62
• ra aris dekodireba da ra roli aqvs mas gawafulad kiTxvaSi? • rogor viTardeba sityvebis wakiTxvis unari? • ra strategiebs iyeneben bavSvebi sityvebis wakiTxvisas? • ra aris cnobadi sityvebi da ratom unda vaswavloT bavSvebs maTi cnoba? • rogor vaswavloT anbani da sityvebis dekodireba? • rogor SevamowmoT anbanis codna da sityvebis dekodirebis unari? Tavi III anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavleba

anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

65

• raarisdekodirebadararoliaqvsmasgawafulad

kiTxvaSi?

• rogorviTardebasityvebiswakiTxvisunari?

• rastrategiebsiyenebenbavSvebisityvebis

wakiTxvisas?

• raariscnobadisityvebidaratomundavaswavloT

bavSvebs maTi cnoba?

• rogorvaswavloTanbanidasityvebisdekodireba?

• rogorSevamowmoTanbaniscodnadasityvebis

dekodirebis unari?

Tavi III

anbanisa da sityvebis

wakiTxvis swavleba

Page 2: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

66

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebis aqtivobebis cxrili

meTodi / aqtivoba resursi gverdi

xuTi sabaziso meTodi

saCvenebeli/samodelo kiTxva moswavleebis codnis Sesabamisi donis mxatvruli an sainformacio teqsti

85

saCvenebeli/samodelo wera dafa da carci/didformatiani qaRaldi da markeri 86

erToblivi kiTxva da misi variaciebi

didi wigni/didformatian qaRaldze, posterze an dafaze didi asoebiT dawerili teqsti/proeqtoriT gaSvebuli eleqtronuli wigni

88

erToblivi wera dafa da carci/formati da markeri 89

enobrivi praqtika anu `mas-wavlebeli _ kalami~

dafa da carci/didformatiani qaRaldi da markeri, sasurvelia TvalsaCinoeba

90

anbanis swavlebis aqtivobebi

asoebis dalageba suraTiani baraTebi; asoebiani baraTebi, romlebic saWiroa suraTze gamosaxuli sagnis/mcenaris/cxov-elis da a. S. asawyobad

93

anbanis loto boTlis Tavsaxurebze/baraTebze dawerili asoebi 94

anbanis furclebi feradi fanqrebi, Jurnal-gazeTebi, plastelini, makrateli, garemoSi arsebuli sagnebi, webo, `skot-Ci~, furceli (SesaZlebelia specialurad damza-debuli `anbanis furclis~ gamoyenebac. ix. danar-Ti)

94

anbanis maZieblebi feradi fanqrebi, furclebi 95

mzareulobana markeri, muyao/furclebi, jami da kovzi, qaRaldis an plastmasis TefSi, saTamaSo fuli

96

anbanis buStebi buStebi (Ria feris), permanentuli markerebi (muqi feris)

97

anbani wreSi feradi baraTebi anbanis asoebiT (TiTo baraTze TiTo aso), magnitofoni/leptopi, qudi/tomara

98

lurji da wiTeli asoebi dafa da carci/formati da markeri; rveuli/furceli, ori feris fanqari/kalami

99

feradi sityvebi dafa da carci/formati da markeri; rveuli/furceli, ori feris fanqari/kalami

100

asoebi gazeTSi Zveli Jurnal-gazeTebi, msxvili SriftiT dabeWdi-li teqstebi, broSurebi, furceli, webo, makrateli

100

sityvis asoebi gzajvared-inze

didi formatis furceli/dafa, markeri/carci 101

yiramala da misi variaciebi teqsti/wigni/ saxelmZRvanelo moswavleTa raode-nobis mixedviT

102

klasis anbani sityvis baraTebi, gamogonili kodebis cxrili 103

Secvale aso erTi didi zomis sityvis baraTi, dafa da carci 103

anbanuri sityvebis kedeli asoebis baraTebi, sityvis baraTebi 104

Page 3: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

67

sityvebis wakiTxvis swavlebis aqtivobebi

dRis mesiji didformatiani qaRaldze dawerili teqsti, fanqre-bi/flomasterebi, furclebi

104

sityvebis kedeli sityvebis baraTebi (Tabaxis furclis mesamedis zomis)

105

iarliyebi klasSi didi zomis sityvis baraTebi 106

sityvebi magidaze an iatakze sityvis baraTebi 107

sityvebis amokiTxva wyvilebSi

sityvebis sia/didi zomis sityvis baraTebi, wam-mzomi, dafa da magnitebi/carci

108

ipove wyvilebi banqos zomis kvadratuli baraTebis dasta sityveb-iTa da naxatebiT

109

sinonimebis banqo naxatebiT banqos zomis baraTebis dasta sityvebiTa da nax-atebiT

110

boTlis datrialeba sityvis baraTebi, plastikatis boTli 111

sityvebis loto sityvis baraTebi 111

sityvebis marketi sityvis baraTebi 112

mokarnaxe zmnebi sityvis baraTebi 112

sityvebis gariTmva sityvis baraTebi, furceli, kalami 113

sityvebis masaJi mcire zomis sityvis baraTebis dasta 113

davimaxsovroT sityvebis mwkrivi

sityvis baraTebi 114

daxede, gadaabrune, dawere, Seamowme

sityvis baraTebi 115

gaelveba sityvis baraTebi 115

sityvebis maTematika sityvis baraTebis dasta, furceli, kalami 116

sityvebis moZebna (snaiperi) wignebi, Jurnalebi, broSurebi, gazeTebi 116

fostalioni mcire zomis sityvis baraTebi 117

`bax~ banqos zomis sityvis baraTebi, 5-6 baraTi sityviT `bax~

117

rTuli _ advili sityvis baraTebi 118

cxovelebis saxli dafa, carci, sityvis baraTebi (saWiroebisamebr) 118

damatebiTi efeqturi aqtivobebi anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebisaTvis

afrinda, afrinda! 120

sityvaSi marcvlis identifi-cireba

120

qurds unda... 120

Secvale aso 120

ipove sityva 120

gadaxaze araswori sityva 120

aklia marcvali 120

Page 4: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

68

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

areuli marcvlebis dakav-Sireba

121

sityvebis anbanuri rigiT dawyoba

121

mocemuli marcvlebiT si-tyvebis Sedgena

121

sityvebis gadawera sigrZis mixedviT

121

Sesabamisi sityvis povna da gadawera

121

sityvebis garkveuli niSniT gadawera

122

Sinaarsobrivi wyvilebi 122

sityvis transformireba 122

did sityvaSi patara sityvis povna

122

sityvebis gadawera da nakar-naxev sityvebTan dawyvileba

122

idumali sityva 122

wakiTxuli winadadebis Sesa-bamisi variantis povna

122

pica 122

Page 5: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

69

sityvebis wakiTxvis unari da misi ganviTarebis safexurebi

sityvebis sworad da swrafad dekodireba kiTxvis swavleba-swavlis sakvanZo mizania. esaa dawerili sityvis, rogorc calkeuli asoebisgan Sedgenili erTi mTliani kodis, gaSifvra. sityvis dekodirebas zogjer sityvis cnobas an identificirebas uwodeben.

Tu gawaful kiTxvas davakvirdebiT, aucileblad aRmovaCenT, rom misi erT-erTi Tval-saCino maxasiaTebeli sityvebis swrafad, uSecdomod, danawevrebis gareSe wakiTxvaa. kiT xvis unaris (igulisxmeba kiTxvis teqnikac da gageba-gaazrebac) ganviTarebis gzaze erT-erTi mniSvnelovani miRwevaa, roca bavSvi kiTxvis dros aRar iyenebs aso-aso an marcval-marcval dekodirebas. amis nacvlad igi avtomaturad cnobs sityvebs. kiTxvis procesSi sityvebis mTlianad, avtomaturad cnoba gawafuli kiTxvis mTavari sayrdeni-caa da indikatoric. Tu sityvebis umravlesobas pirveli danaxvisTanave ver vcnobT, maT gaSifvraze (nawil-nawil dekodirebaze) gadavdivarT, rac yuradRebis koncentra-cias da sxvadasxva unaris miznobrivad moSveliebas moiTxovs. amis Sedegad teqstis gaazrebaze dasaxarji energia kiTxvis teqnikuri barierebis daZlevaze gvexarjeba. Tu saqme mozrdil da/an rTul teqstTan gvaqvs, procesi kidev ufro mZimdeba. Cven male viRlebiT da frustracia gveufleba. amitom aris mniSvnelovani, rom kiTxvis swavlis garkveul fazaze sityvebis mTlianad wakiTxvaze gadavideT.

kvlevebis mixedviT, Tu bavSvi cnobs sityvebis umravlesobas winadadebaSi, mas uadvildeba am winadadebis Tavidan bolomde wakiTxva; danarCens, anu ucnob sityvebs, is dekodirebis, konteqstis, ilustraciebisa da fonetikuri gasaRebebis daxmarebiT umklavdeba. rac yve-laze mniSvnelovania, bavSvs ZaluZs aseTi winadadebis gageba-gaazreba.

qarTul enaze kiTxvis swavleba da swavla advili ar aris. am saqmes rTuli sityvebis simravle amZimebs. sabavSvo teqstebSi ki aseT sityvebs xSirad vawydebiT. rTul sityvebSi igulisxmeba:

• grZeli, 6-ze meti asosgan Semdgari sityvebi (mag., mandarini, SuqniSani, sasiamovno, farSavangi);

• TanxmovanTa kompleqsis mqone sityvebi (mag., kurdReli, SeinZra, janmrTeloba, mercxlis);

• Znelad gasagebi mniSvnelobis mqone sityvebi (mag., eSureba, gaisarje);

• iSviaTad gamoyenebuli sityvebi, romlebic, rogorc wesi, mexsierebaSi didxans ver ikidebs fexs (mag., dideda, saTiTe, zRurbli, amSvenebda, dReniadag);

• rTuli gramatikuli konstruqciis mqone sityvebi (mag., aTxova, nagazisa, SeuZina, cxvrisTvis, wamirTmevia);

• idiomebis an frazeologizmebis Semadgeneli sityvebi (mag., abuCad hyavda agdebuli, musri gaavlo).

xSirad ama Tu im konkretul sityvas sirTulis ramdenime kriteriumi erTdroulad miesadageba, magaliTad, oTxmarcvliani. zogjer iseT sityvebsac vxvdebiT, romlebsac yvela zemoT CamoTvlili kriteriumi axasiaTebs, magaliTad: mklavgawvdili.

rogor davexmaroT moswavles, rom man frustraciis gareSe daZlios kiTxvaSi gawafvis rTuli safexuri? gawafuli kiTxvis Temaze dagrovili gamocdileba ramdenime funda-menturi midgomisa da meTodis gamoyenebas gvTavazobs, kerZod:

• gavuvarjiSoT bavSvebs fonologiuri unar-Cvevebi (ix. wina Tavi);

• droulad vaswavloT bavSvebs aso-bgerebi da anbanuri principis gamoyeneba;

Page 6: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

70

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

• rac SeiZleba adre davawyebinoT bavSvebs dasuraTebuli sabavSvo wignebis (sruli teqstebis) kiTxva erToblivi kiTxvis meTodiT;

• saCvenebeli/samodelo kiTxvisa da marTuli praqtikisTvis SevarCioT adekvaturi sirTulis teqstebi;

• gamoviyenoT enobrivi praqtikis meTodi da erToblivi wera;

• vaswavloT bavSvebs cnobadi1 da xSiri2 sityvebis avtomaturad wakiTxva.

sityvis dekodireba/cnoba ori ZiriTadi moqmedebis Sesrulebas gulisxmobs: sityvis gonebaSi gaxmovanebas (e.w. Sinagani `gabgereba~) da misTvis mniSvnelobis `miniWebas~. es ukanaskneli niSnavs ara sityvisTvis axali Sinaarsis mikuTvnebas, aramed mocemul kon-teqstSi konkretuli individis mier am dawerili sityvis dakavSirebas mis mniSvnelo-basTan. mas Semdeg, rac sityvebis dekodireba avtomatur reJimze gadaerTveba, mkiTxve-li advilad `gamoixmobs~ maT mniSvnelobas `gonebrivi leqsikonidan~, rac wakiTxulis gaazrebas sagrZnoblad aadvilebs.

rogor swavloben bavSvebi sityvebis dekodirebas/cnobas?

sityvebis dekodirebis unaris ganviTarebis ZiriTadi safexurebia:

logografiuli kiTxva

skolamdeli asaki da pirveli klasi

bavSvi zogierT cnobad sityvas aRiqvams erTi mT-liani gamosaxulebis saxiT, misi vizualuri xati-sa da garegnuli maxasiaTeblebis mixedviT, asoe-bad daSlis gareSe. mag. `puri~, `rZe~, `marketi~3.

gardamavali anbanuri kiTxva

pirveli klasis dasawyisi

bavSvi cdilobs sityvebis wakiTxvas calkeuli asoebis meSveobiT, magram yvela asos ver cnobs. is kiTxulobs zogierTi sityvis pirvel asos (ufro xSirad Tanxmovans), magram xSirad warmo-Tqvams sxva sityvas, romelic amave asoTi iwyeba. SeiZleba dabeWdili sityva `gemi~ misTvis ase ga-moiyurebodes: `gxxx~.

anbanuri kiTxva pirveli klasis Sua periodidan meore klasis dasawyisamde4

bavSvi sul ufro met asos cnobs sityvebSi. rogorc wesi, kiTxulobs aso-aso an marcval-marcval, TiToeuli asos/marcvlis gabgerebiT, rasac fonologiur rekodirebasac uwodeben. TandaTan ezrdeba cnobadi sityvebis maragi, romlebsac swrafad da uSecdomod amoicnobs, dekodirebis gareSe.

1 cnobadia is sityvebi, romlebsac mkiTxveli myisierad cnobs Seyovnebisa da amokiTxvis (asoebis ga-Sifvris) gareSe.2 xSiria is sityvebi, romlebic xSirad gamoiyeneba zepirmetyvelebasa da werilobiT teqstebSi. xSiri sityvebi enaSi Cvengan damoukideblad arsebobs. sasurvelia, moswavlem swored es sityvebi aqcios cnobad sityvebad. 3 SeiZleba vifiqroT, rom es kiTxva ar aris. Tu bavSvi rZis etiketze kiTxulobs sityvas `rZe~, es araa imis garanti, rom sxva konteqstSic waikiTxavs am sityvas. miuxedavad amisa, sityvebis logogra-fiulad aRqma simbolos dekodirebis Canasaxovani formaa. am unaris gamoyeneba metad sasargebloa damwyebi mkiTxvelebisTvis.4 miTiTebuli periodebi ZiriTadad emTxveva im moswavleebis SemTxvevebsac, romlebic qarTuls swavlo-ben rogorc meore enas. erovnuli saswavlo gegmis qarTulis, rogorc meore enis standartis pirveli klasis programis mixedviT moswavle saswavlo wlis bolos unda cnobdes anbanis yvela asos. iqve aRniS-nulia, rom pirveli da meore klasebi warmoadgens sistemur kiTxvaze gadasvlis Semamzadebel safexurs.

Page 7: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

71

orTografiuli kiTxva

pirveli klasis meore naxevridan mesame klasamde

bavSvi sityvas aRiqvams ara asoebis Tanmimdevro-bis, aramed orTografiuli qargis saxiT. aRiq-vams sityvis nawilebs: fuZes da afiqsebs (mag., `sa/qaTm/e~), rTuli sityvis Semadgenel sityvebs (mag., `gul/keTili~). sityvis sworad wakiTxvi-saTvis iyenebs winadadebis konteqsts. swrafad izrdeba cnobadi sityvebis maragi.

sityvaTwarmoebiTi kiTxva

meoTxe an mexuTe klasidan

bavSvma icis, rom bevri Sedgenili sityva misTvis nacnob nawilebs Seicavs: mag., `avto/portre-ti~ an `avto/bio/grafia~. sityvebis wakiTxvisas erTdroulad iyenebs sityvis cnobisa da misi mniSvnelobis wvdomis strategiebs.

sityvis dekodirebis/cnobis strategiebi

arsebobs sityvis dekodirebis/cnobis ramdenime ZiriTadi strategia. sasurvelia, moswa-vleebi gaiwafon TiToeuli maTganis gamoyenebaSi.

sityvis aso-aso amokiTxva. esaa e. w. anbanuri principis, anu asoebsa da bgerebs Soris mimarTebebis gamoyeneba sityvis dekodirebisaTvis. moswavle jer amoicnobs TvaliT aR-qmul TiToeul asos da `gamoixmobs~ Sesabamis bgerebs. Semdeg xmamaRla (fonologiuri rekodireba) an uxmod gadaabams aso-bgerebs da sityvaSi gaamTlianebs maT.

cnobadi sityvebis aRqma. cnobadia is sityvebi, romlebsac mkiTxveli myisierad cnobs Seyovnebisa da amokiTxvis (asoebis gaSifvris) gareSe. Tu sityva teqstebSi bevrjer Se-gvxvda, misi forma da mniSvneloba `gonebriv leqsikonSi~ imkvidrebs adgils. rac ufro gawafulia adamiani kiTxvaSi, miT ufro met sityvas cnobs avtomaturad da piriqiT.

konteqsturi miniSnebebis gamoyeneba. esaa teqstis winadadebebis, ilustraciebis, aseve, sxva nacnobi sityvebis gamoyeneba ucnobi sityvis amosacnobad. magaliTisTvis, warmovi-dginoT, rom sityva `ufunqcio~ ucnobia winadadebaSi: `xangrZlivi gamoyenebis Sedegad monitori ufunqcio nivTad gadaiqca.~ davukvirdeT, ra miniSnebebi gvexmareba am sity-vis swrafad da sworad dekodirebaSi: 1. semantikuri (mniSvnelobasTan dakavSirebuli) miniSnebebi. amave winadadebaSi Semavali sxva nacnobi sityvebi gvibiZgebs am sityvis swo-rad wasakiTxad; 2. orTografiuli/anbanuri miniSnebebi. sityvaSi pirveli asoebis cnoba gviadvilebs mTliani sityvis wakiTxvas; 3. sityvis gramatikul struqturasTan dakavSi-rebuli miniSnebebi. am sityvis winsarTis cnoba gviadvilebs bolosarTisa da mTliani sityvis amocnobasac.

sityvis nawilebis amocnoba. esaa nacnob asoTa jgufebis gamoyeneba sityvis dekodire-bisas. magaliTad, marcvlebis, asoTa kombinaciebis, sityvis fuZis, afiqsebis da sxva nawilebis cnoba SeiZleba dagvexmaros sityvis gaSifvraSi.

kvlevebis mixedviT, aRweril strategiebs Soris kiTxvis teqnikis ganviTarebisaTvis gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs anbanuri principis efeqturad gamoyenebas. kargi mki-Txvelebi oTxive strategias iyeneben, Tumca asoebis avtomaturad cnoba da gadabma yvelaze mZlavri instrumentia sityvebis cnobis, gawafuli kiTxvisa da, sabolood, ga-geba-gaazrebisTvis.

