БАРИЛГА, ХОТ

БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ

“ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ 2030 ХӨТӨЛБӨР”-ИЙН

ЗОРИЛТ 6.1, 6.2, 6.3.

НААБХЗГ-ын дарга О.Лхагвацэдэн

АГУУЛГА

1 ХУУЛЬ, ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН, ТӨРӨӨС БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

3 ЦААШДЫН ЗОРИЛТ

2 ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ХЭРЭГЖИЖ БУЙ ТӨСӨЛ, ХӨТӨЛБӨР

Хууль эрх зүйн орчин, төрөөс баримтлах бодлого

Хот суурины ус хангамж, ариутгах

татуургын ашиглалтын тухай хууль;

Барилгын тухай хууль;

Хот байгуулалтын тухай хууль;

Хот, суурин газрыг дахин хөгжүүлэх

тухай;

Эрүүл ахуйн тухай хууль.

Монгол Улсын Тогтвортой хөгжлийн үзэлбаримтлал-2030, УИХ-ын 2016 оны 19 дүгээртогтоол;

Засгийн газрын 2016-2020 оны үйлажиллагааны хөтөлбөр, УИХ-ын 2016 оны 45дугаар тогтоол;

Төрөөс экологийн талаар баримтлах бодлого,УИХ-ын 1997 оны 106 дугаар тогтоол;

Засгийн газрын 2017 оны 311 дүгээр тогтоол;

Засгийн газрын 2018 оны 73 дугаар тогтоол;

Засгийн газрын 2019 оны 202 дугаар тогтоол;

Засгийн газрын 2019 оны 337 дугаар тогтоол.

• Зорилго 7-ын Зорилт 16: 2015 он гэхэд баталгаат ундны усныхангамжгүй, сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжид хамрагдаагүйхүн амын эзлэх хувийг бууруулах.

Баталгаат ундны усны хангамжгүй хүн амын эзлэх хувь:

Улсын Их Хурлын 2008 оны 13 дугаар

тогтоолын хавсралт

1990 он 2000 он 2006 он 2015 он

- - 60.8 40.0

Сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжид хамрагдаагүй хүн амын эзлэх хувь:

1990 он 2000 он 2006 он 2015 он

- - 73.4 60.0

26.4

12.5

20.15.6

14.9

0.7219.5

Төвлөрсөн ус хангамж

Төвлөрсөн системд холбогдсон ус түгээх байр.

Төвлөрсөн системд холбогдоогүй ус түгээх байр.

Зөөврийн ус

Хамгаалагдсан худаг

Хамгаалагдсан булаг, шанд

Усны ил эх үүсвэр

Монгол Улсын Хүн амын ус хангамж, ариун цэврийн

байгууламжийн хүртээмж

26.40

0.21

14.5140.03

18.85

АРИУН ЦЭВРИЙН БАЙГУУЛАМЖИЙН ХҮРТЭЭМЖ

МОНГОЛ УЛСЫН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ҮЗЭЛ

БАРИМТЛАЛ-2030

Зорилт 2.Эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн ундны усан хангамж, ариун

цэврийн байгууламжийн хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ.

I үе шат (2016-2020): Баталгаат ундны усаар хангагдсан хүн амын эзлэх

хувийг 80 хувьд хүргэж, хүн амын 40 хувийг сайжруулсан ариун цэврийн

байгууламжтай болгох.

II үе шат (2021-2025): Баталгаат ундны усаар хангагдсан хүн амын эзлэх

хувийг 85 хувьд хүргэж, хүн амын 50 хувийг сайжруулсан ариун цэврийн

байгууламжтай болгох.

III үе шат (2026-2030): Баталгаат ундны усаар хангагдсан хүн амын эзлэх

хувийг 90 хувьд хүргэж, хүн амын 60 хувийг сайжруулсан ариун цэврийн

байгууламжтай болгох.

ЗОРИЛГО 6. БАТАЛГААТ УНДНЫ УС, АРИУН ЦЭВЭР, ЭРҮҮЛ АХУЙ

WHO/UNICEF Joint Monitoring Programme: https://washdata.org

85% 59% 72%

Зорилт 6.1 2030 он гэхэд хүн бүрийг аюулгүй боломжийн үнэтэй усаар хангах.

Бүх нийтээрээ баталгаат ундны

усаар хүртээмжтэйгээр ижил, эрх

тэгш хангагдсан байх.

