„Projekt wspó - KOWEZiU...1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego 7 II. Plany nauczania16 III. Moduły kształcenia w zawodzie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Autorzy:mgr inż. Janusz Górny

mgr inż. Waldemar Kula

dr inż. Zbigniew Kramek

Recenzenci:mgr inż. Włodzimierz Dymek

mgr inż. Regina Mroczek

Opracowanie redakcyjne:Joanna Iwanowska

Marta Pobereszko

Korekta merytoryczna:mgr inż. Janina Dretkiewicz-Więch

Korekta techniczna:mgr Piotr Bartosiak


2

Spis treściWprowadzenie 3

I. Założenia programowo-organizacyjne kształceniaw zawodzie 61. Opis pracy w zawodzie 62. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego 7II. Plany nauczania 16III. Moduły kształcenia w zawodzie 18

1. Techniczne podstawy obsługi maszyn i urządzeń 18Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 22Posługiwanie się dokumentacją techniczną 26Konstruowanie elementów maszyn 30Wytwarzanie elementów maszyn 35Analizowanie obwodów elektrycznych 41Stosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych 45Stosowanie maszyn i urządzeń przemysłowych 49Stosowanie urządzeń dźwigowo-transportowych 53

2. Montaż i naprawa maszyn i urządzeń 56Organizowanie procesu montażu i demontażu 59Wykonywanie montażu i demontażu połączeń gwintowychi wciskowych 62Wykonywanie montażu i demontażu połączeńkształtowych i podatnych 65Wykonywanie montażu i demontażu łożysk ślizgowychi tocznych 69Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędowych, hydraulicznych i pneumatycznych 72Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędu ruchu postępowego i prowadnic 77Wykonywanie przeglądów, naprawy oraz montażugłównego maszyn i urządzeń 81

3. Obsługa maszyn i urządzeń 84Dobieranie materiałów eksploatacyjnych 87Ocenianie stanu technicznego maszyn i urządzeń 90Użytkowanie i obsługiwanie maszyn i urządzeń 94

4. Montaż i naprawa obrabiarek do metali 98Naprawa i konserwacja obrabiarek skrawających 100Ustawianie obrabiarek skrawających 104

5. Praktyka zawodowa 108Obsługiwanie stanowisk montażowych i demontażowych 110Obsługiwanie stanowisk naprawczych 112


3

Wprowadzenie

Celem kształcenia w zawodzie mechanik-monter maszyn i urządzeń723[02] jest przygotowanie aktywnego, mobilnego i skuteczniedziałającego pracownika gospodarki. Efektywne funkcjonowaniena rynku pracy wymaga: przygotowania ogólnego, opanowaniapodstawowych umiejętności zawodowych oraz kształceniaustawicznego.

Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzować sięotwartością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego kształceniai doskonalenia oraz umiejętnością oceny własnych możliwości.Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych powinnoułatwić ukształtowanie takiej sylwetki absolwenta.

Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzujesię tym, że:− cele kształcenia i materiał nauczania wynikają z przyszłych zadań

zawodowych,− przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa się głównie

poprzez realizację zadań zbliżonych do tych, które są wykonywanena stanowisku pracy,

− nie ma w nim podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne,− występuje w nim prymat umiejętności praktycznych nad wiedzą

teoretyczną,− jednostki modułowe integrują treści kształcenia z różnych dyscyplin

wiedzy,− w szerokim zakresie wykorzystuje się zasadę transferu wiedzy

i umiejętności,− proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania,− programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki można

wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomuwymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynkupracy,

− umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dająmożliwość wykonywania określonego zakresu pracy.Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie

przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowejkształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.

Modułowy program nauczania składa się z zestawu modułówkształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych,umożliwiających zdobywanie wiadomości oraz kształtowanieumiejętności i postaw właściwych dla zawodu.

Jednostka modułowa stanowi element modułu kształceniaw zawodzie obejmujący logiczny i możliwy do wykonania wycinek pracy,


4

o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlegadalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotnadecyzja.

W strukturze modułowego programu nauczania wyróżniono:− założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,− plany nauczania,− programy modułów i jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykazjednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych,literaturę.

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiałnauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodycznedo realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i ocenyosiągnięć edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczonaw założeniach programowo-organizacyjnych, przedstawia schematpowiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określakolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielomorganizowanie procesu kształcenia.

W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostekmodułowych zawierający następujące elementy:– symbol cyfrowy zawodu, zgodnie z obowiązującą klasyfikacją

zawodów szkolnictwa zawodowego,– symbol literowy, oznaczający grupę modułów:

O – dla modułów ogólnozawodowych,Z – dla modułów zawodowych,S – dla modułu specjalizacyjnego.

– cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnejwyodrębnionej w module jednostki modułowej.

Przykładowy zapis kodowania modułu:723[02].O1723[02] – symbol cyfrowy dla zawodu: mechanik-monter maszyn

i urządzeń,O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Techniczne podstawy

obsługi maszyn i urządzeń.


5

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:723[02].O1.01723[02] – symbol cyfrowy dla zawodu: mechanik-monter maszyn

i urządzeń,O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Techniczne podstawy obsługi

maszyn i urządzeń.01 – pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1:

Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochronyprzeciwpożarowej i ochrony środowiska.


6

I. Założenia programowo-organizacyjne kształceniaw zawodzie

1. Opis pracy w zawodzieAbsolwent szkoły kształcącej w zawodzie mechanik-monter maszyn

i urządzeń może podejmować pracę w:– przedsiębiorstwach przemysłu metalowego i maszynowego,– przedsiębiorstwach obsługowo-naprawczych.

Zadania zawodoweDo typowych zadań zawodowych mechanika-montera maszyn i urządzeńnależą:– wykonywanie podstawowych operacji obróbki ręcznej, mechanicznej

skrawaniem, cieplnej, plastycznej i spajania,– instalowanie, uruchamianie i przemieszczanie maszyn i urządzeń,– wykonywanie i naprawianie typowych części maszyn,– przeprowadzanie przeglądów technicznych, konserwacji i naprawy

maszyn i urządzeń,– montowanie maszyn i urządzeń,– kontrolowanie maszyn i urządzeń po naprawie, regulowanie

i ustawianie według żądanych parametrów eksploatacyjnych,– sporządzanie uproszczonych kalkulacji kosztów wytwarzania

i naprawy maszyn i urządzeń.

Umiejętności zawodoweW wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć:– interpretować podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki,

materiałoznawstwa, technologii mechanicznej i elektrotechniki,– czytać rysunki techniczne maszynowe oraz sporządzać szkice

typowych części maszyn,– czytać i interpretować schematy i dokumentacje: warsztatowe,

technologiczne, montażowe, demontażowe, techniczno-ruchowe(DTR),

– dobierać narzędzia, przyrządy i urządzenia do wykonywanych prac,– ustawiać ramy, płyty fundamentowe, pomosty i rusztowania,– charakteryzować maszyny transportowe, technologiczne i energetyczne,– wyważać statycznie elementy maszyn,– mierzyć podstawowe wielkości fizyczne i geometryczne,– oceniać stan techniczny maszyn i urządzeń z zastosowaniem metod

diagnostyki technicznej,– określać zakres napraw mechanizmów i zespołów maszyn i urządzeń

na podstawie przeprowadzonej diagnozy,


7

– wykonywać montaż i demontaż maszyn i urządzeń oraz ichpodzespołów,

– rozpoznawać podstawowe materiały eksploatacyjnei charakteryzować ich właściwości,

– dobierać części zamienne,– wykonywać prace regeneracyjne zużytych części,– wykonywać części maszyn z zastosowaniem obróbki ręcznej

i mechanicznej skrawaniem,– stosować różne sposoby łączenia elementów,– kontrolować jakość wykonanych prac,– wykonywać rozliczenia kosztów wyrobów i usług,– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,– organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,– komunikować się z uczestnikami procesu pracy,– stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków

pracownika i pracodawcy,– stosować przepisy prawa w zakresie wykonywanych zadań zawodowych,– korzystać z różnych źródeł informacji,– udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,– planować prowadzenie działalności gospodarczej.

2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego

Podstawowym celem kształcenia w zawodzie mechanik-montermaszyn i urządzeń jest przygotowanie absolwenta szkoły zawodowejdo wykonywania prac obsługowo-naprawczych maszyn i urządzeń.

Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dlazawodu mechanik – monter maszyn i urządzeń może być realizowanyw zasadniczej szkole zawodowej dla młodzieży i dorosłych w formiestacjonarnej lub zaocznej oraz w szkole policealnej dla młodzieżyi dorosłych w formie stacjonarnej i zaocznej.

Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe,zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe zapewniapreorientację w zawodzie. Kształcenie zawodowe ma na celuprzygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dlazawodu stanowiskach pracy i stanowi podbudowę do uzyskaniaspecjalizacji zawodowej. Kształcenie specjalizacyjne ma na celudostosowanie kwalifikacji absolwenta do potrzeb rynku pracy.

Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawyprogramowej kształcenia w zawodzie.


8

Treści programowe zawarte są w pięciu modułach: jednymogólnozawodowym, trzech zawodowych oraz w jednymspecjalizacyjnym. Moduły są podzielone na jednostki modułowe. Każdajednostka modułowa zawiera treści stanowiące pewną logiczną całość.Realizacja szczegółowych celów kształcenia jednostek modułowychpowinna zapewnić opanowanie umiejętności pozwalającychna wykonywanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającymkształtowaniu umiejętności zawodowych powinno być wykonywaniećwiczeń zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych.

Program modułu 723[04].O1 „Techniczne podstawy obsługi maszyni urządzeń” składa się z ośmiu jednostek modułowych i obejmujeogólnozawodowe treści kształcenia dotyczące bezpieczeństwa i higienypracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, dokumentacjitechnicznej, konstruowania i wytwarzania elementów maszyn orazstosowania maszyn i urządzeń elektrycznych, maszyn i urządzeńprzemysłowych, urządzeń dźwigowo-transportowych.

Program modułu 723[02].Z1 „Montaż i naprawa maszyn i urządzeń”składa się z siedmiu jednostek modułowych i obejmuje zawodowe treścikształcenia z zakresu demontażu, montażu, przeglądów technicznychi naprawy maszyn i urządzeń.

Program modułu 723[02].Z2 „Obsługa maszyn i urządzeń” składa sięz trzech jednostek modułowych i obejmuje zawodowe treści kształceniaz zakresu materiałów eksploatacyjnych, oceny stanu technicznego orazużytkowania i obsługiwania maszyn i urządzeń.

Program modułu specjalizacyjnego 723[02].S1 „Montaż i naprawaobrabiarek do metali” składa się z dwóch jednostek modułowychi obejmuje specjalizacyjne treści kształcenia z zakresu naprawyi konserwacji obrabiarek skrawających oraz ustawiania obrabiarekskrawających na stanowisku pracy.

Kształcenie specjalizacyjne powinno być dostosowane do potrzebrynku pracy. Szkoła może realizować zamieszczony w programienauczania moduł specjalizacyjny lub w zależności od potrzeb rynkupracy oraz własnych możliwości, może opracować program innejspecjalizacji.

Wykaz modułów i występujących w nich jednostek modułowychzamieszczono w tabeli.