Page 8: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

72

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

sityvebis dekodirebis/cnobis swavleba

sityvebis cnobis unaris ganviTarebis gzaze pirvel klass gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs. sasurvelia, rom pirveli klasis dasawyisSive (winasaanbano periodSi) bavSvebma:

• gaacnobieron, rom wignSi mxolod naxatebi ki ar `gviyveba~ ambavs, aramed ufro metad – nabeWdi sityvebi;

• gaacnobieron, rom ena Sedgeba sityvebisagan;

• gaacnobieron, rom zepirad warmoTqmuli sityvebi bgerebad iSleba, xolo dawerili sityvebi – asoebad;

• SeZlon 50-100 xSirad gamoyenebuli sityvis logografiulad cnoba;

• gaivarjiSon fonologiuri unar-Cvevebi, rac Semdgom etapze asoebis bgerebTan dakavSirebis aucilebeli safuZvelia;

• daiwyon sityvebis cnoba winadadebebisa da frazebis konteqstSi.

saswavlo procesSi am elementebze yuradRebis gamaxvileba saTanadod Seamzadebs yvela moswavles saanbano periodisa da orTografiuli kiTxvis fazis rTuli amocanebis da-saZlevad.

kiTxvis swavleba-swavlis pirveli nabijebi

winasaanbano periodSi bavSvebis umravlesoba ramdenime sityvas mainc cnobs logogra-fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan erTad bavSvebi TandaTanobiT daiwyeben maTSi calkeuli asoebis amocnobas da Sesabamis bgerebTan dakavSirebasac.

jer kidev skolaSi wasvlamde patarebi garkveul gamocdilebas iZenen da met-naklebad iviTareben kiTxvis SeswavlisaTvis saWiro unarebs. swored am safuZvlebs eyrdnobian skolis dawyebiTi safexuris maswavleblebi. iTvaliswineben, Tu rogor viTardeba bavS-vis enobrivi unarebi da adgenen kiTxvis saswavlo gegmas, arCeven swavlebis efeqtur meTodebs, advilad gamosayenebel Sefasebis instrumentebs.

ra midgomiTa da meTodebiT unda vaswavloT kiTxva? dReisaTvis gavrcelebulia kiTxvis swavlebis sami ZiriTadi midgoma:

• aRmavali / sinTezuri / nawilebidan mTelisken mimarTuli;

• daRmavali / analizuri / mTelidan nawilebisken mimarTuli;

• dabalansebuli / analizur-sinTezuri / daRmaval-aRmavali / mTeli-nawili-mTeli.

aRmaval midgomas (nawilebi mTeli) safuZvlad udevs debuleba: `asos, marcvlisa da sityvis cnobis gareSe SeuZlebelia kiTxva~. kiTxva iwyeba calkeuli asoebis garCeviT/cnobiT, grZeldeba aso-bgerebis marcvlebad, Semdeg ki – sityvebad gamTlianebiT.

am midgomiT pirvel etapze bavSvi swavlobs asoebis mxedvelobiT garCevas da maT dakav-Sirebas Sesabamis bgerasTan. meore etapze bavSvi aso-bgerebs gadaabams da sityvebad aerTianebs. mesame etapze sityvebi erTiandeba winadadebebad, romlebSic xdeba calkeu-li sityvis mniSvnelobis amocnoba. amrigad, procesi mimdinareobs qvemodan zemoT, nawilebidan (aso-bgeridan) mTelisaken (sityvisaken). rac Seexeba wakiTxulis gagebas da azris gamotanas, es werilobiTi kodis gaSifvris (dekodirebis) wesebis swavlis Sedegia.

Page 9: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

73

cnobilia, rom kiTxvis procesSi mkiTxveli aqtiurad iyenebs teqstSi arsebul iseT damxmare gasaRebebs, rogorebicaa sityvis pirveli aso/marcvali, wina da momdevno si-tyvebi, winadadebis/abzacis savaraudo Sinaarsi, ilustraciebi, yda da sxv. aRmavali modelis arsebiT xarvezad swored am aspeqtis ugulebelyofa miiCneva. am midgomis mim-devari maswavleblebi sagakveTilo drois ZiriTad nawils aso-bgerebis daswavlasa da dekodirebis savarjiSoebs uTmoben. bevri moswavle wvalobs da kargavs Tavdajerebu-lobas amgvari damRleli savarjiSoebis Sesrulebis Sedegad.

daRmaval midgomas (mTeli nawilebi) safuZvlad udevs debuleba: `kiTxva, mosmenis msgavsad, mTliani teqstidan azris gamotanis procesia. kiTxva iwyeba wignebSi, Jurna-lebSi, sareklamo dafebze, Senobebis abrebze, iarliyebze, meniuebSi logoebis, cifre-bis, xSiri sityvebis SemCneviTa da gamorCeviT. amaSi bavSvs ilustraciebi da sxva kon-teqsturi gasaRebebi exmareba. TandaTanobiT am sityvebSi bavSvi gamoarCevs calkeul asoebs (kodebs) da imavdroulad acnobierebs, Tu raSi gvWirdeba es kodebi. daRmavali midgomis mixedviT kiTxvis procesi metyvelebis process hgavs. calkeuli aso-bgera azrs moklebulia da misi cnoba sityvaSi ufro advilia, vidre calke. kiTxvis dros mTavaria mniSvnelobis gageba, romlis safuZvelzec moxdeba dawerili sityvis da masSi Semavali aso-bgerebis cnoba. Sesabamisad, mkiTxveli ecnoba misTvis saintereso teqstis Sinaarss da am konteqstSi swavlobs asoebsa da maT kombinaciebs.

daRmavali midgomiT pirvel etapze bavSvi aTvalierebs wignebs da saubrobs maT Si-naarsze. Semdeg maswavleblis daxmarebiT gamoyofs teqstidan `yvelaze mniSvnelovan~ sityvebs, Slis maT marcvlebad da aso-bgerebad, rasac mosdevs dekodirebis savarji-Soebi. amrigad, procesi mimdinareobs zemodan qvemoT, mTeli teqstidan nawilebisaken (aso-bgerebisken). rac Seexeba wakiTxulis gagebas da azris gamotanas, es aRwerili pro-cesis Tanmdevi komponentia.

am midgomas xSirad SecdomiT aigiveben `mTeli sityvebiT swavlebis~ meTodTan, rome-lic, Tavis mxriv, rac SeiZleba meti sityvis logografiuli xatis mexsierebaSi Senaxvasa da kiTxvis dros gamoyenebas gulisxmobs.

daRmavali midgomis xarvezad imas miuTiTeben, rom ugulebelyofilia sityvis deko-direbis eqspliciturad swavlebis aucilebloba. anbanuri principis daufleba da de-kodirebaSi gawafva mniSvnelovani safexuria imisaTvis, rom kargma mkiTxvelma sityve-bis umravlesoba avtomaturad amoicnos. daRmavali midgomis mimdevari maswavleblebi sagakveTilo drois did nawils sityvis/winadadebis garegnul xatsa da mniSvnelobaze muSaobas uTmoben.

dabalansebuli midgomis (mTeli nawilebi mTeli) mixedviT kiTxvis procesi orive mimarTulebas moicavs – daRmavalsac da aRmavalsac. kiTxvis procesSi erTdroulad muSaobs ramdenime procesori: orTografiuli (asoebis aRqma), fonologiuri (bgerebis aRqma), semantikuri (sityvebisTvis mniSvnelobis `miniWeba~), sintaqsuri (sityvebis daka-vSireba gramatikuli wesebis gamoyenebiT), konteqsturi (sityvebisa da winadadebebis gaazreba-gamTlianeba). amdenad, kiTxva erTdroulad moicavs dekodirebasac da teqstis mniSvnelobis gagebasac.

dabalansebuli midgoma kiTxvis swavleba-swavlis procesSi aerTianebs daRmavali da aRmavali midgomebis yvelaze mniSvnelovan komponentebs _ erTi mxriv, mTliani teqstis aRqmasa da damuSavebas, meore mxriv ki, misi Semadgeneli sityvebisa da aso-bgerebis de-kodirebaze varjiSs. rasakvirvelia, gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs iseTi sakiTxavi masalis SerCevas, romelic Seesabameba xuTi-eqvsi wlis bavSvis Tematur interesebs, yofiT gamocdilebas, enobriv kompetenciebs. yuradReba unda gamaxvildes teqstebis

Page 10: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

74

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

moculobaze, misi struqturis simartiveze, Sriftis zomaze, sityvebisa da frazebis gamoyenebaze, ilustraciebis gamomsaxvelobiT mxareze.

mniSvnelovania, rom maswavlebeli icnobdes samive midgomis Zlier da sust mxareebs da kiTxvis swavlebisas gaazrebuli gadawyvetilebebi miiRos konkretuli meTodebisa da resursebis SerCevis dros. zogadad aRiarebulia, rom dabalansebuli midgomis gamo-yenebas ukeTesi Sedegi moaqvs, vidre mxolod daRmavali an mxolod aRmavali midgomiT muSaobas. kiTxvis Seswavlis romel meTodsac ar unda mianiWos upiratesoba maswavle-belma, pirvel klasSi man unda SeZlos kiTxvis swavlebis sami ZiriTadi safexuris efeq-turad organizeba. esenia: winasaanbano, saanbano da anbanisSemdgomi periodebi. SerCeu-li midgomisa da meTodis Sesabamisad Seicvleba – gaizrdeba an Semcirdeba – TiToeuli safexuris xangrZlivoba da Sinaarsi. magaliTad, dabalansebuli midgomiT swavlebis SemTxvevaSi winasaanbano periodi gaizrdeba da gamdidrdeba iseTi aqtivobebiT, ro-gorebicaa enobrivi praqtika, didi wignebis erToblivi kiTxva, saCvenebeli/samodelo kiTxva, erToblivi wera, iarliyebi klasSi, dRis mesiji, TamaSebi elva-baraTebiT da a.S.

dabalansebuli / `mTeli – nawili – mTeli~ midgomis mixedviT kiTxvis aqtivoba iwyeba mTliani avTenturi1 teqstiT, romelic konkretul, bavSvebisaTvis saintereso informa-cias Seicavs. aseTia, magaliTad, moTxrobebi da zRaprebi, leqsebi da gamocanebi, iumo-ristuli ambebi, sainformacio-SemecnebiTi teqstebi garemoSi arsebul nivTebsa da mo-vlenebze. rogorc vTqviT, mniSvnelovania, rom teqsts hqondes Semdegi maxasiaTeblebi:

is unda iyos

• mcire zomis;

• mokle da martivi winadadebebiT agebuli;

• xSiri da nacnobi sityvebiT Sedgenili;

• msxvili asoebiT dabeWdili/dawerili;

• ilustrirebuli.

aseTi saswavlo resursi SesaZloa mza saxiT arsebobdes (magaliTad, didi wignebi, teqs-tiani posterebi da sxv.) an maswavlebelma daamzados gakveTilamde Tu uSualod gakve-Tilis msvlelobisas.

maswavlebeli klasSi muSaobas iwyebs Temaze fokusirebiT, Sesamzadebeli diskusiiT, bavSvebisTvis teqstis xmamaRla wakiTxviT an teqstis erToblivad SeqmniT (ix. enobri-vi praqtikis meTodi anu `maswavlebeli – kalami~). Semdeg bavSvebsac uCvenebs teqsts da erToblivi kiTxvis meTodis gamoyenebiT CarTavs maT kiTxvis procesSi. miuxedavad imisa, rom anbani da werilobiTi kodis gaSifvra jer srulyofilad ar auTvisebiaT, bavSvebi xalisiT erTvebian aqtivobaSi. metic, iseTi meTodebis gamoyeneba, rogoricaa teqstis winaswari mimoxilva, saCvenebeli kiTxva maswavleblis mier, enobrivi praqtika, erToblivi kiTxva (da misi variaciebi), sityvebis povna da sxv. did daxmarebas uwevs moswavleebs ara mxolod konteqsturi gasaRebebis mignebiT kiTxvaSi, aramed dekodire-bis unaris dauflebaSi.

1 avTenturi niSnavs realurTan miaxloebuls, praqtikul gamocdilebasa da garemoSi arsebuls. av-Tenturia iseTi sabavSvo teqsti, romelic Tavisi SinaarsiT, struqturiTa da dizainiT hgavs Cveule-briv sabavSvo literaturis nimuSebs, romelsac bavSvi yoveldRiurad naxulobs da romelic mkveT-rad gansxvavdeba saxelmZRvaneloebSi dekodirebis mizniT Cadebuli savarjiSo teqstebisagan.

Page 11: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

75

cxadia, mniSvnelovania, rom patara mkiTxvelebs Tanmimdevruli daxmareba gavuwioT mTlian teqstebSi ̀ navigaciis~ dros. gavamdidroT kiTxvis garemo mravalferovani damx-mare saSualebebiT: ilustraciebiT, aso-bgerebisa da sityvebis gamosaxulebebiT da sxv. maswavlebelma problemad ar unda miiCnios is, rom moswavleTa nawilma jer ar icis anbanis yvela aso da ar aris gawafuli maT gadabmaSi. kiTxvis swavlebis pirvel etap-ze maswavlebeli sxvadasxva strategiiT cdilobs, daexmaros moswavleebs wignebTan/teqstebTan urTierTobis damyarebaSi – saTauris, ilustraciebis, cnobadi sityvebis gamoyenebaSi. amgvari midgomiT moswavleebi enTuziazmiT monawileoben kiTxvis aqtivo-bebSi da umtkivneulod gadadian dekodirebisa da fonologiuri rekodirebis (asoebis xmamaRla gabgerebis) naklebad sasiamovno varjiSebze. isini iwyeben imis garCevas, Tu teqstis romeli winadadeba gamoxatavs saintereso azrs, imaxsovreben sakvanZo sityve-bis grafikul gamosaxulebas, TandaTanobiT iwyeben amocnobili sityvebis Semadgenel elementebze dakvirvebas. bavSvebi mTlianidan nawilisaken midian da SeuZliaT am nawi-lebiT – aso-bgerebiTa da marcvlebiT – sxvadasxva sityvis awyoba, azrebis gadmocema.

rogorc vxedavT, `mTeli-nawili-mTeli~ midgomis amosavali principia dekodirebis swav lis dawyeba ara calkeuli sityvebiT, aramed avTenturi winadadebebiT an teqste-biT. rac Seexeba am procesis meore, aRmaval nawils, anu nawilebis (aso-bgerebisa da marcvlebis) sinTezirebis swavlebas, is mravalferovani savarjiSoebisa da TamaSebis daxmarebiT mimdinareobs. aqac mniSvnelovania, rom procesi calkeul sityvebze ar Se-Cerdes da bavSvebma axlad Seswavlili asoebisa da marcvlebis avTentur winadadebebSi gamoyeneba swrafadve mosinjon kiTxvasa da weraSi.

qvemoT mocemuli sqema asaxavs kiTxvis swavleba-swavlis ZiriTad elementebs teqstidan aso-bgeramde da Semdeg piruku, anu kvlav winadadebebamde da teqstebamde. amgvarad warmarTuli procesi ganapirobebs kiTxvis xuTive komponentis sinqronulad ganviTare-bas da, rac mTavaria, unarCunebs moswavles interessa da motivacias.

Page 12: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

kiT

xvis

dab

alan

sebu

li

mid

gomi

T s

wavl

ebis

sqe

ma

aa

vv

TT

ee

nn

tt

uw

wu

ri

ai

r

in

ms

mn

i

aa

oa

a

td

sr

rs

dt

ea

ic

bc

ia

e

qd

tv

gv

td

q

se

ya

ea

ye

s

tb

vl

rl

vb

t

ia

ai

ai

aa

i

mTel

ina

wil

ebi

mTel

i

Page 13: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

77

kiTxvis swavlebis periodebi

tradiciuli midgomis mixedviT winasaanbano periodi sakmaod xanmoklea (daaxloebiT ori kvira). samagierod, gacilebiT ufro xangrZlivad mimdinareobs anbanis daswavla (5-6 Tve), rasac mosdevs SedarebiT mcire xangrZlivobis anbanisSemdgomi periodi (2-3 Tve). es midgoma mTavar orientirad swored anbanuri principis srulad aTvisebas isa-xavs da droc, ZiriTadad, marcvlebisa da sityvebis uSecdomo dekodirebaze ixarjeba. midgomis susti mxare isaa, rom bavSvebi naklebad varjiSoben teqstebis gageba-gaazre-baSi, sityvebisa da winadadebebis mniSvnelobis wvdomaSi, konteqsturi miniSnebebis/ga-saRebebis gamoyenebaSi.

inovaciuri, dabalansebuli midgomis danergva ramdenime cvlilebis ganxorcielebas moiTxovs:

winasaanbano periodSi saWiroa ramdenime tipis mniSvnelovani aqtivobis damateba, rac mis gaxangrZlivebas gamoiwvevs (erTi Tvidan Tvenaxevramde); sasurvelia, tradiciul saswavlo aqtivobebs daematos gulisyuriT mosmenis aqtivobebi, safexurebad warmar-Tuli fonologiuri savarjiSoebi/TamaSebi, xSiri/cnobadi sityvebis logografiulad cnobis savarjiSoebi, enobrivi praqtika, erToblivi kiTxva da sxv. aseTi aqtivobebi saTanadod Seamzadebs bavSvebs anbanuri principis aTvisebisa da sityvebis dekodirebi-saTvis.

saanbano periodSi dabalansebuli meTodiT muSaobisas maswavleblma unda ganagrZos mravalferovani teqstebis gamoyeneba da sistemuri xasiaTi misces aso-bgerebis swavle-bas. mTavaria, bavSvebs SeuyvardeT kiTxva da ar dakargon kiTxvis motivacia dekodire-bis savarjiSoebis Sesrulebisas. imisTvis, rom dekodirebis savarjiSoebi mtanjveli ar gaxdes bavSvisTvis da swavlaSic saWiro efeqti miviRoT, unda gaviTvaliswinoT sami mniSvnelovani midgoma:

1. bavSvebs varjiSisTvis SevTavazoT maTTvis avTenturi, konkretuli azris matarebeli,

saintereso konteqstidan _ zRaprebidan, ilustraciebidan, realuri situaciebidan _

aRebuli sityvebi da frazebi;

2. savarjiSoebi gavaxalisoT TamaSis elementebis SemotaniT. SevarCioT axali da sain-

tereso aqtivobebi, andac SevqmnaT Cven mier mravalgzis nacadi savarjiSoebis modi-

ficirebuli variantebi;

3. am savarjiSoebisTvis gamovyoT adekvaturi dro. ganvsazRvroT, saswavlo wlis romel

periodSi ra sixSiriT CavatarebT maT da gakveTilis romel monakveTSi ramden wuTs

davuTmobT.

am periodis ZiriTad aqtivobebs Soris kvlav rCeba erToblivi kiTxva, erToblivi wera da enobrivi praqtika. maTi intensiuri gamoyenebiTa da dekodirebis savarjiSoebTan integrirebiT maswavlebeli moamzadebs bavSvebs damoukidebeli kiTxvis etapze gada-sasvlelad. rasakvirvelia, ar unda dagvaviwydes TiToeuli moswavlis unarTa uwyveti monitoringi.

anbanisSemdgomi periodis erT-erTi mTavari amocanaa erToblivi kiTxvidan damoukide-bel kiTxvaze gadasvla. amisaTvis maswavlebels SeuZlia daiwyos marTuli kiTxvis aqti-vobis gamoyeneba da kiTxvis iseTi sabaziso strategiebis swavleba, rogorebicaa: varau-debis gamoTqma, wakiTxulis warmosaxvaSi gacocxleba, SekiTxvebis dasma, paralelebis gavleba pirad gamocdilebasTan Tu adre wakiTxulTan da sxv. cxadia, gadamwyveti roli eniWeba teqstebis SerCevas, risTvisac unda gaviTvaliswinoT sami midgoma:

Page 14: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

78

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

1. SevTavazoT bavSvebs mravalferovani teqstebi, rac gulisxmobs damatebi-Ti teqstebis/wignebis moZiebas. ar SemovifargloT mxolod saxelmZRvane-loebiT;

2. ganvsazRvroT TiToeuli moswavlis kiTxvis done diagnostikuri testire-bisa da dakvirvebis safuZvelze;

3. SevurCioT da/an asarCevad SevTavazoT bavSvebs adekvaturi sirTulis (maTi kiTxvis donis Sesabamisi) teqstebi.

Tu mTeli wlis ganmavlobaSi maswavlebeli efeqturad gamoiyenebs pasuxismgeblobis nabij-nabij gadacemis models, saanbano periodi umtkivneulod Caivlis, bavSvebi daZle-ven kiTxvis swavlis pirvel nabijebTan dakavSirebul sirTuleebs. saswavlo wlis bo-losTvis isini momzadebuli iqnebian damoukidebeli kiTxvis safexurze gadasasvlelad da eqnebaT myari safuZveli gamarTuli kiTxvisa da wakiTxulis gaazrebisaTvis.

qarTulis, rogorc meore enis maswavleblebisTvis L1 L2

pirveli klasis amgvari `periodizacia~ garkveul saxecvlilebebs ganicdis araqarTul-enovan skolebSi da damokidebulia moswavleTa mzaobaze, winare codnaze, leqsikur maragze. kvlevebiT dadasturebulia, rom mSobliur enaze ZiriTadi enobrivi unarebis ganviTareba mniSvnelovan safuZvels uyris da sagrZnoblad aCqarebs meore enaze kiTx-vis swavlas. amis gaTvaliswinebiT winasaanbano periodis xangrZlivoba SesaZloa gaizar-dos. Tumca maswavlebelma isic unda gaiTvaliswinos, rom meore klasis dasawyisSi yvela moswavles moeTxoveba anbanuri principis gamoyeneba.

sqemis mixedviT meore enaze kiTxvis dawyebisTvis mniSvnelovania, rom moswavles ganvi-Tarebuli hqondes fonologiuri unar-Cvevebi da zepirmetyvelebis unarebi, gaaCndes sakmarisi leqsikuri maragi da mSobliur enaze kiTxvis sabaziso unarebi. vinaidan meore enaze kiTxvis swavlis dros moswavle mSobliur enaze gavarijSebuli unarebis trans-fers mimarTavs, sasurvelia, mSobliur enazec kiTxvis swavleba-swavla daefuZnos winam-debare saresurso wignSi warmodgenil midgomebsa da meTodebs.

qvemoT warmodgenilia aqtivobaTa da resursTa arasruli CamonaTvali, romelTa gegma-zomierad gamoyeneba ganapirobebs kiTxvis swavlebis dabalansebas pirvel klasSi.

