Człowiek najlepsza inwestycja

Dotyczy projektu „Nowy system doskonalenia nauczycieli w powiecie pułtuskim”,realizowanego w ramach Działania 3.5. Kompleksowe wspomaganie rozwoju szkół, ProgramuOperacyjnego Kapitał Ludzki na podstawie umowy Nr UDA-POKL.03.05.00-00-114/12-00zawartej pomiędzy Powiatem Pułtuskim ul. Białowiejska 5, 06-100 Pułtusk, a OśrodkiemRozwoju Edukacji Al. Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa.

Przygotowanie nauczycieli do zmian wynikających z Nowej Matury 2015

- geografia.Prezentację opracowano w oparciu o: Informator o egzaminie

maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015 – CKE, OKE Łomża. Materiały własne - ,, Realizacja treści nowej podstawy programowej na lekcjach biologii i geografii w szkole ponadgimnazjalnej.

Opracowanie i prowadzenie: Joanna MarekKonsultant ds. edukacji przyrodniczej ODN Łomża

Program szkolenia:1.Podstawa programowa narzędziem pracy nauczyciela – przygotowanie nauczyciela i ucznia do nowej matury.2.Umiejętności proste i złożone kształtowane na IV etapie edukacyjnym.3.Charakterystyka arkuszy maturalnych od roku 2014/2015 pod kątem sprawdzanych umiejętności.4.Przykładowe zadania maturalne – ich analiza.

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

Podstawa programowa narzędziem pracy nauczyciela1.Podstawa Programowa zawiera szczegółowy opis wymagao. 2.Określa, co musi stanowid główną materię programu i czego uczeo ma się nauczyd. 3.Pozwala precyzyjnie określid, co będzie oceniane – a więc zbudowad wymagania na stopnie szkolne.4.Określa wymagania egzaminacyjne. 5.Odpowiada na fundamentalne pytania procesu nauczania: po co uczyd? , czego uczyd? , jak uczyd?, jak oceniad?

3

4

Podstawa programowa

Program nauczania

Podręcznik

Planowanie pracy dydaktycznej

5

W nauczaniu geografii zaleca się ograniczeniezakresu wiedzy encyklopedycznej na rzeczkształtowania u uczniów umiejętnościkorzystania z różnego rodzaju źródełinformacji geograficznej i ich analizy.Podczas zajęd z geografii w zakresierozszerzonym, z powodu rozdzieleniaw podstawie programowej zagadnieo geografiiświata od geografii Polski, wskazane jestpoświęcenie przynajmniej 1/3 czasu naedukację w zakresie geografii Polski.

6

We wszystkich działach nauczania geografii:1. Zaleca się zdecydowane odejście od metodpodających i przejście do kształcenia poszukującego.Szczególnie wskazane jest stosowanie różnego rodzajuform dwiczeniowych (z mapą, ilustracjami, tekstemźródłowym), metod aktywnych (m.in. graficznegozapisu, decyzyjnych, metody problemowej, dyskusji),metod waloryzacyjnych, eksponujących, praca metodąprojektu.2. Stosowanie porównao – odnoszenie poznawanychcech, zjawisk, wielkości do poznawanych wcześniej,a dotyczących np. innego kraju, Polski, własnegoregionu.

7

Geografię w zakresie rozszerzonym na IV etapie edukacyjnymnależy traktowad jako zaawansowany kurs przygotowujący dostudiów na kierunkach wymagających solidnych podstaw z tejdziedziny nauk przyrodniczych.Na poziomie rozszerzonym, w przeliczeniu na jednostkęlekcyjną, liczba wymagao szczegółowych jest wyższa niż napoziomie gimnazjalnym i podstawowym ponadgimnazjalnym,należy jednak pamiętad, że na tym etapie edukacyjnym należyznacznie większą niż poprzednio uwagę zwrócid nasamokształcenie – umiejętnośd absolutnie niezbędną nastudiach wyższych.