9

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symboljednostki

modułowejZestawienie modułów i jednostek modułowych

Orientacyjnaliczba godzinna realizację

Moduł 723[02].O1Techniczne podstawy obsługi maszyn i urządzeń 432

723[02].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higienypracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 20

723[02].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 60723[02].O1.03 Konstruowanie elementów maszyn 80723[02].O1.04 Wytwarzanie elementów maszyn 110723[02].O1.05 Analizowanie obwodów elektrycznych 40723[02].O1.06 Stosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych 50723[02].O1.07 Stosowanie maszyn i urządzeń przemysłowych 50723[02].O1.08 Stosowanie urządzeń dźwigowo-transportowych 22

Moduł 723[02].Z1Montaż i naprawa maszyn i urządzeń 864

723[02].Z1.01 Organizowanie procesu montażu i demontażu 40

723[02].Z1.02 Wykonywanie montażu i demontażu połączeńgwintowych i wciskowych 115

723[02].Z1.03 Wykonywanie montażu i demontażu połączeńkształtowych i podatnych 115

723[02].Z1.04 Wykonywanie montażu i demontażu łożysk ślizgowychi tocznych 110

723[02].Z1.05 Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędowych, hydraulicznych i pneumatycznych 170

723[02].Z1.06 Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędu ruchu postępowego i prowadnic 140

723[02].Z1.07 Wykonywanie przeglądów, naprawy oraz montażugłównego maszyn i urządzeń 174

Moduł 723[02].Z2Obsługa maszyn i urządzeń 180

723[02].Z2.01 Dobieranie materiałów eksploatacyjnych 26723[02].Z2.02 Ocenianie stanu technicznego maszyn i urządzeń 50723[02].Z2.03 Użytkowanie i obsługiwanie maszyn i urządzeń 104

Moduł 723[02].S1Montaż i naprawa obrabiarek do metali 360

723[02].S1.01 Naprawa i konserwacja obrabiarek skrawających 180723[02].S1.02 Ustawianie obrabiarek skrawających 180

Razem 1836

Proponowana liczba godzin na realizację odnosi się do planunauczania dla trzyletniej zasadniczej szkoły zawodowej dla młodzieży.

Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych sporządzonodydaktyczną mapę programu nauczania dla zawodu.


10

Dydaktyczna mapa programu

723[02].O1.06 723[02].O1.07 723[02].O1.08

723[02].O1

723[02].O1.01

723[02].O1.03723[02].O1.02

723[02].O1.05723[02].O1.04

723[02].Z1

723[02].Z1.01

723[02].Z1.02

723[02].Z1.03

723[02].Z1.04 723[02].Z1.05

723[02].Z1.06

723[02].Z1.07

723[02].S1

723[02].S1.01 723[02].S1.02

723[02].Z2

723[02].Z2.01

723[02].Z2.02

723[02].Z2.03


11

Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowischemat powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymii określa kolejność ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzystać przyplanowaniu zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejnościrealizacji programu modułów lub jednostek modułowych powinna byćpoprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapy programunauczania oraz treści jednostek modułowych, przy zachowaniu korelacjitreści kształcenia.

Orientacyjna liczba godzin na realizację, podana w tabeli wykazujednostek modułowych, może ulegać zmianie w zależności od stosowanychprzez nauczyciela metod nauczania i środków dydaktycznych.

Nauczyciel realizujący modułowy program nauczania powinienposiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształceniamodułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznegooraz opracowywania pakietów edukacyjnych.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziałuna zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostekmodułowych w poszczególnych modułach należy realizować w różnychformach organizacyjnych, dostosowanych do treści i metod kształcenia.Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniów powinnyzapewnić osiągnięcie celów kształcenia założonych w programie.Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w której proces uczenia sięuczniów będzie dominować nad procesem nauczania, dlatego teższczególną uwagę należy zwrócić na dobrze zorganizowaną,samodzielną, kierowaną przez nauczyciela pracę uczniów.

Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane metodamiaktywizującymi, a w szczególności: metodą dyskusji dydaktycznej,przewodniego tekstu oraz poprzez metody praktyczne, takie jak:ćwiczenia praktyczne, metoda projektów, a także metody eksponujące:pokaz z objaśnieniem. Dominującą metodą nauczania powinny byććwiczenia praktyczne.

W trakcie realizacji programu nauczania należy położyć duży naciskna samokształcenie uczniów oraz na korzystanie z różnych źródełinformacji, jak: podręczniki, poradniki, normy, katalogi, instrukcjei pozatekstowe źródła informacji. Treści kształcenia powinny byćaktualne i uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędziai sprzęt.

Wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych i komputerowychprogramów symulacyjnych, organizowanie wycieczek dydaktycznychna targi i wystawy maszyn i urządzeń. Niektóre treści, trudnedo realizacji w warunkach szkolnych, mogą być zrealizowane w ramachwycieczki dydaktycznej do przedsiębiorstwa przemysłu metalowego


12

i maszynowego produkującego maszyny i urządzenia przemysłowe,przedsiębiorstwa usługowego wykonującego naprawy i remonty maszyn.

Prowadzenie zajęć z zastosowaniem metod aktywizującychi praktycznych wymaga od nauczyciela przygotowania materiałów, jak:instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcje stanowiskowe,instrukcje do wykonywania ćwiczeń, przewodnie teksty.

Stosowanie metody przewodniego tekstu i ćwiczeń praktycznychwymaga odpowiedniego wyposażenia pracowni w sprzęt i urządzeniatechniczne, umożliwiające organizację pracy w grupach 2-4 osobowych.

Nauczyciel kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniówpowinien udzielać im pomocy w rozwiązywaniu problemów związanychz realizacją zadań, sterować tempem pracy z uwzględnieniempredyspozycji oraz doświadczeń uczniów. Powinien również rozwijaćzainteresowanie zawodem, wskazywać możliwości dalszego kształceniaoraz kształtować pożądane postawy uczniów, jak: rzetelnośći odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, o porządekna stanowisku pracy, racjonalne wykorzystanie maszyn, urządzeńi materiałów oraz poszanowanie dla pracy innych osób.

Nauczyciele powinni uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczneji dydaktycznej szkoły, uwzględniając przy tym postęp technicznyi technologiczny w zakresie wytwarzania i użytkowania maszyn i urządzeńprzemysłowych.

Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest systemsprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jestprowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących.Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem procesukształcenia, mają na celu sprawdzenie poziomu wiadomości i umiejętnościuczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki w wybranym obszarze.Wyniki tych badań należy wykorzystać podczas planowania i realizacjiprocesu kształcenia w danej jednostce modułowej. Badania kształtujące,prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczanieinformacji o efektywności procesu nauczania-uczenia się. Informacjeuzyskane w wyniku tych badań pozwalają nauczycielowi na dokonywanieniezbędnych korekt w organizacji procesu kształcenia tak, aby uczniowieosiągnęli założone cele kształcenia. Badania sumujące powinny byćprowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej.Pozwalają one stwierdzić, w jakim stopniu założone cele kształceniazostały przez uczniów osiągnięte.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać sięw sposób ciągły i systematyczny, przez cały czas realizacji programu.Wiedza może być sprawdzana za pomocą sprawdzianów ustnychi pisemnych oraz testów dydaktycznych pisemnych. Umiejętnościpraktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności


13

wykonywanych przez uczniów podczas realizacji ćwiczeń, przezstosowanie sprawdzianów praktycznych oraz testów praktycznychz zadaniami typu „próba pracy”, zadaniami nisko lub wysokosymulowanymi. Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymagaod nauczyciela określenia kryteriów oceniania, opracowania testówosiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów.Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięćw stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznejpracy, samokontroli i samooceny.

Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie mechanik-montermaszyn i urządzeń według modułowego programu nauczania, powinnaposiadać odpowiednie warunki lokalowe oraz wyposażenie technicznei dydaktyczne.

Środki dydaktyczne, niezbędne w procesie kształcenia modułowego,stanowią: pomoce i materiały dydaktyczne (fotografie, rysunki, plansze,foliogramy, modele, eksponaty, filmy), techniczne środki kształcenia(rzutniki pisma, multimedialne zestawy komputerowe, magnetowidy),dydaktyczne środki pracy (maszyny, urządzenia, instalacje, narzędzia,przyrządy). Pracownie powinny być wyposażone w środki dydaktyczne,które zostały określone w jednostkach modułowych.

Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać sięna odpowiednio wyposażonych stanowiskach dydaktycznychw pracowniach, warsztatach oraz na rzeczywistych stanowiskach pracy.Na stanowiskach dydaktycznych należy stworzyć odpowiednie warunkiumożliwiające przyswajanie wiedzy związanej z wykonywaniem ćwiczeń.Stanowisko dydaktyczne powinna stanowić wydzielona część pracowni,warsztatów, hali, w których korzystając ze zgromadzonych materiałów,narzędzi i sprzętu uczeń wykona określone zadanie.

Proces nauczania zaleca się prowadzić w następującychpomieszczeniach dydaktycznych:− pracowni rysunku technicznego,− pracowni elektrotechniki i elektroniki,− pracowni komputerowej,− pracowni budowy maszyn i urządzeń,− pracowni technologii wytwarzania i napraw.

Pomieszczenia dydaktyczne, w których będą prowadzone ćwiczeniapraktyczne powinny spełniać wymagania wynikające z przepisówbezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochronyod porażeń prądem elektrycznym oraz wymagania ochrony środowiskai ergonomii. Wskazane jest, aby znajdowały się w nich ćwiczeniowestanowiska umożliwiające kształtowanie umiejętności praktycznychw zakresie:


14

− określania stanu technicznego zespołów i mechanizmów maszyni urządzeń,

− usuwania usterek w zespołach i mechanizmach,− przeprowadzania konserwacji i zabezpieczeń antykorozyjnych maszyn

i urządzeń,− dokonywania wymiany płynów eksploatacyjnych w maszynach

i urządzeniach,− wykonywania operacji demontażowych, montażowych i regulacyjnych

maszyn i urządzeń oraz ich zespołów,− wykonywania operacji mycia oraz czyszczenia części i zespołów,− przeprowadzania kontroli maszyn i urządzeń po naprawie,

regulowania i ustawiania według żądanych parametróweksploatacyjnych.

Ponadto pomieszczenia dydaktyczne powinny posiadać:− stanowiska pracy uczniów dostosowane do indywidualnej i grupowej

formy pracy,− stanowisko pracy nauczyciela, wyposażone w sprzęt audiowizualny

i multimedialny,− bibliotekę podręczną umożliwiającą uczniom indywidualne i grupowe

uczenie się,− podręczny magazyn materiałów i części.

Jeżeli szkoła nie może zapewnić realizacji programu niektórychjednostek modułowych w oparciu o własną bazę, powinna powierzyćkształcenie placówkom dysponującym odpowiednią bazą technicznąi dydaktyczną, takim jak Centra Kształcenia Praktycznego, CentraKształcenia Ustawicznego.

Zaleca się, aby zajęcia z zakresu kształcenia ogólnozawodowegoumieszczać w szkolnym planie zajęć w blokach 2- lub 3-godzinnych,a z zakresu kształcenia zawodowego – w blokach od 2 do 6 godzin,w zależności od specyfiki jednostki modułowej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne odbywały się w grupieliczącej maksymalnie 16 osób, z podziałem na zespoły 2-4 osobowe,wykonujące ćwiczenia na wydzielonych stanowiskach.

W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działaniaszkoły polegające na:− organizowaniu zaplecza technicznego, umożliwiającego wykonanie

obudowy dydaktycznej programu,


15

− współpracy z wyższymi uczelniami, przedsiębiorstwami produkcyjnymii usługowymi w celu aktualizacji treści kształcenia zawodowegoo nowe, odpowiadające wymaganiom technologii, techniki oraz rynkupracy,

− doskonaleniu nauczycieli.


