ANLATIM BOZUKLUKLARI

ANLATIM BOZUKLUKLARI

ANLATIM BOZUKLUKLARIANLATIM BOZUKLUKLARI A) Yapısal Bozukluklar: Özne Yüklem uyumsuzlukları Tümleç eksikliği Tamlama Uyumsuzlukları Fiillerle ilgili uyumsuzluklar Eklerle ilgili uyumsuzluklar Noktalama eksikliği

B) Anlamsal Bozukluklar : Gereksiz sözcük kullanımı Karıştırılan sözcükler Çelişen sözcükler Söz dizimi bozukluğu Yanlış karşılaştırma Mantık hataları Deyim ve atasözü yanlışlıkları

Yapısal Bozukluklar Özne – Yüklem Uyumsuzlukları Yapısal Bozukluklar Özne – Yüklem Uyumsuzlukları

Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk ÖZNE YÜKLEM Ben+sen Biz Ben+o Biz Sen+o Siz

Sen ve o aynı yolun yolcususun. yolcularısınız

Sen ve o yarın görüşürsün. görüşürsünüz

Ali, Ahmet ve ben dün size uğramıştım. uğramıştık

O akşam ben kendi odama, Fatma da kendi odasına çekilmişti. çekilmiştik

Özne – Yüklem Uyumsuzlukları :Özne – Yüklem Uyumsuzlukları :

Topluluk isimleri özne ise yüklem tekil olur;ancak topluluk isimleri çoğul eki alıyorsa yüklem de alabilir.

*Bizim takım sahaya çıktılar.

Takımlar nihayet sahaya çıktılar.

Ordular uzun süredir savaşıyor.

Özne – Yüklem Uyumsuzlukları :Özne – Yüklem Uyumsuzlukları :

Bitki,hayvan,cansız varlık ve organ isimleri çoğul durumda özne ise yüklem tekil olur.

Nedense köpekler sabaha kadar havladılar. (havladı )

Çiçekler sıcaktan kurumuşlar. (kurumuş )

Bu sıralar çok sağlam yapılmışlar. (yapılmış )

İnsan dışı varlıklar kişileştirme yolu ile çoğul özne olmuşsa, yüklem de çoğul olabilir. 

Martılar bize selam getirdiler.

Dağlar beyaz şallarını omuzlarına attılar.

Eylem isimleri ,çoğul özne ise yüklem tekil olur.

Gülüşmeler çok uzun sürdüler. (sürdü )

Tartışmalar sabaha kadar devam ettiler. (etti )

Sayı sıfatıyla belirtilen öznelerin yüklemi tekil olur.

İki kişi bankayı soymuşlar. (soymuş )

Derse on öğrenci girmediler. (girmedi )

Zaman kavramları tekil yüklem alır:

Mart ayları en soğuk aylardır. aydır

Aylar, yıllar su gibi akıp geçtiler. geçti

Öznede belgisiz zamir ya da belgisiz sıfat varsa yüklem tekil olur. Hiçbiri sizi görmüyorlar.

(görmüyor ) Birçok kişi aynı sorunu tartışıyorlar.

(tartışıyor )

Saygı,sitem,küçümseme gibi durumlar için özne tekil de olsa yüklem çoğul yapılabilir.

Ahmet Bey bizi hatırlamadılar / hatırlamadı.

Ayşe Hanım odasında yoklar / yok .

Olumluluk- olumsuzluk uyumu

“kimse, hiçbiri, hiç kimse” olumsuz

“hepsi, herkes” Olumlu

Herkes onu seviyor, üzmüyordu.

Herkes onu seviyor, kimse üzmüyordu.

Hiç kimse okula gelmedi, geziye gitti.

Hiçbiri anlatılanlara inanmadı; kendi fikrinde ısrar etti.

Hepsi dersten önce kütüphanede toplansın; sakın dışarı çıkmasın.

Hiçbiri düzenli çalışmamış, sınıfta kalmıştı.

Önceki gün sokakta kimse kalmamıştı, eve kapanmıştı.

Herkes sorunun doğru cevabını bulmaya çalışıyor, sorunun yanlış olabileceğini düşünmüyordu.

Özne Yanlışlığı veya EksikliğiÖzne Yanlışlığı veya Eksikliği

Cümlede öznenin bulunmamasından,öznenin gereksiz ekler almasından ya da özne olmayacak bir sözün özne gibi kullanılmasından kaynaklanır.

Dernek müdürünün yetkileri alındı ve kovuldu.

O insanların sayısı azalıyor, bulunmaz oluyor.

Belediye tarafından yaptırılan dört katlı binanın pencereleri takıldı ve hizmete girdi.

