
1 .77 , 0.23 mm ve 19.8 kg. olarak b e l i r l e m i s l e r d i r.
A r c l k l e t m e l e r i n i n en nemli g e l i r . k a y n a n bal
s a t l a r o l u t u r m a k t a d r . Bu nedenle kolon i le r in bal verlm-
l e r i n ia r t r c a r a y l a r
gn gect ikce daha da cok nem
k a z a n m a k t a d r . Bir blge yada yrede kolon i le r in bal ver imle-
r i n ia r t r m a c a l m a l a r n n
en nemli ler inden b i r i S i de blge
ye en uyguna r
materyal in in be l i r l enmes id i r. Genel l ik le b i r
blgedey e t i t l r i c i l i ~ e
en uyguna r
t i p in in o blgenin
eko lo j ikk o u l l a r n a
uyura sa{tlaBllS yrenin kendia r e k o t i p
oldul)u sy len i r. Ancak bu her zamand o ~ r u d e ~ l l d i r . B a z a r
r k l a r r n e ~ i n A.m. mel l i fe ra
d e l ) i l k ekoloj ik kosul lara
t o l e r a n s o l m a s nedeniyle Avrupa'da
g e n i y a y l m a a
b u l m u t u r (Cornuet 1986). Buna k a r n Avrupa'da ze l l i k l e
Almanya ve Avusturya 'da 50y l d r ,
mel l l f e r a ' ya oranla verim
yetenekler i ved a v r a n z e l i k l e r i
daha stn oldul)u bi l inen
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
21/91
10
karniyol r k ,
m e l l i f e r aa l a n l a r n a v e r l e t i r i l m e v e c a l l -
m a k t a d r (Rut tner 1972, 1988b, Moritz 1991) . Yine s r a i l ' d e i k i n c i Dnya
s a v a n d a n sonra lokal F i l i s t i n
a r l a r yer ine
A.B.D.den q e t i r i l e n daha uysa l ve ver iml i t a l y a n a r l a r n n
a l m a s s a ~ l a n m ~ , bu olay tek
b a n a b al ver imini % 30
a r t r m t r (Kul incevic 1986).
Rut tner (1972, 1984, 1988b), yre e k o t i p l e r i n i n s l a h
edilememesi durumunda d e ~ i t i r i l m e s i n i n zorunlu o l d u ~ u n u be l i r tmekte ve
r k l a r a r a s melez lemeler yer ine e k o t i p l e r
a r a s melezIemeler i nermektedir. Ana
a r l a r n s e c i l e r e k
y e t i t i r i l d i ~ i koloni lerden
o l u t u r u l a n h i b r i t koloni lerde
y a a m a qc ve ba l ver iminin
a r t t r l a b i l e c e ~ i n i bu yolun
kolay ve ucuz b i r yolo l d u ~ u n u
sylemekte ve h i b r i t koloni -
l e r i n ( m e l l i f e r a x k a r n i y o l ) ,k ~ r n i y o l l e r d e n
% 30 daha faz la
b alv e r d i ~ i n l ,
daha f a z l a yavrulu alana sah ipo l d u k l a r n
ve
k l a m a y e t e n e k l e r i n i n daha stn
o l d u ~ u n u b i l d i r m e k t e d i r .
F r a t i
ve Budak ( 1994) Trk i ye ' de
c e i t l i kurumlarda
y e t i t i r i l e n ana
a r l a r i l e
o l u t u r u l a n kolon i le rde bal
v e r i m l e r i n i , Fethiye A r c l k retme s t a s y o n u a r l a r n d a 23.8 k q . , B i t l i s
A r a t r m a Ens t i ts
a r l a r n d a 17.5 kq . ,
TrkiyeK a l k n m a V a k f a r l a n n d a
2 0 . 2 k q . , Eqe Zirai
A r a t r m a E n s t i t s
a r l a r n d a 19.5 kq. ve Ankara Tavukculuk
A r a t r m a E n s t i t s
a r l a r n d a 19.8 kq. olarak
s a p t a m s l a r d r .
D o ~ a r o ~ l u (1982, 1986), eukurova ve Trakya Blqeler inde ,
blqe le re en uyquna r
t i p i n i n be l i r l enmes ia m a c y l a
Anadolu
e k o t i p i y l ey r t t ~
l k ia y r
1 d d I 'ca m a
a , Ana o u nunc e i t l j
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
22/91
11
e k o t i p l e r ia r a s n d a
end k
b alv e r i m i n n
b l q e l e r i n kendi
e k o t i p l e r i n d e qbz lend iQin i b i l d i r m e k t e d i r .
Adam (1983) , Anadolu 'dan qtrdQa r l a r l a
B u c k f a s t ' d a
y a D t Q melezleme
c a l m a l a r n d a n cok i y i s o n u c l a r
a l d Q n ,
1956y l n d a a r l k o r t a l a m a s n n
11 .7 kq.o l m a s n a k a r n
Anadolu x Buckfa s t m e l e z I e r i n i n 32.6 kq b a l v e r d i k l e r i n i , b i r
y l sonra i s e
a r l k o r t a l a m a s 27 kg iken yine melez k o l o n i
l e r i n 64.3 kq b a l r e t t i k l e r i n i , Anadolu (ana) x B uck f a s t
( e rkek )m e l e z l e r n i n
i y i hUylu ve s tn v e r i m l i k o l o n i l e r
o l u t u r d u ~ u n u b e l i r t m e k t e d i r .