Page 15: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

79

winasaanbano saanbano anbanisSemdgomiaq

tiv

obe

bisaubari TvalsaCinoebebze (posterebi, suraTebi, niv-Tebi da sxv.);

maswavleblis mier xmamaRla wakiTxva/saCvenebeli waki-Txva;

audioCanawerebis mosmena;

fonologiuri savarjiSoebi/TamaSebi;

leqsikuri maragis gamamdid-rebeli TamaSebi;

mTliani sityvebis cnoba;

`gaseirneba~ did wignebSi (wignTan muSaobis sawyisi unar-Cvevebi);

enobrivi praqtika;

xatva da naxatze minaweris gakeTeba;

erToblivi kiTxva;

erToblivi wera.

maswavleblis mier xmamaRla wakiTxva da saubari waki-Txulis Sesaxeb;

erToblivi kiTxva;

enobrivi praqtika;

erToblivi wera;

teqstis daSla winadadebe-bad da sityvebad;

teqstis awyoba winadadebe-biT da winadadebis awyoba sityvebiT;

sityvebis daSla marcvlebad da aso-bgerebad;

sityvebis awyoba marcvle-biT da aso-bgerebiT.

cnobadi/xSiri sityvebis cnoba;

anbanuri TamaSebi;

sityvebis dekodirebis Ta-maSebi;

martivad dekodirebadi te-qstebis wakiTxva.

mcire zomis teqstebis kiTx-va;

kiTxvis sabaziso strategie-bis (winare codnis gaaqtiu-reba, varaudebis gamoTqma, wakiTxulze msjeloba) modelireba da marTuli praqtika;

marTuli kiTxvis aqtivoba;

damoukidebeli kiTxvis bloki;

leqsikur erTeulebTan muSaobisa da gageba-gaazre-bis sawyisi strategiebis mini-sesiebi;

konteqstis gamoyenebiT sityvis cnobis strategiis swavleba;

xmamaRla fiqri;

damoukideblad wera.

res

ur

sebi

TvalsaCinoebebi (postere-bi, suraTebi, didi wignebi, saTamaSoebi, sayofacxovrebo nivTebi da sxv.);

suraTiani baraTebi;

xelis Tojinebi;

naxatebi da

gasaferadeblebi;

sityvebis kedeli.

didi wignebi;

patara, ilustrirebuli sa-kiTxavi wignebi;

klasSi Seqmnili teqstebi;

Tematuri posterebi;

sityvebis kedeli;

sityvebis loto;

sityvis baraTebi;

asawyobi wignebi;

siuJeturi baraTebi;

moZravi anbani;

domino da loto;

`bukis~ TamaSebi.

sxvadasxva tipisa da sirTu-lis teqstebi/wignebi;

saklaso bibilioTeka;

eleqtronuli biblioTeka;

moswavleebis mier Seqmnili wignebi;

audioteqstebi;

sityvebis kedeli.

miuxedavad imisa, Tu kiTxvis swavlebis romel midgomas emxrobian skolis maswavleb-lebi, gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom yoveli saswavlo wlis dasawyisSi Catardes diagnostikuri kvleva, romelic gamoavlens TiToeuli moswavlis wignierebis indivi-dualur profils. kiTxvis swavlebisas maswavleblis upirvelesi movaleobaa, SearCios kiTxvis swavlebis midgoma ise, rom garkveulwilad misces moswavleebs saSualeba, air-Cion maTTvis yvelaze mosaxerxebeli strategia. ase kiTxva gaxdeba sasiamovno aqtivoba rogorc moswavleebis, ise maswavleblebisTvis.

Page 16: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

80

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

cnobadi sityvebis swavleba

sityvebis sworad dekodireba didi kognituri Zalisxmevis gareSe mniSvnelovan sa-fuZvels uqmnis maT avtomaturad, gawafulad wakiTxvas. arsebobs sityvebis korpusi, romelTa myisieri amocnoba (aso-bgerebad danawevrebis gareSe), did daxmarebas uwevs moswavles kiTxvis swavlis gzaze. esaa e. w. `cnobadi sityvebi~, romlebic Zalian xSirad gvxvdeba zepirmetyvelebasa da daweril teqstebSi.

rogorc zemoT aRvniSneT, cnobadia sityva, romelsac moswavle nawer teqstSi myisierad aRiqvams da avtomaturad cnobs. cxadia, cnobadi sityvebis umravlesoba yvelaze xSirad gamoyenebuli sityvebia. magaliTad, sityvebi ̀ da~ da ̀ ar~ yvelaze xSirad gvxvdeba nebis-mieri tipis, Sinaarsisa da sirTulis teqstSi.1

cnobadi sityvebia is nacvalsaxelebi, kavSirebi, arsebiTi saxelebi, zedsarTavi saxelebi da zmnebi, romlebic dawerili teqstebis sakmao nawils Seadgens. bevri maTganis swavle-ba, rogorc wesi, Znelia gaTvalsaCinoebiT. magaliTad, warmoidgineT, rogor auxsnidiT bavSvs iseT sityvebs, rogorebicaa: `rom~, `xan~, `unda~ da sxv.

maswavlebelma unda gaiTvaliswinos, rom cnobadi sityvebi moswavlisTvis Tavidanve araa cnobadi da verc gaxdeba, sanam tvini bevrjer ar aRiqvams da `gonebriv leqsikonSi~ ar gadaitans maT. am sityvebze muSaobas specialuri Zalisxmeva sWirdeba. SesaZloa, cnobad sityvad gadavuqcioT moswavles sityva `egebis~ anda `iavarqmna~. ramdenad sasargeblo iqneba damwyebi mkiTxvelisTvis am sityvebis cnoba? sad Sexvdeba an ramdenad xSirad Sexvdeba is msgavs sityvebs? Sesabamisad, unda vecadoT, rom cnobadi sityvebis simravle umeteswilad emTxveodes xSiri sityvebis simravles.

mSobliur enaze bavSvebi cnobadi da xSiri sityvebis garkveul nawils skolamdel asakSi ecnobian. meore enis Semswavleli bavSvebis umravlesoba ki am sityvebs skolaSi iTvi-sebs. amitom saWiroa, rom maswavlebelma saTanado dro da resursi gamoyos cnobadi da xSiri sityvebis swavlebisaTvis. am miznis miRwevaSi gvexmareba mravalferovani, saxali-so, efeqturi meTodebi da strategiebi.

saqarTvelos dawyebiTi ganaTlebis proeqtis farglebSi Catarda saxelmZRvaneloebisa da sxvadasxva sabavSvo teqstis analizi, romlis safuZvelzec gamoiyo cnobadi da xSi-rad gamoyenebuli sityvebis sia. Tu siaSi CavixedavT, advilad aRmovaCenT, rom cnobadi sityvebis sakmao nawili erTgvari `webovani sityvebia~ (mag., rom, da, Tu, ar...). isini winadadebis nawilebs Soris azrobrivi kavSiris dasamyareblad, maT erTmaneTze gada-sabmelad gamoiyeneba. am sityvebis cal-calke swavla bavSvisTvis advili ar aris erTi martivi mizeziT: maT damoukidebeli mniSvneloba ar gaaCniaT. meore mxriv, xSirad gamo-yenebul sityvebs Soris iseTi sityvebic gvxvdeba, romlebic konkretuli mniSvnelobis matarebelia (mag., saxli, deda, uTxra...).

sasurvelia, moswavleebma yuradReba gaamaxvilon am sityvebis garegnul mxaresa da moy-vanilobaze, mravaljeradi danaxva-aRqmis gziT CaibeWdon isini mexsierebaSi. vinaidan es sityvebi mTliani teqstis sakmao nawils ikavebs, maTi avtomaturad da mTlianad aRqma sagrZnoblad gaaadvilebs moswavleTa kiTxvaSi gawafvas.

1 sityvebis sixSire ganisazRvra saqarTvelos dawyebiTi ganaTlebis proeqtis farglebSi Catarebuli teqstebis analizis Sedegad teqstis parametrebis damTvleli specialuri programis _ WordCalc _ gamoyenebiT.

Page 17: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

81

ratom aris saWiro cnobadi da xSiri sityvebis swavleba?

1. cnobadi sityvebis codna zrdis mkiTxvelis TviTrwmenas. ar unda daviviwyoT Tavdaje-rebulobis mniSvnelovani roli swavlis procesSi. moswavleebi bevrad ukeT iZenen cod-nas, Tuki sjeraT sakuTari SesaZleblobebis. patarebi sakmaod gonebagamWriaxni arian! yovelTvis rodi ijereben Cvens naTqvams, rom SeZleben davalebis Sesrulebas. maT Tavad unda irwmunon, rom SeswevT saamiso unari. cnobadi sityvebis swrafad wakiTxva ki pata-ra mkiTxvels sakuTar unarianobas udasturebs. roca damwyebi mkiTxveli dainaxavs bevr nacnob sityvas teqstSi, igi meti TavdajerebulobiT Seudgeba da gaagrZelebs kiTxvas.

2. cnobadi sityvebi gamoaTavisuflebs bavSvis energias ufro rTul da ucxo sityvebTan samuSaod. kiTxva sakmaod mZime Sromaa! gawafuli mkiTxveli xSirad ver aRiqvams ramxela energiasa da koncentracias moiTxovs ucnobi sityvebiT savse teqstis wakiTxva. roca bavSvebs winadadebaSi TiToeuli sityvis dekodireba uwevT, isini frustracias ganic-dian da teqstis Sinaarssac veRar iazreben. sityvebis sworad warmoTqmas imdenad did yuradRebas uTmoben, rom mniSvnelobis aRqma uZneldebaT. roca bavSvebs ecodinebaT xSiri, cnobadi sityvebi, mxolod axali da rTuli sityvebis dekodirebisTvis mouxde-baT Seyovneba.

3. cnobadi sityvebi gasaRebia winadadebis Sinaarsis gasagebad. cnobad sityvebs, romel-Tagan bevri 6 asoze naklebs Seicavs, gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba teqstSi. sa-bavSvo wignebSi teqsts Tan axlavs xolme ilustraciebi, magram Cveni mTavari mizania, damwyebma mkiTxvelebma ZiriTadad sityvebis wakiTxviTa da gaazrebiT SeZlon teqstis Sinaarsis gageba. cnobadi sityvebi erTgvari gasaRebia, romelic exmareba bavSvs wasaki-Txi frazis an winadadebis mniSvnelobis gaazrebaSi.

4. cnobadi sityvebi safuZvels qmnis axali, ufro rTuli sityvebis wakiTxvisTvis. qarTul enaSi mravali iseTi sityvis formaa, romlis dekodirebas patara mkiTxveli advilad ver axerxebs. bevri maTgani xSirad gvxvdeba teqstebSi. mag., sityvebi `maTi~, `gavida~, `did-ma~, Cveulebriv, meordeba sabavSvo moTxrobebSi. sasurvelia, rom am sityvebis wakiTx-visas bavSvi ukve cnobdes sityvebs `maT~, `wavida~, `didi~, radgan es uTuod daexmareba dekodirebasa da gaazrebaSi. es da kidev bevri sxva cnobadi sityva aucileblad unda vaswavloT damwyeb mkiTxvelebs, raTa maT myisierad, Zalisxmevis gareSe SeZlon sityve-bis amocnoba da gageba.

5. cnobadi sityvebi xels uwyobs qarTulis, rogorc meore enis, swavleba-swavlas. qarTu-lis, rogorc meore enis swavlebis erT-erTi mTavari mizani qarTuli enis praqtiku-li gamoyenebisTvis saWiro unar-Cvevebis ganviTarebaa. cnobadi sityvebis Seswavla did daxmarebas uwevs moswavleebs, vinaidan bevri cnobadi sityva Zalian xSirad gvxvdeba rogorc sabavSvo moTxrobebSi, aseve yoveldRiur saubrebSi. qarTulis, rogorc meore enis swavlebis dros uaRresad momgebiania yuradRebis gamaxvileba cnobad sityvebze. garda amisa, formis cvlilebebi, romelTac ganicdis `xSiri~ zmnebi (magaliTad, yofna an Tqma) ar emorCileba mkacrad gansazRvrul wesebs, maTi uRlebis Sesaswavlad yvelaze efeqturi gza damaxsovrebaa.

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom cnobadi sityvebis codna metad sasargebloa kiTx-vaSi gawafvisa da wakiTxulis ukeT gaazrebisTvis. Tu bavSvebs vaswavliT cnobadi sity-vebis myisierad amocnobas, maT SesaZlebloba eqnebaT, meti energia gamoyon wakiTxulis Sinaarsis gaazrebisTvis, kiTxvis swavlis procesi daCqardeba da bavSvebisTvis bevrad ufro sasiamovno gaxdeba.

Page 18: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

82

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

cnobadi sityvebis sarekomendacio sia

da, ar, ra, rom, me, patara, arc, ki, iyo, Zalian, erTxel, is, mere, sul, erTi, ara, didi, Tu, isev, deda, biWi, aris, ici, uceb, rogor, magram, unda, xar, xe, modis, aqvs, ezo, aRar, es, var, am, kargi, aba, Sen, erT, ver, male, xom, ufro, Tqva, bebia, dRes, xma, hki-Txa, axla, vin, ai, ise, bolos, mama, ras, aq, Tavisi, Cemi, upasuxa, wyali, kargad, modi, xan, iq, rac, Seni, kidev, erTad, mas, nu, bevri, ratom, ori, Cven, gza, maqvs, wavida, meore, kaci, an, iqiT, aqeT, Tavi, puri, papa, yvela, lamazi, guli, sad, tye, jer, minda, civa, cxela, roca, ase, Sin, wvima, kata, xeli, mze, yveli, uTxra, mec, Semdeg, Turme, mxolod, dila, Tvali, igi, sityva, eg, rogori, imitom, babua, Tqveni, pirveli, romeli, mier, ginda, ramdeni, maT, Senc, amis, Savi, ris, Svili, xili, misi, vis, sxva, rodis, idga, qudi, Tan, hqvia, im, mainc, raRac, qveS, cota, amitom, Citi, Cveni, mTeli, maSin, aseTi, axali, Zveli, saxli, magida, skami, fexi, marto, sadac, albaT.

anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebis aqtivobebis Sesaxeb

qvemoT mocemulia efeqturi aqtivobebis banki aso-bgerebis Seswavlis, cnobadi, xSi-ri da sxvadasxva sirTulis sityvis dekodirebis unaris ganviTarebisaTvis. aqtivobe-bi sasargebloa sityvebsa da aso-bgerebze regularuli varjiSisTvis, rac gawafuli/gamarTuli kiTxvis erT-erTi aucilebeli winapirobaa. aqtivobebi ZiriTadad pirvel klasSi gamoiyeneba, Tumca Tu zeda klasebSi diagnostikurma testirebam sityvebis wa-kiTxvis problema gamoavlina, maTi Catareba SeiZleba moswavleTa nawilTan diferenci-rebuli midgomiT.

mocemuli TamaSebi da savarjiSoebi imgvarad aris dagegmili, rom maT warmarTvas mi-nimaluri momzadeba da resursi esaWiroeba. aqtivobebi sxvadasxva mizniT gamoiyeneba: axali sityvebis/aso-bgerebis Sesaswavlad, adre naswavli sityvebis/aso-bgerebis gasa-meoreblad, moswavleTa leqsikuri maragis gasamdidreblad da/an araformalurad gada-samowmeblad. maTi nawili SeiZleba Catardes saklaso oTaxis gareTac, eqskursiebsa da sxva RonisZiebebze.

mniSvnelovania, rom maswavlebelma xSirad cvalos TamaSebi da savarjiSoebi. patarebis-Tvis damRlelia yoveldRiurad da yovelkvireulad erTi da imave aqtivobebis Sesru-leba. TamaSis/aqtivobis dawyebamde sasargebloa misi modelireba, raTa bavSvebma gaigon, Tu ra unda gaakeTon da rogor. am mizniT efeqturad gamoiyeneba gaTvalsaCinoebisa da xmamaRla fiqris meTodebi. SesaZlebelia am aqtivobebis modificireba, ganvrcoba an sinTezireba saswavlo miznebisa da saWiroebebis gaTvaliswinebiT. maswavlebels SeuZlia Tavadac Seqmnas msgavsi aqtivobebi da gauziaros isini kolegebs.

anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebis aqtivobebi Semdegnairadaa ganawilebuli:

1. xuTi sabaziso meTodi;

2. aso-bgerebis Sesaswavli aqtivobebi (baraTebiTa da maT gareSe);

3. sityvebis wakiTxvis swavlebis aqtivobebi (baraTebiTa da maT gareSe).

aqtivobebis numeracia pirobiTia da ar gulisxmobs, rom maswavlebelma maTi gamoyenebi-sas raime rigiToba unda daicvas (mag., jer sityvebis aqtivobebi, Semdeg _ aso-bgeraTa an piriqiT.). maswavlebelma sagakveTilo miznebisa da moswavleTa SesaZleblobebis/intere-sebis gaTvaliswinebiT xSirad unda cvalos maTi Tanmimdevroba (mag., erToblivi weris procesSi CarTos aqtivobebi sityvebis/asoebis baraTebis gamoyenebiT. baraTebze unda

Page 19: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

83

eweros swored is sityvebi/asoebi, romlebic erToblivi weris dros Seqmnil teqstSia gamoyenebuli.).

aqtivobebis Casatareblad sxvadasxva tipisa da zomis (didi an patara) baraTebia saWiro, kerZod:

• aso-bgeris baraTebi;

• baraTebi mxolod suraTebiT (suraTiani baraTebi);

• baraTebi suraTebiTa da sityvebiT (ormagi baraTebi);

• baraTebi mxolod sityvebiT (sityvis baraTebi).

vinaidan aso-bgerisa da sityvis baraTebis damzadeba advilia da did xarjs ar moiTxovs, SesaZlebelia, rom maswavleblebma Tavadac Seqmnan isini.

ZiriTadi meToduri rekomendaciebi baraTebiT muSaobisTvis

• iTamaSeT sityvebiT. TamaSiT swavlis dros bavSvebi did warmatebebs aRweven. sityvebiT TamaSi saukeTeso Sedegebs iZleva!

• arasodes dagaviwydeT, rom cnobadi da xSiri sityvebis baraTebiT mniSvnelovan mizans vaRwevT: bavSvs did nabijebs vadgmevinebT gawafuli/gamarTuli kiTxvisken da gageba-gaazrebisken.

• bavSvis sakuTari saxeli saukeTeso resursia kiTxvisa da weris sawyisi unarebis gasaviTareblad. CaatareT iseTi TamaSebi da aqtivobebi, romlebic bavSis mier sakuTari saxelis dekodirebas an daweras moiTxovs.

• gamoiyeneT sityvis baraTebi yoveldRiurad. regularuli varjiSi kargad ganamtkicebs sityvebis avtomaturad cnobis unars.

• periodulad mieciT bavSvebs SesaZlebloba, rom TviTon moifiqron sityvebze TamaSebi an maTi variaciebi. magaliTad, sTxoveT TviTon SemogTavazon, ra niSniT daajgufoT an moZebnoT sityvebi.

• periodulad mianiWeT bavSvebs maswavleblis roli. sTxoveT gauZRvnen sityvebis aqtivobebs da TamaSebs. Tqven darwmundebiT, rom aseT midgomas saukeTeso Sedegi moaqvs.

qarTulis, rogorc meore enis maswavleblebisTvis L1 L2

moswavleebisTvis, romelTaTvisac qarTuli mSobliuri ena araa, am TavSi warmodgenili aqtivobebis gamoyeneba saWiroa meore da mesame klasebSic. zogadadac, meore-meoTxe klasebSi sityvis baraTebis gamoyenebaze dafuZnebuli aqtivobebis Catareba sasurvelia axali an rTuli sityvebis gamoyenebiT. agreTve:

• asoebisa da sityvebis swavlebisTvis gamoiyeneT avTenturi konteqsti. swavleba daafuZneT realur nivTebsa da sagnebze, komunikaciur situaciebze.

• gamoiyeneT Tematur sasaubro posterebze asaxuli sityvebi.

• moswavles unda esmodes TiToeuli sityvis mniSvneloba, romelic gamoiyeneba anbanisa da sityvebis swavlebisas. es sityvebi damuSavebuli unda iyos zepirmety-velebaSic _ moswavles unda SeeZlos maTi sworad aRqma da warmoTqma.