Yaşlı adamın parası alınarak evine gönderildi.

Viraja hızlı giren aracın lastiği patladı ve kaza yaptı.

Hastanın durumu gittikçe kötüleşiyor,yerinden kalkamıyordu.

Filmin güzelliği herkesi etkiledi;çünkü güzel çekilmişti.

Sinirleri bir hayli bozulmuş; çok üzülmüştü.)

Eskişehir’de havalar açık; artık sisten, kirden arınmış durumda

Kitabın birinci baskısındaki yanlışlar düzeltilerek yeniden basıldı

Bu kişinin geliri nedir,kimlerle konuşur, nerede oturur?

Çocuğun karnı acıkmıştı ve uykusuzdu.

Soruyu çözemedi; çünkü çok zordu.

Yüklem Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları:

Yüklem Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları:

Yüklemle ilgili yanlışlıklar, yüklemin çatı,kişi,zaman,yardımcı eylemler, ek eylemler gibi noktalarda cümleye uygunluk göstermemesidir.

YÜKLEM EKSİKLİĞİ

Kahvaltıda peynir,ekmek ve çay içtik.

İçkiyi az sigarayı hiç içmem.

Çocuklarıyla bazen çok bazen de hiç ilgilenmezdi.

Bu konuda bir sen, bir de ben varım.

YAN CÜMLECİK YÜKLEMİ EKSİKLİĞİ (Fiilimsi eksikliği)

Kimin dürüst,kimin dürüst olmadığını biliyor.

Suçlamaların yersiz ve doğru olmadığını söyle.

Baloya güzel bir elbise ve pahalı mücevherler takarak gelmişti.

Bu geziye okulumuz öğrencilerinden çalışkan ve disiplin cezası almayanlar katılabilecek.

Sabahları erken kalkar ve sakin havada koşuyordu. (zaman uyumsuzluğu )

EK FİİL EKSİKLİĞİ

Annem yemek pişiriyor, biz de ona yardım ediyorduk.

Boyu kısa , bedeni de pek biçimli değildi.

Aldığı şeyler hem pahalı hem de kaliteli değilmiş.

Etken –Edilgen Uyumsuzluğu:

Bütün sorunlar halledilip öyle gidecekti.

Bütün sahipsiz hayvanlar toplanıp şehir dışına götürecek.

Sorular çok dikkatli okuyarak çözülsün.

Çok emek harcanıp az para kazanabilmiş.

Yardımcı Fillerin Yanlış Kullanılması :

“et- ve yap- “yardımcı fiillerinin birbirlerinin yerine veya gerekmediği hâlde kullanılması anlatım bozukluğuna

yol açar:

ayar yap-( ayarla-) bekleme yap- (bekle-) etki et- (etkile-) gecikme yap-      (gecik-) kuşku et- (kuşkulan-) şüphe et- (şüphelen-) umut et- (um-)

Tümleç Eksikliğinden Doğan Anlatım Bozuklukları

Tümleç Eksikliğinden Doğan Anlatım Bozuklukları

Nesne Eksikliği:

Suçlunun evini bastılar,yakalayıp polise teslim ettiler.

Yardıma muhtaç olanlara yardım eder, doyururdu.

Evin onarımını haftaya bitirecek , sonra da satacak.

Size teşekkür etmek ve kutlamak istiyor.

Sana telefon açmış,merak ediyormuş.

Onun sıcacık sesi bize ulaşır, mutlu ederdi.

Yazılarında, halkı soyanlara çatar,yerin dibine batırırdı.

Dolaylı Tümleç Eksikliği:

Kayaya yaklaşıyor muyuz, yoksa uzaklaşıyor muyuz?

Düşman kenti bombaladı ; ama giremedi.

Çukurova'nın toprağı insanı diriltir, umut verir.

Sizi önemseyen ve inanan insanlar var.

Gençlerden çok şey bekliyoruz;fakat değer vermiyoruz.

Kadının odaya girmesiyle çıkması bir oldu.

Bu evden nefret ediyordu ;ancak darda kalınca geliyordu.

Zarf (edat)Tümleci Eksikliği:

Her zaman senin yanındayım, seni yalnız bırakmayacağım.

Hiçbir zaman kendini düşünmedi, ailesinin mutluluğu için çalıştı.

Yeni yetişen sanatçılara yardım eder,ilgilenirdi.

Bir daha seni görmek ve karşılaşmak istemiyor.

Arkadaşlarını aradı,sonra buluştu.

Kötü bir beste yaptığımda beni eleştirir ve tartışırdı.