Fresneye ve L a v i e ' n i n (1976) , F r a n s a ' d ay a p t k l a r
ve
a l t y l sren
a r a t r m a l a r n n s o n u c l a r n a qre ( l i q u s t i c a x
c a u c a s i c a ) x m e l l i f e r a m e l e z I e r i n i n m e l l i f e r a ' y a o r a n l a % 11 6
daha f a z l a r e t t i k l e r i n i ve k o l o n i l e r i n cok byk oranda b i r -
r n e k l i k q s t e r d i Q i n ib i l d i r m i l e r d i r .
Bilash vd . (1976 ) , 1970-1973y l l a r a r a s n d a y a p t k
c a l i m a l a r d a yre e k i p l e r i i l e caucas i ca
r k ve m e l e z I e r i n i n
k a r l a t r m a l v e r i m l e r i n i
s a p t a m l a r d r . " . r a t r m a sonu
l a r n a gre , s r a s y l a , Li thunian b l q e s i n d e , ka fkas r k
% 185 , k a fkas x yre e k o t i p i % 165 .6 , Moldav i a ' da kafkas
% 1 3 4 . 2 , T rkmen i s t an ' da kafkas x yre e k o t i p i % 130.7
Ukrayna 'da % 133 .1 ve % 141 .2 yre e k o t i p l e r i n d e n daha f a z l a
b a l r e t m i l e r d i r .
K o l o n l l e r i n b a l v e r i m l e r i n ia r t t r m a c a l m a l a r
b a l
ve r imin ink a l t m
d e r e c e s i n i nd k o l m a s ,
daha yksek
k a l t m d e r e c e l i ve b a l ver imi i l e nemli kore lasyon qs te ren
e r q i na r s a y s , yav ru lu a l an bykll:\ q l b i k a r a k t e r l e r i n
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
23/91
12
de i n c e l e n e r. e kd o l a y l
s e l e k s i y o n y n t e m l e r i n i n s l a h
a l m a l a r n a s o k u l m a s a r a t rma s o n u l a r
n
daha
s a ~ l k
l
k l m a k t a d r ( S o l l e r ve Bar-Cohen 1967 , Melennan 1978 ,
A l n m t r : C o l l n s 1 9 8 6 ) .
R u t t n e r (198 8 b ) , ko lon i qenn t e s p i t e d i l m e s i n d e , h e r
gz le rndea r
i l ek a p l
e r e v e l e r i ns a y s
ve y a v r u l u
a l a n l a r n m i k t a r n n b e l i r l e n m e s i n i n e r m e k t e d i r . Mc Greqor
ve Rowe ( 1 9 7 9 ) ,a r
i l ek a p l
e r e v e l e r i ns a y l m a s n
p r a t i k ve ekonomik b i r y o lo l d u ~ u n u
Medhat v d . ( 1 9 9 0 ) , k o l o -
n i n i n e r g i na r s a y s
i l ea r l
e r e v es a y s a r a s n d
k o r e l a s y o n u n n e m l io l d u ~ u n u
(P
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
24/91
13
Szabo ve L e f k o v i t c h ( 1 9 8 9 ) , K a n a d a ' d a 1 ve 3v a l
a n a -
l a r l ay a p t k l a r a l m a d a ,
a nay a
i l e y a v r u l u a l a n byk
l ~ a r a s n d a i l i k i b u l u n m a d : t n , k o l o n i p o p u l a s v o n u b y
d k e b a l v e r i m i n i na r t t : t n
vei i a r s a y s n n
75400
o l d u ~ u n d a v e r i m i n 210 .8 k q ' a
k t : t n b i l d i r m i l e r d i r .
Yavrua l a n q e l i i m i n i n
i z l e n e b i l m e s ia m a c y l a y a p
a r a t r m a l a r d a d e ~ i i k y n t e m l e r
k u l l a n l m t r . R o q e r s v d .
( 1 9 8 3 ) , k o l o n i l e r d e y a v r u r e t i m i n i sap t amak a m a c y l a
y a p t k l a r a r a t r m a d a J e f f r e ( 1 9 5 8 ) ,
t a r a f n d a n k u l l a
t e l e r e v e i l e y a v r ua l a n n h e s a p l a m l a r d r .
Buna q r e
cm 2 ' d e 4 y a v r u qz bu lundugu -ve 20x42 c m ' l i k b i r e r e v e n i n
h e r b i r yznde 3484 qzb u l u n a c a : t h e s a p l a n m
ve a l m a l a
r n d a bunu t e m e l
a l m t r .
J o h a n s s o n ve J o h a n s s o n ( 1 9 7 1 ) , y a v r ua l a n n
p l a n i m e t r e
i l ed o ~ r u d a n l l e b i l e c e ~ i n i b i l d i r m i l e
R u t t n e r ( 1 9 7 2 ) , k u l u k aa l a n n n
l mnde P u c h t a y n t e -
m i n i nk u l l a n l a b i l e c e ~ i n i
b e l i r t m e k t e d i r .
F r e s n a y e ve Lensky ( 1 9 6 1 ) , k o l o n i l e r i n k u l u k aa l a n l a r
n n lm y n t e m l e r i n i a k l a d k l a r a l m a l a r ny a v r u l u
a l a n n lmnde P u c h t a y n t e m i n i n
k u l l a n l a b i l e c e ~ i n i bunun
i i n uzun e k s e n (A) i l ek s a
e k s e n i n ( a ) l l p S = A / 2 x a / 2
f o r m l i l eh e s a p l a n a b i l e c e : t i n i b i l d i r m i l e r d i r .