8

Rozwój globalny na lekcjach geografii może byd analizowanyprzez pryzmat tematów zaczerpniętych z różnych dziedzin życiaspołecznego, gospodarczego, politycznego i kulturalnego orazanalizy zjawisk przyrodniczych. Zarówno na poziomie liceum,jak i w gimnazjum, poruszane tematy powinny byd ujęte w dwacentralne bloki:1.Pierwszy blok powinien obejmowad tematy dotyczącesektora produkcji i konsumpcji oraz ich związku ze stanemśrodowiska naturalnego.2.Drugi blok tematyczny powinien obejmowad tetematy, które obejmują zagadnienia podziału świata na krajerozwinięte i rozwijające się.

9

Należy położyd nacisk na naukę korzystania z różnych źródełinformacji oraz kojarzenia współczesnych problemów(pojawiających się np. w mediach) z wiedzą geograficzną.Procesy i zjawiska zachodzące w przestrzeni geograficznejmożna zilustrowad na dobrze dobranych przykładach.

W dydaktyce geografii na poziomie liceum zasadniczą rolępowinna zajmowad kwestia nauczenia uczniów opisywaniai kategoryzacji (również częściowo oceny) procesówglobalnych. Uczeo powinien potrafid podad przegranychi wygranych w procesie globalizacji.

10

Omawianie zagadnieo geograficznych związanychz globalizacją może odbywad się w podziale na czterygrupy tematyczne:1. Świat usieciowiony – komunikacja, transport,przepływ informacji;2. Światowy rynek towarów i usług;3. „Globalna wioska” – kultura i społeczeostwow dobie globalizacji;4. Zagrożenia wynikające ze strony środowiskanaturalnego wywołane nieprzemyślaną działalnościączłowieka.

11

Do analizy procesów globalizacji należy też włączyd tematykęrozwoju zrównoważonego, oraz analizę czynników, które doniego prowadzą. Tematykę rozwoju zrównoważonego możnaomawiad w połączeniu z szerszymi kwestiami:1. Sprawiedliwości społecznej (omawiając zagadnieniawyrównywania poziomu życia grup społecznych i regionów,ubóstwa i jego uwarunkowao, zagrożeo).2. Stanu środowiska naturalnego (omawiając czynniki sprawczezniszczenia środowiska, ochronę środowiska, ochronębioróżnorodności, rozwój alternatywnych źródeł energii).3. Uwarunkowao rozwoju gospodarczego (omawiając rolęglobalnego obrotu kapitałem, możliwości rozwoju krajównajuboższych, współpracę gospodarczą).4. Stabilizacją polityczną (np. przestrzeganie praw człowieka,rozwój demokracji, działania związane z utrzymaniem pokoju,sposoby rozwiązywania konfliktów).

12

Obserwacje bezpośrednie i zajęcia w terenieW toku kształcenia geograficznego wskazane jest wznacznie większym niż dotychczas zakresiekorzystanie z obserwacji bezpośrednich,dokonywanych przez uczniów (lekcji i zajędw terenie, wycieczek) oraz jak najczęstszenawiązywanie do regionu, w którym uczeo mieszka.Ważnym elementem kształcenia geograficznego,jest rozwijanie zdolności do krytycznego myśleniaoraz umiejętności poznawania świata za pomocąodpowiednio zaplanowanych i udokumentowanychobserwacji.

13

Urozmaiceniem lekcji geografii może byd globus, wyświetlanyna tablicy interaktywnej lub filmy obrazujące aktualną sytuacjęspołeczno - ekonomiczną na świecie. Takie narzędzia są zgodnez nowymi standardami nauczania i pozwalają na skuteczniejszewyjaśnienie zjawisk, które zachodzą w geografii. Jest toszczególnie istotny aspekt dla pokolenia, które na co dzieootacza się technologicznymi nowinkami.Atrakcyjna forma zajęd to np. prezentowanie fragmentówwiadomości z telewizji dotyczących omawianych zagadnieo,może pomóc zachęcid uczniów do kontynuowania naukigeografii, biologii w zakresie rozszerzonym.Zajęcia terenowe w nauczaniu geografii są niezbędne - zajęciaaktywizują uczniów i pogłębiają ich zainteresowaniaszczegółowymi zagadnieniami.