16

II. Plany nauczania

PLAN NAUCZANIAZasadnicza szkoła zawodowaZawód: mechanik-monter maszyn i urządzeń 723[02]Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży Dla dorosłychLiczba godzintygodniowow trzyletnim

okresienauczania

Liczba godzintygodniowow trzyletnim

okresienauczania

Liczba godzinw trzyletnim

okresienauczania

Semestry I-VI

Lp. Moduły kształcenia w zawodzie

Klasy I-III Formastacjonarna

Formazaoczna

1. Techniczne podstawy obsługimaszyn i urządzeń 12 9 166

2. Montaż i naprawa maszyni urządzeń 24 18 330

3. Obsługa maszyn i urządzeń 5 4 684. Montaż i naprawa obrabiarek

do metali 10 8 138

Razem 51 39 702


17

PLAN NAUCZANIASzkoła policealnaZawód: mechanik-monter maszyn i urządzeń 723[02]Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży Dla dorosłychLiczba godzintygodniowow rocznym

okresienauczania

Liczba godzintygodniowow rocznym

okresienauczania

Liczba godzinw rocznym

okresienauczania

Semestry I-II

Lp. Moduły kształcenia w zawodzie

Semestry I-II Formastacjonarna

Formazaoczna

1. Techniczne podstawy obsługimaszyn i urządzeń 7 5 96

2. Montaż i naprawa maszyni urządzeń 11 8 150

3. Obsługa maszyn i urządzeń 3 2 404. Montaż i naprawa obrabiarek

do metali 4 3 55

Razem 25 18 341 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie


18

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 723[02].O1Techniczne podstawy obsługi maszyn i urządzeń

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− wyjaśniać podstawowe pojęcia, prawa i zasady mechaniki

technicznej, elektrotechniki, elektroniki i automatyki,− stosować zasady sporządzania rysunku technicznego maszynowego

oraz techniki zapisu odwzorowań konstrukcyjnych,− przedstawiać w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych części

maszyn,− wykonywać szkice typowych części maszyn,− wyjaśniać oznaczenia stosowane na rysunku technicznym

maszynowym,− rozróżniać metalowe i niemetalowe materiały konstrukcyjne oraz

materiały eksploatacyjne,− określać zastosowanie materiałów konstrukcyjnych w budowie

maszyn,− stosować układ tolerancji i pasowań,− dobierać przyrządy pomiarowe,− dokonywać pomiarów podstawowych wielkości fizycznych

i geometrycznych oraz interpretować ich wyniki,− rozróżniać części maszyn,− charakteryzować proces technologiczny obróbki cieplnej, cieplno-

-chemicznej, odlewnictwa, obróbki plastycznej, obróbki wiórowej orazspajania,

− wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej i maszynowej obróbkiskrawaniem,

− wykonywać typowe połączenia nierozłączne,− stosować podstawowe wielkości charakteryzujące układy elektryczne,− obliczać podstawowe wielkości elektryczne,− analizować pracę typowych obwodów elektrycznych,− posługiwać się przyrządami pomiarowymi podstawowych wielkości

elektrycznych,− dokonywać pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych oraz

interpretować ich wyniki,− wyjaśniać budowę i działanie podstawowych maszyn i urządzeń

elektrycznych,


19

− określać zastosowanie maszyn i urządzeń elektrycznychw urządzeniach przemysłowych,

− wyjaśniać działanie podstawowych elementów i układówelektronicznych,

− stosować zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeńelektrycznych,

− charakteryzować podstawowe procesy starzenia się i zużyciamateriałów oraz części maszyn,

− rozpoznawać zjawiska korozyjne i ich skutki oraz wskazywać sposobyzapobiegania korozji,

− wyjaśniać pojęcia: proces produkcyjny, maszyna, urządzenie, elementmaszyny, zespół, podzespół, mechanizm,

− klasyfikować maszyny przemysłowe,− klasyfikować urządzenia mechaniczne,− wyjaśniać budowę i zasadę działania obrabiarek,− dobierać obrabiarkę do procesu technologicznego,− wyjaśniać budowę i zasadę działania urządzeń dźwigowo-

transportowych,− dobierać urządzenie dźwigowo-transportowe do transportu

wewnątrzzakładowego,− posługiwać się dokumentacją techniczną, Dokumentacją Techniczno-

Ruchową, normami i katalogami,− stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

2. Wykaz jednostek modułowychSymbol jednostki

modułowej Nazwa jednostki modułowejOrientacyjnaliczba godzinna realizację

723[02].O1.01Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higienypracy, ochrony przeciwpożarowej i ochronyśrodowiska

20

723[02].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 60723[02].O1.03 Konstruowanie elementów maszyn 80723[02].O1.04 Wytwarzanie elementów maszyn 110723[02].O1.05 Analizowanie obwodów elektrycznych 40723[02].O1.06 Stosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych 50723[02].O1.07 Stosowanie maszyn i urządzeń przemysłowych 50723[02].O1.08 Stosowanie urządzeń dźwigowo-transportowych 22

Razem 432


20

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. LiteraturaBolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2004Bożenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP,Warszawa 1998Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych.WSiP, Warszawa 2005

723[02].O1.06Stosowanie maszyn i urządzeń

elektrycznych

723[02].O1.07Stosowanie maszyn i urządzeń

przemysłowych

723[02].O1.08Stosowanie urządzeń

dźwigowo-transportowych

723[02].O1Techniczne podstawy

obsługi maszyni urządzeń

723[02].O1.01Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy,ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

723[02].O1.03Konstruowanie elementów

maszyn

723[02].O1.02Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

723[02].O1.05Analizowanie obwodów

elektrycznych

723[02].O1.04Wytwarzanie elementów

maszyn


21

Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe.Technologia. WSiP, Warszawa 1989Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyni urządzeń przemysłowych. Technologia. WSiP, Warszawa 1998Kurdziel R.: Elektrotechnika dla szkoły zasadniczej. Część I i II. WSiP,Warszawa 1999Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP,Warszawa 2000Lewandowski T.: Zbiór zadań z rysunku technicznego dla mechaników.WSiP, Warszawa 1998Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1999Mac S.: Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla szkółzasadniczych. WSiP, Warszawa 2000Malinowski J.: Pasowanie i pomiary. WSiP, Warszawa 1991Markiewicz H.: Zagrożenia i ochrona od porażeń w instalacjachelektrycznych. WSiP, Warszawa 2000Marusak A.: Urządzenia elektroniczne. Część I i II. WSiP, Warszawa2004Mistur L.: Spawanie gazowe i elektryczne. WSiP, Warszawa 1999Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. Tom I i II. WNT,Warszawa 1996Rysunek techniczny i rysunek techniczny maszynowy. Zbiór PolskichNorm. Wydawnictwa Normalizacyjne, Warszawa 2002Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999Zając B.: Materiałoznawstwo. Materiały pomocnicze. WSiP,Warszawa 1997

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowychpozycji wydawniczych.


22

Jednostka modułowa 723[02].O1.01Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higienypracy, ochrony przeciwpożarowej i ochronyśrodowiska

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki

pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,− określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,− wskazać konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bhp podczas

wykonywania zadań zawodowych,− określić wymagania bhp dotyczące pomieszczeń pracy

i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,− rozpoznać i przewidzieć zagrożenia bezpieczeństwa człowieka

w środowisku pracy oraz wskazać sposoby ich usunięcia,− dobrać środki ochrony indywidualnej w zależności od wykonywanych

prac,− zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas transportu

i magazynowania materiałów i substancji chemicznych, łatwopalnychi wybuchowych,

− zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania urządzeńmechanicznych i elektrycznych,

− zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodniez instrukcją przeciwpożarową,

− zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodniez zasadami ochrony przeciwpożarowej,

− zastosować zasady ochrony środowiska obowiązujące na stanowiskupracy,

− udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia.

2. Materiał nauczaniaPrawna ochrona pracy.Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne, występującew procesach pracy.Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące pomieszczeń pracyi pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.Środki ochrony od porażeń prądem elektrycznym i ochronyindywidualnej.Wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy.


23

Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy.Likwidacja lub ograniczenie zagrożeń mechanicznych, elektrycznych,chemicznychZagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony przeciwpożarowej.Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.Zasady postępowania podczas wypadku, awarii urządzenia lub pożaru.Pierwsza pomoc przy urazach mechanicznych, porażeniu prądemelektrycznym, zatruciach substancjami chemicznymi.Zabezpieczenie miejsca wypadku.

3. Ćwiczenia• Określanie podstawowych praw i obowiązków pracownika w zakresie

bhp na podstawie Kodeksu pracy.• Rozpoznawanie różnych znaków bhp.• Rozpoznawanie zagrożeń wypadkowych występujących

w pomieszczeniu pracy lub związanych z wykonywaniem określonejpracy.

• Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanejpracy.

• Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej – symulacja.• Powiadamianie straży pożarnej zgodnie z procedurą.• Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych w zależności od rodzaju

pożaru.• Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia

pożaru - symulacja.• Analizowanie i ocenianie ryzyka zawodowego w procesach

wytwarzania elementów maszyn.

4. Środki dydaktyczneKodeks pracy.Polskie Normy dotyczące bhp i ergonomii.Wydawnictwa z zakresu bhp i eksploatacji maszyn i urządzeń.Ustawy i rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.Zestawy do udzielania pierwszej pomocy przy urazach mechanicznych,porażeniu prądem i zatruciach substancjami chemicznymi.Sprzęt gaśniczy.Odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej.Filmy dydaktyczne dotyczące:− zagrożeń pożarowych,− zachowania pracowników w przypadku wystąpienia pożaru

i w sytuacjach awarii technologicznych,


24

− bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektrycznych,− ochrony środowiska na stanowisku pracy,− procedury postępowania podczas wypadku przy pracy oraz udzielania

pierwszej pomocy.Ilustracje i fotografie obrazujące zagrożenia na stanowisku pracy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiTreść jednostki modułowej obejmuje: podstawowe pojęcia

z zakresu bhp, zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznychwarunków pracy oraz ogólne zasady bezpieczeństwa na stanowiskupracy. Realizacja programu jednostki modułowej ma przygotowaćuczniów do przestrzegania zasad bhp podczas wykonywania ćwiczeń,a także w ich przyszłej pracy zawodowej oraz do udzielania pierwszejpomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

Podczas procesu nauczania-uczenia się należy zwrócić szczególnąuwagę na obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bhp, ochronęzdrowia w pracy zawodowej, ochronę przeciwpożarową i środowiskaw procesie pracy, zagrożenia związane z użytkowaniem urządzeńmechanicznych i elektrycznych oraz pracą z substancjami chemicznymi.Bardzo ważne jest kształtowanie prawidłowych postaw i nawyków orazuświadomienie uczniom, że ochrona życia i zdrowia człowiekaw środowisku pracy jest celem nadrzędnym.

Do osiągnięcia założonych celów kształcenia polecane jestzastosowanie metod aktywizujących: inscenizacji, metody przypadków,dyskusji dydaktycznej i ćwiczeń praktycznych. Zaleca się wykorzystaniefilmów dydaktycznych związanych z tematyką bhp.

Zajęcia powinny być realizowane w pracowni symulacyjnej bhp,w grupie do 16 uczniów, z podziałem na 2 -3 osobowe zespoły lubindywidualnie. Ćwiczenia praktyczne dotyczące kształtowaniaumiejętności wykonywania sztucznego oddychania oraz ćwiczeniaz użyciem sprzętu gaśniczego podczas pozorowanego pożaru, należyprzeprowadzić w grupach 8-osobowych, podzielonych na 2-osobowezespoły.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie postępów uczniów powinno odbywać sięw sposób systematyczny, na podstawie kryteriów przedstawionychna początku zajęć.

Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje sięzastosować: sprawdzian ustny i pisemny, obserwację czynności uczniapodczas realizacji zadań, testy osiągnięć szkolnych. Wiadomości


25

teoretyczne niezbędne do realizacji czynności praktycznych mogą byćsprawdzane za pomocą testów pisemnych. Zadania w teście mogą byćotwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboruwielokrotnego, na dobieranie, typu prawda-fałsz).

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należyzwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakośćwypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawnośćwnioskowania.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać przez obserwacjęczynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji ćwiczeń.Obserwując czynności ucznia i dokonując oceny jego pracy, należyzwrócić uwagę na:− wykonywanie pracy zgodnie z zasadami bhp,− udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,− stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych.

Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzićw trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzićwyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkuszaoceny postępów. Następnie, według tego samego arkusza, nauczycieldokonuje kontroli, oceniając poprawność, jakość i staranność wykonaniazadania.

Sprawdzanie osiągnięć uczniów na zakończenie realizacji programujednostki modułowej, proponuje się przeprowadzić z wykorzystaniem:− testu pisemnego, dotyczącego umiejętności analizowania sytuacji

zagrożenia w miejscu pracy, przewidywania zagrożeń oraz doboruśrodków ochrony osobistej na stanowisku pracy,

− testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy, dotyczącegoumiejętności stosowania środków ochrony osobistej na stanowiskupracy oraz sprzętu i środków gaśniczych, udzielania pierwszejpomocy poszkodowanemu.Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między

innymi poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programiejednostki modułowej. W ocenie końcowej należy uwzględnić wynikiwszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzaniaosiągnięć uczniów.


26

Jednostka modułowa 723[02].O1.02Posługiwanie się dokumentacją techniczną

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe

do wykonywania szkiców,− wykonać szkice figur płaskich w rzutach prostokątnych,− wykonać szkice brył geometrycznych w rzutach prostokątnych

i aksonometrycznych,− wykonać szkice typowych części maszyn,− zwymiarować szkice części maszyn,− odczytać rysunki z uwzględnieniem wymiarowania,− odczytać uproszczenia rysunkowe,− odczytać na rysunkach technicznych oznaczenia chropowatości

powierzchni, sposób obróbki, powłoki ochronne oraz tolerancjękształtu i położenia, pasowanie,

− odczytać Dokumentację Techniczno-Ruchową, konstrukcyjnąi technologiczną,

− odczytać schematy mechaniczne i elektryczne,− rozróżnić rysunki techniczne: wykonawcze, złożeniowe,

zestawieniowe, montażowe,− skorzystać z norm rysunku technicznego,− zastosować technikę komputerową do powielania i archiwizowania

informacji rysunkowej.

2. Materiał nauczaniaMateriały i przybory do rysowania.Zasady szkicowania figur płaskich, brył geometrycznych i części maszynRzutowanie prostokątne i aksonometryczne.Zasady wykonywania widoków i przekrojów.Zasady wymiarowania przedmiotów na rysunkach.Zasady oznaczania wymiarów tolerowanych, pasowań, chropowatościpowierzchni, tolerancji kształtu i położenia, sposobu obróbki, powłokochronnych.Uproszczenia rysunkowe.Rysunki schematyczne mechaniczne i elektryczne.Rysunki wykonawcze, montażowe i złożeniowe.Dokumentacja konstrukcyjna i technologiczna.Powielanie i przechowywanie rysunków technicznych.


27

3. Ćwiczenia• Dobieranie materiałów i przyborów rysunkowych do określonych

zadań.• Odczytywanie rysunków części maszyn przedstawionych w rzutach

prostokątnych i aksonometrycznych.• Szkicowanie płaskich figur geometrycznych z uwzględnieniem

poprawności kształtów, proporcji i wymiarów.• Szkicowanie brył geometrycznych lub części maszyn w rzutach

aksonometrycznych.• Szkicowanie widoków i przekrojów z odwzorowaniem wewnętrznych

kształtów części maszyn.• Wymiarowanie szkiców części maszyn z oznaczeniem tolerancji,

pasowania, chropowatości powierzchni i sposobu obróbki.• Szkicowanie połączeń rozłącznych i nierozłącznych w różnym stopniu

uproszczenia.• Odczytywanie uproszczeń rysunkowych.• Odczytywanie rysunków schematycznych.• Odczytywanie rysunków wykonawczych, montażowych i złożeniowych.• Czytanie Dokumentacji Techniczno-Ruchowej i technologicznej.• Powielanie i archiwizowanie dokumentacji technicznej z wykorzystaniem

techniki komputerowej.

4. Środki dydaktyczneKomplet materiałów rysunkowych. Komplet przyborów kreślarskich.Rysunki: wykonawcze, montażowe, złożeniowe, schematyczne.Materiały dydaktyczne ilustrujące:− zasady szkicowania,− zasady rzutowania prostokątnego i aksonometrycznego,− zasady wykonywania widoków i przekrojów,− sposoby wymiarowania,− uproszczenia rysunkowe,− schematy mechaniczne i elektryczne.Modele:− rzutni prostokątnej,− brył geometrycznych,− części maszyn z przekrojami.Rysunki zwymiarowanych brył geometrycznych.Wzory uproszczeń rysunkowych.Dokumentacja Techniczno-Ruchowa, dokumentacja technologiczna.Polskie Normy dotyczące rysunku technicznego.Poradniki.


28

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiPodstawowym celem realizacji programu jednostki modułowej jest

kształtowanie umiejętności wykonywania szkiców części maszyn orazinterpretowania informacji zawartych w dokumentacji technicznej.

Podstawową metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne,uzupełnione pokazem oraz dyskusją dydaktyczną. Do pokazów należywykorzystać modele oraz eksponaty części maszyn. Uczniowie powinnisamodzielnie wykonywać szkice części maszyn, zgodnie z zasadamirysunku technicznego, wymiarować wykonane szkice, oznaczaćtolerancję wymiaru, kształtu i chropowatość powierzchni. Nauczycielpowinien przygotować i przeprowadzić z uczniami odpowiednio dużąliczbę ćwiczeń z zakresu szkicowania i wymiarowania części maszynoraz czytania rysunków.

Proponuje się, aby ćwiczenia z zakresu szkicowania i wymiarowaniaczęści maszyn uczniowie wykonywali pojedynczo, a ćwiczenia z zakresuczytania rysunków i schematów w zespołach 2–3 osobowych. Przedrozpoczęciem ćwiczeń należy zapoznać uczniów z organizacją miejscapracy (właściwe oświetlenie, rozmieszczenie materiałów i przyborówrysunkowych) oraz zwrócić uwagę na postawę ucznia podczas pracy.

Dla ułatwienia uczniom opanowania umiejętności odwzorowywaniazewnętrznych i wewnętrznych kształtów przedmiotu należy dokonywaćkonfrontacji eksponatów części maszyn z ich rzutami prostokątnymi lubaksonometrycznymi oraz porównywać rzuty prostokątnez aksonometrycznymi i odwrotnie.

Uczniowie powinni mieć możliwość korzystania z różnych źródełinformacji, jak: Polskie Normy, dokumentacje techniczne, poradniki.

Zajęcia powinny odbywać się w grupie do 16 uczniów w pracownirysunku technicznego wyposażonej w stanowiska kreślarskie. Treściz zakresu powielania i archiwizowania dokumentacji technicznej należyrealizować w pracowni komputerowej, wyposażonej w 10 do 15stanowisk z oprogramowaniem typu CAD.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaSprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być

przeprowadzane systematycznie w trakcie realizacji programu jednostkimodułowej, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć.Pozwala to na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce orazna rozpoznawanie pojawiających się trudności w opanowaniu treścikształcenia. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie mobilizuje uczniado nauki, motywuje do zdobywania wiedzy, wpływa na kształtowaniedyscypliny, pracowitości, dokładności oraz odpowiedzialności za wynikipracy.


29

W ewaluacji kształtującej (bieżącej), proponuje się wykorzystać testypisemne z zastosowaniem zadań zamkniętych i otwartych,ukierunkowaną obserwację czynności uczniów podczas wykonywaniaćwiczeń oraz sprawdziany ustne.

Podczas kontroli i oceny przeprowadzanej w formie ustnej należysprawdzać umiejętności uczniów w zakresie operowania zdobytąwiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwestosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania.Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwacjęczynności uczniów wykonywanych w trakcie ćwiczeń.

Podczas sprawdzania i oceny wykonanych szkiców należy uwzględnićpoprawność rozmieszczenia widoków i przekrojów oraz zgodnośćzastosowanych oznaczeń i symboli z Polskimi Normami. Ewaluacjęsumatywną proponuje się przeprowadzić z wykorzystaniem testupisemnego (zadania w teście powinny przede wszystkim dotyczyćanalizy norm rysunkowych oraz dokumentacji technicznej) i testupraktycznego z zadaniami typu próba pracy. Test praktyczny należyzaopatrzyć w kryteria oceny i schemat punktowania.

W ocenie osiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programujednostki modułowej, należy uwzględnić wyniki testów oraz poziomwykonania ćwiczeń.


30

Jednostka modułowa 723[02].O1.03Konstruowanie elementów maszyn

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− rozróżnić materiały konstrukcyjne metalowe (stopy żelaza, metale

nieżelazne i ich stopy),− rozróżnić materiały konstrukcyjne niemetalowe (tworzywa sztuczne,

materiały uszczelniające, materiały cierne),− określić właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne

i technologiczne materiałów konstrukcyjnych metalowychi niemetalowych oraz ich zastosowanie,

− rozróżnić typowe przypadki obciążeń elementów konstrukcyjnych,− rozróżnić rodzaje naprężeń i odkształceń występujące podczas pracy

urządzeń mechanicznych,− rozpoznać podstawowe części i podzespoły stosowane w maszynach

i urządzeniach,− rozróżnić rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych,− wskazać zastosowanie podstawowych elementów, zespołów

i mechanizmów,− rozróżnić materiały eksploatacyjne (smary i oleje hydrauliczne, lakiery

i środki konserwujące),− określić właściwości chemiczne i technologiczne materiałów

eksploatacyjnych oraz ich zastosowanie,− rozpoznać zjawiska korozyjne i ich skutki oraz wskazać sposoby

zapobiegania korozji,− dobrać powłoki ochronne,− dobrać części maszyn z katalogów,− dobrać na podstawie norm technicznych materiały na elementy

konstrukcyjne maszyn,− posłużyć się dokumentacją techniczną,− zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

2. Materiał nauczaniaWłaściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologicznemateriałów konstrukcyjnych metalowych i niemetalowych.Stopy żelaza, metale nieżelazne i ich stopy, kompozyty, materiałyceramiczne, szkło.Materiały uszczelniające i izolacyjne, farby, lakiery, emalie.Nowe technologie w materiałoznawstwie.


31

Dobór materiałów na części maszyn.Podstawy mechaniki (siła i jej właściwości, warunki równowagi sił,kinematyka ciała sztywnego, dynamika).Podstawy wytrzymałości materiałów (obciążenia, naprężenia,sprężystość i plastyczność, naprężenia dopuszczalne, zmęczeniemateriału).Podział maszyn i urządzeń.Normalizacja części maszyn.Części maszyn: wały, osie, łożyska, przekładnie, mechanizmy, hamulce,sprzęgła.Połączenia konstrukcyjne rozłączne i nierozłączne.Pomiar części maszyn.Trwałość i niezawodność konstrukcji.Zjawisko tarcia, smarowanie i zużycie materiałów i elementów maszyn,metody zapobiegania zużyciu.Właściwości chemiczne i technologiczne materiałów eksploatacyjnych.Rodzaje korozji i zniszczeń korozyjnych.Ochrona przed korozją.Rodzaje powłok ochronnych i technika ich nanoszenia.Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożaroweji ochrony środowiska dotyczące stosowania materiałów konstrukcyjnychi eksploatacyjnych.