ШААРДЛАГА ХАНГАСАН

УНДНЫ УСНЫ ЭХ ҮҮСВЭР

SAFELY MANAGEDАЮУЛГҮЙ БАТЛГААТ УНДНЫ

УСНЫ ҮЙЛЧИЛГЭЭ Шаардлага хангасан эх үүсвэрээс ундны усаар шууд хангагдах.

BASIC

СУУРЬ ҮЙЛЧИЛГЭЭ

Шаардлага хангасан эх үүсвэрээс ундны усаар 30 минут

хүрэхгүй хугацаанд хангагдах.

ХЯЗГААРЛАГДМАЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭ

Шаардлага хангасан эх үүсвэрээс ундны усаар 30-аас дээш

минут зарцуулж хангагдах.

ШААРДЛАГА ХАНГААГҮЙ

ЭХ ҮҮСВЭР

UNIMPROVEDШААРДЛАГА ХАНГАХГҮЙ УНДНЫ

УСНЫ ЭХ ҮҮСВЭР

Хамгаалаагүй булаг, шандын усыг шууд ундны усны

хэрэгцээндээ ашигладаг.

SURFACE WATER ҮЙЛЧИЛГЭЭГҮЙГол мөрөн, нуур, цөөрмийн усыг шууд ундны усны хэрэгцээндээ

ашигладаг.

Зорилт 6. 2. 2030 он гэхэд хүн бүрийг тэгш хүртээмжтэй эрүүл ахуйн шаардлага хангасанариун цэврийн байгууламжид хамруулж, охид эмэгтэйчүүд, эмзэг бүлгийнхний хэрэгцээ шаардлагыг онцгойлон

анхааран үзэж ил задгай биеэ засах явдлыг таслан зогсоох.

Шаардлага хангасан ариун цэврийн

байгууламж, эрүүл эрүүл ахуйн нөхцөлөөр

бүх нийтээрээ эрх тэгш хангагдаж, ил задгай

бие засах байдлыг таслан зогсоож, охид

эмэгтэйчүүдийн хэрэгцээ шаардлага, үүнтэй

холбоотой эмзэг нөхцөл байдлыг

сайжруулахад онцгой анхаарах.

ШААРДЛАГА ХАНГАСАН

АРИУН ЦЭВРИЙН

БАЙГУУЛАМЖ

SAFELY MANAGEDБАТАЛГААТАЙ

МЕНЕЖМЕНТТЭЙ АРИУН

ЦЭВРИЙН БАЙГУУЛАМЖ

Хэрэглээнээс гарсан бохир усыг шугам сүлжээгээр дамжуулан аюулгүй

тээвэрлэж, цэвэрлэх сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжтай.

BASIC

СУУРЬ ҮЙЛЧИЛГЭЭ

Сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжийг дангаараа ашигладаг.

ХЯЗГААРЛАГДМАЛ

ҮЙЛЧИЛГЭЭ

Сайжруулсан ариун цэврийн байгууламжийг 2 буюу түүнээс дээш өрх

хамтран ашигладаг.

ШААРДЛАГА ХАНГААГҮЙ

АРИУН ЦЭВРИЙН

БАЙГУУЛАМЖ

UNIMPROVEDСАЙЖРУУЛААГҮЙ АРИУН

ЦЭВРИЙН БАЙГУУЛАМЖ

Шаардлага хангаагүй жорлон ашигладаг.

OPEN DEFECATION ИЛ ЗАДГАЙ БИЕ ЗАСАХ Ил задгай бие засдаг.

Зорилт 6.3. 2030 гэхэд дэлхийн түвшинд

бохирдлыг бууруулах, хог хаях

ажиллагааг халах, аюултай химийн

бодис, материалыг гаргах явдлыг

хамгийн бага түвшинд хүргэх,

цэвэрлэгдээгүй бохир усны хувь

хэмжээг 2 дахин бууруулах, усыг дахин

боловсруулж, цэвэршүүлэн хэрэглэх

явдлыг /х/ хувиар нэмэгдүүлэх замаар

усны чанарыг сайжруулах.

нэмэгдүүлэх.