Analiza wymagao szczegółowych

1.Ile razy w trzyletnim etapie edukacyjnym pojawia się dana treśd nauczania? 2.Ile czasu potrzeba na wydwiczenie tej umiejętności (spełnienie przez ucznia wymagania)? 3.Jakie metody i formy pracy ucznia służą zdobyciu tej umiejętności? 4.Jaki materiał nauczania służy dwiczeniu tej umiejętności? 5.Jakie umiejętności składowe potrzebne są do spełnienia tego wymagania?

14

15

Celem kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym jest:

1.Przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk.2.Zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadao i rozwiązywania problemów.3.Kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

Egzamin maturalny z geografii sprawdza,w jakim stopniu absolwent spełnia wymagania z zakresubiologii/geografii określone w podstawie programowejkształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego w zakresiepodstawowym i rozszerzonym.Ważne:Zadania w arkuszu egzaminacyjnym mogą również odnosid się dowymagao przypisanych do etapu III (gimnazjum).

Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym będzie zawierał około 50 zadao.Zadania będą dobrane w taki sposób, aby reprezentowałyróżnorodne wymagania ogólne i szczegółowe z podstawyprogramowej, będą sprawdzały zarówno wiedzę, jak i rozmaiteumiejętności zdającego, w szczególności umiejętności złożone.

1. Umiejętności proste, odwołują się zazwyczaj do poziomu wiadomości i opisywane takimi czasownikami operacyjnymi, jak posługuje się, wymienia, opisuje itp.

2. Umiejętności złożone, opisane w celach kształcenia (wymaganiach ogólnych) albo zawarte w treściach nauczania, identyfikujemy po czasownikach operacyjnych wyjaśnia, analizuje, interpretuje, formułuje itp.

Umiejętności proste wymagają żmudnego i czasochłonnego powtarzania zdobytych wiadomości. Umiejętności złożone, należy odnieśd do umiejętności prostych. Umiejętności złożone są często rozumiane jako suma umiejętności

prostych.Umiejętności złożone - umiejętności, które odwołują się do

myślenia krytycznego, abstrakcyjnego, myślenia w kategoriach zjawiska, strategii czy współzależności różnych elementów systemu lub procesu.

Zadania w arkuszu maturalnym z geografii na poziomie rozszerzonym mają na celu sprawdzenie umiejętności:

1.Identyfikowania i analizowania problemów występujących w środowisku geograficznym w różnych skalach przestrzennych i czasowych. 2.Rozumowania, argumentowania i wnioskowania, w tym dostrzegania prawidłowości dotyczących środowiska przyrodniczego, życia i gospodarki człowieka oraz wzajemnych powiązao i zależności w systemie człowiek – przyroda –gospodarka.3.Wykorzystywania i przetwarzania informacji geograficznych pochodzących z różnorodnych materiałów źródłowych.4.Wykorzystywania narzędzi matematycznych do opisu oraz analizy zjawisk i procesów, które zachodzą w środowisku geograficznym.

Zadania w arkuszu egzaminacyjnym z geografii będą sprawdzały:

1. Analizowanie współzależności elementów lub procesów w środowisku geograficznym oraz związków przyczynowo-skutkowych i funkcjonalnych.

2. Będą odnosid się do zagadnieo w skali od lokalnej do globalnej ze szczególnym uwzględnieniem Polski.

3. Będą uwzględniad informacje o aktualnych wydarzeniach, zjawiskach i procesach, które zachodzą w środowisku geograficznym,

4. Będą wymagały – ze względu na interdyscyplinarnośd geografii jako nauki – wykorzystania i integrowania wiedzy z różnych dziedzin nauk, np. przyrodniczych, takich jak biologia, chemia, fizyka.