3. Ćwiczenia• Rozpoznawanie próbek materiałów i określanie ich zastosowania.• Rozpoznawanie materiałów zastosowanych w wybranych częściach

maszyn.• Określanie gatunku stali oraz stopów metali nieżelaznych

na podstawie oznaczenia.• Dobieranie materiałów do wykonania określonych podzespołów

maszyn z wykorzystaniem różnych źródeł informacji.• Określanie podstawowych cech materiałów oraz ich zastosowania

na podstawie informacji z różnych źródeł.• Wyznaczanie metodą analityczną reakcji w podporach dowolnie

obciążonej belki dwupodporowej.• Wyznaczanie warunków równowagi przestrzennego układu sił.• Badanie twardości różnych materiałów.• Przeprowadzanie statycznej próby rozciągania.• Rozpoznawanie połączeń rozłącznych i nierozłącznych elementów

konstrukcyjnych na podstawie ich wyglądu.• Rozpoznawanie elementów i podzespołów mechanicznych

na podstawie ich wyglądu.


32

• Określanie właściwości chemicznych i technologicznych smarówi olejów hydraulicznych, lakierów i środków konserwujących.

• Rozpoznawanie rodzajów korozji i zniszczeń korozyjnych.• Dobieranie powłok ochronnych do określonych części maszyn

i urządzeń.• Identyfikowanie zagrożeń na stanowisku pracy podczas stosowania

materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych.

4. Środki dydaktycznePróbki materiałów konstrukcyjnych: metali i stopów, tworzyw sztucznych,materiałów ceramicznych, szkła, gumy.Próbki materiałów eksploatacyjnych: smarów i olejów hydraulicznych,farb, lakierów i środków konserwujących, materiałów uszczelniającychi izolacyjnych.Próbki metali i stopów z objawami zniszczeń korozyjnych.Próbki metali i stopów z powłokami ochronnymi.Twardościomierze.Uniwersalna maszyna wytrzymałościowa.Próbki do badań według PN.Modele i eksponaty części maszyn: wały, osie, łożyska, przekładnie,mechanizmy, hamulce, sprzęgła.Modele i eksponaty połączeń rozłącznych i nierozłącznych.Plansze, foliogramy, fazogramy.Dokumentacja konstrukcyjna.Polskie Normy, katalogi.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej obejmuje podstawową wiedzę

z zakresu stosowania materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnychoraz budowy mechanicznych elementów konstrukcyjnych stosowanychw maszynach i urządzeniach. Stanowi ona podbudowę do realizacjitreści jednostki modułowej 723[02].O1.04 „Wytwarzanie elementówmaszyn” oraz modułów zawodowych.

Podczas realizacji programu należy łączyć teorię z praktyką poprzezodpowiedni dobór ćwiczeń, wykorzystywanie wiadomości i umiejętnościuczniów z innych obszarów tematycznych oraz rozwijać umiejętnośćsamokształcenia i korzystania z innych niż podręcznikowe źródełinformacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z opisem materiałów oraz ćwiczenia praktyczne.Nauczyciel powinien przygotować materiały potrzebne do wykonania


33

pokazów i ćwiczeń: przewodnie teksty, katalogi, normy, dokumentacjętechniczną oraz zgromadzić w pracowni niezbędne środki dydaktyczne.

Podczas realizacji treści dotyczących materiałów stosowanychna elementy konstrukcyjne maszyn i urządzeń wskazane jest zwrócenieuwagi na ich rodzaje, właściwości i zastosowanie. Każdy uczeń powinienmieć możliwość bezpośredniej identyfikacji materiałów. Należykształtować umiejętność trafnego doboru materiałów z uwzględnieniemich jakości, trwałości, możliwości zastosowania, ochrony środowiskaoraz czynnika ekonomicznego. W trakcie omawiania elementówi podzespołów mechanicznych stosowanych w maszynachi urządzeniach należy skupić się na ich budowie, podstawowychparametrach i zastosowaniu. Bardzo ważne jest kształtowanieumiejętności identyfikowania rysunku z obiektem rzeczywistym.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami,Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat materiałów,zamieszczonych przez ich producentów lub firmy zajmujące się ichdystrybucją. Proces dydaktyczny należy wspomagać filmamii wycieczkami dydaktycznymi.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technologii wytwarzaniai napraw, w grupie do 16 osób, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

Szczególnie polecana jest praca w grupie, ponieważ pozwalana kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, jak: komunikowaniesię, zespołowe podejmowanie decyzji, prezentowanie wykonanych prac.


przeprowadzane systematycznie w trakcie procesu kształceniana podstawie kryteriów podanych na początku zajęć. Pozwalato na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce orazna rozpoznawanie pojawiających się trudności w opanowaniu treścikształcenia.

Ewaluację kształtującą (bieżącą) proponuje się prowadzićz wykorzystaniem sprawdzianów ustnych, testów pisemnych orazukierunkowanej obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywaniaćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:− korzystanie z norm, poradników, katalogów i literatury technicznej,− analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,− dobieranie materiałów na elementy konstrukcyjne maszyn i urządzeń,− rozróżnianie mechanizmów i elementów maszyn,


34

− prezentowanie i uzasadnianie wyników własnej pracy.Ewaluację sumatywną proponuje się przeprowadzić z wykorzystaniem

testu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W ocenieosiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programu jednostkimodułowej, należy uwzględnić wyniki testu pisemnego oraz poziomwykonania ćwiczeń.


35

Jednostka modułowa 723[02].O1.04Wytwarzanie elementów maszyn

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− sklasyfikować przyrządy pomiarowe,− opisać przeznaczenie typowych przyrządów pomiarowych

stosowanych w praktyce warsztatowej,− określić właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych,− dobrać przyrządy do pomiaru i sprawdzania części maszyn,− wykonać podstawowe pomiary wielkości geometrycznych,− wykorzystać technikę komputerową podczas pomiarów

warsztatowych,− zinterpretować wyniki pomiarów,− wyjaśnić istotę tolerancji, pasowania i chropowatości powierzchni,− zastosować układ tolerancji i pasowań,− dobrać narzędzia i przyrządy do wykonywanych zadań,− rozróżnić podstawowe techniki wytwarzania elementów maszyn,− scharakteryzować proces technologiczny wytwarzania typowych

części maszyn,− dobrać narzędzia do wykonywania prac z zakresu obróbki ręcznej,− wykonać trasowanie na płaszczyźnie,− wykonać podstawowe operacje z zakresu obróbki ręcznej (cięcie,

prostowanie, gięcie, piłowanie, wiercenie, rozwiercanie, gwintowanie),− określić cechy charakterystyczne obróbki skrawaniem,− wyjaśnić budowę narzędzi do obróbki skrawaniem,− wykonać podstawowe operacje z zakresu obróbki skrawaniem

(wiercenie, toczenie, frezowanie, szlifowanie),− scharakteryzować metody i techniki łączenia metali i materiałów

niemetalowych,− wykonać typowe połączenia nierozłączne: spawane, zgrzewane,

lutowane i klejone,− wyjaśnić istotę obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej,− wyjaśnić istotę obróbki plastycznej i procesu odlewania,− odczytać dokumentację technologiczną,− sprawdzić jakość wykonanej pracy,− posłużyć się normami technicznymi i katalogami,− zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska podczas wykonywania pracy.


36

2. Materiał nauczaniaTolerancje, pasowania, chropowatość powierzchni.Metrologia warsztatowaPrzyrządy pomiarowe.Wyposażenie i organizacja stanowiska do obróbki ręcznej.Trasowanie na płaszczyźnie i przestrzenne.Cięcie metali piłką i nożycami.Gięcie i prostowanie blach, płaskowników, rur, drutu.Piłowanie.Wiercenie, rozwiercanie i pogłębianie otworów.Gwintowanie.Podstawy obróbki skrawaniem.Toczenie, wiercenie, frezowanie i szlifowanie.Lutowanie twarde i miękkie.Spawanie gazowe i elektryczne.Zgrzewanie, klejenie, nitowanie.Nowoczesne metody łączenia metali.Narzędzia, przyrządy i urządzenia stosowane do łączenia metali.Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna.Odlewnictwo i obróbka plastyczna metali.Ostrzenie narzędzi i kontrola jakości.Bhp i ochrona środowiska podczas obróbki ręcznej, obróbki skrawaniemoraz spajania.

3. Ćwiczenia• Obliczanie wymiarów granicznych, odchyłek granicznych, tolerancji.• Obliczanie luzów granicznych pasowania.• Określanie na podstawie luzów i wcisków granicznych charakteru

pasowania.• Określanie wartości luzu lub wcisku po zmierzeniu łączonych

elementów (z pominięciem błędu pomiaru), tj. otworu i wałka.• Sprawdzanie chropowatości powierzchni.• Sprawdzanie otworów i wałków sprawdzianami jednogranicznymi

i dwugranicznymi.• Wykonywanie pomiarów części maszyn o różnych kształtach.• Trasowanie elementu zgodnie z dokumentacją.• Obliczanie długości materiału na gięty przedmiot.• Dobieranie średnicy otworu i trzpienia pod gwint.• Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej (cięcie, prostowanie,

gięcie, piłowanie, wiercenie, rozwiercanie, gwintowanie).• Rozróżnianie głównych zespołów wybranej obrabiarki.


37

• Dobieranie parametrów skrawania do toczenia, wiercenia, frezowania,szlifowania.

• Toczenie powierzchni zewnętrznych i wewnętrznych.• Frezowanie płaszczyzn i rowków.• Wykonywanie operacji szlifowania.• Dobieranie metody lutowania, lutu i topnika do łączenia wybranych

elementów.• Wykonywanie połączenia lutowanego lutem miękkim i twardym.• Wykonywanie połączenia klejonego elementów z tworzyw sztucznych.• Rozpoznawanie elementów wykonanych różnymi metodami obróbki

plastycznej.

4. Środki dydaktycznePrzykładowe dokumentacje technologiczne.Plansze, foliogramy, filmy dydaktyczne oraz prezentacje komputeroweprzedstawiające różne techniki wytwarzania.Wyroby wykonane różnymi technikami wytwarzania.Różne części maszyn.Połączenia rozłączne i nierozłączne.Osie i wały.Łożyska toczne i ślizgowe.Przekładnie mechaniczne.Mechanizmy dźwigniowe.Przyrządy pomiarowe.Narzędzia do obróbki ręcznej.Narzędzia do toczenia, wiercenia, frezowania i szlifowania.Instrukcje stanowiskowe.Instrukcje w zakresie bhp i ochrony ppoż.Polskie Normy.Przewodnie teksty i instrukcje do ćwiczeń.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram nauczania jednostki modułowej obejmuje treści z zakresu

metrologii warsztatowej, obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej, obróbkiręcznej, odlewnictwa, obróbki plastycznej, obróbki skrawaniem orazspajania. Podczas jego realizacji należy przede wszystkim kształtowaćumiejętności wykonywania pomiarów warsztatowych orazpodstawowych prac z zakresu obróbki ręcznej, obróbki mechaniczneji spajania oraz utrwalać nawyki bezpiecznej pracy i prawidłowegoużytkowania przyrządów, narzędzi, maszyn i urządzeń.


38

Program jednostki modułowej wskazane jest realizować metodąćwiczeń praktycznych, dyskusji dydaktycznej, przewodniego tekstu orazpokazu z objaśnieniem.