O l d r o y d a n a Goodman ( 1 9 8 8 ) , s a f ve melez a n a l a r l ao l u
t u r d u k l a r
k o l o n i l e r d e b a l v e r i m i i l e y a v r u l u a l a n z e r i n d e
h e t e r o s i s e t k i s i n ia r a t r d k l a r a l m a l a r n
b a l v e r i m i
z e r i n d e h e t e r o s i s e t k i s is a p t a n a m a m
y a v r u l u a l a nb y k l ~
z e r i n d e h e t e r o s 1 s e t k i s i n i no l d u ~ u n u s a p t a m l a r d
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
25/91
14
Gen ve Aksoy (1993) , Erzurum k o s u l l a r
nda kolon i
q e l i i m i v e b a l v e r i m i
a r a s n d a k i i l i k i l e r i a r a t r d k l
a l m a l a r n d a , y a v r u l u a l a n
b ~ y k l u ~ u i l e b a l v e r i m i
a r a s n d a en yksek
i l i k i n i n Temmuz a y n d a q r l
b i l d i r m i l e r d i r .
Dona ld ve Norman ( 1 9 6 3 ) , anaa r a ~ r l ~ ,
k a b u l ,
s r l a n m y a v r u
a l a n ve b a l r e t i m i
a r a s n d a k i i l i k i l e r
i n c e l e m i l e r , s r l a n m y a v r u a l a n ve i f t l e t i r e
k u t u s u n d a na l n d k t a n
s o n r a k i an aa r a ~ r l ~ n n
b a l v e r i m i
z e r i n d e e t k i l io l d u ~ u n u b i l d i r m i l e r d i r .
K o l o n i n i ny a a m a
qca r n n
e k o l o j i kk o u l l a r a
Uyum
y e t e n e ~ i i l e
y a k n d a n i l q i l i d i r .
K dneminde k o l o n i n i n
y a a m n n s r d r m e s i s o n b a h a r dnemindek i p o p u l a s y o n
q e l t i mve b e s i n
s t o k l a r y l a i l q i l i d i r . Y a l a n a
a r y a s a h i p k o l o n i
l e r s o n b a h a r d a daha a z y a v r uy e t i t i r i r l e r . A y r
mevsim
s o n u n ad o ~ r u
k o l o n i l e r i no ~ u l
v e r m e s i k o l o n i qcnz a y
f -
l a t t ~ l n d a n k dnemindek i k o l o n i
k a y p l a r n a r t t r r .
S u b b o t i n ve O r l o v a ( 1 9 7 6 ) , 6 b a la r s r k
z e r i n d e
y a p t k l a r a l m a d a , F as a r l a r n n h e p s i n i n k dneminde
l d ~ n , t t a l y a n ve
S a r Kafkas
a r l a r n n d k yasama qC
q s t e r d i k l e r i n i , G riD a ~ K a f k a s ,
K o r n i y o l , Ukrayna ve K a r p a t
a r l a r n n i s e i y i
k l a d k l a r n s a p t a m l a r d
D o ~ a r o ~ l u ( 1 9 6 2 ) ,
t a r a f n d a n T r k i y e ' d e k i e s i t l i
e k o t i p l e r z e r i n d ey a p l a n
b i ra r a t r m a d a ,
an ak a y b
b a k m n d a n e k o t i p l e r
a r a s n d a f a r k n o l m a d ~ n , ancak l e n
k o l o n is a y l a r b a k m n d a n
neml if a r k l a r n o l d u ~ u n
b i l d i r -
mek t e ve denemedeM u ~ l a ,
Sur 1 ye ve Anadol u k k e n l i e k o t i p l e -
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
26/91
15
r i n Kafkas ve Marmara kken l i l e r e qre daha ykseky a a m a
gcne sah ipo l d u k l a r n
b e l i r t m e k t e d i r.
C o l l i n s vd. (1979) , ba la r s
savunma model in in
be l i r l emek i c i n y a p t k l a r c a l m a d a savunma d a v r a n
zer i nde ;y a ,
ends t r i yel vet a r m s a l
i l a l a r , atmosfer in
e l e k t i r i k p o t a n s i y e l i ,b a s n c ,
manyetik a l a n , nem, k ,
bes ink a y n a k l a r
ves c a k l ~ n d o ~ r u d a n ,
kolon idek iy a
d a ~ l m , yavru
q e l i t i r m e e t k i n l i ~ i , petek -kabartma
e t k i n u n , a r m i k t a r , h a s t a l k , nek ta r
a k m , polen, su
y e t e r s i z 1i ~
i , ve anas z l ~ n
i se do lay l
olarak e t k i l e r in i n
b u l u n d u ~ u n u s a p t a m l a r d r .
Sugden ve Furqa la ( 9 8 2 ) ,h r c n a r l a r n
bal
ver imle r in in f az lao l d u ~ u i n a n c n n y a n l o l d u ~ u n u ,
Adam
(1983) , b a l ve r imiy le u y s a l l ~ n i l i k i s i n i n o l m a d ~ n ancak
h r n k o l o n i l e r i n evrey i
r a h a t s z e t t i k l e r i n i ve zaman
k a y b n a yol
a c t k l a r n b i ld i rmek ted i r.
