ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

« ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΥΛΗΣ ΓΙΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ »

Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης - Θεματική Ενότητα : ΔΕΟ 10

Ακαδημαϊκό Έτος: 2006-2007

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1......................................................................................................................5

1. Ορισμοί: δικαίου και θετικού, αναγκαστικού, ενδοτικού δικαίου................................52. Ορισμοί: έννομων σχέσεων και ηθικής. Διαφορά ηθικής και δικαίου.........................53. Ορισμοί: εθιμοτυπίας, ήθους, χρηστών και συναλλακτικών ηθών...............................54. Διακρίσεις Δικαίου.......................................................................................................65. Πηγές δικαίου..............................................................................................................76. Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, ουσιαστικός και τυπικός νόμος...........................97. Ουσιαστική, τυπική & αναδρομική ισχύς νόμου, ερμηνευτικός νόμος.........................98. Νομολογία, Τροποποίηση ή κατάργηση των πηγών Δικαίου........................................99. Σύνταγμα (ουσιαστική & τυπική έννοια)....................................................................1010. Ορισμοί: Κράτους, Αστυνομικού κράτους, Κράτους Δικαίου, όργανά του...............1011. Πολίτευμα, μορφή, διάκριση....................................................................................1112. Οργανωτικές βάσεις πολιτεύματος...........................................................................1213. Βασικοί τύποι – Συστήματα Κυβέρνησης.................................................................1514. Επιλογές από Ασκήσεις αυτοξιολόγησης και δραστηριότητες του τόμου Α’.............16

ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ...............................................................................................................17

1. Ορισμός Δικαιώματος και διακρίσεις του..................................................................172. Κτήση, Αλλοίωση, Απώλεια, Άσκηση, Κατάχρηση, Προστασία δικαιώματος............173. Ορισμοί: Αξίωσης, Παραγραφής, Αγωγής, Ένστασης................................................184. Διακρίσεις πολιτικών δικαστηρίων............................................................................185. Ορισμός Αδικοπραξίας..............................................................................................186. Ορισμός δικαιοπραξίας και διακρίσεις αυτής............................................................187. Προϋποθέσεις έγκυρης δικαιοπραξίας.......................................................................198. Ικανότητα για δικαιοπραξία και αδικοπραξία, ανίκανοι για καταλογισμό.................199. Πλήρως ικανοί, περιορισμένα ικανοί και πλήρως ανίκανοι για δικαιοπραξία...........1910. Ποιοι υποβάλλονται σε δικαστική συμπαράσταση, ανίκανοι για δικαιοπραξία ως αποτέλεσμα αυτής..........................................................................................................2011. Βούληση απαλλαγμένη από ελαττώματα (πλάνη, απειλή, απάτη).............................2012. Συμφωνία δήλωσης και βούλησης...........................................................................2113. Δήλωση βούλησης....................................................................................................2114. Τήρηση τύπου...........................................................................................................2115. Περιεχόμενο δικαιοπραξίας σύμφωνο με το νόμο και τα χρηστά ήθη......................22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2....................................................................................................................22

1. Διοικητικό Δίκαιο και Ιδιωτικό Δίκαιο......................................................................222. Τεκμήριο της νομιμότητας – Αρχή της νομιμότητας...................................................223. Δέσμια αρμοδιότητα, Διακριτική ευχέρεια, άκρα όρια αυτής και προσδιορισμός τους.......................................................................................................................................224. Διοικητική Πράξη – Διακρίσεις, χαρακτηριστικά, τύπος αυτής..................................235. Διοικητικά Όργανα, διακρίσεις, νόμιμη υπόσταση, αρμοδιότητες – διακρίσεις αυτών.......................................................................................................................................246. Διοικητική προστασία διοικούμενου – προστατευόμενη εμπιστοσύνη αυτού..............257. Αστική ευθύνη δημοσίου............................................................................................258. Γενικά........................................................................................................................269. Γενικές αρχές Διοικητικού Δικαίου............................................................................2610. Ανάκληση νόμιμων ατομικών διοικητικών πράξεων...............................................2611. Επιλογές από Ασκήσεις αυτοξιολόγησης και δραστηριότητες του τόμου Β’.............26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3....................................................................................................................27

2

1. Ορισμοί: Εμπορικό Δίκαιο, Εμπόριο, Εμπόρευμα, Εμπορική πράξη.........................272. Πηγές εμπορικού δικαίου, Κριτήριο εμπορικότητας μιας πράξης, Εμπορική ιδιότητα, Συστήματα εμπορικότητας.............................................................................................273. Είδη εμπορικών πράξεων..........................................................................................284. Σύγχρονες μορφές εμπορικών πράξεων (αντιπροσωπεία, franchising, leasing, factoring) και τραπεζικές εμπορικές πράξεις (ενέγγυος τραπεζική πίστωση, εγγυητική επιστολή, αλληλόχρεος λογαριασμός, forfeiting)...........................................................285. Συνέπειες εμπορικής πράξης......................................................................................306. Ποιος χαρακτηρίζεται έμπορος και ποιος έχει το ασυμβίβαστο με την εμπορική ιδιότητα..........................................................................................................................307. Εταιρίες και οι διακρίσεις τους..................................................................................308. Ο.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ίδρυση, Λύση, Εκκαθάριση, Υποχρεώσεις και Δικαιώματα εταίρων..........................................................................................................................319. Ε.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ίδρυση, Λύση, Εκκαθάριση...................................................3210. Αφανής (ή συμμετοχική)..........................................................................................3211. Α.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ορισμός μετοχής και διακρίσεις αυτής, Σύσταση, Λύση, Εκκαθάριση, Όργανα, Ισολογισμός................................................................................3212. Ε.Π.Ε. Χαρακτηριστικά, Σύσταση, Λύση, Εκκαθάριση, Όργανα, Υποχρεώσεις και Δικαιώματα εταίρων......................................................................................................3413. Σωματείο, Επιτροπή εράνων, Ίδρυμα, Αστική εταιρία.............................................3614. Βιομηχανική ιδιοκτησία, Συστήματα κτήσης, Αρχές της..........................................3715. Ορισμός Σήματος, Προϋποθέσεις κτήσης, Διακρίσεις..............................................3716. Ορισμός Επωνυμίας – Αρχές της, Διακριτικός τίτλος..............................................3817. Ευρεσιτεχνία: Κτήση, Απώλεια, Είδη, Δικαστική προστασία αυτής.........................3818. Ορισμός Ανταγωνισμού, Αθέμιτος και Παράνομος ανταγωνισμός, Δικαστική προστασία......................................................................................................................3919. Εκμετάλλευση: Καταχρηστική, Ειδικότερη καταχρηστική, Συγκέντρωση επιχειρήσεων..................................................................................................................4020. Επιλογές από Ασκήσεις αυτοξιολόγησης και δραστηριότητες του τόμου Γ’.............41

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4....................................................................................................................41

1. Επιρροή από Οικογένεια – Εκπαίδευση, Επαγγελματικός προσανατολισμός.............412. Ορισμός: Οικονομικά ενεργός πληθυσμός, Άτυπης απασχόλησης.............................413. Οικονομικοί – Κοινωνικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τις σύγχρονες εργασιακές σχέσεις...........................................................................................................................424. Σύγκριση: Ιδιωτικός, Δημόσιος, Κοινωνικός τομέας.................................................425. Συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τι ρυθμίζουν, ακολουθητέα διαδικασία...................426. Είδη συλλογικών συμβάσεων, Επίλυση συλλογικών διαφορών..................................437. Ορισμός του Συνδικαλισμού, Συνδικαλιστικές οργανώσεις – δράση..........................438. Συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών........................................449. Ορισμοί: Αγοράς εργασίας (και κύριες λειτουργίας αυτής), Διεθνούς ανταγωνιστικότητας.......................................................................................................4410. Παράγοντες που παρεμβαίνουν, που επηρεάζουν την εργασία σήμερα, που επηρεάζουν την παραγωγικότητα...................................................................................4511. Η εξέλιξη των βιομηχανικών αγορών: Πλήρης ανταγωνισμός – Μονοπώλιο.........4512. Ορισμός της Βιομηχανικής στρατηγικής, Στόχοι της αγοράς εργασίας και των εργασιακών σχέσεων – που στηρίζονται, Νέο Μοντέλο Εργασίας.................................4513. Ορισμοί: Επαγγελματικής κατάρτισης, Επαγγελματικής επιμόρφωσης, Επαγγελματικής εκπαίδευσης – Διαφορά των δύο τελευταίων.......................................4614. Σχέση οικονομικής δραστηριότητας και εκπαιδευτικού συστήματος........................4715. Κοινωνικός διάλογος - Γενικά.................................................................................47

3

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΔΕΟ 10 – 2006/07.............................................................................47

ΘΈΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2000-2001..........................................48

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΕΛΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2001-2002...................................................48

ΘΈΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2002-2003............................................................49

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΕΛΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2002-2003...................................................50

ΘΈΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2002-2003..........................................52

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2002-2003.................................53

ΘΈΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2003-2004............................................................54

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΕΛΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2003-2004...................................................55

ΘΈΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2003 - 2004........................................57

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2003-2004.................................57

ΘΈΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2004-2005............................................................58

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΕΛΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2004-2005...................................................59

ΘΈΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2004-2005..........................................59

ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΏΝ ΕΞΕΤΆΣΕΩΝ 2004-2005.................................59

Ερωταπαντήσεις τελικών Εξετάσεων 2005-2006.................................................................60

Σοσάκια

1. Περί σωματείων 2. Ότι αφορά αστικό-συνταγματικό δίκαιο.3. Κοινωνικό τομέα, τις ατομικές ελευθερίες, το σήμα (κτήση μεταβίβαση) και το δικαίωμα της

προηγούμενης ακρόασης, τη νομοθετική και δικαστική λειτουργία τις διακρίσεις των διοικητικών οργάνων και των διοικητικών πράξεων.

4. Εμπορικό. Εταιρείες (Α.Ε. Ο.Ε. Ε.Ε. Ε.Π.Ε. Αφανής) χαρακτηριστικά, όργανα, λύση - εκκαθάριση, υποχρεώσεις - δικαιώματα.

5. Τόμος Α η διάκριση λειτουργιών έπεσε 2001Ε-2002Α-2003Ε6. Δικαίωμα συμμετοχής των εργαζομένων στη διοίκηση των επιχειρήσεων7. Ελευθερία συμβάσεων κατοχυρωμένη από το Άρθρο 5 Συνταγ.και 365 ΑΚ8. Δίκαιο εταιριών (Προσωπικές-Κεφαλαιουχικές) ποιος ευθύνεται –ποιος διοικεί –ποιες είναι οι

υποχρεώσεις και δικαιώματα.9. Επιταγή?

4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΤΟΜΟΣ Α’

1. Ορισμοί: δικαίου και θετικού, αναγκαστικού, ενδοτικού δικαίου

Δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων και των διατάξεων που ρυθμίζουν επιτακτικά την οργάνωση μιας κοινωνίας σε Κράτος, τη λειτουργία της κοινωνίας αυτής και την κοινωνική συμβίωση των μελών της. (π.χ. γάμος).

Γενικά ρυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνίας αποσκοπώντας στην επίτευξη της κοινωνικής ειρήνης. Αναφέρεται στο δέον και όχι στο όν. Βασικά χαρακτηριστικά του είναι η επιβολή (καταναγκασμός) μονομερώς.

Θετικό δίκαιο, είναι ένα σύνολο των κανόνων που ισχύουν σε συγκεκριμένη κοινωνία και σε συγκεκριμένο χρόνο.

Αναγκαστικό δίκαιο, είναι ένα σύνολο κανόνων υποχρεωτικής (αναγκαστικής) εφαρμογής οι οποίοι ισχύουν ανεξάρτητα από τη βούληση των ιδιωτών.

Π.χ. για την έγκυρη μεταβίβαση ενός ακινήτου απαιτείται σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου το οποίο πρέπει να κατατεθεί στο Υποθηκοφυλακείο.

Ενδοτικό δίκαιο, δίνει προτεραιότητα στον ιδιώτη νομοθέτη. Π.χ. α) Η συμφωνία μεταξύ εκμισθωτή και μισθωτή για την καταβολή ενοικίου στο τέλος του μήνα, β) Στις προσωπικές εταιρίες, σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των εταίρων λύεται η εταιρία εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά από το Καταστατικό.

2. Ορισμοί: έννομων σχέσεων και ηθικής. Διαφορά ηθικής και δικαίου

Έννομες σχέσεις, είναι αυτές που ρυθμίζονται από το Δίκαιο και παράγουν έννομα αποτελέσματα.

Ηθική, είναι το σύνολο των αντιλήψεων για το τι είναι καλό.

ΔιαφορέςΔίκαιο ΗθικήΡυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά των ατόμων και η μη τήρησή του συνεπάγεται κυρώσεις

Ρυθμίζει το εσωτερικό «είναι» των ατόμων και η μη τήρησή του επιφέρει, πιθανόν, τύψεις ή κοινωνική αποδοκιμασία.

Μονομερής επιβολή από τα αρμόδιο νομοθετικά όργανα.

Πηγάζει από τη συνείδηση του ατόμου.

3. Ορισμοί: εθιμοτυπίας, ήθους, χρηστών και συναλλακτικών ηθών

Εθιμοτυπία, είναι οι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς. Π.χ. ο χαιρετισμός, η ανταλλαγή δώρων.

Ήθη (μιας κοινωνίας), είναι η εθιμοτυπία και οι κανόνες κοινωνικής ευπρέπειας.

Χρηστά ήθη, είναι οι αντιλήψεις περί ηθικής που επικρατούν σε συγκεκριμένη κοινωνία. Π.χ. δικαιοπραξία που αντιβαίνει σε αυτά είναι άκυρη.

5

Συναλλακτικά ήθη, είναι οι καθιερωμένοι τρόποι ενέργειας και συμπεριφοράς στις συναλλαγές. Χρησιμεύουν για ερμηνεία ή συμπλήρωση συμβάσεων. Π.χ. η επιμελημένη συσκευασία για τη μεταφορά των εύθραυστων αντικείμενων.

4. Διακρίσεις Δικαίου

Το δίκαιο διαιρείται σε διάφορους κλάδους ανάλογα με το είδος των σχέσεων που ρυθμίζει. Διακρίνεται ως εξής:

Συνταγματικό, το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τη μορφή ενός πολιτεύματος, τη διάκριση των λειτουργιών, τα όργανα της πολιτείας κλπ.Διοικητικό, ρυθμίζει την οργάνωση και τη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης. Τις σχέσεις ανάμεσα σε Κράτος και δημόσιους οργανισμούς ή τους πολίτες.

Δημόσιο, Δημοσιονομικό, είναι το φορολογικό δίκαιο, π.χ. (μετέχει το Κράτος εισπράξεις τελών.ως φορέας δημόσιας Ποινικό, καθορίζει τις αξιόποινες πράξεις και τις εξουσίας) ποινικές κυρώσεις που επισύρουν.

Δικονομικό, ρυθμίζει τον τρόπο οργάνωσης απονομής δικαιοσύνης, τη δικαιοδοσία, λειτουργία, και αρμοδιότητα των δικαστηρίων.Εκκλησιαστικό, ρυθμίζει την οργάνωση και λειτουργία της Εκκλησίας, τις σχέσεις της με τους πολίτες και την Πολιτεία.Εργατικό (συλλογικό), ρυθμίζει τις σχέσεις εργοδοτών – εργαζομένων (π.χ. συλλογικές συμβάσεις).

α) Εσωτερικό,(Ρυθμίζει τις έννομεςσχέσεις στο εσωτερικό του Κράτους)

Αστικό, ρυθμίζει τις οικογενειακές, κληρονομικές, περιουσιακές σχέσεις ιδιωτών και τη δράση των Ν.Π.Δ.Δ. όταν ενεργούν ως ιδιώτες.Διακρίνεται:1. Γενικές Αρχές , γενικοί κανόνες π.χ. ικανότητα

προς δικαιοπραξία.2. Ενοχικό , σχέση οφειλέτη (υποχρέωση) – δανειστή

(δικαίωμα), π.χ. μίσθωση.3. Εμπράγματο , σχέση προσώπου – πράγματος, π.χ.

κυριότητα ακίνητου.4. Οικογενειακό , π.χ. γάμος, διατροφή5. Κληρονομικό , σχέση προσώπου μετά το θάνατό

του, π.χ. είδος διαθήκης.Ιδιωτικό, Εμπορικό, ρυθμίζει τις εμπορικές πράξεις και (υποχρεώσεις και τις σχέσεις των εμπόρων κατά την άσκηση της δικαιώματα των οποίων εμπορίας τους.φορέας είναι ο καθένας Εργατικό, ρυθμίζει σχέσεις εξαρτημένης εργασίας μας, ο ιδιώτης) εργοδότη – εργαζομένου σε ατομικό επίπεδο.

Πνευματικής ιδιοκτησίας, ρυθμίζει τα δικαιώματα των δημιουργών ως προς τα πνευματικά τους έργα, π.χ. συγγραφικά δικαιώματα.

6

Δημόσιο, ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ Κρατών.Ιδιωτικό, ρυθμίζει ποιο εσωτερικό δίκαιο θα ισχύσει για μια έννομη σχέση μεταξύ ιδιωτών, π.χ. διαζύγιο Γάλλου υπηκόου που έχει παντρευτεί Ελληνίδα υπήκοο.Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο, διαφοροποιείται από την εθνική έννομη τάξη κάθε κράτους – μέλους.Γενικά δεχόμαστε ότι υπερισχύει έναντι το εθνικού δικαίου κράτους – μέλους (άρθρο 28 του Συντάγματος).

β) Διεθνές, Είναι αυτόνομο γιατί δημιουργήθηκε από αυτόνομα (από τη στιγμή που όργανα (νομοθετικά, εκτελεστικά, δικαστικά) τα οποία υπάρχει το στοιχείο λαμβάνουν αποφάσεις που τις επιβάλλουν και τις της αλλοδαπότητας) δικαιοδοτούν.

Ορισμένες διατάξεις έχουν άμεση εφαρμογή. Πηγές του είναι:1. Πρωτογενές Κοινοτικό Δίκαιο, δηλαδή αυτό που

δημιούργησε ή τροποποίησε τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες.

2. Δευτερογενές (ή παράγωγο) Κοινοτικό Δίκαιο, που αποτελείται από τους κανονισμούς, τις οδηγίες και τις αποφάσεις που απευθύνονται προς τα κράτη – μέλη. Εκδίδονται από τα αρμόδια κοινοτικά όργανα.

5. Πηγές δικαίου

Πρωτογενείς ή άμεσες του θετικού δικαίου είναι αυτές που η Πολιτεία θεωρεί ως γενεσιουργούς λόγους ισχύος των κανόνων δικαίου.

Τους κανόνες του γραπτού δικαίου**- Νόμοι, δηλαδή το Σύνταγμα (με ευρεία έννοια),

νομοθετικές πράξεις, τα διατάγματα, οι νόμοι με τη στενή έννοια, κλπ.

- Γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου- Το γραπτό Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο

ΠεριλαμβάνουνΤους κανόνες του άγραφου δικαίου, δηλαδή το έθιμο*Είναι δευτερογενείς ή έμμεσες πηγές δικαίου. Αυτές είναι:- Τα χρηστά ήθη- Τα συναλλακτικά ήθη- Οι συνθήκες ή οι συμφωνίες- Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας- Οι διαιτητικές αποφάσεις

* Έθιμα, είναι οι άγραφοι κανόνες δικαίου που δημιουργούνται από μακρά, ομοιόμορφη και αδιάκοπη άσκηση ορισμένης συμπεριφοράς των μελών μιας κοινωνίας. Τα μέλη αυτά έχουν την πεποίθηση ότι τηρώντας αυτήν τη συμπεριφορά εφαρμόζουν κανόνα δικαίου. Καταργείται με νόμο ή άλλο αντίθετο έθιμο. Δεν καταργεί νόμο. Τώρα πια που οι νόμοι εξαντλούν κάθε περίπτωση, σπάνια εμφανίζεται ως πηγή δικαίου.** Γραπτό δίκαιο, ιεραρχείται σε σχέση με τα όργανα που εκδίδουν τους κανόνες (π.χ. Βουλή) είτε σε σχέση με την τυπική τους ισχύ (δηλαδή η θέση ενός κανόνα σε σχέση με τους άλλους της έννομης τάξης).

7

Η τήρηση της κάτωθι ιεραρχικής πυραμίδας απαιτεί έλεγχο που γίνεται από τα δικαστήρια για τη συνταγματικότητα των νόμων. Μόνο το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο μπορεί να άρει την αμφισβήτηση για τη συνταγματικότητα τυπικού νόμου και αυτό υπό προϋποθέσεις.

Ευρωπαϊκό Κοινοτικό

Δίκαιο: υπάρχει έντονη

αμφισβήτηση. Κατ’ άλλους υπερισχύει λόγω της φύσης του και κατ’

άλλους βάσει του άρθρου 28 του Συντάγματος - Σύνταγμα: ο θεμελιώδης νόμος του κράτους. Οι κανόνες του ιεραρχούνται βάσει του θεμελιώδους ή όχι χαρακτήρα τους.

- Ψηφίσματα: προέρχονται από Συνελεύ- σεις ή Βουλές που έχουν αρμοδιότητα κα- τάρτισης νέου Συντάγματος ή αναθεώρησης του ισχύοντος. - Συντακτικές Πράξεις: εκδίδονται από την εκτε- λεστική λειτουργία ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις π.χ. μετά τη δικτατορία. - Γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου:

νοούνται τα γενικά διεθνή έθιμα καθώς και οι γενικές αρ- χές του δικαίου που είναι αναγνωρισμένες από τα κράτη, π.χ. κανόνες που απαγορεύουν τη χρήση δικαιώματος. - Κανόνες θεσπισθέντων από Διεθνείς Συμβάσεις. Και τα δύο κυρώθηκαν με νόμο σύμφωνα με το άρθρο 28§1 του Συντάγματος. Υπερισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης νόμου. Κανόνες νομοθετικών πράξεων: που κατά το Σύνταγμα έχουν αυξη- μένη τυπική ισχύ (νόμοι εφ’ άπαξ εκδιδόμενοι). Νόμος* (με στενή έννοια): είναι πράξη της νομοθετικής λειτουργίας που ασκείται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η πρώτη ψηφίζει τους νόμους, ο δεύτερος εκδίδει και δημοσιεύει. Καταρτίζεται σύμφωνα με το Σύνταγμα. Τα διατάγματα (εκτελεστικά, κανονιστικά, οργανωτικά): εκδίδονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά από πρόταση του αρμόδιου Υπουργού. Διακρίνονται σε: - Εκτελεστικά, είναι αναγκαία για την εκτέλεση των νόμων, τους συμπληρώνουν στις λεπτομέρειες τους. - Κανονιστικά, εκδίδονται μετά από ειδική εξουσιοδότηση και μέσα στα όρια της. - Οργανωτικά, καταργήθηκαν με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1986. Ρύθμιζαν την εσωτε- ρική διάρθρωση και λειτουργία των δημοσίων οργανισμών και υπηρεσιών. Υπουργικές (αστυνομικές, νομαρχιακές κλπ) αποφάσεις: εκδίδονται για ειδικότερα θέματα

τοπικού, τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα.

8

6. Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, ουσιαστικός και τυπικός νόμος

(* Νόμος με τη στενή έννοια): Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, είναι ισοδύναμες με τους νόμους. Σύμφωνα

με το Σύνταγμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε εξαιρετικά, επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης έκτακτες περιπτώσεις μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου μπορεί να εκδίδει τέτοιου είδους πράξεις.Επίσης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί με διατάγματα να προκηρύσσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για κρίσιμα εθνικά θέματα και να απευθύνει διαγγέλματα (δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως).

Ουσιαστικός νόμος, σημαίνει ότι έχει ουσία π.χ. μας σταματάει η Τροχαία για παραβίαση φωτεινού σηματοδότη, και είναι το Σύνταγμα, οι τυπικοί νόμοι, οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου κλπ. εφ’ όσον περιέχουν κανόνα δικαίου. Καταργείται ή τροποποιείται με οποιονδήποτε τρόπο, μόνον ο Άρειος Πάγος ελέγχει την εφαρμογή του. Είναι πηγή δικαίου εφ’ όσον περιέχει κανόνα δικαίου.

Τυπικός νόμος, σημαίνει ότι έχει τύπο. Είναι αυτός που εκδίδεται (π.χ. μια διάταξη) από τη Βουλή, η οποία είναι το αρμόδιο νομοθετικό όργανο ως αντιπρόσωπος της λαϊκής κυριαρχίας, και μπορεί να περιέχει κανόνα (π.χ. ο προϋπολογισμός του Κράτους) για αυτό και η διάταξη δεν μπορεί να τον καταργήσει.

7. Ουσιαστική, τυπική & αναδρομική ισχύς νόμου, ερμηνευτικός νόμος

Η ουσιαστική ισχύς του νόμου, αρχίζει 10 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην ΕτΚ εκτός και αν ορίζει διαφορετικά. Ως ημέρα δημοσίευσης λογίζεται η ημερομηνία της πραγματικής κυκλοφορίας.

Η τυπική ισχύς του νόμου, αρχίζει με τη δημοσίευσή του στην ΕτΚ.

Αναδρομική ισχύ, μπορεί να έχει ο νόμος είτε γιατί το ορίζει ρητά, είτε γιατί προκύπτει, με σαφήνεια, από το όλο περιεχόμενο του.

Ο ερμηνευτικός νόμος έχει σκοπό να αποκαλύψει, ή να διευκρινίσει το περιεχόμενο ή να άρει ασάφειες και αμφισβητήσεις προηγουμένου νόμου ή διατάξεις αυτού. Δεν πρόκειται για νέο νόμο αλλά για αποκάλυψη της αλήθειας του προηγούμενου.

