“Bu rapor, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA ... · Türkiye, gerek hayvansal atıklar gerekse orman ve bitki atıkları yönünden zengin bir ülkedir. Ayrıca evsel atıklar,

“Bu rapor, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) tarafından MEVA

Tarımsal DanıĢmanlık ve Gıda San. Tic. Ltd. ġti. firmasına yaptırılmıĢtır. AraĢtırmanın

içeriği Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı ile projeye katkı sağlayan kurum/kuruluĢların

görüĢ ya da tutumunu yansıtmamakta olup, yayında belirtilen bütün bilgilerin

sorumluluğu MEVA Tarımsal DanıĢmanlık ve Gıda San. Tic. Ltd. ġti firmasına aittir.

Bu raporun tüm yayın hakları ise Batı Karadeniz Kalkınma Ajansına aittir ve yazılar ve

içerik Ajansın izni olmadan kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz.

Aralık 2019”

A

ralık 2019”

2

ĠÇĠNDEKĠLER

ġEKĠLLER DĠZĠNĠ .............................................................................................................................. 5

TABLOLAR DĠZĠNĠ ............................................................................................................................ 6

1.GĠRĠġ................................................................................................................................................... 8

2. MEVCUT DURUM ANALĠZĠ ....................................................................................................... 11

2.1. Bartın ve Çevre İlleri Tarım Sektörü ........................................................................................... 11

2.2. Bartın İlinin Ekonomik Göstergeleri ........................................................................................... 12

2.3.Türkiye’deki Biyogaz ve Biyoyakıt İşletmelerinin Genel Durumu ................................................ 14

2.4.Bartın’da Atıkların Genel Durumu ............................................................................................... 16

2.5. Biyokütle Kaynaklı Elektrik Enerjisi Üretimi İle İlgili Mevcut Yasal Mevzuat .............................. 16

2.6. Yapılacak Yatırımlara Yönelik Destekler ..................................................................................... 18

2.6.1. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki Destekler .................................................................. 18 2.6.2. İmalat Esnasında Yerli Aksamın Kullanılması İle İlgili Destekler .......................................... 19 2.6.3. Tarım Bakanlığı Teşvikleri .................................................................................................... 22

3. BĠYOGAZ VE BĠYOKÜTLE ĠġLETMESĠNĠN UYGUNLUĞU ............................................... 22 3.1.Biyogaz ve Biyokütle Yatırımının Sektörel ve Bölgesel Politikalara Uygunluğu ........................... 23

3.2.Biyogaz ve Biyokütle Yatırımlarının Diğer Yatırımlar İle İlgili İlişkileri ......................................... 23

3.3.Yenilenebilir Enerji Kaynağı Olarak Biyogaz veya Biyokütle Tesisinin Kuruluş Gerekçesi ve Bölgesel Düzeyde Talepler ................................................................................................................ 24

3.3.1. Bartın İli Hayvansal Atık Varlığı ve Kullanım Durumu .......................................................... 24

3.3.2. Bartın İli Bitkisel Atık Durumu ve Kullanımı ......................................................................... 27

3.3.3. Bartın İli Tarımsal Endüstri Atık Durumu ve Kullanımı ........................................................ 30

3.3.4. İldeki Yenilenebilir Enerji İçin Sanayi Atığı ve Evsel Atıklar ................................................. 30

3.4. Yenilenebilir Enerji Kaynağı Olarak Biyogaz veya Biyokütle Tesisi için Uygulama Alanı Tespiti . 31

3.4.1. Fiziksel ve Coğrafi Özelliklere İlişkin Bilgiler ........................................................................ 32

3.4.2. Tespit Edilen Alanın Yeri, Özellikleri ve Hammaddeye Olan Uzaklıkları .............................. 32

3.4.3.Biyokütle veya Biyogaz Tesisi Taslak Vaziyet Planı ve Yerleşimi .......................................... 33

3.4.4. Tesis İçin Planlanan Yerin Kullanım Alanları ve Ulaşım Sistemi ........................................... 33

3.4.5. Taslak İmar Planında Alan Kullanımı.................................................................................... 34

3.4.6. Önerilen Tesise İlişkin Altyapı Yatırımları Gereksinimleri .................................................... 37

3.5. Biyokütleden Enerji Hammaddesi Üretme Yöntemleri .............................................................. 37

3.5.1. Gazlaştırma .......................................................................................................................... 37 3.5.1.1. Gazlaştırma Kimyası ..................................................................................................... 38

3.5.1.2.Gazlaştırıcı Tipleri .......................................................................................................... 41

3.5.1.3. Biyokütlenin Gazlaştırılması ......................................................................................... 45

3.5.1.4. Gazlaştırma Gazının Kullanıldığı Yerler ......................................................................... 46

3.5.1.5. Gazlaştırma ve Sürdürülebilir Gelecek ......................................................................... 47

3.5.1.6.Gazlaştırmanın Dezavantajları ....................................................................................... 47

3.5.2. Biyogaz................................................................................................................................. 48 3.5.2.1. Biyogazın Isıl Değeri ...................................................................................................... 48

3.5.2.3. Biyogaz Üretiminde Kullanılan Organik Atık/Artık Hammaddeler Hayvansal Atıklar... 49

3.5.2.4. Biyogaz Üretiminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ............................................... 51

3

3.5.2.5. Biyogaz Tesislerinin Tasarımı ve Tasarımda Dikkat Edilmesi Gereken Parametreler ... 51

3.5.2.6. Biyogaz Üretiminde Kullanılan Sistemler ..................................................................... 52

3.5.2.7. Tesis Tasarımında Dikkate Alınacak Hususlar ............................................................... 53

3.5.2.8.Biyogaz Üretiminin Yararları .......................................................................................... 53

3.5.2.9. Biyogaz ve Yan Ürünlerinin Kullanım Alanları .............................................................. 55

3.5.2.10. Dünya Biyogaz Üretimi ............................................................................................... 56

3.5.3. Biyokütle Çevrimleri ............................................................................................................ 56 3.6. Bartın İli İçin Mevcut Kapasite Belirleme.................................................................................... 57

3.6.1. Bartın Merkez İlçe Biyogaz Potansiyeli ve Biyolojik Yakma ................................................. 58 3.6.1.1. Biyogaz Potansiyeli ....................................................................................................... 58

3.6.1.2. Biyolojik Yakma İle Elektrik Potansiyeli ........................................................................ 60

3.7. Gelir ve Gider Varsayımları ......................................................................................................... 62

3.7.1. Biyogaz Tesisi Fizibilitesi ...................................................................................................... 62 3.7.1.1. Proje Etüt ve Danışmanlık Giderleri ............................................................................. 62

3.7.1.2. Arazi Giderleri ............................................................................................................... 63

3.7.1.3. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri .......................................................... 63

3.7.1.4. İnşaat İşleri ................................................................................................................... 63

3.7.1.5. Makine ve Ekipman Maliyetleri .................................................................................... 64

3.7.1.6. Genel Giderler .............................................................................................................. 65

3.7.1.7. Sabit Yatırım Giderleri .................................................................................................. 66

3.7.1.8. Elektrik, Su ve Yakıt giderleri ........................................................................................ 66

3.7.1.9. Kojenerasyon Destek Giderleri ..................................................................................... 66

3.7.1.10. Sigorta Giderleri ......................................................................................................... 67

3.7.1.11. Nakliye Giderleri ......................................................................................................... 67

3.7.1.12. Genel Yönetim Giderleri ............................................................................................. 67

3.7.1.13. Bakım Onarım Giderleri .............................................................................................. 67

3.7.1.14. Personel Giderleri ....................................................................................................... 68

3.7.1.15. Amortisman Giderleri ................................................................................................. 68

3.7.1.16. Giderler Toplamı ......................................................................................................... 69

3.7.1.17. İşletme Dönemi Gelirleri ............................................................................................ 69

3.7.1.18. Toplam Yatırım Tutarı ................................................................................................. 70

3.7.1.19. Gelir Gider Dengesi ..................................................................................................... 70

3.7.2. Biyogaz Tesisi Ekonomik Değerlendirme ............................................................................. 73 3.7.3. Biyokütle Yakma Tesisi Fizibilitesi........................................................................................ 73

3.7.3.1. Proje Etüt ve Danışmanlık Giderleri ............................................................................. 73

3.7.3.2. Arazi Giderleri ............................................................................................................... 74

3.7.3.3. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri .......................................................... 74

3.7.3.4. İnşaat ve Makine Ekipman ........................................................................................... 74

3.7.3.5. Genel Giderler .............................................................................................................. 74

4

3.7.3.6. Cansız Demirbaş Alım Giderleri .................................................................................... 74

3.7.3.7. Sabit Yatırım Giderleri .................................................................................................. 75

3.7.3.8. Elektrik, Su ve Yakıt Giderleri ....................................................................................... 75

3.7.3.9. Türbin Bakım Giderleri ................................................................................................. 75

3.7.3.10. Sigorta Giderleri ......................................................................................................... 75

3.7.3.11. Nakliye Giderleri ......................................................................................................... 76

3.7.3.12. Genel Yönetim Giderleri ............................................................................................. 76

3.7.3.13. Bakım Onarım Giderleri .............................................................................................. 76

3.7.3.14. Personel Giderleri ....................................................................................................... 77

3.7.3.15. Amortisman Giderleri ................................................................................................. 77

3.7.3.16. Giderler Toplamı ......................................................................................................... 78

3.7.3.17. İşletme Dönemi Gelirleri ............................................................................................ 78

3.7.3.18. Toplam Yatırım Tutarı ................................................................................................. 78

3.7.3.19. Gelir Gider Dengesi ..................................................................................................... 79

3.7.4. Biyokütle Yakma Tesisi Ekonomik Değerlendirme .............................................................. 81

3.7.5. Altyapı Yatırımları ................................................................................................................ 81

3.7.6. Yatırımın Yıllara Göre Dağılımı ............................................................................................. 81

3.7.7. Yıllara Göre Tahsis ve Kira Gelirleri...................................................................................... 81

3.7.8. Yatırımın Finansmanı ve Finansal Analiz ............................................................................. 81

3.8.Biyogaz ve Biyoyakıt Tesisleri İçin Organizasyon ve Yönetim...................................................... 81

3.8.1. Acil Eylem Planı.................................................................................................................... 82

3.8.2. Acil Eylem Ekibi .................................................................................................................... 83

3.8.3. Kazalar ................................................................................................................................. 83

3.8.4. İlk Yardım ve Kurtarma Ekiplerinin Görev ve Sorumlulukları .............................................. 83

3.8.5. Yangın .................................................................................................................................. 84

3.8.6. Deprem ................................................................................................................................ 84

3.9. Isı, Gübre ve Diğer Çıktıların Kullanımı ....................................................................................... 85

3.10. Faaliyet Programı…………………………………………………………………………………………………………....... 85

3.11. İlgili Kurum Görüşleri…………………………………………………………………………………………………………... 85

3.12. Potansiyel Riskler……………………………………………………………………………………………………………......86

3.13.Ulusal ve Uluslararası Pazarda İyi Uygulama Örnekleri ….……………………….…………………………......86

4. SONUÇ VE ÖNERĠLER ............................................................................................................ 87

KAYNAKLAR ..................................................................................................................................... 92

5

ġEKĠLLER DĠZĠNĠ

ġekil 1: Yıllar Ġtibariyle Kurulu Güçte Kaynakların Paylarının GeliĢimi .................................... 10

ġekil 2: 2018 Yılı YEKDEM Üretiminin Kaynaklara Dağılımı ..................................................... 15

ġekil 3: Biyogaz Tesisi Taslak Vaziyet Planı ..................................................................................... 35

ġekil 4: Tarımsal Atık Yakma Tesisi Taslak Vaziyet Planı ............................................................. 36

ġekil 5: GazlaĢtırma ............................................................................................................................ 38

ġekil 6: GazlaĢtırma Kimyası ............................................................................................................. 39

ġekil 7: GazlaĢtırmada Farklı Bölgeler ............................................................................................. 40

ġekil 8: Sabit Yataklı GazlaĢtırıcı ...................................................................................................... 41

ġekil 9: GazlaĢtırıcı Tipleri ................................................................................................................. 43

ġekil 10: GazlaĢtırıcı Sistem Ünitesinin ġematik GörünüĢü ........................................................... 44

ġekil 11: Biyokütle Yakıtı ................................................................................................................... 45

ġekil 12: Biyokütle Yakıt Hazırlama Yöntemi ................................................................................. 46

ġekil 13: Biyogaz Üretim Süreci ......................................................................................................... 49

ġekil 14: Islak Çürütme Teknolojili Biyogaz Tesisi ......................................................................... 52

ġekil 15: Biyogaz Tesis Ġç Kısım ........................................................................................................ 53

ġekil 16: Biyogazın DönüĢüm Süreci ................................................................................................. 54

ġekil 17: Biyokütle Çevrimleri ........................................................................................................... 56

ġekil 18: Biyokütle Proje Alanı (Bartın Merkez Akçamescit Köyü Tescil Harici Alan) .............. 60

ġekil 19: Proje Organizasyon Yapısı ................................................................................................. 82

6

TABLOLAR DĠZĠNĠ

Tablo 1: Türkiye’de Lisanslı Gücün Kaynak Bazında 2017-2018 Arasındaki DeğiĢimi ............... 9

Tablo 2: Lisanslı ve Lisanssız Kurulu Güç, Puant Talep, Lisanslı ve Lisanssız Elektrik Üretimi,

Tüketim, Ġthalat ve Ġhracat Verileri ................................................................................... 10

Tablo 3: KiĢi BaĢı Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla .................................................................................. 13

Tablo 4: Bartın Ġli Yıllara Göre Ġhracat ve Ġthalat Verileri ........................................................... 13

Tablo 5: 2017 Yılı Bartın ve Türkiye Mevduat Dağılımı ................................................................ 13

Tablo 6: 2017 Yılı Bartın ve Türkiye KiĢi BaĢı Mevduat Dağılımı ................................................. 13

Tablo 7: Yıllar Ġtibariyle Lisanslı YEKDEM Katılımcı Sayısı ....................................................... 14

Tablo 8: Lisanssız Kurulu Gücün Kaynaklara Göre Dağılımı ...................................................... 15

Tablo 9: Yıllar Ġtibariyle YEKDEM Katılımcılarının Yıllık Üretim Miktarları .......................... 15

Tablo 10: Yatırım TeĢvik Belgesi Kapsamındaki Destekler ............................................................ 19

Tablo 11: Biyokütle Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi Kapsamındaki Yerli Aksamlar ................. 20

Tablo 12: Bartın 2018 Yılı Elektrik Enerjisi Üretimi ..................................................................... 22

Tablo 13: Bartın 2018 Yılı Elektrik Enerjisi Tüketimi ................................................................... 22

Tablo 14: Bartın Ġli Hayvansal Atık Varlıkları ve Kullanım Durumu .......................................... 24

Tablo 15: Bartın Ġli 25 BaĢ Hayvan ve Üzeri Süt ĠĢletmeleri ......................................................... 25

Tablo 16: Bartın Ġli 50 BaĢ Hayvan ve Üzeri Süt ĠĢletmeleri ......................................................... 26

Tablo 17: Bartın Ġli 2013-2018 Yılı Kanatlı Hayvan Varlığı .......................................................... 26

Tablo 18: Bartın Ġli Kanatlı Hayvan ĠĢletmeleri ............................................................................. 27

Tablo 19: Bartın Ġli Bitkisel Atık Varlıkları ve Kullanım Durumu ............................................... 29

Tablo 20: Bartın Ġlinde Toplanan Katı Atık Miktarı ...................................................................... 31

Tablo 21: Biyogaz Tesisi Alan Kullanımı .......................................................................................... 34

Tablo 22: Biyokütle Yakma Tesisi Alan Kullanımı .......................................................................... 34

Tablo 23: ÇeĢitli Kaynaklardan Elde Edilebilecek Biyogaz Verimleri ve Biyogazdaki Metan

Miktarları ........................................................................................................................... 50

Tablo 24: Hayvan Ağırlığı Bazında Üretilebilecek Günlük ve Yıllık YaĢ Gübre Miktarları ....... 50

Tablo 25: Hayvan Varlığı Bazında Üretilebilecek Gübre ve Biyogaz Miktarı .............................. 51

Tablo 26: Dünya’da Üretilen ve Kullanılabilir Biyogaz Kaynakları ............................................. 56

Tablo 27: ĠnĢaat ĠĢleri Maliyet Tablosu ............................................................................................ 64

Tablo 28: AĢamalara Göre Makine Ekipmanlar .............................................................................. 64

Tablo 29:AĢamalara Göre Makine Ekipman Fiyatlandırması ....................................................... 65

Tablo 30: Sabit Yatırım Giderleri ..................................................................................................... 66

Tablo 31: Yıllık Bakım Onarım Giderleri......................................................................................... 67

Tablo 32: Yıllık Personel Giderleri .................................................................................................... 68

Tablo 33: Yıllık Amortisman Giderleri ............................................................................................. 68

Tablo 34: Giderler Toplamı ................................................................................................................ 69

Tablo 35: Gelirler Toplamı ................................................................................................................. 70

Tablo 36: Gelir Gider Dengesi ........................................................................................................... 71

Tablo 37: Tahmini Nakit AkıĢ Tablosu ............................................................................................. 72

Tablo 38: Sabit Yatırım Giderleri ..................................................................................................... 75

Tablo 39: Yıllık Bakım Onarım Giderleri......................................................................................... 76

Tablo 40: Yıllık Personel Giderleri .................................................................................................... 77

Tablo 41: Yıllık Amortisman Giderleri ............................................................................................. 77

Tablo 42: Giderler ............................................................................................................................... 78

7

Tablo 43: Gelirler Toplamı ................................................................................................................. 78

Tablo 44: Gelir Gider Dengesi ........................................................................................................... 79

Tablo 45: Tahmini Nakit AkıĢ ............................................................................................................ 80

Tablo 46: Projeler Faaliyet Programı................................................................................................ 86

8

1.GĠRĠġ

Günümüz dünyasında sanayi ve nüfustaki hızlı artıĢla birlikte enerjiye olan

gereksinimler büyük oranda artıĢ göstermektedir. Bilindiği üzere dünyadaki en büyük enerji

kaynakları yenilenemeyen enerji kaynaklarıdır. Bunlar petrol, doğal gaz, uranyum, kömür ve

benzeri maddelerdir. Dünyadaki enerji ihtiyacının %94’ü yenilenemeyen enerji

kaynaklarından sağlanmaktadır(Enerji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, 2018). Son yıllarda mevcut

yenilenemeyen enerji kaynaklarının dıĢında özellikle yenilenebilir enerji kaynakları fikri ve

uygulamaları büyük oranda artıĢ göstermiĢtir. Bunun en önemli sebebi yenilenemeyen enerji

kaynaklarının 25 ile 100 yüzyıl arasında rezervlerinin veya kaynaklarının bitecek

öngörüsüdür. GüneĢ enerjisi, jeotermal enerji, dalga enerjisi, rüzgâr enerjisi gibi kaynakların

yanı sıra biyokütle olarak tabir edilen yenilenebilir enerji kaynakları gelecekte yenilenemeyen

enerji kaynaklarına iyi bir alternatiftir. Bu enerji türlerinden biyokütle enerjisinde; orman

ürünleri, bitkiler, kentsel endüstriyel atıklar, hayvan ve sanayi atıkları ile atık çamurlar

kullanılmaktadır.

Türkiye’nin 2018 yılı ülke genelindeki enerji tüketimi 149.000.000 ton/petrol

eĢdeğeridir (TMMOB,2018). Türkiye, 2016 yılı enerji arzı kaynaklarına göre en büyük payı

%31 ile petrol bazlı enerji kaynaklarının kullanımı almaktadır. Diğer enerji kaynaklarının

kullanımı ise %28 kömür, %28 doğal gaz, %4 hidroelektrik %3 biyoenerji, %6 jeotermal,

rüzgâr ve güneĢ enerjisi olarak sıralanmaktadır. Son 15 yıl içerisinde Türkiye’deki enerji arzı

%72’dir ve enerji üretimi %41 oranında artmıĢ olup, 35.374.000 ton/petrol eĢdeğere

ulaĢmıĢtır (TMMOB, 2018). Bu istatistik bilgilerine göre Türkiye’de enerjide dıĢa

bağımlılığının arttığı görülmektedir. Bu enerji açığını ve dıĢa bağımlılığı kapatabilmenin en

önemli yolları ya teknolojik enerji(nükleer enerji)ya da yenilenebilir enerji kaynaklarının daha

verimli kullanılmasıdır. Türkiye’deki enerji üretiminin %44’ü kömür, %23’ü rüzgâr,

jeotermal ve güneĢ enerjisi,%8’i biyoenerji, %8’i petrol ve %8’i hidroelektrik santralleri

tarafından sağlanmaktadır(TÜĠK, 2018).

Bu bilgiler ıĢığında ülke potansiyelinin değerlendirilmesi ve oluĢan enerji açığının

karĢılanmasında yapılacak en önemli çalıĢmalardan biri biyokütle enerjisi kullanımıdır.

Türkiye, gerek hayvansal atıklar gerekse orman ve bitki atıkları yönünden zengin bir ülkedir.

Ayrıca evsel atıklar, sanayi atıkları ve incelenememiĢ su altı atıkları(çamurlar) yönünden de

güçlü bir potansiyele sahiptir. Türkiye’de atıkların geri dönüĢüme çevrilme oranı %5’tir

(EAGD, 2018).

9

Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynakları içerisinde biyokütle enerjisinin, diğer enerji

kaynaklarına göre kullanımı %3,9’dur (UAS,2018). Türkiye’de biyokütle enerjisinin kaynak

bazında yıllık potansiyelinin yaklaĢık 20.000.000 ton/petrol eĢdeğer olduğu tahmin

edilmektedir. Günümüzde kullanılan biyokütle enerjisi miktarı ise 1.000.000 ton/petrol

eĢdeğer civarındadır (TMMOB 2018). Türkiye’de biyokütle ile enerjiye çevrilebilecek

atıkların sayısal değeri yaklaĢık olarak 8.600.000.000 dolar/yıldır. Türkiye’nin enerji ithali

TÜĠK, 2018 yılı verilerine göre 43.000.000.000 dolardır. Biyokütle ile enerji dönüĢümü

sağlanarak Türkiye’deki atıklar değerlendirildiği takdirde enerji ithalatının %20’lik kısmı

karĢılanmıĢ olacaktır.

Tablo 1: Türkiye’de Lisanslı Gücün Kaynak Bazında 2017-2018 Arasındaki DeğiĢimi (EPDK,

2019)

Kaynak Türü 2017 Değeri

(MW)

Pay

(%)

2018 Değeri

(MW)

Pay

(%)

2017-2018

DeğiĢimi (%)

Doğal Gaz 26.311,80 32,28 25.731,93 30,93 -2,20

Barajlı 19.746,05 24,23 20.534,80 24,69 3,99

Linyit 9.267,12 11,37 9.597,12 11,54 3,56

Ġthal Kömür 8.936,35 10,96 8.938,85 10,75 0,03

Akarsu 7.509,98 9,21 7.748,90 9,32 3,18

Rüzgâr 6.482,12 7,95 6.942,27 8,35 7,10

Jeotermal 1.063,73 1,31 1.282,52 1,54 20,57

Fuel Oil 702,77 0,86 709,21 0,85 0,92

TaĢ Kömür 616,15 0,76 616,15 0,74 0,00

Biyokütle 439,72 0,54 590,92 0,71 34,39

Asfaltit Kömür 405,00 0,50 405,00 0,49 0,00

GüneĢ 17,90 0,02 81,66 0,10 356,19

Nafta 4,74 0,01 4,74 0,01 0,00

LNG 1,95 0,00 1,95 0,00 0,00

Motorin 1,04 0,00 1,04 0,00 0,00

Genel Toplam 81.506,42 100,00 83.187,05 100,00 2,06

10

ġekil 1: Yıllar Ġtibariyle Kurulu Güçte Kaynakların Paylarının GeliĢimi (%) (EPDK,2019)

Tablo 2:Lisanslı ve Lisanssız Kurulu Güç, Puant Talep, Lisanslı ve Lisanssız Elektrik Üretimi,

Tüketim, Ġthalat ve Ġhracat Verileri (EPDK-2019)

Ġthalat-Ġhracat

Verileri Birim 2015 2016 2017

DeğiĢim

(%)

2016→2017

2018

DeğiĢim

(%)

2017→2018

Lisanslı Kurulu Güç MW 73.146,90 77.563,44 81.506,42 5,08 83.187,05 2,06

Lisanssız Kurulu Güç MW 359,04 1.048,21 3.173,32 202,74 5.310,57 67,35

Puant Talep MW 43.289,00 44.733,98 47.659,65 6,54 46.159,55 -3,15

Lisanslı Üretim GWh 261.783,30 272.563,63 292.595,42 7,35 295.442,15 0,97

Lisanssız Üretim GWh 222,72 1.137,87 3.031,33 166,40 8.212,41 170,92

Tüketim GWh 265.724,40 277.522,01 292.003,54 5,22 302.772,30 3,69

Ġthalat GWh 7.411,10 6.400,13 2.729,06 -57,36 2.466,01 -9,64

Ġhracat GWh 2.964,60 1.442,08 3.300,10 128,84 3.073,60 -6,86

11

2. MEVCUT DURUM ANALĠZĠ

Bartın ili sınırları içerisinde biyogaz veya biyokütle tesisi kuruluĢu amacıyla yatırım

kârlılığını hesaplayabilmek için mevcut durum etüdünün incelenmesi gerekir. Konu ile ilgili

parametreler ildeki tarım sektörü, sanayi sektörü, atık yönetimi, enerji arz ve talepleri ve

Bartın ilinin endüstriyel ihtiyaçlarıdır. Mevcut durum analizinde bu parametreler ile ilgili

gözlem, saha ziyaretleri, ülke, il ve kurum verileri dikkate alınarak gerekli çalıĢmalar

yapılmıĢtır.

2.1. Bartın ve Çevre Ġlleri Tarım Sektörü

Bartın ili 2.330.000 dekarlık araziye sahip olup, bu arazinin % 28,69’u tarım alanıdır.

Bartın ilinin en büyük arazi varlığını merkez ilçe ve ulus ilçesi oluĢturmaktadır. Arazilerin

%45,60’ı tarla bitkileri, %10,92’si meyve bahçesi %2,61’i de sebze ekim/dikim için

kullanılmaktadır. Toplam tarımsal arazi varlığının %59,13’ü ekilebilir durumdadır. Geri kalan

alan ise çayır ve kullanılmayan tarım alanlarından oluĢmaktadır. Bartın ilinde araziler genel

olarak küçük ve parçalı arazilerden oluĢmaktadır. Ġl genelinde 50 dekar üzerindeki toplam

arazi miktarı 49 adettir. Yine il genelinde tarımsal araziler Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS)

kaydedilirken veraset ilamı yapılmamıĢ arazilerin kaydı yapılmamaktadır. Bu Ģekilde 45.000

dekarlık arazide kayıt dıĢı arazi kullanıldığı öngörülmektedir(TOB, 2018).

Bartın Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2018 yılı verilerine göre Bartın ilinde büyükbaĢ

hayvan varlığı 62.727 adet, küçükbaĢ hayvan varlığı 6.302 adet, kanatlı hayvan varlığı

1.166.633 adettir. Bartın il olarak, ülke içerisinde büyükbaĢ hayvan varlığında 72’nci,

küçükbaĢ hayvan varlığı olarak 81’nci ve manda hayvan varlığı olarak 12’nci durumdadır.