Pomiary wielkości geometrycznych powinny być poprzedzonerealizacją treści z zakresu tolerancji i pasowań. Ze względu na to, że ichzrozumienie może sprawić uczniom trudności, podczas wprowadzaniai utrwalania pojęć z tego zakresu należy przeprowadzić znaczną ilośććwiczeń obliczeniowych.

Szczególnie trudna dla uczniów może być złożoność procesuwytwarzania wyrobu, stanowiącego ciąg czynności od planowania,poprzez wykonanie, aż do kontroli końcowej. Nauczyciel powinienpodkreślać konieczność przestrzegania kolejności postępowania przyrealizacji procesu technologicznego, wychodząc od określenia potrzebi kończąc na wytworzeniu wyrobu finalnego. Do kształtowaniaumiejętności z tego zakresu zaleca się zastosować metodę ćwiczeńpraktycznych.

Ćwiczenia praktyczne powinien poprzedzić pokaz z objaśnieniem.Podczas pokazu opis słowny należy ograniczyć do minimum, natomiastdemonstrować jak najwięcej przykładów czynności, zwracając uwagęna prawidłowe ich wykonywanie. Wskazane jest, aby w trakcie ćwiczeńnauczyciel obserwował pracę ucznia, wskazywał popełniane błędy oraznaprowadzał na właściwy tok pracy. Bardzo ważne jest zwracanie uwagina przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczaswykonywania zadań, staranność wykonania ćwiczeń i natychmiastowekorygowanie błędów. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażonew niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne.Uczniom należy umożliwić korzystanie z różnych źródeł informacji, takichjak: normy, dokumentacja techniczna, dokumentacja warsztatowa,instrukcje oraz poradniki.

Realizując proces kształcenia należy korzystać z pomocydydaktycznych, a w szczególności: filmów dydaktycznych, modeli,schematów, plansz i foliogramów. Cennym uzupełnieniem może byćzorganizowanie wycieczki dydaktycznej do zakładu pracy w celuobserwacji przebiegu wytwarzania części maszyn. Należy pamiętać, abyprzed projekcją filmu lub wycieczką dydaktyczną ukierunkowaćobserwację uczniów.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technologii wytwarzaniai napraw oraz w warsztatach, w grupie do 16 uczniów. Ćwiczeniapraktyczne uczniowie powinni wykonywać w pracowni w zespołach 2-3osobowych, a w warsztatach indywidualnie.


39

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń praktycznych należyzapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracyobowiązującymi na stanowisku ćwiczeniowym.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaSprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie przez cały czas realizacji treści programowych jednostkimodułowej, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć.Pozwoli to na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce,umożliwi rozpoznawanie i korygowanie pojawiających się trudnościdydaktycznych.

Ewaluację kształtującą można prowadzić z wykorzystaniem testówpisemnych, ukierunkowanej obserwacji czynności uczniów podczaswykonywania ćwiczeń oraz za pomocą sprawdzianów ustnych.Wiadomości teoretyczne, niezbędne do wykonania ćwiczeń, mogą byćsprawdzane poprzez dyskusję lub pogadankę. Dokonując kontroliw formie ustnej należy zwracać uwagę na umiejętność operowaniazdobytą wiedzą, jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęćtechnicznych oraz wnioskowanie.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawieobserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Kryteriasłużące do oceny poziomu opanowania umiejętności praktycznychpowinny uwzględniać:− przestrzeganie przepisów bhp i ochrony ppoż.− dobór odpowiednich narzędzi, przyrządów, urządzeń i materiałów

do wykonywanych zadań,− zachowanie porządku na stanowisku pracy,− posługiwanie się dokumentacją techniczną,− dobór parametrów technologicznych podczas wytwarzania elementów

maszyn,− rozróżnianie typowych mechanizmów i elementów maszyn,− prawidłowe mocowanie materiałów i narzędzi,− zachowanie kolejności wykonywania czynności według obowiązującej

technologii,− estetykę i jakość wykonania.

Ewaluację sumatywną proponuje się przeprowadzić z wykorzystaniemtestu praktycznego z zadaniami typu próba pracy, które powinny byćzaopatrzone w kryteria oceny oraz schemat punktowania. W oceniekońcowej z jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki wszystkichsposobów sprawdzania osiągnięć ucznia stosowanych przez


40

nauczyciela. Podstawą do uzyskania pozytywnej oceny powinno byćpoprawne wykonanie ćwiczeń.


41

Jednostka modułowa 723[02].O1.05Analizowanie obwodów elektrycznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− wyjaśnić podstawowe pojęcia właściwe dla elektrotechniki i elektroniki,− rozróżnić materiały przewodzące, półprzewodzące, izolacyjne,

magnetyczne oraz wskazać ich zastosowanie,− wyjaśnić zjawisko powstawania i przepływu prądu elektrycznego

w obwodach elektrycznych,− rozróżnić źródła i rodzaje prądu elektrycznego,− rozróżnić podstawowe elementy obwodu elektrycznego,− włączyć przyrządy pomiarowe w obwód elektryczny,− odczytać wskazania przyrządów pomiarowych,− dokonać pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych: napięcia,

natężenia prądu, rezystancji i mocy oraz zinterpretować ich wyniki,− obliczyć podstawowe wielkości elektryczne,− rozróżnić podstawowe elementy elektroniczne,− opisać działanie i zastosowanie elementów elektronicznych

w wyposażeniu elektrycznym maszyn i urządzeń,− odczytać symbole elementów elektrycznych i elektronicznych

umieszczone na schematach oraz na elementach maszyn i urządzeń,− rozpoznać typowe usterki i uszkodzenia występujące w obwodach

instalacji i w osprzęcie elektrycznym maszyn i urządzeń,− przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy z prądem

elektrycznym,− zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej podczas wykonywania pomiarów,− udzielić pierwszej pomocy przy porażeniach prądem elektrycznym,− skorzystać z różnych źródeł informacji.

2. Materiał nauczaniaPodstawowe pojęcia i wielkości dotyczące obwodów elektrycznych.Materiały przewodzące, półprzewodzące, izolacyjne i magnetyczne.Prawa opisujące zjawiska zachodzące w obwodach prądu stałego.Elementy obwodu elektrycznego prądu stałego.Źródła i rodzaje prądu elektrycznego.Ogniwa i akumulatory.Praca i moc prądu elektrycznego.Obwody instalacji elektrycznej w maszynach i urządzeniach.Pomiary podstawowych wielkości elektrycznych.


42

Podstawowe elementy i układy elektroniczne.Elektroniczne elementy i układy automatyki przemysłowej.Oznaczenia elektryczne i elektroniczne na schematach orazna maszynach i urządzeniach.Działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki.Bezpieczeństwo i higiena pracy przy urządzeniach elektrycznych.

3. Ćwiczenia• Rozróżnianie materiałów przewodzących, półprzewodzących,

izolacyjnych i magnetycznych.• Obliczanie natężenia prądu, napięć, rezystancji i mocy w obwodach

elektrycznych prądu stałego.• Rozróżnianie elementów obwodów elektrycznych.• Budowanie obwodów elektrycznych – łączenie rezystorów, źródeł

prądu.• Dobieranie przyrządów pomiarowych i włączanie w obwód elektryczny.• Wykonywanie pomiaru napięcia, natężenia prądu, rezystancji i mocy.• Rozpoznawanie elementów elektronicznych na podstawie wyglądu

i oznaczeń.• Identyfikowanie elementów elektronicznych na schemacie układu.• Wyznaczanie charakterystyk podstawowych elementów elektronicznych:

diody, tranzystora, tyrystora.• Badanie pracy elektronicznego układu prostowniczego.• Analizowanie działania elektronicznych elementów i układów

automatyki przemysłowej.• Udzielanie pierwszej pomocy przy porażeniach prądem elektrycznym.

4. Środki dydaktyczneMateriały dydaktyczne dotyczące: zastosowania materiałóww elektrotechnice, zasady łączenia elementów w obwodachelektrycznych, działania elementów i układów elektrycznychi elektronicznych, elektronicznych elementów i układów automatykiprzemysłowej.Zestaw do pokazów i ćwiczeń z zakresu: łączenia i uruchamianiatypowych obwodów elektrycznych prądu stałego, pomiaru podstawowychwielkości elektrycznych, sprawdzania słuszności praw w obwodachelektrycznych.Elementy elektryczne i elektroniczne.Przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe.Podstawowe źródła energii elektrycznej.Schematy instalacji elektrycznych i układów elektronicznych w wybranychmaszynach i urządzeniach.


43

Charakterystyki wybranych elementów elektronicznych.Schematy elektronicznych układów automatyki przemysłowej.Programy komputerowe do symulacji zjawisk zachodzących w obwodachprądu stałego i przemiennego oraz działania źródeł energii elektryczneji układów elektronicznych.Polskie Normy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram nauczania jednostki obejmuje podstawową wiedzę z zakresu

obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego orazwykonywania pomiarów wielkości elektrycznych w obwodach. Stanowion podbudowę do realizacji treści jednostki modułowej 723[02].O1.06„Stosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych”.

Podczas jego realizacji szczególną uwagę należy zwrócićna kształtowanie umiejętności rozróżniania wielkości elektrycznych i ichjednostek, rozróżniania elementów obwodów, wykorzystywania prawfizycznych i zależności matematycznych do obliczania parametrówobwodów, łączenia prostych obwodów elektrycznych prądu stałegoi przemiennego oraz przeprowadzania pomiarów wielkości elektrycznychw obwodach prądu stałego i przemiennego.

Jako metody wiodące w tej jednostce modułowej poleca się metodędyskusji dydaktycznej, ćwiczeń praktycznych oraz przewodniego tekstu.W procesie nauczania-uczenia się należy przede wszystkimskoncentrować się na zagadnieniach najważniejszych, praktycznieużytecznych i niezbędnych do dalszego kształcenia. W trakcie realizacjiprogramu należy łączyć teorię z praktyką poprzez odpowiedni dobórćwiczeń, wykorzystywać wiadomości i umiejętności uczniów z zakresuelektrotechniki nabyte na lekcjach fizyki oraz kształtować umiejętnośćkorzystania z różnych źródeł informacji.

Dużo czasu należy przeznaczyć na pokazy i ćwiczenia, co ułatwiuczniom zrozumienie i utrwalenie poznanej wiedzy oraz opanowaniezałożonych umiejętności. Przykładowe ćwiczenia zamieszczonew programie stanowią propozycję, którą nauczyciel może wykorzystaćw czasie zajęć. Nauczyciel powinien opracować również zestaw innychćwiczeń wspomagających realizację programu jednostki. Podczaswykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na kształtowanie nawykuprawidłowego zachowywania się podczas pracy z urządzeniamielektrycznymi oraz oszczędzania energii elektrycznej. Ważne jestrównież kształtowanie postaw zawodowych, jak przestrzeganie zasadbhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska, utrzymanie porządkuna stanowisku pracy, odpowiedzialność za jakość pracy, materiałynarzędzia i maszyny, a także umiejętności organizowania pracy orazpracy w zespole. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni


44

elektrotechniki i elektroniki, w grupie do 16 osób, w zespołach 2-3osobowych.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń praktycznych należyzapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaspracy z urządzeniami elektrycznymi.


przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawiekryteriów przedstawionych na początku zajęć. W kryteriach ocenianianależy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniówwiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celówkształcenia.