6. 3.1. Цэвэрлэх байгууламжаар дамжуулан цэвэрлэсэн усны эзлэх хувь

АГУУЛГА

1 ХУУЛЬ, ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН, ТӨРӨӨС БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

3 ЦААШДЫН ЗОРИЛТ

2 ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ХЭРЭГЖИЖ БУЙ ТӨСӨЛ, ХӨТӨЛБӨР

“150 МЯНГАН АЙЛ-ОРОН СУУЦ” ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР

НИЙСЛЭЛД

387,453

43%

ОРОН НУТАГТ

507,043

57%

МАНАЙ УЛСАД 2018 ОНЫ БАЙДЛААР

894,496 АЙЛ ӨРХ АМЬДАРЧ БАЙНА.

Орон сууцанд 174,491 айл өрх

45%

Монгол гэр101,136 айл өрх

26%

Гэр хорооллын байшинд

107,878 айл өрх26%

Инженерийн бүрэн хангамжтай амины орон

сууц 3,664 айл өрх 1%

Орон гэргүй 284 айл өрх

312,736 айл өрх62%

Орон сууцанд

58,838 айл өрх

11,5%

Гэр хорооллын гэр, байшинд

135,469 айл өрх26,5%

Аймгуудын төвдХөдөөгийн сумдад

Хүн амын 2015-2045 оны

шинэчилсэн хэтийн

тооцоогоор

3,463,576 хүн ам

962,104 айл өрх

2023 онд

387,453

43 %

“Тайшир-Алтай ус хангамжийн” төсөл

Төслийн зорилго: Говь-Алтай аймгийн төвийн ус хангамжийн одоо ашиглаж

байгаа эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Тайширын усан сангаас эргийн далд

байгууламжаар усыг шүүрүүлэн авч 54 км гаруй урттай далд яндан хоолойгоор

дамжуулан Алтай хотод хүргэнэ. Алтай хотын 19 мянган хүн амын амьдрах нөхцөл

болон тэдэнд үзүүлэх усны үйлчилгээний чанар дээшилнэ.

Бүрэлдэхүүн хэсгүүд: 54 км гаруй урттай Цэвэр усны шугам болон усны барилга

байгууламжууд.

Хийх ажил: 54 км гаруй урт цэвэр усны шугамын ажил болон холбогдох усны

барилга байгууламжийн ажил.

Төслийн явц, үр дүн: Уг төслийн хүрээнд барилга байгууламжийн угсралтын ажил

2019 оны 4 дүгээр сарын 1-ний өдөр нээлтийн ёслолын үйл ажиллагаа зохион

байгуулагдсан. Одоогийн байдлаар 30 гаруй км шугамын ажил хийгдсэн ба бусад

усны барилга байгууламжийн угсралтын ажлууд 60 хувьтай хийгдэж байна.

Австрийн талаас шугам хоолой нийлүүлэлт бүрэн хийгдэж дууссан ба холбогдох

тоног төхөөрөмжийн нийлүүлэлт 50 хувь, барилгын ажлын гүйцэтгэл 70 гаруй

хувьтай амжилттай явагдаж байна. Төлөвлөгөөт хугацаагаар 2021 онд дуусах

байгаа хэдий ч одоогийн гүйцэтгэлийн хувийг үзэхэд 2020 онд бүрэн дуусгаж

ашиглалтад оруулна.

“150 МЯНГАН АЙЛ-ОРОН СУУЦ” ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР

2023 онд хот, суурин газарт амьдардаг өрхийн

66% инженерийн бүрэн хангамжтай орон сууцтай

болно.