Page 20: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

84

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

• nebismieri aqtivoba daafuZneT Tqveni moswavleebis leqsikur da enobriv kompe-tenciebze. ar SegaSinoT iman, rom zogierTi aqtivobis Catarebisas moswavleebma qarTul enaze SeiZleba ver SemogTavazon vrceli, Sinaarsiani da gamonaTqvamebi.

• ar mogeridoT ucnobi leqsikuri erTeulebisa da enobrivi konstruqciebis zo-mierad, mizanmimarTulad gamoyeneba.

• uxvad mimarTeT ilustrirebas, ar daizaroT demonstrirebebi.

• iTanamSromleT mSobliuri enis maswavlebelTan. sTxoveT, mSobliuri enis gakve-Tilze daamuSaon is Tematika (magaliTad, wiTelqudas ambavi andac kombles zRapa-ri), romlis `gavlasac~ Tqven apirebT momaval kviras.

Page 21: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

85

anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebis meTodebi/aqtivobebi

xuTi sabaziso meTodi

saCvenebeli samodelo kiTxva

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

saCvenebeli kiTxva (maswavleblis mier moswavleebisaTvis xmamaRla kiTxva) aris erT-er-Ti yvelaze sasargeblo meTodi, romelic maswavlebelma SeiZleba gamoiyenos moswa-vleTa wignierebis ganviTarebisaTvis. rodesac moswavleebi usmenen, rogor kiTxul-obs maswav lebeli xmamaRla, maT uviTardebaT wignierebisaTvis saWiro umniSvnelovanesi unarebi, umaRldebaT kiTxvis motivacia. isini iwyeben imis gaazrebas, rom kiTxva aris axali informaciis mopovebis, swavlisa da siamovnebis miRebis saSualeba. gawafuli, bge-rebis sworad da mkveTrad gamoTqmiT kiTxva amdidrebs msmenelis leqsikons. xmamaRla wakiTxuli wignebis mosmena da maT Sesaxeb saubari moswavleebs uviTarebs zepirmetyve-lebis unars, exmareba gageba-gaazrebis im strategiebis CamoyalibebaSi, romelTa gamo-yeneba maT Tavadac SeuZ liaT kiTxvis dros (mag., mTavari azrisa da damxmare detalebis aRmoCena, vizualizeba, pirad gamocdilebasTan dakavSireba da sxv.). saCvenebeli kiTxvis gamoyenebiT maswavlebeli acnobs moswavleebs sxvadasxva tipis teqstebis struqturas.

saCvenebeli kiTxvis mniSvnelovani nawilia maswavlebelsa da moswavles Soris verbalu-ri interaqcia. maswavleblis komentarebi da SekiTxvebi teqstis wakiTxvamde da wakiTx-vis Semdeg, aseve, periodulad, wakiTxvis procesSi mis mier xmamaRla fiqris meSveobiT kiTxvis sxvadasxva strategiis demonstrireba mniSvnelovnad exmareba moswavleebs te-qstis gageba-gaazrebaSi.

muSaobis forma: mTeli klasi an mcire jgufi

resursi: moswavleebis codnis Sesabamisi donis mxatvruli an sainformacio teqsti.

msvlelobasafexuri 1. wasakiTxi wignis/teqstis winaswari mimoxilva. uSualod kiTxvis procesze ga-dasvlamde maswavlebeli gaacnobs moswavleebs wasakiTxi wignis saTaurs, aCvenebs ydas, ilustraciebs da warmarTavs xanmokle saubars moswavleTa molodinebisa da STabeWdi-lebebis Sesaxeb.

safexuri 2. saCvenebeli kiTxva. maswavlebeli kiTxulobs teqsts xmamaRla, mka-fiod, gamometyvelebiT. gzadagza Cerdeba, svams wakiTxul monakveTTan dakav-Sirebul SekiTxvebs, ganmartavs bundovan sityvebsa da frazebs, gamoaTqmevinebs moswavleebs varaudebs da a.S. amgvarad kiTxulobs maswavlebeli mTel teqsts.

SeniSvna: kiTxvis dasrulebis Semdeg saWiroebis SemTxvevaSi maswavlebeli xelaxla uki-Txavs moswavleebs teqsts, kvlav Cerdeba monakveTebis wakiTxvis Semdeg, cvlis SekiTx-vebs da exmareba moswavleebs, ufro siRrmiseulad daukvirdnen teqstis detalebs.

safexuri 3. wakiTxuli teqstis Sejameba. momdevno etapze moswavleebi gadmoscemen wakiTxuls (xatviT, zepirad an werilobiT, saWiroebis mixedviT). muSaobis dasru-lebis Semdeg maswavlebeli moswavleebTan erTad saubrobs maT namuSevrebze da SekiTxvebis meSveobiT warmarTavs teqstis Sesaxeb msjelobas/diskusias.

Page 22: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

86

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

qarTulis, rogorc meore enis maswavleblebisTvis L1 L2

saCvenebeli kiTxvis roli da mniSvneloba izrdeba qarTulis, rogorc meore enis Semswav-leli patarebisTvis. isini damatebiT sargebels iReben, radgan iviTareben fonologiur unar-Cvevebsac, eCvevian qarTuli enisaTvis damaxasiaTebel intonacias, specifikuri bge-rebis JReradobas, imdidreben leqsikur marags.

am aqtivobis Catarebisas umniSvnelovanesia sami ram: 1. adekvaturi sirTulis teqsti; 2. mkafio, metyveli ilustraciebi; 3. gamomsaxvelobiTi da saTanado mimika-JestikulaciiT wakiTxva.

ar unda SeizRudos moswavleTa mier mosazrebebis gamoTqma, emociebis gamomJRavneba da komentarebis gakeTeba mSobliur enaze. metic, maswavlebelma saSualeba unda misces „mimx-vedr“ moswavleebs saWiro ganmartebebic gaakeTon mSobliur enaze.

garda martivi eniT dawerili teqstebisa, SesaZlebelia moswavleTaTvis ukve nacnobi (ojaxi-dan, mSobliuri enis gakveTilebidan da sxv.) zRaprebisa da ambebis adaptirebuli versiebis wakiTxva. magaliTad, yvelasaTvis nacnobi „wiTelqudas“ teqstis adaptireba, Semokleba.

saCvenebeli/samodelo wera

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

saCvenebeli weris gamoyenebiT maswavlebeli mTeli klasis winaSe axdens weris romelime konkretuli aspeqtis demonstrirebas da yu-radRebas amaxvilebs teqstis Janrze, format-ze, struqturaze da sxv. meTodi aqtiurad ga-moiyeneba manam, sanam moswavleebi gaiwafebian weris strategiebis gamoyenebaSi da SeZleben damoukideblad weras. maswavlebeli winaswar geg mavs weris process moswavleTa saWiroebebi-dan gamomdinare. teqsti, romelic maswavlebel-ma dafaze/formatze unda daweros saCvenebeli weris dros, gakveTilzeve iqmneba bavSvebisa da maswavleblis mier. mniSvnelovania, rom teqstis Tematika iyos moswavleebisTvis avTenturi, eyrdnobodes maT winare codnasa da gamoc-dilebas, raTa bavSvebs gauadvildeT Seqmnis procesSi CarTva. maswavlebels mwerlis roli aqvs morgebuli. igi xmamaRla fiqris meSveobiT axdens im nabijebis demonstri-rebas, romelTac avtori gadis weris procesSi (mag., ideebis generireba, fiqrebisa da emociebis gadmocemisaTvis Sesaferisi formis SerCeva, winare codnis gaaqtiureba da sxv.). weris dros ama Tu im sityvis sworad SerCevisas, gramatikis/marTlweris wesebis gamoyenebisas maswavlebeli xmamaRla fiqriT ganmartavs Tavis qmedebebs. weris proces-Si igi aqtiurad iyenebs saklaso resusebs (sityvebis kedeli, leqsikoni da sxv.)

maswavlebelze dakvirvebisas moswavleebi acnobiereben, rom mwerlebmac SeiZleba dauS-van Secdomebi, rom weris procesSi namuSevari SeiZleba araerTxel Seicvalos da/an Caswordes.

Page 23: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

87

sasurvelia, saCvenebeli wera gakveTilis yoveldRiur, 10-wuTian nawils Seadgendes. misi gamoyeneba SesaZlebelia moswavleebTan 5-6 wlis asakidan da zeviT.

muSaobis forma: mTeli klasi

resursi: dafa da carci/didformatiani qaRaldi da markeri.

msvleloba

safexuri 1. weris miznis gacnoba. maswavlebeli gaacnobs moswavleebs, Tu ris Sesaxeb mouwevT maT wera (mag., sayidlebis siis Sedgena).

qarTulis, rogorc meore enis maswavlebels SeuZlia SearCios ufro martivi Tema, mag., `Cveni klasi~.

safexuri 2. winare codnis gaaqtiureba. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gamoTqvan mo-sazrebebi dasaxelebul TemasTan dakavSirebiT (mag., rogor adgenen maTi mSoblebi sa-yidlebis sias, ras yiduloben sxvadasxva maRaziaSi da a.S.).

rogoria Cveni saklaso oTaxi, ra dgas aq, ramdeni gogoa da ramdeni biWi da a.S.

safexuri 3. saCvenebeli wera. maswavlebeli wers teqsts dafaze, gzadagza xmamaRla fiq-ris meSveobiT aRwers weris process da ganmartavs, rogor unda SearCios dasawyisisa da dasasrulis winadadebebi an esa Tu is sityva, rogor unda iyos teqsti struqtu-rirebuli (mag., rogor unda Sedges sayidlebis sia, raSi exmareba am siis Camowera, ra produqtebi unda iyidos amjerad da sxv.).

ramdeni moswavlea, ra feris kedlebia, ra Cans fanjridan da sxv.

safexuri 4. teqstis gadaxedva/redaqtireba. maswavlebeli xmamaRla kiTxulobs teqsts, raTa Caasworos Secdomebi, Seavsos an amoiRos zedmeti monakveTebi, gzadagza xmamaRla fiqris meSveobiT ganmartavs Tavis nabijebs.

safexuri 5. gaziareba/prezentacia. maswavlebeli dakidebs teqsts TvalsaCino adgilas, raTa moswavleebs hqondeT misi wakiTxvis saSualeba.

qarTulis, rogorc meore enis maswavleblebisTvis L1 L2

qarTulis, rogorc meore enis gakveTilze kargi iqneba, Tu erTi da igive Tematika da te-qstic ki ramdenjerme gameordeba. anu maswavlebeli, magaliTad, teqsts „Cveni klasi“ erTi an ori kviris Semdeg meoredac dawers. meore enis SemswavlelebisTvis meored Tvalyuris devneba gacilebiT „orientirebuli“ da informaciuli iqneba. amasTan, SesaZloa, garkveu-li Sedarebis saSualebac warmoiqmnas, Tu meore teqstis dawerisas gansxvavebuli situa-cia iqneba saklaso oTaxSi (magaliTad, dgas ara 12, aramed 13 merxi.).

Page 24: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

88

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

erToblivi kiTxva da misi variaciebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

erToblivi kiTxva saukeTeso meTodia gawafuli kiTxvis sabaziso unarebis gasaviTareb-lad, rac xels uwyobs teqstebis Segnebulad wakiTxvas. es aris damwyeb mkiTxvelebTan samuSao meTodi, romelic ori ZiriTadi nawilisgan Sedgeba. pirvel nawilSi maswavlebeli saCvenebeli kiTxviT acnobs teqsts moswavleebs, xolo meore nawilSi kiTxvis procesSi moswavleebic erTvebian. sasurvelia, rom maswavlebelma gansakuTrebuli mniSvneloba mianiWos am meTodis sistematur gamoyenebas. erToblivi kiTxvisaTvis gamoiyeneba ro-gorc mxatvruli, ise sainformacio tipis teqstebi. Zalze mniSvnelovania, rom teqstebi iyos moswavleTa SesaZleblobebis Sesabamisi sirTulis, raTa bavSvebSi demotivacia da imedgacrueba ar gamoiwvios.

muSaobis forma: mcire jgufebi, mTeli klasi

resursi: didi wigni/didformatian qaRaldze, posterze an dafaze didi asoebiT dawe-rili teqsti/proeqtoriT gaSvebuli eleqtronuli wigni.

msvleloba

safexuri 1. wignisa da ilustraciebis winaswari mimoxilva. maswavlebeli warudgens moswavleebs wigns (teqsts), gaacnobs saTaursa da avtors, mimoixilavs ydasa da wignSi arsebul ilustraciebs. moswavleebi gamoTqvamen varaudebs, Tu ris Sesaxeb SeiZleba iyos teqsti. SesaZlebelia, maswavlebelma winaswar gaacnos bavSvebs teqstSi arsebuli ucnobi leqsikuri erTeulebi, gamoaTqmevinos maTi mniSvnelobebis Sesaxeb varaudebi da maTi pasuxebi CainiSnos dafaze, mogvianebiT ki moswavleebi miabrunos sityvebis ganmar-tebebTan da daexmaros maT, konteqsturi gasaRebebis meSveobiT daadginon/gadaamowmon sityvebis mniSvnelobebi.

safexuri 2. saCvenebeli kiTxva. maswavlebeli saCvenebeli kiTxvis meTodis gamoyenebiT xmamaRla da mkafiod ramdenjerme ukiTxavs moswavleebs teqsts da kiTxvisas xels gaa-yolebs sityvebs.

safexuri 3. erToblivi kiTxva _ moswavle da maswavlebeli. maswavleblis mier saCvenebeli wakiTxvis Semdeg moswavleebi mas gundurad ahyvebian im sityvebisa da frazebis wakiTxvisas, romelTac ukve cnoben. maswavlebeli moswavleebTan erTad xmamaRla kiTxulobs teqsts.

safexuri 4. erToblivi kiTxva damoukideblad. moswavleebi erToblivad, maswavleblis Ca-revis gareSe kiTxuloben teqsts (zogjer maswavlebeli xels gaayolebs wasakiTx sity-vebs).

mniSvnelovania, rom es aqtivoba ramdenjerme gameordes, oRond imgvarad, rom moswa-vleebisTvis saxaliso iyos. amisaTvis maswavlebelma martivi, saxaliso maxasiaTeblebiT unda SearCios mkiTxvelebi yoveli momdevno wakiTxvisas (mag., waikiTxon maT, visac uy-vars Sokoladi; maT, visac aqvT yavisferi Tvalebi da sxv.).

safexuri 5. ganvrcobis aqtivobebi. moswavleebi asruleben mravalferovan davalebebs teqstis garSemo. es SeiZleba iyos sayvareli monakveTis an konkretuli abzacis ilus-trireba, `damaluli~ sityvebis gaxseneba konteqstis mixedviT, areuli winadadebebisa da sityvebis dalageba da sxv.

Page 25: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

89

erToblivi kiTxvis variaciebi

gunduri kiTxva: maswavlebeli da moswavleebi erTad kiTxuloben teqsts. kiTxvis pro-cesSi maswavlebeli xelis/joxis gamoyenebiT miuTiTebs wasakiTx sityvebs.

eqos tipis kiTxva: maswavlebeli kiTxulobs erT winadadebas. Semdeg moswavleebi erTx-mad kiTxuloben maswavleblis mier wakiTxuls. amgvarad ikiTxeba mTeli teqsti.

qoros tipis kiTxva: maswavlebeli klass yofs or gundad. teqstis erT winadadebas ki-Txulobs erTi gundi, momdevno winadadebas – meore gundi. amgvarad, qoros principiT, ikiTxeba mTeli teqsti.

rekomendaciebi didi wignis SeqmnisTvis• aiReT mcire zomis teqsti da dayaviT nawilebad (4-6 nawili);

• teqsti SeiZleba iyos erToblivi weris procesSi SeTxzuli, cnobili adaptirebuli zRapari, Tqven mier SeTxzuli ambavi;

• SeqmeniT wignis yda. daxateT masze sakvanZo ilustracia, romelic saSualebas miscems patarebs gamoTqvan varaudebi wignis Sinaarsis Sesaxeb. daawereT saTauri da avtori. kargi iqneba Tu gamocemis wels da `gamomcemlobasac~ miuTiTebT;

• wignis TiToeul ganSlaze unda iyos ilustracia da teqsti. gaiTvaliswinT, asoebis zoma unda iyos daaxloebiT 6-8 sm, saklaso oTaxis bolodanac rom advilad ikiTxebodes;

• sasurvelia, teqsti ar iyos gadatvirTuli rTuli sityvebiTa da grZeli winadadebebiT. kargi iqneba, Tu gamoyenebuli iqneba xSiri da cnobadi sityvebi, Sorisdebulebi, asoTa dublirebebi (mag., Cuuuu! frrrrrr!);

• yuradReba miaqcieT asoebsa da sityvebs Soris daSorebebs da asoebis moxazulobas, rom teqsti TvalisTvisac advilad aRsaqmeli iyos.

erToblivi wera

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

erToblivi wera weris swavlebis erT-erTi yvelaze efeqturi meTodia. es aris Suale-duri rgoli saCvenebel werasa (maswavleblis mier weris modelireba) da moswavlis mier damoukideblad weras Soris. erToblivi weris procesSi maswavlebeli akvirdeba moswavleebs da iTvaliswinebs, Tu ra saxis daxmareba esaWiroeba TiToeul bavSvs weris unaris gasaumjobeseblad.

maswavlebeli dafaze/formatze wers teqsts da, amave dros, moswavleebs aqtiurad rTavs rogorc uSualod weris procesSi, aseve teqstis SedgenasTan dakavSirebul diskusiaSi. mniSvnelovania, maswavlebelma winaswar gansazRvros da moswavleebs gaacnos weriTi aq-tivobis mizani, es bavSvebs procesSi CarTvis ukeTes SesaZleblobas miscems da maT motivacias gazrdis (mag., statia saklaso gazeTisaTvis; wesebi axali TamaSisaTvis; saxu-maro ambavi; sainformacio teqsti da sxv.).

calke unda iTqvas weris dros bavSvebis mier daSvebul Secdomebze reagirebis Sesaxeb. mniSvnelovania, rom maswavlebelma Tavad ki ar Seasworos es Secdomebi, aramed SekiTxvebis saSualebiT mianiSnos moswavles da misces Secdomis damoukideblad gamosworebis saSualeba.