Ο ερμηνευτικός νόμος αποτελεί περίπτωση αναδρομικότητας.Στις περιπτώσεις αναδρομικότητας πρέπει να ακολουθούνται οι εξής κανόνες:

α) Ο αποκλεισμός προσβολής ή ανατροπής κεκτημένου δικαιώματος που προστατεύεται από το Σύνταγμα, π.χ. της ιδιοκτησίας.

β) Η αναδρομική ρύθμιση ατομικά ορισμένων δικαιωμάτων και σχέσεων για τις οποίες έχει εκδοθεί τελεσίδικη δικαστική απόφαση.

γ) Όσα έχουν λυθεί πριν την εισαγωγή του νέου νόμου με καταβολή, συμβιβασμό ή αναγνώριση.

8. Νομολογία, Τροποποίηση ή κατάργηση των πηγών Δικαίου

Νομολογία, είναι οι αποφάσεις των δικαστηρίων που συγκεκριμενοποιούν, ερμηνεύουν, «διαπλάθουν» το δίκαιο σε κάθε συγκεκριμένη δικαζόμενη υπόθεση.

9

Δηλαδή, νομολογία είναι η απόφαση του δικαστηρίου και δεσμεύει μόνο τη συγκεκριμένη περίπτωση. Δεν παράγει κανόνα και για το μέλλον.

Τροποποίηση ή κατάργηση των πηγών Δικαίου, γίνεται με τον ίδιο τύπο που καταρτίσθηκαν. Π.χ. νέο Σύνταγμα τροποποιεί το παλαιό, νέος νόμος καταργεί τον παλαιό. Ιεραρχικά κατώτερη πηγή δεν μεταβάλει ανώτερη (πηγή), το αντίθετο γίνεται. Π.χ. το διάταγμα δεν μπορεί να μεταβάλει νόμο (με τη στενή έννοια).9. Σύνταγμα (ουσιαστική & τυπική έννοια)

Το Σύνταγμα αποτελεί τον κατευθυντήριο κώδικα όλης της οργάνωσης και της λειτουργίας μίας χώρας.

Υπό ουσιαστική έννοια, είναι το σύνολο των νομικών κανόνων που καθορίζουν τη μορφή του πολιτεύματος ενός Κράτους, τις βασικές γραμμές οργάνωσης του, τη θέση και τα όρια της κρατικής εξουσίας απέναντι στα άτομα που υπόκεινται σε αυτή.Διακρίνεται σε:

- Γραπτό, π.χ. Ελλάδα - Άγραφο, π.χ. Αγγλία.

Υπό τυπική έννοια, είναι ο θεμελιώδης γραπτός νόμος του Κράτους που έχει συνήθως αυξημένη τυπική ισχύ.Διακρίνεται σε:

- Αυστηρό, είναι αυτό που προβλέπει ειδική διαδικασία και για τη μερική αναθεώρησή του (π.χ. το ελληνικό).

- Ήπιο, είναι αυτό που τροποποιείται με τη διαδικασία των νόμων ή και με έθιμο (π.χ. το ιταλικό, το αγγλικό).

10. Ορισμοί: Κράτους, Αστυνομικού κράτους, Κράτους Δικαίου, όργανά του

Κράτος, είναι «η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού μόνιμα εγκατεστημένου σε ορισμένη χώρα, που ασκεί αυτοδύναμη εξουσία».

«Αστυνομικό κράτος1, είναι αυτό στο οποίο δεν υφίσταται διάκριση των λειτουργιών. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον μονάρχη ή το βασιλιά και δεν υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο». Η κρατική εξουσία, με πλήρη διακριτική ευχέρεια, αποφασίζει και εφαρμόζει οποιαδήποτε μέτρα θεωρεί σκόπιμα επί των ατόμων που υπόκεινται σε αυτήν.

«Κράτος Δικαίου2, είναι η υπαγωγή όλων των λειτουργιών του Κράτους στους κανόνες δικαίου, το δικαστικό έλεγχό τους, τη διάκριση των λειτουργιών και την κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων (υπό ευρεία έννοια). Ταύτιση με την αρχή της νομιμότητας3 (υπό στενή έννοια)». Οι σχέσεις του κράτους αυτοπεριορίζονται στις σχέσεις του προς εκείνους που τελούν υπό την εξουσία του μέσω κανόνων δικαίου. Έτσι,

- τα διοικητικά όργανα ενεργούν σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους- τα νομοθετικά όργανα θεσπίζουν κανόνες δικαίου σύμφωνα με το Σύνταγμα- τα δικαστικά όργανα ελέγχουν τη νομιμότητα των ενεργειών των άλλων οργάνων. Όργανά (του κράτους) είναι τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν, σύμφωνα με το ισχύον

δίκαιο, την κρατική εξουσία.

1 Βλ Ορισμός Αστυνομικού Κράτους στον Τόμο Β’ / ΕΑΠ2 Βλ Ορισμός Κράτους Δικαίου στον Τόμο Β’ / ΕΑΠ3 Βλ Τόμος Β’ / ΕΑΠ

10

Φορέας (του οργάνου) είναι το φυσικό πρόσωπο που, κατά το δίκαιο, ασκεί την κρατική εξουσία.

11. Πολίτευμα, μορφή, διάκριση

Πολίτευμα, είναι «σύστημα, κατά το οποίο σύμφωνα με το δίκαιο, σχηματίζεται, οργανώνεται και ασκείται η βούληση που συνιστά την κρατική εξουσία και καθορίζονται η θέση της και τα όριά της απέναντι στα άτομα που υπόκεινται σε αυτήν».

Μορφή (του πολιτεύματος), είναι το σύστημα με το οποίο σχηματίζεται η κρατική εξουσία.Στην Ελλάδα καθορίζεται στο άρθρο 1 του Συντάγματος και απολαμβάνει ειδικής προστασίας (απαγόρευση αναθεώρησης και ποινικής δίωξη).1.1 Το πολίτευμα είναι Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία1.2 Θεμέλιο του είναι η λαϊκή κυριαρχία*1.3 Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό**, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους.

Ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.

* Η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας Ως τέτοια νοείται η αρχή της πλειοψηφίας σε μία διαλεκτική σχέση με την προστασία της μειοψηφίας. Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του δημοκρατικού πολιτεύματος.** Υπό ευρεία έννοια, είναι το σύνολο των Ελλήνων πολιτών. Υπό στενή έννοια, είναι το Εκλογικό Σώμα (αυτοί που έχουν δικαίωμα ψήφου) ως όργανο της Πολιτείας.Αρμοδιότητες του λαού είναι:

- Να εκλέγει τους βουλευτές- Να εκλέγει τους άρχοντες τη τοπικής αυτοδιοίκησης- Η ψηφοφορία σε δημοψήφισμα.

Το πολίτευμα διακρίνεται ως κάτωθι:

Μονοκρατία[Ανώτατο όργανο ένα φυσικό πρόσωπο από:- Κληρονομικό δικαίωμα (μονάρχης)- Δυναμικό τρόπο (δικτάτορας)]

1. Ουσιαστικά(με βάση την αριθμητική συγκρότηση του ανωτάτου οργάνου). Ολιγοκρατία,

Πλειοκρατία (συγκροτείται με (Ανώτατο όργανο είναι ένα ποιοτικά κριτήρια) σύνολο φυσικών προσώπων)

Δημοκρατία, (Πηγή εξουσίας ο λαός. Ένα σύνολο ώριμων και ικανών Πολιτών χωρίς ποιοτικά κριτή- ρια, ευρύτερο σύνολο).

Βασιλεία(ανάδειξη με κληρονομική διαδοχή)

2. Τυπικά(με βάση τον τρόπο11

ανάδειξης του Αρχηγού Κράτους) Πολιτεία

(ανάδειξη με εκλογή)

12. Οργανωτικές βάσεις πολιτεύματος

Είναι το σύστημα με το οποίο η εξουσία (κρατική) οργανώνεται και ασκείται αλλά και καθορίζονται η θέση και τα όριά της απέναντι στα άτομα.

Παρά τις διαφορές στα διάφορα κράτη, υπάρχουν 3 κοινές οργανωτικές βάσεις:I) Το αντιπροσωπευτικό σύστημα, είναι αυτό κατά το οποίο η νομοθετική εξουσία ασκείται, κατά κύριο λόγο, από συλλογικά όργανα που εκλέγονται από το λαό σε τακτές χρονικές περιόδους.

Θεμέλιο του είναι η εκλογή. Το εκλογικό σώμα συγκροτείται με βάση τις αρχές της:1. Καθολικότητας, έχουν εκλογικό δικαίωμα όλοι οι πνευματικά ώριμοι και ικανοί

πολίτες χωρίς κοινωνικά, οικονομικά ή μορφωτικά κριτήρια.2. Ισότητας, όλοι εξίσου οι ενεργοί πολίτες διαθέτουν μόνο μία ψήφο. Αυτή έχει την

ίδια νομική ισχύ με εκείνες των άλλων εκλογέων.3. Ατομικότητας, το εκλογικό δικαίωμα ασκείται από τους ενεργούς πολίτες που

εκφράζονται νομικά ως άτομα. Το εκλογικό δικαίωμα είναι δημόσιο λειτούργημα που το κράτος αναθέτει στους πολίτες. Οι τελευταίοι θεωρούνται όργανα του κράτους.

Κοινοβούλιο, ονομάζεται το αντιπροσωπευτικό σώμα, λειτουργεί δημόσια για να ενημερώνεται ο λαός.

Βουλευτές, ονομάζονται οι αντιπρόσωποι της Βουλής, εκφράζουν οποιαδήποτε βούληση στο όνομα του λαού χωρίς ο τελευταίος να μπορεί να καθορίζει το περιεχόμενο αυτής της βούλησης.

Η ψηφοφορία μπορεί να είναι:α) Έμμεση, π.χ. ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από τη Βουλή ή

Άμεση, π.χ. ο λαός (ως εκλογικό σώμα) εκλέγει χωρίς την παρεμβολή τρίτων τους εκπροσώπους του στη Βουλή.

β) Μυστική, κανείς δεν θέλει να μάθει τι ψήφισε ο εκλογέας ή Φανερή, δηλαδή με αναφώνηση, δημόσια εγγραφή ή οποιονδήποτε άλλον τρόπο.

γ) Υποχρεωτική, δηλαδή αν ο εκλογέας δεν ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα πιθανόν να υπάρξουν ποινικές ή διοικητικές κυρώσεις ή Προαιρετική.

δ) Προσωπική, ο εκλογέας προσέρχεται αυτοπροσώπως στις κάλπες ή Δια αλληλογραφίας, όταν ο εκλογέας μένει μακριά δικαιούται να ψηφίσει με επιστολή.

- Ο εκλογικός αγώνας διεξάγεται κυρίως μέσα από τα κόμματα.- Η διεξαγωγή των εκλογών γίνεται με βάση κάποιου εκλογικού συστήματος.

Πλειοψηφικό, απλούστερο, ευνοεί τη δημιουργία ισχυρών πλειοψηφιών (απόλυτων και σχετικών) στη Βουλή και το σχηματισμό βιώσιμων Κυβερνήσεων.

12

Εκλογικό σύστημα Αναλογικό, εκφράζει τη σύνθεση του εκλογικού σώματος σύμ-φωνα με τις πραγματικές πολιτικές κατευθύνσεις.

Μικτό, αποτελεί σύνθεση των δύο παραπάνω.Το ελληνικό Σύνταγμα ορίζει ρητά την άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία.

Ημιαντιπροσωπευτικό σύστημα, η νομοθετική εξουσία δεν ασκείται μόνο από τη Βουλή αλλά αμέσως από τον λαό κυρίως με δημοψήφισμα.

II) Η διάκριση των εξουσιών – λειτουργιών, αποτελεί προϋπόθεση για την προστασία της ατομικής και πολιτικής ελευθερίας.

Μέσα στα όρια που καθορίζονται από το Σύνταγμα ασκείται ως κάτωθι:- Νομοθετική, ασκείται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.Αρμοδιότητες της Βουλής είναι οι κάτωθι:

1. Αναθεώρηση του Συντάγματος2. Ψήφιση των νόμων3. Ψήφιση του προϋπολογισμού, του απολογισμού και του γενικού ισολογισμού4. Ψήφιση του κανονισμού της5. Αποφασίζει αν θα εφαρμοσθεί ο νόμος για την κατάσταση πολιορκίας6. Επικυρώνει τις διεθνείς συμβάσεις7. Καθορίζει την αποζημίωση και τις ατέλειες των βουλευτών

- Εκτελεστική, ασκείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την Κυβέρνηση.Εκλέγεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για μια πενταετία από τη Βουλή. Είναι αρχηγός Κράτους και «ρυθμιστής του πολιτεύματος» δηλαδή έχει τη γενική αρμοδιότητα να διαμεσολαβεί στις σχέσεις Κυβέρνησης – Βουλής – Λαού με στόχο τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του πολιτεύματος. Είναι ανεύθυνος. Οι υπουργοί, με την προσυπογραφή, αναλαμβάνουν κάθε ευθύνη για τις πράξεις του που σχετίζονται με τα καθήκοντά του ως Αρχηγού Κράτους. Είναι δυνατόν να διωχθεί για εσχάτη προδοσία ή για παραβίαση του Συντάγματος από πρόθεση.

Πρόεδρος της Δημοκρατίαςα) Οι κυριότερες νομοθετικές αρμοδιότητες είναι:

1. Η σύμπραξη στην έκδοση και τη δημοσίευση των νόμων2. Το δικαίωμα αναπομπής του ψηφισμένου νόμου στη Βουλή (είναι και ρυθμιστική

αρμοδιότητα).3. Η έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων4. Η δημοσίευση της απόφασης της Βουλής για την κήρυξη της χώρας σε κατάσταση

πολιορκίας.5. Η προκήρυξη δημοψηφίσματος (άρθρο 44§2 του Συντάγματος).

β) Ρυθμιστικές αρμοδιότητες:1. Η διεθνής εκπροσώπηση της χώρας- Η κήρυξη του πολέμου- Η συνομολόγηση συνθηκών ειρήνης, συμμαχίας, οικονομικής συνεργασίας και

συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς ή ενώσεις.2. Οι αρμοδιότητες που αναφέρονται στη λειτουργία της Βουλής3. Ο διορισμός του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης. Η απαλλαγή από τα

καθήκοντά της.4. Η, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εξαγγελία διαγγέλματος με τη σύμφωνη γνώμη του

Πρωθυπουργού.γ) Οι κυριότερες διοικητικές αρμοδιότητες είναι:

1. Η έκδοση ατομικών διοικητικών διαταγμάτων2. Η έκδοση και η δημοσίευση νόμων

13

3. Ο διορισμός και η παύση των δημοσίων υπαλλήλων και των δικαστών4. Απονέμει τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία παράσημα5. Είναι ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων. Τη διοίκησή τους ασκεί η Κυβέρνηση

όπως νόμος ορίζει.Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συμμετέχει στη δικαστική λειτουργία απονέμοντας χάρη (παρέχεται για κοινά εγκλήματα). Η χάρη διαφέρει από την αμνηστία η οποία έχει γενικό και αφηρημένο χαρακτήρα και παρέχεται από τη Βουλή για πολιτικά εγκλήματα.

Κυβέρνηση:Είναι το Υπουργικό Συμβούλιο (Υπουργοί + Πρωθυπουργός). Έχει ποικίλες πολιτικές και διοικητικές αρμοδιότητες. Έχει νομοθετική πρωτοβουλία, δηλαδή καταρτίζει και καταθέτει νόμους στη Βουλή προς ψήφιση.α) Ως Υπουργικό Συμβούλιο έχει τις εξής αρμοδιότητες:

1. Καθορίζει / κατευθύνει τη γενική πολιτική της χώρας2. Αναπληρώνει τον Πρόεδρος της Δημοκρατίας (π.χ. αν αυτός εκπέσει του

αξιώματος)3. Προτείνει την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου4. Προτείνει στη Βουλή να θέσει σε εφαρμογή τη διάταξη για την κατάσταση

πολιορκίας5. Προτείνει νόμους στη Βουλή

Η ευθύνη των μελών της Κυβέρνησης και των υφυπουργών είναι:- Ποινική- Αστική- Κοινοβουλευτική, δηλαδή λογοδοτούν στη Βουλή

β) Ο Πρωθυπουργός έχει τις εξής αρμοδιότητες:1. Διορίζει και παύει υπουργούς2. Προσυπογράφει Προεδρικό Διάταγμα για την απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα

καθήκοντά της3. Προεδρεύει του Υπουργικού Συμβουλίου4. Διαλύει τη Βουλή5. Προσυπογράφει τα διαγγέλματα του Προέδρου της Δημοκρατίας6. Προσυπογράφει το διάταγμα για την προκήρυξη βουλευτικών εκλογών

γ) Οι Υπουργοί έχουν τις εξής αρμοδιότητες:1. Προτείνουν την έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων βάσει της ειδικής

εξουσιοδότησης νόμου2. Προΐστανται των υπουργείων τους3. Επιφορτίζονται με τα καθήκοντα που τους αντιστοιχούν ως μέλη της Κυβέρνησης.

- Δικαστική, ασκείται από τα δικαστήρια. Αυτά συγκροτούνται από τακτικούς δικαστές και απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία. Ο διορισμός, η ισοβιότητα (δηλαδή δεν μπορούν να παυθούν έστω και αν καταργηθούν οι θέσεις που κατέχουν εκτός και αν πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν), η προαγωγή, η μετάθεση και μεταβολή της υπηρεσιακής τους κατάστασης γίνονται με Προεδρικό Διάταγμα και αποβλέπει στην κατοχύρωση της ανεξαρτησίας τους.

Η τριπλή εκδήλωση της κρατικής εξουσίας χαρακτηρίζεται ως διάκριση των λειτουργιών. Ανταποκρίνεται στη δημοκρατική αρχή που δέχεται τον λαό ως αποκλειστική πηγή και αποκλειστικό φορέα της κρατικής εξουσίας.

Σήμερα υπάρχει διασταύρωση - αλλά όχι «σύγχυση» - των λειτουργιών.

III) Η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων ( ή Η κατοχύρωση των ατομικών ελευθεριών)

14

Ατομικές ελευθερίες, είναι η δυνατότητα «αυτοκαθορισμού» που απονέμεται στην έννομη τάξη και προσπαθεί να αποκλείσει ή περιορίσει επέμβαση του Κράτους στο χώρο που υπάρχουν και δρουν οι πολίτες.Όρια τους είναι να μην:

- Θίγουν την ελευθερία των άλλων- Οδηγούν την Πολιτεία στην αναρχία - Οδηγούν στην κατάρρευση της κρατικής εξουσίας

Οι ατομικές ελευθερίες:- Ανήκουν στα δημόσια δικαιώματα*- Έχουν αμυντικό περιεχόμενο- Θεμελιώνουν αξίωση για αποχή της κρατικής εξουσίας

και είναι οι κάτωθι:- Η προσωπική ελευθερία- Η προσωπική ασφάλεια- Το άσυλο της κατοικίας- Το δικαίωμα των συναθροίσεων- Το δικαίωμα στην παιδεία- Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας- Η ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης- Η ελευθερία γνώμης και τύπου.

* Δημόσια δικαιώματα είναι: - Οι ατομικές ελευθερίες- Τα πολιτικά δικαιώματα- Τα κοινωνικά δικαιώματα

Όλα αυτά αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοϋπάρχουν.13. Βασικοί τύποι – Συστήματα Κυβέρνησης α) Της κυβερνώσας ΒουλήςΧαρακτηριστικό της είναι η «σύγχυση» εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Η Βουλή, κατευθύνει, ελέγχει, ανακαλεί τη δραστηριότητα της Κυβέρνησης. Δεν υπάρχει Αρχηγός Κράτους. Συνήθως αυτό το σύστημα εφαρμόζεται σε επαναστατικές περιόδους.

β) Το ΠροεδρικόΥπάρχει αυστηρότατη διάκριση εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Ο Πρόεδρος ελέγχεται άμεσα από το λαό (π.χ. ΗΠΑ). Συγκεντρώνει τις ιδιότητες του Αρχηγού Κράτους και του Προέδρου της Κυβέρνησης. Τα μέλη της δεν ελέγχονται από την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου.

γ) Το ΚοινοβουλευτικόΟι Υπουργοί της Κυβέρνησης εξαρτώνται από την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου αν και διορίζονται / παύονται από τον Αρχηγό του Κράτους. Τρία είναι τα οργανικά του στοιχεία:

- Τα αντιπροσωπευτικά σώματα Συνδέονται μεταξύ τους- Ο Αρχηγός του Κράτους με κοινοβουλευτική- Η Κυβέρνηση σχέση

Στο Κοινοβουλευτικό σύστημα υπάρχει αλληλεπίδραση και συνεργασία Κυβέρνησης – Βουλής. Επίσης, υπάρχει εναλλαγή των κομμάτων στην Κυβέρνηση.Το Κοινοβουλευτικό σύστημα στη χώρα μας είναι η «αρχή της δεδηλωμένης». Δηλαδή οι Κυβερνήσεις αντιπροσωπεύουν την πλειοψηφία της Βουλής. Αποκλείεται ο σχηματισμός

15

τους από τη μειοψηφία. Με άλλα λόγια όποιο κόμμα πάρει τους περισσότερους ψήφους σχηματίζει Κυβέρνηση.Βασικές αρχές του Κοινοβουλευτικού συστήματος είναι:

1. Η υποχρέωση της Κυβέρνησης να εμφανίζεται, μετά το σχηματισμό της, στη Βουλή για να λάβει / ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης.

2. Η υποχρέωση της Κυβέρνησης να υποβάλλει την παραίτησή της στην περίπτωση άρσης της εμπιστοσύνης.

14. Επιλογές από Ασκήσεις αυτοξιολόγησης και δραστηριότητες του τόμου Α’

- Το Αστικό δίκαιο θεωρείται γενικό Ιδιωτικό επειδή περιλαμβάνει όλες τις πιθανές σχέσεις που συνάπτουν οι ιδιώτες (ή Ν.Π.Δ.Δ. που ενεργούν ως ιδιώτες) εκτός και αυτοί έχουν την εμπορική ιδιότητα.

- Τα Ψηφίσματα και οι Συντακτικές Πράξεις έχουν περιορισμένη ισχύ.- Η τυπική ισχύς του νόμου αρχίζει με τη δημοσίευσή του.

Η τυπική ισχύς δείχνει αν οι διατάξεις ενός νόμου είναι νεότερες ή όχι των διατάξεων ενός άλλου. Π.χ. ο νόμος που δημοσιεύθηκε 25/04/1999 είναι νεότερος και θα ισχύσει αυτός ως προς τις διατάξεις με αντίθετο περιεχόμενο.

- Τα διατάγματα είναι ιεραρχικά κατώτερη πηγή από τους νόμους συνεπώς ένα διάταγμα δεν μπορεί να καταργήσει ή να τροποποιήσει νόμο (με στενή έννοια).

- Το Σύνταγμα κατανέμεται σε τέσσερα μέρη: α) Βασικές διατάξεις (άρθρα 1 – 3) β) Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα (άρθρα 4 – 25) γ) Οργάνωση και λειτουργία της Πολιτείας (άρθρα 26 – 105) δ) Περιέχονται οι τελικές μεταβατικές διατάξεις (άρθρα 106 – 120)

- Το ισχύον Σύνταγμα καθιερώνει το αντιπροσωπευτικό σύστημα. Συγκεκριμένα καθιερώνεται το σύστημα της μίας Βουλής που εκλέγεται για τέσσερα έτη από το λαό (υπό στενή έννοια) με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία (άρθρο 51 και 53). Αναφέρονται δύο περιπτώσεις (άρθρο 44) προσφυγής σε δημοψήφισμα. Η μία σε πολιτικού τύπου και η άλλη σε νομοθετικού τύπου δημοψήφισμα. Η σύμπραξη (δημοψήφισμα και Βουλή στην άσκηση νομοθετικής λειτουργίας) δικαιολογεί το χαρακτηρισμό ότι το πολίτευμα έχει μικρή παραχώρηση προς το ημιαντιπροσωπευτικό σύστημα.

- Διάκριση λειτουργιών είναι η τριπλή εκδήλωση της κρατικής εξουσίας (νομοθετική – εκτελεστική – δικαστική) η οποία, σύμφωνα με την κρατούσα άποψη, είναι μία και αδιαίρετη.

- Κοινοβουλευτικό σύστημα είναι αυτό στο οποίο οι υπουργοί που απαρτίζουν την Κυβέρνηση εξαρτώνται από την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου αν και διορίζονται / παύονται από τον Αρχηγό του Κράτους.

- Στη σύγχρονη πολιτική ιστορία ενεργοποιήθηκε το δίκαιο της ποινικής ευθύνης υπουργών στην περίπτωση του «σκανδάλου Κοσκωτά».

- Με βάση τη διαδικασία αναθεώρησής του το Σύνταγμα της Ελλάδος θα το χαρακτηρίζαμε αυστηρό. Δεν επιτρέπεται η αναθεώρησή του πριν περάσει πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης.

- Το Σύνταγμα της Ελλάδος: Υπό ουσιαστική έννοια είναι γραπτό, κωδικοποιημένο σε ενιαίο κείμενο. Υπό τυπική έννοια, είναι αυστηρό αφού προβλέπει ειδική διαδικασία για την αναθεώρησή του.

16

- Η λαϊκή κυριαρχία είναι η αρχή της πλειοψηφίας που βρίσκεται σε διαλεκτική σχέση με την προστασία της μειοψηφίας.

ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

1. Ορισμός Δικαιώματος και διακρίσεις του

Δικαίωμα , η εξουσία που παρέχει το δίκαιο σε ένα πρόσωπο να αξιώσει ικανοποίηση βιοτικού συμφέροντος, π.χ. το ανήλικο παιδί αξιώνει διατροφή.Διακρίνεται σε:- Περιουσιακόα) Ενοχικό, δανειστής αξιώνει επιστροφή του ποσού που δάνεισε ικανοποίηση β) Εμπράγματο, το δικαίωμα της κυριότητας οικονομικού γ) Κληρονομικό, το δικαίωμα του κληρονόμου να ζητήσει την κληρονομιά συμφέροντος

- Προσωπικό α) Στην προσωπικότητα ικανοποίηση ηθικούβ) Οικογενειακό, π.χ. γάμος, γονείς – παιδιά συμφέροντος

- Μικτής φύσης (Περιουσιακό + Προσωπικό)α) Στα προϊόντα της διανοίας

- Εξουσιαστικό , ο φορέας έχει τη δυνατότητα να εξουσιάζει, π.χ. γονική μέριμνα, κυριότηταα) Απόλυτο, στρέφονται κατά πάντων που τα προσβάλει, π.χ. κυριότητα, προσωπικότηταβ) Σχετικό, στρέφονται κατά ορισμένου προσώπου, αφορά τα ενοχικά.

- Διαπλαστικό , ο φορέας προβαίνει μονομερώς στη σύσταση, αλλοίωση, κατάργηση, π.χ. η λύση γάμου επιφέρει την κατάργηση της έννομης σχέσης δηλαδή του γάμου.

Το δικαίωμα υπόκειται σε αποσβεστική ή αποκλειστική προθεσμία, δηλαδή το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο αυτό πρέπει να ασκηθεί, ειδάλλως χάνεται (το δικαίωμα).2. Κτήση, Αλλοίωση, Απώλεια, Άσκηση, Κατάχρηση, Προστασία δικαιώματος

Κτήση δικαιώματος, σύνδεση δικαιώματος και φορέαα) Πρωτότυπη, π.χ. βρίσκω εγκαταλειμμένο βιβλίοβ) Παράγωγη, π.χ. μου μεταβιβάζουν την κυριότητα αυτοκινήτου.

Αλλοίωση δικαιώματος, μεταβολήα) Υποκειμενική, αλλάζει το πρόσωπο του δικαιούχουβ) Αντικειμενική, αλλάζει το περιεχόμενο του δικαιώματος

Απώλεια δικαιώματος, λύση δεσμού μεταξύ δικαιώματος και φορέαα) Με τη θέληση (διάθεση), π.χ. μεταβίβαση κυριότητας αυτοκινήτουβ) Χωρίς τη θέληση, π.χ. με το θάνατο του δικαιούχου χάνεται το δικαίωμα της προσωπικότητας17

Άσκηση δικαιώματος, ασκώ την εξουσία που εμπεριέχεται σε αυτό (το δικαίωμα). Περιλαμβάνεται:

- Απόλαυση των ωφελειών- Προστασία προσβολής του- Το διαθέτω όπου βούλομαι

Κατάχρηση δικαιώματος, όταν υπερβαίνω, προφανώς, τα όρια:- Της καλής πίστης (εντιμότητα στις συναλλαγές)- Των χρηστών ηθών- Που θέτει ο οικονομικός σκοπός, π.χ. καταβολή ενοικίου από εγγυητή αλλά θέλω

νέο μισθωτή για μεγαλύτερο μίσθωμα- Που θέτει ο κοινωνικός σκοπός, π.χ. απόλυση εργαζομένης λόγω συνδικαλιστικής

δράσης

Προστασία δικαιώματος, μόνον όταν αυτό προσβληθεία) Ένδικα, δηλαδή στα δικαστήριαβ) Αυτοδύναμα, δηλαδή

- αυτοδικία- άμυνα- κατάσταση ανάγκης

3. Ορισμοί: Αξίωσης, Παραγραφής, Αγωγής, Ένστασης

Αξίωση, είναι το δικαίωμα να απαιτήσω από άλλον μια πράξη ή μια παράλειψη, π.χ. σε περίπτωση προσβολής της προσωπικότητας.

Παραγραφή, είναι η εξασθένηση της αξίωσης. Η αξίωση παραγράφεται (εξασθενεί). Δηλαδή αν δεν ασκηθεί σε ορισμένο χρονικό διάστημα ο υπόχρεος μπορεί να αρνηθεί την εκπλήρωση της παροχής.

Αγωγή, το δικαίωμα που έχω να ζητήσω από την Πολιτεία δικαστική προστασία.

Ένσταση, χρησιμεύει ως μέσο άμυνας, παραλύει την ενέργεια άλλου δικαιώματος.4. Διακρίσεις πολιτικών δικαστηρίων

- Πρωτοβάθμια, εκδικάζουν υποθέσεις που εισάγονται για πρώτη φορά. Διακρίνονται σε:α) Ειρηνοδικεία, εκδικάζουν απλές επείγουσες διαφορές και μέχρι του ποσού των 5.900€β) Μονομελή πρωτοδικεία, ποσά των 5.900€ - 44.000€γ) Πολυμελή πρωτοδικεία, εκδικάζουν ότι δεν καλύπτουν τα παραπάνω

- Δευτεροβάθμια, εκδικάζουν εφέσεις κατά των αποφάσεων των Πρωτοβάθμιων πρωτοδικείων. Διακρίνονται σε:α) Πολυμελή πρωτοδικείαβ) Εφετεία

- Άρειος Πάγος, είναι το ανώτατο δικαστήριο, εξετάζει τη νομική ορθότητα των αποφάσεων των άλλων δικαστηρίων.5. Ορισμός Αδικοπραξίας Αδικοπραξία (ικανότητα για αδικοπραξία), είναι η παράνομη πράξη + την υπαιτιότητα + ζημία + αιτιώδης συνάφεια όλων. Η ευθύνη για παράνομη πράξη των οργάνων.

18

6. Ορισμός δικαιοπραξίας και διακρίσεις αυτής

Δικαιοπραξία, είναι δήλωση βούλησης που παράγει έννομα αποτελέσματα (π.χ. σύμβαση εργασίας, δάνειο κλπ) σύμφωνα με κανόνες δικαίου.Διακρίνεται σε:

- Μονομερής, δηλαδή από ένα πρόσωπο (π.χ. διαθήκη)- Πολυμερείς, τέτοια είναι η σύμβαση γιατί είναι δήλωση βούλησης δύο τουλάχιστον

προσώπων με αντίθετα συμφέροντα και ίδιο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (π.χ. αγορά – πώληση)

- Χαριστική, δηλαδή χωρίς αντάλλαγμα (π.χ. δωρίζω μία τηλεόραση)- Επαχθής, δηλαδή με αντάλλαγμα (π.χ. πώληση, μίσθωση)- Εν ζωή, είναι κάθε δικαιοπραξία (π.χ. πώληση, μίσθωση)- Αιτία θανάτου, δηλαδή τα έννομα αποτελέσματα επέρχονται μετά το θάνατο (π.χ.

μία διαθήκη)- Τυπική, δηλαδή να έχει τύπο για να είναι έγκυρη η κατάρτισή της (π.χ. ιδιωτικό

έγγραφο για καταστατικό σωματείου ή συμβολαιογραφικό έγγραφο για μεταβίβαση κυριότητας ακινήτου)

- Άτυπη, δηλαδή δεν χρειάζεται η τήρηση του τύπου για την έγκυρη κατάρτισή της (π.χ. σύμβαση εργασίας). Εδώ ο τύπος (δηλαδή το έγγραφο) έχει μόνο αποδεικτική αξία.

Οι συμβάσεις διακρίνονται σε:- Ετεροβαρής, όπου στον έναν συμβαλλόμενο δημιουργεί υποχρέωση και στον άλλον

δικαίωμα (π.χ. δωρεά)- Αμφοτεροβαρής, όπου και οι δύο συμβαλλόμενοι έχουν δικαιώματα και

υποχρεώσεις.

7. Προϋποθέσεις έγκυρης δικαιοπραξίας

Για να είναι έγκυρη μία δικαιοπραξία θα πρέπει να συντρέχουν οι κάτωθι προϋποθέσεις:1. Ικανότητα για δικαιοπραξία2. Βούληση, δηλαδή θέληση του προσώπου να την καταρτίσει3. Δήλωση βούλησης, δηλαδή να εκφραστεί4. Συμφωνία δήλωσης και βούλησης5. Η βούληση να μην έχει ελάττωμα, δηλαδή να μην είναι αποτέλεσμα πλάνης, απάτης

ή απειλής6. Να έχει τύπο, δηλαδή να είναι έγγραφη (π.χ. συμβολαιογραφικό έγγραφο)7. Να μην αντιτάσσεται στο νόμο και τα χρηστά ήθη

8. Ικανότητα για δικαιοπραξία και αδικοπραξία, ανίκανοι για καταλογισμό

Ικανότητα για δικαιοπραξία, είναι η ικανότητα ενός προσώπου να καταρτίζει μόνος του μια δικαιοπραξία. Με άλλα λόγια, έχει την πνευματική ωριμότητα και υγεία.

Ικανότητα για αδικοπραξία, είναι η ικανότητα του ανθρώπου να καταλαβαίνει / διακρίνει το δίκαιο από το άδικο άρα και τη σημασία των πράξεων του.

Ανίκανοι για καταλογισμό είναι οι εξής:- Ανήλικος κάτω των 10 ετών- Ανήλικος που έχει συμπληρώσει το 10ο αλλά όχι το 14ο έτος ηλικίας και αποδειχτεί

ότι ενήργησε χωρίς διάκριση. Π.χ. ξέρει να κρίνει ότι δεν είναι σωστό να τραυματίσει από πρόθεση ενώ αν παραποιήσει βαθμολογία θεωρεί, λόγω ηλικίας, ότι δεν είναι κάτι σημαντικό η μεταβολή εγγράφου.

19

- Αυτός που βρίσκεται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή, ή βρίσκεται σε κατάσταση που δεν έχει συνείδηση των πράξεων του (π.χ. μεθυσμένος)

- Ο κωφάλαλος αν αποδειχθεί ότι ενήργησε χωρίς διάκριση.

9. Πλήρως ικανοί, περιορισμένα ικανοί και πλήρως ανίκανοι για δικαιοπραξία

Πλήρως ικανοί για δικαιοπραξία είναι οι ενήλικοι (δηλαδή άνω των 18 ετών) και έχουν «σώας τας φρένας».

Περιορισμένα ικανοί για δικαιοπραξία είναι οι εξής:- Αυτοί που έχουν συμπληρώσει το 10ο αλλά όχι το 18ο έτος της ηλικίας τους.*- Αυτοί που βρίσκονται σε μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση- Αυτοί που βρίσκονται σε επικουρική δικαστική συμπαράσταση- Αυτοί που βρίσκονται σε συνδυασμό στερητικής και επικουρικής δικαστικής

συμπαράστασης* Όταν το άτομο συμπληρώσει το:10ο έτος : αποκτά πράγμα με δωρεά, αποκτά δικαίωμα αλλά όχι υποχρέωση12ο « : μπορεί να συναινέσει στην υιοθεσία του14ο « : μπορεί να διαθέτει ελεύθερα το χαρτζιλίκι του15ο « : μπορεί να συνάψει σύμβαση εργασίας με τη γενική (όχι ειδική) συναίνεση των κηδεμόνων του

Πλήρως ανίκανοι για δικαιοπραξία είναι οι κάτωθι:- Οι ανήλικοι που δεν έχουν συμπληρώσει το 10ο έτος απόλυτα - Αυτοί που βρίσκονται σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση ανίκανοι - Αυτοί που δεν έχουν συνείδηση πράξεων (π.χ. μέθη) αν αποδειχθεί σχετικά ή - Αυτοί που είναι ψυχικά ή διανοητικά διαταραγμένοι η δικαιοπραξία παροδικά

είναι άκυρη ανίκανοι

10. Ποιοι υποβάλλονται σε δικαστική συμπαράσταση, ανίκανοι για δικαιοπραξία ως αποτέλεσμα αυτής

Σε δικαστική συμπαράσταση (αντίληψη), με δικαστική απόφαση, κατόπιν αίτησης, υποβάλλονται οι εξής:α) Ο ψυχικά ή διανοητικά ή σωματικά ανάπηρος που δεν μπορεί ολοκληρωτικά ή εν μέρει να φροντίσει τις υποθέσεις του.β) Ο άσωτος (άσκοπη σπατάλη χρημάτων), ο εξαρτημένος από ναρκωτικά ή το αλκοόλ που εκθέτει σε κίνδυνο τον εαυτό του ή την οικογένεια του.

Ως αποτέλεσμα της δικαστικής συμπαράστασης ανίκανοι για δικαιοπραξία είναι οι εξής:1. Αυτός που βρίσκεται σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση είναι ανίκανος

για κάθε είδους δικαιοπραξία. Άντ’ αυτού δικαιοπρατεί ο νόμιμος αντιπρόσωπός του.

2. Αυτός που βρίσκεται σε μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση και είναι ανίκανος για ορισμένη δικαιοπραξία (π.χ. σύναψη δανείου, εκποίηση ακινήτου). Άντ’ αυτού δικαιοπρατεί ο νόμιμος αντιπρόσωπός του.

3. Αυτός που βρίσκεται σε πλήρη επικουρική δικαστική συμπαράσταση. Απαιτείται η συναίνεση (άδεια) του δικαστικού συμπαραστάτη (π.χ. πώληση ακινήτου από τοξικομανή).

20

4. Αυτός που βρίσκεται σε στερητική και επικουρική δικαστική συμπαράσταση (συνδυασμός και των δύο). Π.χ. ο ψυχικά διαταραγμένος δεν μπορεί να εκποιήσει ακίνητο αλλά μπορεί να το μισθώσει.

11. Βούληση απαλλαγμένη από ελαττώματα (πλάνη, απειλή, απάτη)

Πλάνη, είναι η άγνοια ή η εσφαλμένη γνώση της πραγματικότητας.Παραδείγματα:

- Αγοράζω σπίτι πιστεύοντας ότι έχει εγκριθεί η αίτηση δανείου στην τράπεζα ειδάλλως δεν θα το έκανα (επουσιώδης πλάνη). Η δικαιοπραξία δεν οδηγείται σε ακύρωση.

- Προσλαμβάνω υπάλληλο πιστεύοντας ότι είναι άριστος χειριστής Η/Υ αλλά αυτό δεν συμβαίνει (ουσιώδης πλάνη). Η δικαιοπραξία μπορεί να ακυρωθεί με δικαστική απόφαση.

Απάτη, είναι όταν από πρόθεση παραπλανώ κάποιον ώστε να κάνει δήλωση βούλησης που δεν θα έκανε υπό άλλες προϋποθέσεις. Παραδείγματα:

- Πουλάω πίνακα-αντίγραφο διάσημου ζωγράφου λέω ψέματα από πρόθεση για να πείσω τον αγοραστή να το αγοράσει ότι είναι πρωτότυπο.

- Ο αγοραστής παραπλανάται, το αγοράζει στην τιμή του πρωτοτύπου.Και στις δύο περιπτώσεις η δικαιοπραξία είναι ακυρώσιμη.

Απειλή, είναι όταν ασκώ ψυχολογική βία (π.χ. φόβο), πράγμα που αντιτίθεται στα χρηστά ήθη, ο άνθρωπος θεωρεί ότι τίθεται η ζωή του σε κίνδυνο και αναγκάζεται να προβεί σε δήλωση βούλησης (αυτά αποτελούν και τις προϋποθέσεις για να θεωρεί η δήλωση βούλησης ότι προέρχεται από απειλή). Η δικαιοπραξία είναι ακυρώσιμη

12. Συμφωνία δήλωσης και βούλησης

1. Εκούσια συμφωνία = εικονικότητα, π.χ. πώληση αντί για δωρεά για λόγους εφορίας- Απόλυτη όταν δεν καλύπτεται άλλη δικαιοπραξία. Π.χ. για να αποφύγω εκποίηση

της ακίνητης περιουσίας μου από τους δανειστές την πουλώ εικονικά. Η δικαιοπραξία είναι άκυρη.

- Σχετική, όταν καλύπτεται άλλη δικαιοπραξία. Π.χ. χαρίζω τα έπιπλα (έγκυρη δικαιοπραξία) αντί να τα πουλήσω (άκυρη δικαιοπραξία) και λέω ότι τα πούλησα για να αποφύγω δυσαρέσκειες από τους συγγενείς.

2. Ακούσια συμφωνία = πλάνη.- Εάν είναι ουσιώδης τότε είναι ακυρώσιμη- Εάν είναι επουσιώδης, αφορά μικρότερης σημασίας θέματα, τότε μπορεί να μην

ακυρωθεί.

13. Δήλωση βούλησης

Μη απευθυντέα σε ορισμένο πρόσωπο, π.χ. διαθήκηΜονομερείς

Απευθυντέα σε ορισμένο πρόσωπο, π.χ. καταγγελία σύμβασης

Συμβάσεις ακολουθούν τα εξής στάδια: 1. Διαπραγματεύσεων (συζητήσεις)

21

2. Κατάρτισης προσυμφώνου3. Κατάρτισης οριστικής σύμβασης Πρόταση

ΑποδοχήΧρόνος κατάρτισης

14. Τήρηση τύπου

Ακολουθείται η αρχή του άτυπου των δικαιοπραξιών εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά από το νόμο, π.χ. συμβολαιογραφικό έγγραφο (συστατικός τύπος) για μεταβίβαση ακινήτου. Η μη τήρηση φέρει ακυρότητα.

Είδη τύπου:Ιδιωτικό έγγραφο (και μέσω fax, telex, e-mail)

α) Συστατικός Συμβολαιογραφικό έγγραφοΔήλωση ενώπιον δημόσιας αρχής

β) Αποδεικτικός, π.χ. μισθωτήριο συμβόλαιο

15. Περιεχόμενο δικαιοπραξίας σύμφωνο με το νόμο και τα χρηστά ήθη Εάν το περιεχόμενο της δικαιοπραξίας είναι αντίθετο στο νόμο και τα χρηστά ήθη είναι άκυρη.Παραδείγματα:

- Καταβολή χρηματικού ποσού σε κάποιον για να πλαστογραφήσει έγγραφο, να διαπράξει έγκλημα ή να αλλάξει θρησκεία.

- Αισχροκερδής δικαιοπραξία, π.χ. δανείζομαι χρήματα με υπέρογκο τόκο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΤΟΜΟΣ Β’

1. Διοικητικό Δίκαιο και Ιδιωτικό Δίκαιο

Ο κανόνας του Ιδιωτικού Δικαίου δεν απαντάται στο Διοικητικό Δίκαιο. Το Διοικητικό Δίκαιο κυριαρχείται από την προστασία και υπεροχή του δημοσίου

συμφέροντος. Εδώ η Διοίκηση μπορεί να πράττει μόνο αυτό που της επιτάσσει / επιτρέπει ο κανόνας δικαίου. Έτσι, ότι δεν δικαιολογείται από κανόνες δικαίου παρουσιάζεται παράνομο.

Το Ιδιωτικό Δίκαιο εξισορροπεί τα ιδιωτικά συμφέροντα. Οι ιδιώτες πράττουν νόμιμα καθετί που δεν απαγορεύεται / ή δεν αντίκειται στον κανόνα δικαίου. Εδώ, η δραστηριοποίηση πέρα από τα όρια της ιδιωτικής δράσης είναι παράνομη ενώ εκτός των ορίων υπάρχει πλήρης ελευθερία.

2. Τεκμήριο της νομιμότητας – Αρχή της νομιμότητας

Τεκμήριο της νομιμότητας, δηλαδή, έστω και αν οι διοικητικές πράξεις είναι καταφανώς παράνομες λαμβάνονται νόμιμες μέχρι να ανακληθούν ή να ακυρωθούν.

Η αρχή της νομιμότητας, εκφράζει τη διαφοροποίηση αρχής (ουσιώδης διαφορά περιεχομένου) ανάμεσα στο Ιδιωτικό και Διοικητικό Δίκαιο. Σημαίνει επίσης πως το Κράτος και οι ιδιώτες (δηλαδή τα υποκείμενα δικαίου) υπάγονται στους κανόνες δικαίου

22

και ελέγχονται δικαστικά εάν συμμορφώνονται / εάν δεν συμμορφώνονται (περιορισμός) σε αυτούς.Δηλαδή η αρχή της νομιμότητας διέπει (στο σύνολό της) τη δράση τόσο της Διοίκησης όσο και των ιδιωτών. Από νομικής πλευράς ταυτίζεται με την έννοια του Κράτους Δικαίου υπό στενή έννοια.

3. Δέσμια αρμοδιότητα, Διακριτική ευχέρεια, άκρα όρια αυτής και προσδιορισμός τους

Δέσμια αρμοδιότητα της Διοίκησης έχουμε στην περίπτωση που οι ενέργειές της είναι σύμφωνες με τον κανόνα δικαίου. Π.χ. για εγκατάσταση κεραιών χρειάζονται πλήρη δικαιολογητικά που τα εγκρίνει η Πολεοδομία.

Διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης έχουμε στην περίπτωση που οι ενέργειές της δεν αντίκειται στον κανόνα δικαίου, υπάρχει ελευθερία δράσης. Περιορισμό αποτελούν οι οδηγίες και οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι, τις οποίες εκδίδει η Διοίκηση για να καθορίσει κριτήρια επιλογής.Τα άκρα όρια της προσδιορίζονται από:

- Το λογικό, κατά κοινή πείρα και αντίληψη, περιεχόμενο της αόριστης νομικής έννοιας που προσδιόρισε η Διοίκηση

και ο σεβασμός, κατά την άσκηση της δραστηριότητας, των κάτωθι αρχών:- Της ισότητας, κατά την άσκησή της δηλαδή ίση κρίση ομοειδών και πραγματικών

καταστάσεων- Της αναλογικότητας, δηλαδή την επιλογή του καλύτερου μέσου για την επίτευξη

ενός σκοπού, π.χ. δεν σκοτώνουμε ένα σπουργίτι με το κανόνι- Της χρηστής και επιεικούς Διοίκησης, δηλαδή αγαθή κρίση και καλή πίστη να

διέπει τη δράση της.4. Διοικητική Πράξη – Διακρίσεις, χαρακτηριστικά, τύπος αυτής

Διοικητική Πράξη, είναι νομική πράξη (μονομερής δήλωση βούλησης) με την οποία θεσπίζεται κανόνας δικαίου που συνεπάγεται τη μεταβολή μιας νομικής κατάστασης. Π.χ. η έκδοση οικοδομικής άδειας, καθορισμός του Συντελεστή Δόμησης σε μια περιοχή. Η Διοικητική Πράξη δεν έχει αναδρομική ισχύ. Η ισχύς της αρχίζει με τη χρονολόγηση – υπογραφή ή δημοσίευση και λήγει με οποιονδήποτε τρόπο ανακληθεί / ακυρωθεί ή με παραίτηση του διοικούμενου.

Διακρίνεται σε:α) Κανονιστική*, θεσπίζεται απρόσωπος και γενικός κανόνας δικαίου. Π.χ.

υπουργική απόφαση για τον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.β) Ατομική*, θεσπίζεται κανόνας δικαίου για ατομική περίπτωση. Π.χ. διορισμός

δημοσίου υπαλλήλου. Στην Ελλάδα δεν περιλαμβάνονται οι διοικητικές συμβάσεις, π.χ. προμηθειών.

γ) Ατομική γενικού περιεχομένου, π.χ. πράξη κατάταξης στρατολογικών κλάσεων.Επίσης σε:

- Συστατική, π.χ. άδεια λειτουργίας καταστήματος- Διαπιστωτική, π.χ. απόλυση δημοσίου υπαλλήλου λόγω 35ετίας- Βεβαιωτική, εμμονή της Δημόσιας Διοίκησης σε προγενέστερη ρύθμιση- Επαχθής, δηλαδή επιβάλλει υποχρεώσεις, π.χ. εκκαθαριστικό σημείωμα εφορίας- Επωφελής, π.χ. απόλυση δημοσίου υπαλλήλου λόγω 35ετίας- Θετική, π.χ. άδεια λειτουργίας καταστήματος- Αρνητική, π.χ. μη χορήγηση άδειας λειτουργίας καταστήματος- Ρητή ή σιωπηρή

23

- Κυβερνητική, π.χ. προκήρυξη εκλογών* Η ατομική διοικητική πράξη διαφέρει από την κανονιστική διοικητική πράξη ως προς:

- την αρμοδιότητα του διοικητικού οργάνου- την τηρητέα διαδικασία (η κανονιστική δημοσιεύεται ενώ η ατομική ορίζεται)- τη δυνατότητα ανάκλησης (η κανονιστική είναι ελεύθερα ανακλητή ενώ η ατομική

ανακαλείται υπό όρους)- το τεκμήριο της νομιμότητας (η κανονιστική δεν έχει πλήρη εφαρμογή).

Χαρακτηριστικά της (συνιστούν και προνόμια) της Διοικητικής Πράξης:α) Βασίζεται στην αρχή της νομιμότηταςβ) Έχει τεκμήριο νομιμότηταςγ) Άμεση ή εκτελεστή (συνέπεια του τεκμηρίου της νομιμότητας)δ) Δυνατότητα άσκησης διοικητικού καταναγκασμού. Δηλαδή αν ο διοικούμενος δεν συμμορφωθεί εξαναγκάζεται με τη βία από τη Διοίκηση.

Τύπος της Διοικητικής Πράξης, είναι έγγραφο, κατ’ εξαίρεση νοείται ως προφορική Διοικητική Πράξη (π.χ. το νεύμα του τροχονόμου κλπ), το οποίο φέρει χρονολογία και υπογραφή του οργάνου που την εκδίδει. Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αν αυτό δεν γίνει τότε είναι ανυπόστατη. Κοινοποιείται αν απαιτείται (αφορά την ατομική Διοικητική Πράξη)

Ως «αιτιολογία της διοικητικής πράξης» νοείται βάσει ποίων διατάξεων αυτή εκδίδεται.

5. Διοικητικά Όργανα, διακρίσεις, νόμιμη υπόσταση, αρμοδιότητες – διακρίσεις αυτών

Διοικητικά Όργανα, είναι οι αρμοδιότητες των φυσικών προσώπων που ασκούν εκτελεστική λειτουργία και όχι νομοθετική ή δικαστική. Π.χ. ο Πρωθυπουργός, η Κυβέρνηση, οι ΟΤΑ, τα ΝΠΔΔ.