A y r c a yine
a y n
a r a t r c melezIerne
a l m a l a r sonucunda melez anaya sah ip
k o l o n i l e r i n sa f l a rdan dahah r c n o l m a d ~ n , B a t
Avrupa
a r l a r n n h r c n , D o ~ u Avrupa
r k l a r n n uysa l
o l d u ~ u n u ve
Anadolua r s n n h a v a n n
s e r i no l d u ~ u
qnlerde sabah vea k a m
s a a t l e r i n d e dahah r c n
olmakla b i r l i k t es c a k l ~ n
20 oc
ze r indeo l d u ~ u
zamanlarda ka rn iyo l a r
l a r
i l e benzer
b u l u n d u k l a r n b i l d i r m e k t e d i r. Bienefe ld ve Pi rchne r (1991) ,
y a p t k l a r a r a t r m a d a bal ver imi i l e
u y s a l l k a r a s n d a kk
t e o l sa f eno t ip ik k o r r e l ~ s y o n u n b u l u n d u ~ u n u b i l d i r m i l e r d
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
27/91
16
3. MATERYAL VE YNTEM
3 . 1 . Materya l
Projedeb e l i r t i l d i ~ i
q i b i , anaa r y e t i t i r m e s i
k u l l a n l a c a k k o l o n i l e r , 1992; 1993
k mevsiminde
y a p l a n
evre g e z i l e r i n d e top lanan v e r i l e rd o ~ r u l t u s u n d a
1993y l
Nisana y n d a
15a r l
kovan (koloni ) ha l inde Ankara
n i v e r s i t e s i Z i r a a t F a k l t e s ia r l ~ n a q e t i r i l m i l e r
Mevsimina r c o ~ a l t m a y a u y q u n l u ~ u
ve kolonif i y a t l a r n
y k s e k l i ~ i nedeni i l e koloni
s a y s proiede nqrlenden
a a ~
o l m u t u r .
Anaa r
m a t e r y a l i , pro jede a n k r
yresindens a ~ l a n a c a
n q r l d ~ haldeAO
Z i r a a t Fak l t e s inde Orta Anadolu a r po-
p u l a s y o n l a r zer inde devam eden b i r
c a l m a n n n
b u l q u l a r
dayan
l a r a k ,a r a t r m a n n
daha kck var i yasyon qs te ren
B e y p a z a r yres i
a r l a r i l e yrt lmes i uyqun
g r l m t r
A.O. Zi raa t f a k l t e s ia r ~ n d a
yr t l en Nisan veM a y s
a y l a r n kapsayan ana
a r y e t i t i r m e ve koloni
o l u t u r m
c a l m a l a r sonunda, 2
k z k a r d e ana
a r d a n 2 qrup ha l inde
(Bl , B2) toplam 37a r y e t i t i r i l m i a y n
qeno t ip iny o ~ u n
o l d u ~ u a r l k t a d o ~ a l C i f t l e t i r i l m i l e r d i r . Kolon1ler
Haz i rana y b a n d a
Tokat Z i r a a t Fak l t e s iT a l c i f t l
kampsOnen a k l e d i l m i l e r d i r .
Burada g e r e k s i n i m l e r i
d o ~ r u l t u s u n d a b a k m besleme y a p l a r a k k o l o n i l e r i n qOclend i r i lmesine
c a l s l m t r .
Kolon i l e r 27 Haziran t a r i h i n d e Fak l t ea r l ~ n d a k l
diQer
k o l o n i l e r l e b i r l i k t e , Sivas Cumhuriyet O n i v e r s i t e s i kampOs
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
28/91
17
a l a n n a n a k l e d i l m i l e r d i r . Bl qrubu 12 kolonide Temmuz
b a n d a n i t i b a r e n 7 Qn a ra i l e a r l ereve s a y s (DI) ,yav ru lu ereve
s a y s (YP) petek ze r indek i
d a v r a n l a
(POD),u y s a l l k
(U) , q i b i qzlemlery a p l m ,
v e r i l e n e k e r
m i k t a r l a r n o t
e d i l m i t i r . Temmuz
a y boyunca
y a p l a n toplam 5
gzlem sonucu (Ek 1 ) , e lde e d i l e n v e r i l e r ed a y a n l a r a k
s e i l e n
2 koloniden anaa r l a r y e t i t i r i l m i t i r . Y e t i t i r i l e n
ana
a r l a r r u e t kovan la r a
a l n a r a k y e r e l e k o t i p l e r l e
o l u t u r u l a
Z i r a a t F a k l t e s ia r l ~ n d a k i
erkeka r l a r
i l e
i f t l e t i r i l m i t i r . Bu ana
a r l a r i l e
o l u t u r u l a n 25 koloniden
r a s t q e l e rnekleme yntemi i l e 20 t a n e s ii a r e t l e n m i
ve BXT
qrubu (BF1) k o l o n i l e ro l u t u r u l m u t u r .
(B)ve BXT
q r u p l a r n d a n y e t i t i r ilen toplam
4 Oana a r
,
Toka tZ r a a t
F a k l t e s ia r l ~ ,
Almus l e s i
Cevrel1 Ky,
Toka t Merkez Gmenek Ky ve Artova l e s i K a r k n
kynde
bulunan vei b i r l i ~ i y a p m a y
kabule t m i
o lan 4a r l ~ a
her
q e n o t i p i n t e m s i l edi lmes ine d ikka t e d i l e r e k 10 a r a d e t olmak
ze re Ey l la y
i k i n c iy a r s n d a d a ~ t l m t r .
Anaa r l a r ,
i l e t m e l e r d e k i k o l o n i l e r i n ana
a r l a r ldr ldkten sonra
ka fes i e r i s i n d ev e r i l m i ,
daha son rai l e t m e l e r
q e z i l e r e k
k o l o n i l e r i n anaa r l a r
k a b u l l e r i kon t ro le d i l m i t i r .
Bylece
hem yksekb i r r n e k l i ~ e
sah ip Orta AnadoluB e y p a z a r h a t t
ko lon i l e r i hem de y e r e l e k o t i p i l e melezlenmi
ana a r
l a r n
Fak l t e vey e t i t i r i e i k o u l l a r n d a p e r f o r m a
s a p t a n -
m a s a m a l a n m t r .