Page 26: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

90

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

muSaobis forma: jgufebi, mTeli klasi

resursi: dafa da carci/formati da markeri

msvleloba

safexuri 1. winare codnis gaaqtiureba. saweri Temis erToblivi SerCeva. weris dawyebamde maswavlebeli da moswavleebi saubroben da SearCeven sakiTxs, romlis Sesaxebac surT wera. maswavlebeli ganavrcobs bavSvebis zogad/fonur codnas da aseve enobriv codnas maTTvis saintereso TemasTan an gamocdilebasTan dakavSirebiT.

safexuri 2. maswavlebeli Tavad wers mTel teqsts dafaze/formatze moswavleebis Tvalwin da, amave dros, sTxovs bavSvebs, monawileoba miiRon weris procesSi. magali-Tad, zogierT moswavles wertils daasmevinebs, zogs ama Tu im sityvis an saTauris ad-gilmdebareobas SearCevinebs, zogierTs asos daawerinebs, zogs – mTlian sityvas, zogierTs ki sTxovs winadadebis ganvrcobasa Tu SemoklebaSi daxmarebas.

safexuri 3. teqstis wakiTxva da Secdomebis Casworeba. weris procesis dasrulebamde maswa-vlebeli periodulad Tavidan gadaukiTxavs teqsts moswavleebs, riTac weris erT-erTi mniSvnelovani strategiis modelirebasac ake-Tebs maTTvis. am procesSi is moswavleebs eki-Txeba, ramdenad sworadaa gadmocemuli teqstis Sinaarsi, ramdenad gamarTulia winadadebebi, ra unda daiweros Semdeg da a.S. amave dros, maswa-vlebeli SekiTxvebisa Tu miniSnebebis, e.w. `xa-raCoebis~ meSveobiT exmareba moswavleebs Sec-domebis gasworebaSi.

safexuri 4. Sejameba. weris dasrulebis Semdeg maswavlebeli ukiTxavs dasrulebul moTxrobas moswavleebs da aZlevs maT SesaZleblo-bas, zepirad Seajamon teqsti, isaubron, erTi mxriv, ra Seityves axali im Temis Sesaxeb, razec werdnen, meore mxriv ki, ra iswavles uSualod weris procesis Sesaxeb.

sasurvelia, teqsti gamoifinos saklaso oTaxSi da moswavleebs hqondeT saSualeba, Sem-degi ramdenime dRis/kviris ganmavlobaSi ikiTxon da gamoiyenon igi.

enobrivi praqtika anu `maswavlebeli _ kalami~

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

enobrivi praqtikis meTodi aris wignierebis unar-Cvevebis Camoyalibebis efeqturi saSua-leba, romelic erTdroulad aviTarebs yvela enobriv unars: zepirmetyvelebas, kiTx-vasa da weras. meTodis mixedviT maswavlebeli dafaze TvalsaCinod wers moswavleebis mier mofiqrebul teqsts, romelsac Semdeg erToblivad amuSaveben. amrigad, igi oTxi sabaziso meTodis (saCvenebeli kiTxva, saCvenebeli wera, erToblivi kiTxva, erToblivi wera) erTgvar nazavs warmoadgens.

meTodis sasargeblo Sedegebs Soris erT-erTi umTavresia nafiqrsa da dawerils Soris kavSiris gabma, aseve, teqstis ZiriTadi maxasiaTeblebis gaazreba, rac moswavles exmare-ba, gaacnobieros komunikaciis sakvanZo aspeqtebi. kerZod:

Page 27: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

91

rasac vfiqrobT, SeiZleba gamoiTqvas.

rasac vambobT, SeiZleba daiweros.

rac dawerilia, SeiZleba wavikiTxoT.

me SemiZlia wavikiTxo is, rac TviTon davwere da, agreTve, isic, rac sxvam dawera CemTvis wasakiTxad.

enobrivi praqtikis gakveTili moswavleebis mier maswavleblis daxmarebiT Sedgenil teqsts efuZneba. aseTi teqstebi saukeTesoa patara mkiTxvelebis gaaqtiurebisaTvis. moswavleebi Tanaavtoris rols asruleben, Sesabamisad, teqsti nacnob leqsikur erTeu-lebs Seicavs da advili gasagebia bavSvebisTvis, rac zrdis maT motivacias.

enobrivi praqtika efeqtianad gamoiyeneba winasaanbano periodidanve, 5-6 wlis asakidan, rodesac moswavleebs ukve gamomuSavebuli aqvT metyvelebis unarebi da iwyeben wera-ki-Txvis swavlas. meTodi gamoiyeneba sxvadasxva tipis teqstebis Sesaqmnelad. damwyebi mkiTxvelebi ecnobian teqstis iseT maxasiaTeblebs, rogorebicaa, mag., saTauri, abzaci, striqoni da a.S. imavdroulad, moswavleebs uviTardebaT fantazia, informaciis stru-qturirebisa da Txzvis unarebi.

sawyis etapze maswavlebels SeuZlia, enobrivi praqtikis meTodi kargad gamoiyenos sxva-dasxva funqciiT, magaliTad, saganTa klasifikaciisTvis, martivi sainformacio teqstis Sesaqmnelad. III-IV klasebSi enobrivi praqtika SeiZleba gamoviyenoT marTlwerisa da gra-matikis swavlebisaTvisac, aseve, problemur mkiTxvelebTan muSaobisas.

muSaobis forma: mTeli klasi an erTi jgufi

resursi: dafa da carci/didformatiani qaRaldi da markeri, sasurvelia TvalsaCinoeba.

msvleloba

safexuri 1. Temis SerCeva da mimoxilva. maswavlebeli SesTavazebs bavSvebs maTTvis sain-tereso Temas da eubneba, rom male isini am Temaze teqsts/ambavs/moTxrobas daweren. maswavlebeli uZRveba moswavleTa saubars SerCeul Temaze. maswavlebels SeuZlia:

• asaubros bavSvebi saintereso saklaso an klasis gareT gamarTuli aqtivobis Sesaxeb. es SeiZleba iyos ezoSi TamaSi, eqskursia, xelsaqme, naxatebis daTvaliereba da sxva;

• sasaubro masalad gamoiyenos vizualuri masala _ posterebi, fotoebi, saxelmZRvaneloSi an sabavSo JurnalSi mocemuli suraTebi, saTamaSoebi, nivTebi da sxva;

• gamoiyenos sasaubro Temad is sityva, romelic saxelmZRvaneloSia mocemu-li konkretuli aso-bgeris Seswavlis mizniT. magaliTad, Tu bavSvebi swavloben aso-bgera `z~-s, maswavlebels SeuZlia, enobrivi praqtikis Temad airCios `Tevzi~. SesaZlebelia, saubarSi saxelmZRvanelos teqstidan erTi-ori iseTi sityvis Semo-tanac, romlebsac bavSvebi teqstis Sedgenis dros gamoiyeneben (mag., `zvigeni~).

safexuri 2. teqstis Seqmna. maswavlebeli cdilobs gaaaqtiuros moswavleTa diskusia. igi TvalsaCinod wers moswavleebis mier gamoTqmul winadadebebs dafaze an did qaRaldze ise, rom gamovides moTxroba/teqsti.

sasurvelia, maswavlebelma winadadebebis Cawerisas gamoiyenos erToblivi weris meTo-di da bavSvebic CarTos teqstis weris procesSi. magaliTad, zogierT moswavles wertili daasmevinos, zogs ama Tu im sityvis an saTauris adgilmdebareoba SearCevinos, zogierTs aso an mTliani sityva daawerinos.

Page 28: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

92

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

SeniSvna: zogjer moswavleebs uWirT dasaweri teqstis-Tvis saTauris mofiqreba. maswavlebels SeuZlia Tavad SesTa vazos sakuTari versia an ise warmarTos diskusia, rom bavSvebi TviTonve mividnen `sasurvel~ saTauramde.

safexuri 3. wakiTxva. maswavlebeli xmamaRla, xelis ga-yolebiT waukiTxavs bavSvebs erToblivad Seqmnil mo-Txrobas/teqsts. Semdeg moswavleebi maswavlebelTan erTad xmamaRla gundurad kiTxuloben teqsts da sau-broben Sinaarsis Sesaxeb. bavSvebi kiTxuloben teqsts erToblivi kiTxvis variaciebis gamoyenebiT (ix. meTodi #3). SesaZlebelia, moswavleebma mcire jgufebSi an da-moukidebladac scadon wakiTxva.

SeniSvna: zogjer SesaZlebelia, maswavlebelma moswa-vleebis daxmarebiT daweros gadamuSavebuli versia. ami-saTvis is ekiTxeba bavSvebs, surT Tu ara teqstSi cvli-lebebis Setana.

safexuri 4. teqstis daSla da awyoba. bavSvebi wyvilebSi an individualurad Slian teqsts winadadebebad, winadadebebs – sityvebad. winadadebebis daSlisa da awyobisaTvis iyeneben zolebad daWril furclebs, romlebzec teqstis Semadgeneli winadadebebi da sityve-bia dawerili. SesaZlebelia calkeul cnobad sityvebze, marcvlebze da anbanis asoebze mravalferovani praqtikuli savarjiSoebis Sesruleba.

mniSvnelovania, rom bavSvebis mier Seqmnili teqsti maswavlebelma Semdgom gakveTile-bzec aqtiurad gamoiyenos sxvadasxva mizniT (magaliTad, sityvebis amocnoba, teqstSi asoebisa da marcvlebis identificireba, sityvebisa da winadadebebis gadawera...). ar aris aucilebeli, es meore dResve moxdes, SesaZlebelia, maswavlebeli ramdenimedRiani intervalis Semdeg daubrundes imave teqsts, raTa moswavleebs mieceT teqstTan damou-kideblad muSaobis saSualeba da gaumyardeT SeZenili/gavarjiSebuli unarebi.

safexuri 5. ganvrcobis aqtivobebi. moswavleebi asruleben mravalferovan davalebebs teqstis gamoyenebiT. es SeiZleba iyos ilustrireba, SekiTxvebis dasma, wignis damzadeba da sxv.

enobrivi praqtikis meTo-diT Seqmnili teqsti

Page 29: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

93

anbanis swavlebis aqtivobebi

asoebis dalageba

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

am meTodiT muSaobisas moswavleebi aqtiurad iyeneben fonologiur unarebs, kerZod, bgerebad daSlis unars ukavSireben anbanis (aso-bgerebis) codnas.

resursi: suraTiani baraTebi; asoebiani baraTebi, romlebic saWiroa suraTze gamosaxu-li sagnis/mcenaris/cxovelis da a. S. asawyobad.

msvleloba

dafaze gakrulia puris suraTi. iqve areulad aris damagrebuli asoebis baraTebi [p], [u], [r], [i].

p

i

r

u

maswavlebeli: `elene, ra bgerebia sityvaSi `puri~?

elene: `p-u-r-i.~

maswavlebeli: `modi, Sen kidev warmoTqvi bgerebi. me asoebs davalageb.~

elene: `p-u-r-i.~

TiToeuli bgeris warmoTqmisas maswavlebeli TiTo asos gadaitans suraTis marjvena mxares.

p iru maswavlebeli: `elene, axla Sen gaakeTe igive sityvaze `bali~.

i

a

b

l

Page 30: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

94

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

anbanis loto

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi varjiSoben aso-bgerebis sworad da swrafad amocnobaSi.

meTodis gamoyenebiT moswavleebi:

• ganimtkiceben anbanis codnas;

• ganiviTareben asos Sesabamis bgerasTan dakavSirebis unars;

• gaiaqtiureben dekodirebis unars.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi

resursi: boTlis Tavsaxurebze/baraTebze dawerili asoebi

msvleloba

• maswavlebeli polieTilenis boTlis Tavsaxurebis Sida mxares wers aso-bgerebs. TiTeul TavsaxurSi unda eweros TiTo aso. resursis uqonlobis SemTxvevaSi SesaZlebelia asoebi daiweros baraTebzec (TiTo aso TiTo baraTze).

• maswavlebeli A4 zomis furcels dayofs 9 tol nawilad. TiToeul ujredSi Cawers TiTo aso-bgeras areuli TanmimdevrobiT.

• maswavlebeli furclebs daurigebs TamaSis monawileebs. aqtivobis wyvilebSi warmarTvis SemTxvevaSi TiTo furceli Sexvdeba moswavleTa wyvils.

• maswavlebeli Cayris boTlis Tavsaxurebs/baraTebs tomaraSi an yuTSi.

• maswavlebelma an wamyvanis rolis Semsrulebelma erT-erTma moswavlem rigrigobiT unda amoiRos Tavsaxurebi/baraTebi tomridan, xmamaRla warmoTqvas aso-bgera da uCvenos monawileebs.

• monawile moswavleebi akvirdebian TavianT furclebs. Tu tomridan amoRebuli aso maT furcelzec aRmoCnda, moswavlem mas kenWi/niJara an raime patara nivTi unda daados.

• vis dafazec pirvelad daemTxveva mwkrivSi sami aso _ horizontalurad, vertikalurad an diagonalze, daiyvirebs: `bingo!~, amoikiTxavs asoebs da yvela darwmundeba, rom asoebi marTlac daemTxva.

• Tuki moswavlis baraTze yvela aso moiniSneba, man unda daiZaxos sityva `superbingo~.

• amis Semdeg gamarjvebuli xdeba wamyvani, isev agrovebs boTlis Tavsaxurebs/asoebis baraTebs, tomaraSi yris da TamaSi Tavidan iwyeba.

anbanis furclebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi moifiqreben da Seagroveben sityvebs aso-bgerebze. aqtivoba ar moicavs mxolod erT an ramdenime gakveTils. maswavlebels SeuZlia igi mini saswavlo proeqtad gadaaqcios da misi xangrZlivoba saanbano periodis bolomde gazardos.

meTodis daxmarebiT moswavleebi:

Page 31: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

95

• ganimtkiceben anbanis codnas;

• gaimdidreben leqsikur marags;

• ganiviTareben asos Sesabamis bgerasTan dakavSirebis unars.

muSaobis forma: individualuri.

resursi: feradi fanqrebi, Jurnal-gazeTebi, plastelini, makrateli, garemoSi arsebu-li sagnebi, webo, `skotCi~, furceli (SesaZlebelia specialurad damzadebuli anbanis furclis gamoyenebac. ix. danarTi)

msvleloba

• maswavlebeli urigebs moswavleebs Tabaxis/saxatav furclebs da sTxovs, rom daweron axlad Seswavlili aso-bgera da moifiqron masze dawyebuli ramdenime sityva. moswavleebs SeuZliaT: a) daxaton sagani; b) gamoZerwon da daakran furcelze; g) maswavleblis mier winaswar momzadebul Jurnal-gazeTebSi moZebnon da amoWran sasurvel aso-bgeraze dawyebuli sityvis gamosaxuleba; d) skolis ezoSi/saklaso oTaxSi moiZion Sesabamisi sagani da daawebon furcelze (mag., f _ foToli, q-qva, t-toti, c-carci da sxv.).

• davalebis Sesrulebis Semdeg msurveli moswavleebi waradgenen TavianT namuSevrebs klasis winaSe.

• `anbanis furclis~ meore gverdze moswavleebi etapobrivad miamateben konkretul aso-bgeraze dawyebul axalSeswavlil sityvebs.

SeniSvna: mas Semdeg, rac moswavleebi daagroveben `anbanis furclebis~ garkveul raodenobas, maswavlebels SeuZlia moswavleebs ramdenime forma SesTavazos maTi namuSevrebis gamosafenad: a) wignebad akinZva; b) furclebis sigrZeze gadabma da `anbanis kedlis~ gakeTeba; g) TiTo aso-bgeraze klasSi dagrovil namuSevrebs Soris saukeTeso naSromis SerCeva Tavad moswavleebis mier da `anbanis gamofenis~ mowyoba (aucilebelia, rom SeirCes yvela bavSvis TiTo namuSevari mainc).

anbanis maZieblebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi moifiqreben sityvebs maswavleblis mier dasaxelebul aso-bgerebze da xataven Sesabamis sagnebs. aqtivoba tardeba mas Semdeg, rac moswavleebi daeuflebian, sul mcire, 7-8 aso-bgeras.

meTodis gamoyenebis dros moswavleebi:

• ganimtkiceben anbanis codnas;

• ganiviTareben dekodirebis unars;

• gaimdidreben leqsikur marags.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi

resursi: feradi fanqrebi, furclebi

msvleloba

• maswavlebeli dafaze Camowers Seswavlil asoebs da sTxovs moswavleebs, rom

Page 32: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

96

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

rac SeiZleba swrafad gaixsenon am aso-bgerebze dawyebuli sagnebi. moswavleebs SeuZliaT sakuTar nivTebs Soris an saklaso garemoSi moZebnon am aso-bgerebze dawyebuli sagnebi, xolo Tu ver ipovian, moifiqron da daxaton. TiTo aso-bgeraze SeiZleba mxolod erTi sagnis moZieba an daxatva. davalebis Sesasruleblad mos-wavleebs eZlevaT 5 wuTi.

• drois amowurvis Semdeg maswavlebeli TanmimdevrobiT dausaxelebs moswavleebs aso-bgerebs da sTxovs maT, rom aCvenon am aso-bgeraze dawyebuli sagani an naxati. mniSvnelovania, rom maswavlebelma waaxalisos gansxvavebuli sityvebis maZiebeli moswavleebi.

mzareulobana

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi `gamoacxoben~ sityvebs asoebis patara baraTebiT.

meTodis gamoyenebiT moswavleebi:

• ganimtkiceben anbanis codnas;

• ganiviTareben dekodirebis unars;

• gaiaqtiureben sityvebis verbaluri da vizualuri xatis erTmaneTTan dakavSirebis unars.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi, mcire jgufebi.

resursi: markeri, muyao/furclebi, jami da kovzi, qaRaldis an plastmasis TefSi, saTa-maSo fuli.

msvleloba

• maswavlebeli winaswar Camowers muyaoze an furcelze anbanis yvela aso-bgeras erTmaneTisgan daaxloebiT ori TiTis intervalis daSorebiT (SesaZlebelia am procesSi moswavleebis CarTvac). Semdeg ki daWris maT patara kvadratebad. mniSvnelovania, rom xuTive xmovani minimum or-or firfitaze mainc eweros.

• maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom dRes isini iTamaSeben mzareulobanas anu eqnebaT sacxobi da ̀ gamoacxoben~ ̀ gemriel~ sityvebs. fqvilisa da Saqris magivrad ki gamoiyeneben aso-bgerebis baraTebs.

• maswavlebeli sTxovs moswavleebs, rom erTad Seadginon meniu da Camoweron, romeli sityvebis ̀ gamocxoba~ SeuZliaT (Tu moswavleebs jer ar aqvT weris unari saTanadod ganviTarebuli, maswavlebeli Tavad Camowers dafaze).

SeniSvna: es SeiZleba iyos erTmarcvliani sityvebi (romelTa didi nawilis Seswavla xdeba winasaanbano periodSive, mag.: xe, tba, mTa, mze, ca, gza, ru, bu, ska, frTa da a.S.), saxelmZR-vanelodan axlad Seswavlili sityvebi, sxvadasxva TemasTan dakavSirebuli sityvebi da sxv.

• maswavlebeli anawilebs rolebs: bavSvebis nawili iqneba `mcxobeli~, nawili _ `myidveli~. `mcxobelebi~ jamSi Cayrian aso-bgerebis baraTebs da kovziT areven. `myidvelebi~ naxaven menius da `SeukveTen~ sxvadasxva sityvis `gamocxobas~. mas Semdeg, rac `mcxobeli~ gaigonebs `SekveTil~ sityvas, man unda aurios `ingredientebi~, Semdeg ki Caixedos jamSi im aso-bgerebis mosaZieblad, romlebic `SekveTil~ sityvaSia. mag., Tuki `SekveTili sityvaa `tye~, bavSvma jamSi unda moZebnos `t~, `y~ da `e~, daawyos isini TefSze da uTxras `myidvels~, rom misi `SekveTa~ mzadaa. Tuki sityva sworad aris dawerili, `myidveli~ gadaixdis

Page 33: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

97

`safasurs~ da madlobas etyvis ̀ mzareuls~. im SemTxvevaSi, Tu ̀ myidveli~ sityvaSi Secdomas aRmoaCens, man unda uTxras `mcxobels~, rom es ar aris misi SekveTa da SesaZlebelia daexmaros Secdomis moZebnaSi.

• mogvianebiT moswavleebi gacvlian rolebs.

SeniSvna: aqtivoba efeqturia zepirmetyvelebis unaris gasavarjiSebladac. maswavlebe-li Seaxsenebs bavSvebs, rom maT unda gamoiyenon mimarTvis Tavaziani formebi (mag., `Tu SeiZleba~, `inebeT~, `gemrielad miirTviT~, `gmadlob~, `bodiSs gixdiT~, `kargad brZan-debodeT~ da sxv.).

anbanis buStebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi varjiSoben aso-bgerebis cnobasa da warmoTqmaSi.

meTodis gamoyenebiT moswavleebi:

• ganimtkiceben anbanis codnas;

• ganiviTareben asos Sesabamis bgerasTan dakavSirebis unars.

muSaobis forma: jgufebi, mTeli klasi.

resursi: buStebi (Ria feris), permanentuli markerebi (muqi feris).

msvleloba

• maswavlebeli winaswar gaberavs buStebs. TiToeul buStze, sul mcire, or adgilas, rac SeiZleba msxvilad daawers TiTo Seswavlil aso-bgeras permanentuli markeriT. mniSvnelovania, rom bavSvebma advilad dainaxon haerSi agdebul buStze gamosaxuli aso. umjobesia maswavlebelma gamoiyenos Ria feris buStebi da muqi feris markerebi.

• maswavlebeli sTxovs bavSvebs, rom dadgnen wreze. aagdebs buSts haerSi da daiZaxebs masze gamosaxul aso-bgeras. bavSvebma buSti rac SeiZleba didi xniT unda gaaCeron haerSi ise, rom is iataks ar Seexos. vinc buSts xels Seaxebs, Tan unda daiZaxos masze gamosaxuli aso-bgera.

• maswavlebeli mcire intervalebiT daamatebs TiTo buSts da Seaxsenebs bavSvebs, rom unda ama Tu im buStze Sexebisas unda daiZaxon swored masze gamosaxuli aso-bgera.

SeniSvna: aRniSnuli aqtivobis gamoyeneba SesaZlebelia mxolod adre naswavli asoe-bis gasaxseneblad, axali aso-bgeris gasacnobad, axlad naswavli aso-bgerebis codnis gansamtkiceblad. aseve SesaZlebelia aso-bgerebi sagangebod SeirCes, raTa bavSvebma SeZlon maTi gamoyenebiT sityvebis Sedgena.

variacialeqsikuri maragis TandaTanobiT gamdidrebasTan erTad maswavlebels SeuZlia sTxo-vos bavSvebs, rom buStze Sexebisas daiZaxon Sesabamisi aso-bgeriT dawyebuli sityva.