Zadania – geografiaTypy zadao:1.Zamknięte, np. wyboru wielokrotnego, prawda/fałsz, na dobieranie. 2.Otwarte, uczeo tworzy odpowiedź samodzielnie.W arkuszu będą przeważały zadania otwarte:1.Będą występowały pojedynczo, lub w wiązkach tematycznych,2.Będą odnosid się do różnorodnych materiałów źródłowych zamieszczonych w arkuszu, np. barwnej mapy szczegółowej, map tematycznych, map przeglądowych, wykresów, tabel statystycznych, tekstów źródłowych, zdjęd, w tym lotniczych i satelitarnych oraz schematów, profili i przekrojów. Częśd materiałów źródłowych zostanie przedstawiona w postaci barwnej jako załącznik do wybranych zadao.

W poleceniu do każdego zadania występuje co najmniej jeden czasownik wskazujący czynnośd, jaką powinien wykonad zdający, aby poprawnie dane zadanie wykonad.W przypadku zadao zamkniętych będą to najczęściej czasowniki takie jak: „wybierz”, „podkreśl”, „zaznacz”.W przypadku zadao otwartych katalog czasowników jest dużo szerszy: ,, opisz’’, ,,uzasadnij’’, ,,oceo’’.

Czasownik Czynności ucznia

Podaj, wymieo

Zdający zapisuje w odpowiedzi nazwę / nazwy np. zjawisk, procesów, obiektów bez opisu, uzasadnienia, wyjaśnienia.

przedstaw Zdający prezentuje fakty, wiadomości; przedstawiając argumenty przekonuje o „czymś”, podaje fakty służące do uzasadnienia jakiegoś stwierdzenia; argument musi merytorycznie odnosid się do materiału źródłowego w zadaniu lub wiedzy zdającego.

opisz Zdający formułuje krótką wypowiedź pisemną, nie ograniczając się tylko do podania nazw, faktów, ale również przedstawiając cechy, np. obiektu lub przebieg procesu, zjawiska bez wyjaśniania przyczyn

porównaj Zdający zestawia obiekty, zjawiska, procesy ze sobą, znajduje ich cechy wspólne i różniące, przedstawia, opisuje, odnosi się do cech, właściwości wszystkich porównywanych obiektów, zjawisk, procesów bez wyjaśniania przyczyn tych podobieostw i różnic.

wyjaśnij Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający podaje przyczyny, związki przyczynowo-skutkowe, zależności, czyni coś jasnym i zrozumiałym, bez wnikania w przyczyny tej zależności.

uzasadnij Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający podaje argumenty, czyli fakty przemawiające za stwierdzeniem, poglądem, stanowiskiem lub przeciwko argument musi merytorycznie odnosid się do materiału źródłowego w zadaniu lub wiedzy geograficznej zdającego.

sformułuj Zdający wypowiada się w sposób dokładny, zrozumiały, ujmuje myśl czy tezę w odpowiednią formułę; formułuje np. wniosek, prawidłowośd.

oceo Zdający przedstawia sąd o czymś, dokonuje wartościowania –uznaje np. zjawisko, proces, tendencje za korzystne lub niekorzystne.

Ocenianie odpowiedzi zdających:

Odpowiedzi udzielone przez zdającego są oceniane przez

egzaminatorów zgodnie ze schematem punktowania określonym

dla każdego zadania.

zadania zamknięte – ocenianie w skali 0 - 1

zadania otwarte - ocenianie w skali 0 - 2 lub 0 – 3.

Każda merytorycznie poprawna odpowiedź, spełniająca warunki

zadania, zostanie oceniona pozytywnie – ocenianie holistyczne.

Przykładowe zadania egzaminacyjne:Informator_A6_Biologia.docxInformator_A6_Geografia.docx

Dziękuję za uwagę