Yine bu arada b e l i r l e n e n 3a r a l k t a
1993v l r i d a
r e t i l e n
anaa r l a r n b u u n d u ~ u
ko lon i l e rden 5 ' e r t anes i r a s t q e l e i s a -
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
29/91
lS
r e t l e n e r e k To k a t (T) grubuo l u t u r u l m u t u r
( C i z e l g e 3 . 1 ) .
To k a t Z i r a a t f a k l t e s ia r l ~ d i ~ e r
b i ri l e t m e
o l a r a k
i n c e l e n m i t i r . l e r i d e meydana g e l e c e k ana
a r k a y p l a r n
k a r h e r g r u p t a n yedek ana
a r k o l o n i l e r i F a k l t e
a r l ~ n d a
b u l u n d u r u l m u l a r d r .
C i z e l g e 3 . 1 . DenemeP l a n
ve b i r l i ~ i Y a p l a n A r l k l a r n
B u l u n d u ~ u M e r k e z l e r.
/ e t m e l e r G e n o t i p l e r Toplam K o l a n i
Bl B2 BxT TS a y s
T. Z i r . F a k 10 5 5 5 25
T a l C i f t l i k
To k a t Merkez - 5 5 5 15Gmenek Ky
Almus C e v r e l i 5 5 5 15Ky
A r t o v aK a r k n
5 5 5 15,-Ky
Toplam 10 20 20 20 70
Yrede bu lunan 4 i l e t m e d e de deneme k o l o n i l e r i , ek
b e s l e m e vea r l
e r e v e v e r i l e r e kd e s t e k l e n m i ,
v a r r o a
m c a d e l e s iy a p l m t r .
K o l o n i l e ri l e t m e l e r d e
b u l u n a n deneme
d k o l o n i l e r l e b i r l i k t e
k a s o k u l m u t u r .
K o l o n i l e r i n i l k k o n t r o l l e r i M a r ta y n n
i k i n c iy a r s n d a
y a p l a b i l m i t i r . k i n c i k o n t r o l l e r i s e Mart sonu ve Nisan
b a n d a y a p l m , g r u p l a r n k l a m a p e r f o r m a n s l a r g z l e n -
m i t i r . Buna g r e y r e g rubundan (T) 2 , B g r u b u n d a n 1 ve BXT
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
30/91
19
q rubundan 3 k o l o n i n i n an aa r l a r n
k a y b e t t i l e r ib e l i r l e n m i -
t i r . Grup b y k l k l e r i n i korumaka m a c y l a
F a k l t ea r l ~ n d a
t u t u l a n B ve BXTq r u p l a r n d a
yedek k o l o n i l e r i l e buk a y p l a r
N i s a na y n n
i k i n c iy a r s n d a k a r l a n m t r .
Yre q r u b u n d a k i
e k s i l m e l e r i s e y i n e bu dnemdei l e t m e l e r d e
denemed n d a
t u t u l m u 199 3
d o ~ u m l u an a a r
k o l o n i l e r i nden r a s t q e l e s e e i -"
l e r e kt a m a m l a n m t r .
Bu dnemde- d e k o l o n i l e r d e v a r r o a
m c a d e l e s i , k o l o n i l e r i n q e r e k s i n i m l e r id o ~ r u l t u s u n d a b a k
ve
b e s l e n m e s iy a p l m t r .
M a y s a y b a n d a , denemeye
a l n a n 4
i l e t m e d e k i t op l am
60 k o l o n i d e popu l a syonq e l 1 i m i q z l e n m i t i r .
Sonue t aa r a -
t r m a s o n u l a r n e t k i l e y e b i l e c e Q i
d n c e s i y l e k o l o n i l e r i n
a r
i
e r e v es a y s
en a z o l a n k o l o n i l e rd z e Y i n d e e i
t l e n -
m e s i p l a n l a n m t r . Buna q r e a r l e r e v e s a y s n n en d k
o l d u ~ u k o l o n i l e r i n 7
a r l ' C e r c e v e y e s a h i p
o l d u k l a r b e l i r -
l e n m i ,
da ha f a z l a a r
i
e r e v e y e sa h i p ko lon i l e r d e n f a z l a
e r e v e l e ra r l a r
i l e b i r l i k t ea l n m t r . M a y s a y b a l a -
r
n da y ap l a n
bu d z e n l e m e s o n u n d a 10M a y
s t a r i h i ndee
i t -
l e n m i k o l o n i l e r i n i l k q z l e m l e r i
y a p l m t r . G z l e m l e r d e ;
a r l e r e v e
s a y s ( D P ) , y a v r u l u e r e v e
s a y s (YP) v e
y a v r ua l a n , k o l o n i n ~
y i y e c e km i k t a r
(YM), P e t e k z e r i n d e k i
d a v r a n l a r (POD),
h r n l k (H ) ve oQul e Q i l i m i q i b i f a k t r -
l e ri z l e n m i t i r .