Page 34: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

98

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

anbani wreSi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

am meTodis gamoyenebis dros moswavleebi asaxeleben mocemuli asos Sesabamis bgeras da am bgeraze dawyebul sityvas.

meTodis gamoyenebis dros moswavleebi:

• ganimtkiceben anbanis codnas;

• ganiviTareben fonologiur unarebs.

muSaobis forma: mTeli klasi

resursi: feradi baraTebi anbanis asoebiT (TiTo baraTze TiTo aso), magnitofoni/lep-topi, qudi/tomara.

msvleloba

• moswavleebi sxdebian wreze. maswavlebeli ferad baraTebze daweril asoebs moaTavsebs qudSi an daiWers xelSi ise, rom asoebi ar Candes.

SeniSvna: Tu moswavleebma ar ician anbanis yvela aso-bgera, SesaZlebelia maswavlebelma qudSi/tomaraSi an dastaSi moaTavsos mxolod Seswavlili aso-bgerebi.

• moswavleebi morigeobiT iReben TiTo baraTs, jer asaxeleben asos-bgeras, Semdeg ki masze dawyebul sityvas.

• mas Semdeg, rac yvela moswavle daasaxelebs aso-bgeras, moswavleebi iatakze wriulad awyoben baraTebs. maswavlebeli rTavs musikas (mag., saxaliso ritmul simReras an marSs) an ukravs taSs da moswavleebi iwyeben wreze moZraobas saaTis isris mimarTulebiT.

• maswavlebeli wyvets musikas/taSis dakvras. moswavleebi Cerdebian maT win mdebare baraTTan da asaxeleben am aso-bgeraze dawyebul sityvas. Tu moswavle ver axerxebs sityvis an bgeris dasaxelebas, maswavlebeli sTxovs sxva moswavles, daexmaros megobars.

• maswavlebeli iyenebs ganmaviTarebel Sefasebas da am aqtivobisTvis sagangebod Seqmnil dakvirvebis furcelze moiniSnavs, anbanis romel asos amoicnobs moswavle da romels – vera, SeuZlia Tu ara moswavles asos dakavSireba bgerasTan, konkretul bgeraze sityvis gaxseneba, ramdenad swrafad axerxebs amas da sxv.

SeniSvna: SesaZloa, maswavlebelma cota gaarTulos davaleba da moswavleebs sTxovos iseTi sityvis dasaxeleba, romelic ar iwyeba mocemul aso-bgeraze, magram Seicavs mas.

qarTulis, rogorc meore enis maswavleblebisTvis L1 L2

qarTulis, rogorc meore enis gakveTilze SeiZleba gamoyenebuli iyos moswavleTa sakuTari saxelebi, ojaxis wevrTa sakuTari saxelebi, maswavlebelTa sakuTari saxelebi, saklaso nivTebis, Sinauri cxovelebis, ferTa aRmniSvneli, cifrTa saxelebi da a. S.

Page 35: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

99

lurji da wiTeli asoebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

mocemuli meTodis gamoyenebis dros moswavleebi maswavleblis mier miTiTebuli sity-vis aso-bgerebiT adgenen axal sityvebs.

meTodis daxmarebiT moswavleebi:

• gaiaqtiureben leqsikur marags;

• SeZleben sityvebis Sedarebas asoTa Sedgenilobis mixedviT.

muSaobis forma: wyvilebi, jgufebi, mTeli klasi (moswavleebi muSaoben individualu-rad).

resursi: dafa da carci/formati da markeri; rveuli/furceli, ori feris fanqari/kalami.

msvleloba

• maswavlebeli SearCevs sityvas da dawers dafaze (mag., sityva `fotoaparati~), Semdeg ki sTxovs moswavleebs, rom am sityvaSi Semavali aso-bgerebis gamoyenebiT Seadginon sxva sityvebi.

• moswavleebi maswavleblis mier winaswar daTqmuli drois ganmavlobaSi Camoweren sityvebs.

• drois amowurvis Semdeg maswavlebeli sTxovs bavSvebs ukarnaxon maT mier mofiqrebuli sityvebi da Camowers dafaze (mag., `foto~, `tirifi~ da a.S.).

• amis Semdeg maswavlebeli dafaze Tavad Camowers im sityvebsac, romelTac erTi an ori gansxvavebuli aso-bgera aqvT Sereuli (mag., `fosta~, `Worfli~ da sxv.).

• maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daakvirdnen sityvebs da amoicnon erTnairi da gansxvavebuli asoebi.

• dakvirvebis Semdeg maswavlebeli miuTiTebs moswavleebs, rogor gadaweron sityvebi rveulSi – erTnairi asoebi (anu aso-bgerebi, romlebic `fotoaparatis~ asoebs emTxveva) lurji feriT, gansxvavebuli – wiTliT.

• samuSaos Sesrulebis Semdeg maswavlebeli moswavleebTan erTad ganaTavsebs sityvebs specialur cxrilSi, romelic dafazea daxazuli da/an moswavleebsac aqvT darigebuli.

fotoaparati

igive asoebi erTi gansxvavebuli aso ori gansxvavebuli aso

foto Jirafi Tafli

torti tomara kompoti

fari farani fanjara

ara parki tarzani

Page 36: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

100

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

feradi sityvebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

aqtivobis gamoyenebisas moswavleebi aferadeben sityvebs maTSi Semavali aso-bgerebis mixedviT.

meTodis daxmarebiT moswavleebi:

• gaiaqtiureben aso-bgerebis codnas;

• SeZleben sityvebis daxarisxebas asoTa Sedgenilobis mixedviT.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi

resursi: dafa da carci/formati da markeri; rveuli/furceli, ori feris fanqari/kalami.

msvleloba

• maswavlebeli gamoakravs dafaze or asos da TiToeuls Seusabamebs raime fers (mag., x _ wiTeli ferisaa, v _ mwvane).

• Semdeg maswavlebeli moswavleebs SesTavazebs cxrilSi Casmul sityvaTa CamonaT-vals.

ix. nimuSi:

zRarbi saxli xeli

Tagvi Tevzi bayayi

biWi yvavi xmali

• sityvebi, romlebic Seicavs x-s, moswavleebma unda gaaferadon wiTlad, xolo sityvebi, romlebic Seicavs v-s _ mwvaned. zogierTi sityva, romlebic ar Seicavs oridan arc erT asos, moswavleebma unda datovon gauferadeblad.

asoebi gazeTSi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi sxvadasxva teqstidan amoWrili asoe-bisgan awyoben sityvebs.

am meTodis/aqtivobis gamoyenebiT moswavleebi:

• gaiwafebian sityvebis dekodirebaSi;

• gaiaqtiureben Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnas.

muSaobis forma: individualuri, wyvili, mcire jgufi.

resursi: Zveli Jurnal-gazeTebi, msxvili SriftiT dabeWdili teqstebi, broSurebi, furceli, webo, makrateli.

Page 37: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

101

msvleloba

• moswavleebi Zveli Jurnal-gazeTebidan amoWrian calkeul asoebs;

• moswavleebi amoWril asoebs awebeben qaRaldze ise, rom miiRon sityvebi;

• SesaZlebelia, maswavlebelma Tavad dausaxelos moswavleebs ramdenime sityva. moswavleebma am sityvebis Sesabamisi asoebi unda moiZion Jurnal-gazeTebSi, amoWran da Seadginon mocemuli sityvebi.

sityvis asoebi gzajvaredinze

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi weren da kiTxuloben sityvas sxvadasxva kombinaciaSi.

meTodi/aqtivoba moswavleebs exmareba:

• sityvebis amokiTxvis/amocnobis unaris ganviTarebaSi;

• Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnis gaaqtiurebaSi;

• mexsierebis gavarjiSebaSi;

• yuradRebis koncentrirebaSi.

muSaobis forma: individualuri.

resursi: didi formatis furceli/dafa, markeri/carci.

msvleloba

• maswavlebeli sTxovs moswavleebs, SearCion erTi sityva da dafaze an didi formatis qaRaldze daweron sityva zemodan qvemoT;

• moswavleebi gamodian morigeobiT da TiToeul asos horizontalurad miaweren asoebs ise, rom igive (vertikalurad dawerili) sityva miiRon yvela horizontalur xazzec.

mag.:

SeniSvna: SesaZloa, maswavlebelma bavSvebs SesTavazos sityvis daweris gansxvavebuli formac. magaliTad, sityva Camoweron samkuTxedis formiT.

mag.:

T a g v iT a g v i

T a g v i

vi

vv xv x av x a tv x a t av x a t a v

Page 38: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

102

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

yiramala da misi variaciebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi kiTxuloben sityvebis baraTebze mo-cemul sityvebs, romlebic SemoTavazebulia sxvadasxva formiT (amotrialebuli, mar-jvnidan marcxniv, mxolod Tanxmovnebi da sxv.)

meTodis xSirad gamoyenebis SemTxvevaSi moswavleebs gamoumuSavdebaT:

• yuradRebis koncentrirebis unari;

• aso-bgerebis amocnobis unari.

muSaobis forma: jgufuri, individualuri, mTeli klasi.

resursi: teqsti/wigni/ saxelmZRvanelo moswavleTa raodenobis mixedviT.

msvleloba

1. `yiramala~. maswavlebeli kedelze an dafaze sityvis baraTebs Tavdayira daama-grebs. moswavleebma unda waikiTxon (gaSifron) mocemuli sityvebi.

zebra

2. `arabuli~. maswavlebeli baraTze an dafaze ukuRma wers sityvebs (marjvnidan mar-cxniv). moswavleebi cdiloben amoicnon/gaSifron SemoTavazebuli sityva.

i n g i wa t x a Ci T r u b

3. `sityvebi TanxmovnebiT~. maswavlebeli baraTze an dafaze wers sityvas xmovnebis gareSe. bavSvebma unda daasaxelon nagulisxmevi sityva.

W r x lk l m

4. `areuli asoebi~. maswavlebeli dafaze an baraTze sityvis asoebs wers areulad. bavSvebma unda gadaawyon asoebi da sworad warmoTqvan/aawyon sityva.1

l a m i m af i n a f a r

1 pirvel jerze kargi iqneba TviTon moswavleTa sakuTari saxelebis gamoyeneba. moswavleTa sakuTa-ri saxelebi kargi `resursia~ rogorc mTliani sityvebis amokiTxvis unaris gamomuSavebisTvis, aseve anbanis calkeuli aso-bgerebis swavlebisTvisac.

Page 39: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

103

klasis anbani

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi sityvebs Caweren asoebisTvis SerCeu-li kodebis gamoyenebiT.

am aqtivobis xSirad CatarebiT moswavleebi:

• ganiviTareben dekodirebis unars;

• daimaxsovreben anbanis rigs.

muSaobis forma: individualuri, mTeli klasi

resursi: sityvis baraTebi, gamogonili kodebis cxrili.

msvleloba

• maswavlebeli an moswavleebi SearCeven `klasis kodebs~. mag.; ricxvebi 1-dan 33-is CaTvliT, romlebic Seesabameba anbanis asoebs; sxvadasxva simbolo – @ # $ % * +;

• maswavlebeli Camowers asoebs da maT Sesabamis kodebs da gamoakravs TvalsaCino adgilas;

• maswavlebeli urigebs moswavleebs sityvebis baraTebs an Camowers sityvebs dafaze;

• moswavleebi sityvebs rveulSi an dafaze daweren kodebis gamoyenebiT. mag.; kata _ 10.1.19.1.

SeniSvna: asoebisTvis ricxviTi kodis miniWebis SemTxvevaSi sasurvelia, kodebi erTmane-Tisgan wertiliT an mZimiT gamoiyos, rom sityvis sworad amokiTxva ar gaWirdes.

Secvale aso

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi mocemuli sityvis mixedviT adgenen axal sityvebs.

am meTodis/aqtivobis daxmarebiT moswavleebs uviTardebaT:

• sityvis dekodirebis unari;

• sityvebis Sedgenis unari;

• leqsikuri maragi;

• warmosaxvis unari.

muSaobis forma: wyvilebi, jgufebi, mTeli klasi.

resursi: erTi didi zomis sityvis baraTi, dafa da carci.

msvleloba

• maswavlebeli dafaze wers sityvas an kedelze akravs didi zomis baraTs, romelzec weria erTi sityva;

Page 40: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

104

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

• moswavleebi adgenen axal sityvebs am sityvis mixedviT. sityvebs jer Caiweren, Semdeg warmoadgenen;

• yovel momdevno sityvaSi moswavleebi cvlian mxolod TiTo asos. es SeiZleba iyos rogorc pirveli, ise nebismieri sxva aso. magaliTad: bari − qari − qali − bali − beli − boli.

anbanuri sityvebis kedeli

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi kiTxuloben sityvis baraTebs da amoicnoben sityvis pirvel asos.

am meTodis/aqtivobis daxmarebiT moswavleebs uviTardebaT:

• mTliani sityvis amocnobis unari;

• calkeuli aso-bgeris amokiTxvis unari.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi.

resursi: asoebis baraTebi, sityvis baraTebi.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs sityvis baraTebs da TiToeuls ukan akravs misawebebel qaRalds (SesaZlebelia, baraTebi stikerebis gamoyenebiT damzaddes);

• maswavlebeli dafis zeda nawilze horizontalurad akravs anbanis ramdenime asos;

• maswavlebeli moswavleebs urigebs gakruli asoebis Sesabamis sityvis baraTebs;

• moswavleebi TavianT baraTebs akraven Sesabamisi asos qveS – im asos qveS, romelzec iwyeba sityva.sityvebis wakiTxvis swavlebis aqtivobebi

sityvebis wakiTxvis swavlebis aqtivobebi

dRis mesiji

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

am aqtivobis gamoyenebiT moswavleebi eCvevian qargis mixedviT kiTxvasa da weras. maswav-lebeli moswavleebis karnaxiT an/da erToblivi weriT avsebs specialurad momzadebul didformatian teqsts, romelSic adgilebia gamotovebuli.

es aqtivoba moswavles exmareba:

• yalibis/qargis daxmarebiT kiTxvis unaris ganviTarebaSi;

• sityvebis dekodirebasa da cnobaSi;

• qargis mixedviT werisTvis SemzadebaSi.

muSaobis forma: individualuri, mTeli klasi.

resursi: didformatian qaRaldze dawerili teqsti, fanqrebi/flomasterebi, furcle-bi.

Page 41: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

105

msvleloba

• maswavlebeli didformatian qaRal-dze winaswar amzadebs `dRis mesi-jis~ qargas, romelSic gamotovebu-lia sityvebi/frazebi. es qaRaldi saklaso oTaxSia gakruli da yovel-dRiurad ivseba.

• maswavlebeli moswavleebis daxmare-biT yoveldRiurad, gakveTilis da-sawyisSi avsebs teqstSi gamotove-bul adgilebs. amisaTvis Se saZ le belia sityvis didi baraTebis gamoyeneba. SesaZlebelia, `dRis mesiji~ da-fazec daiweros.

• sasurvelia, maswavlebelma Tavdapirvelad, modelirebis mizniT, Tavad Seavsos mocemuli qarga saCvenebeli/samodelo werisa da xmamaRla fiqris gamoyenebiT. am dros miakravs cariel furcels gamotovebuli sityvebis adgilas da dawers saWiro sityvebs. meore dRes ki gamocvlis mikrul furclebs da informacias ganaaxlebs. SesaZlebelia am procesSi TandaTanobiT bavSvebmac miiRon monawi-leoba. mogvianebiT ki damoukideblad Seadginon `dRis mesiji~.

nimuSi:

sityvebis kedeli

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

kedelze sagangebo adgilas gamokrulia sxvadasxva principiT dajgufebuli sityvebis baraTebi. baraTebze mocemuli sityvebi SeiZleba SeirCes sayvareli wignebidan, saxel-mZRvaneloebidan, Jurnalebidan da sxv. mniSvnelovania, sityva kedelze moTavsdes uSua-lod Seswavlis dros. sasurvelia sityvebis kedeli ganTavsdes iseT adgilas, rom advi-li iyos misi danaxva, sityvebis damateba da gadaadgileba.

meTodis/aqtivobis gamoyenebiT moswavleebi:

• kiTxuloben cnobad, xSirad gamoyenebul sityvebs, aseve Sesaswavl sityvebs;

• imaxsovreben sityvis vizualur xatebs;

• eCvevian sityvis mTlianad amokiTxvas/cnobas.

muSaobis forma: jgufebi, wyvilebi, individualuri, mTeli klasi.

dRis mesiji

dRes aris 12 noemberi.

dRes aris oTxSabaTi.

axla aris meore gakveTili. Cven gvaqvs qarTuli ena.

dRes gareT civa.

dRes Teonas mamis dabadebis dRea.

me ar miyvars qari.

dRis mesiji

dRes aris __________ .

dRes aris ________ .

axla aris ___________ gakveTili. Cven gvaqvs qarTuli ena.

dRes gareT _________ .

dRes ______________dabadebis dRea.

___________________________________ .

Page 42: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

106

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

resursi: sityvebis baraTebi (Tabaxis furclis mesamedis zomis).

msvleloba

1. sityvebis kedlis Seqmna. maswavlebeli kedelze sagangebo adgilas akravs mcire zomis baraTebze daweril sityvebs. Sesaswavli sityvebi dajgufebulia sxvadasxva principiT (mag., WurWeli, gareuli cxovelebi, zmnebi, b-ze dawyebuli sityvebi da sxv.).

2. sityvebis wakiTxva. maswavlebeli sityvebis kedelze mocemul sityvebs iyenebs mra-valferovani aqtivobebis Casatareblad: • moswavleebi kedelze eZeben maswavleblis mier miTiTebul sityvebs;

• moswavleebi sxvadasxva principiT gadaajgufeben kedelze mocemul sityvebs (mag., sulieri da usulo sagnebi, mcenareebi, zedsarTavebi, msgavsi asoebis an marcvlebis mqone sityvebi da sxv.); saamisod, SesaZloa kedelze gadaaadgilon baraTebi an amoweron sityvebis jgufebi;

• moswavleebi maswavleblis mier miTiTebuli sityvebiT adgenen winadadebebs, ambavs, dialogs da sxv.

3. cnobadi sityvebis kedeli. maswavlebeli calke amzadebs cnobadi, xSirad gamoyenebu-li sityvebis kedels. sityvebi msxvili asoebiT aris dawerili. sityvebis kedeli xSi-rad unda ganaxldes, magram ar gadaitvirTos (kviraSi 5-10 sityva). kedelze mxolod is sityvebia gamokruli, romlebsac moswavleebi xSirad xedaven teqstSi an iyeneben weris dros.

4. sityvebis kedlis xumrobebi. moswavleebi sityvis kedelze mocemuli sityvebis waki-Txvasa da dekodirebaSi varjiSoben sxvadasxva variaciiT:

• `wiwilebi~ _ moswavleebi `frTebis~ qneviT warmoTqvamen TiToeul aso-bgeras, Semdeg ki mTlianad sityvas;

• `kinovarskvlavebi~ – moswavleebi kocnis gagzavniT warmoTqvamen TiToeul aso-bgeras, Semdeg ki mTlianad sityvas;

• `operis momRerlebi~ _ moswavleebi simReriT warmoTqvamen yvela bgeras, bolos – gagrZelebuli bgerebiT, mTlianad sityvas;

• `vulkani~ _ moswavleebi sityvis yoveli aso-bgeris warmoTqmisas xmis tembrs umateben. mTlian sityvas ki yviriliT amboben;

• `cxviri~ _ moswavleebi cxvirze moiWeren TiTebs da ise gamoTqvamen jer bgerebs, Semdeg ki mTlianad sityvas.

iarliyebi klasSi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis `iarliyebi klasSi~ gamoyenebis dros saklaso oTaxSi sagnebze mikrulia ba-raTebi/iarliyebi amave sagnis saxelwodebiT. moswavleebi yoveldRiurad kiTxuloben iarliyebze daweril sityvebs.

aqtivobis gamoyenebiT moswavleebi

• eCvevian sityvis mTlianad amokiTxvas/cnobas.

• imaxsovreben sityvis vizualur xats.

Page 43: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

107

muSaobis forma: individualuri, mTeli klasi.

resursi: didi zomis sityvis baraTebi.

msvleloba

1. iarliyebis damagreba. maswavlebeli ramdenime sagans miakravs baraTebs/iarliyebs amave sagnis saxelwodebiT. magaliTad: dafa, kari, fanjara da a.S.

2. iarliyebis wakiTxva. yoveldRiurad am aqtivobas eTmoba gakveTilis mcire dro. moswavleebi kiTxuloben iarliyebze daweril sityvebs.