BüyükbaĢ iĢletme kapasite büyüklüğü oranlarına göre ise 21-50 baĢ arası 222 adet, 51-100 baĢ

arası 36 adet, 101-200 baĢ arası 7 adet, 201 baĢ ve üstü 4 adet büyükbaĢ hayvancılık iĢletmesi

bulunmaktadır. Bartın ilinde kanatlı hayvan iĢletme sayısı ise 29 adettir.

Biyogaz ve biyoyakıt üretimi kurulacak yenilenebilir enerji kaynakları üretim tesisleri

için hammadde eldesi en önemli konudur. Hammaddenin taĢınma mesafesi de en önemli

maliyet kalemlerindendir. Hammadde taĢınma mesafelerinde Türkiye de rantabl en uzun

taĢıma mesafesi biyoenerji üretim tesisinin 15-20 km mesafesinin altında olmasıdır. Ġl bazlı

mesafeye göre maliyet analizleri buna göre yapılır. Bu arada komĢu illerin hammadde

kaynakları da araĢtırılır. Bunun sebebi il sınır çizgisine yakın alanda hammadde yoğunluğu

tespit edilir ise komĢu illerden hammadde tedarikinin yapılıp yapılamayacağının anlaĢılması

12

içindir. Bu nedenle Bartın ilinin komĢusu olan illerin genel tarımsal potansiyeline bu bölümde

değinilmiĢtir.

Zonguldak ili, 331.000 dekarlık arazi sahip olup, bu arazinin %28’i (93.028 ha) tarım

arazisidir. Tarım arazisinin 39.259 hektarlık kısmı kullanılmamaktadır. Zonguldak ilinin en

büyük arazi varlığını Çaycuma ve Gökçebey ilçesi oluĢturmaktadır. ÇKS’ye kayıtlı çiftçi

sayısı 22.537’tür (ÇKS, 2018). Toplamda 18.873 ton sebze yetiĢtirilmektedir. Zonguldak

ilinde büyükbaĢ hayvan sayısı 80.757, küçükbaĢ hayvan sayısı 34.268 ve kümes hayvanı

7.313.572 adettir (Zonguldak Tarım ve Orman Ġl Müdürlüğü,2018).

Kastamonu ilinin toplam 367.445 hektar tarım arazisi mevcut olup, bunların 123.891

hektarı kuru tarım arazisi ve 243.554 hektar sulanabilir tarım arazisidir. Tarım arazilerinin

132.484 hektar tarla, 15.317 hektar bağ ve bahçe (örtüaltı dâhil), 51.728 hektar ise tarıma

elveriĢsiz arazilerden oluĢmaktadır. Ġlin en büyük tarımsal ürün verilerini 229.000 ton mısır,

141.000 ton Ģekerpancarı oluĢturmaktadır. Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2018 yılı verilerine

göre Kastamonu ilinde büyükbaĢ hayvan sayısı 325.379, küçükbaĢ hayvan sayısı 100.889 ve

kanatlı hayvan sayısı 616.200’dür(Kastamonu Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü, 2018).

Karabük ili 93.020 hektar tarım arazisine sahiptir. Arazilerin 33.385 hektarında

tarımsal üretim yapılmaktadır. Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2018 verilerine göre tahıl ve

diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarı 68.226 ton, örtüaltı, sebze ve meyve üretim miktarı

6.030 tondur. BüyükbaĢ hayvan varlığı 50.226 adet, küçükbaĢ 26.457 adet ve kanatlı hayvan

varlığı 1.453.023 adetten oluĢmaktadır.

2.2. Bartın Ġlinin Ekonomik Göstergeleri

Bartın ili 2018 yılı adrese dayalı nüfus verilerine göre 198.999 nüfusa sahiptir. 2018

TÜĠK verilerine göre nüfus yoğunluğu 93,7 km2, hane halkı büyüklüğü 3,09 kiĢi toplam

ihracat 26.896.610 dolar, toplam ithalat 13.476.874 dolar, yıllık nüfus artıĢ hızı binde 6,16,

ölüm hızı binde 6,4, hastane sayısı 3 ve toplam elektrik tüketim değeri 35.944 MWh’tır.

Bartın geliĢmiĢlik endeksine göre Türkiye’de ilk 50 vilayetten biridir ve 47. sıradadır. TÜĠK

2018 yılı verilerine göre mutluluk endeksine göre ülkede 42. sıradadır.

Bartın ilinin 2018 yılı TÜĠK verilerine göre, büyükbaĢ hayvan sayısı 52.746 adet,

küçükbaĢ hayvan sayısı 5.834 adet, canlı hayvan değeri 265.304.000 TL, hayvansal ürünler

değeri 65.681.000 TL, bitkisel üretim değeri 250.938.000 TL, tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin

üretim miktarı 389.163 ton, toplam iĢlenen tarım alanı 31.951 hektar, toplam tarımsal üretim

13

değeri 598.190.994 TL, kiĢi baĢına tarımsal üretim değeri 3.006 TL ve örtü altı sebze-meyve

miktarı 16.445 tondur. Ġl tarımsal üretim yönünden potansiyeli olan illerimizdendir. Köylerde

yaĢayan oranı yüksek olan illerden biridir. Ġklimsel verileri ve toprak kalitesi iyidir. Ekilebilir

arazi azlığı ve tarımsal istihdam sorunu ilin baĢlıca tarımsal problemlerindendir.

Tablo 3: KiĢi BaĢı Gayri Safi Yurt Ġçi Hâsıla (TÜĠK, 2018)

KiĢi BaĢı Yurtiçi

GSYH (Bartın Ġli)

Tutar

($)

KiĢi BaĢı Yurtiçi

GSYH (Bartın Ġli)

Tutar

($)

2006 4.891,06 2013 8.187,90

2007 5.923,76 2014 7.899,05

2008 6.566,56 2015 7.078,96

2009 5.461,73 2016 7.019,82

2010 6.563,43 2017 6.629,80

2011 7.171,29 2018 5.962

2012 7.655,72 2019 -

Tablo 4: Bartın Ġli Yıllara Göre Ġhracat ve Ġthalat Verileri (TĠM, 2018)

Yıl Ġhracat ($) Ġthalat ($)

2008 9.632.000 8.143.000

2009 14.659.000 8.950.000

2010 15.694.000 9.316.000

2011 20.625.000 14.850.000

2012 14.116.000 15.211.000

2013 20.314.000 8.957.000

2014 11.176.000 9.325.000

2015 9.570.000 11.908.000

2016 13.806.000 12.137.000

2017 19.671.899 10.941.000

06/2018 15.950.947 7.312.850

Tablo 5: 2018 Yılı Bartın ve Türkiye Mevduat Dağılımı (TBB, 2018)

Yıl Ġl Sırası Payı (%) Bartın Ġli Mevduat

(TL)

Türkiye Mevduat

(TL)

2018 60 0,1 2.463.000.000 TL 2.036.665.000.000

Tablo 6: 2018 Yılı Bartın ve Türkiye KiĢi BaĢı Mevduat Dağılımı (TBB, 2018)

Yıl Ġl Sırası Bartın Ġli Mevduat

(TL)

Türkiye Mevduat

(TL)

2018 27 12.377 25.203

14

2.3.Türkiye’deki Biyogaz ve Biyoyakıt ĠĢletmelerinin Genel Durumu

Türkiye’nin güneĢlenme süresi, tarım arazisi potansiyeli iklim koĢulları, bitki örtüsü

ve su kaynakları incelendiğinde ülke, biyokütle açısından uygun bir ülkedir. Türkiye’de

biyokütle ilk baĢlarda ticari olmayan geleneksel yöntemle yakıt biçiminde kullanılmaktaydı.

Ancak 2000’li yıllardan sonra modern tesisler ile biyokütle kullanılmaya baĢlanması, yerel

kalkınmanın sağlanması, küresel ısınmanın azaltılması açısından önemli bir geliĢme

oluĢturmuĢtur. Türkiye’de biyokütle enerjisinin kullanımı hem enerjide dıĢa bağımlılığın

azaltılmasına hem de tarımsal ve endüstriyel kirlenmenin önlenmesine yardımcı olmaktadır.

YEKDEM’e (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması) kayıtlı biyokütle

lisanslı iĢletme sayısı 2011 yılında 3 adet iken 2018 yılında 70 adete ulaĢmıĢtır. Kurulu güç

kapasitesi de 45 MW’tan 349,21 MW’a ulaĢmıĢtır. Yıllık üretim miktarı ise 374 MWh iken

2018 yılında 2.047 MWh’a ulaĢmıĢtır (EPDK 2018).

Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2018 yılı verilerine göre biyokütleden elde edilen

enerji miktarı 4,2 milyon ton/petrol eĢdeğerdir. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2018

yılı verilerine göre Türkiye’de atıkların toplam enerji eĢ değeri ise 44.028.795 ton petrol

eĢdeğeri (tep)/yıldır. Biyodizel iĢleme lisansına sahip firma sayısı 11 adet, biyoetanol firma

sayısı 3 adet ve biyokütle kaynaklı elektrik üretim yapan santral sayısı 128 adettir. AĢağıda

Grafik 1’de ve Tablo 7’de yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten tesislerin güç

geliĢimi gösterilmiĢtir.

Tablo 7:Yıllar Ġtibariyle Lisanslı YEKDEM Katılımcı Sayısı (Adet) (EPDK, 2018)

Türü 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

GüneĢ - - - - - - 2 3

Hidrolik 4 44 14 40 126 388 418 447

Rüzgar 9 22 3 21 60 106 141 151

Biyokütle 3 8 15 23 34 42 57 70

Jeotermal 4 4 6 9 14 20 29 37

Genel Toplam 20 78 38 93 234 556 647 708

15

Tablo 8: Lisanssız Kurulu Gücün Kaynaklara Göre Dağılımı (MWe-%) (EPDK 2018)

Kaynak Türü

2017 2018

Kurulu Güç

(MWe)

Oran

(%)

Kurulu Güç

(MWe)

Oran

(%)

GüneĢ (Fotovoltaik) 2.978,84 93,87 5.016,99 94,47

Doğal gaz 85,88 2,71 153,04 2,88

Biyokütle 66,72 2,10 79,18 1,49

Rüzgâr 32,20 1,01 51,95 0,98

Hidrolik 8,69 0,27 8,91 0,17

GüneĢ (YoğunlaĢtırılmıĢ) 1,00 0,03 0,50 0,01

Genel Toplam 3.173,32 100,00 5.310,57 100,00

Tablo 9: Yıllar Ġtibariyle YEKDEM Katılımcılarının Yıllık Üretim Miktarları (MWh)

Türü 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

GüneĢ - - - - - 24.268 39.140

Lisanssız - - - 222.724 1.134.024 3.031.558 8.212.478

Hidrolik 2.296.047 528.646 1.072.832 5.683.331 25.520.255 24.417.133 27.338.752

Rüzgâr 2.081.745 234.000 2.378.819 8.275.992 14.163.403 16.765.418 19.002.863

Jeotermal 487.364 857.527 1.436.579 2.710.856 3.706.764 4.503.345 5.968.202

Biyokütle 374.002 750.715 925.516 1.050.796 1.306.057 1.789.053 2.047.082

Genel Toplam 5.239.158 2.370.888 5.813.746 17.943.699 45.830.503 50.530.776 62.608.517

ġekil 2: 2018 Yılı YEKDEM Üretiminin Kaynaklara Dağılımı (%)(EPDK, 2018)

16

2.4.Bartın’da Atıkların Genel Durumu

Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2018 yılı verilerine göre Bartın ilinde,

hayvansal atık miktarı 398.153 ton/yıldır ve bu miktarın %91’i büyükbaĢ, %1,05’i küçükbaĢ

ve %7,79 kanatlı hayvansal atıkları oluĢturmaktadır. Bartın ilinde hayvansal atıkların yıllık

enerji değeri 3.271 ton/petrol eĢ değerdir. Bartın ili bitkisel atık miktarı 403.672 ton/yıldır ve

bu atık miktarının %91,95’i tarla bitkileri atıklarından oluĢmaktadır. Bartın ili yıllık bitkisel

atık enerji değeri 170.773 ton/petrol eĢdeğeridir ve bunun %92’sini tarla bitkileri

oluĢturmaktadır.

Bartın ili kentsel atık miktarı 63.199 ton/yıl olup, bu oranın %45’i organik atık, %55’i

de kentsel diğer atıktır. Bartın ilinin organik atıklarının enerji değeri 2.981 tep/yıldır. Bartın

ilinin bağlı bulunduğu Orman Bölge Müdürlüğü olan Zonguldak’a göre orman atıkları varlığı

değeri 76.561 ster/yıl, orman atıklarının enerji değeri 15.404 ton/petrol eĢdeğeridir. Bartın

ilinde biyodizel ve biyoetanol üreten firma yoktur. Ġlde lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi

yapan biyokütle tesisi bulunmamaktadır (YEGM,2018).

2.5. Biyokütle Kaynaklı Elektrik Enerjisi Üretimi Ġle Ġlgili Mevcut Yasal Mevzuat

Biyokütle kaynaklı elektrik enerjisi üretimi ile ilgili mevzuatlar aĢağıda verilmiĢtir.

6146 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu

5346 Sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Elektrik Enerjisi Üretimine ĠliĢkin

Kanun

Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine ĠliĢkin Yönetmelik

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine ĠliĢkin

Yönetmelik

Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları Yönetmeliği

Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde

Kullanılan Yerli Aksamın Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine ĠliĢkin Yönetmeliğin

Uygulanmasına Ait Tebliğ

Enerji Piyasası Kanunu, enerji piyasası ve rekabetçi sistemin korunmasına dair

faaliyetleri üretim, iletim, dağıtım, toptan ve perakende satıĢ, piyasa iĢletim faaliyetleri, ithalat

17

ve ihracat ile ilgili düzenleme, belgelendirme, ruhsatlandırma ve bu faaliyetlerin ne Ģekilde

yapılacağına dair gerekli düzenlemeleri içerir.

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına

ĠliĢkin Kanunu, yenilenebilir kaynakların, güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde ekonomiye

kazandırılması, kaynak çeĢitliliğin artırılması, atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması

ve bu kanunla ilgili imalat sektörünün geliĢtirilmesini amaç edinmektedir. Bu kanun

kapsamında biyokütle kaynaklarını kullanarak elektrik enerjisi ve yakıt üretimine yönelik AR-

GE tesis yatırımları, Bakanlar Kurulu tarafından teĢvikten yararlandırılabilir. Bu kanuna göre

2021 yılına kadar biyokütle tesislerinden elde edilecek elektrik enerjisinin kwh’ine 13,3

cent/dolar devlet tarafından ödenecektir.

Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği, elektrik piyasasındaki ön lisans ve

lisanslandırma uygulamalarına iliĢkin usul ve esasları belirler. Ön lisans ve lisans sahiplerinin

hak ve yükümlülüklerini ve sınırlarını açıklar. Ayrıca ön lisans ve lisans baĢvurularında

baĢvuru süreci, yetkinlikler, baĢvuruların değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması, lisans

sonlandırılması ve iptali, ön lisans ve lisans ile kazanılan hak ve yükümlülüklerin izahat ve

açıklamalarını yapmaktadır.

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine ĠliĢkin Yönetmeliği, enerji

piyasasında 1 MW kurulu gücün altındaki üretim tesislerinin ve bununla ilgili tüketicilerin

elektrik arzının karĢılanması ile ilgili Ģartların belirlenmesi, küçük ölçekli elektrik üretim

tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması, elektrik iletim hatlarındaki kayıpların önlenmesi

amacıyla lisansa tabi olmadan elektrik üretimi yapacak gerçek ve tüzel kiĢiliklerin hak,

yükümlülük ve sorumluluklarını belirler.

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine ĠliĢkin

Yönetmeliği, Yenilenebilir Enerji Kaynaklı Belgesi kurulması ve destekleme mekanizmasının

oluĢturulması amacıyla görev yapan kamu kurum ve kuruluĢlarının görev, yetki ve

sorumluluklarını tanımlar.

Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) Yönetmeliği, büyük ölçekli

yenilenebilir enerji kaynakları alanları oluĢturmak amacıyla kamu, hazine ve özel mülkiyete

ait taĢınmazlarda bu tesislerin kurulması ile ilgili tahsis iĢlemlerinin hızlı bir Ģekilde

yapılmasını amaç edinmektedir. Ayrıca, YEKA belirlenmesi ile ilgili hak ve yükümlüklerini

belirler.

18

Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde

Kullanılan Yerli Aksamın Desteklenmesi Hakkında Yönetmeliği, yenilenebilir enerji

kaynağına göre belirlenen yerli aksamın desteklenmesi ve artı fiyat verilmesi ile ilgili yasal

düzenlemeleri belirler.

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine ĠliĢkin Yönetmeliğin

Uygulanmasına Ait Tebliği, lisansız elektrik üretimine iliĢkin yönetmelik kapsamında

düzenlemelerin açıklanması ve uygulamasının sağlanması amaçlanmaktadır.

2.6. Yapılacak Yatırımlara Yönelik Destekler

Biyogaz ve biyokütle tesislerine yapılacak destekler üç kısımda incelenmektedir.

2.6.1. Yatırım TeĢvik Belgesi Kapsamındaki Destekler

Sanayi ve Kalkınma Bakanlığı teĢviklerinden olan yatırım teĢvik belgesi geliĢmiĢlik

endeksine göre bölgelere ayrılmıĢtır. Bartın ili, yatırım teĢvik sisteminde 4. bölgede yer

almaktadır. Bölgesel teĢvik yatırım Ģartlarını sağlamıĢ olmak ve yatırım teĢvik belgesi almıĢ

olmak kaydıyla; KDV Ġstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti, Vergi Ġndirimi, Sigorta Primi

ĠĢveren Hissesi Desteği, Faiz Desteği ve Yatırım Yeri Tahsisi gibi destek unsurlarından

faydalanma imkânı bulunmaktadır. En az sabit yatırım tutarı 500.000 TL olan tesisler yatırım

teĢvik sisteminden yararlanmaktadır. OSB içinde gerçekleĢtirilecek yatırımlar; Vergi Ġndirimi

ve Sigorta Primi ĠĢveren Hissesi Desteği bakımından 5. Bölge teĢvik oranlarından

faydalanmaya hak kazanabilirler. Biyogaz ve yakma tesisi yatırım teĢvik sistemindeki

öncelikli yatırım konularından olduğu için (enerji verimliliğine yönelik tesisler) teĢvik

sisteminde 4. Bölge yatırımlarından yararlanmaktadır.

19

Tablo 10: Yatırım TeĢvik Belgesi Kapsamındaki Destekler

Destek Unsurları BÖLGELER

1.Bölge 2.Bölge 3.Bölge 4.Bölge 5.Bölge 6.Bölge

KDV Ġstisnası VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Gümrük Vergisi Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Vergi

Ġndirimi

Vergi Ġndirim Oranı %50 %55 %60 %70 %80 %90

Yatırıma Katkı Oranı %15 %20 %25 %30 %40 %50

Yatırım dönemi vergi indirimi YOK %10 %20 %30 %50 %80

ĠĢletme dönemi vergi indirimi %100 %90 %80 %70 %50 %20

Sigorta Primi

ĠĢveren

Hissesi

Desteği

Uygulama Süresi 2 Yıl 3 Yıl 5 Yıl 6 Yıl 7 Yıl 10 Yıl

Destek Tutarının Azami Miktarı

(Destek Tutarının Sabit Yatırım Tutarına

Oranı)

%10 %15 %20 %25 %35 %50

Yatırım Yeri Tahsisi VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Faiz Desteği Ġç Kredi YOK YOK 3 Puan 4 Puan 5 Puan 7 Puan

Döviz / Dövize Endeksli Kredi YOK YOK 2 Puan 2 Puan 2 Puan 2 Puan

Azami Destek Tutarı (Bin TL) YOK YOK 500 600 700 900

Sigorta Primi Desteği YOK YOK YOK YOK YOK 10 Yıl

Gelir Vergisi Stopajı Desteği YOK YOK YOK YOK YOK VAR

ĠnĢaat-Yapı Harçları Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Emlak Vergisi Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Damga Vergisi Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR

2.6.2. Ġmalat Esnasında Yerli Aksamın Kullanılması Ġle Ġlgili Destekler

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik

Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Yerli Aksamın Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik ile

ilgili aĢağıda ismi ve sistemde oranı verilen makine ve ekipmanlar da yerli üretim malzeme ve

makine sistemi kullanılır ise desteklenme kapsamında değerlendirilir.

20

Tablo 11: Biyokütle Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi Kapsamındaki Yerli Aksamlar

1.AkıĢkan

Yataklı Buhar

Kazanı

AkıĢkan yataklı biyokütle yakma teknolojilerinin kullanıldığı buhar üretim sistemi

1.1. Hammadde hazırlama ünitesi

Hammaddelerin fiziksel olarak hazırlandığı ve yanma ünitesine kadar

beslenmesini sağlayan donanımların bütünü

15

1.2. Yanma ünitesi 35

1.3. Buhar Kazanı 25

1.4. Baca gazı temizleme sistemi 25

2.Sıvı veya Gaz

Yakıtlı Buhar

Kazanı

Sıvı veya gaz formundaki biyo-yakıtların yanma ısısının kullanılması sonucu buhar

üreten ünite ve bileĢenleri

2.1. Buhar kazanı 40

2.2. Brulör 35

2.3. Pompa 20

2.4. Isı ve kazan kontrol paneli 5

3.GazlaĢtırma

ve Gaz

Temizleme

Grubu

GazlaĢtırma ünitesi: Biyokütle kaynaklarının sınırlı miktarda oksijenli veya

oksijensiz ortamda termokimyasal veya biyolojik bozunumu ile yanabilen gaz

bileĢimlerinin elde edildiği ünite ve bileĢenleri

Gaz temizleme ünitesi: GazlaĢtırma ünitesinde üretilen yanabilen gaz bileĢiminin

içerisindeki kirleticilerin fiziksel, kimyasal veya termal iĢlemlerle bertaraf edilerek

kullanılabilir hale getiren ünite ve bileĢenleri

3.1. Hammadde hazırlama ünitesi GazlaĢtırma ünitesine beslenmek üzere

hammaddenin fiziksel ve/veya kimyasal olarak hazırlandığı

kırıcı/öğütücü/parçalayıcı, karıĢtırıcı, kurutucu veya Ģartlandırıcı vb. donanımlar

bütünü

10

3.2. Hammadde besleme ünitesi

Hazırlanan hammaddenin gazlaĢtırma ünitesine kadar iletilmesini sağlayan

konveyör vb. donanımlar bütünü

10

3.3. GazlaĢtırma ünitesi 35

3.4. Gaz temizleme ünitesi

GazlaĢtırma ünitesinden elde edilen ve yakıt olarak kullanılacak gazın aĢamalı

olarak temizlendiği ünite

20

3.5. Gaz yakma ünitesi 25

4.Buhar veya

Gaz Türbini

Biyokütle gazlaĢtırma grubunda üretilen temizlenmiĢ gaz bileĢimini yakarak veya

akıĢkan yataklı, sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanlarında üretilen buharı kullanarak

mekanik enerji üreten ekipman.

4.1. Buhar türbini

4.1.1. Türbin 55

4.1.2. Yağlama sistemi 15

4.1.3. Hız kontrol sistemi 15

4.1.4. YoğuĢma Sistemi 15

4.2. Gaz türbini

4.2.1. Türbin 55

4.2.2. Yağlama sistemi 15

4.2.3. Hız kontrol sistemi 15

4.2.4. Egzoz sistemi 15

5.Ġçten yanmalı

motor veya

stirling motoru

5.1. Ġçten yanmalı motor: Biyokütle kaynağından üretilen gaz(Sentez gazı, Metan

içerikli gaz vb.) ile çalıĢabilen motor

5.1.1. Motor 55

5.1.2. Yakıt sistemi 15

21

Devam Ediyor (Tablo 11’in devamı)

5.1.4. Soğutma Sistemi 15

5.2. Stirling motoru: Hava veya baĢka bir gazın farklı ısı seviyelerinde oluĢan

genleĢme ve daralma hareketine dayalı dıĢarıdan ısı kaynaklı motor.

5.2.1. Motor 55

5.2.2. Alternatör 25

5.2.3. Soğutma sistemi 20

6. Jeneratör ve

Güç

Elektroniği

6.1. Jeneratör:

Mekanik enerjiyi stator ve rotor ekipmanları yardımıyla elektrik enerjisine

dönüĢtüren donanım.

70

6.2. Güç elektroniği:

30

Jeneratörlerden üretilen elektrik enerjisi karakteristiğinin, tesisin Ģebekeye

bağlantı noktasındaki elektriksel karakteristikler ile uyumlu hale getirilmesinde

kullanılan elektrik/elektronik donanım ve bu donanıma ait yazılım (trafo ve Ģalt

ekipmanları hariç).

7.Kojenerasyon

Sistemi

Isı, elektrik ve/veya mekanik enerjiyi eĢ zamanlı olarak aynı ünitede üreten sistem

7.1. Atık ısı geri kazanımı sistemi 35

7.2. Otomasyon sistemi 35

7.3. Kondansatör ekipmanları 30

Yukarıdaki tabloda rakamsal değerler yerli aksamın içindeki bütünleĢtirici parçaların

yüzde oranını belirtmektedir. Bu oranlara göre yerli aksam ilavesi aĢağıdaki formüle göre

hesaplanır.

Bu formülde geçen;

YKĠF: Yerli Katkı Ġlave Fiyatını (ABD Doları cent/kWh),

AĠO: Yönetmelik Ekindeki BütünleĢtirici Parçanın Aksam Ġçindeki Oranını (%),

YKĠ: 5346 Sayılı Kanuna ekli II Sayılı Cetveldeki Yerli Katkı Ġlavesini (ABD Doları

cent/kWh),

n: Aksam Ġçerisinde Yerli Ġmal Edilen BütünleĢtirici Parça Sayısını ifade eder.

Tesisin herhangi bir ünitesinde kullanılan herhangi bir aksam için, bütünleĢtirici

parçanın aksam içindeki oranı tesiste kullanılan tüm üniteler için aynı olmak zorundadır.

BütünleĢtirici parçanın aksam içindeki oranının aynı olmaması durumunda üniteler arasındaki

en düĢük yerli aksam oranı dikkate alınarak yerli katkı ilave fiyatı hesaplanır.

22

2.6.3. Tarım Bakanlığı TeĢvikleri

Kırsal kalkınma yatırımlarını destekleme programı kapsamında eğer yenilenebilir

enerji tesisi bir yatırımın enerji ihtiyacını karĢılamaya yönelik yapılır ise destekleme

kapsamında değerlendirilir. Destek oranları her yıl yayınlanan KKYDP uygulama tebliği ile

belirlenir. Seracılık Yatırımların da, alternatif enerji kaynağı ile seranın enerji ihtiyacını

karĢılayacak yenilenebilir enerji tesislerine proje bedelinin %50 oranında hibe verilmektedir.