3 . 2 . Yntem
B e y p a z a r daQ k y l e r i n d e n q e t i r l l e n
d a m z l k k o l o n i l e r -
den r e t i l e n v eB e y p a z a r
q r u b u n uo l u t u r a n
20 k o l o n i , y i n e bu
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
31/91
20
y r e d e ns a ~ l a n a n d a m z k l a r d a n
r e t i l e n anaa r l a r n
1993
y l i c i n d e q s t e r d i k e r i p e r f o r m a n s a q r e s e c i len
k o l o n i -
l e r d e n To k a t Z i r a a t F a k l t e s iT a s l c i f t l i k
kampsnde r e t i l e n
v e bu y r e n i n e rkeka r l a r
i l e c i f t l e s t i r i l e r e k o l u s t u r u l a n
B e y p a z a r x To k a t (BXT) qrubu 20 ko lon i ve 4
a v r i l e t m e d 1993
y i c i n d e
r e t l e n an a
a r l a r n b u l u n d u ~ u 20
k o a n i
o m a k
z e r e t op lam 60 k o l o n i (3 x 4 x 5) 1994
y l
10
K a v s
' n d a n nce e s i t l e n e r e k bu t a r i h t e n
i t b a re n 21 qn a r a
i l e k o n t r o l e d i l m i s l e r d i r . s o n u c l a r ncedenh a z r l a n m s
kovan
k a r t l a r n a i s l e n m i s t i r .
U y q u a n a c a k
verimk o n t r o l e r i n
Denemea r k a r n d a
n a s l y a p l a c a ~ 1912
y l n d a A P i m o n d i a ' n n n e r i s i z e r i n e
t o p l a n a n u l u s l a r a r a s b i r komi te t a r a f n d a n b e l i r l e n m i s t i r(Ru t tne r 1988b) .Bu
c a l s m a n n kovan
k a r t l a r n n h a z a n-
m a s n d a bu komitenin
n e r d i ~ i k u r a l l a r a uyulmustur.
Kovank a r t l a r n d a
(Ek 2 ) ;a r l ~ n a d ,
i s l e tm ey l ,
ana
a r n n d o ~ u m y l , n u m a r a s ,
a n a s
b i l i n i y o r s an u m a r a s
y a z l m a k t a d
r .E ~ e r
an aa r d o ~ a l
q e n c l e Sme
s o n u c u mevdana
q e l m i S e o ~ u l qzi l .
y a p a y a l a m a i l e
y e t t i r m i ,yapay
qz nnee a r p i a r e t i k o n m a k t a d r .
Denemea l a n n d a
t u t u l a n
kovank a r t
h e ry l
y e n i l e n m e k t e ve k a r t ai l e t m e v
,
a r l ~ n b y k l ~ b i r n c e k i
y l n a r k o r t a l a m a b a l
v e r i m i , buy l
k o l o n i n i n b a l v e r i m i vea n k
o r t a l ama b a l
v e r i m l e r i kayded i lmek ted i r.Denemeye
a l n a n k o l o n i l e r d e , 1994
y l ' i i n d e b a l
h a s a d 2 0 - 2 2 M u s t o s . t a r i h l e r i
a r a s n d a b i r k ez
y a p l m ) t ) r . Bal
y a p l m s ,
h a s a d Rut tner (1988b) ' i n n e r d i ~ i
s e k i l d e
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
32/91
21
k o v a n l a r d a nc k a r l a n
c e r c e v e l e r n u m a r a l a n a r a k t a r t l m
s z l m s o n r a t e k r a r
t a r t l a r a k b a l v e r i m i
s a p t a n m t r .
Kovank a r t l a r n a a y r c a ,
p r o j e d e d eb e l i r t i l d i ~ i
q i b i
f i z y o l o j i k v ed a v r a n s a l
z e l l i k l e r l e i lq i l i 21 qn a r a i l e
y a p l a n k o n t r o l l e r
s r a s n d a b e l i r l e n e n
d e ~ e r l e r d e
i l e n m i t i r . B u n l a r ;
K o l o n i Popu la syon Ge ii
i m i : K o l o n i p o p u l a s y o n u q e 1 i
im i
i l e i l q i l i o l a r a k , P r o j e d e n q r l d ~ e k i l d e M a a y i l k
y a r s n d a e i t l e n e n k o l o n i l e r d e , u y q u l a m ak o l a y v e e r q i n
a r
s a y s i l e c ak y k s e k k o r e l a s y o n q s t e r e n ( M e d h a t v d . 1 9 9 0 )
a r i l e
k a p l c e r c e v e l e r , 21 qn a r a i l e
s a y l m v e e r q i n
a r
g e l i i m i i l e i l g i l i b i l q i l e r kovan
k a r t l a r n a i l e n m
Yi n e e r g i na r g e l i i m i
l c m l e r i n i ny a p l d ~
d n e m l e r d e , tm
y a v r u l u e r e v e l e r i n y a v r ua l a n l a r
R u t t n e r ( 1 9 8 8 b )t a r a f n d a
n e r i l e n PUCHTA y n t e m i y l e l c l m
v e S= A /2 * a / 2 f o r m l
i l eh e s a p l a n m t r .
Kovank a r t l a r n a a y r c a ,
k u l u e k aa l a n n n
d a ~ l m i l e i l g 1 1 i b i l q i l e r ;
y u m u r t a l ( Y ) ,
l a r v a l (YA) v e
k a p a l (K )
e k l i n d e k a y t e d i l m i t i r .
K o l o n i d e k i y i y e c e km i k t a r n n
b i l i n m e s i k o l o n i n i n a e
k a l m a s n n l e d i ~ i g i b i , k o l o n i
g e l i i m i h a k k n d a d a b i l g i
v e r m e k t e d i r . Kovank a r t l a r n d a
k o l o n i n i n y i y e c e km i k t a r
(YM)
h e r q z l e m d e 4 : cok f a z l a ( i y i ) , 3 : eok ( o r t a ) , 2 : a z ve 1 :
c o k a z e k l i n d e b e l i r t i l m i t i r .