3. iarliyebis damateba. garkveuli drois Semdeg (yovelkvira, sam dReSi erTxel da a.S.) maswavlebeli amatebs axal baraTebs/iarliyebs;

4. swori adgilis povna. periodulad maswavlebeli gadaanacvlebs baraTebs, magali-Tad: baraTs `dafa~ miakravs kars, xolo baraTs `kari~ miakravs fanjaras. Tu moswavleebi ver SeniSnaven cvlilebas, maswavlebeli cdilobs miaxvedros isini, ra Seicvala. mas Semdeg, rac moswavleebi aRmoaCenen Secdomas, areul iarliyebs swor adgilas amagreben.

sityvebi magidaze an iatakze

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi amoikiTxaven baraTebze daweril sity-vas/sityvebs da maTi gamoyenebiT adgenen winadadebebs.

meTodi moswavleebs uviTarebs Semdeg unarebs:

• sityvebis mTlianobiTi xatis damaxsovreba;

• sityvis swrafad da efeqturad amokiTxva;

• sityvis mniSvnelobis gaazreba;

• sityvis Sesabamis konteqstSi gamoyeneba.

muSaobis forma: jgufuri.

resursi: sityvis baraTebi.

msvlelobis ori varianti

1. sityvebis baraTebis amokiTxva. maswavlebeli pirqve gadabrunebul sityvis bara-Tebs awyobs magidaze an iatakze. mis mier micemul niSanze moswavleebi morigeo-biT aiReben TiTo baraTs, aCveneben klass da xmamaRla waikiTxaven.

2. winadadebebis Sedgena. maswavlebeli magidaze an iatakze ganaTavsebs iseT ba-raTebs, romlebze mocemuli sityvebisganac SesaZlebelia winadadebis, leqsis taepis, aforizmis, andazis da a.S. awyoba. maswavleblis miTiTebiT daniSnul droSi moswavleebi iReben baraTebs, aCveneben klass, amoikiTxaven sityvas, Semdeg cdiloben dadgnen im TanmimdevrobiT, rom maTi sityvebisgan Sedges winadadeba, romelsac xmamaRla waukiTxaven klass.

variaciebi

1. moswavle iRebs sityvis baraTs da sityvis amokiTxvis Semdeg individualurad adgens winadadebas am sityvis gamoyenebiT;

Page 44: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

108

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

2. sityvebis amokiTxvis Semdeg moswavleebi dajgufdebian/dawyvildebian sxvadasxva principiT (erTsa da imave asoze dawyebuli sityvebi, cxovelebis saxelebi, mcena-reebis saxelebi, sinonimebi, antonimebi da a.S.).

sityvebis amokiTxva wyvilebSi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

`sityvebi wyvilebSi~ aris TamaSi, romelic or gunds Soris imarTeba. moswavleebi amoi-kiTxaven maswavleblis mier dafaze winaswar Camoweril/gakrul sityvebs. TamaSi ori etapisgan Sedgeba. pirvel etapze A gundis wevrebi waikiTxaven sityvebs, xolo B gundis wevrebi moZebnian Sesabamis baraTebs dafaze. meore etapze gundebi rolebs gacvlian. gaimarjvebs is gundi, romelic ufro swrafad moZebnis mowinaaRmdege gundis mier amo-kiTxul yvela sityvas.

aqtivoba moswavleebs uviTarebs Semdeg unarebs:

• sityvebis mTlianobiTi xatis damaxsovreba;

• sityvis swrafad da uSecdomod amokiTxva.

muSaobis forma: jgufebi, wyvilebi.

resursi: sityvebis sia/didi zomis sityvis baraTebi, wammzomi, dafa da magnitebi/carci.

msvleloba

• dayaviT klasi or gundad (pirobiTad, A da B).

• SearCieT sityvis baraTebi TamaSisTvis (baraTebis raodenoba 5-6 caliT unda aRematebodes moswavleTa saerTo raodenobas). magidaze daawyveT baraTebi naweriT qvemoT, dafaze ki gafantulad dawereT igive sityvebi.

• gamoiZaxeT dafasTan rigrigobiT TiTo wyvili A gundidan da dainiSneT dro (TiToeuli gundisaTvis daaxloebiT 3 wT.).

• erT-erTi mewyvile aiRebs erT cal baraTs, amoatrialebs da xmamaRla waikiTxavs. wyvilis meore wevrma swrafad unda moZebnos amokiTxuli sityva dafaze Camoweril sityvebSi da Semoxazos/gaxazos.

• amis Semdeg wyvili ubrundeba Tavis adgils da maT Caanacvlebs meore wyvili, romelic asrulebs imave davalebas. ase grZeldeba gundisTvis gankuTvnili drois amowurvamde.

• drois amowurvisTanave mieciT moswavleebs niSani. daTvaleT A gundis mier sworad Semoxazuli sityvebis raodenoba.

• zustad igive procedura SeasrulebineT B gunds.

• gamoavlineT gamarjvebuli.

imsjeleT moswavleebTan TamaSis procesis Sesaxeb (ra moewonaT da ratom; ra aris saWi-ro warmatebisTvis).

Page 45: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

109

ipove wyvilebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi magidaze dalagebul baraTebSi eZeben naxatisa da sityvis baraTebis wyvilebs.

meTodi/aqtivobis gamoyeneba moswavleebs:

• uviTarebs sityvis naxatTan dakavSirebis unars;

• uaqtiurebs Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnas;

• umdidrebs leqsikur marags;

• gauvarjiSebs mexsierebas;

• uviTarebs yuradRebis koncentrirebis unars.

muSaobis forma: ori an meti moTamaSe.

resursi: banqos zomis kvadratuli baraTebis dasta sityvebiTa da naxatebiT.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs baraTebis wyvilebis dastas. baraTebis wyvili Seicavs si-tyvasa da naxats;

mag.,

lomi

• TamaSobs ori moswavle an moswavleTa jgufi;

• maswavlebeli yvela baraTs pirqve daawyobs magidaze, ise rom gamovides didi marTkuTxedi an kvadrati. magaliTad: 4x4 an 4x3.

• yovel svlaze moswavles SeuZlia mxolod ori baraTis amobruneba.

• pirveli moswavle amoabrunebs nebismier 2 baraTs da aCvenebs danarCenebs. Tu Sexvda baraTebis wyvili, maSin moswavle itovebs maT. isev misi svlaa da bavSvi amoabrunebs sxva ors. Tu baraTebze mocemuli sityva an naxati ar Seadgens wyvils, moswavle, mas Semdeg rac yvelas aCvenebs, adgilze daabrunebs baraTebs (isev pirqve). moswavleebi imaxsovreben, romeli baraTi sad devs (mniSvnelovania, rom baraTebs adgilebi ar SeecvaloT). svla gadadis Semdeg moswavlesTan.

• momdevno moswavlec atrialebs 2 baraTs. jer iRebs erTs, Tu baraTze mocemuli sityvis/naxatis wyvili ukve nanaxi aqvs, cdilobs, zustad gaixsenos misi adgilmdebareoba da awyvilebs Tavis baraTTan. aseTive wesiT agrZelebs dawyvilebas, sanam ar Sexvdeba iseTi baraTi, romlis wyvilic jer ar unaxavs an mis mdebareobasac zustad ver gaixsenebs. Tu moswavlem pirvelive baraTs ver mouZebna wyvili, magram gaixsena meore baraTis Sesatyvisis adgilmdebareoba, mas ufleba aRar aqvs, daawyvilos es baraTebi. am SemTxvevaSi svla gadadis Semdeg moswavleze.

• ase grZeldeba, sanam yvela baraTi ar gaTamaSdeba.

Page 46: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

110

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

gamarjvebulia is moswavle, romelic met wyvils Seagrovebs.

SeniSvna: msgavsi aqtivobis ganxorcieleba SesaZlebelia leqsikis komponentSic sinoni-mebis baraTebis wyviliT.

sinonimebis banqo naxatebiT

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi SearCeven SeTavazebuli naxatis Sesabamis sityvas an piriqiT, sityvis Sesa-bamis naxats.

am meTodis/aqtivobis gamoyenebiT moswavle:

• gaiwafeba sityvebis dekodirebasa da mTlianad amocnobaSi;

• gaiaqtiurebs Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnas;

• gaimdidrebs leqsikur marags.

muSaobis forma: ori an meti moTamaSe.

resursi: banqos zomis baraTebis dasta sityvebiTa da naxatebiT.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs wyvilebis `banqos~ dastas. baraTis wyvili Sedgeba naxatisa da nawerisagan. erT baraTze weria sityva, meoreze ki misi Sesabamisi gamosaxulebaa.

mag.,

komSi

• maswavlebeli TiToeul moTamaSes (moswavles an moswavleTa wyvils) daurigebs Tanabari raodenobis sityvis baraTebs;

• maswavlebeli daitovebs naxatebian baraTebs, romlebsac daikavebs xelSi an dadebs magidaze, naxatiT qvemoT;

• TamaSis dasawyebad maswavlebeli dadebs (an amoabrunebs) magidaze erT naxatian baraTs;

• moswavleebi eZeben magidaze dadebuli naxatiani baraTis Sesabamis sityvas TavianT baraTebSi;

• Sesabamisi sityvis moZebnis SemTxvevaSi moswavle sityvis baraTiT `gaWris~ naxatian baraTs da Semdeg orives aiRebs;

• gamarjvebulia is moswavle (wyvili), romelic yvelaze met `banqos~ – baraTebis wyvils daagrovebs.

Page 47: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

111

boTlis datrialeba

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebma swrafad unda waikiTxon boTlis mier `miTiTebuli~ sityva.

am meTodis/aqtivobis gamoyenebiT moswavle:

• iwafeba sityvebis dekodirebasa da mTlianad amocnobaSi;

• iaqtiurebs Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnas;

• imdidrebs leqsikur marags.

muSaobis forma: mcire jgufebi, wyvilebi.

resursi: sityvis baraTebi, plastikatis boTli.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs sityvis baraTebs da awyobs wreze. SuaSi moaTavsebs plastmasis boTls.

• moswavleebi morigeobiT atrialeben boTls da warmoTqvamen im sityvas, romelTanac boTlis wveri gaCerdeba.

sityvebis loto

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi mocemuli sityvis baraTebidan Sear-Ceven da furcelze gadaweren 8 sityvas. asaxeleben amoweril sityvas da moiniSnaven klaselebis dasaxelebul sityvebs (romlebic maTsas emTxveva) sakuTar furcelSi.

meTodi moswavleebs exmareba:

• sityvis amokiTxvis, amocnobis unaris ganviTarebaSi;

• sityvis verbaluri da vizualuri xatis erTmaneTTan dakavSirebis unaris ganviTarebaSi;

• Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnis gaaqtiurebaSi.

muSaobis forma: mcire jgufebi, mTeli klasi.

resursi: sityvis baraTebi.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs 20-25 sityvis baraTs da gamofens ise, rom kargad Candes;

• moswavleebi A4 zomis furcels kecaven 8 tol nawilad;

• moswavleebi gaSlian dakecil baraTs da miRebul ujrebs Seavseben 8 sityviT. sityvebs airCeven gamokruli baraTebidan. SesaZloa, gamoiyenon sityvebis kedelic;

• furclis Sevsebis Semdeg moswavleebi morigeobiT xmamaRla warmoTqvamen TiTo sityvas TavianTi furclidan;

• Tu klaselis mier dasaxelebuli sityva maT dawerils daemTxva, bavSvebi moniSnaven sityvebs TavianT ujrebSi;

Page 48: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

112

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

• moTamaSeebi daiZaxeben ̀bingo~, roca maT furcelze sityva moiniSneba. gamarjvebuli iqneba is, vinc pirveli moniSnavs baraTze yvela sityvas. gamarjvebuli daiZaxebs sityvas `superbingo~.

sityvebis marketi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi sityvis baraTebs kiTxuloben da uc-vlian erTmaneTs.

aqtivoba moswavleebs uviTarebs Semdeg unarebs:

• sityvis amokiTxva, amocnoba;

• Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnis gamoyeneba;

• sametyvelo situaciis Sesabamisi leqsikis SerCeva;

• sityvebis klasificireba.

muSaobis forma: wyvilebi, mcire jgufebi.

resursi: sityvis baraTebi.

msvleloba

• maswavlebeli urigebs moswavleebs Tanabari raodenobis gansxvavebul sityvis baraTebs. baraTebi garkveuli principiTaa ganawilebuli. moswavleebis mizania Seagrovon saerTo kategoriaSi Semavali sityvebi. magaliTad, erT moswavles Sexvdeba ̀ aguri~, ̀ ficari~, ̀ cementi~ da ̀ pamidori~. misi mizani iqneba, ̀ pamidori~ gadacvalos romelime samSeneblo masalis aRmniSvnel sityvaSi, romelic sxva moswavles eqneba. am ukanasknels ki, Tavis mxriv, mosapovebeli eqneba bostneulis aRmniSvneli sityva;

• yvela moswavle magidaze daawyobs Tavis baraTebs ise, rom jgufis TiToeuli wevri kargad xedavdes;

• moswavleebi iwyeben `vaWrobas~. erTi moswavle ambobs: `levan, me gagicvli Cems `kurdRels~ Sens `vaSlSi~. meore moswavles aqvs arCevani, gaucvalos Tu ara. mas SeuZlia upasuxos: `ara, magram me gagicvli Cems `vaSls~ Sens `maisurSi~;

• moswavleebma unda moagrovon erTi saxeobis sityvebi. magaliTad, xili, Sinauri cxovelebi, saswavlo nivTebi, lurji sagnebi, saWmelebi, saxatavi nivTebi da sxv.

mokarnaxe zmnebi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi asruleben baraTze dawerili zmnis Sesabamis moqmedebas.

meTodi/aqtivoba moswavleebs uviTarebs Semdeg unarebs:

• sityvis amokiTxva, amocnoba;

• sityvis mniSvnelobis gageba;

Page 49: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

113

• Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnis gamoyeneba.

muSaobis forma: individualuri, mcire jgufebi, mTeli klasi.

resursi: sityvis baraTebi

msvleloba

• maswavlebeli SearCevs moqmedebis gamomxatveli sityvis baraTebs da morigeobiT aCvenebs TiTo moswavles/jgufs TiTo baraTs.

• moswavleebi asruleben baraTze mocemuli zmnis Sesabamis moqmedebas. mag., axta, aiRo, iyvira, Tvalebi daxuWa, xeli aswia, aixeda, waikiTxa da sxv.

sityvebis gariTmva

aqtivobis Sesaxeb

aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi Camoweren sityvebs, romlebic eriTmeba moce-mul sityvas.

am aqtivobis gamoyenebiT moswavleebi:

• ganiviTareben fonologiur unarebs;

• gaiaqtiureben Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnas;

• gaivarjiSeben SemoqmedebiT unarebs.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi, mcire jgufebi.

resursi: sityvis baraTebi, furclebi.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs sityvis baraTebs da urigebs moswavleebs an wyvilebs/jgufebs.

• moswavleebi garkveuli drois ganmavlobaSi furclebze Camoweren im sityvebs, romlebic eriTmeba baraTze mocemul sityvas.

• gaimarjvebs is moswavle/wyvili/jgufi, romelic yvelaze met sityvas gauriTmavs erTmaneTs (mag., kalaTi-xalaTi-baraTi-salaTi).1

sityvebis masaJi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi mewyvileebs zurgze TiTiT aweren si-tyvebs. mewyvileebi cdiloben, gamoicnon sityva.

meTodi/aqtivoba moswavleebs uviTarebs Semdeg unarebs:

1 qarTulis, rogorc meore enis maswavlebelma SesaZloa TviTonve SesTavazos moswavleebs sityvebi, saidanac amoarCeven samizne sityvis gasariTm sityvas.

Page 50: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

114

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

• sityvis amokiTxva, amocnoba;

• yuradRebis koncentrireba.

muSaobis forma: wyvilebi.

resursi: mcire zomis sityvis baraTebis dasta.

msvleloba

• maswavlebeli daawyvilebs moswavleebs da TiToeul moswavles aZlevs mcire zomis ramdenime baraTs;

• wyvilSi erTi moswavle TavisTvis, Cumad waikiTxavs baraTze mocemul sityvas da mewyviles TiTiT aso-aso daawers zurgze. partniorma unda gamoicnos dawerili sityva;

• moswavleebi cvlian rolebs;

• mewyvileebi aRricxaven (plus-minusiT moniSnaven rveulSi) Sedegebs da war moad-genen klasSi. mag., malxazma sworad gamoicno `saxli~ da `oTaxi~, magram ver gamoicno `kibe~.

SeniSvna: maswavlebeli sityvebs SearCevs garkveuli principiT. magaliTad, im dRes aRwe-rili suraTis sityvebs, Sinauri cxovelebis saxelebs, axlad an adre Seswavlil sity-vebs da sxv.

davimaxsovroT sityvebis mwkrivi

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi imaxsovreben da asaxeleben sityvebis mwkrivs.

meTodi/aqtivoba moswavleebs exmareba:

• sityvebis amokiTxvaSi/amocnobaSi;

• Seswavlili leqsikuri erTeulebis codnis gaaqtiurebaSi;

• damaxsovrebaSi;

• yuradRebis koncentrirebaSi.

muSaobis forma: mcire jgufebi an mTeli klasi.

resursi: sityvis baraTebi.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs sityvis baraTebs da sam, oTx an xuT baraTs daawyobs magidaze an gaakravs dafaze mwkrivSi;

• moswavleebi akvirdebian baraTebs da asaxeleben TiToeul sityvas marcxnidan marjvniv;

• moswavleebi xuWaven Tvalebs, am dros maswavlebeli baraTebis Tanmimdevrobas gadaanacvlebs;

• Tvalis gaxelis Semdeg moswavleebi warmoTqvamen baraTebze daweril sityvebs imave

Page 51: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

115

principiT. Semdeg ki cdiloben, daawyon baraTebi pirvandeli TanmimdevrobiT;

• Semdeg etapze maswavlebeli cvlis amocanas, baraTebis mwkrivs moaklebs an daumatebs erT baraTs. moswavleebi cdiloben, gamoicnon da daasaxelon amo-Rebuli/damatebuli baraTi.

daxede, gadaabrune, dawere, Seamowme

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi imaxsovreben sityvis baraTze moce-mul sityvas da Caweren mas furcelze. Semdeg amowmeben dawerils.

meTodi/aqtivoba moswavleebs uviTarebs Semdeg unarebs:

• sityvis amokiTxva, amocnoba;

• damaxsovreba;

• yuradRebis koncentrireba.

muaobis forma: individualuri, wyvilebi.

resursi: sityvis baraTebi.

msvleloba

• maswavlebeli aZlevs TiToeul moswavles ramdenime baraTs;

• moswavleebi Sexedaven sityvis baraTs, gadaabruneben, gaixseneben, ra weria baraTze da daweren sityvas furcelze/rveulSi;

• moswavleebi amoabruneben sityvis baraTs da Seamowmeben, sworad daweres Tu ara. Secdomis SemTxvevaSi Seasworeben nawers. imaves imeoreben yvela baraTze.

gaelveba

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi amoicnoben wamierad nanax sityvebs.

meTodis/aqtivobis xSirad ganxorcielebis SemTxvevaSi moswavleebs ganuviTardebaT:

• vizualuri mexsiereba;

• yuradRebis koncentrirebis unari;

• sityvis mTlianad amocnobis unari.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi, jgufebi.

resursi: sityvis baraTebi.

msvleloba

• maswavlebeli moswavleebs Zalian swrafad, wamierad aCvenebs sityvis baraTs. moswavleebma unda warmoTqvan is sityva, romelic dainaxes. SesaZlebelia pasuxebis gacema rogorc daswrebiT, aseve maswavleblis miTiTebiT;

Page 52: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

116

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

• maswavlebeli arTulebs amocanas jer ori, Semdeg sami baraTis erTdroulad CvenebiT.

SeniSvna: sasurvelia maswavlebelma cvalos baraTebis Cvenebis siCqare bavSvebis SesaZle-blobebis mixedviT. saWiroebisamebr, maswavlebeli sxvadasxva bavSvs sxvadasxva siCqariT aCvenebs baraTebs.

sityvebis maTematika

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi kiTxuloben sityvis baraTebs da iTvlian sityvaSi asoebis raodenobas.

am meTodis/aqtivobis daxmarebiT moswavleebs uviTardebaT:

• sityvis dekodirebis unari;

• angariSis unari.

muSaobis forma: wyvilebi.

resursi: sityvis baraTebis dasta, furceli, kalami.