Ayrıca alternatif enerji kaynağı ile üretim yapacak tarımsal iĢletmelere iĢletme ihtiyacının

karĢılanacağı enerji bedeli kadar olan proje bedelinin %50’si oranında hibe vermektedir. En

son yayınlanan 02/08/2019 tarih ve 30850 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kırsal

Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Kapsamında Tarıma Dayalı Ekonomik

Yatırımların Desteklenmesi Hakkındaki 2019/30 numaralı Tebliğ’ine göre yenilenebilir enerji

kaynağı proje üst limiti 2.500.000 TL’dir.

3. BĠYOGAZ VE BĠYOKÜTLE ĠġLETMESĠNĠN UYGUNLUĞU

Bartın ili, kullandığı enerjinin bir kısmını diğer illerden sağlayan bir vilayettir. Ġlde

yenilenebilir enerji tesislerinden EPDK 2018 verilerine göre, 2018 yılı içinde 27.101,83 MWh

elektrik üretimi gerçekleĢmiĢtir. Aynı dönemde elektrik enerjisi tüketimi ise 459.702,11

MWh’tir. 2018 yılında ilin enerji tüketimin enerji üretime oranı ise %5,90’dır. Bartın ilinde

yapılması muhtemel tarımsal veya sanayi tesislerini veya yatırımlarını destekleyecek ve

maliyet girdilerini düĢürecek faktör enerjidir. Biyogaz ve biyokütle iĢletmesinin kuruluĢ

amacı da gerekli enerji açığını azaltacak faaliyetlerden biri olmasıdır.

Tablo 12: Bartın 2018 Yılı Elektrik Enerjisi Üretimi (EPDK, 2018)

Türü Elektrik Üretimi (MWh) Ülke Ġçindeki Payı

Lisanslı Tesisler 27.024,28 0,01

Lisanssız Tesisler-Sisteme Verilen

Fazla Enerji 77,55 0,00

Tablo 13: Bartın 2018 Yılı Elektrik Enerjisi Tüketimi (MWh) (EPDK, 2018)

Aydınlatma Mesken Sanayi Tarımsal

Sulama Ticarethane

Genel

Toplam Payı (%)

25.123,01 126.425,67 199.381,04 751,43 108.020,96 459.702,11 0,20

23

3.1.Biyogaz ve Biyokütle Yatırımının Sektörel ve Bölgesel Politikalara Uygunluğu

Bartın ilinin doğal gaz piyasası 2018 yılı sektör verilerine göre, ilde kullanılan

doğalgaz miktarı konutlarda 64.899.828,15 m3 ve sanayi tesislerinde 19.174.426,88 m³’dür

(Bartın Çevre ġehircilik Ġl Müdürlüğü 2018). Elektrik üretiminde 2018 yılı verileri göre

biyokütleden elektrik enerjisi üretimi yoktur.

Türkiye’de lisanssız elektrik üretiminin içerisinde biyokütlenin payı %4,57’dir.

Türkiye’de lisanssız elektrik üretim kapsamında biyokütle ile üretilen elektriğe ödenen bedel

EPDK 2018 yılı verilerine göre 71.766.216,62 TL’dir. Bartın ilinin 2018 yılı içerisinde

kullandığı elektrik 459.702,11 MWh olup, bu tüketimin 25.123,01 MWh aydınlatma,

126.425,67 MWh mesken, 199.381,04 MWh sanayi, 751,43 MWh tarımsal sulama ve

108.020,96 MWh ticarethanede kullanılmıĢtır.

3.2.Biyogaz ve Biyokütle Yatırımlarının Diğer Yatırımlar Ġle Ġlgili ĠliĢkileri

Bartın il sınırları içerisinde kurulması planlanan biyogaz veya biyokütle tesislerinin

ürün çıktıları elektrik enerjisi, doğalgaz, ısı enerjisi ve kompost gübredir. Türkiye de elektrik

enerjisi lisanslı üretim olduğu takdirde EÜAġ’nin hatlarına kwh 13,3 Cent/dolar’dan

verilmektedir. Kompost gübre il içerisindeki özellikle seracılık alanlarında gübrelemede

kullanılır. Açığa çıkan ısı enerjisi, konutlarda veya ısınmaya ihtiyaç duyulan tarımsal

tesislerde kullanılmaktadır.

Bartın ili sınırları içerisinde planlama yapılır ve proje hayata geçer ise elde edilecek

elektriğin dağıtım hatlarına verilmesi lisanslı iĢletmeler için yasal gerekliliktir. Bununla

birlikte proje kapsamında açığa çıkacak yan ürünler vardır. Bunlar kompost gübre, kızgın

buhar ve sıcak sudur. Proje de kompost gübre bölge çiftçilerinin tarımda kullanılması için

verilir. Kızgın buhar enerji üretimi yapan firmalara verilir. IsıtılmıĢ su ise konut ısıtması

maksadı ile kullanılmalıdır. Bu proje ile birlikte değerlendirilecek diğer bir proje de ısı

maliyetini asgari ölçüde çözmeye çalıĢan Tarıma Dayalı Sera Ġhtisas Organize Sanayi Bölgesi

projesidir. Tarıma dayalı sera organize sanayi bölgesi projesi hayata geçirilir ise bölgede

topraksız tarımla hizmet verecek 325 dekarlık teknolojik sera kurulumu yapılacaktır. Bu

alanlarda Bartın ili meteorolojik verilerine göre yılın 7 ayında (Eylül, Ekim, Kasım, Aralık,

Ocak, ġubat, Mart) ısınma ihtiyacı olacaktır. Isınma ihtiyaçlarına hesaplarına göre 1 dekarlık

serada Bartın ili koĢullarında 1 yıllık ısınma enerjisi ihtiyacı 825.000 kcal/dekar’dır. 325

dekarlık arazideki ısınma enerjisi ihtiyacı yaklaĢık 412.500.000 kcal/saattir. Bu enerjiyi

24

yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edebilmek için 47,98 MW gücünde bir dönüĢüm

santraline ihtiyaç vardır.

3.3.Yenilenebilir Enerji Kaynağı Olarak Biyogaz veya Biyokütle Tesisinin

KuruluĢ Gerekçesi ve Bölgesel Düzeyde Talepler

Bartın ili, enerji gereksiniminin büyük kısmını ithal etmektedir. Özellikle tarımsal

sulama ve tarıma dayalı sabit yatırım tesislerinin yıllık EPDK 2018 verilerine göre 751,43

MWh elektrik enerjisi kullanılmaktadır. Elektriğin en büyük kayıplarının taĢıma esnasında

iletim hatlarındaki kayıplar olduğu düĢünülür ise yerinde üretimi sağlanacak enerji iletim hat

kaybını asgariye indirecektir. Tarımsal atıkların enerjiye dönüĢtürüleceği yenilenebilir

sistemler ildeki tarımsal elektrik tüketimi için iyi bir çözüm olacaktır.

Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2018 verilerine göre Bartın ili toplam hayvansal

atık değeri 3.271 tep/yıl, bitkisel atıkların enerji değeri 170.773 tep/yıl, kentsel organik

atıkların enerji değeri 3.981 tep/yıl olmak üzere ildeki atık toplam enerji eĢdeğeri 178.026,45

tep/yıldır. Bu atık toplam enerji eĢdeğerinin MWh karĢılığı yıllık 2.070.442’dir. Bu da

gösteriyor ki Bartın ilindeki atıkların %100 değerlendirilmesi yapılır ve enerjiye dönüĢtürülür

ise, Bartın ilinin toplam tüketiminden daha fazla enerji elde edilir.

3.3.1. Bartın Ġli Hayvansal Atık Varlığı ve Kullanım Durumu

Bartın ilindeki hayvansal atık varlığı, enerji ve adet/ton ile ilgili bilgiler aĢağıda Tablo

14’de gösterilmiĢtir.

Tablo 14: Bartın Ġli Hayvansal Atık Varlıkları ve Kullanım Durumu (YEGM, 2018)

Hayvan Türü Atık (Ton/Yıl) Enerji (TEP/YIL) Adet/Ton

At 1.440,22 15,12 516

EĢek 1.543,95 4,95 564

Katır 1.581,18 6,77 362

Manda 31.587,10 236,74 2.898

Sığır 533.173,75 4.281 58.430

Koyun-keçi 4.600,46 7,37 6.302

Kümes Hayvanları 31.499 761,88 1.166.633

Toplam 605.425,66 5.307,06 1.235.705

25

Bartın ilindeki 25 baĢ hayvan ve üzeri süt iĢletmeleri ile ilgili bilgiler aĢağıda Tablo

15’de gösterilmiĢtir.

Tablo 15: Bartın Ġli 25 BaĢ Hayvan ve Üzeri Süt ĠĢletmeleri (Bartın Tarım ve Orman Ġl

Müdürlüğü, 2018)

25 BAġ HAYVAN VE ÜZERĠ SÜT ĠġLETMELERĠ

SIRA NO

ĠLÇE

KÖY

SIĞIR

DĠġĠ ERKEK

1 MERKEZ AKÇALI 28 11

2 MERKEZ AKINCILAR 25 24

3 MERKEZ ALĠBAġ 49 34

4 MERKEZ ARIT 30 8

5 MERKEZ AYDINLAR 29 5

6 MERKEZ BEġKÖPRÜ 46 44

7 MERKEZ CELĠLBEYOĞLU 30 10

8 MERKEZ CÖCÜ 27 36

9 MERKEZ ÇAKIRKADI 29 25

10 MERKEZ ÇUKURBÜK 28 4

11 MERKEZ DIRAZLAR 43 20

12 MERKEZ HACIOSMANOĞLU 32 16

13 MERKEZ HACIOSMANOĞLU 39 7

14 MERKEZ KARAĠNLER 33 15

15 MERKEZ KARAYKUP 29 17

16 MERKEZ KURTKÖY 34 149

17 MERKEZ KUTLUBEY-YAZICILAR 27 22

18 MERKEZ MERKEZ-ALADAĞ 45 17

19 MERKEZ MERKEZ-ÇAYDÜZÜ 26 7



22 MERKEZ MERKEZ-GECEN 38 17

23 MERKEZ MERKEZ-GÖLBUCAĞI 35 25

24 MERKEZ MERKEZ-GÖLBUCAĞI 148 67

25 MERKEZ OKÇULAR 36 14

26 MERKEZ ġAHNE 36 13

27 MERKEZ ġĠREMĠRTABAKLAR 26 7




31 MERKEZ TOPLUCA 25 11

32 MERKEZ ULUKÖY 25 5

33 MERKEZ YANAZ 28 5

34 AMASRA KAZPINARI 27 11

35 AMASRA MAKARACI 26 48

36 AMASRA YAHYAYAZICILAR 27 6

37 ULUS ÇERDE 26 4

38 ULUS ÇUBUKBELĠ 38 2

39 ULUS DERECĠK 36 1

40 ULUS DÜZ 28 6

41 ULUS GÖKPINAR 34 12

42 ULUS HASANÖREN 31 17

43 ULUS HOCAKÖY 78 12

44 ULUS HOCAKÖY 81 82

45 ULUS ĠĞNECĠLER 25 20

46 ULUS MERKEZ-KASIMLAR 29 29

47 ULUS SARNIÇ 25 5

48 ULUS YUKARIDERE 27 8

TOPLAM 1.777 1.116

26

Bartın ilinde 50 baĢ hayvan ve üzeri süt iĢletmeleri ile ilgili bilgiler aĢağıda Tablo

16’da verilmiĢtir.

Tablo 16: Bartın Ġli 50 BaĢ Hayvan ve Üzeri Süt ĠĢletmeleri (Bartın Tarım ve Orman Ġl

Müdürlüğü, 2018)

50 BAġ HAYVAN VE ÜZERĠ SÜT ĠġLETMELERĠ

SIRA NO

ĠLÇE

KÖY

SIĞIR

DĠġĠ ERKEK 1 MERKEZ BUDAKDÜZÜ 8 56 2 MERKEZ ESENYURT 3 63 3 MERKEZ KURTKÖY 34 149 4 MERKEZ MERKEZ-ÇAYDÜZÜ 101 160 5 MERKEZ MERKEZ-ÇAYDÜZÜ 21 97 6 MERKEZ MERKEZ-GÖLBUCAĞI 148 67 7 MERKEZ HOCAKÖY 78 82

TOPLAM 393 674

Bartın ilinde kanatlı hayvan iĢletmeleri sadece tavuk üretimi yapmakta olup, bu

iĢletmeler ile ilgili bilgiler aĢağıda Tablo 17’de verilmiĢtir.

Tablo 17: Bartın Ġli 2013-2018 Yılı Kanatlı Hayvan Varlığı (Adet) (Bartın Tarım ve

Orman Ġl Müdürlüğü, 2018)

2013 2014 2015 2016 2017 2018

885.979 959.876 1.069.590 950.144 1.088.925 1.166.633

27

Tablo 18: Bartın Ġli Kanatlı Hayvan ĠĢletmeleri (Bartın Tarım ve Orman Ġl Müdürlüğü,

2018)

No Adet Adresi

(Köy /Ġlçe)

Kapasitesi

(Adet/Devre)

1 1 Sütlüce köyü / Merkez 30.000

2 1 Sütlüce Köyü / Merkez 18.000





7 1 Kurtköy / Merkez 48.500

8 1 Tabanözü Köyü / Merkez 59.000

9 2 BeĢköprü Köyü / Merkez 59.000

10 10 ġahne Köyü / Merkez 370.000

11 1 Büyükkızılkum / Merkez 18.000


13 1 Tuzcular / Merkez 30.000


15 1 ġabankadı/Merkez 15.600

16 1 YenikıĢla Köyü / Ulus 35.000

17 1 Kumluca / Ulus 34.800

18 1 Zafer Köyü / Ulus 25.000

19 1 Keçideresi Köyü / Ulus 45.000

20 1 YenikıĢla Köyü / Ulus 30.000

21 1 Kumluca / Ulus 40.500

Proje de Bartın ilinde proje sahasına 20 km uzaklığa kadar olan tesislerin atıkları

alınarak hesaplamalar yapılmıĢtır. Harita üzerinde 20 km mesafe olan tesisler, Bartın ili

merkez ilçe sınırları içinde kalmaktadır. Merkez ilçedeki 25 baĢ ve üzeri büyükbaĢ hayvan

varlığı tablo 15 ve tablo 16’ya göre 3.164 adettir. Kanatlı hayvan varlığı ise Tablo 17’ye göre

1 yıllık üretim 1.166.633 adettir. Mevcut iĢletmelerin kapasitesi Tablo 18’e göre Bartın ili

merkez ilçede 808.450 adet/devre ve Ulus ilçesinde 210.300 adet/devre olmak üzere

1.018.750 adet /devredir. Proje de Bartın Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2018 verilerine göre

Bartın ili Merkez ilçedeki yıllık kanatlı hayvan verileri fizibilite de kullanılmıĢtır

3.3.2. Bartın Ġli Bitkisel Atık Durumu ve Kullanımı

Bartın il sınırları içerisinde bitkisel atıklar, iki kapsamda incelenmektedir. Bunlar,

1. Tarım ürünleri atıkları

2. Orman ürünleri atıkları

Tarım ürünleri, Bartın ili sınırları içerisinde Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2019 yılı

verilerine göre ÇKS’ye kayıtlı yaklaĢık olarak 672.507 dekar tarım arazisi bulunmakta olup,

bunun 304.766 dekarında tarla bitkileri, 73.009 dekarında meyve bahçeleri, 17.414 dekarında

28

ise sebze üretim, yapılmaktadır. 2019 yılı verilerine göre toplam ekilen tarım arazisi miktarı

304.766 dekardır. Toplam 2.568 dekar da örtü altı üretimi yapılmaktadır.

Tüik 2018 yılı verilerine göre Bartın ilinde 16.488 ton meyve, sebze, örtüaltı üretimi

ve 384.107 ton tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi yapılmıĢtır. Bartın ili genelinde bu

bitkilerin atıkları kullanılarak elde edilecek enerji değeri, Yenilenebilir Enerji Genel

Müdürlüğü 2018 verilerine göre 163.320,69 ton/yıl tep olacaktır. Ancak tarla bitkileri atıkları

tarım arazilerinin içerisinde hayvan beslenmesinde kullanıldığından, sebze atıkları da evsel

atıklar ile birlikte vahĢi depolama alanlarına bırakıldıklarından toplanması mümkün değildir.

Burada toplanılması muhtemel tek atık meyve atıklarıdır.

Bartın ilinde kabuklu meyve olarak yetiĢtirilen ve toplanılan fındık ve ceviz atıkları

ancak değerlendirilebilir. Fındık üretimi Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2018 yılı

verilerine göre yılda 7.680 ton atıklarından elde edilecek enerji 3.216 tep/yıldır. Cevizde ise

yıllık 219 ton atıktan elde edilen enerji miktarı 94 tep/yıldır. Fakat atıkların toplanması için

gerekli Ģartların oluĢması (yakıt eder değerlerinin yüksek olmasından ve üreticilerinin küçük

miktarlarda üretim yapıp elde ettiği ürünleri il dıĢında değerlendirmeleri) mümkün

gözükmemektedir. Bu sebeple değerlendirmeye alınmamıĢtır.

Orman ürünleri atıklarının değerlendirilmesi ilgili Bartın Orman ĠĢletme

Müdürlüğünden herhangi envanter alınamamıĢtır. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2018

yılı verileri dikkate alınarak Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü kapsamındaki Bartın ilinde

135.000 hektar orman alanı bulunduğu ve bu orman alanlarının da yıllık 16.843 ster/yıl orman

atığı elde edildiği tespit edilmiĢtir. 16.843 ster/yıl orman atığının hepsinin toplanarak

biyokütle enerjisine dönüĢtürüldüğü düĢünülür ise elde edilecek enerji miktarı 3.410

tep/yıldır.

29

Tablo 19: Bartın Ġli Bitkisel Atık Varlıkları ve Kullanım Durumu (Tüik 2018)

Bitki Adı Atık

(Ton/Yıl)

Enerji

(TEP/Yıl)

Adet

(Ton)

Ahududu 0,68 0,3 12

Armut 98,55 44,76 4.583

Ayva 1,4 1 343

Böğürtlen 0 0 43

Ceviz 219 94 1.390

Çilek 37 15 783

Dut 0 0 324

Elma 1.511 72 5.036

Erik 36 15 2.431

Fındık 7.680 3.216 3.072

Ġncir 0 0 185

Kestane 0 0 3.601

Kiraz 46 22 1.117

Kivi 251 132 391

Kızılcık 0,25 0,11 824

Mandalina (Satsuma) 0,45 0,19 15

MuĢmula 0 0 130

Nar 0,05 0,02 3

ġeftali 28 12 431

Trabzon Hurması 0 0 1

Üzüm (Sofralık-Çekirdek) 1 0,44 3

ViĢne 0 0 308

Zeytin 0,48 0,22 2

Arpa 1.422 615 1.807

Ayçiçeği 566 312 292

Bakla 288 106 192

Bezelye 243 81 162

Buğday 20.396 8.822 20.396

Fasulye 705 272 440

Fiğ 27.598,5 10.742 18.399

Korunga 0 0 1.570

Mısır 287.363 119.734,5 239.469

Nohut 13,5 5 9

Patates 561 194 2.847

Sorgum 4.388 1.887 2.925

Tritikale 44 16 51

Yonca 0 0 57.758

Yulaf 39.133 11.910 35.728

Bakla (Taze) 548 201 366

Balkabağı 92 25 367

Bamya 32 14,01 80

Barbunya Fasulye (Taze) 232,5 90,91 155

Bezelye (Taze) 188 62 126

Biber (Dolmalık) 421 172 1.052

Biber (Salçalık, Kapya) 0,8 0,33 2

Biber (Sivri) 902 306 2.053

Dereotu 0 0 26

Domates 3.805 1.442 10.597

Enginar 357 141 64

Fasülye (Taze) 2.010 766 1.005

Havuç 0 0 23

Hıyar 3.694 1.251 5.682

Ispanak 0 0 1.352

Kabak 343 104 863

Karpuz 226 56 753

Kırmızı Pancar 0 0 5

30

Tablo 19 devam ediyor Lahana 207 82 4.130

Mantar (Kültür) 0 0 5

Marul (Aysberg) 0 0 11

Marul (Göbekli) 0 0 1.403

Marul (Kıvırcık) 0 0 1.509

Maydonoz 0 0 96

Nane 0 0 16

Patlıcan 538 211 1.076

Pazı 0 0 119

Pırasa 39 15 785

Roka 0 0 16

ġalgam 0 0 17

Sarımsak (Kuru) 12 5 41

Semizotu 0 0 93

Soğan 466 178 1.183

Tere 0 0 24

Turp 50 17 198

Proje kapsamında Tüik 2018 verilerine bakıldığı zaman değerlendirilebilecek ürünler

fındık, buğday, fiğ, mısır ve yulaftır. Bu ürünlerin atıklarının yıllık enerji değeri toplamı

154.424,50 tep/yıldır. Bu oran bütün atıklar içinde %94,55’ine denk gelmektedir. Bu 5 ürün

haricindeki bitkisel atıkların geri kazanım değeri yoktur. Bu ürünlerden buğday, yulaf, fiğ ve

mısır atıkları ildeki hayvan potansiyelinden dolayı hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Bu

sebeple toplanması mümkün değildir. Fındık atıkları ise iyi ve kaliteli bir yakacak olarak

satılmaktadır. Bütün bu bilgiler göz ününe alındığında Bartın da bitkisel atıkların yapılacak

bir biyoenerji tesisinde kullanılması mümkün gözükmemektedir.

3.3.3. Bartın Ġli Tarımsal Endüstri Atık Durumu ve Kullanımı

Bartın ili içerisinde Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2019 yılı verilerine göre tarımsal

endüstri kapsamında 11 adet gıda iĢleme ve üretim firması mevcuttur. Bu firmaların 5 adedi et

ürünleri iĢleme tesisi, 1 tanesi balık ve deniz ürünleri iĢleme tesisi, 3 tanesi çiğ süt iĢleme

tesisi ve 1 tanesi tahin, helva ve Ģekerleme üretimi yapan firmalardır. Bu firmalardan yeterli

derecede tesislerde değerlendirilecek atık çıkmamaktadır.

3.3.4. Ġldeki Yenilenebilir Enerji Ġçin Sanayi Atığı ve Evsel Atıklar

Bartın ilinde sanayi atıklarının kullanılabileceği bölgelerden biri organize sanayi

bölgesidir. Organize sanayi bölgesinde 4 adet atık su arıtma tesisi bulunmakta olup, günlük

1.920 m3 su arıtılıp, 4.2 ton atık çamur elde edilmektedir. Bununla birlikte bazı münferit

sanayi firmalarının kendilerine ait atık su tesisi bulunmaktadır. Bunlardan herhangi bir

biyokütleye endeksli atık çıkarılmamaktadır. Bartın ilinde özel bir firma tarafından iĢletilen

çimento fabrikası kendi ısı atıklarından elektrik enerjisi üreterek fabrika için gerekli elektrik

31

enerjisinin bir kısmının karĢılanmasında kullanmaktadır. Bartın belediyesi çevre müdürlüğü

bünyesinde çöp toplama hizmeti yapılmaktadır. Bartın belediyesi 2019 yılı verilerine göre

ilçeler ile birlikte yıllık 182.487 ton katı atık toplanmakta ve bu atıklar Bartın il merkez

sınırları içerisinde vahĢi depolama alanlarında depolanmaktadır. Bu atıklar ile ilgili Bartın

belediyesi katı atık bertaraf tesisi ihalesi tamamlanmıĢ olup, 2020 yılı içerisinde hizmete

girmesi planlanmaktadır. Çevre ġehircilik Ġl Müdürlüğü 2018 yılı verilerine göre, Bartın ili

içerisindeki belediyelerin topladığı atık miktarları Tablo 21’de gösterilmiĢtir.

Tablo 20: Bartın Ġlinde Toplanan Katı Atık Miktarı ( ÇġB, 2018)

Ġl/Ġlçe Belediye veya

Birliğin Adı

Nüfus Toplanan

Ortalama Katı Atık

Miktarı (ton/gün)

KiĢi BaĢına Üretilen

Ortalama Katı Atık

Miktarı (kg/gün)

Yaz KıĢ Yaz KıĢ Yaz KıĢ

Bartın Belediyesi 110.000 90.000 160 140 1,46 1,56

Amasra Belediyesi 50.000 6.085 35 12 7 1,40

KurucaĢile Belediyesi 4.000 1.800 5 5 1,25 2,8

Ulus Belediyesi 4.500 3.300 12 7,5 2,66 2,27

Kozcağız Belediyesi 6.987 6.987 8,1 8,1 0,85 0,85

Kumluca Belediyesi 7.500 2.500 4,5 3,5 0,6 1,4

3.4. Yenilenebilir Enerji Kaynağı Olarak Biyogaz veya Biyokütle Tesisi için

Uygulama Alanı Tespiti

Yenilenebilir enerji tesisleri içerisinde yer alan biyogaz ve biyokütle tesisi

kurulumunda en önemli temel kriter kurulacak yerin tespiti olmakla birlikte diğer önemli

kriterler aĢağıda verilmiĢtir. Bunlar;

Kurulacak tesis yerinin seçiminde hammaddeye yakınlık,

Biyogaz tesisi kurulacak ise elektrik Ģebekesi bağlantı noktasına yakınlık,

Biyogaz çıktısı olan kompost gübrenin satıĢ pazarlarına yakınlık,

Yol, su, telekomünikasyon, kanalizasyon Ģebekelerine yakınlık olarak

sıralanmaktadır.

Ayrıca, biyogaz-biyokütle enerjisi üretiminde atık kullanılacağından yerleĢim

yerlerinden uzak konumda olması gerekir.

32

3.4.1. Fiziksel ve Coğrafi Özelliklere ĠliĢkin Bilgiler

Bartın ili coğrafi konumu itibari ile Batı Karadeniz Bölgesinde deniz ticaretine hâkim

noktadadır ve ilin canlı ticaret merkezi konumunda olabilecek yapısı vardır. Bartın ilinin 0-

2000 m arasındaki topografik yapısı il merkezinin dıĢındaki alanlarda daha yoğundur. Ġl

merkezinin bulunduğu havza, tarım arazileri, tarımsal iĢletmeler, sanayi iĢletmeleri ve

yerleĢim birimleri bakımından yoğundur. Bartın il merkezi bu havzaya hâkim noktası ve

havzanın ortasındadır.

Bartın ili, Ankara merkeze karayolu ile 4 saat, Ġstanbul’a 5 saatlik mesafede olması

nedeniyle nüfusun ve sanayinin yoğun olduğu bölgelere yakın konumdadır.

Bölgenin merkez ilçenin dıĢında kalan kısımları dağlık ve ormanlıktır. Bartın da

toplamda 137.407 hektarda orman alanı mevcuttur. Bu alanın 15.542 hektarı boĢluklu orman

alanıdır. (Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü,2018)

3.4.2. Tespit Edilen Alanın Yeri, Özellikleri ve Hammaddeye Olan Uzaklıkları

Biyogaz ve biyokütle tesisin kurulması ile öncelikli alan olarak Budakdüzü Köyü

mevkiinde Çaybükü köprüsünün kuzey noktasında tescil harici bir alan tespit edilmiĢtir.

Tescil harici alanla ilgili Bartın Ġl Özel idare Müdürlüğü bir çalıĢma baĢlatmıĢtır. Bartın

çayının yanındaki bu alanda tescil iĢlemleri tamamlandığı takdirde bölgede çalıĢmalar

baĢlayacaktır. Tespit edilen alan 1/25.000 çevre düzeni planında ve 1/100.000 ölçekli nazım

imar planında 2. derece tarım alanı olarak gözükmektedir. Alanın eğimi az ve düzlük arazidir.