Διακρίνονται σε:- Μονομελή ή μονοπρόσωπα, π.χ. διευθυντής υπουργείου- Συλλογικά, π.χ. η πρωτοβάθμια επιτροπή του ΙΚΑ- Κεντρικά, αρμόδια για όλη την επικράτεια, π.χ. ο υπουργός- Περιφερειακά, π.χ. ο Γενικός Διευθυντής περιφέρειας- Αποφασιστικά, π.χ. ο Διευθυντής υπουργείου- Γνωμοδοτικά, π.χ. το ΕΣΡ- Γενικής ή ειδικής αρμοδιότητας- Κρατικά, αυτά με τη σειρά τους διακρίνονται

α) άμεσα με αρμοδιότητες οριζόμενες απ’ ευθείας από το Σύνταγμα όπως είναι η Κυβέρνηση β) έμμεσα είναι όλα τα υπόλοιπα με αρμοδιότητες οριζόμενες από το νόμο ή κανονιστικές πράξεις, π.χ. ΟΤΑ, ΝΠΔΔ.

- Πρωτεύοντα, π.χ. ο υπουργός- Διφυούς χαρακτήρα, δηλαδή ενταγμένα σε εκτελεστική και δικαστική λειτουργία,

π.χ. ΣτΕ.

Νόμιμη υπόσταση , έχουν όταν τηρούνται όλες οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις για να αποκτήσει το όργανο την ιδιότητα του διοικητικού οργάνου. Διαρκεί ως την ανάκλησή της (ή ακύρωση ή παύση). Όταν αυτή δεν υφίσταται οι πράξεις του είναι ανυπόστατες. Αν είναι παράνομη η υπόσταση αυτό δεν επιδρά στο κύρος των διοικητικών πράξεων.

Οι αρμοδιότητες τους:

24

- θέσπιση μονομερώς κανόνων δικαίου- σύναψη συμβάσεων- προβαίνει σε υλικές ενέργειες

είναι απόρροια της αρχής της νομιμότητας. - Δεν επιτρέπεται η μεταβίβαση (με εξαίρεση για ορισμένες υποθέσεις και μόνο

μερικώς στο σύνολό τους) ή ιεραρχική υποκατάσταση στο σύνολο.- Επιτρέπεται η εξουσιοδότηση υπογραφής ή η αναπλήρωση.

Η αρμοδιότητα διακρίνεται:α) Καθ’ ύλην, δηλαδή θέματα που μπορεί να ρυθμίσειβ) Κατά τόπον, δηλαδή καθορισμός εδαφικής περιοχήςγ) Κατά χρόνον, δηλαδή καθορισμός χρονικών ορίων. Προθεσμίες που έχουν ενδεικτικό (σχετικό) χρόνο ή αποκλειστικό (με την πάροδο δεν μπορεί να ασκηθεί δικαίωμα).Επίσης σε:δ) Αποφασιστική, π.χ. έκδοση υπουργικής απόφασης (από Υπουργό)ε) Γνωμοδοτική, διακρίνεται σε:

- Απλή γνώμη, δηλαδή δεν δεσμεύει το αποφασίζον όργανο- Σύμφωνη γνώμη, δηλαδή δεσμεύει το αποφασίζον όργανο, π.χ. πρόταση

στ) Κατευθυντήρια, καθορίζει γενικές γραμμές πολιτικήςζ) Δέσμιαη) Διακριτική ευχέρεια

6. Διοικητική προστασία διοικούμενου – προστατευόμενη εμπιστοσύνη αυτού

Δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης, δηλαδή να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Ουσιώδης τύπος, η παράλειψη συνεπάγεται ακυρότητα της διοικητικής πράξης (π.χ. ποινή από το ΕΣΡ). Εξαίρεση είναι η αφαίρεση άδειας οδήγησης από μεθυσμένο κλπ.

Διοικητικός έλεγχος, ασκείται με:Απλή, υποβάλλεται στο ιεραρχικά προϊστάμενο όργανο

- Διοικητική προσφυγή Ειδική, προβλέπεται από ειδικές διατάξειςΕνδικοφανής, προσβάλλεται στο δικαστήριο

- Διοικητικής εποπτείας, τα όργανα του Κράτους επεμβαίνουν σε ΟΤΑ, ΝΠΔΔ είτε επί των πράξεων τους είτε επί των οργάνων του εποπτευόμενου νομικού προσώπου (κυρώσεις κλπ).- Ανεξάρτητων διοικητικών αρχών, συλλογικά όργανα, τα μέλη τους υποδεικνύονται από τα κόμματα ή/και δημόσιους οργανισμούς. Οι πράξεις τους δεν υπόκεινται σε διοικητικό έλεγχο (π.χ. ΕΣΡ, ΑΣΕΠ).

Προστατευόμενη εμπιστοσύνη διοικούμενου, είναι η πεποίθησή του ότι μια νομική κατάσταση που τον αφορά και έχει δημιουργηθεί από σταθερή κρατική συμπεριφορά θα συνεχιστεί και στο μέλλον με τον ίδιο τρόπο.

7. Αστική ευθύνη δημοσίου

Είναι η ευθύνη του Δημοσίου (σύνολο οργάνων του Κράτους, νομοθετικά – εκτελεστικά – δικαστικά) να αποζημιώσουν τους διοικούμενους για ζημία από παράνομη έκδοση νομικών

25

πράξεων ή έλλειψη έκδοσης αυτών ή παράνομων υλικών ενεργειών, δηλαδή όταν ασκούν δημόσια εξουσία. Η ευθύνη είναι εκτός συμβατικών σχέσεων και στα πλαίσια των διατάξεων του Αστικού Κώδικα. Είναι απόρροια της αρχής της νομιμότητας. Δεν τίθεται θέμα «αστικής ευθύνης Δημοσίου» στις περιπτώσεις:

- αναγκαστικών απαλλοτριώσεων- προστασίας μνημείων και παραδοσιακών περιοχών- μερικής ή ολικής κρατικοποίησης επιχειρήσεων.

Η αξίωση αποζημίωσης του διοικούμενου, κατά του Δημοσίου, διεκδικείται με την άσκηση «αγωγής» σε τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο.

8. Γενικά

Η λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης υπόκειται σε κανόνες οι οποίοι διαφοροποιούν τη δράση της από αυτή των διοικούμενων ή των ιδιωτών.Αυτό γίνεται γιατί η Δημόσια Διοίκηση ασκεί δημόσια εξουσία με τα προνόμια αυτής:

- Τεκμήριο νομιμότητας- Εκτελεστότητα- Διοικητικός καταναγκασμός

Η δράση της δεν είναι ανεξέλεγκτη αλλά υπόκειται σε διοικητικό και δικαστικό έλεγχο (διάβασε και τις σελίδες 117 – 118).

9. Γενικές αρχές Διοικητικού Δικαίου

Προκύπτουν από το πνεύμα της όλης νομοθεσίας και ρυθμίζουν θέματα οργάνωσης και λειτουργίας των διοικητικών οργάνων.

Έχουν νομολογιακή προέλευση, δηλαδή η ισχύς τους επιβεβαιώνεται με δικαστικές αποφάσεις.

Εκφράζουν την «ηθική του δικαστή» Έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα Χαρακτηρίζονται από απρόσωπο και γενικό χαρακτήρα Συμβάλλουν τα μέγιστα στην προστασία του διοικούμενου γιατί επιτρέπουν την

πρόβλεψη της συμπεριφοράς της Διοίκησης.

10. Ανάκληση νόμιμων ατομικών διοικητικών πράξεων

Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η ανάκληση νόμιμων ατομικών διοικητικών πράξεων:- Για λόγους δημοσίου συμφέροντος- Αν ο διοικούμενος δεν συμμορφώνεται προς τους όρους από τους οποίους

εξαρτήθηκε η ισχύς της- Αν δεν υπάρχει απόρροια δικαιωμάτων του διοικούμενου

11. Επιλογές από Ασκήσεις αυτοξιολόγησης και δραστηριότητες του τόμου Β’

- Χαρακτηριστικότατη περίπτωση της διάκρισης της αρχής της νομιμότητας στο Διοικητικό και το Ιδιωτικό Δίκαιο αποτελεί η περίπτωση κατάρτισης σύμβασης. Στο Διοικητικό Δίκαιο η Διοίκηση συνάπτει συμβάσεις μόνο όταν αυτό προβλέπεται από το νόμο (π.χ. προμήθειες). Στο Ιδιωτικό Δίκαιο, ισχύει η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων με μόνο περιορισμό να μην είναι αντίθετες στο νόμο και τα χρηστά ήθη.

26

- Ο διοικούμενος οφείλει να συμμορφωθεί σε καταφανώς παράνομη διοικητική πράξη διότι αυτή διέπεται από το τεκμήριο της νομιμότητας άσχετα αν σε περίπτωση προσβολής της δικαστικά θα οδηγούσε σε ακύρωσή της.

- Στον ιδιοκτήτη αυθαιρέτου κοινοποιείται νόμιμα, χωρίς αριθμό πρωτοκόλλου, η έκθεση αυτοψίας της Πολεοδομίας διότι έχει κριθεί ότι αυτός (ο αριθμός πρωτοκόλλου) δεν αποτελεί αναγκαίο στοιχείο διοικητικής πράξης.

- Ο διορισμός δημοσίου υπαλλήλου πρέπει να δημοσιεύεται στην ΕτΚ γιατί έτσι προστατεύεται ο διοικούμενος.

- Ο Πρόεδρος της Βουλής όταν εκδίδει άδειες στάθμευσης στο προσωπικό της (βουλής) ενεργεί ως διοικητικό όργανο.

- Όταν εκδίδεται υπουργική απόφαση ο Υπουργός ενεργεί ως πρωτεύον όργανο γιατί η αρμοδιότητα προκύπτει ευθέως από τις διατάξεις που διέπουν τα κυβερνητικά όργανα του Κράτους.

- Στην περίπτωση του de facto διοικητικού οργάνου η πράξη διορισμού ή εκλογής του είναι απλώς παράνομη. Στην περίπτωση που το διοικητικό όργανο δεν έχει νόμιμη υπόσταση η πράξη διορισμού ή εκλογής του είναι ανυπόστατη, δηλαδή εκδόθηκε από άλλο όργανο (π.χ. άλλον υπουργό).

- Η υπέρβαση καθηκόντων νοείται η σχέση με τη λειτουργία, δηλαδή είναι πράξη άλλης αρμοδιότητας. Η κατά κλάδο αναρμοδιότητα νοείται σε σχέση με την οργανωτική ενότητα του Κράτους (π.χ. πράξη αρμοδιότητας υπουργείου Οικονομικών εκδίδεται από το υπουργείο Πολιτισμού).

- Σε περίπτωση που ο οδηγός ενός υπουργείου κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του παρέλαβε από ευγένεια τρίτο πρόσωπο στο αυτοκίνητό του και μετά προκάλεσε ατύχημα με συνέπεια το θάνατο του (γ’ προσώπου), το Δημόσιο ευθύνεται αστικώς γιατί ο οδηγός ενήργησε έπ’ ευκαιρία της άσκησης δημόσιας εξουσίας. Είναι βαρύ πταίσμα γιατί όχι μόνο προσκάλεσε τρίτο άτομο σε υπηρεσιακό αυτοκίνητο αλλά και προκάλεσε το ατύχημα.

- Οι γενικές αρχές του Δημοσίου Δικαίου έχουν υπό-νομοθετική και υπέρ-κανονιστική ισχύ (δηλαδή υπερισχύουν των κανονιστικών και ατομικών πράξεων της Διοίκησης ή κατισχύουν των κανόνων που τίθενται από το νομοθετικό όργανο). Ορισμένες από αυτές έχουν συνταγματική ισχύ διότι πηγάζουν από το Σύνταγμα απ’ ευθείας.

- Η πράξη κήρυξης αναγκαστικής απαλλοτρίωσης χρήζει αιτιολόγησης γιατί αποτελεί επαχθή διοικητική πράξη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΤΟΜΟΣ Γ’

1. Ορισμοί: Εμπορικό Δίκαιο, Εμπόριο, Εμπόρευμα, Εμπορική πράξη

Εμπορικό Δίκαιο, είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζει τις εμπορικές σχέσεις, την εμπορική ιδιότητα και τις προϋποθέσεις απόκτησης της λόγω διενέργειας εμπορικών πράξεων ή από το νόμο.

Εμπόριο, είναι η ριψοκίνδυνη κερδοσκοπική διαμεσολάβηση στην κυκλοφορία των αγαθών, της πίστης και των κινδύνων.

Εμπόρευμα, είναι το αντικείμενο του εμπορίου.

Εμπορική πράξη, είναι η πώληση αγαθού, π.χ. υποδήματα, ασφάλειες.

27

2. Πηγές εμπορικού δικαίου, Κριτήριο εμπορικότητας μιας πράξης, Εμπορική ιδιότητα, Συστήματα εμπορικότητας

Πηγές εμπορικού δικαίου είναι:- Ο εμπορικός νόμος- Το εμπορικό έθιμο- Οι εμπορικές συνήθειες και τα συναλλακτικά ήθη- Οι Διεθνείς Συμβάσεις- Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η νομολογία του Δικαστηρίου αυτής

Κριτήριο εμπορικότητας μιας πράξης, είναι η διαμεσολαβητική λειτουργία.

Εμπορική ιδιότητα, αποκτούν φυσικά ή νομικά πρόσωπα που διενεργούν εμπορικές πράξεις, ως σύνηθες επάγγελμα για κέρδος.Χάνεται:

- Με την παύση διενέργειας εμπορικών πράξεων ή με πτώχευση- Στα νομικά πρόσωπα παύει με τη λύση και περάτωση της εκκαθάρισης- Οι χρηματιστές με την ανάκληση του διορισμού τους- Οι εμπορικοί αντιπρόσωποι με την ανάκληση της άδειας τους

Συστήματα εμπορικότηταςα) Αντικειμενικό, ισχύει για όλους όσους διενεργούν εμπορική πράξη έστω και μία φορά. Κυρίαρχη είναι η έννοια της εμπορικής πράξης.β) Υποκειμενικό, στηρίζεται στην έννοια του εμπόρου. Εάν το πρόσωπο έχει (ή όχι) την εμπορική ιδιότητα η πράξη χαρακτηρίζεται εμπορική ή το αντίθετο.γ) Σύστημα της οργανωμένης επιχείρησης.

3. Είδη εμπορικών πράξεων

1. α) Αμφιμερείς, η αγορά εμπορευμάτων από τον προμηθευτή (χονδρική) με σκοπό την μεταπώληση στο κατάστημά μου.β) Ετερομερείς, η πώληση εμπορεύματος στον καταναλωτή (λιανική)

2. α) Πρωτότυπα εμπορικές πράξεις, προϋπόθεση είναι το στοιχείο της διαμεσολάβησης, π.χ. εμπορική αντιπροσωπεία, εκδοτική επιχείρηση, παραγωγή και εκ-μετάλλευση Η/Υ κλπ.

- Αγορά προς μεταπώληση, υπάρχει η πρόθεση και αποδεικνύεται- Επιχείρηση προμήθειας, ο προμηθευτής πρώτα πουλά και μετά αγοράζει- Επιχείρηση χειροτεχνίας, κατεργασία ή μεταποίηση πρώτων υλών, επισκευή ή

συντήρηση ξένων πραγμάτων έναντι αμοιβής. Π.χ. καθαριστήριο, συνεργείο αυτοκινήτων.

- Επιχείρηση πρακτορείας (άμεση αντιπροσώπευση), ο πράκτορας αναλαμβάνει την επιμέλεια υποθέσεων άλλου ή τη διενέργεια δικαιοπραξιών με τρίτο για λογαριασμό άλλου έναντι αμοιβής. Π.χ. αγορά εισιτηρίου από τουριστικό γραφείο.

- Επιχείρηση παραγγελίας (έμμεση αντιπροσώπευση), έχουμε: μία σύμβαση παραγγελέα και παραγγελιοδόχου καιμία σύμβαση παραγγελιοδόχου με τρίτο έναντι αμοιβήςΑντικείμενο μπορεί να είναι η αγορά ή η πώληση εμπορευμάτων ή παροχής υπηρεσιών (π.χ. ασφάλιση).

- Μεσιτεία, ο μεσίτης μεσολαβεί για να έρθουν σε επαφή οι ενδιαφερόμενοι και υποδεικνύει την ευκαιρία για την κατάρτιση μίας σύμβασης, έναντι αμοιβής, όχι σε μόνιμη βάση.

28

β) Παράγωγα εμπορικές πράξεις, έχουμε στις περιπτώσεις που βοηθούν ή ενισχύουν τις πρωτότυπα εμπορικές πράξεις.

- Μισθώνω φορτηγάκι για τη μεταφορά των προς μεταπώληση εμπορευμάτων.- Δανείζομαι χρήματα για να τα χρησιμοποιήσω στην εμπορία μου.3. Βάσει τυπικού κριτηρίου, είναι η χρησιμοποίηση της συναλλαγματικής, του

γραμματίου σε διαταγή και της τραπεζικής επιταγής.

4. Σύγχρονες μορφές εμπορικών πράξεων (αντιπροσωπεία, franchising, leasing, factoring) και τραπεζικές εμπορικές πράξεις (ενέγγυος τραπεζική πίστωση, εγγυητική επιστολή, αλληλόχρεος λογαριασμός, forfeiting)

α) Εμπορικές πράξεις- Στην εμπορική αντιπροσωπεία ανατίθεται η προώθηση συναλλαγών έναντι

ανταλλάγματος. Ο εμπορικός αντιπρόσωπος διαμεσολαβεί ή συνάπτει σύμβαση στο όνομα της επιχείρησης σε μόνιμη βάση. Από τη σύμβαση απορρέει υποχρέωση πίστης του εμπορικού αντιπροσώπου απέναντι στην επιχείρηση.

Η εμπορική αντιπροσωπεία διαφέρει από το την αλυσίδα καταστημάτων - Franchising ή Δικαιόχρηση (Αλυσίδα καταστημάτων), είναι η σύμβαση μεταξύ δύο

επιχειρήσεων σύμφωνα με την οποία, η μία που καλείται δικαιοπάροχος, παραχωρεί στην άλλη, που καλείται δικαιοδόχος, τη χρήση δικαιωμάτων της (π.χ. εμπορική επωνυμία, εμπορικό σήμα, σύμβολα κλπ) έναντι συμφωνημένου ανταλλάγματος με σκοπό την εμπορική εκμετάλλευση ορισμένων προϊόντων ή υπηρεσιών. Ο δικαιοπάροχος επιβάλλει το σύστημα οργάνωσης στον δικαιοδόχο. Ο τελευταίος ακολουθεί υποχρεωτικά τις υποδείξεις του δικαιοπάροχου και υπόκειται στον έλεγχό του. Τα οφέλη είναι αρκετά και για τους δύο γιατί επιμερίζονται οι επιχειρηματικοί κίνδυνοι.

- Leasing ή Χρηματοδοτική μίσθωση, είναι η σύμβαση μεταξύ μιας επιχείρησης και μιας εταιρίας χρηματοδοτικής μίσθωσης σύμφωνα με την οποία αντί η επιχείρηση να αποκτήσει στην κυριότητά της ένα πάγιο, το ενοικιάζει για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα (συνήθως πάνω από 3 έτη). Έτσι η επιχείρηση πετυχαίνει τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού της χωρίς να δεσμεύει δικά της κεφάλαια ή να δανείζεται. Η εταιρία leasing έχει ιδρυθεί με άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος και υπόκειται στην εποπτεία και τον έλεγχό της.

- Factoring ή Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων, είναι μια μορφή χρηματοδοτικής συναλλαγής ανάμεσα σε εταιρίες και πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων ή τράπεζες. Οι δεύτερες καλούνται factor και οι πρώτες (οι εταιρίες) καλούνται εκχωρήτριες. Κατά τη μορφή αυτής της συναλλαγής η τράπεζα (ή το πρακτορείο) αγοράζει τις εμπορικές απαιτήσεις που έχει η εταιρία (δηλαδή η εκχωρήτρια) προς τρίτους με τρόπο αμετάκλητο και αναλαμβάνει να εισπράξει (η τράπεζα) τα ποσά που οφείλονται σε αυτήν (την εταιρία).

β) Τραπεζικές εμπορικές πράξεις- Ενέγγυος τραπεζική πίστωση, είναι η σύμβαση που καταρτίζεται μεταξύ της

τράπεζας και του εισαγωγέα. Η τράπεζα υπόσχεται να ανοίξει για λογαριασμό του πελάτη της (τον εισαγωγέα) μία πίστωση υπέρ τρίτου. Ο τρίτος είναι ο εξαγωγέας ο οποίος εφ’ όσον προσκομίσει στην τράπεζα τα αναγκαία φορτωτικά έγγραφα αυτή θα τον πληρώσει. Η σχέση είναι τριμερής: τράπεζα – εισαγωγέας – εξαγωγέας.

- Εγγυητική επιστολή, εκδίδεται από την τράπεζα για λογαριασμό πελάτη της ο οποίος θέλει να πραγματοποιήσει μια μεγάλη οικονομική συναλλαγή με τρίτους

29

(δικαιούχους). Οι τρίτοι θέλουν να έχουν τη διαβεβαίωση της τράπεζας ότι θα συνδράμει τον πελάτη της μέχρι ενός ορισμένου ποσού. Εάν οι τρίτοι διαπιστώσουν αδυναμία του πελάτη της τράπεζας να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του τότε θα στραφούν ενάντια στην τράπεζα (εκδότρια της εγγυητικής επιστολής) και θα απαιτήσουν από αυτή να καλύψει πλήρως τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την εγγυητική επιστολή. Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει «κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής» και η τράπεζα με τη σειρά της στρέφεται εναντίον του πελάτη της για λογαριασμό του οποίου εγγυήθηκε έναντι τρίτων.

- Αλληλόχρεος λογαριασμός, συνάπτεται από δύο μέρη, την επιχείρηση και ορισμένα πρόσωπα. Καταχωρούνται απαιτήσεις και καταβάλλονται ποσά στο λογαριασμό ο οποίος κλείνει σε τακτά χρονικά διαστήματα. Από τη συμψηφιστική εκκαθάριση το υπόλοιπο που προκύπτει διατηρείται υπέρ του ενός ή του άλλου.

- Αγορά επιχειρηματικών απαιτήσεων (forfeiting), έχουμε όταν η τράπεζα αγοράζει τις απαιτήσεις από τη συναλλαγή (εξαγωγές) και ο εξαγωγέας λαμβάνει το τίμημα χωρίς να ευθύνεται για τη φερεγγυότητα του εισαγωγέα.

5. Συνέπειες εμπορικής πράξης - Στις εμπορικές πράξεις το δικαστήριο μπορεί να κηρύξει την απόφαση προσωρινά

εκτελεστή (π.χ. επιταγή).- Η εμπορική ιδιότητα αποκτιέται με την τέλεση πρωτότυπων εμπορικών πράξεων.

6. Ποιος χαρακτηρίζεται έμπορος και ποιος έχει το ασυμβίβαστο με την εμπορική ιδιότητα Έμπορος είναι:

- Ο εμπορικός αντιπρόσωπος γιατί παράλληλα έχει τη δική του επιχείρηση- Ο ομόρρυθμος εταίρος λόγω συμμετοχής σε Ο.Ε. ή Ε.Ε.- Τα μέλη της ένωσης προσώπων- Α.Ε. και Ε.Π.Ε. (κατά το τυπικό σύστημα)- Χρηματιστής, χρηματιστηριακοί μεσίτες- Αστικοί, αγροτικοί συνεταιρισμοί- Ναυτική εταιρία, αφανής εταιρία

Έχει:- Ειδική κατοικία, την επαγγελματική του έδρα- Ειδική επωνυμία, δηλαδή το όνομα που εμφανίζεται στις συναλλαγές- Υποχρέωση να τηρεί εμπορικά βιβλία και να τα ενημερώνει τακτικά- Υποχρέωση αναγγελίας στο αρμόδιο επιμελητήριο την έναρξη της εμπορίας του

Επίσης:- Όταν παύσει τις πληρωμές του κηρύσσεται σε πτώχευση.- Οι απαιτήσεις των εμπόρων από εμπορική αιτία έχουν 5ετή παραγραφή- Η έναρξη τοκοφορίας από εμπορική αιτία γίνεται χωρίς ιδιαίτερες διατυπώσεις- Οι δανειστές του μπορούν να ζητήσουν προσωποκράτηση.

Ασυμβίβαστο με την ιδιότητα του εμπόρου έχουν οι κάτωθι:- Δικηγόροι- Συμβολαιογράφοι- Δικαστικοί- Δημόσιοι υπάλληλοι- Κληρικοί- Στρατιωτικοί (γενικά)- Έμμισθοι προξενικοί υπάλληλοι

30

- Ορκωτοί λογιστές

7. Εταιρίες και οι διακρίσεις τους Οι εταιρίες διακρίνονται στις:

- Αστικές , ένωση προσώπων με κοινό σκοπό- Εμπορικές , έχουν την εμπορική ιδιότητα με το ουσιαστικό ή το τυπικό σύστημα

(π.χ. Ο.Ε., Ε.Ε., Α.Ε., Ε.Π.Ε., Συνεταιρισμός)- Προσωπικές , κυρίαρχο στοιχείο είναι το πρόσωπο. Το εταιρικό κεφάλαιο διαιρείται

σε μερίδια. Με θάνατο, απαγόρευση, πτώχευση λύεται η εταιρία (Αστική, Ο.Ε., Ε.Ε., Αφανής) εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά από το Καταστατικό.

- Κεφαλαιουχικές , κυρίαρχο στοιχείο είναι το κεφάλαιο. Το εταιρικό κεφάλαιο διαιρείται σε μετοχές. Η μεταβίβαση τους, κατ’ επέκταση και της εταιρικής ιδιότητας, είναι ελεύθερη. Ο θάνατος ή η απαγόρευση δεν επιδρούν στην εταιρία (Α.Ε., Ε.Π.Ε., Συνεταιρισμός).