Osiągnięcia uczniów w zakresie zaplanowanych celów kształcenianależy oceniać na podstawie: ustnych i pisemnych sprawdzianów,testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji pracy uczniapodczas wykonywania ćwiczeń. Dokonując kontroli w formie ustnejnależy zwracać uwagę na umiejętność operowania zdobytą wiedzą,jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęć technicznych orazwnioskowanie.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać przez obserwacjęczynności ucznia wykonywanych podczas realizacji ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:− rozróżnianie elementów elektrycznych i elektronicznych,− dobieranie przyrządów pomiarowych,− łączenie układów pomiarowych na podstawie schematu,− wykonywanie pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych,− interpretowanie wyników pomiarów,− przestrzeganie zasad bhp podczas pomiarów,− korzystanie z różnych źródeł informacji.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki proponuje sięzastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru oraztestu praktycznego z zadaniami typu próba pracy, zaopatrzonymiw kryteria oceny i schemat punktowania.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanychprzez nauczyciela metod sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia.


45

Jednostka modułowa 723[02].O1.06Stosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− wyjaśnić zjawiska związane z polem magnetycznym i indukcją

elektromagnetyczną,− rozróżnić rodzaje maszyn elektrycznych i opisać ich budowę

oraz zastosowanie w maszynach i urządzeniach przemysłowych,− rozróżnić rodzaje i typy odbiorników elektrycznych, stanowiących

wyposażenie maszyn i urządzeń,− obliczyć moc i energię zużywaną przez odbiorniki elektryczne,− sprawdzić stan połączenia osprzętu i urządzeń elektrycznych

w obwodach elektrycznych,− wskazać elementy wyposażenia elektrycznego maszyn i urządzeń,

mające wpływ na bezpieczeństwo pracy i wyjaśnić ich działanie,− określić wpływ czynników zewnętrznych na działanie urządzeń

wyposażenia elektrycznego maszyn i urządzeń,− przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy z maszynami

i urządzeniami elektrycznymi,− skorzystać z dokumentacji technicznej,− zastosować zasady bhp obowiązujące na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczaniaPole magnetyczne i elektromagnetyzm.Budowa i zasada działania prądnicy i silnika prądu stałegoi przemiennego.Prąd przemienny jednofazowy i trójfazowy.Moc odbiorników połączonych w trójkąt i gwiazdę.Budowa transformatora.Urządzenia elektryczne w obwodzie zasilania elektrycznegow maszynach i urządzeniach.Urządzenia kontrolno-sygnalizacyjne w maszynach i urządzeniach.Ochrona od porażeń prądem elektrycznym.Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi maszyn i urządzeńelektrycznych.

3. Ćwiczenia• Identyfikowanie elementów i układów elektrycznych i elektronicznych

w maszynach i urządzeniach.• Badanie właściwości elektromagnetycznych materiałów.


46

• Badanie prądnicy i silnika prądu stałego.• Badanie prądnicy i silnika prądu przemiennego.• Badanie transformatora.• Wykonywanie pomiaru wielkości fizycznych metodą elektryczną.• Obliczanie mocy odbiorników połączonych w trójkąt i gwiazdę.• Łączenie układów trójfazowych w trójkąt i gwiazdę.• Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych z zachowaniem zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy.

4. Środki dydaktyczneMateriały dydaktyczne ilustrujące:− reguły i zasady dotyczące pola magnetycznego i elektromagnetyzmu,− zasady działania maszyn i urządzeń elektrycznych,− zasady działania i budowę wyposażenia elektrycznego maszyn

i urządzeń przemysłowych.Zestaw do pokazów i ćwiczeń z zakresu:− łączenia i uruchamiania maszyn i urządzeń elektrycznych,− badania maszyn i urządzeń elektrycznych,− wyznaczania charakterystyk zewnętrznych prądnic prądu stałego

i alternatora,− pomiaru wielkości fizycznych metodą elektryczną,− łączenia układów trójfazowych w trójkąt i gwiazdę.Prądnice elektryczne.Silniki elektryczne.Transformatory.Osprzęt instalacyjny i przewody.Czujniki i elementy urządzeń kontrolno-pomiarowych.Przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe.Schematy elektryczne wybranych maszyn i urządzeń przemysłowych.Charakterystyki wybranych maszyn elektrycznych.Instrukcje obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych stosowanychw budowie maszyn i urządzeń przemysłowych.Polskie Normy.Katalogi.Instrukcje obsługi urządzeń elektrycznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące maszyn

i urządzeń elektrycznych mających zastosowanie w maszynachi urządzeniach przemysłowych. Podczas procesu nauczania-uczenia sięszczególną uwagę należy zwrócić na kształtowanie umiejętnościczytania instrukcji obsługi i typowych dokumentacji technicznych,


47

obsługiwania urządzeń zgodnie z instrukcją oraz sprawdzaniapoprawności ich działania.

Istotną rolę w osiąganiu celów kształcenia ma dobór metodnauczania. Wskazane jest stosowanie takich metod, jak: opis, pokazz objaśnieniem, pogadanka dydaktyczna i ćwiczenia praktyczne. Dlaułatwienia zrozumienia realizowanych treści wskazane jest wykonywaniepokazów z objaśnieniem.

Budowę i zasadę działania maszyn i urządzeń należy wyjaśniać narzeczywistych maszynach lub na modelach dydaktycznych. Objaśnieniemożna wspomóc filmem dydaktycznym, foliogramami, schematami,planszami, a także programami komputerowymi, symulującymi pracęmaszyn i urządzeń elektrycznych.

Podczas omawiania mierników elektrycznych należy dokonać ichklasyfikacji, wyjaśnić zasadę działania oraz podać przykładyzastosowania.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni elektrotechnikii elektroniki, w grupie do 16 osób, a podczas wykonywania ćwiczeńw zespołach 2-3 osobowych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń konieczne jest zapoznanieuczniów z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi podczas pracyz urządzeniami elektrycznymi.



Osiągnięcia uczniów w zakresie zaplanowanych celów kształcenianależy oceniać na podstawie: ustnych i pisemnych sprawdzianów,testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji pracy uczniapodczas wykonywania ćwiczeń. Dokonując kontroli w formie ustnejnależy zwracać uwagę na umiejętność operowania zdobytą wiedzą,jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęć technicznych orazwnioskowanie.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzezobserwację czynności ucznia wykonywanych podczas realizacji ćwiczeń.W trakcie obserwacji należy zwrócić uwagę na:− interpretowanie danych technicznych podanych na tabliczkach

znamionowych urządzeń,


48

− łączenie osprzętu i urządzeń elektrycznych w obwodach elektrycznychmaszyn i urządzeń,

− obliczanie mocy i energii zużywanej przez odbiorniki elektryczne,− interpretowanie wyników pomiarów,− przestrzeganie zasad bhp podczas obsługi maszyn i urządzeń

elektrycznych,− korzystanie z różnych źródeł informacji.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki proponuje sięzastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru oraztestu praktycznego z zadaniami typu próba pracy, zaopatrzonymiw kryteria oceny i schemat punktowania. Test praktyczny powinienobejmować badanie właściwości elektromagnetycznych materiałów,badanie prądnicy oraz silnika prądu stałego i przemiennego, a takżeinterpretację wyników pomiarów.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkichzastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania wiadomościi umiejętności ucznia.


49

Jednostka modułowa 723[02].O1.07Stosowanie maszyn i urządzeń przemysłowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować proces produkcyjny i technologiczny,− dokonać klasyfikacji maszyn przemysłowych,− dokonać klasyfikacji urządzeń mechanicznych,− scharakteryzować maszyny i urządzenia przemysłowe,− scharakteryzować zespół, podzespół i mechanizm maszyny,− wyjaśnić zasady ergonomii w budowie maszyn i urządzeń

przemysłowych,− wyjaśnić budowę i zasadę działania pompy wyporowej i wirowej,− określić przeznaczenie poszczególnych rodzajów pomp,− scharakteryzować parametry techniczne pomp,− dobrać urządzenie techniczne do tłoczenia powietrza i cieczy,− dokonać podziału sprężarek ze względu na konstrukcję,− wyjaśnić budowę i zasadę działania sprężarki tłokowej,− zastosować sprężarkę w instalacjach sprężonego powietrza,− wyjaśnić budowę wentylatorów osiowych,− wyjaśnić budowę wentylatorów promieniowych,− dobrać wentylator do instalacji wentylacyjnej,− wyjaśnić budowę turbiny parowej,− określić zastosowanie turbin parowych, wodnych i spalinowych,− skorzystać z dokumentacji technicznej, Polskich Norm oraz

katalogów.

2. Materiał nauczaniaProces produkcyjny.Proces technologiczny.Maszyny i urządzenia przemysłowe.Zespół, podzespół i mechanizmy maszyny.Klasyfikacja maszyn przemysłowych.Klasyfikacja urządzeń przemysłowych.Normalizacja w budowie maszyn.Ergonomia w budowie maszyn.Budowa i zasada działania obrabiarek do obróbki metali.Budowa i zasada działania pras mechanicznych, hydraulicznych, nożyc.Zastosowanie obrabiarek do obróbki metali.Budowa i zasada działania pompy wyporowej o ruchu postępowymi obrotowym.


50

Budowa i zasada działania pomp wirowych.Parametry techniczne pomp.Zastosowanie poszczególnych rodzajów pomp.Klasyfikacja i zastosowanie sprężarek.Sprężarki tłokowe - budowa i zasada działania.Praca, moc i stopień sprężania.Sprężarki tłokowe wielostopniowe.Rozwiązywania konstrukcyjne sprężarek tłokowych.Sprężarki rotacyjne - zasada działania i rozwiązania konstrukcyjne.Zastosowanie sprężarek rotacyjnych.Sprężarki wirowe - budowa, zasada działania i przeznaczenie.Parametry techniczne sprężarek.Klasyfikacja wentylatorów.Budowa i przeznaczenie wentylatorów promieniowych i osiowych.Parametry techniczne wentylatorów i dmuchaw.Budowa i zastosowanie dmuchaw.Turbiny parowe, wodne i spalinowe.

3. Ćwiczenia• Rozpoznawanie maszyn i urządzeń przemysłowych.• Określanie występujących w maszynach zespołów, podzespołów

i części, na podstawie dokumentacji technicznej.• Dobieranie pomp na podstawie danych technicznych zawartych

w instrukcji eksploatacji.• Dobieranie sprężarek w zależności od zapotrzebowania na powietrze.• Dobieranie wentylatorów i dmuchaw w zależności od zapotrzebowania

na wymianę powietrza.

4. Środki dydaktyczneFoliogramy i plansze o tematyce dotyczącej zastosowania maszyni urządzeń przemysłowych.Filmy dydaktyczne dotyczące maszyn i urządzeń.Modele maszyn i urządzeń.Sprężarki tłokowe, rotacyjne.Pompy wyporowe o ruchu postępowo-zwrotnym.Pompy wyporowe obrotowe.Pompy wirowe.Wentylatory i dmuchawy.Przykładowe DTR maszyn.Katalogi maszyn i urządzeń.


51


z zakresu klasyfikowania i stosowania maszyn i urządzeńprzemysłowych. Podczas realizacji programu należy łączyć teorięz praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń, wykorzystywaniewiadomości i umiejętności uczniów z innych obszarów tematycznychoraz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystania z innych niżpodręcznikowe źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z opisem maszyn i urządzeń przemysłowych orazćwiczenia. Podczas omawiania maszyn i urządzeń należy zwrócićuwagę na ich rodzaje, budowę i zastosowanie. Każdy uczeń powinienmieć możliwość bezpośredniej identyfikacji maszyn i urządzeńprzemysłowych.