Budakdüzü Köy yerleĢke alanına 2 km mesafededir. Alanın doğu ve güney sınırından asfalt

yol geçmekte ve ulaĢım sorunu yoktur. Madencilik sahası içinde değildir. Alanda planlanan

herhangi bir kurum veya kuruluĢ yatırımı yoktur. Tespit edilen alanda öncelikli plan, bölgenin

tamamına ulaĢabilecek bir alanda olması, hammadde kaynaklarına da yakın olması açısından

en önemli etkendir. Bartın ilinde vahĢi atık depolama alanı Ġnkumu-Karasu çevresindeki

alanda, OSB Terkehaliller mevkiinde, 20 baĢ ve üzeri hayvancılık tesisi ile kanatlı broiler

tavuk çiftlikleri yoğunluklu olarak merkez ilçe sınırları içerisindedir.

Öncelikli olarak belirlenen tescil harici parsel bu alanda bulunmaktadır. ġekil 18’de

görüldüğü üzere tespit edilen parsel anayollara yakın, hammadde kaynaklarına ulaĢım,

nakliye maliyetleri yönünden avantajlıdır.

33

Projede tespit edilen alan hammaddeye en kolay ulaĢılabilecek mesafe ve konumdadır.

Bulunan öncelikli alan Bartın il çöplüğüne 20 km, Ģehir merkezine 7-8 km, Organize Sanayi

Bölgesine 5 km ve hayvansal atık toplanacak iĢletmelere maksimum 20 km mesafededir.

3.4.3.Biyokütle veya Biyogaz Tesisi Taslak Vaziyet Planı ve YerleĢimi

Biyogaz ve tarımsal atık yakma tesisi için yapılan çalıĢmalar neticesinde Budakdüzü

köyü ve Akçamescit köyleri sınırlarında, Kozcağız Karayolu Çaybükü köyü dönüĢünde

49.267 m²’lik tescil harici alandır. Proje alanının kuzeyinde milli emlak müdürlüğü uhdesinde

tescil harici alan, doğusunda Bartın-Kozcağız karayolu ve Ģahıs parselleri, güneyinde

Çaybükü köyü karayolu ve batısında Bartın Çayı mevcuttur. Proje alanı üzerinde taslak

vaziyet planı çalıĢması tamamlanmıĢtır.

Biyogaz tesisinde bir adet bekçi kulübesi, araç hijyenizasyon alanı, kantar, atık

depolama alanı, atık biyofilitre, 3 adet çürütücü tank, 2 adet büyükbaĢ ve kanatlı dengeleme

havuzları, mekanik oda, kojenerasyon ve idari ünite, susuzlaĢtırma binası ve katı fermente

ürün depolama alanı mevcuttur. ġekil 4’te tahsis harici alanda biyogaz tesisi vaziyet planı

gösterilmiĢtir.

Biyokütle (tarımsal atık) yakma tesisinde ise bekçi kulübesi, araç hijyenizasyon

ünitesi, kantar, araç boĢaltma noktası, katı atık kurutma ünitesi, içerisinde bunker, atık vinci,

doldurma hunisi, dozaj huni ve tokmağı, yakma ızgara ve kazanı, püskürtme sistemi, yarı

kuru reaktör, indükleme fanı, baca, türbin, hava soğutmalı kondansatör, ısı eĢanjörü, trafo,

elektrik iletim kanalı, cürüf depolama alanı, kazan külü atım sistemi ve kül arıtma arıtma

sisteminin bulunduğu yakma tesisi ve idari ve sosyal tesisler bulunmaktadır.

3.4.4. Tesis Ġçin Planlanan Yerin Kullanım Alanları ve UlaĢım Sistemi

Biyogaz ve biyokütle yakma tesisinde proje alanına ulaĢım Kozcağız-Bartın karayolu ile

sağlanır. Tesise ulaĢım için ek bir karayolu bağlantısına ihtiyaç yoktur. Biyogaz tesisi alan

kullanımı Tablo 21’de gösterilmiĢtir.

34

Tablo 21: Biyogaz Tesisi Alan Kullanımı

Alan Kullanımları Alan (m²)

Bekçi kulübesi 25

Ġdari Bina ve Kojenerasyon Ünitesi 400

Atık Depolama Alanı 2.000

Mekanik Alan 200

Çürütücüler 952

Araç Hijyenizasyon Alanı 75

Biyofilitre Alanı 50

SusuzlaĢtırma Ünitesi 75

Katı Fermente Ürün Ara Depolama Alanı 75

Katı Fermente Ürün Alanı 2.000

Toplam 5.852

Biyokütle yakma tesisi alan kullanımı Tablo 22’de gösterilmiĢtir.

Tablo 22: Biyokütle Yakma Tesisi Alan Kullanımı

Alan Kullanımları Alan (m²)

Bekçi kulübesi 25

Ġdari Bina ve Sosyal Alan 400

Yakma Tesis Alanı 2.000

Ön Kurutma Alanı 1.000

Araç Hijyenizasyon Alanı 75

Atık Su Arıtma Tesisi Alanı 400

Kantar Alanı 100

Kül Depolama Alanı 2.000

Toplam 6.000

3.4.5. Taslak Ġmar Planında Alan Kullanımı

AĢağıda ġekil 3’te tescil harici alanda biyogaz tesisi vaziyet planı ve ġekil 4’te

tarımsal atık yakma tesisi vaziyet planı gösterilmektedir.

35

ġekil 3: Biyogaz Tesisi Taslak Vaziyet Planı

36

ġekil 4: Tarımsal Atık Yakma Tesisi Taslak Vaziyet Planı

37

3.4.6. Önerilen Tesise ĠliĢkin Altyapı Yatırımları Gereksinimleri

Proje alanında yol problemi yoktur. Sadece tesis içi tescil harici alanda 10 m

geniĢliğinde 300 m uzunluğunda yol yapılacaktır. Elektrik ihtiyacı tesislerin kendi ürettiği

elektrikten karĢılanacaktır. Su ihtiyaçları kullanım suları ve içme suyu ihtiyaçlarıdır. Kullanım

suları tesis içine kazılacak derin kuyudan sondaj ile sağlanacak, içme suyu ise proje alanın

100 m güneyinde bulunan Akçamescit köyüne içme suyu sağlayan derin kuyu pompasından

alınacaktır. Tesisin telekomünikasyon iletim hattı Akçamescit köyünden gelen

telekomünikasyon hattına bağlanacaktır. Kanalizasyon hattı olmadığından dolayı proje

sahasına sızdırmaz fosseptik çukuru kazılarak fosseptik %80 doluluğa eriĢtiği zaman Bartın

Belediyesi ekipleri tarafından boĢaltılarak depolama alanına götürülecektir.

3.5. Biyokütleden Enerji Hammaddesi Üretme Yöntemleri

3.5.1. GazlaĢtırma

Yenilenebilir biyokütle ve biyokütleden elde edilen yakıtlar çevresel fayda sağlaması

sebebiyle günümüz enerji kullanımında kolaylıkla fosil yakıtların yerine geçebilecektir.

Biyokütlenin gazlaĢtırılması; katı yakıtların ısıl çevirim teknolojisiyle yanabilen bir gaza

dönüĢtürülmesi iĢlemidir. SınırlandırılmıĢ oksijen, hava, buhar veya bunların kombinasyonları

reaksiyonu baĢlatmaktadır. Üretilen gaz karbonmonoksit, karbondioksit, hidrojen, metan, su

ve azotun yanısıra kömür parçacıkları, kül ve katran gibi artıkları da içermektedir. Üretilen

gaz temizlendikten sonra kazanlarda, motorlarda, türbinlerde ısı ve güç üretilmek üzere

kullanılmaktadır.

GazlaĢtırma tekniği ile biyokütleden, yüksek bir randımanla petrolle çalıĢan güç ve ısı

sağlayan tribünlerde kullanılacak bir gaz yakıt elde edilebilir.

Biyokütle kaynaklarının sağlanması fosil kaynak sağlanmasından daha pahalıdır. Fakat

biyokütle yenilenebilir bir kaynak olmasıyla tükenmekte olan fosil yakıtların yanında

sürdürülebilir global enerjinin önemli bir unsurudur. Buna ilaveten sera gazları emisyonu ve

karbon döngüsünü azaltıp, kırsal ekonominin geliĢimiyle yeĢil endüstriyi desteklemektedir.

Biyokütlenin gazlaĢtırılması ile elde edilen gaz yakıt doğal gazın kullanıldığı yerlerde

küçük modifikasyonlar yapılarak kullanımı yaygınlaĢtırılabilir ve gelecekte kolaylıkla doğal

gazın kullanıldığı yerlerde enerjinin büyük bir kısmı bu yakıttan sağlanabilir.

Biyokütleden gazlaĢtırılma ile elde edilen temizlenmiĢ gaz yakıt ısı ve buhar üreten

38

kazanlarda direkt yakılarak veya Stirling motorlara %20-30 verimlilikte elektrik üretimi için

kullanılabilmektedir. Basınçlı gazlaĢtırma tribünlerinde ise %40 veya daha fazla verimlilikte

elektrik üretimi yapılabilmektedir.

ġekil 5: Biyokütle GazlaĢtırma Prosesi

GazlaĢtırma 18 yy. sonlarından bu yana bilinen bir teknolojidir. Özellikle geliĢmekte

olan ülkeler için günümüzden geleceğe önemli bir rol oynayan biyokütlenin kullanılabilir

olduğu o yıllardan bu yana ispatlanmıĢtır. Bilinen bir husus da bir enerji kaynağı olarak

kullanılan biyokütlenin birçok dezavantajının olduğudur. DüĢük enerji yoğunluğuna sahip

(yaklaĢık 16-20 MJ/kg) ham biyokütle kaynakları direk olarak yakıldığı takdirde, çok düĢük

randıman sağlar ve iç ve dıĢ mekanlarda yüksek seviyede hava kirliliği oluĢmasına neden

olur(YEGM 2018).

GazlaĢtırma biyokütleden gaz yakıt elde edilen termokimyasal bir dönüĢüm sürecidir.

Diğer bir deyiĢle biyokütle termokimyasal bir dönüĢümle gaz yakıta dönüĢtürülür. Modernize

edilmiĢ biyokütle enerjisi teknolojilerinin amacı üretim ve kullanım sırasında emisyonları

azaltırken yakıtın yoğunluğunu artırmaktadır.

3.5.1.1. GazlaĢtırma Kimyası

Katı yakıtların temelinde karbon, oksijen ve hidrojen kompozisyonları yer almaktadır.

GazlaĢtırıcılar ise biyokütleyi yüksek ısı altında yakmaktadırlar. GazlaĢtırma süreç dört

safhaya ayrılmaktadır. Bunlar;

39

ġekil 6: GazlaĢtırma Kimyası

a) Oksidasyon

Biyokütlenin organik mollekülleri karbon (C) ve hidrojen (H), yukarıdaki reaksiyonlar

gereğince, okside olarak ısı enerjisi açığa çıkarırlar. Bu reaksiyonlar sıcaklığın dıĢarıya

verildiği ekzotermik reaksiyonlardır. Bunlar sırasıyla karbondioksit ve su buharına

dönüĢürler. Yanma sonucu yanmayan inorganik minerallerin bulunduğu kül de açığa

çıkmaktadır (YEGM 2018).

C + O2 = CO2 + Isı

H + O2 = H2O2 + Isı

b) Piroliz (Distilasyon)

Organik maddeler oksijensiz ortamda ısıtılırsa ortaya çıkan termal parçalanma

sürecine piroliz adı verilir. Oksijensiz ortamda 500-600 °C' a kadar yapılan ısıtmada; gaz

bileĢenleri, uçucu yoğuĢabilir maddeler, mangal kömürü ve kül açığa çıkar. Yüksek sıcaklığa

çıktığında ise gaz bileĢenleri ve odun gazı ortaya çıkmaktadır.

Piroliz süreci Ģu Ģekilde gerçekleĢmektedir: Oksijensiz ortamda karmaĢık organik

moleküller 400-600 °C sıcaklık bölgesinde parçalanarak yanabilir, yanmaz gazlar, katran ve

zift açığa çıkar (YEGM 2018).

40

c) Reaksiyon (KarbonlaĢtırma)

KarbonlaĢtırmada; odun, turba, maden kömürü gibi organik maddeler havasız ortamda

kimyasal parçalanmaya uğrarlar. Bu iĢlem de farklı sıcaklık bölgelerinde gerçekleĢir ( 150 -

500 ºC ). KarbonlaĢma iĢlemi sonucu açığa çıkan gaz bileĢenleri: %50 CO2 , %35 CO, %10

CH4 , %5 diğer hidrokarbon ve H2'dir.Gaz karıĢımının yaklaĢık kalori değeri 8.9 MJ/m3'tür.

Odunun karbonlaĢtırılmasındaki sıvı ürünler ise sulu kısım ve katrandır(YEGM, 2018).

d) GazlaĢtırma (Ġndirgeme)

Organik maddelerin gazlaĢtırılmasında yaklaĢık 500 °C sıcaklığa kadar olan süreç

piroliz safhası olup burada; karbon, gazlar (kalorifik değeri 20 MJ/m3'e kadar çıkabilir) ve

katran elde edilir. Isıtma 1000 °C'a kadar çıkıldığında karbon da su buharıyla tepkimeye

girerek CO ve H2 üretilir. Ham maddedeki değiĢken oksijen oranına bağlı olarak gazlaĢtırma

iĢlemi için ilave oksijen girdisi gerekmeyebilir.

GazlaĢtırmada önemli olan biyokütlenin nem oranının %30'u geçmemesidir. Nem

oranı arttıkça gazın kalorifik değeri düĢmektedir. Ayrıca hacimsel olarak yanabilir gaz olan

CO miktarı düĢerken CO2 miktarı da artmaktadır. Bitkisel atıklar yakılırsa yanmada kalori

değeri 4.5- 6 MJ/m3 olan gaz üretilir.

OluĢan karbondioksit ve hidrojen reaksiyonları gereğince indirgenme reaksiyonu olan

ikinci bir iĢleme tabii olarak karbon monoksit ve hidrojene dönüĢürler. Bunun yanı sıra kömür

ve katran da oluĢur teknoloji gereğince katrana dönüĢen kömür gazlaĢtırılır. OluĢan gazlar

yanıcı gazdır ve üründeki partikül madde konsantrasyonu azalmıĢtır(YEGM, 2018).

ġekil 7: GazlaĢtırmada Farklı Bölgeler

41

3.5.1.2.GazlaĢtırıcı Tipleri

GazlaĢtırma ile ilgili pek çok çeĢit bulunmaktadır. Bunlar aĢağıda gösterilmiĢtir.

a) Sabit Yataklı GazlaĢtırıcılar

Sabit yataklı gazlaĢtırıcılar oldukça kolay tasarlanır ve çalıĢtırılır. Bu yüzden küçük ve

orta ölçekli güç ve termal enerji kullanımları için uygundurlar. Fakat çalıĢma sıcaklıklarını

her bölgede aynı tutmak ve reaksiyon bölgesindeki gaz fazını yeterli oranda karıĢtırmak

zordur. Sonuç olarak ortaya çıkan gaz ürün miktarı önceden tahmin edilemez ve bu yüzden

büyük ölçekli güç kullanma maksatlı tercih edilmez(YEGM, 2018).

ġekil 8: Sabit Yataklı GazlaĢtırıcı

42

Yukarı AkıĢlı GazlaĢtırıcılar

Yukarı akıĢlı gazlaĢtırıcılarda yakıt, tepeden verilirken hava akımı aĢağıdan yukarı

doğru verilir. Yakıt, aĢağı doğru inerken kurur, pirolize uğrar, gazlaĢır ve yanar. Bu

gazlaĢtırıcı tipinin baĢlıca avantajları basitliği, gaz çıkıĢ sıcaklığının düĢük olmasına bağlı

olarak internal ısı değiĢimi ve yüksek gazlaĢtırma verimidir. Ġnternal ısı değiĢimi sayesinde

yakıt, gazlaĢtırıcının tepesinde kurur ve buna bağlı olarak da yüksek nem miktarına sahip

yakıtlar da kullanılabilir. Yani hiçbir ön kurutma iĢlemine gerek olmaksızın gazlaĢtırma

yapılabilir. Dahası, bu tip gazlaĢtırıcılar küçük boyutlardaki yakıt parçacıklarıyla da

çalıĢabilir. Bu durum, çok geniĢ bir boyut aralığına sahip olan biyokütlenin, farklı parçacık

boyutları ve nem miktarlarıyla gazlaĢtırmaya uygun olduğunu gösterir. Yukarı akıĢlı sabit

yataklı gazlaĢtırıcının dezavantajları ise yüksek miktardaki katran miktarı ve piroliz gazı

yakılmadığı için piroliz ürünleridir. Bununla beraber, yüksek katran miktarı, enerji

uygulamaları açısından istenmeyen bir durumdur çünkü büyük ölçüde katran temizliği

gerektirir(YEGM, 2018).

AĢağı AkıĢlı GazlaĢtırıcı

AĢağı akıĢlı gazlaĢtırıcılarda hava/oksijen ve biyokütle tepeden beslenir. Yakıt ve gaz

hareketi aynı yönlü olur ve gaz reaktörü alt kısımdan terk eder. Üretilen gaz reaktörün alt

kısmından çıkar. Yukarı akıĢlı gazlaĢtırıcının tersine, aĢağı akıĢlı gazlaĢtırıcıda, biyokütle ile

gaz arasındaki ısı transferi çok düĢüktür. Bu yüzden çıkıĢ gaz sıcaklığı oldukça yüksek olur,

aĢağı akıĢlı gazlaĢtırıcının en önemli avantajı, üretilen gazın oldukça düĢük miktarda katran

içermesidir (YEGM, 2018).

AĢağı akıĢlı gazlaĢtırıcının dezavantajları aĢağıdaki gibidir. Bunlar;

Gaz, yüksek oranda toz ve kül içerir ve bu yüzden oksidasyon bölgesini kül

parçalarıyla geçmek durumunda kalır.

Yakıt konusunda nispeten katı kuralları vardır. Düzenli akıĢın sağlanabilmesi, dar

kısımlarda birbirlerini engellememeleri, piroliz gazlarının aĢağı akıĢı için yeterli

boĢ alanın olması ve ocak bölgesinden yukarı ısı taĢınımı olması için kullanılacak

maddelerin boyutu 4-10 cm arası yaklaĢık birbirinin aynı olmalıdır. Bu yüzden

biyokütle boyutunun ayarlanması gereklidir.

Biyokütlenin nem içeriği %25’ten düĢük olmalıdır.

ÇıkıĢ gazlarının yüksek sıcaklığı, düĢük gazlaĢtırma verimine sebep olur.

43

KarĢıt AkıĢlı GazlaĢtırıcı

KarĢıt akıĢlı gazlaĢtırıcılar odun kömürü kullanımı amaçlı tasarlanmıĢlardır. Odun

kömürünün gazlaĢtırılması, ocak bölgesinde çok yüksek sıcaklıklarda sonuç vermiĢtir. KarĢıt

akıĢlı gazlaĢtırıcıda besleme aĢağı doğru inerken hava yan taraftan verilir. OluĢan gazlar ise

karĢı tarafta aynı seviyedeki noktadan çekilir ve çıkıĢ sıcaklıkları 800-900°C arasındadır.

Ocak bölgesi gaz çıkıĢı ile hava giriĢinin gerçekleĢtiği bölgenin ortasında yer almaktadır. Kül

gazlaĢtırıcının alt kısmından alınır. Bu tip gazlaĢtırıcılar düĢük katran içerikli yakıtlar için

uygundur. Çünkü çıkan katran miktarı yüksektir. Sistemin avantajı düĢük ölçülerde de üretim

yapılabilmesidir. Dezavantajı ise yüksek kalitedeki odun kömürü ihtiyacına karĢılık düĢük

katran dönüĢümüdür(YEGM, 2018).

Açık AkıĢlı GazlaĢtırıcı

Açık akıĢlı gazlaĢtırıcılar, özellikle düĢük yoğunluğa sahip saf maddeler (örn. Pirinç

kabukları) için dizayn edilmiĢtir. DüĢük yoğunluk yüzünden, yakıtın geçiĢinde tıkama ya da

akıĢı engelleme durumunu ortadan kaldırmak için darboğaz yapılmaz. Döner ızgaralar gibi

özel makineler külün arındırılması ve yakıtın karıĢtırılması için sisteme eklenebilir. Özellikle

pirinç kabukları, yüksek kül içerikleri yüzünden sürekli kül giderici sisteme ihtiyaç duyar.

GazlaĢtırıcının üstü açıktır ve hava buradan sisteme verilir alt kısımda külün giderildiği bir su

havuzu mevcuttur(YEGM, 2018).

ġekil 9: GazlaĢtırıcı Tipleri

b) AkıĢkan Yatak GazlaĢtırıcılar

AkıĢkan Yatak GazlaĢtırıcıların;

Yatağın iç yüzeyi hareketsiz granül parçacıklarla kaplıdır (silika veya seramik)

44

Küçültülen biyokütle parçalarının gazlaĢtırma yatağına giriĢi alttandır.

Belli bir sıcaklıkta ısıtılan yatak biyokütlenin kısmi yanması ve gazlaĢtırılması için

yeterlidir.

Yatağın her yerinde piroliz ve yanarak dönüĢüm iĢlemi gerçekleĢir.

Biyokütle parçaları akıĢkan olmasına rağmen biyokütle parçacıklarının boyu 10

cm’den küçük, nem içeriği %65’ten fazla olmamalıdır.

AkıĢkan yataklarda üretilen gaz düĢük miktarda katran içermesine karĢın, sabit

yataklılara göre partikül içeriği daha fazladır.

Eğer gazlaĢtırıcı basınçlı ise üretilen basınçlı gaz,gaz türbinlerinde elektrik ve güç

üretiminde kullanılmaya daha uygundur (YEGM, 2018).

ġekil 10: GazlaĢtırıcı Sistem Ünitesinin ġematik GörünüĢü

Kabarcıklı AkıĢkan Yatak GazlaĢtırıcı

Bu tip gazlaĢtırıcılarda yatağı oluĢturan katı parçacıkların yükselmesi için gazın hızı

yeterince yüksek olmalıdır. Böylece yatak geniĢler ve bir sıvı gibi kabarcıklar oluĢur. Gaza

nispeten büyük kütleli olan kum, yatak sıcaklığını dengede tutar. KabarcıklaĢan akıĢkan yatak

gazlaĢtırıcılar tüm külü taĢımak için tasarlanmıĢtır ve bu durum, parçacık kontrolü için

siklonların ya da elektrostatik çöktürücülerin kullanımını zorunlu kılar.

45

DolaĢımlı AkıĢkan Yatak GazlaĢtırıcı

DolaĢımlı akıĢkan yatak gazlaĢtırıcının en önemli bir avantajı, değiĢik bileĢim ve nem

içerikli hammaddeleri iĢleme kapasitesidir. Ancak, kabarcıklı yataklarda olduğu gibi

topaklanma söz konusudur. Yüksek alkali içerikli yakıtlar parçacıkların yatak içinde

topaklanmasına sebep olur ve bunun sonucunda sistem akıĢkan özelliğini yitirir. Bu

sistemlerde kapasitenin üst limiti yoktur. Kapasite tamamen biyokütle veya yerel enerji

ihtiyacının kullanımına göre tespit edilebilir(YEGM, 2018).

GazlaĢtırma ajanı genellikle atmosferik basınçta ki havadır, fakat 100MW'dan daha

büyük gaz türbinlerinde basınçlı gazlaĢtırma avantajlı olabilecektir.

DüĢük sıcaklıktan dolayı (850°C civarında) tam yanma olmaması ve az miktardaki kül

içeriği tehlikelidir.

3.5.1.3. Biyokütlenin GazlaĢtırılması

Fosil yakıtlar, nükleer enerji ve büyük ölçekli hidrolik projeleri gibi geleneksel enerji

kaynakları dünya enerji piyasasına hâkim durumdadırlar. Diğer enerji kaynakları bu

geleneksel kaynaklarla rekabet edecek yeterlilikte değillerdir. Son yıllarda biyokütle

enerjisinin kullanımı araĢtırma ve geliĢtirme birimleri ve hükümetler tarafından büyük ilgi

görmektedir. Biyokütle enerjisinin farklı yollardan enerji sağlayabilmesi için birçok formları

oluĢturulmaktadır(YEGM,2018).

ġekil 11: Biyokütle Yakıtı

Güvenilirliği sağlamak ve iĢlem verimliliği için biyokütle yakıtların gazlaĢtırılmasında

proses ayrıntılarının kesinleĢtirilmesi gerekmektedir. Tüm gazlaĢtırıcı tiplerinde biyokütlenin

boyutu, nem ve kül içeriğinin belirlenmesi oldukça önemlidir. Eksik yakıt hazırlığı

gazlaĢtırma sürecinde teknik problemlerin sıkça oluĢmasına sebep olur. Bu nedenle iyi bir

organizasyon ve kontrol yakıt hazırlama yöntemi çok önemlidir.

46

ġekil 12: Biyokütle Yakıt Hazırlama Yöntemi

3.5.1.4. GazlaĢtırma Gazının Kullanıldığı Yerler

Katran, kömür ve kül üretilen gazdan arta kalan atıklar olarak bilinen yan ürünlerdir.

Üretilen gazın içten yanmalı motorlarda yanabilmesi için katran ve partiküllerin temizlenmesi

gerekir. Üretilen gazın yanabilen içeriği baĢlıca karbon monoksit, hidrojen ve hidrokarbon

gazlar (hammaddeye bağlı) ve azotun değiĢik oranlarda karıĢımıdır. GazlaĢtırma reaksiyonu

ile üretilen gaz bileĢimindeki diğer gazlara nazaran azot içerikli gazın ısıl değeri daha

düĢüktür (4-6 MJ/m3).

Üretilen gazın enerji içeriği içten yanmalı motorlarda, kazanlarda ve fırınlarda

kullanıma uygundur fakat azot içeren gaz orta ve uzun taĢımacılık için tavsiye edilmez.

Biyokütlenin gazlaĢtırılmasında tam kapasiteli yanmanın sağlanabilmesi için havanın yerine

oksidant olarak saf oksijen veya buhar kullanıldığında yüksek enerji yoğunluğuna sahip gaz

elde edilir.

Isıl değeri düĢük olmasın rağmen gaz motorları ve türbinlerinde, elektrik üretiminde

veya içten yanmalı motorlarda katı biyokütle gazlaĢtırılarak enerji kaynağı olarak

kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Bu metotla kullanılabilir ve modernize edilen gaz yakıtlar daha az

zararlı emisyon salınımı ile geleneksel yakıtlar gibi kullanılabilir. GazlaĢtırma katı biyokütle

enerjisini değerlendirmenin bir yolu olarak bilinir (YEGM, 2018).

47

3.5.1.5. GazlaĢtırma ve Sürdürülebilir Gelecek

Hiç Ģüphesiz biyokütle doğal enerji kaynağı olarak kendini sonsuza kadar

yenileyebilecek bir enerji kaynağıdır.

GazlaĢtırma daha temiz enerji üretebilen bir enerji üretim teknolojisidir.