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs luwi raodenobis baraTebis dastas;

• awyvilebs moswavleebs da TiToeul wyvils iatakze an magidaze uwyobs gadabrunebuli baraTebis dastas luwi raodenobiT (4-8 cali);

• moswavleebi morigeobiT iReben TiTo-TiTo baraTs da xmamaRla kiTxuloben. Semdeg Tvlian sityvaSi asoebis raodenobas da weren winaswar momzadebul furcelze;

• mas Semdeg rac yvela baraTs waikiTxaven, moswavleebi Sekreben qulebs sakuTar furclebze, daajameben wyvilebSi;

• gamarjvebulad CaiTvleba is wyvili, romelic sworad Sekrebs qulebs.

sityvebis moZebna (snaiperi)

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi Jurnal-gazeTebSi, wignebSi, amobeW-dil teqstebSi eZeben maswavleblis mier miTiTebul sityvebs.

am meTodis/aqtivobis gamoyeneba moswavleebs:

• uviTarebs sityvis mTlianad amokiTxvis/cnobis unars;

• exmareba sityvis vizualuri xatis damaxsovrebaSi.

muSaobis forma: jgufebi, wyvilebi, individualuri, mTeli klasi.

resursi: wignebi, Jurnalebi, broSurebi, gazeTebi.

Page 53: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

117

msvleloba

• maswavlebeli miuTiTebs moswavleebs konkretul sityvebs. moswavleebi wignebSi, Jurnal-gazeTebSi, amobeWdil teqstebSi eZeben maswavleblis mier miTiTebul si-tyvebs da fanqriT Semoxazaven maT.

SeniSvna: mosaZebni sityvebis SerCeva SesaZlebelia sityvebis kedlidan an dafaze Camowe-rili sityvebidan.

fostalioni

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebs uviTardebaT:

• sityvis dekodirebis unari;

• yuradRebis koncentrirebis unari.

muSaobis forma: mTeli klasi, jgufebi.

resursi: mcire zomis sityvis baraTebi.

msvleloba

• erTi moswavle asrulebs fostalionis rols. is urigebs `werilebs~ (TiTo sity-vis baraTs) danarCen moswavleebs. mniSvnelovania, baraTebi ise dauwyos, rom sity vebi ar Candes;

• roca yvela `werili~ darigdeba, TiToeuli moswavle mimdevrobiT kiTxulobs Tavis sityvas. baraTis amobruneba dasaSvebia mxolod wakiTxvis win;

• maswavlebeli moswavleebs iZaxebs sityvis sxvadasxva maxasiaTeblis mixedviT. mag., gamovidnen is moswavleebi, romelTa sityvebSic aris aso-bgera `e~, an romelTa sityvaSic sami marcvalia, oTaxis karTan dajgufdnen moswavleebi, romelTa sityvac iwyeba xmovanze da a.S.;

• gamoZaxebuli moswavleebi klasis win dgebian maRla aweuli baraTebiT, rom sxvebmac waikiTxon maTi sityvebi.

`bax~

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

moswavleebi sityvis baraTebiT TamaSoben banqos da xmamaRla amoikiTxaven maTze dawe-ril sityvebs.

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebs:

• uviTardebaT sityvis amokiTxvisa da amocnobis unari;

• uaqtiurdebaT leqsikuri erTeulebis codna.

muSaobis forma: wyvilebi, oTxwevriani jgufebi.

resursi: banqos zomis sityvis baraTebi, 5-6 baraTi sityviT `bax~.

Page 54: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

118

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

msvleloba

• maswavlebeli amzadebs: a) sityvis baraTebs, b) 5-6 baraTs sityviT `bax~. sityvis baraTebis raodenoba moswavleTa raodenobaze meti unda iyos. Seurevs baraTebs da aurevs dastas;

• moswavleebi morigeobiT iReben TiTo baraTs (dastis pirvel baraTs), amoabruneben, xmamaRla kiTxuloben sityvas. Tu moswavlem sworad amoikiTxa sityva, is itovebs aRebul baraTs. TamaSs agrZelebs sxva moswavle;

• Tu moswavle SecdomiT amoikiTxavs sityvas, mas mouwevs baraTis dastaSi dabruneba. am SemTxvevaSic TamaSs agrZelebs momdevno moswavle;

• Tu moswavles Sexvda baraTi sityviT `bax~, igi itovebs `bax~ baraTs da ukan abrunebs yvela manamde aRebul baraTs da Tavidan iwyebs baraTebis Segrovebas;

• igebs is, visac dastis damTavrebisas yvelaze meti sityvis baraTi darCeba.

rTuli _ advili

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi ganalageben sityvis baraTebs sirTu-lis mixedviT (rTulidan martivisken).

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi:

• varjiSoben sityvis amokiTxvasa da amocnobaSi;

• akvirdebian sityvis maxasiaTeblebs;

• iviTareben kategorizaciis unars.

muSaobis forma: wyvilebi, mcire jgufebi.

resursi: sityvis baraTebi.

msvleloba

• maswavlebeli yofs klass wyvilebad an mcire jgufebad da TiToeul wyvils/jgufs aZlevs ramdenime sityvis baraTs;

• moswavleebi sityvis baraTebs ganalageben sirTulis mixedviT. jer gamoyofen yvelaze rTul sityvas da bolos – yvelaze martivs;

• moswavleebi da maswavlebeli msjeloben, ratom miiCnies bavSvebma konkretuli sityva SedarebiT rTulad an martivad; svamen kiTxvebs da asaxeleben sxvadasxva maxasiaTebels/kriteriums: mag.; dasawerad, dasamaxsovreblad, warmosaTqmelad, gasaazreblad rTulia da sxva.

cxovelebis saxli

meTodis/aqtivobis Sesaxeb

meTodis/aqtivobis gamoyenebis dros moswavleebi akvirdebian maswavleblis mier da-saxelebul sityvebs, amoicnoben pirvel bgeras, axdenen sityvebis klasifikacias pirve-li bgeris mixedviT.

Page 55: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

119

am meTodis/aqtivobis daxmarebiT moswavleebs uviTardebaT:

• fonologiuri unar-Cvevebi;

• asoebisa da sityvebis wakiTxvis unari.

muSaobis forma: individualuri, wyvilebi, jgufebi, mTeli klasi.

resursi: dafa, carci, sityvis baraTebi (saWiroebisamebr).

msvleloba

• maswavlebeli dafaze daxatavs didi zomis orsarTulian saxls, romelsac vertikaluri da horizontaluri xazebiT gayofs oTx nawilad (es nawilebi saxlis oTaxebia). auxsnis bavSvebs, rom am saxls aqvs oTxi oTaxi. yvela oTaxSi cxovrobs TiTo cxoveli: qveda sarTulze marcxniv cxovrobs lomi, qveda sarTulze marjvniv cxovrobs maimuni, zeda sarTulze marcxniv cxovrobs daTvi, zeda sarTulze marjvniv cxovrobs kurdReli;

• maswavlebeli Cawers cxovelebis saxelebs Sesabamis `oTaxebSi~. am cxovelebTan stumrad modian xolme sxva cxovelebi. maspinZeli cxovelebi mxolod im cxovelebs uReben kars, romelTa saxelic imave aso-bgeriT iwyeba. magaliTad, Tu saxlTan mela mivida, mas miiRebs maimuni da amitom mela maimunis `oTaxSi Seva~;

• fonologiuri savarjiSosTvis: maswavlebeli daasaxelebs cxovels. moswavleebi amoicnoben dasaxelebuli cxovelis pirvel bgeras da ityvian, daxatuli saxlis romeli cxoveli miiRebs mas stumrad;

• anbanuri savarjiSosTvis: maswavlebeli uCvenebs bavSvebs dawerili cxovelis saxels. sityva SeiZleba daweros dafaze an gamoiyenos sityvis baraTebi. moswavleebi ityvian, romeli cxoveli miiRebs stumrad ama Tu im sityvis Sesabamis cxovels.

variaciebi

• oTxi `oTaxis~ nacvlad ori `oTaxiT~ dawyeba;

• `oTaxebSi~ cxovelebis Canacvleba anu pirobaSi CamoTvlili cxovelebis nacvlad sxvebis Cawera;

• bavSvebi Caweren sworad gamocnobil cxovelebs Sesabamis oTaxSi (damoukideblad an erToblivi weriT);

• pirdapir dasaxelebis nacvlad maswavlebeli jer ambobs cxovelis ramdenime maxasiaTebels, raTa moswavleebma gamoicnon (mag. `aqvs ulvaSebi da fumfula kudi.~);

• stumari cxovelebis nacvlad `oTaxebSi~ nivTebis ganawileba;

• bavSvebisTvis baraTebis dastis micema imis mixedviT, Tu romeli unaris gavarjiSebaa gamiznuli. Tu fonologiuri savarjiSoa, darigdeba suraTiani baraTebi da dafazec `oTaxebSi~ didi zomis suraTiani baraTebi gaikvreba. Tu anbanze varjiSoben, darigdeba sityvis baraTebi.

Page 56: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

120

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

damatebiTi efeqturi aqtivobebi anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebisaTvis

aqtivobebi aRebulia wignidan `gzamkvlevi maswavleblebisaTvis. qarTuli ena da literatura

1-6klasebi~,erovnulisaswavlogegmebiscentri,2011

`afrinda, afrinda!~

maswavlebeli dafaze wers sityvebs, moswavleebi xels asweven mxolod maSin, roca maswa-vlebeli winaswar miTiTebul asos dawers.

sityvaSi marcvlis identificireba

maswavlebeli moswavleebs Zlevs sam svetSi gadanawilebul sam marcvals (mag., ga, ti, go) da iseT sityvaTa CamonaTvals, romlebic am marcvlebidan erT-erTs mainc Seicavs. moswavleebma unda ipovon sityvebSi es marcvlebi da saTanado svetSi gadaanawilon isi-ni.

SeniSvna: SeiZleba imave tipis savarjiSo gakeTdes asoebis gaTvaliswinebiT.

`qurds unda...~

maswavlebeli moswavleebs aZlevs teqsts an sityvaTa CamonaTvals da eubneba, rom qurds surs, moiparos sityvebi, romlebSic aris esa Tu is aso/asoebi. maswavlebeli moswavleebs sTavazobs: `ipoveT da xazi gausviT am sityvebs da qurdi maT ver waiRebs~.

Secvale aso

maswavlebeli moswavleebs sTavazobs sityvebs, romlebic erTi asos CanacvlebiT ic-vlian mniSvnelobas (mag., xari-bari, qari-kari). miuTiTebs Casanacvlebel asoze da sTxo-vs, rom mis nacvlad Casvan sxva iseTi aso, rom axali sityva miiRon.

ipove sityva

moswavleebs moeTxovebaT, gansazRvrul droSi teqstSi ipovon gansazRvruli raodeno-bis or/sammarcvliani sityvebi.

gadaxaze araswori sityva

suraTebis qveS miwerilia Sesabamisi sityvebi (erTi an ramdenime arasworadaa miwerili). moswavleebma unda moZebnon arasworad miwerili sityvebi da gadaxazon.

aklia marcvali

moswavleebma unda gadaiweron sityvebi da Caamaton saWiro marcvali.

aklia marcvali sityva dawere srulad

Tu__yuSi TuTiyuSi

yva__li _________________

Page 57: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

121

areuli marcvlebis dakavSireba

cxrilSi areuladaa mocemuli sityvis marcvlebi. moswavlem unda amoicnos sityva da gadaweros igi.

buS ga

bur ti

qol Ti

Ti Si

yu Tu

sityvebis anbanuri rigiT dawyoba

moswavleebma sityvaTa CamonaTvalSi mocemuli sityvebi unda daawyon anbanuri rigiT (anbani xelmisawvdomi unda iyos).

mocemuli marcvlebiT sityvebis Sedgena

moswavleebma maswavleblis mier SeTavazebuli marcvlebiT gansazRvrul droSi unda Seadginon rac SeiZleba meti sityva.

sityvebis gadawera sigrZis mixedviT

moswavleebs eZlevaT sxvadasxva sigrZis sityvebi. maT unda ganalagon da gadaiweron sityvebi maTi Semadgeneli asoebis raodenobis mixedviT, zrdadi an klebadi saxiT.

Sesabamisi sityvis povna da gadawera

cxrilSi moTavsebulia suraTi da oTxi sityva, romelTagan mxolod erTi Seesabameba suraTs. moswavlem unda ipovos da gadaweros Sesabamisi sityva.

daTo dali daTvi bali

burTi kudi qudi buSti

Page 58: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

122

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

sityvebis garkveuli niSniT gadawera

moswavlem sityvebis kedlidan, didi wignidan unda gadaiweros an amoweros sityvebi, romelTac: a) defisi aqvT; b) iwyeba b-ze; g) oTxasoiania da a.S.

Sinaarsobrivi wyvilebi

maswavlebeli moswavleebs warudgens sityvebis or svets. moswavleebma unda daawyvilon sityvebi, romlebic Sinaarsobrivad ukavSirdeba erTmaneTs. mag., erT svetSi: mepure, meyvavile, menayine... meore svetSi: nayini, puri, yvavili...

sityvis transformireba

maswavlebeli moswavles aZlevs oTx-xuT sityvas da instruqcias, romlis mixedviTac moswavlem zogierT sityvas unda gamoaklos, Seucvalos, daumatos esa Tu is aso (mag., sityva `vaSli~ _ sityvis bolos daumatos aso `a~ da ise gadaweros).

did sityvaSi patara sityvis povna

maswavlebeli Camowers sityvebs, romelTa wakiTxvazec moswavleebs jer ar uvarjiSiaT. Semdeg aZlevs mcire zomis sityvebis CamonaTvals (mag., xe, ali, da, ki, ia, Tu, ar) da sTxovs ipovon did sityvebSi patara sityvebi (mag.: maxe, Tvali da sxv.).

sityvebis gadawera da nakarnaxev sityvebTan dawyvileba

moswavleebi gadaiweren dafidan 5-6 sityvas. Semdeg maswavlebeli am sityvebidan ram-denimes karnaxobs bavSvebs. moswavleebma nakarnaxevi sityvebi unda miuweron saTanado sityvas.

idumali sityva

dafaze Camowerili sityvaTa CamonaTvalidan moswavleebma unda amoicnon da gadaweron `idumali sityva~. maswavlebeli maT garkveul miniSnebebs aZlevs, mag., `idumali sityva iwyeba `z~ asoTi da sruldeba `a~ asoTi, aRniSnavs cxovels da a.S.

wakiTxuli winadadebis Sesabamisi variantis povna

moswavle kiTxulobs erT winadadebas. Semdeg maswavlebeli mas sTavazobs am winadadebis sam variants. moswavlem unda amoicnos, romelia mis mier manamde wakiTxuli varianti.

nimuSi: kombles oTxi TeTri cxvari hyavda.a) kombles ori TeTri cxvari hyavda;b) kombles oTxi TeTri cxeni hyavda;g) kombles oTxi TeTri cxvari hyavda.

pica

erTjeradi TefSis an mrgvalad gamoWrili furclis Sua-Si maswavlebeli daakravs sityvis Zirs, TavsarTs an bolo-sarTs. calke baraTebze weria sityvis sxvadasxva nawili. moswavlem unda ipovos Sesabamisi baraTi da samagriT daa-magros TefSs/furcels Sesabamis adgilas (dasawyisSi an bolos).

Page 59: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

123

anbanis codnis Semowmeba

anbanis codnis SemowmebisTvis viyenebT skrinings, diagnostikur Sefasebas da progre-sis monitorings. pirveli klasis dawyebisTanave metad mniSvnelovania TiToeuli moswa-vlis gamocdilebisa da mzaobis Semowmeba. SeiZleba aRmovaCinoT, rom zogierTi bavSvi ukve sakmaod kargad flobs aramarto aso-bgerebs, aramed kiTxvis sawyis unarebsac. anbanis codnis Sesamowmeblad ZiriTadad viyenebT aso-bgerebis cal-calke (erTmaneTi-sagan izolirebulad) cnobis tests, xolo dekodirebis (anbanuri principis gamoyenebis) sawyisi unarebis Sesamowmeblad _ calkeuli sityvebis wakiTxvis tests. am ori testis saswavlo wlis ganmavlobaSi ramdenjerme Catareba saklaso dakvirvebasa da ganmaviTa-rebel SefasebebTan erTad sakmaris informacias gvawvdis moswavleTa miRwevebisa da saWiroebebis Sesaxeb.

aso-bgerebis cnobis testi

testis daniSnuleba: areuli TanmimdevrobiT mocemuli asoebis identificirebisa da Sesabamis bgerasTan misadagebis unaris Semowmeba. es aris sityvebis dekodirebis unaris mniSvnelovani sayrdeni.

testis tipi: individualuri. axlavs moswavlis furceli.

testis Catarebis vadebi: qarTuli ena: pirveli klasi. qarTuli, rogorc meore ena: meore klasi. sasurvelia skriningis Catareba TiToeuli smestris dasawyisSi. diagnostikuri testireba SeiZleba Catardes ramdenjerme saswavlo wlis ganmavlobaSi. zogierTi moswa-vlisTvis, saWiroebisamebr, SesaZlebelia testis Catareba meore klasis dasawyisSic.

testis xangrZlivoba: 60 wami

testis Casatareblad saWiro resursi: a) maswavleblis furceli, b) moswavlis furceli, g) saaTi an wammzomi.

testis Catarebis procedura: drois aTvla iwyeba maSin, rodesac moswavle pirveli aso-bgeris kiTxvas daiwyebs. Semfasebeli moniSnavs mxolod SecdomiT warmoTqmul aso-bgerebs daxrili xazis (/) gadasmiT. Tu moswavle xelmeored da sworad warmoTqvams SecdomiT warmoTqmul aso-bgeras, Semfasebeli meore daxril xazs (\) gadausvams ise, rom gamovides (X). es TviTSesworebas niSnavs da Secdomad ar iTvleba. 60 wamis gasvlis Semdeg Semfasebeli gaaCerebs moswavles da bolos warmoTqmuli asos Semdeg dasvams fi-gurul frCxils (]). testis administrirebis dasrulebis Semdeg Semfasebeli daiTvlis sworad dasaxelebuli aso-bgerebis saerTo raodenobas da Cawers cxrilis qvemoT.

Semfaseblis miTiTebebi moswavles. `Sexede am furcels, aq anbanis asoebi weria. Sen sa-TiTaod, xmamaRla unda waikiTxo yvela aso, romelsac aq xedav. kiTxvas furclis da-sawyisidan daiwyeb (Semfasebeli mianiSnebs pirvel asoze) da mTel xazs CaikiTxav, Semdeg meore xazze gadaxval (Tan TiTiT uCvenebs mimarTulebas). Tu romelime asos ver gaixse-neb, me getyvi. mere ki isev gaagrZeleb asoebis xmamaRla dasaxelebas. gasagebia? aba, da-viwyoT!~ Tu moswavle dakargavs kiTxvis adgils, Semfasebeli exmareba gagrZelebaSi da miuTiTebs momdevno wasakiTx asoze. 60 wamis gasvlis Semdeg Semfasebeli ambobs: `modi, davasruloT. yoCaR, didi madloba~.

Page 60: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

124

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba

qulebis miniWeba

Tu moswavle:

• Tavad Seasworebs Secdomas, dawereT /TS/ Sesabamisi asos zemoT (an gverdiT) da CauTvaleT swor pasuxad.

• SecdomiT warmoTqvams aso-bgeras, iribi xazi gadausviT Sesabamis asos da CauTva-leT araswor pasuxad.

• 3 wamze met xans Seyovndeba, Tqven warmoTqviT Sesabamisi aso da CauTvaleT araswor pasuxad.

• gamotovebs asos, SemoxazeT es aso da CauTvaleT araswor pasuxad.

saboloo Sedegis Casawerad Semfasebeli daajamebs mxolod sworad wakiTxuli asoebis raodenobas.

Page 61: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

125

nimuSi: II klasi

aso-bgerebis cnobis testi

maswavleblis furceli

moswavle: klasi:

maswavlebeli: TariRi:

s a T l e 5

o f x v m 10

z d k b t 15

g W R r J 20

c n i y C 25

S u j q p 30

h w Z a s 35

R z v f r 40

p d n k j 45

l w u J t 50

Z T S q h 55

C i m W x 60

y b c o g 65

sworad amoicno _____ / 65-dan

aso-bgerebis cnoba

moswavlis furceli

s a T l e

o f x v m

z d k b t

g W R r J

c n i y C

S u j q p

h w Z a s

R z v f r

p d n k j

l w u J t

Z T S q h

C i m W x

y b c o g

Page 62: anbanisa da sityvebis wakiTxvis swavlebakargiskola.ge/myadmin/ckeditor/ckfinder/userfiles...fiulad (mag., marketi, puri, ia, ku, nayini da sxv.). amgvar sityvaTa maragis SevsebasTan

126

anban

isa

da

sityve

bis w

akiT

xvis s

wav

leba