Senin sorunlarını çözmeye çalışıyor; başa çıkmak için uğraşıyoruz.

Tamlama Yanlışları: Tamlama Yanlışları: Bir sıfatla bir adın ortak tamlanana bağlanması

Doğa ve toplumsal olayları inceledik.

Dün epik ve aşk şiirleri okuduk.

Askeri ve devlet okullarına giriş sınavı yapılacak.

Gençlik, duygusal ve kişilik sorunları yaşıyor.

Politik ve ahlak yozlaşması önemli bir sorundur.

Çoğul anlamı taşıyan bir sıfattan sonra gelen ad tekil olmalıdır:

Birçok seneler geçti.

Bizde iki türlü düşünürler vardır.

Her türlü tedbirler alındı.

Birçok festivaller düzenlendi bu yaz.

Bin türlü çiçekleri derledim sana.

Tamlayan Eki Eksikliği:

Her önüne gelen aklına esen sözcüğü dilimize mal etmesi yanlıştır.

Bu duygular geçici ve insanı yanıltıcı olduğu bilinmelidir.

Büyük emek harcanarak yazılan eserler bilimsel bir yaklaşımla değerlendirilmesi gerekir.

Tamlayan Eksikliği:

Arkadaşına yardım ederek mutlu olmasını sağladı.

Öğrenciye bir şey vermeden gelişmesini umma.

Tanıdıklarından alışveriş yaparak para kazanmalarına katkıda bulunurdu.

Çocuklarıyla her konuyu konuşur , yanlışa düşmemelerine çalışırdı.

Tamlama Yanlışları: Tamlama Yanlışları:

Yanlış kurulmuş tamlamalar mantık hatası da oluşturur.

Geçen yıl sıfır kollu elbiseler modaydı.(kolsuz elbise)

Sıfır hatayla projesini tamamladı. (Projesini hatasız tamamladı.)

Babam manyak para gönderiyor.

Korkunç güzel bir programdı. (korkunç olan güzel değildir)

Eklerin Yanlış Kullanılması: Eklerin Yanlış Kullanılması:

Sorun, arkadaşlarımızın bizi bu konuda iyi aydınlatmamış olduğundan kaynaklanıyor./ olmasından

Bisiklet sürmesini yeni öğreniyormuş. / sürmeyi Gereksiz iyelik eki

Gereksiz Ek Kullanımı: Gereksiz Ek Kullanımı:

İhaleye birçok yerli ve yabancı firmalar katılmıştı.

Bu bestesi onun en tanınmış eseridir.

Babamın başı ağrıdığında aspirin içerdi.

Eklerle ilgili örnekler Eklerle ilgili örnekler Öğrencilerin başarısına ilgilenmek gerekir.

Bizi en çok sevindiren onun bu sınavı kazandığıdır.

Biricik arzumuz sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir.

Yazarlarımızın köy yaşantısına ilgilenmeleri toplumumuz açısından çok yararlıdır.

Uzun yıllardan bu yana bu köyde yaşardım.

Bu yazı kısa zamanda yerine ulaşılabilir.

Konutlar daha sağlam yapılanabilirdi.

Noktalama Yanlışları: Noktalama Yanlışları: Yabancı dükkândaki eşyaları beğenmedi.

Yabancı, dükkândaki eşyaları beğenmedi. Kadın şoförü şöyle bir süzdü. Kadın, şoförü şöyle bir süzdü.

Misafir odasına doğru yürüdü. Misafir, odasına doğru yürüdü.

Genç sürücüye bir şeyler söyledi. Genç, sürücüye bir şeyler söyledi.

B)ANLAMSAL BOZUKLUKLAR: GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI

B)ANLAMSAL BOZUKLUKLAR: GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI

Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmuyorsa o sözcük gereksizdir.

Karşılıklı mektuplaşmamız bir yıl kadar sürdü.

Mazide kalmış eski günlerimi hatırladım.

Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız.

Şirketimizdeki mevcut sorunlar günden güne artıyor.

Milli maçın oynanacağı gün yaklaştıkça ülkedeki heyecan gittikçe artıyor.

Problemi çözebilecek alternatif seçenekler sunulabilir aslında.

Bu sorunu çözmek için üç saat süre ile uğraştılar.

Çocukların davranış biçiminde gariplikler görülüyordu.

Yazar, bunları hazır formüllerden, birtakım ilkelerden

yola çıkarak değil; yaşanmış deneyimlerden yola çıkarak yeniden buluyor.

Bütün gün tarlalarda hiç ara vermeden çalıştık.

Köye kadar yaya yürümek zorunda kaldık.