H r n l k (H ) ve p e t e k z e r i n d e k i
d a v r a n l a r d a (POD)
g z l e n e r e k k a y d e d i l m i t i r . Ancak bu i k i z e l I l i k l e i l q i l i
o l a r a k p r a t i k t ek u l l a n l a b i l e c e k
o b j e k t i f l e t l e r y o k t u r .
A y r c a bu z e l l i k l e r e v r e
k o u l l a r n a b a ~ l o l a r a k byk
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
33/91
22
l d ed e ~ l m e k t e d i r (
R u t t n e r 1986b) .H r n l k
i l e i l q i l i
o l a r a k h e r q z l e m d e , 4: ok u y s a l , 3: u y s a l , 2 :h r n , I :
ok
h r n e k l i n d e k o l o n i
k a r t l a r n a n o t l a r
d l m t r . POD l a
i g i l i o l a r a k d a
a y n e k i l d e , 4:
d a v r a n i y i , 3 : h u z u r s u z ,
2 : b a l a q i d i y o r , 1 : p e t e k l e r i t e r k e d i y o r q i b i n o t l a r kovan
k a r t l a r n a i l e n m i t i r .
Kovank a r t l a r n n
" v e r i l e n + vea l n a n
- "s t u n l a r
k o l o n i l e r e v e r i l e n yada a l n a n b o p e t e k ( P ) , d o l u p e t e k (DP) ,
Ya v r u l u p e t e k ( y P ) ,a l n a n
ve v e r i l e na r ,
b a l ve e k e r
m i k t a r l a r kg o l a r a k
k a y d e d i l m i t i r .
Kovan k a r t l a r n n a k l a m a l a r
s i i t u n u n a ; k o l o n i l e r i n y e r
d e ~ i t i r m e , o ~ u l ,
p r o p o l i s ku l l anma
b a l l k ekleme
z e l l i k l e r i
a k l a m a l a r y a p l m t r .
t a r i h i , an aa r
g i b i z e l l i k l e r e
y k s ~
i l i k i n
P r o j e d e b e l i r t i l m e s i n ek a r n
k o l o n i l e r d ey a 9 m a c l
e ~ i l i m i , 1994
y l n n ok kurak qemes i ve bu dnemde
a r l k
i e e r i s i n d e eok bykk a y n a m a l a r o l m a s
n e d e n i y l e
y a p l a m a m t r .
1993 s o n b a h a r dnemindey a p l m a s
p l a n l a n a ny a p s a l
z e l l i k l e r e i l i k i n l m l e r , bu dnemde
a n a a r l a r
k o l o n i l e r e y e n iv e r i l m i o l m a s
ve
d e s t e ~ i n i n y a p l m a s n e d e n i y l e 1994
b a z k o l o n i l e r e i s e i
a r
y l H a z i r a n ve Temmuz
a y l a r n d a y a p l m t r . B qrubundan 5 , BXT q r u b u n d a n 5 ve i k i
a r l k t a n T grubundan toplam 10 k o l o n i d e n henz kovan
d
u e u yapmayan i e i a r a l r 4 0 ' a r a d e t olmak z e r e k u t u l a r a
a l n m , k l o r o f o r m l a z e h i r l e n e r e k
l d r l m l e r d i r A r
r n e k l e r i n i nk o r u n m a s ve a n a l i z l e r i n
s a ~ l k l y a p l a b i l m
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
34/91
23
i i n , en i y i koruyucunun alkolo l d u / : ' u
b i l d i r i l m e k t e d i r (Dade
1977). Bu amala Tokat Ziraat Fakl tes indea r l a r
cam
kavanozlara konulmus,h a z r l a n a n
(70k s m
% 9 5 ' l i k a lko l 5
k s m formalin ve 25
k s m su) koruyucu i l e kaplanacak seki lde
doldurularaka ~ z l a r k a p a l
olarak + 5 C deb u z d o l a b
s a k l a n m s t r .
or tak z e l l i kRuttner vd.
koloni lerde b i l e
(1978) , - tamamen
f a r k l d e ~ e r l e r e r a s t l a n d / : ' n ,
qsteren
bi r r k ar
l a r
nda saptanan yksek
d e / : ' e r l e r l e d
i ~ e r
saptanan dskd e / : ' e r l e r i n a k s a b i l d i / : ' i n i ,
r k n a r l a
tek b i ra r
zerindey a p l a c a k
lcmleriny a n l g y a
nedeno l a c a ~ n
ve her
karakter i i n 20a r r n e ~ i n d e
lmy a p l m a s q e r e
b e l i r t m e k t e d i r l e r . Bu nedenle her koloniye a i t 20a r
zerinde
7 karakter ( t e r q i t g e n i s l i ~ i , t e r g i t r e n q 1 , k l u z u n l u / : ' u ,d i l
u z u n l u ~ u n kanat uzunluk ve
q e n i s l i ~ i , metatarsus q e n i s l i k
veu z u n l u ~ u )
ALPATOV (1929), GOETZE (1940, 1964) , DU PRAW
(1965) RUTTNER vd. (1978), yntemleriyle lclms, k b i t a l ,
metatarsa l ve kanat indeksler i ver i lerdenh e s a p l a n m s t r
lmler; dahah z l
ves a / : ' l k l c a l s m a o l a n a ~
s a ~ l a d ~ i i n stereomikroskop (CarI Zeiss Jena marka)
a l t n d
mi krometrel i oklery a r d m
a y r c a , s i v r i ulu bcek
i l ey a p l m s t
r . lms r a s n d
c m b z , keskin makas, kck cam
kaplar, kckf r a ,
i s p i r t oo c a ~ ,
t e saban t , bceki ~ n e l e r
lam, lamel , mikromatrel i aklerk u l l a n l m s t r .