Yenilenebilir enerji teknolojileri arasında, farklı hammadde kombinasyonlarının

kullanabildiği bir teknolojidir.

Fosil yakıtlar kükürt dioksit, azot oksitler ve radyoaktif alanlar (nükleer) atmosfer

kirletilirken, direkt yakma yerine gazlaĢtırma teknolojisi kullanımında emisyonlar

büyük bir Ģekilde sıfırlanabilmektedir.

GazlaĢtırma yöntemi ile elde edilen gazın kalitesi iyileĢtirildiğinden, makinelerde

kullanımında daha verimli ısı ve elektrik enerjisi elde edebilmektedir.

Fosil yakıtlar ve radyoaktif gücün yerine biyokütlenin konulabilmesini

sağlayabilecek bir teknolojidir.

GazlaĢtırma atıkların çevirim teknolojisinde (kentsel atıklardan zirai atıklara kadar)

kullanıĢlı ve yüksek kaliteli enerji sağlaması bakımından türünün tek örneğidir.

3.5.1.6.GazlaĢtırmanın Dezavantajları

GazlaĢtırmanın avantajları kadar biyokütle gazlaĢtırmasının dezavantajlarının da

incelenmesi gerekmektedir. Çevreyi, ne kadar güvene alıyorsa da sağlığa zararları açısından

açıklanan dezavantajları vardır. Bu dezavantajlar;

Koku

Gürültü

Yanma/patlama riski

CO zehirlenmesi

Atık gaz

Pis su çıkıĢı (gazın temizlenme sürecinden kaynaklı)

Biyokütle gazlaĢtırmasında çıkan koku hidrojen sülfür, amonyak ve carbonoxy-

sulphide kokularına benzer. Katran da sert bir kokuya sahiptir. Gazdan çıkan koku pis su,

katran ve uçuĢan küllerden de kaynaklanabilir. Gürültü ise iĢlem sırasında makinelerin

çalıĢmasından kaynaklanır. Sistemden atmosfere sızan gaz yakıt veya duman eğer ortamda

ateĢleme yapılırsa patlama olabilir.

48

Biyokütle gazlaĢtırma sürecinde katı yakıt deposu, yanabilen tozlar, yakıtın

kurutulması ve üretilen gaz temel risk faktörlerini oluĢtururlar. Renksiz ve kokusuz olan

karbon monoksit gazı solunduğunda tehlikeli bir toksik etki yaratır. GazlaĢtırma sonucu elde

edilen sentez enerji argümanlarının daha az kullanılmasındaki en önemli faktör, petrol

ürünlerine göre üretimi ve depolanmasının daha zahmetli olması ve gaz üretim sistemlerinin

çalıĢtırılması için farklı üniteler gerektirmesidir. Tercih edilme sebebi ise gerekli önlemler

alındığında çevreye petrol türevi yakıtlara göre daha az zarar vermesidir.

GazlaĢtırıcı bir sistem baĢlıca, bir gazlaĢtırıcı ünite, temizleme sistemi ve enerji

dönüĢüm sisteminden (yakma veya içten yanmalı motor) oluĢur. En önemli problem gaz

üretmek değildir. Üretilen gazın içten yanmalı motorların kullanabileceği Ģekilde fiziksel ve

kimyasal özelliklerini sağlamaktır. GazlaĢtırıcıda üretilen yanabilir gazlarda homojen bir

karıĢım yoktur ve zamana bağlı olarak da gazın fiziksel ve kimyasal özellikleri (bileĢimi,

enerji miktarı, kirliliği) değiĢebilir. GazlaĢtırıcı ile içten yanmalı makina arasında bir

depolama tankı yoktur. Bu nedenle depolama problem oluĢturmaktadır. Üretilen gaz motorda

yakılmadan önce ise çok iyi temizlenmelidir.

3.5.2. Biyogaz

Organik bazlı atık/artıkların oksijensiz ortamda (anaeorobik) fermantasyonu sonucu

ortaya çıkan renksiz- kokusuz, havadan hafif, parlak mavi bir alevle yanan ve bileĢiminde

organik maddelerin bileĢimine bağlı olarak yaklaĢık; % 40-70 metan, % 30-60 karbondioksit,

% 0-3 hidrojen sülfür ile çok az miktarda azot ve hidrojen bulunan bir gaz karıĢımdır. (YEGM

2018)

3.5.2.1. Biyogazın Isıl Değeri

1 m3 biyogazın sağladığı ısı miktarı 4700-5700 kcal/m

3’dir. 1 m

3 biyogaz; 0,62 litre

gazyağı, 1,46 kg odun kömürü, 3,47 kg odun, 0,43 m3

bütan gazı, 12,3 kg tezek ve 4,70 KWh

elektrik enerjisi eĢdeğerindedir. 1 m3 biyogaza 0,66 litre motorin, 0,75 litre benzin ve 0,25

m3propan eĢdeğer yakıt miktarlarıdır (Demirer, 2005).

49

3.5.2.2. Biyogaz Üretim Süreci

ġekil 13: Biyogaz Üretim Süreci

3.5.2.3. Biyogaz Üretiminde Kullanılan Organik Atık/Artık Hammaddeler

Hayvansal Atıklar

Sığır, at, koyun, tavuk gibi hayvanların dıĢkıları, mezbahane atıkları ve hayvansal

ürünlerin iĢlenmesi sırasında ortaya çıkan atıklar özellikle kırsal kesimler için önerilen

biyogaz tesislerinde kullanılmaktadır. Bu bağlamda, aĢağıda atık çeĢitleri ile ilgili bilgiler

verilmiĢtir. Bunlar;

Bitkisel Atıklar

Ġnce kıyılmıĢ sap, saman, anız ve mısır artıkları, Ģeker pancarı yaprakları ve çimen

artıkları gibi bitkilerin iĢlenmeyen kısımları ile bitkisel ürünlerin iĢlenmesi sırasında ortaya

çıkan artıklardır.

Bitkisel artıkların kullanıldığı biyogaz tesislerinin iĢletilmesi sırasında proses kontrolü

büyük önem taĢımaktadır. Bu nedenle kırsal kesimlerde bitkisel artıklardan biyogaz eldesi

önerilmemektedir.

Organik Ġçerikli ġehir ve Endüstriyel Atıklar

Kanalizasyon ve dip çamurları, kâğıt, sanayi ve gıda sanayi atıkları, çözünmüĢ organik

madde deriĢimi yüksek endüstriyel ve evsel atık sular biyogaz üretiminde kullanılmaktadır.

50

Bu atıklar, özellikle belediyeler ve büyük sanayi tesisleri tarafından yüksek teknoloji

kullanılarak tesis edilen biyogaz üretim merkezlerinde kullanılan atıklardır.

Tablo 23: ÇeĢitli Kaynaklardan Elde Edilebilecek Biyogaz Verimleri ve Biyogazdaki

Metan Miktarları

KAYNAK BĠYOGAZ VERĠMĠ(Litre/kg)* METAN ORANI (%)

Sığır Gübresi 90-310 65

Kanatlı Gübresi 310-620 60

Domuz Gübresi 340-550 65-70

Buğday Samanı 200-300 50-60

Çavdar Samanı 200-300 59

Arpa Samanı 290-310 59

Mısır Sapları ve Artıkları 380-460 59

Keten-Kenevir 360 59

Çimen 280-550 70

Sebze Artıkları 330-360 DeğiĢken

Ziraat Atıkları 310-430 60-70

Yerfıstığı Kabuğu 365 -

DökülmüĢ Ağaç

Yaprakları 210-290 58

Algler 420-500 63

Atık Su çamuru 310-800 65-80

(*) Tablo 23’te biyogaz veriminin değeri; 1 ton atıktaki litre veya kg cinsinden oranıdır.

Hayvan ağırlığı bazında üretilebilecek günlük ve yıllık yaĢ gübre miktarları büyükbaĢ

hayvanlarda canlı ağırlığın % 6-7’si kg-yaĢ gübre/gün, tavuk da ise canlı ağırlığının % 3-%4

kg-yaĢ gübre/gündür. Proje de büyükbaĢ hayvanların canlı ağırlıkları 380 kg olarak alınmıĢtır.

1 büyükbaĢ hayvandan alınan günlük gübre miktarı ise 26 kg alınmıĢtır.

Tablo 24: Hayvan Ağırlığı Bazında Üretilebilecek Günlük ve Yıllık YaĢ Gübre Miktarları

Hayvan Adedi Hayvan Cinsi YaĢ Gübre Miktarı

(Ton/Yıl)

1 BüyükbaĢ 9,5

1 KüçükbaĢ 0,7

1 Kümes 0,022

Tablo 25’te 1 ton hayvan gübrelerinden 1 yılda elde edilecek m³ biriminden biyogaz

miktarları verilmiĢtir.

51

Tablo 25: Hayvan Varlığı Bazında Üretilebilecek Gübre ve Biyogaz Miktarı

Gübre Cinsi Gübre Miktarı

(Ton)

Elde Edilebilecek

Biyogaz Miktarı (m3/Yıl)

Sığır 1 33

Koyun 1 58

Kümes Hayvanı 1 78

3.5.2.4. Biyogaz Üretiminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Biyogaz üretiminde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Bu

hususlara aĢağıda maddeler halinde değinilmiĢtir. Bunlar;

Fermantörde (üretim tankı-sindireç) kesinlikle oksijen bulunmamalı,

Antibiyotik almıĢ hayvansal atıklar üretim tankına alınmamalı,

Deterjanlı organik atıklar üretim tankına alınmamalı,

Ortamda yeni bakteri oluĢturulması ve büyümesi için yeterli miktarda azot

bulunmalı,

Üretim tankında pH değeri 7,0 – 7,6 arasında olmalı,

Metan bakterileri için substratt (S) sirke asidi cinsinden organik asit

konsantrasyonu 500 – 1500 mg/litre civarında olmalı,

Fermantör sıcaklığı 35 ºC veya 56 ºC’de sabit tutulmalı,

Üretim tankına ıĢık girmemeli ve ortam karanlık olmalı,

Üretim tankında minunum %50 ve optimum %90 oranında su olmalı,

Ortamda metan bakterilerinin beslenmesine yetecek kadar organik madde

parçalanmıĢ-öğütülmüĢ olarak bulunmalıdır.

3.5.2.5. Biyogaz Tesislerinin Tasarımı ve Tasarımda Dikkat Edilmesi Gereken

Parametreler

Biyogaz tesisleri planlanan amaca göre farklı teknolojiler kullanılarak inĢa

edilmektedirler. Biyogaz tesislerinin kapasite olarak sınıflandırılması aĢağıdaki gibidir.

Bunlar;

Aile tipi: 6-12 m3 kapasiteli

Çiftlik tipi: 50 – 100 – 150 m3

kapasiteli

Köy tipi: 100 – 200 m3 kapasiteli

Sanayi ölçekli tesisler: 1000 – 10.000 m3

kapasiteli

52

ġekil 14: Islak Çürütme Teknolojili Biyogaz Tesisi

Aile tipi biyogaz tesisleri özellikle Çin'de çok yaygın bir Ģekilde kullanım yerlerine

yakın yerlerde kullanılmaktadır. Aile tipi biyogaz tesisleri dıĢındaki diğer tesislerin çoğunda

biyogazın oluĢtuğu ortamın (fermantör) ısıtılması optimum biyogaz üretimi için gerekli

olmaktadır. Biyogaz üretiminde ortam sıcaklığının 35 ºC civarında olması istenir. Biyogaz

tesislerinde ısı kontrolünün sağlanması amacıyla güneĢ enerjisinden yararlanılabileceği gibi

en pratik ve yaygın kullanılan sistem, tesisin içine yerleĢtirilen sıcak sulu serpantinlerden

yararlanmaktadır.

3.5.2.6. Biyogaz Üretiminde Kullanılan Sistemler

Biyogaz üretiminde kullanılan çeĢitli sistemler bulunmaktadır. Bu sistemler ile ilgili

bilgilere aĢağıda değinilmiĢtir. Bunlar;

Kesikli (Batch) Fermantasyon

Tesisin fermantörü (üretim tankı) hayvansal ve/veya bitkisel atıklar ile doldurulmakta ve

alıkoyma – bekletme süresi kadar bekletilerek biyogazın oluĢumu tamamlanmaktadır.

Kullanılan organik maddeye ve sistem sıcaklığına bağlı olarak bekleme süresi değiĢmektedir.

Bu süre sonunda tesisin fermantörü (reaktörü) tamamen boĢaltılmakta ve yeniden

doldurulmaktadır.

Beslemeli – Kesikli Fermantasyon

Burada fermantör baĢlangıçta belirli oranda organik madde ile doldurulmakta ve geri

kalan hacim fermantasyon süresine bölünerek günlük miktarlarla tamamlanmaktadır. Belirli

fermantasyon süresi sonunda fermantör tamamen boĢaltılarak yeniden doldurulmaktadır.

53

Sürekli Fermantasyon

Bu fermantasyon biçiminde fermantörden gaz çıkıĢı baĢladığında günlük olarak

besleme yapılır. Sisteme aktarılan karıĢım kadar gazı alınmıĢ çökelti sisteminden dıĢarıya

alınır. Organik madde fermantöre her gün belirli miktarlarda verilmekte, alıkoyma süresi

kadar bekletilmekte ve aynı oranlarda fermente olmuĢ materyal günlük olarak fermantörden

alınmaktadır. Böylece günlük beslemelerle sürekli biyogaz üretimi sağlanmaktadır.

3.5.2.7. Tesis Tasarımında Dikkate Alınacak Hususlar

Uygun hammadde miktarı, hammaddenin cinsi ve özellikleri, ısıtma ihtiyaçları,

karıĢtırma ihtiyaçları, kullanılacak malzeme ve ekipmanların cinsi, tesisin kurulacağı yerin

seçimi, tesis inĢaatı ve tesisin yalıtımı, tesisin ısıtılması ve iĢletme koĢulları, biyogazın

depolanması ve dağıtımı, biyogazın taĢınması, tesisten çıkan biyogübrenin depolanması,

tarlaya taĢınması ve dağıtımı ve biyogaz kullanım araçlarının belirlenmesi hususlarına dikkat

edilmesi gerekmektedir.

ġekil 15: Biyogaz Tesis Ġç Kısım

3.5.2.8.Biyogaz Üretiminin Yararları

Hayvansal ve bitkisel organik atık/artık maddeler, çoğunlukla ya doğrudan doğruya

yakılmakta veya tarım topraklarına gübre olarak verilmektedir. Bu tür atıkların özellikle

yakılarak ısı üretiminde kullanılması daha yaygın olarak görülmektedir. Bu Ģekilde istenilen

özellikte ısı üretilemediği gibi, ısı üretiminden sonra atıkların gübre olarak kullanılması da

mümkün olmamaktadır.

54

ġekil 16: Biyogazın DönüĢüm Süreci

Biyogazın DönüĢüm Süreci diğer yararları ise aĢağıda sıralanmıĢtır. Bunlar;

Biyogaz teknolojisi organik kökenli atık/artık maddelerden hem enerji çıktısına

hem de atıkların toprağa kazandırılmasına imkân vermektedir.

Ucuz, çevre dostu bir enerji ve gübre kaynağıdır.

Atık geri kazanımı sağlar.

Biyogaz üretimi sonucu hayvan gübresinde bulunabilecek yabancı ot tohumları

çimlenme özelliğini kaybeder.

Biyogaz üretimi sonucunda hayvan gübresinin kokusu hissedilmeyecek ölçüde yok

olmaktadır.

Hayvan gübrelerinden kaynaklanan insan sağlığını ve yeraltı sularını tehdit eden

hastalık etmenlerinin büyük oranda etkinliğinin kaybolmasını sağlamaktadır.

Biyogaz üretiminden sonra atıklar yok olmamakta üstelik çok daha değerli bir

organik gübre haline dönüĢmektedir.

55

3.5.2.9. Biyogaz ve Yan Ürünlerinin Kullanım Alanları

Biyogazın ve diğer ürünlerin bazı kullanım alanları aĢağıda gösterilmiĢtir. Bunlar;

Biyogazın Isıtmada Kullanımı

Biyogazın yanma özelliği bileĢiminde bulunan metan gazından ileri gelmektedir.

Biyogaz hava ile 1/7 oranında karıĢtığı zaman tam yanma gerçekleĢir. Isıtma amacıyla gaz

yakıtlarla çalıĢan fırın ve ocaklardan yararlanılabileceği gibi, Ģofbenler de biyogazla

çalıĢtırılarak kullanılabilir. Biyogaz, sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı ile çalıĢan sobaların meme

çaplarında basınç ayarlaması yapılarak kolaylıkla kullanılabilmektedir. Biyogaz sobalarda

kullanıldığında bünyesinde bulunan hidrojen sülfür gazının yanmadan ortama yayılmasını

önlemek üzere bir baca sistemi gerekli olmaktadır. Bu nedenle, daha sağlıklı bir ısınma için

kalorifer sistemleri tercih edilmektedir.

Biyogazın Enerji Amaçlı Kullanılması

Biyogaz hem doğrudan yanma hem de elektrik enerjisine çevrilerek aydınlatmada

kullanılabilmektedir. Biyogazın doğrudan aydınlatmada kullanımında sıvılaĢtırılmıĢ petrol

gazları ile çalıĢan lambalardan yararlanılmaktadır. Bu sistemde aydınlatma alevini arttırmak

üzere amyant gömlek ve cam fanus kullanılmaktadır. Cam fanus ıĢığı sabitleĢtirdiği gibi çıkan

ısıyı geri vererek alevin daha fazla olmasını sağlamaktadır.

Biyogazın Motorlarda Kullanımı

Biyogaz, benzinle çalıĢan motorlarda hiçbir katkı maddesine gerek kalmadan

doğrudan kullanılabildiği gibi içeriğindeki metan gazı saflaĢtırılarak da kullanılabilmektedir.

Dizel motorlarda kullanılması durumunda belirli oranlarda (%18-20) motorin ile karıĢtırılması

gerekmektedir.

Yan Ürün Değerlendirme Ġmkânları

Biyogaz üretimi sonucu sıvı formda fermente organik gübre elde edilmektedir. Elde

edilen gübre tarlaya sıvı olarak uygulanabilir, granül haline getirilebilir ve/veya beton-toprak

havuzlarda doğal kurumaya bırakılabilir. Fermantasyon sonucu elde edilen organik gübrenin

temel avantajı anaerobik fermantasyon sonucunda patojen mikroorganizmaların büyük bir

bölümünün yok olmasıdır. Bu özellik kullanılacak olan organik gübrenin yaklaĢık %10 daha

verimli olmasını sağlar.

56

3.5.2.10. Dünya Biyogaz Üretimi

Dünyadaki tesisler oranının %80'i Çin'de %10'u Hindistan, Nepal ve Tayland'da

bulunmaktadır. Avrupa'nın hayvan gübresi ile elde ettiği biyogaza ve tesis sayısına bakılacak

olursa bu noktada Almanya 2.200 tesis ile en fazla üretim yapan ülke konumundadır. Bu

ülkeyi 70 tesis ile Ġtalya takip etmektedir. Almanya'da biyogaz tesislerinin yapımı 1993

yılından itibaren artmıĢ ve yine aynı yıldan günümüze kadar 139 tesisten 2.230 tesise kadar

artmıĢtır (YEGM,2018).

Dünya’da üretilen ve kullanılabilir biyogaz kaynakları Tablo 26’da gösterilmiĢtir.

Tablo 26: Dünya’da Üretilen ve Kullanılabilir Biyogaz Kaynakları (YEGM, 2018)

Dünya Biyogaz Kaynakları Üretilen Biyogaz

(TEP/Yıl)

Kullanılabilir Biyogaz

(TEP/Yıl)

Kentsel ve Endüstriyel Katı Atık 750 60 ila 100

Kentsel ve Endüstriyel Atık Su 55 40 ila 60

Tarımsal Atıklar 1000 40 ila 50

TOPLAM 1800 140 ila 300

Biyogaz/Dünya Çapında Doğal Gaz

Tüketimi

%100 %8 ila %17

3.5.3. Biyokütle Çevrimleri

Biyokütle materyalleri biyokütle çevirim teknikleri ile iĢlenerek katı, sıvı ve gaz yakıtlara

çevrilir. Çevrim sonunda biyodizel, biyogaz, biyoetanol, pirolitik gaz gibi ana ürün olan

yakıtların yanı sıra, gübre, hidrojen gibi yan ürünler de elde edilmektedir. Biyokütleden

enerjinin yanı sıra, mobilya, kağıt, yalıtım malzemesi yapımı alanlarında da

yararlanılmaktadır. Biyokütle çevrimleri, biyokimyasal ve termokimyasal olarak ikiye

ayrılmaktadır. Bunlarda kendi içerisinde ayrılmakta olup, aĢağıda ġekil 17’de gösterilmiĢtir.

ġekil 17: Biyokütle Çevrimleri

57

3.6. Bartın Ġli Ġçin Mevcut Kapasite Belirleme

Bartın ili ile ilgili kurum bilgileri, mevcut saha ziyaretleri ve yenilenebilir enerji genel

müdürlüğü verileri dikkate alınarak yapılan çalıĢmalar neticesinde proje uygulama alanı

olarak en müsait alanın Bartın merkez ilçe sınırları olduğu öngörülmüĢtür. Merkez ilçenin

ulaĢım kolaylığı açısından ilçe sınırlarını ortalayan herhangi bir noktası uygun alan olur. Bu

alanın etrafındaki 20 km mesafesindeki bölgeler dikkate alınarak bir fizibilite hazırlanmıĢtır.

Bartın ili merkez ilçe nüfusu 2018 ADNKS’ye göre 155.016’dır. Bartın Belediyesi verilerine

göre ilde kiĢi baĢı yıllık atık miktarı 1 ton civarındadır. Bu atıkların yaklaĢık %45’i evsel

atıklardan oluĢmaktadır. Evsel atık miktarını mevcut 198.000 il nüfusuna oranlarsak ilin

89.100 ton yıllık evsel atığı vardır. Yenilenebilir Enerji Müdürlüğü verilerine göre bu miktar

63.199 ton/yıldır. Enerji değeri 2.981 tep/yıldır.

Yenilenebilir Enerji Müdürlüğü 2018 yılı verilerine göre Bartın ilinde, hayvansal atık

miktarı 398.153 ton/yıl, bu miktarın %91’i büyükbaĢ, %1,05’i küçükbaĢ ve %7,79’u kanatlı

hayvansal atıkları oluĢturmaktadır. Bartın ilinde hayvansal atıkların yıllık enerji değeri 3.271

ton/petrol eĢ değerdir.Merkez ilçe sınırları içinde hayvan varlığı 45.853 büyükbaĢ ve 928.604

kanatlı hayvandır. Bu tesislerden genelde büyükbaĢ hayvan adedi 20 ve üzeri olanların atıkları

toplanabilir durumdadır.

Yenilenebilir Enerji Müdürlüğü 2018 yılı verilerine göre Bartın ilinin bitkisel atık

miktarı 403.672 ton/yıldır ve bu atık miktarının %91,95’i tarla bitkileri atıklarından

oluĢmaktadır. Bartın ili yıllık bitkisel atık enerji değeri 170.773 ton/petrol eĢdeğeridir ve

bunun %92’sini tarla bitkileri oluĢturmaktadır. Bitkisel atık olarak merkez ilçede ancak mısır

atıkları, fındık ve ceviz kabukları değerlendirilmeye alınabilir. Geri kalanlar genelde hayvan

yemi olarak kullanılmaktadır. Toplama maliyetleri yüksek olduğundan teknik analizde yer

almamıĢtır.

Zonguldak Bölge Müdürlüğü’nden alınan verilere göre orman atıkları varlığı değeri

76.561 ster/yıl, orman atıklarının enerji değeri 15.404 ton/petrol eĢdeğeridir. Bartın ilinde

biyodizel ve biyoetanol üreten firma yoktur. Ġlde lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi yapan

biyokütle tesisi bulunmamaktadır.

58

3.6.1. Bartın Merkez Ġlçe Biyogaz Potansiyeli ve Biyolojik Yakma

Bartın ili Merkez ilçe biyogaz potansiyeli ve biyolojik yakma ile ilgili bilgiler aĢağıda

açıklanmıĢtır.

3.6.1.1. Biyogaz Potansiyeli

Bartın Ġlinde biyogaz potansiyeli üzerinde yapılan çalıĢmada, biyogaz üretimi için

kabul edilecek hammadde kalemleri büyükbaĢ hayvan atıkları, kanatlı hayvan atıkları ve

orman atıklarıdır. Kapasitesi incelenen diğer atık maddeler ile ilgili kullanılamama sebepleri

atık maddelerinin kapasite anlatımlarında belirtilmiĢtir.

Kanatlı Hayvan Atıkları

Bartın ili Merkez ilçe sınırları içindeki iĢletmelerdeki kanatlı hayvan kapasitesi yıllık

925.805(1.166.633 x 0.7935( merkez ilçe kapasitesinin tüm ile oranı)) adettir. Günlük olarak

0.09 x 925.805 yani 83.322,45 kg yaĢ tavuk gübresi elde edilir. Bu gübrenin %70’i toplanır

ise elde edilecek günlük gübre miktarı 58.325,72 kg yaklaĢık 58,3 tondur. Bu gübrenin kuru

halinde %30 kayıp olacaktır. Elde edilen kuru gübre miktarı 40,81 tondur(58,3 x 0,70 ).

Gübreden elde metan oranı = 1 ton kuru gübre =78 m3 metandır.

Günlük üretilecek metan eldesi 40,81 x 78 =3.183 m3/gün.

1 saatlik metan eldesi ise = 132,63 m3’tür.

Saatlik elektrik üretimi ise;

TK saatlik üretim, toplanan üründen 1 saate üretilen enerji miktarıdır.

VCH4: Metan Hacmi

10 KWh: 1 saatte 1 m3metandan üretilen elektrik enerjisi

%40 (el. effic. CHP): Kojenerasyonda biyogazdan % oranında elektrik verimliliği

TK saatlik üretim = VCH4 saat x 10 KWh x %40 (el. Effic. CHP)

TK saatlik üretim = 132,63 x 10 x 0,4 : 0,53 MWh el. dir.

BüyükbaĢ Hayvan Atıkları

Proje de Bartın ili Merkez ilçe sınırları içindeki tesis alanına 20 km mesafedeki 25

büyükbaĢ ve üzeri hayvan kapasitesine sahip iĢletmelerin gübreleri toplanacaktır. Gübresi

59

toplanabilir hayvan adedi tablo 15-16 da bu rakam 3.164 adettir. Bir büyükbaĢ hayvandan

günlük 26 kg gübre elde edilir. Günlük gübre miktarı 82.264 kg yaklaĢık 82,3 ton’dur.

Günlük metan eldesi : 33 m3

/ton x 82,3 ton = 2.715,90 m3’tür.

1 saatlik metan eldesi=113,16 m3

metandır.

Saatlik elektrik üretimi ise :

TK saatlik üretim: VCH4 saat x 10 kW/h x %40 (el. Effic. CHP)

TK saatlik üretim: 113,16 x 10 x 0,4 : 0,45 MW/h el. dir.

Bitkisel Atıklar

Bitkisel tarla atıkları ve yem bitkisi atıkları hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.

Bunların toplanma masraflarıda yüksektir bu sebeple ürün atıkları biyogaz tesisi için dikkate

alınmamıĢtır.