Σημείωση: Οι Ο.Ε. και Ε.Ε. πληρώνουν φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Οι Α.Ε., Ε.Π.Ε. και οι Συνεταιρισμοί πληρώνουν φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων.8. Ο.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ίδρυση, Λύση, Εκκαθάριση, Υποχρεώσεις και Δικαιώματα εταίρων

Χαρακτηριστικά της:- Εμπορική εταιρία με το ουσιαστικό σύστημα όταν επιδιώκει εμπορικό σκοπό- Προσωπική εταιρία- Νομική προσωπικότητα- Εμπορική επωνυμία (περιλαμβάνει τα ονόματα όλων των εταίρων)- Απεριόριστη και εις ολόκληρο (αλληλέγγυα) ευθύνη εταίρων

Για την ίδρυση της χρειάζονται:- Έγγραφο Καταστατικό. Είναι ιδιωτικό έγγραφο με όρους λειτουργίας, δικαιώματα

και υποχρεώσεις εταίρων, σκοπό, επωνυμία.- Διατυπώσεις δημοσιότητας, με εγγραφή στο Ειδικό Βιβλίο του Πρωτοδικείου της

έδρας και το έτος απόκτησης της Νομικής Προσωπικότητας.- Καταβολή εισφοράς σε χρήμα, εργασία, ακίνητα (στην τελευταία περίπτωση το

Καταστατικό πρέπει να είναι συμβολαιογραφικό έγγραφο)- Κοινός εταιρικός σκοπός- Ο έμπορος να έχει ικανότητα απόκτησης της εμπορικής ιδιότητας.

Η λύση μπορεί να οφείλεται σε:- Πραγματοποίηση ή όχι του εταιρικού σκοπού- Πάροδο του χρόνου διάρκειας- Καταγγελία ενός εκ των εταίρων- Θάνατος, πτώχευση ή αποχώρηση ενός εκ των εταίρων, εκτός και αν ορίζεται

διαφορετικά από το Καταστατικό.- Ομόφωνη απόφαση εταίρων, εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά από το

Καταστατικό.Με τη λύση η εταιρία συνεχίζει να υφίσταται ως νομική προσωπικότητα και ακολουθεί το στάδιο της εκκαθάρισης.

Εκκαθάριση, διενεργείται από όλους τους εταίρους, εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά από το Καταστατικό. Στην εκκαθάριση:

- Ρευστοποιείται το ενεργητικό- Αποσβένεται το παθητικό- Εξοφλούνται τα χρέη της εταιρίας- Διανομή του υπολοίπου της περιουσίας στους εταίρους.

31

ΕταίροιΥποχρεώσεις Δικαιώματα- Διαχείρισης και εκπροσώπησης - Διαχείρισης και εκπροσώπησης- Εργασίας για την προώθηση και επίτευξη του εταιρικού σκοπού

- Ψήφου

- Καταβολή εισφοράς, αν όχι είναι δυνατή η καταγγελία της εταιρίας

- Ελέγχου σε βιβλία, έγγραφα κλπ

- Πίστης, ο εταίρος να αποφεύγει ανταγωνιστικές πράξεις. Αν αυτό συμβεί οι υπόλοιποι εταίροι μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση ή αποκλεισμό του εταίρου.

- Απολήψεων, εν είδει μισθού. Παρακρατεί-ται στο τέλος με τη διανομή κερδών.- Στο προϊόν της εκκαθάρισης ανάλογα με το ποσοστό εισφοράς του.- Επί των κερδών

9. Ε.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ίδρυση, Λύση, Εκκαθάριση Χαρακτηριστικά της:

- Εμπορική εταιρία με το ουσιαστικό σύστημα όταν επιδιώκει εμπορικό σκοπό- Προσωπική εταιρία- Νομική προσωπικότητα- Εμπορική επωνυμία (περιλαμβάνει τα ονόματα μόνο των ομόρρυθμων εταίρων. Σε

περίπτωση που ετερόρρυθμος εταίρος θέλει να φαίνεται το όνομά του στην επωνυμία, φέρει ευθύνη ως ομόρρυθμος)

- Οι εταίροι διακρίνονται στους α) Ετερόρρυθμους, δεν έχουν εξουσία διαχειριστικών πράξεων. Όμως σε περίπτωση που το θέλει, φέρει ευθύνη ως ομόρρυθμος. Οι ετερόρρυθμοι εταίροι έχουν ρόλο χρηματοδότη. β) Ομόρρυθμους, ισχύει ότι και στους εταίρους της Ο.Ε.

Ίδρυση – Λύση – Εκκαθάριση είναι ίδια με αυτή της Ο.Ε.

10. Αφανής (ή συμμετοχική) Η Αφανής (ή συμμετοχική) εταιρία Δεν έχει:

- Νομική προσωπικότητα- Εταιρική επωνυμία- Εταιρική περιουσία- Εμπορική ιδιότητα, γιατί ενεργεί ο εμφανής εταίρος

Είναι:- Εσωτερική εταιρία- Προσωπική εταιρία

Γενικά:- Οι αφανείς εταίροι συμμετέχουν οικονομικά- Δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις εκπροσώπησης- Για τη σύστασή της απαιτείται άτυπη εταιρική σύμβαση- Ευθύνη σε τρίτους φέρει ο εμφανής εταίρος και όχι ο αφανής- Η εξουσία διαχείρισης ανήκει σε όλους- Ιδρύεται για συγκεκριμένο λόγο (π.χ. εποχικότητα εμπορεύματος) και για μικρό

χρονικό διάστημα.- Για τη λύση της ισχύει ότι και στις Ο.Ε., Ε.Ε.

32

11. Α.Ε.: Χαρακτηριστικά, Ορισμός μετοχής και διακρίσεις αυτής, Σύσταση, Λύση, Εκκαθάριση, Όργανα, ΙσολογισμόςΧαρακτηριστικά της:

- Κεφαλαιουχική εταιρία- Νομική προσωπικότητα- Εμπορική σύμφωνα με το τυπικό σύστημα- Για τα χρέη της εταιρίας ευθύνεται η ίδια- Οι μέτοχοι ευθύνονται μέχρι του ποσού εισφοράς- Η μετοχή μεταβιβάζεται ελεύθερα- Θάνατος, πτώχευση ή απαγόρευση δεν επιδρούν στο κύρος της Α.Ε.

Μετοχή, είναι το κεφάλαιο της Α.Ε. διαιρεμένο σε ίσα μερίδια. Είναι έγγραφος τίτλος και διακρίνεται στις:

- Ονομαστικές- Ανώνυμες Εισηγμένες (ή μη) - Προνομιούχες στο χρηματιστήριο- Κοινές

Ονομαστική αξία μετοχής, είναι αυτή που αναγράφεται στον τίτλοΕσωτερική αξία μετοχής, είναι αυτή που αντιστοιχεί στην εταιρική περιουσίαΧρηματιστηριακή αξία μετοχής, είναι η τιμή με την οποία εισάγετε στο χρηματιστήριοΓια τη σύσταση (ίδρυση) χρειάζεται:

- Σύναψη Καταστατικού, περιέχει έδρα, εταιρική επωνυμία, καταβολή εισφορών, αριθμό μετοχών, τα ατομικά στοιχεία των προσώπων που το υπογράφουν, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του Δ.Σ. και της Γ.Σ., ισολογισμό, διάθεση κερδών, λύση, εκκαθάριση. Το Καταστατικό είναι συμβολαιογραφικό έγγραφο.

- Συγκέντρωση μετοχικού κεφαλαίου, τουλάχιστον 100.000€- Έγκριση του Καταστατικού και άδεια σύστασης από τη διοίκηση.- Δημοσιότητα, στο Μητρώο Α.Ε. που τηρείται στη Νομαρχία της έδρα της.- Καταχώρηση αυτής στο τεύχος Α.Ε. και Ε.Π.Ε. (ΤΑΕ) του ΦΕΚ

Η λύση της Α.Ε. γίνεται για τους εξής λόγους:- Πάροδος χρόνου διάρκειας- Πτώχευση της Α.Ε.- Ανάκληση της άδειας σύστασης και δημοσίευση στο ΤΑΕ του ΦΕΚ- Πρόωση λύση με απόφαση καταστατικής Γ.Σ.- Άλλοι λόγοι που προβλέπονται από το Καταστατικό

Κατά την εκκαθάριση:- Ρευστοποιείται το ενεργητικό- Εξοφλούνται τα χρέη- Εισπράττονται οι απαιτήσεις- Διανέμεται το προϊόν της εκκαθάρισης (υπόλοιπης περιουσίας) στους μετόχους της

Α.Ε.Τους εκκαθαριστές ορίζει η Γ.Σ. ή το Καταστατικό.

Όργανά της είναι:α) Η Γενική Συνέλευση (Γ.Σ.) των μετόχων, γίνεται πάντα από το Δ.Σ. με πρόσκληση. Οι αποφάσεις της είναι υποχρεωτικές για όλους τους μετόχους. Διακρίνεται στην:

- Τακτική, συγκαλείται σε ορισμένη χρονική περίοδο- Έκτακτη, όταν:

33

Την επιβάλλουν απρόβλεπτοι λόγοι Το ζητάει η μειοψηφία των μετόχων (κατέχουν τουλάχιστον το 1/20

των μετοχών). Η Καθαρή Περιουσία (Κ.Π.) της Α.Ε. μειωθεί κάτω από 50% Ζητηθεί από τους Ελεγκτές

- Καταστατική, για τροποποίηση καταστατικού- Των προνομιούχων μετόχων, αποφασίζουν για τη μείωση των προνομίων των

μετοχών τους.β) Το Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.), είναι διαχειριστικό και αντιπροσωπευτικό όργανο. Τα μέλη του είναι τουλάχιστον 3 (και πάνω), εκλέγονται από τη Γ.Σ., μπορεί να μέτοχοι ή όχι. Ασκεί συλλογικά τη διοίκηση της εταιρίας. Οι πράξεις των μελών δεσμεύουν την εταιρία απέναντι σε τρίτους.γ) Οι Ελεγκτές, διορίζονται από τη Γ.Σ. και ως όργανο προβλέπεται από το νομό. Ασκούν τακτικό έλεγχο (στο τέλος κάθε χρήσης) ή έκτακτο (αν ζητηθεί) και κρατικό (κατά τη σύστασή της).

Ο ισολογισμός της, απεικονίζει συνοπτικά το Ενεργητικό και Παθητικό της εταιρικής περιουσίας στο τέλος κάθε χρήσης και διανέμεται το κέρδος. Προηγείται αναλυτική απογραφή.

Η διανομή των κερδών γίνεται ως εξής:- 1/20 για τακτικό αποθεματικό- Ποσό για την καταβολή του 1ου μερίσματος- Υπόλοιπο, σύμφωνα με το Καταστατικό.- Έκτακτο αποθεματικό (αν προβλέπεται από το Καταστατικό).

12. Ε.Π.Ε. Χαρακτηριστικά, Σύσταση, Λύση, Εκκαθάριση, Όργανα, Υποχρεώσεις και Δικαιώματα εταίρωνΧαρακτηριστικά της:

- Κεφαλαιουχική εταιρία (κατ’ άλλους μικτή)- Νομική προσωπικότητα- Εμπορική σύμφωνα με το τυπικό σύστημα- Για τα χρέη της εταιρίας ευθύνεται η ίδια. Η ευθύνη των εταίρων περιορίζεται μέχρι

του ποσού εισφοράς τους.- Δεν απαιτείται άδεια έγκρισης για τη σύστασή της από τη Διοίκηση- Στην επωνυμία περιλαμβάνεται το όνομα του ή των εταίρων και ολογράφως τις

λέξεις Ε.Π.Ε.

Για τη σύσταση (ίδρυση) χρειάζεται:- Σύναψη Καταστατικού, περιέχει έδρα, εταιρική επωνυμία, στοιχεία εταίρων, τις

εισφορές τους και το ποσοστό εισφοράς κάθε εταίρου, τη διάρκεια της εταιρίας, την έδρα, την ιδιότητα κλπ. Απαιτούνται τουλάχιστον δύο εταίροι ή και ένας «Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε.». Το Καταστατικό είναι συμβολαιογραφικό έγγραφο.

- Καταβολή κεφαλαίου (όχι κάτω από 20.000€) σε χρήμα ή σε είδος, διαιρείται σε ίσα μερίδια των 10.000 δρχ. Το ½ του κεφαλαίου, τουλάχιστον, καταβάλλεται σε μετρητά.Μερίδα συμμετοχής είναι το σύνολο των δικαιωμάτων του εταίρου ο οποίος μπορεί να συμμετέχει μόνο με μία μερίδα.

- Κατάθεση αντιγράφου του Καταστατικού στον Γραμματέα του Πρωτοδικείου της έδρας και καταχώρηση στο Μητρώο Ε.Π.Ε.

34

Δημοσίευση, στο τεύχος Α.Ε. και Ε.Π.Ε. (ΤΑΕ) του ΦΕΚ. Από εκεί και μετά η Ε.Π.Ε. έχει νομική προσωπικότητα.

Η λύση της Ε.Π.Ε. γίνεται για τους εξής λόγους:- Πάροδος χρόνου διάρκειας- Απόφαση καταστατικής Συνέλευσης- Με τη κήρυξή της σε πτώχευση - Με δικαστική απόφαση, κατόπιν αίτησης εταίρου ή εταίρων που εκπροσωπούν το

1/10 του εταιρικού κεφαλαίου.- Για άλλους λόγους που προβλέπονται από το Καταστατικό, π.χ. θάνατος εταίρου.

Κατά την εκκαθάριση:- Σύνταξη απογραφής και ισολογισμός ο οποίος δημοσιεύεται στο τεύχος ΑΕ & ΕΠΕ- Ρευστοποιείται το ενεργητικό- Εξοφλούνται τα χρέη- Εισπράττονται οι απαιτήσεις- Διανέμεται το προϊόν της εκκαθάρισης στους εταίρους ανάλογα με τη μερίδα

συμμετοχής τους.Τους εκκαθαριστές ορίζει απόφαση της Συνέλευσης ή το Καταστατικό. Όργανά της είναι:α) Η Συνέλευση των Εταίρων, είναι το ανώτατο όργανο και διακρίνεται στην:

- Τακτική, συγκαλείται σε ορισμένη χρονική περίοδο- Έκτακτη, όταν ζητηθεί για σπουδαίους λόγους- Καταστατική, για τροποποίηση καταστατικού

Αποφασίζει για αύξηση των υποχρεώσεων των εταίρων, μεταβολή εθνικότητας της Ε.Π.Ε., τροποποίηση καταστατικού, έγκριση ισολογισμού, διανομή κερδών, διάλυση εταιρίας.

β) Οι Διαχειριστές, μπορεί να είναι εταίροι ή όχι. - Υπογράφουν για την εταιρία κάτω από την εταιρική επωνυμία - Συγκαλούν τη Γ.Σ. - Συντάσσουν απογραφή και ισολογισμό, τηρούν τα βιβλία που επιβάλλει ο νόμος.- Ευθύνονται για παραβάσεις του νόμου ή του Καταστατικού.- Η θητεία τους παύει για ορισμένους λόγους, π.χ. λύση εταιρίας, ανάκλησή τους

κλπ.

γ) Οι Ελεγκτές, προβλέπονται μόνο για τις μεγάλες Ε.Π.Ε. (δηλαδή αυτές που έχουν ισολογισμό 130 εκ. δρχ, τζίρο 260 εκ. δρχ. και προσωπικό πάνω από 50 άτομα).

ΕταίροιΥποχρεώσεις Δικαιώματα- Καταβολή εισφοράς κατά την κατάρτιση της σύμβασης ή συμπληρωματικής εάν προβλέπεται από το Καταστατικό.

- Διαχείρισης και εκπροσώπησης, εάν δεν έχουν ορισθεί διαχειριστές.

- Διαχείρισης και εκπροσώπησης, εάν δεν έχουν ορισθεί διαχειριστές.

- Στο προϊόν της εκκαθάρισης ανάλογα με εταιρικά μερίδια.- Ελέγχου σε βιβλία, έγγραφα κλπ και παροχής πληροφοριών.- Συμμετοχής στα κέρδη ανάλογα με τα εταιρικά μερίδια.- Ψήφου

35

Η Ε.Π.Ε. αποτελεί τον ιδανικό τύπο για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Παρέχει σημαντικά πλεονεκτήματα όπως:

- Η μη ευθύνη των εταίρων για εταιρικά χρέη- Η μη ύπαρξη κρατικής εποπτείας- Οι εισφορές των εταίρων για την καταβολή κεφαλαίου δεν είναι μεγάλες και

υπάρχει ελαστικότητα ρύθμισης των σχέσεων προς τα έξω.

13. Σωματείο, Επιτροπή εράνων, Ίδρυμα, Αστική εταιρία

Σωματείο, είναι ένωση τουλάχιστον 20 ατόμων (και πάνω). Έχει μη κερδοσκοπικό σκοπό.

Επιτροπή εράνων, για τη σύστασή της χρειάζονται τουλάχιστον 5 άτομα., μαζεύει χρήματα για δημόσιο ή κοινωφελή σκοπό.

Ίδρυμα, περιουσία που ορίσθηκε να εξυπηρετεί ορισμένο σκοπό.

Αστική εταιρία, είναι σύμβαση μεταξύ 2 ή περισσοτέρων ατόμων με κοινό οικονομικό σκοπό Δεν είναι νομικό πρόσωπο.

Για τη σύσταση χρειάζεται:1. έγγραφη συστατική πράξη που εκφράζει τη θέληση των φυσικών προσώπων και την υπογράφουν.

ιδρυτική πράξη (συμβολαιογραφικό έγγραφο ή διαθήκη) όπου καθορίζεται ο σκοπός στον οποίο αφιερώνεται η περιουσία.

Αν επιδιώκει οικονομικό σκοπό και θέλει να αποκτήσει Νομική Προσωπικότητα, τότε θα πρέπει να κάνει τα ακόλουθα:α) Περίληψη εταιρικής

2. Καταστατικό, εγγράφως. Περιέχει επωνυμία, έδρα κλπ.

Οργανισμός, εγγράφως.Περιέχει επωνυμία, έδρα, σκοπό, έργο κλπ.

σύμβασης σε ειδικό βιβλίο στον Γραμματέα

3. Αίτηση στο Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας.

Προεδρικό Διάταγμα.Εισηγείται ο Υπουργός Υγείας και Πρόνοιας.

Προεδρικό Διάταγμα.Εισηγείται ο Υπουργός Οικονομικών και το αρμόδιο Υπουργείο (π.χ. ΥΠΕΠΘ).

του Πρωτοδικείου της έδρας.β) Τοιχοκόλληση αυτής σε δημόσιο χώρο του Πρωτοδικείου. Τότε αποκτά τη Νομική

4. Δικαστική απόφαση, αφού εξακριβωθεί ότι ο σκοπός δεν είναι παράνομος ή ανήθικος, από το Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας. Περίληψη του Καταστατικού δημοσιεύεται στον τύπο.

Δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και τότε αποκτά τη Νομική Προσωπικότητα.

Προσωπικότητα.

5. Εγγραφή στο βιβλίο των Σωματείων. Τότε αποκτά τη Νομική Προσωπικότητα.Όργανα:1. Διοίκηση = Δ.Σ. = Εκτελεστικό όργανο2. Συνέλευση των μελών (έχει την εποπτεία και τον έλεγχο των οργάνων της διοίκησης) = ανώτατο όργανο3. Εξελεγκτική επιτροπή,

Διάλυση:1. Αυτοδικαίως λόγω περάτωσης έργου2. Με Προεδρικό Διάταγμα όπως ορίζει ο νόμος, π.χ. παράνομος ή ανήθικος σκοπός.

Διάλυση:1. Αυτοδικαίως όπως ορίζει η Ιδρυτική Πράξη ή ο Οργανισμός.2. Με Προεδρικό Διάταγμα όπως ορίζει ο νόμος, π.χ. εκπλήρωση σκοπού, παράνομη

36

Πειθαρχικό Συμβούλιο κλπ (αν προβλέπεται από το Καταστατικό).

λειτουργία

Διάλυση:1. Αυτοδικαίως όταν:- Προβλέπεται από το Καταστατικό- Είναι λιγότερα από 10 μέλη2. Απόφαση Συνέλευσης των μελών3. Τελεσίδικη απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου της έδραςΗ περιουσία του δεν διανέμεται ποτέ στα μέλη. Διατίθεται όπως ορίζει το Καταστατικό.Ακολουθεί η Εκκαθάριση

14. Βιομηχανική ιδιοκτησία, Συστήματα κτήσης, Αρχές της

Βιομηχανική ιδιοκτησία, αποτελείται από ένα σύνολο κανόνων που προστατεύουν:α) τις νέες τεχνικές δημιουργίεςβ) τα διακριτικά γνωρίσματαγ) τον ελεύθερο ανταγωνισμό και καταστέλλουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό Περιλαμβάνει:

- Τα άϋλα αγαθά, δηλαδή τα προϊόντα της διανοίας, π.χ. γράμματα, εικόνες- Την επωνυμία (εξατομικεύει το προϊόν), την ευρεσιτεχνία (εφευρετική ιδέα), το

σήμα (δείχνει την επιχείρηση από την οποία προέρχεται).

Συστήματα κτήσης της είναι το:α) Ουσιαστικό, με την απλή χρήση ή την καθιέρωση στις συναλλαγέςβ) Τυπικό, η κτήση εξαρτάται από τυπικές διατυπώσεις.

Αρχές που τη διέπουν:α) Της υλικής ενσωμάτωσης, εάν το άϋλο αγαθό δεν μορφοποιηθεί δεν ενδιαφέρει το Δίκαιο.β) Της δημοσιότητας, εξασφαλίζεται με τις τυπικές διατυπώσεις και τις εγγραφές στα δημόσια βιβλία. Εξασφαλίζει επίσης, την επιχείρηση, τη συναλλακτική συμπεριφορά απέναντι σε τρίτους.γ) Του κλειστού αριθμού δικαιωμάτων, δηλαδή την επωνυμία, το σήμα, το διακριτικό γνώρισμα, την εφεύρεση, την ευρεσιτεχνία.δ) Της χρονικής προτεραιότητας, περισσότερα δικαιώματα με προτίμηση στο αρχαιότερο.ε) Της εδαφικότητας, περιορίζεται από εδαφικές συμβάσεις.στ) Της προστασίας του καταναλωτή.

15. Ορισμός Σήματος, Προϋποθέσεις κτήσης, Διακρίσεις

Σήμα, είναι κάθε σημείο επιδεκτικό γραφικής παράστασης ικανό να διακρίνει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες μιας επιχείρησης από εκείνα άλλων επιχειρήσεων. Ως σήμα θεωρείται και ο τίτλος εφημερίδας ή περιοδικού.

Προϋποθέσεις κτήσης του:- Υποβολή δήλωσης κατάθεσης στο αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Εμπορίου- Αμετάκλητη καταχώρηση της απόφασης στο Ειδικό Δημόσιο Βιβλίο Σημάτων- Να έχει διακριτική ικανότητα

37

- Δεν πρέπει να εμπίπτει στους λόγους απαράδεκτων (προσβολή εθνικών ή θρησκευτικών συμβόλων, να παραπλανά το κοινό, να αντίκειται στα χρηστά ήθη, να ταυτίζεται με άλλο, να προκαλεί κίνδυνο σύγχυσης)

Το σήμα είναι:- αποσυνδεδεμένο από την επιχείρηση- μεταβιβάσιμο εν ζωή ή αιτία θανάτου.

Μετά τη λύση ή την εκκαθάριση της επιχείρησης, αν δεν συμφωνηθεί διαφορετικά, διαγράφεται.

Προστατεύεται δικαστικά και εγείρει αξίωση άρσης της προσβολής ή παράλειψης αυτής ή αποζημίωσης.

Διακρίνεται:- Συλλογικό4 (π.χ. ΝΠΔΔ), δείχνει γεωγραφική θέση, δεν μεταβιβάζεται, δεν

κατάσχεται. - Ατομικό- Κοινοτικό, κτάται και μεταβιβάζεται στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης- Ποιότητας, είναι εγγύηση ποιότητας του προϊόντος. Αυτό συνεπάγεται την

προστασία του καταναλωτή από την παραπλάνηση.- Φήμης, προστατεύει τη διαφημιστική λειτουργία. Το έχει καθιερώσει στις

συναλλαγές η θετική εικόνα του κοινού και η χρήση του προσπορίζει όφελος για την επιχείρηση.

16. Ορισμός Επωνυμίας – Αρχές της, Διακριτικός τίτλος

Με την Επωνυμία, ο έμπορος συναλλάσσεται, υπογράφει, ενάγει και ενάγεται. - Προσδιορίζει τον έμπορο (φορέας της επιχείρησης στις συναλλαγές).- Διακρίνει την επιχείρηση και τα προϊόντα της όταν λειτουργεί ως σήμα ή

διακριτικός τίτλος.- Είναι απόλυτο δικαίωμα που μεταβιβάζεται, ελεύθερα, μόνο μαζί με την επιχείρηση

για την προστασία του καταναλωτή.- Η απώλειά του επέρχεται λόγω:

α) Παύσης της εμπορίαςβ) Πρόσληψης νέας επωνυμίας

- Σε περίπτωση προσβολής ζητείται παράλειψη αυτής ή αποζημίωση. Αρχές που τη διέπουν:

Της αλήθειας, να μη δημιουργεί παραπλάνηση Της διάρκειας Της αποκλειστικότητας προς αποφυγή σύγχυσης Της δημοσιότητας, προστατεύει τους καταναλωτές Της ενότητας, δεν δημιουργεί σύγχυση, εξασφαλίζει τον έμπορο

Ο Διακριτικός τίτλος, διακρίνει και εξατομικεύει την επιχείρηση. Κτάται, κατά το ουσιαστικό σύστημα, με τη δημόσια χρήση ή με την επικράτηση του στις συναλλαγές.