Oysa küçük çocuğun ise annesini görmekten başka bir isteği yoktu.

YANLIŞ ANLAMDA KULLANILAN KELİMELER

YANLIŞ ANLAMDA KULLANILAN KELİMELER

Deterjandan elleri tahrip oldu

Dünden itibaren yağmur yağıyor.

Öğretim hayatını tamamlayıp işe başladı.

Camdan yankılanan ışık gözlerimi kamaştırdı.

Ormanda yetişen bir köknar fidanını salondaki saksıya ekemezsiniz.

Son dakikada attığı gol takımın kazanmasına yol açtı.

Böyle hareketler demokrasinin zarar görmesini sağlayacaktır.

Üstgeçit olmayan kavşaklarda trafik kazası şansı daha yüksektir.

Bu sorun Türkiye’ye özel bir durumdur.

Fabrikadaki işçilerin fiyatlarının düşük tutulması iş verimini azaltıyor.

Bu kadar çekimser olmana gerek yok; girişken ol.

Bunca yağmura karşılık barajlarda yeterince su birikmemiş.

Bu iki olay arasındaki ayrıntıyı kimse hesaba katmıyor.

Ahmet Bey, saygılı kişiliğiyle çevresine örnek olmuştu.

Bu eski makineler artık işlemlerini yerine getiremiyor.

Yaşantısının en zor günlerini sürgüne gönderildiği Malta’da geçirdi.

Toprağın oluşumunda başta gelen etkin, rüzgârdır. ,

Yapılışları yanlış olan kelimeler Yapılışları yanlış olan kelimeler

alıkoyulan (alıkonulan) bakkalcı (bakkal) çekilebilinir (çekilebilir) çirkinletmek (çirkinleştirmek) dolayında (dolaylarında) güzelletmek (güzelleştirmek) kaçtırıldı (kaçırıldı) madden (maddeten) pahalılatmak (pahalılaştırmak) verilebilinir (verilebilir)

BİRBİRİYLE ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN KULLANILMASI

BİRBİRİYLE ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN KULLANILMASI

Kesinlikle yarın gelebilirler.

Şüphesiz bu olayı herkes duymuş olmalı.

Aşağı yukarı bundan tam iki yıl önceydi.

Gönderdiğim paketi eminim bugüne kadar almış olmalısınız.

Yanılmıyorsam, onunla görüştüğünüzü tahmin ediyorum.

SÖZ DİZİMİ YANLIŞLARISÖZ DİZİMİ YANLIŞLARI 80 bin civarında göz taramasından geçirilmiş

hastamız var.

Yolu Sultanahmet’e düşenler Fransız Müzesinde sergilenmekte olan Fransız ressamların eserlerini görebilirler.

En doğal vatandaşın hakkını koruyamıyorlar.

Mobilyalarınız ücretsiz evinize teslim edilir.

SÖZ DİZİMİ YANLIŞLARISÖZ DİZİMİ YANLIŞLARI

Kervansaraylar her yolda kalan insanın sığınağı idi.

Meyveler ,çok denizde kaldıkları için çürümüş

Adım adım Bursa’yı gezdik.

Açıklık İlkesine Aykırılık Açıklık İlkesine Aykırılık

Bazı cümlelerden iki farklı anlam çıkabilmektedir.

Karşılaştırma Hataları: *Adam,politikayla karısından çok ilgileniyor.

*Bu kötü insanlara sizden çok kızıyorum.

*Sen onu benden çok aradın.

Açıklık İlkesine Aykırılık Açıklık İlkesine Aykırılık

Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları:

Buraya geldiğini duydum. ( kimin? : onun –senin)

Ehliyetini polis almış öyle mi?

Bana ne söyleyeceğini biliyorum.

Geleceğini ben biliyordum.

Yarışmada birinci olduğuna sevindim.

MANTIK HATALARI MANTIK HATALARI

Yiyecek bir lokma ekmeğimiz hatta yemeğimiz bile kalmamıştı.

Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız.

Beyin zarı iltihabı tedavi edilmezse, ölüme hatta sara nöbetlerine yol açar.

Şimdi de önümüzdeki haftanın önemli programlarını hatırlayalım.

Bütün bildiklerimi ve bilmediklerimi oğluma öğreteceğim.

ATASÖZÜ VE DEYİM YANLIŞLIKLARI

ATASÖZÜ VE DEYİM YANLIŞLIKLARI

Görünen köy göz istemez.

Ona yardım et, elinden geleni ardına koyma.

Sütten dili yanan ayranı üfleyerek içer. (yoğurdu, yer)

Kurt kocayınca ayının maskarası olurmuş. (köpeğin)