Evsel Atıklar

Bartın ili merkez ilçe nüfusu 2018 ADNKS ye göre 155.016’dır. YaklaĢık kiĢi baĢı

yıllık atık miktarı 1 ton civarındadır. Bu atıkların %80’i toplanabilir ise yıllık biyogaz

tesisinde kullanılacak atık miktarı 124.000 tondur. Çöp atıklarının %45’i organik maddedir.

Bu oranla yıllık elde edilecek organik atık miktarı 55.800 ton olacaktır. Biyogaz elde

edilmesinde anaerop çürümede evsel atıklar kullanılmayacaktır.

Orman Atıkları

Bartın il sınırlarında çalı formunda bitkisel orman gülü atıkları çok fazladır. YaklaĢık

15.000 ha arazide bu çalı türü bitkiler bulunmaktadır. Bu alanlardaki bitkiler toplanarak

orman iĢletme Ģefliklerinden alınması suretiyle sisteme dâhil edilebilirler. Ayrıca Bartın ili

sınırları içinde bulunan mera alanlarının belirli bir kısmında çalı formunda orman bitkilerinin

büyüdüğü ve meraları kullanılamaz duruma getirdiği görülmüĢtür. Bu bitkiler de toplanarak

yıllık bitkisel atıkların kullanımına dahil edilmelidirler. Çalı formundaki bu bitkisel atıkların

yaprak yaĢ ağırlıkları ortalama 1 hektar arazide 15 tondur. 15.000 ha alanda yaĢ yaprak ve

ince dal ağırlığı hesaba katılır ise toplam yaĢ ağırlık 225.000 ton olur. Bu ürünlerin %20’si

toplanabilir formdadır. Toplam yaĢ bitki ağırlığı 45.000 tondur. Metan verimi 55.30

m3/tondur. Toplam biyogaz miktarı 2.488.500 m

3/yıl olacaktır. 1 saatlik metan miktarı 311,06

m3’

tür.

60

Saatlik elektrik üretimi ise;

TK saatlik üretim: VCH4 saat x 10 KWh x %40 (el. Effic. CHP)

TK saatlik üretim: 311,06 x 10 x 0,4 = 1,24 MWh e. dir.

TK saatlik üretim, tesis kapasitesi ve saatlik elektrik üretimi, VCH 4 saat, saatlik saf

metan üretimi ve (%40 el. effic. CHP), kojenerasyon ünitesi ile metanı %40 ile elektrik

enerjisine dönüĢtürme ifadesi olarak belirtilmektedir.

Proje kapsamında hayvan atıkları, yeĢil ormangülü atıkları ve kanatlı hayvan

atıklarından elde edilecek metan miktarına göre kurgulanması planlanan bir biyogaz tesisinin

saatlik elektrik üretimi 2,22 MWh e.’dir. Bu bilgiler ıĢığında verimli bir tesis kapasitesi ise

2,18 MWh olacaktır. 2 MWh kapasiteli bir tesis planlaması yapılması uygundur.

3.6.1.2. Biyolojik Yakma Ġle Elektrik Potansiyeli

Proje kapsamında biyolojik yakma tesisinde kullanılacak atıklar; toplanma potansiyeli

olan büyükbaĢ hayvan atıkları, kümes hayvanı atıkları ve orman ve meralarda bulunan istilacı

çalı formundaki bitkisel atıklardır. Bu atıklar 20 km yarıçapında bir mesafeden toplanarak

mevcutta tespit edilen ġekil 18’de gösterilen Bartın ili Merkez ilçesi Akçamescit köyü

sınırları içinde yer alan tescil harici parsele getirilerek iĢleme alınacak ve enerjiye

dönüĢtürülecektir. Yakma tesisi ile ilgili atık çeĢitleri, kullanılabilme potansiyelleri ve atık

miktarları aĢağıda alt baĢlıklarda ifade edilmiĢlerdir.

ġekil 18: Biyokütle Proje Alanı (Bartın Merkez Akçamescit Köyü Tescil Harici Alan)

61

Kanatlı Hayvan Atıkları

Bartın ili Merkez ilçe sınırları içindeki iĢletmelerdeki kanatlı hayvan kapasitesi yıllık

925.805(1.166.633 x 0.7935 ( Merkez ilçe kapasitesinin tüm ile oranı)) adettir. Günlük olarak

0.09 x 925.805 yani 83.322,45 kg yaĢ tavuk gübresi elde edilir. Bu gübrenin %70’i toplanır

ise elde edilecek günlük gübre miktarı 58.330,125 kg yani 58,3 tondur.

Kuru hayvan gübre oranı %70 olur ise elde edilecek günlük kuru gübre miktarı 40,81

tondur. Yıllık kuru gübre miktarı 14.895 ton ve 1 ton gübrenin kalorifik değeri ise 2.000

kcal/ton’dur. 1 yıllık gübrenin kalorifik değeri 29.790.000 kcal’dir. Kazan %70 yakma verimi

ile çalıĢır ise 20.383.000 KWthermal (29.790.000 KWthermal x 0.70) ısıl güç sağlar. Elektrik

verimi %25 olur. Tesisin yıllık enerji potansiyeli, 5.095.750 KWh/yıl olur. Saatlik kurulu güç

581 kWe (20.383.000 / 8.760 saat) yani kurulu gücü 0,58 MW olur.

BüyükbaĢ Hayvan Atıkları

Gübresi toplanabilir hayvan adedi 3164’tür. Elde edilecek kuru gübre miktarı 24.679

ton/yıldır(26 kg/hayvan x 300 gün/yıl x 3.164 hayvan). BüyükbaĢ hayvan gübrelerinin

kurutulmasında %30 kayıp oluĢtuğu için hesaba katılacak gübre miktarı 17.275 ton/yıldır. 1

ton gübrenin kalorifik değeri 2.000 kcal’dir. Elektrik verimi %25’dir. Toplam yıllık elektrik

enerjisi değeri 8.637.500 KWh/ yıldır. Saatlik kurulu gücü 0,98 MW elektriktir.

Bitkisel Atıklar

Bitkisel tarla atıkları ve yem bitkisi atıkları hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.

Bunların toplanma masraflarıda yüksektir bu sebeple ürün atıkları biyoyakma tesisi için

dikkate alınmamıĢtır.

Evsel Atıklar

Biyogaz potansiyelinin evsel atıklar kısmında verileri paylaĢılan evsel katı atıkların ısıl

değeri 2.500 kCal’dir. Toplam ısıl değer 139.500.000.000 kcal yani 28.386.627 kWh/yıl’dır.

Bu durum da 3.24 MW kapasiteye eĢittir. Belediyenin mevcutta bir projesi faaliyete geçeceği

için yakma tesisi hesabına katılmamıĢtır.

Orman Atıkları

Bölüm 3.6.1.1.Biyogaz potansiyelinin orman atıkları kısmındaki verilerden yola

çıkarak toplanma kapasitesi olan 15.000 ha alanda toplanacak kuru yaprak ve dalların toplam

kuru ağırlığı 300.000 ton olur. Bu ürünlerin %20’si toplanabilir formdadır. Toplam kuru bitki

ağırlığı 60.000 tondur. Orman bitkilerinin 1 tonunun kalofirik değeri 3.000 kcaldir. Toplam

62

enerji değeri 180.000.000 kcal’dir. Toplam enerji değeri 209.340.000 KWthermal’dir. Kazan

%70 verimle çalıĢtığı zaman oluĢacak enerji değeri 146.538.000 KWthemal’dir. Elektrik enerjisi

üretiminde %25 verimlilik sağlanır. Buna göre enerji miktarı 36.634.500 KWh/yıl’dır. Yılda

8760 saat çalıĢmakta olan tesisin kurulu gücü 4.182 KW’tır. Buna göre kurulu güç kapasitesi

4,18 MW olur.

Proje kapsamında orman atıkları ve hayvan gübreleri kullanılarak yapılacak bir yakma

tesisi kurulu gücü 5,74 MW’tır. 5 MW kurulu güç kapasiteli bir tesisin kurulması gerekir.

3.7. Gelir ve Gider Varsayımları

Proje alanında yapılan fizibilite çalıĢmaları içerisinde altyapı yatırımları ve sabit yatırım

giderleri beraber irdelenmiĢtir. Tesis fizibiliteleri ise Biyogaz tesisi ve Biyokütle yakma tesisi

olarak 2 ayrı hesaplama ile yapılmıĢtır.

3.7.1. Biyogaz Tesisi Fizibilitesi

Biyogaz tesisi fizibilitesi hesaplanırken gider kalemlerinin teknik kabulleri aĢağıdaki

Ģekildedir.

3.7.1.1. Proje Etüt ve DanıĢmanlık Giderleri

Türkiye’de biyogaz tesisi kurulum ve çalıĢma Ģekilleri ülkedeki belirli yerli ve yabancı

ortaklı firmalar tarafından yapılmaktadır. Firmalar biyogaz potansiyeline göre yapacakları

iĢlemler ve biyogaz tesisi kurulumunu kendi plan ve üretim metoduna göre

oluĢturmaktadırlar. Biyogaz tesisi kurulurken hammadde potansiyeli, toplanabilme sıklığı ve

bölgesel ihtiyaca göre üretim Ģekli ortaya çıkar.

Ortaya çıkan üretim Ģekline göre projenin etüt ve danıĢmanlık giderleri belirlenir. Bu

konuda proje etüt ve danıĢmanlık giderleri ülkedeki biyogaz tesisi kurulumu yapan

firmalarının teknik incelemesine göre alınan fiyatların ortalamasına göre belirlenmiĢtir. 2 MW

kapasiteli büyükbaĢ hayvan gübresi, kanatlı hayvan gübresi ve bitkisel orman atıkları

kullanılarak yapılacak sürekli sistem, kojenerasyon üniteli biyogaz tesisi için alınan ortalama

proje, etüt ve danıĢmanlık bedeli 1.000.000 dolar’dır. Bu bedelin güncel Türk Lirası karĢılığı

5.690.000 TL’dır. Bu kalemde yapılacak hizmetler aĢağıda sıralanmıĢtır.

Proje alanı teknik etüdü ve alan planlaması

Toplanılacak metaryal hesabı ve sistem belirlemesi

Kullanılacak biyogaz üretim sistemine ait tesis planlaması

Makine ekipman planlaması

63

Kurum izinleri ve lisans alma faaliyetlerinin takibi

Kullanılacak sisteme iliĢkin makine ekipman temini ve mühendislik hizmetleri

Montaj iĢlemleri planlama ve kontrol

Tesis çalıĢtırılması ve devreye alma hizmetleri

Proje kapsamında mühendislik hizmetleri de aĢağıda verilmiĢtir.

Proses dizaynı ve hesapları

Proses akım Ģeması oluĢturulması

Genel yerleĢim planının oluĢturulması

Hidrolik profil hesaplarının yapılması

Mimari, statik, elektrik ve mekanik çizimlerin yapılması iĢleri

Ekipman montaj ve borulama çizimlerinin yapılması

Alçak gerilim elektrik tesisat projelerinin yapılması

Elektrik kontrol senaryolarının oluĢturulması

3.7.1.2. Arazi Giderleri

Proje kapsamında tesis kurulumu için 20 dekarlık bir araziye ihtiyaç vardır. Tespit

edilen arazinin bulunduğu alanda tespit harici alan milli emlak genel müdürlüğünden belediye

rayiç bedellerinin %50 indirimli oranda tahsis edilecektir. Proje arazisi için belirlenen bedel

800.000 TL’dir.

3.7.1.3. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri

Proje sahasında 20 dekarlık bir alanda tesis kurulumu için arazi ve çevre düzenleme

faaliyeti yapılacaktır. Arazi eğim özelliği az ve düze yakın bir formdadır. Arazinin tümsek

olan kısımlarından alınacak hafriyat toprağı ile düĢük kotlu alanlar doldurulacaktır. Arazi ve

çevre düzenleme faaliyetleri için m² alan için piyasa koĢullarında belirlenen bedel 5

TL/m²’dir. Proje sahası arazi ve çevre düzenleme giderleri 100.000 TL olarak hesaplanmıĢtır.

3.7.1.4. ĠnĢaat ĠĢleri

Proje kapsamında yapılacak inĢaat iĢleri ve bedelleri aĢağıdaki Tablo 27’de verilmiĢtir.

ĠnĢaat bedellerinin tespitinde biyogaz tesisi kurulum firmalarının piyasa fiyat araĢtırmalarının

Euro cinsinden ortalamasının Türk Lirası karĢılığı alınmıĢtır. 1 Euro 6,29 TL olarak

hesaplanmıĢtır.

64

Tablo 27: ĠnĢaat ĠĢleri Maliyet Tablosu

No. Ünite ĠnĢaat ĠĢleri (TL)

1 Atık Kabul ve Hazırlama Ünitesi 201.602

2 Anaerobik Çürütme Sistemi 2.767.600

3 Gaz Temizleme, Gaz ġartlandırma ve Gaz Depolama Sistemi 403.200

4 Enerji Üretim Sistemi (Kojenerasyon Tesisi) 120.900

5 Hijyenizasyon Ünitesi ve SusuzlaĢtırma Sistemi (Dekantör, Seperatör ve Binası)

403.200

6 Çürütme Sonrası Dengeleme ve Depolama Sistemi (Dengeleme Tankları, Lagün ve Katı Fermente Ürün Depolama Alanı)

1.350.700

7 Tesis Kontrol ve Otomasyon 141.116

Toplam 5.388.318

3.7.1.5. Makine ve Ekipman Maliyetleri

Proje için belirlenen makine ve ekipmanlar sistem içinde aĢamalara göre

belirlenmiĢtir. Fiyatlandırma bu sistem aĢamalarına göre piyasa araĢtırmalarının ortalamasıdır.

Montaj bedelleri dahil edilmiĢtir. Euro olarak alınan fiyatlar Türk Lirası cinsinden

hesaplanmıĢtır.

Tablo 28: AĢamalara Göre Makine Ekipmanlar

Birim Adet Açıklama

Çürütücü 4

Aneorobik çürütücü ve ısı izolasyonu (4.000 m³) (1 adet)

Aneorobik çürütücü karıĢtırıcıları ve servis

platformu (8 adet)

Isıtma sistemi (4 set)

Reaktör üstü monteli biyogaz depoları (4 set)

Atık Depo Alanı 1

Dengeleme Havuzu 2

Atık dengeleme havuzu (1 adet) KarıĢtırıcı ve çürütücü besleme pompaları(2

adet), Hat tipi parçalayıcı (2 adet)

Mekanik Odası 1 Pompalama Sistemi- Isı Dağıtım Sistemi ve Kontrol Panellerinin Bulunduğu Alandır.

Ġdari Bina ve Binası Kojenerasyon 1 400 m² tek bina

Fermente Ürün Hijyenizasyon Ünitesi ve SusuzlaĢtırma Binası

1 Seperatör sistemi,besleme pompası ve servis platformu( 2 adet)

Katı Fermente Ürün Ara Depolama Alanı 1 Seperatör ÇıkıĢı ĠĢlenmiĢ Katı Fermente

Ürünün Depolanıp Sevkedildiği Binadır. 75 m² alana sahiptir.

Lagün 1

Seperatör ve Dekantör ÇıkıĢı ĠĢlenmiĢ Sıvı Fermente Ürünün Depolandığı Alandır.

Lagünün Üzeri Yüzer Bir Membran Örtü ile KapatılmıĢtır. Yatı açık havuzdur.

Flare 1

Güvenlik AteĢi; Üretilen Biyogazın Gaz Motorlarında Kullanılamadığı Zamanlarda Güvenli Bir ġekilde Yakılarak Bertaraf Edildiği Ünitedir. Kapalı baca sistemi

Biyofiltre 1 Tesisten Çıkması Muhtemel Kötü Kokuları Filtre Eden Doğal Reçine Yapıdır.

Kantar 1 100 ton kapasiteli

Araç Hijyen Ünitesi 1 Araç giriĢinde araç tekerlerinin hijyenize

Edildiği yarı açık ünite. Kompresörlü hijyenik

basınç pulverizatörleri

65

Tablo 29: AĢamalara Göre Makine Ekipman Fiyatlandırması

No. Ünite Makine, Ekipman, Elektrik Ekipman Ve

Tesisat ĠĢleri (TL) Tesisat ĠĢleri (TL) 1 Atık Kabul Ve Hazırlama 383.000 181.000 2 Anaerobik Çürütme Sistemi 12.700.000 1.200.000 3 Gaz Temizleme, Gaz ġartlandırma 1.391.000 504.000

Ve Gaz Depolama Sistemi 4 Enerji Üretim Sistemi 4.435.000 322.000

(Kojenerasyon Tesisi) 5 Hijyenizasyon Ünitesi ve 826.000 362.000

SusuzlaĢtırma Sistemi(Dekantör,

Seperatör ve Binası) 6 Çürütme Sonrası Dengeleme ve 927.000 302.000

Depolama Sistemi(Dengeleme

Tankları, Lagün ve Katı Fermente

Ürün Depolama Alanı) 7 Tesis Kontrol Ve Otomasyon 745.000 362.000

Toplam 21.407.000 3.233.000

Tablo 29’da bina ve iĢ aĢamalarına göre alan içindeki makine ekipman ve tesisat iĢlerinin

fiyatı verilmiĢtir.

Tablo 29’da verilen iĢ aĢamalarında bulunacak makine ve ekipmanlar ünitesine göre; Atık

kabul ve hazırlama ünitesinde karıĢtırıcılar, taban sıyırıcı, konveyör, parçalayıcı, debi ölçüm

sistemi ve hopper (hazne besleme pompası), anaerobik çürütme sisteminde reaktör, basınç,

pH, homejinasyon kontrolü otomasyonlu ölçüm aletleri ve gaz depolama tankları olacaktır.

Gaz temizleme, Ģartlandırma ve depolama sisteminde, gaz transfer hattı, flare,analiz cihazları,

dalgıç pompalar, gaz dedektörleri ve uyarı alarm ekipmanları, hijyenizasyon ve susuzlaĢtırma

sisteminde seperatör ve dekantör bulunur. Elektrik üretim tesisi ve kojenerasyon biriminde

jeneratör, hava filtreleri, yoğuĢturucu, su iĢleme, ısı geri kazanım ve buhar jeneratörü, kaz

kömpresörü, gaz türbini, ekzoz ve hava filtreleri bulunur.

3.7.1.6. Genel Giderler

Projede makine ekipman ve inĢaat giderleri toplamının %5’i oranında genel giderler hesap

edilmektedir. Yatırım dönemine iliĢkin seyahat, iletiĢim, kırtasiye, büro kirası ve hizmetleri,

personel taĢımaları, inĢaat ruhsatı, ihale ve sözleĢmesi giderleri, tanımlanmayan diğer

faaliyetler için danıĢmanlık ücretleri, hasar v.s. için yapılan sigorta giderleri ile Ģantiye

personeline ödenen ücretler, bu kapsamda belirtilir. Ayrıca bu giderlere ek olarak fiyat

dalgalanmalarında veya proje kurulumu esnasında fiyat yükselmeleri genel giderler

kapsamındadır. Projedeki genel giderler toplamı 1.501.415,90 TL’dir.

66

3.7.1.7. Sabit Yatırım Giderleri

Sabit yatırım giderleri aĢağıda Tablo 30’da gösterilmiĢtir.

Tablo 30: Sabit Yatırım Giderleri

Sabit Yatırım Harcama Türü Uygun Harcama

Tutarı (TL)

1. Etüd- Proje Giderleri 5.690.000

2. Arazi Gideri 800.000

3. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri 100.000

4.Tesis Kurulum Makine ekip 24.640.000

5.ĠnĢaat Harfiyat 5.388.318

6. Genel Giderler 1.501.415,90

Toplam 38.119.733,90

Sabit Yatırım Giderleri Toplamı 38.119.733,90

3.7.1.8. Elektrik, Su ve Yakıt giderleri

Tesis içi elektrik giderleri kojenerasyon ünitesi, hat ve trafo kaybı, bakım ve onarım

saatleri ve atık bekleme süreleri dahil olmak üzere tesis üretim kapasitesinin %6’sıdır. Bu

hesaba göre yıllık elektrik tüketimi 96.000 KWh olarak hesaplanmıĢtır. Tesisin kendi

elektriğinden kullanılacağı için elektrik maliyeti (1 KWh = 0,133 cent/dolar) 72.650 TL’dir.

2 MW kapasiteli biyogaz tesisinin personel ile birlikte günlük su sarfiyatı 230 m³

olarak hesap edilmektedir. Yıllık su sarfiyatı 82.800 m³’tür. Yıllık su sarfiyatı bedeli 496.800

TL (82.800 x 6)’dir.ĠĢletme içinde personel servisleri ve tekerlekli doldurucular dahil günlük

yakıt sarfiyatı 500 TL hesap edilmektedir. Yıllık yakıt gideri 180.000 TL hesap edilmiĢtir.

Toplam yıllık elektrik, su ve yakıt giderleri 749.450 TL’dir.

3.7.1.9. Kojenerasyon Destek Giderleri

Kojenerasyon sistemi metan gazının elektrik enerjisine dönüĢtürülmesi esnasında açığa

çıkan ısı enerjisini ve ortamdaki atık ısı enerjisini tekrar kullanarak sisteme dahil eden motor

ünitesidir. Kojenerasyon sisteminde kullanılan enerji hem tesisin elektrik verimliliğini arttırır

hem de güçlü bir ısı kaynağı ortaya çıkarır. Proje de belirtilen kojenerasyon sistemi elektrik

verimliliği %30 olan tesisin verimliliğini asgari %10 oranında arttıracak güce sahiptir. Bu

Ģekilde metan gazının yanması sonucu elektrik verimliliği %40 olacaktır. Hesaplamalar %40

elektrik verimliliği üzerinden yapılmıĢtır. Kojenerasyondan çıkacak fazla ısı enerjisi

iĢletmenin ve özellikle fermentasyon tanklarının ısıtmasında kullanılacaktır.

Proje de kojenerasyon destek gideri sistemin yıllık bakım, onarım ve arıza veren

ünitelerinin parça değiĢimini kapsamaktadır. Proje de kojenerasyon destek gideri 1 kW kurulu

güç için 50 Euro’dur. 2 MW kapasiteli bir biyogaz tesisinin kojenerasyon destek gideri yıllık

67

100.000 Euro’dur. Projenin yıllık kojenerasyon ünitesi destek gideri 629.000 TL olarak hesap

edilmiĢtir.

3.7.1.10. Sigorta Giderleri

Biyogaz tesisi maliyetinin %1 oranında sigorta giderleri vardır. Tesisin yıllık sigorta

giderleri maliyeti 300.283 TL’dir.

3.7.1.11. Nakliye Giderleri

Proje sahası olan Bartın ili Merkez ilçesi Akçamescit köyü sınırları içinde kalantescil

harici alanın atık toplama alanlarına uzaklığı maksimum 20 km’dir. Tesislere atık taĢıyacak

nakliye araçlarının günlük azami 1 seferde kat edecekleri mesafe 50 km’dir. Bu mesafeye

göre bir yılda 90.082 ton ürün taĢınacaktır. TaĢıma kamyonları yaklaĢık 15 ton ürün alır ise

6.005 kamyon yük toplanacaktır. YaklaĢık ortalama 50 km yol kat edilecektir. 6.005 seferde

kat edilecek mesafe 300.250 km’dir. Ülkedeki değiĢik belediyelerde hafriyat yıkıntı iĢlemleri

ile ilgili ortalama yük taĢıma bedelleri 0,55 kuruĢ ton/ km’dir. Yıllık taĢıma maliyeti ise

2.477.063 TL olacaktır.

3.7.1.12. Genel Yönetim Giderleri

Biyogaz tesisi içinde yönetimin yaptığı harcamalar, yeme içme giderleri, yönetim

seyahat giderleri, yönetim ofis giderleri vb. iĢlerin masraf kalemi günlük 1.000 TL genel

yönetim giderleri olarak belirlenmiĢtir. Yıllık genel yönetim giderleri 300 gün prensibine göre

300.000 TL’dir.

3.7.1.13. Bakım Onarım Giderleri

Bakım Onarım Giderleri Tablo 31’de gösterilmiĢtir.

Tablo 31: Yıllık Bakım Onarım Giderleri

Bakım Onarıma

Tabi Sabit Kıymet

Sabit Kıymet Gider

Toplam (TL)

Bakım Oranı (%) Yıllık Bakım

Onarım Miktarı

(TL)

Makine Ekipman 24.640.000 3 739.200,00

ĠnĢaat Harcamaları 5.388.318 2 107.766,36

Toplam 30.028.318

846.966,36

68

3.7.1.14. Personel Giderleri

Personel giderleri Tablo 32’de gösterilmiĢtir.

Tablo 32: Yıllık Personel Giderleri

Sıra No Personel ve

ĠĢçiler

KiĢi Sayısı Aylık MaaĢ

(Brüt)

ÇalıĢma

Süresi (Ay)

Yıllık Tutarı

(TL)

1 Vasıfsız

Personel 10 3.005 12 360.600

2 Mühendis 2 6.000 12 144.000

3 Müdür 1 7.000 12 84.000

4 Teknisyen 4 4.500 12 216.000

Toplam 804.600

Not : Vasıfsız personelin 3 adedi güvenlik elemanı, 2 adedi temizlik elemanı, 1 kiĢi sekreterya

ve 4 kiĢi Ģofördür.

3.7.1.15. Amortisman Giderleri

Amortisman giderleri Tablo 33’te gösterilmiĢtir.

Tablo 33: Yıllık Amortisman Giderleri

Amortismana Tabii

Sabit Kıymet

Sabit Kıymet

Gider Toplam

(TL)

Amortisman

Oranı (%)

Amortisman

Süresi (Yıl)

Yıllık

Amortisman

Miktarı (TL)

Makine Ekipman 24.640.000,00 4 25 985.600,00

ĠnĢaat Harcamaları 5.388.318,00 4 25 215.532,72

Toplam 30.028.318,00

1.201.132,72

69

3.7.1.16. Giderler Toplamı

Toplam iĢletme giderleri Tablo 34’te gösterilmiĢtir.

Tablo 34: Giderler Toplamı

1.yıl (TL) 2.yıl (TL) 3.yıl (TL) 4.yıl (TL) 5.yıl (TL)

GĠDERLER

1.Nakliye giderleri 2.477.063,00 2.477.063,00 2.477.063,00 2.477.063,00 2.477.063,00

2.Elektrik, Su,

Yakıt 749.450,00 749.450,00 749.450,00 749.450,00 749.450,00

3.Bakım-Onarım 846.966,36 846.966,36 846.966,36 846.966,36 846.966,36

4. Kojenerasyon

Destek 629.000,00 629.000,00 629.000,00 629.000,00 629.000,00

5. ĠĢçilik ve

Personel 804.600,00 804.600,00 804.600,00 804.600,00 804.600,00

6. Sigorta 300.283,00 300.283,00 300.283,00 300.283,00 300.283,00

7. Genel Yönetim 300.000,00 300.000,00 300.000,00 300.000,00 300.000,00

8.Amortisman 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72

Toplam 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08

3.7.1.17. ĠĢletme Dönemi Gelirleri

Yıllık 8.400 saatlik üretim ile toplamda 8.400 x 2.000 KWh yıllık 16.800.000 KWh

elektrik enerjisi üretilecektir. 90.000 ton atık maddenin ortalama %12 oranında kompost

gübre üretilecektir. Yıllık kompost gübre üretimi 10.800 tondur. Yıllık elektrik enerjisinin

%1’i oranında biyokarbon elde edilecektir. Yıllık biyokarbon emisyonu 168.000 CO2/yıl

olacaktır.