Y a p s a l z e l l i k l e r i n lcmleri
a s a ~ d a z e t l e n d sek i lde
y a p l m s t r .
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
35/91
24
K l U z u n l u ~ u : R u t t n e r ' e ( 1 9 8 8 b ) q r e ,
a r r k l a r
a r a s n d a k i k l u z u n l u ~ u a s n d a n f a r k ,
i i a r l a r d a en cok,
V.abdomenh a l k a s
zer indek ik l l a r d a
b e l l i o l u r .K l
u z u n l u ~ u n u n llmesi i i n
a r , yan duracak
e k i l d e a k b i r
zemine bceki ~ n e s i
i l et u t t u r u l m u
daha sonra s te reomikroskop
a l t n d a k l l a r n y o ~ u n b u l u n d u ~ u blqede lcm
y a p l m t
(Sek i l 3.1 ) .
o
Sek i l 3 .1 .I i a r n n k a r n
(h:k l u z u n l u ~ u )
D il U z u n l u ~ u : A r a t r m a d a , a r l a r n qercek d i l u z u n l u ~ u
l c l m t r . Kloroform i l e zeh i r l enen
a r n n b a yan duracak
biCimde so l el- i l et u t u l m u ,
d i l a l t ceneden (max i l l a e ) b i r
c m b z l a t u t u l a r a k nce i c e r i i t i l i p
q e v e t i l m i 5 daha sonra
c k a r t l m t r . Lam ze r ine
y e r l e t i r i l e n d i l i n a l t cene
p a r c a l a r ve kas
a r t k l a r i k inc i b i r
c m b z i l e t emiz lenerek
ge r iye submentum, prementum veq l o s s a n n k a l m a s s a ~ l a n m t
(Sek i l 3.2 ) .
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
36/91
S e k i l 3 . 2 . D ilu z u n l u ~ u .
lm i i n b i r lam z e r i n ea l n a n
d i l ,f r a y a r d m
i l e
d z e l t i l t i k d e n sonra e n t e l l a n i l e s e r t l e t i r i l e r e k lm
y a p l m t r .
n Kanat lmle r i
Kbi t a l tndeks -A r k a n a t l a r n d a ,
damar la r veb u n l a r
o l u t u r d u ~ u h c r e l e r i ni
a l a r
b i r r k z e l l i ~ i d i
K a n a d n s r t k s m n d a , uzun radyan h c r e l e r i ( I , I I , I I I )
a d v e r i l i r (Goetze 1964) .
r k a y r m a s n d a n nemli o lan kana-
d n u _
k s m n a en
y a k n yerde bulunan I I I . kbi t a l h c r e s i -
d i r . R u t t n e r ' e (1988b) q r e , bu hcren in b i imi b i l e r k
f a r k l l k l a r n n q s t e r g e s i d i r . ( m e l l i f e r a
r k n d a q e n i s ve
b a s k , c a r n i c a ' d a i s e uzun ve
d a r d r ) . I r k l a r
a r a s n d aen
b e l i r q i nf a r k l l k
bu I I I . k b i t a l hc re s in in (a ) ve (b )
u z u n l u k l a r a r a s n d a k i i l i k i d i r . Kbita1 indeks
d e ~ e r i (a )
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
37/91
26
u z u n l u ~ u n u n (b)
d a m a r n n ka
k a t o l d u ~ u n u q s t e r i r ( S e k i l
3 .3 ) . Bu damaru z u n l u k l a r n n
l lmes i i i n ,s a ~
n
k a n a t l a r
b i r lesme nok t a s
ndank o p a r t
l a r ak daha nce p e t r i
kutusunda 5 mIt a l k o l ve 1-2 damla b a l )h a z r l a n a n
e r i y i k
i inde s l a t l m s l a r d r .
Dzqna r a l k l a r l a
la m ze r inea l n a n
k a n a t l a rf r a y a r d m
i l e d z e l t i l e r e k kurutulmus, i k i n c i lam
i l ek a p a t l m s t r . H a z r l a n a n
p r e p a r a t l a r d a (a) ve (b) damar
u z u n l u k l a r l le rekKI
(Kbi ta l lndeks) h e s a p l a n m s t r .
KanatB o y u t l a r
ve l ndeks i - Kanat uzunluk ve Q e n i s l i k l e r i
Ki i i nh a z r l a n m
s kana t p r e p a r a t l a r
zer indey a p l m s t
r .
s te reomikroskopa l t n d a
mikromet re l i ok le ry a r d m
i l e
k a n a t n en genis yer inden kana t
q e n i s l i ~ i , s r t radya l
hc res in inb a l a n g n o k t a s n d a n
kanat ucuna kadar olan
uzakl
k i se kanat uzunlu ~ u
olarak l l m t r
(Sek i i 3 .3 ) .
a / b : k b i t a l indeksKU kana t
u z u n l u ~ u KG : kana tq e n 1 s l i ~ i
i lCD
_ _ _ _ I l _r
Sek i l 3 . 3 . Kbi ta l indeks ve kana tb o y u t l a r
lmn o k t a l a r .
8/7/2019 Anadolu Arsnn Seleksiyonla Islah Olanaklar
38/91
27
Kanat 1ndeksi d e ~ e r l kana t q e n l s l i Q i n i n kana t uzun]uQuna
o r a n n n yzde deQer i o la rak b e l i r l e n m i s t i r .
Te r q i tG e n i l i Q i :