4 Βλ Επιτρέπεται η κατάθεση γεωγραφικής προέλευσης ως συλλογικού σήματος.

38

17. Ευρεσιτεχνία: Κτήση, Απώλεια, Είδη, Δικαστική προστασία αυτής

Σύμφωνα με το νόμο χορηγείται «Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας» σε νέες εφευρέσεις, δεκτικές βιομηχανικής εφαρμογής, έχουν εφευρετική δραστηριότητα και δεν αντίκειται στο νόμο και τα χρηστά ήθη.

- Το δικαίωμα εκμετάλλευσης είναι απόλυτο και χρονικά περιορισμένο. Μεταβιβάζεται ολόκληρο ή και χωριστά (περιουσιακές, ηθικές εξουσίες).

- Το δίπλωμα περιέχει ηθική αναγνώριση αλλά και ηθικό χαρακτήρα

Κτήση:α) Με την υλοποίησή τουβ) Την αξίωση απονομής διπλώματοςγ) Δικαίωμα ευρεσιτεχνίας από τον Οργανισμό Βιομηχανικής ΙδιοκτησίαςΑπώλεια:α) Με την ακύρωση του διπλώματοςβ) Λήξη της διάρκειας τουγ) Έκπτωσης του δικαιούχου

Είδη:- Προϊόντος- Μεθόδου- Τροποποίηση ή πρόσθετο- Που αφορά την Εθνική Άμυνα- Κοινή συλλογική εφεύρεση- Εφεύρεση εργαζομένου

Δικαστική προστασία:α) Ποινικάβ) Δυνατότητα αγωγής για:

- Άρση της προσβολής- Παράλειψη αυτής- Αποζημίωσης- Ασφαλιστικά μέτρα- Αναγνωριστική αγωγή

Δεν θεωρούνται εφευρέσεις: Οι ανακαλύψεις, οι επιστημονικές θεωρίες, οι μαθηματικές μέθοδοι Οι αισθητικές δημιουργίες Το σχέδιο, τα προγράμματα Η/Υ Η παρουσίαση πληροφοριών

18. Ορισμός Ανταγωνισμού, Αθέμιτος και Παράνομος ανταγωνισμός, Δικαστική προστασία

Ανταγωνισμός, είναι η διεκδίκηση του ιδίου πράγματος (ένα) από πολλούς διεκδικητές. Στην αγορά εννοούμε την ίδια πελατεία από πολλούς επιχειρηματίες.

Προστασία ελεύθερου ανταγωνισμού, περί ελέγχου μονοπωλίων και ολιγοπωλίων, έτσι προστατεύεται και ο καταναλωτής.

Αθέμιτος ανταγωνισμός:α) Πράξη με σκοπό τον ανταγωνισμό, π.χ. επιρροή μιας απόφασηςβ) Πράξη αντίθετη στα χρηστά ήθη, π.χ. πλήρη απομίμησηγ) Παράλειψη πράξης39

για να χαρακτηρισθεί έτσι ο δικαστής λαμβάνει υπ’ όψιν το Σύνταγμα, τους νόμους, τα έθιμα, τη νομολογία κλπ.

1. Πράξεις κατά του οικονομικού συστήματος:- Υποτίμηση, δεν είναι πάντα αθέμιτος ανταγωνισμός- Διακινδύνευση της αγοράς, π.χ. δωρεάν διάθεση αγαθών, εφημερίδων κλπ.- Άνιση μεταχείριση στις συναλλαγές, δηλαδή για ίδιες παροχές εφαρμόζονται άνισοι

όροι- Πρόσθετες παροχές, με την αγορά ενός αγαθού προσφέρεται δωρεάν ένα ακόμη σαν

να προσεγγίζει το λαχείο!- Προώθηση πωλήσεων με τυχερές μεθόδους, δηλαδή αν εκμεταλλεύεται την τάση

των καταναλωτών για εύκολο πλουτισμό.- Μποϊκοτάζ, μέσο παρεμπόδισης στον ανταγωνιστή να συμμετάσχει στην αγορά.- Παράβαση κανόνων δικαίου και συμβατικών δεσμεύσεων, δηλαδή αντίθετη στα

χρηστά ήθη.2. Πράξεις κατά συμφερόντων του καταναλωτή:

- Ψυχολογικός εξαναγκασμός, όπως διαφήμιση από το τηλέφωνο- Εκμετάλλευση ανθρώπινων συναισθημάτων, επηρεάζει την ελευθερία επιλογής και

προσβάλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.- Κίνδυνος σύγχυσης με παραπλανητικές πρακτικές, για τη συναλλαγή απαιτείται

διαφάνεια.

Δικαστική προστασία: Αξίωση προς παράλειψη Αξίωση αποζημίωσης Αξίωση προς ανάκληση (για άρθρα) Εφαρμογής των άρθρων περί αδικαιολόγητου πλουτισμού

Παράνομος ανταγωνισμός:1. Πράξεις κατά όλων των ανταγωνιστών:

- Παραπλανητική και ανακριβής διαφήμιση, είναι το πιο αποδοτικό και το πιο επικίνδυνο από τα μέσα ανταγωνισμού. Απαγορεύεται η συγκριτική διαφήμιση για προσωπικές ιδιότητες του επιχειρηματία. Εμφανίζεται ως δημόσια ανακοίνωση, είναι ανακριβής, δημιουργεί εντύπωση ιδιαίτερα ευνοϊκής προσφοράς και προορίζεται για ευρύ κύκλο προσώπων.

2. Πράξεις κατά συγκεκριμένου ανταγωνιστή:- Δυσφήμιση, η δυνατότητα των ειδήσεων να βλάψουν την επιχείρηση, π.χ. με

διάδοση- Προσβολή διακριτικών γνωρισμάτων, απαγορεύεται η χρησιμοποίηση τους ακόμη

και αν είναι ιδιαίτερη διακόσμηση.- Σφετερισμός εμπορικών και βιομηχανικών απορρήτων, προστασία από βιομηχανική

και εμπορική «κατασκοπεία».

19. Εκμετάλλευση: Καταχρηστική, Ειδικότερη καταχρηστική, Συγκέντρωση επιχειρήσεων

Καταχρηστική εκμετάλλευση, είναι η δράση μιας επιχείρησης που θίγει το θεσμό του ελεύθερου ανταγωνισμού ώστε να προσδίδονται μερικά επιπλέον πλεονεκτήματα για την επιχείρηση, τα οποία δεν θα πραγματοποιούνταν σε ομαλή λειτουργία της αγοράς.

Ειδικότερη καταχρηστική εκμετάλλευση, σχέση οικονομικής εξάρτησης που μπορεί να συνίσταται σε επιβολή αυθαιρέτων όρων συναλλαγής, εφαρμογή διακριτικής

40

μεταχείρισης, ή την αιφνίδια και αδικαιολόγητη διακοπή μακροχρόνιων εμπορικών σχέσεων.

Περιπτώσεις συγκέντρωσης επιχειρήσεων, - Όταν συγχωνεύονται δύο ή περισσότερες επιχειρήσεις που πριν ήταν ανεξάρτητες- Όταν ένα ή περισσότερα πρόσωπα ελέγχουν ήδη μια επιχείρηση και αποκτούν,

έμμεσα ή άμεσα, τον έλεγχο άλλων.- Με τη σύσταση κοινής επιχείρησης, ως αυτόνομη οικονομική κοινότητα.

20. Επιλογές από Ασκήσεις αυτοξιολόγησης και δραστηριότητες του τόμου Γ’Ανώνυμες Εταιρίες Ομόρρυθμες Εταιρίες

- Μεγαλύτερος αριθμός εταίρων- Διαχείριση εταιρικών υποθέσεων από Δ.Σ.

- Μικρότερος αριθμός εταίρων- Διαχείριση εταιρικών υποθέσεων από τους ίδιους

- Χαλαρή σύνδεση έως καθόλου- Η εταιρική ιδιότητα είναι ελεύθερα μετα-βιβάσιμη

- Στενή σύνδεση μεταξύ εταίρων αποκλείο-ντας την αντικατάσταση εταίρου από άλλον

Χρηματική εισφορά σε είδος και χρήμα Χρηματική εισφορά ή και προσφορά εργασίας

Ευθύνη των εταίρων μέχρι του ποσού εισφοράς τους

Απεριόριστη ευθύνη των ομορρύθμων εταίρων

Τύπος εταιρίας για μεγάλες επιχειρήσεις Τύπος εταιρίας για μικρές επιχειρήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΤΟΜΟΣ Δ’ 5

1. Επιρροή από Οικογένεια – Εκπαίδευση, Επαγγελματικός προσανατολισμός

Στη διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων σημαντικό ρόλο παίζει η οικογένεια και η εκπαίδευση.

Η οικογένεια επηρεάζει το άτομο:α) Ο επαγγελματικός ρόλος των γονέωνβ) Το οικογενειακό όνομα, χαρακτηρίζει την παράδοση στο επάγγελμαγ) Αυξημένη επίδραση της οικογένειας στην τελική επιλογή. Οι γονείς βλέπουν τα παιδιά ως προέκταση του «εγώ» τους.δ) Η οικονομική ενίσχυση για την υλοποίηση της επιλογής.

5 Ο 4ος τόμος του ΕΑΠ χρειάζεται κυρίως μια ανάγνωση όλων των κεφαλαίων του και ανάπτυξη θέματος, που θα ζητηθεί στις εξετάσεις, παρά αποστήθιση των όσων γράφονται εκτός και αν είναι ορισμοί. Προσοχή: Εδώ αναφέρονται μόνο τα κύρια σημεία, κατά την κρίση μου, και δεν θα πρέπει να μείνετε σε αυτά!41

Η εκπαίδευση επηρεάζει το άτομο:α) Η τεχνολογική πρόοδος που επιφέρει ανακατατάξειςβ) Η σχέση αγοράς εργασίας (προσφορά και ζήτηση) και εκπαίδευσηςγ) Ο επαγγελματικός προσανατολισμόςδ) Τ.Ε.Ι., Κέντρα μαθητείας κλπ.

2. Ορισμός: Οικονομικά ενεργός πληθυσμός, Άτυπης απασχόλησης

Οι εργασιακές σχέσεις και το επίπεδο απασχόλησης διαμορφώνονται από το επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και τις συνθήκες στην αγορά εργασίας που συνδέονται με την προσφορά και τη ζήτηση.Υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης συνεπάγονται περισσότερες επενδύσεις, τεχνολογική πρόοδο και αύξηση της παραγωγικότητας.

Οικονομικά ενεργός πληθυσμός6, είναι αυτός που συμμετέχει στην παραγωγική διαδικασία. Οι υπόλοιποι μπορούν και δεν επιθυμούν να εργασθούν.

Άτυπη απασχόληση, καλείται η «μαύρη εργασία», δηλαδή χωρίς επαγγελματική και νομική κατοχύρωση. Ίσως τα πραγματικά στοιχεία να διαφοροποιούνται.

3. Οικονομικοί – Κοινωνικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τις σύγχρονες εργασιακές σχέσεις

Οι οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τις σύγχρονες εργασιακές σχέσεις είναι:α) Η σημαντική αύξηση της γυναικείας απασχόλησηςβ) Η ανεργία και οι κοινωνικές της συνέπειες.Ταυτόχρονα υπάρχουν συνεχείς μεταβολές στις εργασιακές σχέσεις με την εμφάνιση νέων μορφών απασχόλησης (π.χ. μερική απασχόληση, τηλε-εργασία κλπ.), αντίθετα με το παραδοσιακό μοντέλο, δηλαδή σύμβαση εξαρτημένης εργασίας πλήρους απασχόλησης αορίστου χρόνου.

4. Σύγκριση: Ιδιωτικός, Δημόσιος, Κοινωνικός τομέας

Ιδιωτικός τομέας Δημόσιος τομέας Κοινωνικός τομέαςΤο σύνολο των επιχειρήσεων όπου τη διοίκηση και τον έλεγχο ασκούν οι ιδιώτες.

Το σύνολο των επιχειρήσεων, των υπηρεσιών, και των οργανισμών όπου τη διοίκηση ασκεί το Κράτος.

Μη Κερδοσκοπικοί οργανισμοί, ιδρύματα, συνεταιρισμοί, δημοτικές επιχειρήσεις κλπ.

Μικρός αριθμός συνδικαλιστών με περιορισμένη δράση.

Οι εργασιακές σχέσεις παρουσιάζουν ιδιαιτερότητα.

Διακριτικός ο ρόλος του Κράτους.

Τα Σωματεία καταφέρνουν να γίνουν όργανα εκπροσώπησης και διαπραγματεύονται το μισθολόγιο και την οργάνωση.

Υψηλός βαθμός συνδικαλισμού. Οι εργαζόμενοι λειτουργούν εκ του ασφαλούς.

Δεν υπάρχει εργοδότης. Είναι μια συνένωση μη κερδοσκοπική, με επιχειρηματικό και οικονομικό ορθολογισμό και πορεία.

Οι πρώτες απεργίες είχαν διεκδικητικό χαρακτήρα για μισθολογικά αιτήματα.

Η απεργία έχει έντονη – κυρίαρχη μορφή αγώνα, συχνά κάτω από κομματική

Βασικό πρόβλημα η δυσκολία ανεύρεσης κεφαλαίων (χρηματικοί πόροι).

6 Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού απασχολείται στον τριτογενή τομέα, δηλαδή την παροχή υπηρεσιών. Έτσι, παρατηρείται συνεχής μείωση του πρωτογενή τομέα (γεωργικός πληθυσμός) και παράλληλη αύξηση του αστικού πληθυσμού.

42

Σήμερα έχουν αμυντικό χαρακτήρα για διατήρηση των κεκτημένων δικαιωμάτων.

καθοδήγηση.

- Η επίλυση γίνονταν με κρατική παρέμβαση, τώρα αποτελεί την ύστατη επιλογή.- Οι εργασιακές σχέσεις βρίσκονται σε πορεία αναδιοργάνωσης και αναπροσαρμογής.

Η αναβάθμιση ή όχι των ρόλων εξαρτάται από την προσαρμογή στον ανταγωνισμό της διεθνούς αγοράς.

5. Συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τι ρυθμίζουν, ακολουθητέα διαδικασία

Συλλογικές συμβάσεις εργασίας, είναι η επίσημη συμφωνία που συνάπτεται μεταξύ εκπροσώπων των συλλογικών συμφερόντων των εργοδοτών και των μισθωτών. Ρυθμίζει τις ατομικές σχέσεις εργασίας. Επιβάλλεται άμεσα ως αναγκαστικό δίκαιο.

Ρυθμίζουν τα ακόλουθα ζητήματα:- Σχετικά με τη σύναψη, τους όρους λειτουργίας και λήξης των ατομικών συμβάσεων

εργασίας.- Που συνδέονται με την άσκηση του συνδικαλιστικού δικαιώματος στην επιχείρηση.- Κοινωνικής ασφάλισης (εκτός συνταξιοδοτικών)- Επιχειρηματικής πολιτικής σε συνάφεια με τις εργασιακές σχέσεις.- Σχετικά με τις αρμοδιότητες των συμβουλίων των εργαζομένων και των σχέσεων

τους με το συνδικαλιστικό κίνημα.- Σχετικά με τις διαδικασίες και τους όρους της συλλογικής διαπραγμάτευσης και

διαιτησίας.- Σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων.

Ακολουθείται η κάτωθι διαδικασία:α) Παρέλευση ορισμένου χρόνου* και διαπίστωση ανάγκης για αναπροσαρμογή.β) Διερεύνηση των προθέσεων της εργοδοσίαςγ) Επαφές και διαπραγματεύσεις με την εργοδοσία (πιθανή υπογραφή με ή χωρίς αντιδράσεις).δ) Ανεπίσημη μεσολάβηση του Υπουργείου Εργασίας.

* Ορισμένος ή αόριστος χρόνος (διάρκεια πάνω από ένα έτος).

6. Είδη συλλογικών συμβάσεων, Επίλυση συλλογικών διαφορών

Οι συλλογικές συμβάσεις διακρίνονται σε:α) Οι γενικές εθνικές, αφορά τους εργαζομένους όλης της χώρας.β) Οι κλαδικές, αφορά τους εργαζόμενους ομοειδών επιχειρήσεων ορισμένου κλάδου.γ) Οι επιχειρησιακές, αφορά τους εργαζόμενους επιχειρήσεων ανεξάρτητα από ειδικότητα.δ) Οι εθνικές ομοιοεπαγγελματικές, αφορά τους εργαζόμενους ορισμένου επαγγέλματος και συναφών ειδικοτήτων.ε) Οι τοπικές ομοιοεπαγγελματικές, αφορά τους εργαζόμενους ορισμένου επαγγέλματος και συναφών ειδικοτήτων που έχουν όμως τοπικό χαρακτήρα.

Για την επίλυση των συλλογικών διαφορών ακολουθούνται οι εξής τακτικές:

43

1η τακτική: Συμφιλίωση, προσπάθεια για προσέγγιση απόψεων με σκοπό τον τερματισμό της διένεξης όσο το δυνατόν πιο σύντομα.2η τακτική: Μεσολάβηση, επιλέγεται μεσολαβητής από ειδικό κατάλογο. Σε περίπτωση ασυμφωνίας αυτός ορίζεται με κλήρο.3η τακτική: Προσφυγή στη διαιτησία, μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε στάδιο των διαπραγματεύσεων. Ο διαιτητής ακολουθεί την ίδια διαδικασία με τον μεσολαβητή.4η τακτική: Των απεργιών.

7. Ορισμός του Συνδικαλισμού, Συνδικαλιστικές οργανώσεις – δράση

Συνδικαλισμός, είναι η οργανωμένη δράση των εργαζομένων με σκοπό την αποτελεσματικότερη διεκδίκηση των αιτημάτων τους.

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις προστατεύονται από το Σύνταγμα και η σύστασή τους είναι ελεύθερη. Η οργάνωση και η λειτουργία τους ρυθμίζονται από το Καταστατικό τους. Όργανά της είναι:

- Η Γενική Συνέλευση- Το Διοικητικό Συμβούλιο- Η ελεγκτική επιτροπή- Οι αντιπρόσωποι για τις ενώσεις σωματείων- Η εφορευτική επιτροπή για αρχαιρεσίες.

Η συνδικαλιστική δράση διαφυλάσσει και προάγει τα εργασιακά, οικονομικά, ασφαλιστικά και κοινωνικά συμφέροντα των εργαζομένων.

8. Συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις χωρίζονται σε:α) Αυτές των εργαζομένων, οι οποίες διακρίνονται ως κάτωθι:Α’ βάθμιες:

- Σωματεία- Τοπικά παραρτήματα συνδικαλιστικών οργανώσεων- Ενώσεις προσώπων

Β’ βάθμιες:- Ομοσπονδίες- Τα εργατικά κέντρα (Ε.Κ.)

Γ’ βάθμιες:- Ενώσεις ομοσπονδιών- Ενώσεις εργατικών κέντρων

Η πυραμίδα της ιεραρχίας είναι:

Γ.Σ.Ε.Ε.

Ομοσπονδίες – Εργατικά Κέντρα

Σωματεία

β) Σε αυτές των εργοδοτών, οι οποίες διακρίνονται σύμφωνα με τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, π.χ. βιομηχανία, εμπόριο, βιοτεχνία, ναυτιλία, τράπεζες κλπ.

44

- Εκπροσωπούν και προστατεύουν τα συμφέροντα των μελών τους ως συνομιλητές της κυβέρνησης,

- Διεξάγουν συλλογικές διαπραγματεύσεις, - Συμμετέχουν σε όργανα επίλυσης εργατικών διαφορών με αποφασιστικές ή

συμβουλευτικές αρμοδιότητες σε εργασιακά θέματα.

9. Ορισμοί: Αγοράς εργασίας (και κύριες λειτουργίας αυτής), Διεθνούς ανταγωνιστικότητας

Αγορά εργασίας, είναι ο χώρος όπου η προσφορά και η ζήτηση προσδιορίζουν τις αμοιβές, το μέγεθος, τους όρους απασχόλησης και την κατανομή της εργασίας μεταξύ των διαφόρων χρήσεών της. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται στο σύστημα μηχανισμών των τιμών.

Κύριες λειτουργίες είναι οι εξής:- Συνδυασμός εργαζομένων με διαθέσιμες θέσεις εργασίας- Κατανομή εργαζομένων μεταξύ διαφόρων κλάδων και ο συνδυασμός των

δεξιοτήτων του για τις διάφορες θέσεις.- Η δημιουργία κινήτρων για κατανομή πόρων, π.χ. επενδύσεις στην εκπαίδευση, την

κατάρτιση κλπ.

Διεθνής ανταγωνιστικότητα, είναι η ικανότητα των επιχειρήσεων ενός κράτους να πραγματοποιούν άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό.Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρξει αντίστοιχη παραγωγικότητα.

10. Παράγοντες που παρεμβαίνουν, που επηρεάζουν την εργασία σήμερα, που επηρεάζουν την παραγωγικότητα

Οι παράγοντες που παρεμβαίνουν στην αγορά εργασίας είναι:- Οι συνδικαλιστικές και εργοδοτικές οργανώσεις- Το Κράτος (επιδόματα ανεργίας, πολιτική μισθών)- Οι Δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμοί- Το Εργατικό Δίκαιο.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αγορά εργασίας, σήμερα, είναι:- Παγκοσμιοποίηση οικονομίας- Διεθνής ανταγωνισμός- Κορεσμός παραδοσιακών αγορών- Τεχνολογία- Αναδιάρθρωση της παραγωγής- Αποδυνάμωση του συνδικαλιστικού κινήματος

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα είναι:- Μόρφωση και εκπαίδευση των εργαζομένων- Δεξιότητες και κίνητρα των εργαζομένων- Τεχνογνωσία- Υλική και άϋλη υποδομή (π.χ. μείωση στα κόστη συναλλαγών)- Οι οικονομίες κλίμακας, ανάλογες με την κλίμακα παραγωγής- Το διεθνές εμπόριο- Το επιχειρηματικό κλίμα

11. Η εξέλιξη των βιομηχανικών αγορών: Πλήρης ανταγωνισμός – Μονοπώλιο

45

Πλήρης ανταγωνισμός Μονοπώλιο- Τιμή διαμορφωμένη από την αγορά - Τιμή καθορισμένη από το μονοπώλιο- Μειωμένη παραγωγή - Μαζική παραγωγή- Έλλειψη κρατικού ελέγχου - Κρατικός έλεγχος

12. Ορισμός της Βιομηχανικής στρατηγικής, Στόχοι της αγοράς εργασίας και των εργασιακών σχέσεων – που στηρίζονται, Νέο Μοντέλο Εργασίας

Βιομηχανική στρατηγική, είναι τα μέτρα που λαμβάνει η επιχείρηση με στόχο να επηρεάσει τη δράση της για την επίτευξη της μακροπρόθεσμης ανάπτυξής της.Δηλαδή, η επιχείρηση αντιδρά θετικά ή αρνητικά στις εκάστοτε μεταβολές της αγοράς.

Στόχοι της αγοράς εργασίας και των εργασιακών σχέσεων είναι η ευελιξία. Στηρίζονται κυρίως:α) Στο άμεσο μισθολογικό κόστος, η μείωση των άμεσων αποδοχών αποτελεί την κύρια πρακτική.

- Άρση της έννοιας των κατώτατων αμοιβών και διαμόρφωση ανάλογα με την κατηγορία του εργαζόμενου (π.χ. άπειρος, εξειδικευμένος).

- Υπολογισμός σε σχέση με την παραγωγικότητα- Προσπάθεια για:

- Απεξάρτηση από το στοιχείο της αρχαιότητας- Σύνδεση της αμοιβής με τα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησης- Εξατομίκευση των αποδοχών.

β) Αποδυνάμωση των πολιτικών προστασίας της απασχόλησης, προσαρμογής του μεγέθους της στις ανάγκες των επιχειρήσεων και:

- Κατάργηση αδειών, - Περιορισμού του ύψους των απολύσεων και των αποζημιώσεων- Άρση της «στενότητας» των ερμηνειών των δικαστηρίων για τις εργατικές

διαφορές- Προώθηση πρόσκαιρης απασχόλησης (σύμβαση ορισμένου χρόνου).- Προώθηση του θεσμού της μερικής απασχόλησης- Μορφές απασχόλησης που δεν εντάσσονται στην εργατική νομοθεσία- Μορφές απασχόλησης όπως «δανεισμός», πώληση υπηρεσιών τμήματος κλπ.

γ) Τηλε-εργασία, συνδυάζει τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου, της σύγχρονης επιχείρησης με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο χώρος και το μέσον.

δ) Χρόνου εργασίας, όπου μπορεί να είναι:- Ημερήσιος και εβδομαδιαίος- Συνολικός υπολογισμός σε 4μηνα, 6μηνα, 12μηνα.- Εισαγωγή πρόσθετων ομάδων εργασίας (κατά βάρδιες).

ε) Εκμάθηση και συνεχιζόμενη κατάρτιση, η οποία διακρίνεται σε:- Μαθητεία, εδώ υπόκεινται όλες οι τάξεις των εργαζομένων παντού- Συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση

στ) Περιορισμός κοινωνικών και φορολογικών επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων, αυτό μπορεί να γίνει με τους κάτωθι τρόπους:

- Μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τις επιχειρήσεις

46

- Περιορισμός του περιεχομένου του πλαισίου προστασίας και διευκολύνσεων (π.χ. άδειες).

- Περιορισμός της κρατικής παρέμβασης.

Γενικά το Νέο Μοντέλο Εργασίας, είναι η μορφή απασχόλησης που χαρακτηρίζεται από:- Εξατομίκευση της θέσης εργασίας- Εξατομίκευση της σύμβασης εργασίας- Σημαντική κινητικότητα- Ταχεία μεταβολή ειδικεύσεων.