70

Tablo 35: Gelirler Toplamı

Yıllar 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl

A- SatıĢ Miktarı

Elektrik

Enerjisi(Kwh) 16.800.000 16.800.000 16.800.000 16.800.000 16.800.000 16.800.000

Kompost Gübre(ton) 10.800 10.800 10.800 10.800 10.800 10.800

Biyokarbon 168.000 168.000 168.000 168.000 168.000 168.000

B- Birim Fiyatı

(TL)

Elektrik

Enerjisi(KWh) 0,76 0,76 0,76 0,76 0,76 0,76

Kompost Gübre 120 120 120 120 120 120

Biyokarbon 10,69 10,69 10,69 10,69 10,69 10,69

C- SatıĢ Geliri

(Ciro) (AXB)

Elektrik Enerjisi 12.768.000 12.768.000 12.768.000 12.768.000 12.768.000 12.768.000

Kompost Gübre 1.296.000 1.296.000 1.296.000 1.296.000 1.296.000 1.296.000

Biyokarbon 1.795.920 1.795.920 1.795.920 1.795.920 1.795.920 1.795.920

Toplam SatıĢ Geliri

(Ciro)(TL) 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920

3.7.1.18. Toplam Yatırım Tutarı

ĠĢletmenin sabit yatırım tutarı 38.119.733,90 TL ve iĢletme sermaye tutarı 7.308.495

TL olmak üzere toplam 45.428.228,98 TL yatırım tutarı bulunmaktadır.

3.7.1.19. Gelir Gider Dengesi

Gelir-Gider dengesi Tablo 36’da gösterilmiĢtir.

Tablo 36: Gelir Gider Dengesi

Yıllar 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5 Yıl 6 Yıl

I. Gelirler 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920

1.Elektrik Enerjisi 12.768.000 12.768.000 12.768.000 12.768.000 12.768.000 12.768.000

2.Kompost Gübre 1.296.000 1.296.000 1.296.000 1.296.000 1.296.000 1.296.000

3.Biyokarbon 1.795.920 1.795.920 1.795.920 1.795.920 1.795.920 1.795.920

II. Giderler 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08

1.Yardımcı Madde ve Malzeme 2.477.063,00 2.477.063,00 2.477.063,00 2.477.063,00 2.477.063,00 2.477.063,00

2.Elektrik, Su, Yakıt 749.450,00 749.450,00 749.450,00 749.450,00 749.450,00 749.450,00

3.Bakım-Onarım 846.966,36 846.966,36 846.966,36 846.966,36 846.966,36 846.966,36

4.Kojenerasyon Destek Maliyeti 629.000,00 629.000,00 629.000,00 629.000,00 629.000,00 629.000,00

5. ĠĢçilik ve Personel 804.600,00 804.600,00 804.600,00 804.600,00 804.600,00 804.600,00

6. Kira Giderleri 300.283,00 300.283,00 300.283,00 300.283,00 300.283,00 300.283,00

7. Genel Yönetim 300.000,00 300.000,00 300.000,00 300.000,00 300.000,00 300.000,00

8.Amortisman 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72

III. Vergilendirme Öncesi Kar (I - II) 8.551.424,92 8.551.424,92 8.551.424,92 8.551.424,92 8.551.424,92 8.551.424,92

IV. Vergiler [III-* % Vergi Oranı] 1.710.284,98 1.710.284,98 1.710.284,98 1.710.284,98 1.710.284,98 1.710.284,98

V. Vergilendirme Sonrası Kar (III - IV) 6.841.139,94 6.841.139,94 6.841.139,94 6.841.139,94 6.841.139,94 6.841.139,94

Tablo 36 ve Tablo 37 birbirinin devamı olan tablolardır.

72

Tablo 37: Tahmini Nakit AkıĢ Tablosu

Yatırım Dönemi 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5 Yıl 6 Yıl

VI. SatıĢlardan Elde Edilen Nakit GiriĢi

15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920 15.859.920

VII. Toplam Yatırım Harcamaları 25.428.228,98 27.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08

1. ĠĢletme Sermayesindeki DeğiĢim 7.308.495

2. Sabit Yatırım Harcaması 18.119.733,90 20.000.000

II. Giderler

7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08 7.308.495,08

VIII. Amortismanlar

1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72 1.201.132,72

IX. Brüt Nakit AkıĢı -25.428.228,98 -10.247.442,36 9.752.557,64 9.752.557,64 9.752.557,64 9.752.557,64 9.752.557,64

X. Net Nakit AkıĢı -25.428.228,98 -10.247.442,36 8.042.272,66 8.042.272,66 8.042.272,66 8.042.272,66 8.042.272,66

XI.Kümülatif Net Nakit AkıĢı -25.428.228,98 -35.675.671,34 -27.633.398,68 -19.591.126,03 -11.548.853,37 -3.506.580,716 4.535.691,94

3.7.2. Biyogaz Tesisi Ekonomik Değerlendirme

Ekonomik Ömür = Sabit Yatırım Tutarı /Amortisman Tutarı

= 38.119.733,90 TL / 1.201.132,72 TL

= 31,07 Yıl

Yatırım Kârlılığı = (Vergi Sonrası Kâr/Toplam Yatırım Tutarı) x 100

= (6.841.139,94TL / 45.428.228,98TL) x 100

= %15,06

Yatırımın Geri DönüĢ Süresi = Toplam Yatırım Tutarı / (Vergi Sonrası Kâr + Amortisman +

Faiz)

= 45.428.228,98TL / (6.841.139,94 TL + 1.201.132,72 TL+ 0)

= 5,65 Yıl

3.7.3. Biyokütle Yakma Tesisi Fizibilitesi

Yakma tesisi fizibilitesi teknik kabulleri ile ilgili Türkiye’de ve AB ülkelerinde piyasa

ve kurulum araĢtırmaları yapılmıĢtır. Yurt içinde ve dıĢında Mimsan EPC ve Aalborg Energie

Technic firmaları ile görüĢmeler yapılmıĢ, yaklaĢık maliyetler konusunda ortalama değerler

üzerinden fiyatlandırmalar yapılmıĢtır. Yalnız biyokütle yakma tesisleri ile ilgili kurulum

firmaları ayrıntılı kurulum ve makine ekipman fiyatlandırması yapmamıĢlardır. Bu sebeple

tesis kurulum fiyatları anahtar teslim fiyatlandırmalarıdır. Fiyatlandırmada görüĢ alınan

yukarıda ismi geçen firmaların ortalamasıdır.

3.7.3.1. Proje Etüt ve DanıĢmanlık Giderleri

Türkiye’de yakma tesisi kurulum ve çalıĢma Ģekilleri ülkedeki belirli yerli ve yabancı

ortaklı firmalar tarafından yapılmaktadır. Yakma tesisi kurulurken hammadde potansiyeli,

toplanabilme sıklığı ve bölgesel ihtiyaca göre üretim Ģekli ortaya çıkar. 5 MW kapasiteli

büyükbaĢ hayvan gübresi, kanatlı hayvan gübresi ve bitkisel orman atıkları kullanılarak

yapılacak sürekli sistem, ortalama proje, etüt ve danıĢmanlık bedeli 1.000.000 TL’dir. Bu

kalemde yapılacak hizmetler aĢağıda sıralanmıĢtır.

Proje alanı teknik etüdü ve alan planlaması

Yakma tesisi planlaması

Makine ekipman planlaması

Kullanılacak sisteme iliĢkin makine ekipman temini ve mühendislik

hizmetleri(*)

74

Tesis çalıĢtırılması ve devreye alma hizmetleri

(*) Proje kapsamında mühendislik hizmetleri de aĢağıda verilmiĢtir.

Proses dizaynı ve hesapları

Mimari, statik, elektrik ve mekanik çizimlerin yapılması iĢleri

Elektrik kontrol senaryolarının oluĢturulması

3.7.3.2. Arazi Giderleri

Proje kapsamında arazi için belirlenen bedel 800.000 TL’dir.

3.7.3.3. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri

Proje sahasında arazi ve çevre düzenleme faaliyetleri için 20.000 m² alan için piyasa

koĢullarında belirlenen bedel 5 TL/m²’dir. Proje sahası arazi ve çevre düzenleme giderleri

100.000 TL olarak hesaplanmıĢtır.

3.7.3.4. ĠnĢaat ve Makine Ekipman

Proje kapsamında yapılacak inĢaat iĢleri ve makine ekipman bedelleri yapılan

araĢtırmalar sonucunda anahtar teslim bedeller olarak alınmıĢtır. ĠnĢaat bedellerinin tespitinde

biyokütle yakma tesisi kurulum firmalarının piyasa fiyat araĢtırmalarının Euro cinsinden

ortalamasının Türk Lirası karĢılığı alınmıĢtır. 1 Euro 6,29 TL olarak hesaplanmıĢtır. Bu

kapsamda inĢaat iĢleri giderleri için ortalama maliyet 350 Euro/ kW ve tesis makine ekipman

kurulum ve montaj iĢleri ortalama maliyeti 2.500 Euro/ kW tespit edilmiĢtir. 5 MW güç

kapasiteli tesisin inĢaat iĢleri ortalama maliyeti 11.007.500 TL’dir. Aynı tesisin makine

ekipman, kurulum Ģebeke ve trafo bağlantıları ve montaj iĢleri maliyeti 78.625.000 TL’dir.

3.7.3.5. Genel Giderler

Projede makine ekipman ve inĢaat giderleri toplamının %5’i oranında genel giderler

hesap edilmektedir. Proje kapsamında genel giderler toplamı 4.481.625 TL’dır. Yatırım

dönemine iliĢkin seyahat, iletiĢim, kırtasiye, büro kirası ve hizmetleri, personel taĢımaları,

inĢaat ruhsatı, ihale ve sözleĢmesi giderleri, tanımlanmayan diğer faaliyetler için danıĢmanlık

ücretleri, hasar v.s. için yapılan sigorta giderleri ile Ģantiye personeline ödenen ücretler, bu

kapsamda değerlendirilir. Ayrıca bu giderlere ek olarak fiyat dalgalanmalarında veya proje

kurulumu esnasında fiyat yükselmeleri genel giderler kapsamındadır.

3.7.3.6. Cansız DemirbaĢ Alım Giderleri

Yükleyici olarak kullanılacak 2 adet kepçe alınacaktır. Lastik tekerli çift yönlü kırıcı

ve yükleyici ekipmanlı olacaktır. Fiyatı 2 adet için 600.000 TL’dir.

75

3.7.3.7. Sabit Yatırım Giderleri

Sabit yatırım giderleri Tablo 38’da gösterilmiĢtir.

Tablo 38: Sabit Yatırım Giderleri

Sabit Yatırım Harcama Türü

Uygun Olan

Harcama Tutarı

(TL)

1. Etüd- Proje Giderleri 1.000.000

3. Arazi Gideri 800.000

4. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri 100.000

5.Tesis Kurulum Makine Ekipman 78.625.000

6. ĠnĢaat Harfiyat 11.007.500

7.Cansız DemirbaĢ 600.000

8. Genel Giderler 4.481.625

Toplam 96.614.125

3.7.3.8. Elektrik, Su ve Yakıt Giderleri

Tesis içi elektrik giderleri ek binalar, aydınlatma, hat ve trafo kaybı, bakım ve onarım

saatleri ve atık bekleme süreleri dahil olmak üzere tesis üretim kapasitesinin % 2’sidir. Bu

hesaba göre yıllık elektrik tüketimi 962.000 KWh olarak hesaplanmıĢtır. Tesisin kendi

elektriğinden kullanılacağı için elektrik maliyeti (1 KWh = 0,133 cent/dolar) 728.013 TL’dir.

5 MW kapasiteli biyokütle yakma tesisinin personel dahil ziyaretçiler ile birlikte

günlük kullanıcı sayısı 20 kiĢidir. TÜĠK 2018 yılı verilerine göre bir personelin günlük su

sarfiyatı 217 lt/gündür. Tesisin personelden kaynaklı su sarfiyatı yıllık 1.562 m³’tür. Yıllık su

bedeli 9.372 TL’dir. Tesisin kullanım suyu tesis içine kurulacak derin kuyu sondajı ile

sağlanacaktır

ĠĢletme içinde personel servisleri ve tekerlekli doldurucular dahil günlük yakıt sarfiyatı 500

TL hesap edilmektedir. Yıllık yakıt gideri 180.000 TL hesap edilmiĢtir. Toplam yıllık

elektrik, su ve yakıt giderleri 917.385 TL’dir.

3.7.3.9. Türbin Bakım Giderleri

Türbin bakım maliyeti günlük, 1 kWh baĢına 0,15 TL’dir. Yıllık elektrik üretimi

48.180.000 kWh ve 5.500 kWelektriktir. Günlük türbin bakım maliyeti (825 TL/h x 24)

19.800 TL ve yıllık türbin bakım maliyeti 7.227.000 TL’dir.

3.7.3.10. Sigorta Giderleri

Biyokütle yakma tesisi sabit yatırım tutarının %0,5 oranında sigorta giderleri vardır.

Tesisin yıllık sigorta giderleri maliyeti 482.571 TL’dir.

76

3.7.3.11. Nakliye Giderleri

Proje sahası olan Bartın ili Merkez ilçesi Akçamescit köyü sınırları içinde kalan tescil

harici alanın atık toplama alanlarına uzaklığı maksimum 20 km’dir. Tesislere atık taĢıyacak

nakliye araçlarının günlük azami 1 seferde kat edecekleri mesafe 50 km’dir. Bu mesafeye

göre bir yılda 90.082 ton ürün taĢınacaktır. TaĢıma kamyonları yaklaĢık 15 ton ürün alır ise

6.005 kamyon yük toplanacaktır. YaklaĢık ortalama 50 km yol kat edilecektir. 6.005 seferde

kat edilecek km 300.250 km’dir. Ülkedeki değiĢik belediyelerde hafriyat yıkıntı iĢlemleri ile

ilgili ortalama yük taĢıma bedelleri 0,55 kuruĢ ton/ km’dir. Yıllık taĢıma maliyeti ise

2.477.063 TL olacaktır.

3.7.3.12. Genel Yönetim Giderleri

Biyogaz tesisi içinde yönetimin yaptığı harcamalar, yeme içme giderleri, yönetim

seyahat giderleri, yönetim ofis giderleri vb iĢlerin masraf kalemi günlük 1.500 TL genel

yönetim giderleri olarak belirlenmiĢtir. Yıllık genel yönetim giderleri 300 gün prensibine göre

450.000 TL’dir.

3.7.3.13. Bakım Onarım Giderleri

Bakım onarım giderleri Tablo 39’da gösterilmiĢtir.

Tablo 39: Yıllık Bakım Onarım Giderleri

Bakım Onarıma Tâbi

Sabit Kıymet

Sabit Kıymet Gider

Toplamı (TL)

Bakım Oranı % Yıllık Bakım Onarım

Miktarı (TL)

Makine Ekipman 78.625.000 3 2.358.750

ĠnĢaat Maliyeti 11.007.500 2 220.150

Toplam 89.632.500 2.578.900

77

3.7.3.14. Personel Giderleri

Personel giderleri Tablo 40’da gösterilmiĢtir.

Tablo 40: Yıllık Personel Giderleri

Sıra No Personel ve

ĠĢçiler KiĢi Sayısı

Aylık MaaĢ

(Brüt)

ÇalıĢma

Süresi (ay)

Yıllık Tutarı

(TL)

1 Vasıfsız

Personel 7 3.005 12 252.420

2 Mühendis 2 6.000 12 144.000

3 Müdür 1 9.000 12 108.000

4 Teknisyen 4 4.000 12 192.000

5 ġoför 4 4.000 12 192.000

Toplam 888.420

Not: proje de vasıfsız personellerden 2 kiĢi temizlik personeli, 3 kiĢi güvenlik personeli ve 2

kiĢi de ön muhasebe elemanı ve sekreterdir.

3.7.3.15. Amortisman Giderleri

Amortisman giderleri Tablo 41’de gösterilmiĢtir.

Tablo 41: Yıllık Amortisman Giderleri

Amortismana

Tâbi Sabit

Kıymet

Sabit Kıymet

Gider Toplamı

(TL)

Amortisman

Oranı (%)

Amortisman

Süresi (Yıl)

Yıllık

Amortisman

Miktarı (TL)

Makine Ekipman 78.625.000 4 25 3.145.000

ĠnĢaat Maliyeti 11.007.500 4 25 440.300

Toplam 89.632.500

3.585.300

78

3.7.3.16. Giderler Toplamı

Gider toplamları Tablo 42’de gösterilmiĢtir.

Tablo 42: Giderler

Yıllar 1.yıl 2.yıl 3.yıl 4.yıl 5.yıl 6.yıl

Giderler

1.Nakliye

giderleri 3.002.500 3.002.500 3.002.500 3.002.500 3.002.500 3.002.500

2.Elektrik, Su,

Yakıt 728.013 728.013 728.013 728.013 728.013 728.013

3.Bakım-

Onarım 2.578.900 2.578.900 2.578.900 2.578.900 2.578.900 2.578.900

4. Türbin

Bakım Maliyeti 7.227.000 7.227.000 7.227.000 7.227.000 7.227.000 7.227.000

5. ĠĢçilik ve

Personel 888.420 888.420 888.420 888.420 888.420 888.420

6. Sigorta 482.571 482.571 482.571 482.571 482.571 482.571

7. Genel

Yönetim 450.000 450.000 450.000 450.000 450.000 450.000

8.Amortisman 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300

Toplam 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704

3.7.3.17. ĠĢletme Dönemi Gelirleri

Yıllık 8.760 saatlik üretim ile toplamda 8.760 x 5.000 KWh yıllık 43.800.000 KWh

elektrik enerjisi üretilecektir.

Tablo 43: Gelirler Toplamı

Yıllar 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl

A- SatıĢ Miktarı

Elektrik Enerjisi(kWh) 48.180.000 48.180.000 48180000 48180000 48180000 48180000

B- Birim Fiyatı (TL)

Elektrik Enerjisi(kWh) 0,76 0,76 0,76 0,76 0,76 0,76

C- SatıĢ Geliri (Ciro) (AXB)

Elektrik Enerjisi(kWh) 36.616.800 36.616.800 36616800 36616800 36616800 36616800

Toplam SatıĢ Geliri (Ciro)(TL) 36.616.800 36.616.800 36616800 36616800 36616800 36616800

3.7.3.18. Toplam Yatırım Tutarı

ĠĢletmenin sabit yatırım tutarı 96.614.125 TL ve iĢletme sermayesi 18.942.704 TL

olmak üzere toplam yatırım tutarı 115.556.829 TL’dir.

3.7.3.19. Gelir Gider Dengesi

ĠĢletmenin gelir ve giderleri ile tahmini nakit akıĢ tablosu aĢağıda gösterilmiĢtir.

Tablo 44: Gelir Gider Dengesi

Yıllar 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5 Yıl 6 Yıl

I. Gelirler 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800

1.SatıĢlardan Elde Edilen Gelir 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800

II. Giderler 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704

1.Yardımcı Madde ve Malzeme 3.002.500 3.002.500 3.002.500 3.002.500 3.002.500 3.002.500

2.Elektrik, Su, Yakıt 728.013 728.013 728.013 728.013 728.013 728.013

3.Bakım-Onarım 2.578.900 2.578.900 2.578.900 2.578.900 2.578.900 2.578.900

4.Türbin Bakım Maliyeti 7.227.000 7.227.000 7.227.000 7.227.000 7.227.000 7.227.000

5. ĠĢçilik ve Personel 888.420 888.420 888.420 888.420 888.420 888.420

6. Kira Giderleri 482.571 482.571 482.571 482.571 482.571 482.571

7. Genel Yönetim 450.000 450.000 450.000 450.000 450.000 450.000

8.Amortisman 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300

III. Vergilendirme Öncesi Kar (I - II) 17.674.096 17.674.096 17.674.096 17.674.096 17.674.096 17.674.096

IV. Vergiler [III-* % Vergi Oranı] 3.534.819 3.534.819 3.534.819 3.534.819 3.534.819 3.534.819

V. Vergilendirme Sonrası Kar (III - IV) 14.139.276 14.139.276 14.139.276 14.139.276 14.139.276 14.139.276

80

Tablo 45: Tahmini Nakit AkıĢ

Yatırım

Dönemi 1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl 4.Yıl 5.Yıl 6.Yıl 7.Yıl

VI. SatıĢlardan Elde Edilen Nakit

GiriĢi 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800 36.616.800

VII. Toplam Yatırım Harcamaları 115.556.829 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704

1. ĠĢletme Sermayesindeki DeğiĢim 18.942.704

2 Sabit Yatırım Harcaması 46.614.125 50.000.000

II. Giderler

18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704 18.942.704

VIII. Amortismanlar

3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300 3.585.300

IX. Brüt Nakit AkıĢı -65.556.829 21.259.396 21.259.396 21.259.396 21.259.396 21.259.396 21.259.396 21.259.396

X. Net Nakit AkıĢı -65.556.829 -28.740.604 17.724.576 17.724.576 17.724.576 17.724.576 17.724.576 17.724.576

XI.Kümülatif Net Nakit AkıĢı -65.556.829 -94.297.433 -76.572.856 -58.848.279 -41.123.702 -23.399.125 -5.674.549 12.050.027

3.7.4. Biyokütle Yakma Tesisi Ekonomik Değerlendirme

Ekonomik Ömür = Sabit Yatırım Tutarı /Amortisman Tutarı

= 96.614.125TL / 3.585.300TL

= 26,95 Yıl

Yatırım Kârlılığı = (Vergi Sonrası Kâr /Toplam Yatırım Tutarı) x 100

= (14.139.276,80TL / 115.556.829TL) x 100

= %12,24

Yatırımın Geri DönüĢ Süresi = Toplam Yatırım Tutarı / (Vergi Sonrası Kâr + Amortisman +

Faiz)

= 115.556.829TL / (14.139.276,80TL + 3.585.300TL+ 0)

= 6,52 Yıl

3.7.5. Altyapı Yatırımları

Proje kapsamında altyapı yatırımlarına iliĢkin gereksinimlere 3.5.3. baĢlığı altında,

altyapı yatırım maliyetlerine 3.7.1. ve 3.7.2. baĢlıkları içinde değinilmiĢtir.

3.7.6. Yatırımın Yıllara Göre Dağılımı

Biyogaz ve biyokütle yakma tesisleri için gerekli izinlendirme ve projelendirme 12

aylık süreçte ve sabit yatırım harcamaları devam eden 12 aylık süreçte tamamlanacaktır.

Projenin faaliyete geçme süresi 24 aydır. Sabit yatırım harcamaları biyogaz tesisi için

38.119.733,90 TL ve biyokütle yakma tesisi için 96.614.125 TL’dir. Sabit yatırım

harcamaları iki tesis için de 1 yıllık zaman diliminde tamamlanacaktır.

3.7.7. Yıllara Göre Tahsis ve Kira Gelirleri

Projeler kapsamında tahsis ve kira gelirleri bulunmamaktadır.

3.7.8. Yatırımın Finansmanı ve Finansal Analiz

Yatırımın finansal analizi 3.7.2. baĢlıklarında ve 3.7.3. baĢlıklarında izah edilmiĢtir.

Yatırım öz kaynak kullanılarak yapılacak Ģekilde planlanmıĢtır.

3.8.Biyogaz ve Biyoyakıt Tesisleri Ġçin Organizasyon ve Yönetim

Biyogaz ve yakma tesislerinde organizasyon iĢ yapısı birbirine benzediği için iki

yöntemde de aynı Ģekilde planlanmıĢtır. ĠĢletme müdürü altında idari kısım ve operasyon

82

kısmı yer almaktadır. Operasyon kısımlarında teknik müdür, mühendisler ve teknisyenler

idari kısımda mali müĢavir, muhasebe ve idari iĢler personelleri bulunmaktadır. Operasyon

kısmında bir mühendis kontrolünde hammadde alımı gerçekleĢtirilir, enerji ve otomasyon

ekibi ve nakliye lojistik ekibi bu birime bağlıdır. Ayrıca tesis içinde teknisyenler operasyon

birimine bağlı olarak bakım tamirat ve kontrolleri yaparlar. Ġdari kısımda yetkili ekip baĢı

resmî kurumlar ile iliĢkileri düzenler. Yönetim her ay bir olağan toplantı ile firma inceleme ve

planlamayı yerine getirir. Yönetimde iĢletme müdürü, operasyon müdürü ve idari yetkili

bulunur. Projede yönetim yapısı ġekil 19’da gösterilmiĢtir.

Biyogaz ve biyokütle yakma tesislerinin belediye tarafından kurulup iĢletilmesinde

yasal yönden bir engel yoktur. Belediyeler tesis iĢletmesini belirli bir performansta tüzel

kiĢiliklere devredebilirler.

3.8.1. Acil Eylem Planı

Acil eylem planlarının amacı, acil bir durumda (yangın, deprem, yıldırım düĢmesi,

yolların kapanması, haberleĢme kayıpları, tesis içi kazalar, yanlıĢ iĢletme, düzensiz bakım,

personel dalgınlığı, vb.) yapılması gereken iĢleri tanımlamak ve yapılacak müdahale ve

alınacak önlemlerin düzenli ve sistematik bir Ģekilde gerçekleĢtirilmesine yardımcı olmaktır.

Acil Eylem Planında bulunması gerekli temel bilgiler aĢağıda sıralanmaktadır.

ĠĢletme Müdürü

Ġdari Kısım

Ġdari ġef

Mali MüĢavir

Muhasebe Personelleri

Resmi ĠĢlemler Bakım ve Tamirat Ekibi

Enerji ve Otomasyon Ekibi

Nakliye ve Lojistik Ekibi

Makine Mühendisi

Elektrik Teknikeri

Teknisyenler

Operasyon

Teknik ġef

ġekil 19: Proje Organizasyon Yapısı

83

Gerekli müdahalenin tekniğine uygun bir Ģekilde yapılabilmesi için

gerekli olan ekip ve ekipmanların tanımlanması,

Tehlike anında tehdit altında bulunan yerlerdeki çalıĢanların ve çevre

halkın uyarılabilmesi ve gerektiğinde tahliye edilmesi için alınacak önlemler,

Yangınla mücadele ekipman ve prosedürleri.

3.8.2. Acil Eylem Ekibi

Faaliyet sahasında bulunacak Ģantiye Ģefi (saha sorumlusu) tarafından bir acil

müdahale ekibi görevlendirilecek ve bu personele eğitimler verilerek görevleri belirtilecektir.

ÇalıĢacak personelin örgütlenmesi ve hareket planının hazırlanmasından kilit konumdaki

idareciler sorumludur. KarmaĢayı en aza indirecek planın baĢarıyla uygulanabilmesi için, her

bir personelin acil durumda üstleneceği sorumluluğu bilmesi gerekmektedir.

3.8.3. Kazalar

Faaliyette olabilecek kazalar yaralanmalara ve hatta ölümlere neden olabilmektedir.