150,000

айлын орон сууц

Нийслэлд- 45000 Орон нутагт 5076айлын орон сууц,

30%

Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл

Нийслэлд - 13,500 Орон нутагт - 8090

амины орон сууц, 6,6%

Дагуул, хаяа хот, тосгодыг хөгжүүлэх төслүүд 16512 орон

сууц, амины сууц, 11%

Түрээсийн 18488 айлын орон сууц,

12,3%

Гэр хорооллын

газрыг дахин

төлөвлөж

барилгажуулах

төсөл

Нийслэлд 57000Орон нутагт 16594айлын орон сууц,

38%

Иргэн, хуулийн

этгээдийн

эзэмшлийн газар

дээр баригдах

12,137,6

тэрбум төгрөг

Улс, орон нутгийн төсөв

194.6 тэрбум төгрөг

Хувийн хэвшлийн

хөрөнгө оруулалт

8,535.70 тэрбум төгрөг

Гадаадын хөнгөлөлттэй зээл

3407.1 тэрбум төгрөг

Бусад эх үүсвэр

0.2 тэрбум төгрөг

Шаардлага хангахгүй орон сууцыг буулган шинээр барих төсөл

3000 айлын орон сууц, 2%

Нийслэлд 100,000 айлын орон сууц Орон нутагт 50,000 айлын орон сууц

Ногоон нуур 1008 айл

Солонго 1 4020 айл

Солонго 2 980 айл

Баянголын ам 2000 айл

Одоо байгаа ус хангамжийн дэд бүтэц

Төлөвлөж буй ус хангамжийн дэд бүтэц

Худаг, эх үүсвэр нийт 32 ш

Биокомбинатад 16 ш

Шувуун фабрик16ш

Ус гүн цэвэршүүлэх үйлдвэр

Эх үүсвэр тус бүрийн

хүчин чадал – 70000

м.куб/хоногШувуун фабрик16ш гүний худаг

Усыг гүн

цэвэршүүүлэх

үйлдвэр

УСУГ-ын

шугам хоолой

Биокомбинатад16 ш гүний худаг

Улаанбаатар хотын ус хангамжийн эх үүсвэрийг

нэмэгдүүлэх төсөл

2020-2026

/ 774,288.4 сая төгрөг /

Одоо байгаа ус хангамжийн дэд бүтэц

Төлөвлөж буй ус хангамжийн дэд бүтэц

Ус дахин Боловсруулах

үйлдвэр

Ус гүн цэвэршүүлэх үйлдвэр

Эх үүсвэр тус бүрийн

хүчин чадал – 70000

м.куб/хоногШувуун фабрик16ш гүний худаг

Усыг гүн

цэвэршүүүлэх

үйлдвэр

УСУГ-ын

шугам хоолой

Биокомбинатад16 ш гүний худаг

Цэвэрлэх байгууламжийн цэвэрлэсэн усыг дахин

боловсруулан ашиглах төсөл

2023-2025

/240,296.4 сая төгрөг/

АХБ-ны хөнгөлөлттэй зээл

“Зүүн өмнөд говийн хот

байгуулалт, хилийн ойролцоо

суурин газруудын хөгжлийн

МОН 3388 төсөл

Архангай, Өвөрхангай,

Өмнөговь, Дорноговь, Хужирт

сум /2016-2021/

10,680.9 сая төгрөг

АХБ-ны хөнгөлөлттэй

зээл“Зүүн өмнөд говийн хот

байгуулалт, хилийн ойролцоо

суурин газруудын хөгжлийн

МОН 3713 төсөл

Хөвсгөл, Булган, Хэнтий,

Сүхбаатар, Дундговь

/2019-2022/

20,035.1 сая төгрөг

Азийн хөгжлийн банк

“Дархан хотын бохир усны

менежментийг сайжруулах

төсөл-МОН3244/3245”-ийг

хэрэгжүүлэх.

/2016-2020/

54,800 сая төгрөг

Аймгийн төвүүдэд шинээр барих цэвэрлэх байгууламжийн төслүүд

АХБАХБ

АХБ

АХБ

АХБ

АХБ

АХБ

АХБ

АХБ

АХБ

Польш

Польш

Польш

Польш

Польш

Франц

Польш Улсын нөхцөлт зээл

51,282.0 сая төгрөг

Баян-Өлгий, Говьсүмбэр,

Дорнод, Завхан, Увс

/2020-2024/

Франц улсын

хөнгөлөлттэй зээл

Эрдэнэт хотын цэвэрлэх

байгууламжийн өргөтгөл

шинэчлэл

/2016-2020/

28,000 сая төгрөг

АХБ

АХБ

АХБ-ны хөнгөлөлттэй зээл

Говь-Алтай, Баянхонгор

/2022-2025/

18,000 сая төгрөг

БНХАУ-ын хөнгөлөлттэй зээлээр “Улаанбаатар хотын

төв цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барих төсөл”

Хүч чадал 250000 м3/хоног

Гэрээний үнийн дүн 262,7 сая ам.доллар

Төсөл хэрэгжих хугацаа 2019-2023 он.

Шинэ цэвэрлэх байгууламжийн эх загвар зураг бэлэн

болсон.

Ажлын зураг 11 дүгээр сард бэлэн болно.

Төслийн барилга угсралтын талбайн бэлтгэл ажлыг

хангаж түр ажилчдын байр, хашаа, цамхагт краныг

байршуулан, газар шорооны ажил болон биологи

цэвэрлэгээний байгууламжийн суурийн ажлуудыг

гүйцэтгээд байна.