13. Ορισμοί: Επαγγελματικής κατάρτισης, Επαγγελματικής επιμόρφωσης, Επαγγελματικής εκπαίδευσης – Διαφορά των δύο τελευταίων

Η επαγγελματική κατάρτιση, έχει σαφή επαγγελματικό προσανατολισμό. Περιλαμβάνει κάθε δραστηριότητα επαγγελματικής επιμόρφωσης και επανεκπαίδευσης.

Επαγγελματική επιμόρφωση, είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων με σκοπό την παροχή νέων γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών των εργαζομένων που ήδη / ή πρόκειται να προσφέρουν εργασία για τη βελτίωση της απόδοσης τους.

Επανεκπαίδευση, είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων με σκοπό την παροχή νέων γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών που θα διευκολύνουν τα άτομα να αλλάξουν επαγγελματικό προσανατολισμό και να προσαρμοσθούν στις ανάγκες της νέας εποχής.

14. Σχέση οικονομικής δραστηριότητας και εκπαιδευτικού συστήματος

Η σχέση ανάμεσα στην οικονομική δραστηριότητα και το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ότι η εκπαίδευση αποτελεί:

- Προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη- Βασικό παράγοντα στη μάχη κατά της φτώχειας- Ουσιαστικό μέσο για την καταπολέμηση της ανεργίας.

15. Κοινωνικός διάλογος - Γενικά

Κοινωνικός διάλογος, είναι η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του κράτους και εκπροσώπων των εργοδοτών και των εργαζομένων για καλύτερη επικοινωνία και αντιμετώπιση θεμάτων κοινωνικού, εργασιακού και οικονομικού περιεχομένου.

Γενικά:- Η προσαρμογή των εργασιακών σχέσεων στις νέες συνθήκες παραγωγής και

ανταγωνισμού επιχειρείται με τη συνεργασία των συνδικαλιστικών φορέων.- Οι σύγχρονες επικοινωνιακές στρατηγικές υιοθετούν ως τακτική το να συμμετέχουν

οι εργαζόμενοι στις διαπραγματεύσεις για το χρόνο εργασίας, τις αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας.

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΔΕΟ 10 – 2006/07

Από τον πρώτο τόμο του ΕΑΠ «Εισαγωγή στο Δίκαιο» είναι εντός ύλης μόνο τα τρία πρώτα κεφάλαια (σελ. 11-59). Επίσης είναι εντός ύλης οι ακόλουθες σελίδες από το βιβλίο της Πηνελόπης Χρ. Αγαλλοπούλου «Βασικές Έννοιες Αστικού Δικαίου»: σελ.1- 159 και 336-364Από τον δεύτερο τόμο του ΕΑΠ «Διοικητικό Δίκαιο» είναι εντός ύλης:α. Η ενότητα 1.2 από το 1ο Κεφάλαιο (σελ. 26-33)β. Όλο το Κεφάλαιο 2 (σελ. 55-126)

47

εκτός από την υποενότητα «Ο έλεγχος του Διοικητικού Δικαστή» (σελίδες 98-108)γ. Όλο το Κεφάλαιο 3 (σελ. 129 – 157)Από τον τρίτο τόμο του ΕΑΠ «Εμπορικό Δίκαιο» είναι εντός ύληςα. Όλο το Κεφάλαιο 1 (σελ. 19-40)β. Όλο το Κεφάλαιο 2 (σελ. 43-71)γ. Όλο το Κεφάλαιο 3 (σελ. 73-96)δ. Όλο το Κεφάλαιο 4 (σελ. 99-123)ε. Όλο το Κεφάλαιο 5 (σελ. 125-146)

Από τον τέταρτο τόμο του ΕΑΠ «Εργασιακές Σχέσεις» είναι εντός ύλης:α. Όλο το Κεφάλαιο 2 (σελ. 43-70)β. Όλο το Κεφάλαιο 3 (σελ. 71-99)γ. Όλο το Κεφάλαιο 4 (σελ. 101-134)δ. Όλο το Κεφάλαιο 6 (σελ. 163-192)

Θέματα Επαναληπτικών Εξετάσεων 2000-2001

ΔΕΟ 10 – Βασικές Αρχές Δικαίου & ΔιοίκησηςΕνότητα 1 – Συνταγματικό Δίκαιο1a. Δώστε τον ορισμό του «Δικαίου», περιγράψτε τα βασικά χαρακτηριστικά και τις βασικές διακρίσεις του και αναφέρατε με ιεραρχική κατάταξη της άμεσες πηγές του Δικαίου.(Σελ 3-18 Αγαλλοπούλου.)1b. Τι είναι δικαίωμα και τι αξίωση; Ποιες είναι οι μεταξύ τους διαφορές; (Σελ.85 Αγαλλοπούλου.)Ενότητα 2 – Διοικητικό Δίκαιο2a. Δώστε τον ορισμό και αναλύστε τις κατηγορίες στις οποίες διακρίνονται τα Διοικητικά Όργανα.2b. Αναλύστε το πεδίο εφαρμογής του Διοικητικού Δικαίου

Ενότητα 3 – Εμπορικό Δίκαιο3a. Αναλύστε τα όργανα της Ανωνύμου Εταιρείας και της Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης και εντοπίστε τις μεταξύ τους διαφορές3b. Δώστε τον ορισμό και αναλύστε τις αρχές που διέπουν τη βιομηχανική ιδιοκτησία.Ενότητα 4 – Εργασιακές Σχέσεις4a. Αναλύστε τις μορφές και τους κυριότερους λόγους της λειτουργίας των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων.4b. Τι γνωρίζετε για τον εργοδοτικό συνδικαλισμό;

Απαντήσεις τελικών εξετάσεων 2001-2002

ΘΕΜΑ 1Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη στην οποία θα δίνεται ο ορισμός της έννοιας της διάκρισης των λειτουργιών, προσδιορίζοντας ότι η έννοια αυτή δεν αποκλείει τη διασταύρωση αλλά την σύγχυση (ταύτιση των λειτουργιών) και ότι με αυτό το περιεχόμενο η διάκριση των λειτουργιών αποτελεί συστατικό στοιχείο της έννοιας του Κράτους Δικαίου.Οι φοιτητές θα πρέπει να αναφέρουν τις διακριτές λειτουργίες-εξουσίες πουαποτελούν την κρατική εξουσία, να  προσδιορίσουν τα όργανα που ασκούν την κάθε μία από αυτές και  την αρμοδιότητά τους.Επίσης θα πρέπει να αναφέρουν τους βασικούς τύπους κυβέρνησης που είναιαπόρροια της διάκρισης των λειτουργιών -εξουσιών και συγκεκριμένα: το

48

σύστημα της κυβερνώσας βουλής, το προεδρικό σύστημα και το κοινοβουλευτικό σύστημα. ΘΕΜΑ 2Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που θα περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία :οι νόμιμες διοικητικές πράξεις δεν ανακαλούνται παρά μόνο κατ’ εξαίρεση και υπό τις εξής προϋποθέσεις : για λόγους δημοσίου συμφέροντος, μη συμμόρφωση του διοικουμένου στους όρους έκδοσης της διοικητικής πράξης, εάν δεν έχουν προκύψει δικαιώματα του διοικουμένου.οι παράνομες διοικητικές πράξεις ανακαλούνται ελεύθερα υπό την προϋπόθεση ότι η ανάκληση θα λάβει χώρα μέσα σε εύλογο χρόνο από την έκδοση της πράξης (η πενταετία θεωρείται εύλογος χρόνος).αρμόδιο όργανο ανάκλησης είναι το όργανο που εξέδωσε την πράξη.έννομη συνέπεια της ανάκλησης είναι η αναδρομική κατάργηση της πράξης, εφόσον πρόκειται για παράνομη, και η κατάργησή της για το μέλλον εφόσον πρόκειται για νόμιμη.

ΘΕΜΑ 3Στο θέμα αυτό η απάντηση θα πρέπει να επικεντρωθεί σε μια συγκριτική ανάλυση των χαρακτηριστικών εκείνων που διαφοροποιούν την ΟΕ από την ΑΕ και την ΑΕ από την ΕΠΕ. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να καταδειχθούν τα στοιχεία εκείνα από τα οποία προκύπτουν ομοιότητες της ΕΠΕ με την ΟΕ. Ειδικότερα, όσον αφορά τις διαφορές μεταξύ της ΟΕ και της ΑΕ αυτές θα πρέπει να επικεντρώνονται κυρίαρχα :Στον τύπο και το μέγεθος των επιχειρήσεωνΣτη δημιουργία και σύνθεση του εταιρικού κεφαλαίουΣτη σύσταση, την επωνυμία και τη διαχείριση της εταιρίαςΣτην ευθύνη των εταίρων και το σύνδεσμο μεταξύ τουςΑναφορικά τώρα με τις διαφορές μεταξύ ΑΕ και ΕΠΕ αυτές θα πρέπει να επικεντρώνονται:Στη σύσταση της εταιρίαςΣτη δημιουργία, σύνθεση και ύψος του εταιρικού κεφαλαίουΣτα όργανα της εταιρίας και στον σχηματισμό της εταιρικής βούλησηςΤέλος οι ομοιότητες ΕΠΕ και ΟΕ αφορούν τα προσωπικά στοιχεία που συνυπάρχουν με τα κεφαλαιουχικά στοιχεία σ' αυτό τον τύπο εταιρίας και έχουν σχέση μεΤη διαδικασία σύστασηςΤην επωνυμίαΤη διαχείρισηΤο σχηματισμό της εταιρικής βούλησηςΤη σύνθεση του κεφαλαίου της εταιρίας

ΘΕΜΑ 4Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:ορισμός των πολιτικών ευελιξίας και της εμφάνισής τους στην Ευρωπαϊκή περιφέρειασύνδεση της ανάπτυξής τους με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεωνανάδειξη πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτωνανάπτυξη δύο τουλάχιστον από τις έξι ακόλουθες πολιτικές: ευελιξία του άμεσου μισθολογικού κόστους, ευελιξία απασχόλησης, τηλεργασία, ευελιξία χρόνου εργασίας, περιορισμός κοινωνικών και φορολογικών επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων, ευέλικτες μορφές εκμάθησηςπεριγραφή πρακτικών που αντιστοιχούν στις δύο σχετικές πολιτικές.

Θέματα Τελικών Εξετάσεων 2002-2003 Υποδειγματικές Απαντήσεις

49

Θέμα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α): Τι γνωρίζετε για τις περιπτώσεις μη αυτοπρόσωπης κατάρτισης της δικαιοπραξίας; 25%Ερώτηση (β): Ο Μ μέλος του σωματείου Σ συμφωνεί με τον εργάτη Ε να βάψει ο Ε τα γραφεία του Σ αντί αμοιβής 1000 Ευρώ. Ο Ε εκτελεί την εργασία κατά τα συμφωνηθέντα, και τότε ο Μ παραπέμπει τον Ε στον Δ μέλος του διοικητικού συμβουλίου του σωματείου, ο οποίος αγνοούσε την συμφωνία για την είσπραξη της αμοιβής. Ο Δ αρνείται να καταβάλλει την αμοιβή. Κατά ποίου μπορεί να στραφεί ο Ε για να εισπράξει την αμοιβή του ; 25%

Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α): Αιτιολογία των διοικητικών πράξεων:-έννοια-ποιες διοικητικές πράξεις αφορά 25%Ερώτηση (β): Ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων είναι αρμόδιος με βάση τη νομοθεσία για τη ρύθμιση θεμάτων υπηρεσιακής καταστάσεως των καθηγητών Μέσης Εκπαιδεύσεως. Ερωτάται αν ο Υπουργός:Έχει υποχρέωση να εκδώσει κανονιστική υπουργική απόφαση για τα θέματα αυτά.Έχει υποχρέωση να εκδώσει την παραπάνω κανονιστική υπουργική απόφαση όταν η σχετικός νόμος προβλέπει ότι πρέπει να εκδοθεί η απόφαση εντός τριών μηνών από τη δημοσίευση αυτού του νόμου.Έχει υποχρέωση να εκδώσει ατομικές διοικητικές πράξεις για τα ίδια θέματα, σε περίπτωση που οι εφαρμοστέες διατάξεις σιωπούν σχετικά με το ζήτημα της υποχρεωτικότητας. 25%

Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α): Αποτελούν πράξεις αθέμιτου ανταγωνισμούΑ) Η πώληση από την ΑΕ «χ» των προϊόντων της σε νέα, χαμηλότερη τιμή ή η πώλησή τους σε τιμή κόστους ή και κατώτερη; (50%)Β) Η δωρεάν διανομή αγαθών από την επιχείρηση για ένα διάστημα; (30%)Γ) Αν αποτελούν, ποιος νομιμοποιείται για έγερση σχετικών αγωγών; (20%) 25%Ερώτηση (β): Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εταίρων της ΟΕ και της ΕΠΕ;

25%

Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΕρώτηση (α): Ορισμός των εργασιακών σχέσεων και βασικές του διαστάσειςΕξειδίκευση του ορισμού των εργασιακών σχέσεωνΑνάπτυξη των κύριων διαστάσεών του 25%Ερώτηση (β): Συλλογική εκπροσώπηση εργαζομένων και εργοδοτικός συνδικαλισμόςΈννοια, μορφές και φορείς συλλογικής εκπροσώπησης των εργαζομένωνΈννοια, μορφές και φορείς συλλογικής εκπροσώπησης των εργοδοτών 25%

Απαντήσεις τελικών εξετάσεων 2002-2003

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

50

Πρέπει να γίνει διάκριση των δυο περιπτώσεων, αντιπροσώπευσης και πληρεξουσιότητας, να αναφερθούν τα είδη της αντιπροσώπευσης, τα είδη της πληρεξουσιότητας καθώς και οι λόγοι παύσης της πληρεξουσιότητας. Nα δοθούν και παραδείγματα.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ To σωματείο είναι νομικό πρόσωπο, το οποίο έχει δικαιοπρακτική ικανότητα (άρθρο 70 ΑΚ). Το νομικό πρόσωπο εν προκειμένω το σωματείο ευθύνεται μόνο για τις πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που το αντιπροσωπεύουν (άρθρο 71 ΑΚ), δηλαδή των μελών του διοικητικού συμβουλίου. Ο Μ ως απλό μέλος του σωματείου δεν έχει εξουσία αντιπροσώπευσης του σωματείου και συνεπώς δεν μπορεί να δεσμεύει το σωματείο με τις πράξεις του ή τις παραλείψεις του. Άρα το σωματείο δεν ευθύνεται για την καταβολή της αμοιβής του Ε. Ο Μ όμως ευθύνεται ο ίδιος ενδοσυμβατικά για την καταβολή της αμοιβής. Άρα ο Ε μπορεί να στραφεί κατά του Μ για να εισπράξει την αμοιβή.

Β. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ1.Η αιτιολογία της διοικητικής πράξης είναι η αναφορά των κρίσιμων διατάξεων και των σκέψεων της διοίκησης, με βάση τις οποίες εκδίδεται η διοικητική πράξη. Η αιτιολογία πρέπει να είναι ειδική, επαρκής και να ανταποκρίνεται στα στοιχεία του φακέλου.2. Η υποχρέωση αιτιολόγησης μπορεί να προβλέπεται είτε από τις σχετικές διατάξεις, είτε να επιβάλλεται από τη φύση της διοικητικής πράξης. Οι κανονιστικές πράξεις δεν χρειάζονται αιτιολόγηση εκτός εάν προβλέπεται από την εξουσιοδοτική διάταξη.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑΟ Υπουργός :Δεν έχει υποχρέωση έκδοσης κανονιστικής απόφασης διότι η έκδοση κανονιστικών πράξεων αποτελεί για τη Διοίκηση άσκηση διακριτικής ευχέρειας, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από την εξουσιοδοτική διάταξηΑκόμη και σε αυτήν την περίπτωση, κατά την οποία η σχετική εξουσιοδοτική διάταξη προβλέπει συγκεκριμένη προθεσμία για την έκδοση της κανονιστικής απόφασης, δεν έχει υποχρέωση έκδοσης της πράξης διότι οι προθεσμίες που προβλέπει η νομοθεσία για την άσκηση αρμοδιοτήτων έχουν ενδεικτικό χαρακτήρα για τη Διοίκηση, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από την εξουσιοδοτική διάταξηΔεν έχει υποχρέωση έκδοσης των πράξεων διότι προκειμένου για ατομικές διοικητικές πράξεις υφίσταται τεκμήριο υπέρ της διακριτικής ευχέρειας της Διοίκησης, όταν οι εφαρμοστέες διατάξεις σιωπούν σχετικά.

Γ. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑα) Αρχή του αποδοτικού ανταγωνισμού αποτελεί και η ελευθερία των ανταγωνιζόμενων επιχειρήσεων να καθορίζουν κατ’ αρχήν ελεύθερα τις τιμές των προσφερόμενων προϊόντων ή υπηρεσιώνΈτσι και η υποτίμηση (δηλ. τιμή διάθεσης προϊόντος ή υπηρεσίας σε χαμηλότερη από προηγούμενη της ίδιας της επιχείρησης ή αυτή που διαμορφώνεται στην αγορά), ακόμη και σε τιμή κάτω του κόστους, δεν θεωρείται από μόνη της αθέμιτη.Αθέμιτη θεωρείται η υποτίμηση, όταν συντρέχουν ειδικά περιστατικά και συγκεκριμένα όταν γίνεται για να εκτοπίσει από την αγορά άλλους ανταγωνιστές και στη συνέχεια να προσδιοριστούν ελεύθερα οι τιμές ή όταν τίθεται σε κίνδυνο ολόκληρος ο κλάδος επειδή η επιχείρηση έχει ισχυρή θέση στην αγορά, ακόμη όταν η υποτίμηση οδηγεί σε παραπλάνηση των καταναλωτών (προσφορά «κράχτης»)

51

β) Η δωρεάν διανομή προϊόντων ή υπηρεσιών, κατ’ αρχήν δεν θεωρείται αθέμιτη ιδίως όταν η προσφορά του δεν εξαρτάται από την αγορά του (διαφημιζόμενου) προϊόντος. Υπό προϋποθέσεις όμως μπορεί να είναι αθέμιτη όταν π.χ. γίνεται για τον εκτοπισμό ή παρεμπόδιση ενός ανταγωνιστή ή όταν οι συνθήκες της δωρεάν διανομής επιφέρουν ψυχολογικό εξαναγκασμό του καταναλωτή για αγορά του προϊόντος.

γ) Κατ’αρ. 10 ν 146/1914 την αγωγή παράλειψης μπορούν να ασκήσουν:i. Κάθε επαγγελματίας που παράγει ή εμπορεύεται όμοια ή συγγενή είδη

ii. Τα εμπορικά βιομηχανικά επιμελητήρια καθώς και οι εμπορικοί και

βιομηχανικοί σύλλογοι.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑΒλ. Σελ 50-51 και 65 του τόμου Γ΄, «Εμπορικό Δίκαιο», ΕΑΠ

Δ. ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:-ορισμός των εργασιακών σχέσεων-ανάπτυξη της έννοιας και του περιεχομένου των συλλογικών διαπραγματεύσεων-ανάπτυξη της έννοιας του συνδικαλισμού-περιγραφή των κυριότερων λόγων λειτουργίας των συνδικάτωνΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ

Ως υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:-ορισμός του συνδικαλισμού των εργαζομένων-νομικό πλαίσιο σύστασης των συνδικαλιστικών οργανώσεων-διακρίσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων-οργανωτική δομή του συνδικαλιστικού κινήματος-έννοια του εργοδοτικού συνδικαλισμού-κατηγορίες εργοδοτικών οργανώσεων

Θέματα Επαναληπτικών Εξετάσεων 2002-2003

Θέμα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Tι γνωρίζετε για την αρχή της διάκρισης των λειτουργιών που καθιερώνεται στο άρθρο 26 του Συντάγματος ; 25%Ερώτηση (β):Ο Α για να αποφύγει τους δανειστές του μεταβίβασε το διαμέρισμά του στην γυναίκα του Β. Οι Α και Β συμφώνησαν ότι η μεταβίβαση γίνεται αποκλειστικά και μόνο για να σωθεί το διαμέρισμα από τους δανειστές και ότι όταν περνούσε ο κίνδυνος αυτός η Β θα αναμεταβίβαζε το διαμέρισμα στον Α. Μετά από καιρό οι Α και Β πήραν διαζύγιο. Ο Α ζήτησε από την Β το διαμέρισμα, αλλά αυτή αρνήθηκε να του το μεταβιβάσει. Μάλιστα για καλό και για κακό το πώλησε στον καλόπιστο Γ που δεν ήξερε τίποτα για την όλη υπόθεση. Μπορεί ο Α να διεκδικήσει το διαμέρισμα από τον Γ;25% Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α): Η αναδρομική ισχύς των διοικητικών πράξεων:-έννοια και έννομες συνέπειες-πότε επιτρέπεται η αναδρομική ισχύς των διοικητικών πράξεων 25%Ερώτηση (β): Η πολεοδομία κατόπιν καταγγελίας προέβη σε αυτοψία οικοδομής. Ερωτάται αν:

52

α. Η έκθεση αυτοψίας της Πολεοδομίας, με την οποία χαρακτηρίζεται η οικοδομή ως αυθαίρετη και κατεδαφιστέα, είναι ατομική ή κανονιστική πράξη και για ποιο λόγο.β. Είναι νόμιμη η κοινοποίηση στον ιδιοκτήτη της οικοδομής της έκθεσης αυτοψίας, η οποία φέρει χρονολογία και υπογραφή του εκδώσαντος διοικητικού οργάνου αλλά όχι αριθμό Πρωτοκόλλου.γ. Είναι νομική πράξη η κατεδάφιση από την Διοίκηση της αυθαίρετης οικοδομής.25%Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α): α. Οι επιχειρηματίες Α,Β και Γ συμφώνησαν για το έτος 2001 να μη υπερβαίνει η κάθε μία του ένα ορισμένο ποσοστό της περυσινής συνολικής παραγωγής σκυροδέματος στην περιοχή του νομού Αττικής. Είναι έγκυρη η συμφωνία;β. Είναι έμποροι από μόνη την ιδιότητά τους: (Ι) οι διαχειριστές ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρίας; (ΙΙ) οι διαχειριστές ΕΠΕ; και (ΙΙΙ) οι διοικητές ΑΕ;25%Ερώτηση (β): α. Ο Α μισθώνει ποδήλατα με σκοπό να τα υπεκμισθώνει σε τρίτουςβ. Ο παραγωγός Γ αγοράζει τελάρα στα οποία θα τοποθετήσει φρούτα που θα πωλήσειγ. Ο Β μισθώνει ακίνητα με σκοπό την τοποθέτηση διαφημιστικών πινακίδων για τρίτους.

Ποιες πράξεις από τις προηγούμενες είναι εμπορικές25%Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΕρώτηση (α):Βιομηχανική στρατηγικήΟρισμός της Βιομηχανικής ΣτρατηγικήςΤα χαρακτηριστικά της Βιομηχανικής Στρατηγικής στην ΕλλάδαΠαράγοντες παραγωγικότητας25%Ερώτηση (β):Μορφές και διαδικασίες του κοινωνικού διαλόγου στην Ελλάδα την περίοδο 1997-2000 25%

Απαντήσεις επαναληπτικών εξετάσεων 2002-2003

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ Στο άρθρο 26 του Σ. καθιερώνεται η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών. Θα πρέπει να αναφερθούν στο χαρακτήρα της αρχής ως οργανωτικής βάσης του πολιτεύματος. Ποιο όργανο ασκεί την κάθε λειτουργία, στην ιστορική της θεμελίωση, την συμβολή της στην έννοια του κράτους δικαίου.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑ Το θέμα αναφέρεται στην εικονικότητα της δικαιοπραξίας. Θα πρέπει να εφαρμόσουν το άρθρο 138 ΑΚ και να αποφανθούν ότι η πράξη της μεταβίβασης είναι άκυρη. Εν συνεχεία θα πρέπει να εφαρμόσουν το άρθρο 139 ΑΚ και να αποφανθούν ότι εφόσον ο τρίτος Γ αγνοούσε την εικονικότητα προστατεύεται και άρα ο Α δεν μπορεί να διεκδικήσει το ακίνητο από τον Γ.

Β. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑΑναδρομικότητα των διοικητικών πράξεων είναι η αναδρομή των εννόμων αποτελεσμάτων τους σε χρόνο προγενέστερο της έκδοσής τους.Οι διοικητικές πράξεις, κατά κανόνα, δεν έχουν αναδρομική ισχύ. Συνέπεια της μη αναδρομικότητας είναι ότι η ισχύς τους αρχίζει από τη χρονολόγηση και την υπογραφή 53

τους ή από τη δημοσίευσή τους, όπου απαιτείται, και λήγει όταν εκλείψει το αντικείμενό τους ή ακυρωθούν, ανακληθούν, καταργηθούν ή ο διοικούμενος παραιτηθεί.Η αναδρομική ισχύς των διοικητικών πράξεων επιτρέπεται μόνο στις περιπτώσεις που: α) ρητά επιτρέπεται από το νόμο, β) η Διοίκηση εκδίδει μια πράξη σε συμμόρφωση προς ακυρωτική δικαστική απόφαση, γ) ακυρώνεται μια διοικητική πράξη για λόγους τυπικούς και η Διοίκηση εκδίδει νέα πράξη για λόγους τυπικούς και η Διοίκηση εκδίδει νέα πράξη ιδίου περιεχομένου και βάσει των ιδίων νομικών και πραγματικών καταστάσεων, δ) έχει ανακληθεί παράνομη ατομική διοικητική πράξη

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑα. Είναι ατομική διοικητική πράξη, διότι αναφέρεται σε συγκεκριμένο ακίνητο και μπορεί να ονομαστεί για αυτό το λόγο πραγματοπαγήςβ. Ναι. Διότι ο αριθμός πρωτοκόλλου δεν αποτελεί αναγκαίο στοιχείο της διοικητικής πράξηςγ. Όχι, η κατεδάφιση του αυθαιρέτου δεν αποτελεί νομική πράξη, δηλαδή δήλωση βούλησης με την οποία θεσπίζεται κανόνας δικαίου που συνεπάγεται τη μεταβολή μιας νομικής κατάστασης, αλλά υλική ενέργειας της Δημόσιας Διοίκησης.