En yakın hastaneden olası yaralanma durumlarında yararlanılacaktır. Birisi yaraladığında

aĢağıdaki yol izlenecektir:

Ġlk yardım uygulaması yapılır,

Derhal acil/tıbbi yardıma baĢvurulur,

Alanda daha fazla zararı önlemek için emniyete alınır,

Yangın olasılığı araĢtırılır,

Dökülen maddeler temizlenir,

Tıbbi yardım ve kurtarma ekibi için alan temizlenir.

Yakıt, yağ, benzin veya diğer zararlı sıvılar da, kaza sonucu yüzey sularına karıĢabilir.

Yakıt veya diğer zararlı maddeler suda yüzer halde görüldüğünde itfaiye aranacak ve yardım

istenecektir. Yakıt, yağ, benzin ve diğer benzeri yüzen maddeler sıyırma yolu ile sudan

ayrılacaktır. Bu maddeler toplanarak sızdırmasız kaplarda biriktirildikten sonra "Atık

Yağların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak bertaraf edilecektir.

3.8.4. Ġlk Yardım ve Kurtarma Ekiplerinin Görev ve Sorumlulukları

Acil duruma hazırlık ve acil durumda ilk yardım ve kurtarma ekiplerinin görev ve

sorumlulukları aĢağıda gösterilmiĢtir.

84

Acil Duruma Hazırlık

Ekip lideri, bölgesinde bulunan ekip üyelerini iyi tanımalı, ekip uygun aralıklarla bir

araya gelmelidir. Toplanma iĢinin organizasyonunu ekip lideri yapar.

Bütün ekip üyeleri, bölgelerinde hangi bölgelerde hangi tür yaralanma riski

bulunduğunu bilmelidir.

Acil Durumda

Acil durumda, ekip üyeleri sorumluluk bölgelerinde yaralı araĢtırması yaparlar. Bu

konuda gerekirse ekip lideri görev dağılımı yapabilir.

Yaralı tespit edildiğinde hemen ilk yardım faaliyetine baĢlarlar. Ancak ilk yardım

konusunda tereddüde düĢülürse, yetkili birinin gelmesini beklemek gerekir. Yaralının

durumunu kötüleĢtirebilecek bir giriĢimde bulunulmamalıdır.

Ġlk yardım faaliyetleri esnasında liderin görevlendireceği bir üye ambulansın

gelebileceği en uygun yol kavĢağına giderek gelen aracı olay bölgesine yönlendirir.

Ambulans geldikten sonra, istenmesi halinde ekip üyeleri ilk yardım faaliyetlerine

yardımcı olur.

Ġlk yardım iĢlemleri esnasında bölgeye ilgisiz kiĢilerin giriĢini engeller.

Acil durum sonrası yaralı tespit edilmemiĢse, ekip üyelerinin sayımı yapılır ve üyeler,

ekip liderinin baĢkanlığında toplu olarak hazır bulunur.

3.8.5. Yangın

Faaliyet alanında ateĢ yakılmayacak ve yapılacak çalıĢmalarda yangın çıkmaması için

gerekli tedbirler alınacaktır. Bununla beraber yangın çıkmaması ile ilgili tedbirlerin yanı sıra,

muhtemel yangınların en kısa sürede söndürülmesi amacıyla gerekli tedbirler alınacaktır.

3.8.6. Deprem

Proje alanı 1.derece deprem bölgesidir. (AFAD, 2018) Deprem sırasında ve sonrasında

personelin alması gereken önlemler liste halinde aĢağıda özetlenmiĢtir:

Deprem esnasında;

Ġç mekan da bulunanlar, sağlam bir masa veya sıra altına girmelidir. Pencere, kapı

eĢiği, ağır mobilya veya araçların uzağında durulmalıdır. Bina sallanırken merdiven

kullanılmamalıdır.

DıĢarıda bulunanlar, açıklığa ilerlemeli, bina ve enerji hatlarından uzaklaĢmalıdır.

Araba sürenler, emniyetli bir yerde durmalı ancak dıĢarı çıkmamalıdır. Köprü

üzerinde, kavĢakta veya tünelde durulmamalıdır. Mümkün olduğunca çabuk trafikten

85

çıkılmalıdır. Ağaç, elektrik lambaları, enerji hatları veya levhaların altında

durulmamalıdır.

Depremden sonra

Sakin kalmaya çalıĢılmalıdır. Derhal amirine haber verilmelidir. Tüm elemanlar

sayılmalı, emniyette ve yaralanmamıĢ olduklarından emin olunmalıdır. Yaralılar

bildirilmelidir.

Kontrole çıkılmalıdır. Bu aĢamada öncelikler listesi izlenmelidir. Yapısal hasarlar

denetlenmelidir. Eğer emniyetli görünmüyor ise yanına yaklaĢılmamalıdır.

Denetleme ve kontrol tamamlandığında bulgular derhal amire bildirilmelidir.

3.9. Isı Gübre ve Diğer Atıkların Kullanımı

Biyogaz tesisinden ortaya çıkan elektrik bağlantı anlaĢması gereği dağıtımcı Ģirketin

Ģebeke hattına verilecektir. Kompost gübre firmanın anlaĢma yaptığı çiftçi, kooperatif ve

tarımsal örgütlere verilecektir veya gübre, ambalajlı form da gübre dağıtıcıları kanalı ile satıĢa

sunulacaktır. Açığa çıkan ısı tesis ve özellikle depolama ve çürütücü tanklarının ısıtılmasında

kullanılacaktır.

Biyokütle yakma tesisinde ortaya çıkan elektrik, bağlantı anlaĢması gereği dağıtımcı

Ģirketin Ģebeke hattına verilecektir. Ürün eldesi olarak firmanın bünyesinde kullanıldıktan

sonra artan ısı enerjisi ise sera ısıtmalarında veya konut ısınmasında kullanılması

planlanmaktadır. Ayrıca açığa önemli oranda kül çıkacaktır. Çıkan kül organik atıkların

yakılmasından elde edildiği için gübre firmalarına fosfor hammaddesi olarak verilecektir. Kül

ortamdan uzaklaĢtırılırken, maliyet yapmamak adına gübre firmalarına firma alanından

verileceği için gelir olarak hesap edilmemiĢtir. Yıllık ortalama açığa çıkacak kül miktarı

hayvan gübrelerinde %19,4 ve orman atıklarında % 3,7’dir (Er Ö., Özdemir S., 2018). Bu

hesaba göre biyoyakma tesisinden 1 yılda açığa çıkacak kül miktarı yaklaĢık olarak 8.485

ton’dur.

3.10. Faaliyet Programı

Projeler kapsamında faaliyetler 24 aylık süreçte tamamlanacaktır. Bu sürecin 12 aylık

kısmı izinlendirme ve ruhsat aĢaması, 12 aylık kısmı ise tesis kurulumu ve devreye alma

sürecidir. Faaliyet programı Tablo 46’da gösterilmiĢtir.

86

Tablo 46: Projeler Faaliyet Programı

YA

PIL

AC

AK

ĠġL

ER

1.A

y-8

. A

y

9.A

y

10

..A

y

11

.Ay

12

.Ay

13

..A

y

14

.Ay

15

.Ay

16

..A

y

17

.Ay

18

.Ay

19

.Ay

20

.Ay

21

.Ay

22

.Ay

23

.Ay

24

.Ay

Arazi Etüdü,

Kurum Etüdü ve

Planlama

Projelendirme

Ruhsatlandırma

Altyapı ve Çevre

Düzenleme

Faaliyetleri

Tesis kurulumu

Devreye Alma

3.11. Ġlgili Kurum GörüĢleri

Bartın ili Merkez ilçesi Budakdüzü köyü ve Akçamescit köyleri sınırlarında, Kozcağız

Karayolu Çaybükü köyü dönüĢünde 49.267 m²’lik tescil harici alanda yapılması öngörülen

biyogaz ve biyokütle tesisi ile ilgili Bartın Ġl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Bartın Çevre ve

ġehircilik Ġl Müdürlüğü, Bartın Özel Ġdare Müdürlüğü, Bartın Milli Emlak Müdürlüğü, Bartın

Belediyesi, TEĠAġ ve Bartın Belediyesi ile görüĢmeler yapılmıĢtır. Yapılan görüĢmelerde

biyogaz ve biyokütle yakma tesislerinin sakıncaları, avantajları ve bölgede oluĢturacağı

sosyolojik, ekonomik ve ekolojik katkıları değerlendirilmiĢtir.

Yapılması planlanan tesislerin Bartın 1/25.000 çevre durum planına ve 1/100.000

nazım imar planına aykırılığının olmadığı, iletim hatlarına ve ulaĢım ağına yakınlığın

bulunduğu, ildeki organik atıkların bertarafı noktasında ekolojik yapıya katkıda bulunduğu

belirtilmiĢtir.

Projede engel oluĢturabilecek noktaların ise tescil harici öncelikli alanın Bartın çayına

yakın olması hasebi ile çevresel etki değerlendirme kriterlerine tam uygunluğunun sağlaması

gerekliliği ve biyokütle yakma tesisi kül ve cürüf atıklarının çevreye vereceği zararların

önlenmesi yönündeki endiĢelerdir.

87

3.12. Potansiyel Riskler

Proje de en büyük risk hammadde toplama aĢamasının iyi yönetilememesidir. Proje

kapsamında günlük 227 ton civarında hammadde tesise taĢınacaktır. Bazı günlerde ve

dönemlerde bu 300 ton/gün’e çıkacaktır. Bunun için iyi bir planlama ve sistemli çalıĢma

gerektirecektir. ĠĢ planlamasının yedekli çalıĢma ilkesi üzerine kurgulanması ve bir sonraki

günün iĢ planının günlük olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Tesise gelecek atıkların tesis içi iĢlemleri esnasında mikrobiyolojik kontaminasyon

diğer bir risk faktörüdür. Bu sebeple çalıĢanların gerekli koruyucu donanımla çalıĢması,

dezenfeksiyon iĢlemlerinin ve personel sağlık muayenelerinin düzenli yapılması

gerekmektedir.

ĠĢletme esnasında fermantasyon tanklarında ve çürütücülerde bakteri kültürünün

çökme riski vardır. Bu sebeple sistem beslemesi, sıcaklık kontrolü ve hammadde

kontrollerinin iyi yapılması gerekmektedir.

Biyokütle yakma tesisinde atık baca filtrelerinin temizlenmesi ve atık suyun deĢarjı

sırasında oluĢacak çevresel tehlikelere karĢı gerekli önlemler alınmalıdır. Düzenli toprak ve

hava kalitesinin kontrolü amacı ile ilgili testler yapılmalıdır.

Biyogaz ve biyokütle yakma tesislerinde makine ekipman ve tesisat korozyonlarına

karĢı sistem düzenli kontrol edilmeli ve riskli parçalar değiĢtirilmelidir.

Tesislerin ikisinde de sirkülatif devamlı bir iĢ akıĢı olacaktır. Bu akıĢın bozulmaması

için personelin dikkatli ve eğitimli olması gerekmektedir. ĠĢ disiplini güçlü kurulmalıdır. ĠĢ

sağlığı ve güvenliği ile ilgili azami özen gösterilmelidir.

3.13. Ulusal ve Uluslararası Pazarda Ġyi Uygulama Örnekleri

Biyogaz tesisi için Türkiye de örnek tesislerden biri Balıkesir ili Gönen ilçesinde

kurulu olan Gönen Biyogaz Tesisleri’dir. Tesis günlük 400 ton atık ürün iĢleme

kapasitesindedir. Tesisin anaerobik çürütme teknoloji üretim yapan sistemi, yıllık ortalama

%95 kapasite ile çalıĢmaktadır. Tesiste hammadde olarak organik bitkisel atıklar, hayvan

gübre atıkları ve gıda fabrikası atıkları kullanılmaktadır. Tesiste elektrik enerjisinin yanı sıra

atık ürünlerden sıvı hümik asit ve organik gübre üretimi de yapılmaktadır.

Yurt dıĢında biyogaz iyi uygulama örneği tesislerinden biri Ukrayna da Hmelnitksi

bölgesinde yer alan yüksek reaktör teknolojisi ile çalıĢan Teofipol biyogaz tesisidir. Tesis

88

aynı isimli Ģeker fabrikasının atığı olan Ģekerpancarı posasını ve mısır silajı atıklarını elektrik

enerjisine çevirmektedir. Kurulu güç kapasitesi 15,6 MW olan tesis Dünya’nın en büyük

kapasiteli ve en modern teknolojilerin kullanıldığı iĢletmelerden biridir.

Biyokütle yakma tesisi olarak Afyon’da 2019 yılında kurulan Eber biyokütle yakma

tesisi Türkiye’nin en önemli tesislerinden birisidir. Termokimyasal teknoloji ile hayvan

gübreleri, zirai ve orman atıklarının yakılması suretiyle elektrik enerjisi üreten tesis kapasitesi

27 MW’tır. Tesiste akıĢkan yataklı sistem kullanılmıĢ ve yıllık 250.000 ton tarımsal ve orman

atığı bertaraf edilerek elektrik enerjisi üretilecektir.

89

4. SONUÇ VE ÖNERĠLER

Yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak yapılan projeler ülke ekonomisinde en

önemli açık olan enerji ihtiyacına katkı sundukları için endüstriyel içeriği güçlü projelerdir.

Ayrıca atık malzemeleri kullandıkları için çevreye duyarlı yapıları vardır. Atıklardan elde

edilen gelir ülke ekonomisi için artı katma değer sağlamaktadır. Atıkların ülke ekonomisine

kazandırılması ulusal stratejik planlar ile de doğru orantılıdır. Bartın ilinde yapılması

planlanan projeler Bartın ilinin çevreci yüzünün bir diğer yansımasıdır. Turizmde geliĢmeyi

hedefleyen ilde atıkların kontrolü için projeler önem arz etmektedir.

Proje alanı olarak belirlenen Merkez ilçeye bağlı Akçamescit köyü sınırlarında kalan

Milli Emlak Müdürlüğü’ne ait 49.267 m²’lik tescil harici alan yol, su, nakil, hammadde

toplama, çıkan ürünün satıĢı açısından uygundur. Alanla ilgili saha çalıĢmaları yapılmıĢ yerin

biyogaz ve biyokütle yakma tesisi olarak engel teĢkil edecek bir durumunun olmadığı tespit

edilmiĢtir. Proje alanı su ve elektrik iletim hatlarına yakındır. Çok maliyetli olmayan fiziki

düzenlemeler ile çözüm getirilecek bir yapıdadır.

Proje alanı çevresel etki değerlendirme açısından yasal mevzuatlara uygun bir alanda

planlanmıĢtır. YerleĢim merkezlerinden uzaklığı yeterli seviyededir. Atık yönetim planlaması

ile katı ve sıvı atık bertaraf tesisleri kurularak problemler kaynağında çözülecek potansiyele

sahiptir.

Fiziki ve jeolojik inceleme de sorun teĢkil edecek problemler mevcut değildir. Alan

üzerinde eğim, bitki faunası ve toprak altı yapısı yönünden engel teĢkil edecek durumlar

yoktur. Proje faaliyete geçtiği zaman sosyal katkısı çok olacaktır. Tam kapasitede proje

alanında beklenilen istihdam sayısı 20 personeldir. Ayrıca toplanacak hayvansal atıklar ve

orman atıkları köy merkezlerinde yaĢam kalitesini yükseltecektir. Meralarda çalı türü

bitkilerin yaygınlaĢması engellenerek otlatma kapasiteleri arttırılacaktır.

Tespit edilen alanın temin edilmesi için açık bir proje ile kiralama veya tahsis amacı

ile milli emlak müdürlüğüne baĢvuru yapılacaktır. BaĢvuruya istinaden ilgili kurum diğer

gerekli kurumlardan görüĢ alacak ve olumlu görüĢlere müteakip genel müdürlüğe dosya

gönderilerek, kiralama veya tahsis iĢlemi yapılacaktır. BaĢvuru sahibi özel kuruluĢ veya kamu

kurum ve kuruluĢları olmasında yasal yönden sakınca yoktur.

90

Projelerden birincisi olan biyogaz tesisi toplanabilir atık kapasitesi hesabına göre 2

MW kapasitede kurulmalıdır. Projenin toplam sabit yatırım giderleri 38.119.733,90TL’dir. 2

MW kapasitede kurulacak biyogaz tesisinde yapılan fizibilitede projenin geri ödeme süresinin

5,65 yıl, yıllık net kârın 6.841.139,94 TL ve yıllık kârın %15,06 olduğu görülmüĢtür. Yıllık

kârın düĢük çıkmasının nedeni yatırım tutarının yüksekliğinden ve iĢletme sermayesinin ilk

yıl firma nakiditesi olarak sabit yatırım tutarına katılmasındandır.

Projelerden birincisi olan 2 MW kapasiteli biyogaz tesisi, yapılan fizibilite

değerlendirmesi sonucunda, Bartın ili koĢullarında uygulanabilir bir projedir.

Projelerden ikincisi olan biyokütle yakma tesisinin toplanabilir atık potansiyeline göre

kurulu güç kapasitesi 5 MW’tır. Tesis atık yönünden güçlü potansiyele sahiptir. Yakma

tesisinde yapılan fizibilitede projenin güç potansiyeli daha yüksektir dolayısı ile tesisten elde

edilecek elektrik enerjisi de yüksek olacaktır. Projenin yıllık kârı %12,24, yatırımın geri

dönüĢ süresi ise 6,52 yıl ve yıllık net kâr 14.139.276,80TL’dir.

Projelerden ikincisi olan 5 MW kapasiteli biyokütle yakma tesisi, yapılan fizibilite

değerlendirmesi sonucunda, Bartın ili koĢullarında uygulanabilir bir projedir.

Bartın Belediyesi ile yapılan görüĢmelerde belediyenin katı atık bertaraf tesisi

projelendirmelerinin yapım aĢamasında olduğu, gerekli izinlerin alınmaya baĢlandığı ifade

edilmiĢtir. Bartın da yapılacak ikinci bir yakma tesisinden ziyade 2 tesisin atıklarının ortak bir

projede değerlendirilmesi daha uygulanabilir bir projeyi ortaya çıkarır.

Türkiye koĢullarında yenilenebilir enerji tesislerinin kârlılık indeksinde yatırımın geri

dönüĢ süresi 5-7 yıldır ve reel olarak ülkede faaliyet gösteren mevcut tesislerde de süreç bu

rakamlar arasında seyretmektedir. Bartın ili koĢullarında araĢtırmaları ve fizibilitesi yapılan 2

tesis de ülke ortalamaları içindedir.

Biyogaz tesisinin toplam yatırım tutarı 38.119.733,90 TL ve yatırımın geri dönüĢ

süresi 5,65 yıldır. Biyokütle yakma tesisinde ise toplam yatırım tutarı 115.556.829 TL ve

yatırımın geri dönüĢ süresi 6,52 yıl’dır. Biyogaz tesisi ekonomik yönden hem toplam yatırım

tutarı hem de yatırım geri dönüĢ süresi dikkate alındığında biyokütle yakma tesisine göre daha

uygun bir yatırımdır.

Çevresel ve insan sağlığına etkiler dikkate alındığında biyogaz tesislerinde

mikrobiyolojik bulaĢma, biyokütle yakma tesislerinde ise karbonmonoksit, hidrokarbonlar ve

91

metan dıĢı uçucu organik bileĢikler tehdit unsurlarıdır. Gerekli önlemler alınsa bile yakma

tesislerinde bir miktar zararlı elementler havaya karıĢabilmektedir. Bu sebeple biyogaz tesisi

biyokütle yakma tesisine göre daha çevreci bir iĢletmedir.

Termokimyasal tesislerin sosyolojik olarak ülkede çevreye ve insana zararlı bir yapısı

olduğu görüĢü her zaman bu tesislerin kuruluĢ öncesi sosyal çevre de bir direnç

oluĢturmaktadır. Biyogaz tesislerinin sosyolojik algısı ise daha çevreci ve zararsız tesis

yönündedir. Toplumda biyogaz tesisi, biyokütle yakma tesisine göre daha kabul edilebilir

yapıdadır.

Biyogaz ve biyokütle yakma tesisi arasında karĢılaĢtırma yapıldığında 2 MW

kapasiteli biyogaz tesisi yıllık yatırım kârlılığı ve sabit yatırım giderlerinin düĢük olmasından

dolayı ve çevresel etki değerlendirme kriterlerine daha uyumlu olduğu için ve sosyolojik

yapıda kabul edilebilirliliği yüksek olduğu için , 5 MW kapasiteli biyokütle yakma tesisine

göre daha avantajlı ve sürdürülebilir bir projedir.

Ġki proje, Bartın ili koĢullarında incelendiğinde ilin çevreci konseptine uygun olarak

tarımsal üretimi de teĢvik eden bir yapısı olan biyogaz tesisi daha öne çıkmaktadır. Biyogaz

tesisinde elde edilecek yan ürün olan gübre değiĢik biyolojik yöntemler ile zenginleĢtirilerek

bölgenin tarımsal kalkınmasına katkıda bulunacaktır. Bunun için elde edilecek organik

gübrenin ikincil bir iĢleme tabi tutularak içerik olarak zenginleĢtirilmesi önerilmektedir.

Ayrıca kurulacak olan tesiste yasal mevzuatlar çerçevesinde çevresel önlemlere azami önem

verilmelidir. Tesislerin etrafına güvenlik bölgeleri oluĢturulmalıdır. Toplanacak atıkların

depolanması ve nakliyesi esnasında önlemler alınmalı, depolama ve nakliye iĢlemleri

özellikle tespit edilen güvenli alanlardan yapılmalıdır. Bu iĢlemler ile ilgili eylem planları ve

stratejik taĢıma yolları belirlenmelidir.

92

KAYNAKLAR

OLGUN H. (2016) Katı Atıkların Enerji DönüĢümünde Kullanılması ve GazlaĢtırıcılar

WASSMANN K. (2018) Umwelt Zeitschriften www.hz-inova.com

KARAGÖL E. T. KAVAZ Ġ. (2017) Dünya da ve Türkiye’de Yenilenebilir Enerji

FAO (2018) Food and Agricultural Organization (Gıda ve Tarım TeĢkilatı)

http://www.fao.org/home/en/ (EriĢim Tarihi: 11.10.2019)

TÜĠK (2018)Türkiye Ġstatistik Kurumu Verileri. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=

kategorist (EriĢim Tarihi: 04.07.2019)

TÜĠK (2018) Türkiye Ġstatistik Kurumu Verileri. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=

kategorist (EriĢim Tarihi: 20.09.2019)

EPDK (2019) Elektrik Piyasası 2018 Yılı Piyasa GeliĢim Raporu

EĠGM (2019) Enerji Politikaları , www.eigm.gov.tr › tr-TR › Enerji-Politikalari

(EriĢim Tarihi: 06.03.2019)

ĠNTERNET-1 Biyokütle. www.yegm.gov.tr (EriĢim Tarihi: 06.10.2019)

ĠNTERNET -2 Türkiye Bankalar Birliği Faaliyet Raporu https://www.tbb.org.tr › Content › Upload

› Dokuman › Faaliyet_Raporu_2.. (EriĢim Tarihi: 22.09.2019)

ĠNTERNET -3 Türkiyede ve Dünyada atıklar.

www.eagd.org.tr › (EriĢim Tarihi: 05.05.2019)

ĠNTERNET -4 Bartın Ġli Meteorolojik Verileri. Bartın Tarım ve Orman Ġl Müdürlüğü Ġl Brifingi,

https://bartin.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SolMenu/2018%20Brifing.pdf (EriĢim

Tarihi: 11.11.2019)

ĠNTERNET -5 Ġllerin Ġhracat verileri, https://tim.org.tr › ihracat-rakamlari


ĠNTERNET -6 Zonguldak Ġli Tarım Verileri. Zonguldak Tarım ve Orman Ġl Müdürlüğü Ġl Brifingi,

https://zonguldak.tarimorman.gov.tr/Link/10/Il-Brifingi (EriĢim Tarihi: 11.05.2019)

ĠNTERNET -7 Kastamonu Ġli Tarım Verileri. Kastamonu Tarım ve Orman Ġl Müdürlüğü 2018 yılı

çalıĢma raporu,

https://kastamonu.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Calisma_Raporu/2018_Yili_Calisma_

Raporu.pdf (EriĢim Tarihi: 16.09.2019)

https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/6_dunyadaveturkiyede.pdf



http://www.hz-inova.com/

http://www.yegm.gov.tr/



http://www.fao.org/home/en/

http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=%20kategorist






https://bartin.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SolMenu/2018%20Brifing.pdf

https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html

https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html

https://zonguldak.tarimorman.gov.tr/Link/10/Il-Brifingi

https://kastamonu.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Calisma_Raporu/2018_Yili_Calisma_Raporu.pdf

https://kastamonu.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Calisma_Raporu/2018_Yili_Calisma_Raporu.pdf

93

ĠNTERNET -8 Karabük Ġli Tarım Verileri. Karabük Tarım ve Orman Ġl Müdürlüğü Ġl Brifingi,

https://karabuk.tarimorman.gov.tr/Menu/16/Tarimsal-Yapi


ĠNTERNET -9 Bartın Ġli Çevre Verileri. Bartın Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğü Ġl Çevre Durum

Raporu , https://ced.csb.gov.tr/


ĠNTERNET -10 Mimarlar ve Mühendisler Odası

https://www.mmo.org.tr › sites › default › files › 6_dunyadaveturkiyede


https://karabuk.tarimorman.gov.tr/Menu/16/Tarimsal-Yapi

https://ced.csb.gov.tr/

94

EKLER

EK-1. Biyogaz Tesisi Vaziyet Planı

EK-2. Biyokütle Yakma Tesisi Vaziyet Planı

EK-3. Örnek Biyogaz Tesisi Mimari GörünüĢü

BİYOGAZ TESİS VE KOJENERASYON

BİYOGAZ ARAÇ

GİRİŞ ÇIKIŞ

ATIK DEPOLAMA ALANI

SIVI FERMENTE ÜRÜN DEPOSU

BİYOFİLİTRE

ÇÜRÜTÜCÜLER

KANTAR

KONTROL KULÜBESİ

DENGELEME HAVUZLARI

MEKANİK ALAN

SUSUZLAŞTIRMA

BEKÇİ KULÜBESİ

KANTAR

ARAÇ HİJYENİZASYON

ÖN KURUTMA

ATIK SU ARITMA

KÜL DEPOLAMA

İDARİ BİNA

SOSYAL ALAN

YAKMA TESİSİ

25

1'' 54321 3'1'

1''5 4 3 2 13' 1'

SOL YAN CEPHE Ö.1/50

SAĞ YAN CEPHE Ö.1/50

AutoCAD SHX Text

+3.50

AutoCAD SHX Text

0.00

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

0.00

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+3.30

AutoCAD SHX Text

+3.80

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+6.70

25

A C E E' G H J K

L M N O

P R SIDC'B F

ACEE'GHJK

LMNO

PRS I D C' BF

2469

.8

ÖN CEPHE Ö.1/50

ARKA CEPHE Ö.1/50

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

0.00

AutoCAD SHX Text

0.00

AutoCAD SHX Text

0.00

AutoCAD SHX Text

0.00

AutoCAD SHX Text

0.00

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+6.40

AutoCAD SHX Text

+6.70

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

AutoCAD SHX Text

+12.90

Documents

“Bu rapor, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA ... · Türkiye, gerek hayvansal atıklar gerekse orman ve bitki atıkları yönünden zengin bir ülkedir. Ayrıca evsel atıklar,