Санхүүжилтын хэлэлцээрийг энэ оны 11 дүгээр сард

байгуулахаар бэлтгэл ханган ажиллаж байна.

TA9100-MOН төслийн хүрээнд Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр суманд туршилтын төсөл

хэрэгжүүлж байна. Арвайхээр сум 8864 өрх, 30,808 хүн амтай, үүнээс: 7726 өрхийн 25,228

хүн ам буюу хүн амын 80 гаруй хувь нь гэр хороололд амьдарч байна.

Өвөрхангай аймаг

Арвайхээр сум

20

30,808Хүн амын тоо8,864

Айл өрх тоо

Гэр хороолол

7,726Айл өрх тоо

25,228Хүн амын тоо

03

02

01 Бетон кольцотой

Хуванцар кольцотой

Бетон цутгаж барих

50 Ширхэг

10 Ширхэг

20 Ширхэг

Төсөлд хамрагдсан айл өрхүүдэд дараах 3 төрлийн 300 гаруй нүхэн

жорлонг барьж ашиглалтад оруулсан.

АГУУЛГА

1 ХУУЛЬ, ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН, ТӨРӨӨС БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

3 ЦААШДЫН ЗОРИЛТ

2 ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ХЭРЭГЖИЖ БУЙ ТӨСӨЛ, ХӨТӨЛБӨР

Зорилт 6.1 2030 он гэхэд

ШААРДЛАГА

ХАНГАСАН УНДНЫ

УСНЫ ЭХ ҮҮСВЭР

SAFELY

MANAGE

D

АЮУЛГҮЙ,

БАТЛГААТ

УНДНЫ УСНЫ

ҮЙЛЧИЛГЭЭ

90

BASIC

СУУРЬ

ҮЙЛЧИЛГЭЭ

80

ХЯЗГААРЛАГДМА

Л ҮЙЛЧИЛГЭЭ0

ШААРДЛАГА

ХАНГААГҮЙ ЭХ

ҮҮСВЭР

UNIMPRO

VED

ШААРДЛАГА

ХАНГАХГҮЙ

УНДНЫ УСНЫ ЭХ

ҮҮСВЭР

0

SURFACE

WATERҮЙЛЧИЛГЭЭГҮЙ

0

Зорилт 6. 2. 2030 он гэхэд

ШААРДЛАГА

ХАНГАСАН АРИУН

ЦЭВРИЙН

БАЙГУУЛАМЖ

SAFELY

MANAGED

БАТАЛГААТАЙ

МЕНЕЖМЕНТТЭЙ

АРИУН ЦЭВРИЙН

БАЙГУУЛАМЖ

60

BASIC СУУРЬ ҮЙЛЧИЛГЭЭ 90

ХЯЗГААРЛАГДМАЛ

ҮЙЛЧИЛГЭЭ 10

ШААРДЛАГА

ХАНГААГҮЙ АРИУН

ЦЭВРИЙН

БАЙГУУЛАМЖ

UNIMPROVE

D

САЙЖРУУЛААГҮЙ

АРИУН ЦЭВРИЙН

БАЙГУУЛАМЖ

0

OPEN

DEFECATIO

N

ИЛ ЗАДГАЙ БИЕ

ЗАСАХ 0

ЗОРИЛТ-6.3.1

Улсын

хэмжээндХот Хөдөө

Цэвэрлэх багууламжаар

цэвэрлэсэн ахуйн бохир усны

эзлэх хувь60 100 20

Үйлдвэрийн бохир усыг

урьдчилан цэвэрлэсэн бохир

усны эзлэх хувь

Цэвэрлэсэн усыг дахин

боловсруулж ашиглах хувь

хэмжээ10 15 8

Технологийн шинэчлэлт хийх

цэвэрлэх байгууламжийн тоо 50 17 33

Хүрээлэн буй орчинд нийлүүлэх

хаягдал усны стандартын

шаардлага хангасан цэвэрлэсэн

усны хэмжээ

90 85 92

Лаг, хог хаягдлыг дахин

боловсруулах байгууламжийг

шинээр барих. /тоо/50 17 33

ЦААШДЫН ЗОРИЛТ

АНХААРАЛ

ТАВЬСАНД

БАЯРЛАЛАА