Γ. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑα) Πρόκειται για σύμπραξη απαγορευμένη από το αρ. 1 του ν. 703/1977 που έχει ως αντικείμενο τον έλεγχο της παραγωγής στην αγορά και επομένως τον (αισθητό) περιορισμό του ανταγωνισμού. Επομένως η σύμβαση είναι άκυρηβ) Τα πρόσωπα αυτά διοικούν εμπορικές εταιρείες, δηλ. Διενεργούν εμπορικές πράξεις στο όνομα και για λογαριασμό του νομικού προσώπου της ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ και ΑΕ αντίστοιχα, ως όργανα των εταιρειών.Έτσι αφού δεν εμπορεύονται για λογαριασμό τους, δεν αποκτούν από μόνη την εμπορική τους ιδιότητα.Ειδικά για τους διαχειριστές ΟΕ ή ΕΕ, πρέπει να παρατηρηθεί ότι αν είναι και ομόρρυθμοι εταίροι (όπως συμβαίνει κατά κανόνα) θα είναι έμποροι λόγω της ιδιότητάς τους ως ομορρύθμων (όχι όμως ως διαχειριστών).

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑα) Η πράξη του Α είναι αντικειμενικά (πρωτότυπα) εμπορική, γιατί στην έννοια της αγοράς προς μεταπώληση εμπίπτουν, με διασταλτική ερμηνεία, κάθε συμβατική με επαχθή αιτία κτήση είτε κυριότητας, είτε χρήσης «προϊόντος γης ή τέχνης», με σκοπό τη μεταπώληση ή την υπεκμίσθωση της χρήσης του.β) Στην περίπτωση του παραγωγού Γ, γίνεται μεν αγορά τελάρων για μεταπώληση, αλλά η πρόθεση μεταπώλησης των τελάρων δεν είναι η κύρια. Η πράξη αυτή είναι παρεπόμενη μιας άλλης πράξης του παραγωγού, της πώλησης των φρούτων που παράγει, δηλ. πώλησης πραγμάτων που δεν αγόρασε, άρα κατ’ αρχήν μη εμπορικής. Έτσι, και η αγορά των τελάρων δεν είναι εμπορική πράξη.γ) Η σύμβαση διαφήμισης αποτελεί αντικειμενικά (πρωτότυπη) εμπορική πράξη (επιχείρηση πρακτορείας). Γι αυτό η εκμίσθωση ακινήτου, χωρίς να είναι αντικειμενικά (πρωτότυπα) εμπορική πράξη, επειδή αποτελεί προπαρασκευαστική (αλλά και εκτελεστική) πράξη που εξαρτάται από την αντικειμενικά πρωτότυπα εμπορική πράξη της διαφήμισης, θεωρείται αντικειμενικά παράγωγη εμπορική πράξη. Η εμπορικότητά της στηρίζεται στην αρχή του παρεπομένου ή παρακολουθήματος. Εξάλλου πρόκειται για ετερομερώς εμπορική πράξη, αφού για τον ιδιοκτήτη του ακινήτου (εκμισθωτή) η πράξη είναι αστική.Εννοείται ότι αν ο μισθωτής είναι έμπορος, η μίσθωση ακινήτου θα ήταν υποκειμενικά παράγωγα εμπορική.

54

Δ. ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑΩς υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:-ορισμός της βιομηχανικής στρατηγικής-κύρια χαρακτηριστικά της βιομηχανικής στρατηγικής στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1980-η έννοια της παραγωγικότητας ως κύριο στοιχείο της βιομηχανικής στρατηγικής

ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑΩς υποδειγματική απάντηση θεωρείται εκείνη που περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:-Ορισμός του κοινωνικού διαλόγου-Ενότητες του κοινωνικού διαλόγου την περίοδο 1997-2000-Περιεχόμενο του κοινωνικού διαλόγου για τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης

Θέματα Τελικών Εξετάσεων 2003-2004

Θέμα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Τι γνωρίζετε για το κοινοβουλευτικό σύστημα; 25%Ερώτηση (β): Δέκα φυσικά πρόσωπα, θέλοντας να συγκεντρώσουν τις γνώσεις και τις ενέργειές τους σε κοινές δραστηριότητες, αποφασίζουν τη σύσταση σωματείου με κύριο σκοπό την επιδίωξη κέρδους και οικονομικών ωφελημάτων για τα μέλη του. Στη συνέχεια απευθύνθηκαν στον Υπουργό Δικαιοσύνης και ζήτησαν την άδειά του για την ίδρυση του σωματείου καθώς και την απονομή νομικής προσωπικότητας σε αυτό.Σχολιάστε τις ενέργειές τους αυτές με βάση τις ρυθμίσεις του Αστικού Κώδικα περί σωματείων. 25% Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Η αρχή της αναλογικότητας ως όριο της διακριτικής ευχέρειας της Διοίκησης.

25%Ερώτηση (β): Με βάση τις διακρίσεις των διοικητικών πράξεων, χαρακτηρίστε τις παρακάτω διοικητικές πράξεις: α. Απονομή χάριτος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίαςβ. Παράλειψη της διοίκησης να απαντήσει σε αίτηση πολίτη για παροχή πληροφοριών που τον αφορούνγ. Υπουργική απόφαση για τον καθορισμό των γνωστικών αντικειμένων και της εξεταστέας ύλης στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠδ. Πράξη διορισμού δημοσίου υπαλλήλουε. Πράξη απόλυσης δημοσίου υπαλλήλου λόγω 35ετίας 25%Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Τι γνωρίζετε για τη Γενική Συνέλευση ως όργανο της Ανώνυμης Εταιρείας;

25%Ερώτηση (β): Α. Ποιες από τις παρακάτω πράξεις είναι εμπορικές και γιατί;α) Ο Α είναι μεσίτης αστικών ακινήτωνβ) Ο Β ιδιοκτήτης εμπορικού καταστήματος, δανείζεται χρήματα με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει για την εμπορία τουΒ. Ποιοι από τους παρακάτω είναι έμποροι και γιατί;α) Ο αντιπρόσωπος ξένης εταιρίας, β) ο ράφτης, γ) ο κρεοπώλης, δ) ο καστανάς και ε) ο συμβολαιογράφος. 25%Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΕρώτηση (α): α) Τι είναι η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας;β) Ποια είναι τα είδη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας;

55

γ) Τι ρυθμίζει μια Συλλογική Σύμβαση Εργασίας; 25%Ερώτηση (β): Ο ιδιοκτήτης μιας επιχείρησης αποδέχεται την πρόταση του σωματείου των εργαζομένων στην επιχείρησή του και αποφασίζει να δημιουργήσει θεσμούς και διαδικασίες συμμετοχής των εργαζομένων στη διοίκηση και διαχείριση της επιχείρησης.Ποια μπορεί να είναι τα πλεονεκτήματα της υιοθέτησης του συμμετοχικού αυτού μοντέλου οργάνωσης των εργασιακών σχέσεων; 25%

Απαντήσεις τελικών εξετάσεων 2003-2004

Θέμα 1ο Εισαγωγή στο Δίκαιο Ερώτηση (α)Βλ. Τόμος Α΄, σελ. 47.Ερώτηση (β) Σωματείο, σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, είναι η ένωση προσώπων για την επιδίωξη σκοπού μη κερδοσκοπικού, εφόσον έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα με τους όρους του νόμου. Για τη σύσταση σωματείου απαιτείται ιδρυτική πράξη και καταστατικό υπογεγραμμένο τουλάχιστον από είκοσι πρόσωπα. Ως σωματείο λογίζεται μόνο η ένωση προσώπων που δεν επιδιώκει κερδοσκοπικό σκοπό, δηλαδή δεν αποβλέπει σε δραστηριότητα προς πορισμό χρηματικού κέρδους ή προς διανομή κερδών στα μέλη. Για τη σύσταση σωματείου χρειάζεται ακόμη αίτηση των ιδρυτών ή της διοίκησής του στο Μονομελές Πρωτοδικείο, το οποίο αφού ελέγξει τη νομιμότητα του σκοπού του σωματείου και τη συνδρομή των άλλων νόμιμων όρων για τη σύστασή του, διατάζει την εγγραφή του στο βιβλίο των σωματείων που τηρούνται σε κάθε Πρωτοδικείο. Από την εγγραφή αυτή το σωματείο αποκτά νομική προσωπικότητα. Συνεπώς στη συγκεκριμένη περίπτωση:(α) δεν υπάρχει ο απαιτούμενος ελάχιστος αριθμός μελών,(β) δεν υπάρχει το στοιχείο του μη κερδοσκοπικού σκοπού και(γ) δεν υφίσταται οποιαδήποτε αρμοδιότητα του Υπουργού Δικαιοσύνης που αποτελεί όργανο της Εκτελεστικής Εξουσίας, προς χορήγηση άδειας ίδρυσης σε σωματεία και απονομή νομικής προσωπικότητας σε αυτά.

Θέμα 2ο Διοικητικό ΔίκαιοΕρώτηση (α)Βλ. Τόμος Β΄, σελ.144-145Ερώτηση (β)α. Πρόκειται για κυβερνητική πράξη (για την έννοια της κυβερνητικής πράξης και σχετικά παραδείγματα βλ. Τόμος Β΄, σελ.68)β. Πρόκειται για παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας , η οποία αποτελεί ειδική περίπτωση σιωπηρής αρνητικής πράξης (βλ. Τόμος Β΄, σελ. 68)γ. Πρόκειται για κανονιστική διοικητική πράξη (βλ. σχετικά, Τόμος Β΄, σελ. 64)δ. Πρόκειται για επωφελή ατομική διοικητική πράξη (βλ. σχετικά, Τόμος Β΄, σελ.67 και 64)ε. Πρόκειται για διαπιστωτική ατομική διοικητική πράξη (βλ. σχετικά, Τόμος Β΄, σελ.66 και 64)

Θέμα 3ο Εμπορικό ΔίκαιοΕρώτηση (α)Βλ. Τόμος Γ΄, σελ. 59-60Ερώτηση (β)Α.α) Η μεσιτεία είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη, ακόμα και αν έχει αντικείμενο αστικές πράξεις (βλ. Τόμος Γ΄ σελ 30)

56

β) Η πράξη δανεισμού από τον Β χρημάτων είναι εμπορική πράξη αφού γίνεται από έμπορο στο πλαίσιο της εμπορικής του δραστηριότητας (υποκειμενικά παράγωγη εμπορικότητα), (βλ. Τόμος Γ΄ σελ. 28)Β. α) Ο αντιπρόσωπος ξένης εταιρίας είναι έμπορος διότι ασκεί κατ’ επάγγελμα επιχείρηση πρακτορείας ή εμπορικής αντιπροσωπείας (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.27, 29 και 34) β) Ο ράφτης είναι έμπορος, διότι είτε ασκεί κατ’ επάγγελμα αγορά προς μεταπώληση (αγοράζει ο ίδιος τα υφάσματα, τα ράβει και τα πωλεί), είτε επιχείρηση χειροτεχνίας (προμηθεύεται υφάσματα από τους πελάτες του και τα ράβει) (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.29 και 34) γ) Ο κρεοπώλης είναι έμπορος διότι ασκεί κατ’ επάγγελμα αγορά προς μεταπώληση (βλ. Τόμος Γ΄ σελ. 27, 28 και 34)δ) Ο καστανάς δεν είναι έμπορος διότι το αντάλλαγμα για την δραστηριότητα του έχει χαρακτήρα αμοιβής για την σωματική του καταπόνηση (χειρώνακτας, βιοπαλαιστής, μικρέμπορος) (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.34)ε) Ο συμβολαιογράφος δεν είναι έμπορος, διότι ασκεί το συμβολαιογραφικό επάγγελμα. Υπάρχει μάλιστα ασυμβίβαστο μεταξύ αυτού του επαγγέλματος και της εμπορικής ιδιότητας. Όμως, αν ο συμβολαιογράφος διενεργεί κατ' επάγγελμα εμπορικές πράξεις, αποκτά κανονικά την εμπορική ιδιότητα με μοναδικό κίνδυνο να υποστεί πειθαρχικές συνέπειες από το πειθαρχικό όργανο του συλλόγου του (βλ. Τόμος Γ΄ σελ.35) .Θέμα 4ο Εργασιακές ΣχέσειςΕρώτηση (α)Βλ. Τόμος Δ΄, σελ. 78 και 79, στις οικείες παραγράφους.Ερώτηση (β)Βλ. Τόμος Δ΄, σελ. 169 έως 171 και ιδίως σελ. 170, όπου αναφέρονται τα πλεονεκτήματα του συστήματος της συμμετοχής και της εργασιακής δημοκρατίας.

Θέματα Επαναληπτικών Εξετάσεων 2003 - 2004

Θέμα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Το νόημα της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας 25%Ερώτηση (β):Προσδιορίστε τις έννοιες του «δικαιώματος» και της «αξίωσης» και επισημάνατε τις διαφορές τους 25% Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α): α. Πότε υπάρχει «δέσμια αρμοδιότητα» και πότε «διακριτική ευχέρεια ή εξουσία» της διοίκησης;β1. Η εγγραφή φοιτητή στο ΑΕΙ στο οποίο έχει επιτύχει σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πανελλήνιων εξετάσεων, αποτελεί περίπτωση «δέσμιας αρμοδιότητας» ή «διακριτικής ευχέρειας»;β2. Οι διατάξεις του υπαλληλικού κώδικα ως προς την επιμέτρηση των πειθαρχικών ποινών στα όργανα της διοίκησης αποτελούν περίπτωση «δέσμιας αρμοδιότητας» ή «διακριτικής ευχέρειας»; 25%Ερώτηση (β):Η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του Διοικουμένου 25%Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Δικαιόχρηση (franchising), χρηματοδοτική μίσθωση (leasing), πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring): Τι γνωρίζετε για κάθε μία από τις προαναφερόμενες σύγχρονες μορφές εμπορικών πράξεων; 25%

57

Ερώτηση (β):Ο Β σκέφτεται να προχωρήσει στην σύσταση μιας εταιρείας με τον Γ και τον Δ. Βοηθήστε τους να λάβουν μια απόφαση για τη μορφή της εταιρείας, επισημαίνοντάς τους τα βασικά χαρακτηριστικά των Ομόρρυθμων Εταιρειών, των Ετερόρρυθμων Εταιρειών, των Ανωνύμων Εταιρειών καθώς και των Εταιριών Περιορισμένης Ευθύνης . 25%

Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΕρώτηση (α):Οι εργασιακές σχέσεις στον δημόσιο τομέα 25%Ερώτηση (β):Η τηλεργασία ως νέα μορφή εργασίας 25%

Απαντήσεις επαναληπτικών εξετάσεων 2003-2004

Θέμα 1ο Εισαγωγή στο Δίκαιο Ερώτηση (α)Βλ. Τόμος Α΄, σελ. 42-43Ερώτηση (β) Βλ. Τόμος Α΄, σελ. 71-72

Θέμα 2ο Διοικητικό ΔίκαιοΕρώτηση (α)Βλ. Τόμος Β΄, σελ. 145-147Ερώτηση (β)α. Βλ. Τόμος Β΄, σελ. 88-90β1. Αποτελεί περίπτωση «δέσμιας αρμοδιότητας», εφόσον το διοικητικό όργανο υποχρεούται να προχωρήσει σε ατομική διοικητική πράξη (εγγραφή φοιτητή), αφού διαπιστώσει ότι συντρέχουν οι προβλεπόμενες από τους κανόνες δικαίου πραγματικές ή νομικές προϋποθέσεις (ο φοιτητής έχει επιτύχει σύμφωνα με τα αποτελέσματα των Πανελλήνιων Εξετάσεων) (βλ. Τόμος Β΄, σελ 88)β2. Οι διατάξεις του υπαλληλικού κώδικα ως προς της επιμέτρηση των πειθαρχικών ποινών στα όργανα της διοίκησης αποτελούν περιπτώσεις διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης, εφόσον οι κανόνες που καθορίζουν την εν λόγω αρμοδιότητα του διοικητικού οργάνου δεν καθορίζουν επακριβώς την επιλογή του, δηλαδή του αφήνουν ελευθερία δράσης (βλ. Τόμος Β΄, σελ 88-89, Παράδειγμα 77)

Θέμα 3ο Εμπορικό ΔίκαιοΕρώτηση (α)Βλ. Τόμος Γ΄, σελ. 30-31Ερώτηση (β)Βλ. Τόμος Γ΄, σελ. 49, 52, 57,63 όπου αναφέρονται τα χαρακτηριστικά των εν λόγω εταιρικών τύπων

Θέμα 4ο Εργασιακές ΣχέσειςΕρώτηση (α)Βλ. Τόμος Δ΄, σελ. 57-60Ερώτηση (β)Βλ. Τόμος Δ΄, σελ. 113-115

Θέματα Τελικών Εξετάσεων 2004-2005

Θέμα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ

58

Ερώτηση (α): Η ιεραρχία των κανόνων δικαίου στην ελληνική έννομη τάξη25%

Ερώτηση (β): Η κατάχρηση δικαιώματος κατά το άρθρο 281 του Αστικού Κώδικα 25%

Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση(α) Τι γνωρίζετε για την

1. απλή διοικητική προσφυγή 2. για την ειδική διοικητική προσφυγή και 3. για την ενδικοφανή προσφυγή 25%

Ερώτηση(β) Η ανάκληση των διοικητικών πράξεων 25%Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση(α) Ποια είναι τα όργανα της Ανώνυμης Εταιρείας (Α.Ε.) και τι γνωρίζετε για καθένα από αυτά; 25%Ερώτηση(β) Η απαγόρευση της καταχρηστικής εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης μιας επιχείρησης στην αγορά (άρθρο 2 του ν. 703/1977) 25%Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΕρώτηση (α): Η ευελιξία του άμεσου μισθολογικού κόστους και του χρόνου εργασίας

25%Ερώτηση (β): Μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας.25%

Απαντήσεις τελικών εξετάσεων 2004-2005

Θέμα 1 ο Ερώτηση α: σελ 29-30 Τόμος Α΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ 92-94 Αγαλλοπούλου

Θέμα 2 ο Ερώτηση α: σελ 94-96 Τόμος Β΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ 136-139 Τόμος Β΄ ΕΑΠ

Θέμα 3 ο Ερώτηση α: σελ. 59-61 Τόμος Γ΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ. 115-116 Τόμος Γ΄ ΕΑΠ

Θέμα 4 ο Ερώτηση α: σελ. 112 και σελ. 115 Τόμος Δ΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ. 179-180 Τόμος Δ΄ ΕΑΠΘέματα Επαναληπτικών Εξετάσεων 2004-2005

Θέμα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Ποια όργανα ασκούν την εκτελεστική λειτουργία στην Ελλάδα και ποιες είναι οι αρμοδιότητές τους; 25%Ερώτηση (β):

59

Η έννοια του δικαιώματος στην προσωπικότητα και το περιεχόμενο της προστασίας του 25%Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση(α) Τι γνωρίζετε για την αστική ευθύνη του Δημοσίου και τις προϋποθέσεις της κατά το ισχύον δίκαιο; 25%

Ερώτηση(β) Η αρχή της νομιμότητας στο διοικητικό δίκαιο 25%Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση(α) Απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας, απώλεια και συνέπειές της 25%Ερώτηση(β) Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των προσωπικών και των κεφαλαιουχικών εταιρειών; 25%Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣΕρώτηση (α): Έννοια και θέματα του κοινωνικού διαλόγου στις εργασιακές σχέσεις 25%Ερώτηση (β): Οι εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα 25%

Απαντήσεις επαναληπτικών εξετάσεων 2004-2005

Θέμα 1 ο Ερώτηση α: σελ 51-53 Τόμος Α΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ 56-58 Αγαλλοπούλου

Θέμα 2 ο Ερώτηση α: σελ 109-113 Τόμος Β΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ 29-33 Τόμος Β΄ ΕΑΠ

Θέμα 3 ο Ερώτηση α: σελ. 34-36 Τόμος Γ΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ. 46 Τόμος Γ΄ ΕΑΠ

Θέμα 4 ο Ερώτηση α: σελ. 172-175 Τόμος Δ΄ ΕΑΠΕρώτηση β: σελ. 54-57 Τόμος Δ΄ ΕΑΠ

Ερωταπαντήσεις τελικών Εξετάσεων 2005-2006

Θέμα 1ο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση (α):Tι γνωρίζετε για το αντιπροσωπευτικό σύστημα;Τόμος Α’, Απάντηση: σελ. 43-45 (…τα οποία αποτελούν σύνθεση των δύο συστημάτων) 25%ήΕρώτηση (β): Η προστασία του ατόμου από τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων προ-σωπικού χαρακτήρα.Αγαλλοπούλου, σελ. 61-63 25%

Θέμα 2ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

60

Ερώτηση(α) Πώς διακρίνονται οι ατομικές διοικητικές πράξεις από τις κανονιστικές διοικητικές πράξεις και ποια είναι η σημασία της διάκρισης αυτής στο Διοικητικό Δίκαιο;Τόμος Β’, Διοικητικό Δίκαιο, σελ. 64-66 (πάνω, «…ως προς το τεκμήριο νομιμότητας, το οποίο δεν έχει πλήρη εφαρμογή στις κανονιστικές πράξεις, όπως προαναφέραμε»). 25%ΉΕρώτηση(β) Οδηγός κρατικού αυτοκινήτου καθώς εκτελεί τα καθήκοντα του προσκρούει σε προπορευόμενο Ι.Χ. αυτοκίνητο, το οποίο είχε ακινητοποιηθεί λόγω της πυκνής κίνησης. Ο οδηγός του κρατικού αυτοκινήτου δεν μπόρεσε να ανακόψει εγκαίρως την πορεία του, διό-τι εκείνη τη στιγμή μιλούσε στο κινητό του τηλέφωνο με φιλικό του πρόσωπο και έτσι δεν αντιλήφθηκε την ακινητοποίηση των προπορευόμενων οχημάτων. Η σύγκρουση προκάλε-σε υλικές ζημιές στο Ι.Χ. αυτοκίνητο και ελαφρό τραυματισμό του οδηγού του. Συντρέ-χουν στην περίπτωση αυτή οι προϋποθέσεις αστικής ευθύνης του Δημοσίου;Τόμος Β’, Διοικητικό Δίκαιο, σελ. 109-113 25%

Θέμα 3ο ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟΕρώτηση(α) Απαντήστε αιτιολογημένα εάν είναι έμπορος;

1) ο πλανόδιος πωλητής CD2) ο δικηγόρος που είναι συγχρόνως και ιδιοκτήτης πρατηρίου υγρών καυσίμων3) ο ιδιοκτήτης ταξιδιωτικού γραφείου4) ο ομόρρυθμος εταίρος ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας5) η ανώνυμη εταιρεία

Τόμος Γ’, Εμπορικό Δίκαιο, σελ. 34:«Έμποροι είναι όσοι μετέρχονται πρωτότυπα εμπορικές πράξεις και έχουν σύνηθες επάγγελμα την εμπορία» (ουσιαστικό σύστημα απόκτησης εμπορικής ιδιότητας).Άρα πρέπει να δούμε εάν οι πράξεις που διενεργούν οι παραπάνω είναι πρωτότυπα εμπορικές και αν τις ασκούν κατά σύνηθες επάγγελμα:

1) Ο πλανόδιος πωλητής CD διενεργεί την πρωτότυπα εμπορική πράξη της εμπορικής πώλησης (σελ. 28). Ωστόσο μπορεί να υποστηριχθεί ότι κατ’ εξαίρεση δεν αποκτά την εμπορική ιδιότητα, εφόσον το αντάλλαγμα της δραστηριότητάς του έχει, λόγω του είδους και της έκτασής της, χαρακτήρα αμοιβής για τη σωματική του καταπόνηση. (σελ. 34)

2) Ο δικηγόρος απαγορεύεται να διενεργεί κατ’ επάγγελμα την εμπορική πράξη της αγορά προς μεταπώληση καυσίμων, λόγω ασυμβιβάστου, ωστόσο αποκτάει εμπορική ιδιότητα και διατρέχει απλώς τον κίνδυνο να υποστεί πειθαρχικές κυρώσεις (σελ. 35).

3) ναι, γιατί διενεργεί επιχείρηση πρακτορείας (η παραγγελίας) (βλ. διαφορά σελ. 29).

4) Ναι, αν η εταιρεία είναι εμπορική, δηλ. επιδιώκει εμπορικό σκοπό και ασκεί εμπορικές δραστηριότητες (ουσιαστικό κριτήριο απόκτησης εμπορικής ιδιότητας) (σελ. 44 σε συνδυασμό με 49-50, 52).

5) Ναι, σε κάθε περίπτωση. Απόκτηση εμπορικής ιδιότητας από το νόμο (τυπικό σύστημα) ανεξάρτητα από το σκοπό που επιδιώκει. (σελ. 57) 25%

ήΕρώτηση(β) Η παραπλανητική και ανακριβής διαφήμιση ως πράξη παράνομου ανταγωνισμού.Τόμος Γ’, Εμπορικό Δίκαιο, σελ. 106-7 25%

Θέμα 4ο ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

61

Ερώτηση (α): Η συλλογική εκπροσώπηση των εργαζομένων στην Ελλάδα.Τόμος Δ’, Εργασιακές Σχέσεις, σελ. 86-89 25%ήΕρώτηση (β):(α) Οι διαφορές ανάμεσα σε εκπαίδευση και κατάρτιση και η διάρθρωση του εκπαιδευ-τικού συστήματος στην Ελλάδα.Τόμος Δ’, Εργασιακές Σχέσεις, σελ. 118-119 (β) Η σχέση ανάμεσα στην οικονομική δραστηριότητα και το εκπαιδευτικό σύστημα.Τόμος Δ’, Εργασιακές Σχέσεις, σελ. 121-123 («…να αποδειχτεί στην εφαρμογή τους) 25%

62