Wskazane jest również, aby uczniowie samodzielnie zdobywaliwiadomości i umiejętności dotyczące zastosowań maszyn i urządzeńpoprzez pracę zespołową oraz korzystanie z różnych źródeł informacji.Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwalana kształtowanie umiejętności, jak: planowanie pracy, rozwiązywanieproblemów, podejmowanie decyzji, wyszukiwanie i selekcja informacjioraz wykorzystywanie w praktyce posiadanych wiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogamimaszyn i urządzeń oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat dostępnych maszyni urządzeń produkcyjnych w Polsce i na świecie. Proces dydaktycznynależy wspomagać filmami i wycieczkami dydaktycznymi.

Program jednostki należy realizować w pracowni budowy maszyn,w grupie do 16 uczniów. Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowiepowinni pracować w zespołach 2-3 osobowych.


przeprowadzane systematycznie w trakcie procesu kształcenia,na podstawie kryteriów podanych na początku zajęć. Pozwolito na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce orazna rozpoznawanie pojawiających się trudności w opanowaniu treścikształcenia.

Ewaluację kształtującą (bieżącą) proponuje się prowadzićz wykorzystaniem ustnych sprawdzianów, testów pisemnych orazukierunkowanej obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywaniaćwiczeń.


52

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:− korzystanie z poradników, katalogów, dokumentacji technicznej,− analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł,− identyfikowanie maszyn i urządzeń przemysłowych,− dobieranie maszyn do procesu technologicznego,− dobieranie urządzeń technologicznych do określonego przeznaczenia,− prezentowanie wyników własnej pracy.

Ewaluację sumatywną proponuje się przeprowadzić z wykorzystaniemtestu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi.

W końcowej ocenie osiągnięć ucznia, po zakończeniu realizacjiprogramu jednostki modułowej, należy uwzględnić wyniki testupisemnego oraz poziom wykonania ćwiczeń.


53

Jednostka modułowa 723[02].O1.08Stosowanie urządzeń dźwigowo-transportowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− sklasyfikować urządzenia dźwigowo-transportowe,− scharakteryzować dźwignice,− wyjaśnić budowę dźwignic,− określić przeznaczenie dźwignic,− scharakteryzować wózki transportowe,− wyjaśnić budowę wózków transportowych,− określić parametry techniczne wózków transportowych,− scharakteryzować przenośniki transportowe,− sklasyfikować przenośniki transportowe,− wyjaśnić budowę przenośników transportowych,− określić zastosowanie przenośników transportowych,− scharakteryzować uprawnienia zawodowe do obsługi urządzeń

dźwigowo-transportowych,− wskazać instytucje nadzorujące prace urządzeń dźwigowo-

transportowych.

2. Materiał nauczaniaKlasyfikacja urządzeń dźwigowo-transportowych.Zespoły typowych dźwignic.Mechanizmy dźwignic.Konstrukcje nośne dźwignic.Pomocniczy sprzęt dźwignic.Zastosowanie dźwignic w przemyśle.Podział wózków transportowych.Zespoły wózków transportowych.Napędy wózków transportowych.Zastosowanie wózków transportowych.Parametry techniczne wózków transportowych.Budowa przenośników ciągowych.Budowa przenośników bezciągowych.Zastosowanie przenośników w transporcie wewnątrzzakładowym.Uprawnienia do obsługi urządzeń dźwigowo-transportowych.Przepisy instytucji nadzorujących.Urządzenia dźwigowo-transportowe.


54

3. Ćwiczenia• Rozróżnianie mechanizmów stosowanych w urządzeniach dźwigowo-

transportowych.• Odczytywanie Dokumentacji Techniczno-Ruchowej urządzeń

dźwigowo-transportowych.• Dobieranie urządzeń dźwigowo-transportowych do transportu

wewnątrzzakładowego.• Wyjaśnianie zasad obsługiwania wózków transportowych.

4. Środki dydaktyczneWózek widłowy z napędem spalinowym.Wózek widłowy z napędem elektrycznym.Wózek platformowy z napędem elektrycznym.Dźwignice.Przenośniki.Plansze, foliogramy dotyczące wózków widłowych i wózkówplatformowych.Schematy kinematyczne urządzeń transportowych.Dokumentacje Techniczno-Ruchowe urządzeń transportowych.


dotyczącą stosowania urządzeń dźwigowo-transportowych. Podczasrealizacji programu należy łączyć teorię z praktyką poprzez odpowiednidobór ćwiczeń, wykorzystywanie wiadomości i umiejętności uczniówz innych obszarów tematycznych oraz rozwijać umiejętnośćsamokształcenia i korzystania z innych niż podręcznikowe źródełinformacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: pokaz z objaśnieniem, dyskusję dydaktyczną,metodę przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne.

Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych treści wskazane jestwykonywanie pokazów z objaśnieniem. Budowę i zasadę działaniaurządzeń należy wyjaśniać na rzeczywistych urządzeniachlub na modelach dydaktycznych. Objaśnienie można wspomóc filmemdydaktycznym, foliogramami, schematami, planszami, a takżeprogramami komputerowymi symulującymi pracę urządzeń. Uczniowiepowinni także samodzielnie zdobywać wiadomości i umiejętnościdotyczące urządzeń dźwigowo-transportowych poprzez pracę zespołowąoraz korzystanie z różnych źródeł informacji. Szczególnie polecana jestmetoda projektów, która pozwala na kształtowanie szeregu umiejętności,jak: planowanie pracy, rozwiązywanie problemów, podejmowanie


55

decyzji, wyszukiwanie i selekcja informacji oraz wykorzystywaniew praktyce posiadanych wiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się DokumentacjąTechniczno-Ruchową, katalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami.Wskazane jest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacjina temat urządzeń transportu wewnętrznego, zamieszczonych przez ichproducentów lub firmy zajmujące się dystrybucją.



przeprowadzane systematycznie, na podstawie kryteriów podanychna początku zajęć. Pozwoli to na uzyskanie informacji o postępachedukacyjnych ucznia oraz na rozpoznawanie pojawiających się trudnościw opanowaniu treści kształcenia.

Ewaluację kształtującą (bieżącą) proponuje się prowadzićz wykorzystaniem sprawdzianów ustnych, testów pisemnych,ukierunkowanej obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywaniaćwiczeń. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:− korzystanie z dokumentacji technicznej, norm, poradników, katalogów,− analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,− dobieranie urządzeń dźwigowo-transportowych do określonego

transportu wewnątrzzakładowego,− prezentowanie wyników własnej pracy.




56

Moduł 723[02].Z1Montaż i naprawa maszyn i urządzeń

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– wyjaśniać zasady i organizację montażu w produkcji maszyn

i urządzeń,– wykorzystywać dokumentację technologiczną montażu,– stosować przyrządy i uchwyty montażowe,– przeprowadzać montaż i demontaż typowych połączeń rozłącznych,– przeprowadzać montaż łożysk, osi i wałów,– przeprowadzać montaż i demontaż typowych mechanizmów

napędowych,– przeprowadzać montaż części przesuwnych,– przeprowadzać montaż mechanizmów ruchu postępowego

i obrotowego,– przeprowadzać montaż typowych napędów hydraulicznych

i pneumatycznych,– wyjaśniać zasady montażu głównego maszyn i urządzeń,– oceniać jakość przeprowadzonego montażu maszyny i urządzenia,– wykonywać przeglądy techniczne maszyn i urządzeń,– ustalać zakres naprawy,– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas wykonywaniamontażu i demontażu.


modułowej Zestawienie modułów i jednostek modułowychOrientacyjnaliczba godzinna realizację

723[02].Z1.01 Organizowanie procesu montażu i demontażu 40

723[02].Z1.02 Wykonywanie montażu i demontażu połączeńgwintowych i wciskowych 115

723[02].Z1.03 Wykonywanie montażu i demontażu połączeńkształtowych i podatnych 115

723[02].Z1.04 Wykonywanie montażu i demontażu łożyskślizgowych i tocznych 110

723[02].Z1.05 Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędowych, hydraulicznych i pneumatycznych 170

723[02].Z1.06 Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędu ruchu postępowego i prowadnic 140

723[02].Z1.07 Wykonywanie przeglądów, naprawy oraz montażugłównego maszyn i urządzeń 174

Razem 864


57


4. LiteraturaBożenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP,Warszawa 1998Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyni urządzeń przemysłowych. Technologia. WSiP, Warszawa 1998Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe.Technologia. WSiP, Warszawa 1989

723[02].Z1Montaż i naprawa maszyn

i urządzeń

723[02].Z1.01Organizowanie procesu montażu

i demontażu

723[02].Z1.06Wykonywanie montażu

i demontażu mechanizmównapędu ruchu postępowego

i prowadnic

723[02].Z1.02Wykonywanie montażui demontażu połączeń

gwintowych i wciskowych

723[02].Z1.07Wykonywanie przeglądów, naprawy

oraz montażu głównego maszyni urządzeń

723[02].Z1.03Wykonywanie montażui demontażu połączeń

kształtowych i podatnych


i demontażu łożysk ślizgowychi tocznych


i demontażu mechanizmównapędowych, hydraulicznych

i pneumatycznych


58

Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych.WSiP, Warszawa 2005Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998Legutko S.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń WSiP,Warszawa 2004Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1999Mac S.: Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla szkółzasadniczych. WSiP, Warszawa 2000Mac S.: Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla szkółzasadniczych. WSiP, Warszawa 2000Malinowski J.: Pasowanie i pomiary. WSiP, Warszawa 1991Markiewicz H.: Zagrożenia i ochrona od porażeń w instalacjachelektrycznych. WSiP, Warszawa 2000Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. Tom I i II. WNT,Warszawa 1999Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2004Solis H., Lenart T.: Technologia i eksploatacja maszyn. WSiP,Warszawa 1996Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999Zając B.: Materiałoznawstwo. Materiały pomocnicze. WSiP,Warszawa 1997Zając B.: Materiałoznawstwo. Materiały pomocnicze. WSiP,Warszawa 1997Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001



59

Jednostka modułowa 723[02].Z1.01Organizowanie procesu montażu i demontażu

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− rozróżnić formy montażu,− scharakteryzować metody montażu,− wyjaśnić zasady i organizację montażu w produkcji maszyn

i urządzeń,− rozróżnić etapy prac montażowych i demontażowych,− zaplanować kolejność operacji podczas montażu maszyn i urządzeń,− rozróżnić urządzenia, narzędzia i przyrządy do montażu,− przygotować stanowisko do montażu i demontażu,− posłużyć się dokumentacją technologiczną montażu,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska

podczas montażu i demontażu maszyn i urządzeń.

2. Materiał nauczaniaProces technologiczny montażu.Metody i formy montażu.Podział procesu technologicznego montażu (montaż podzespołów,zespołów oraz wyrobu finalnego).Operacje montażowe i demontażowe maszyn i urządzeń.Zasady i organizacja procesu montażu i demontażu maszyn i urządzeń.Dokumentacja technologiczna montażu.Urządzenia, narzędzia i przyrządy do montażu.Przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

3. Ćwiczenia• Analizowanie kart technologicznych montażu.• Ustalanie sposobu montażu podzespołów, zespołów i gotowego

wyrobu.• Ustalanie kolejności czynności podczas montażu określonego zespołu.• Opracowywanie planu montażu typowych połączeń rozłącznych.• Dobieranie narzędzi, przyrządów i urządzeń do montażu.• Przygotowywanie stanowiska do prac montażowych i demontażowych.

4. Środki dydaktyczneTablice poglądowe, rysunki, foliogramy dotyczące form i metod montażu,procesu technologicznego montażu maszyn i urządzeń.Karty technologiczne montażu zespołów.


60

Karty technologiczne montażu jednostek montażowych.Karty technologiczne montażu całego wyrobu.Karty instrukcyjne.Plany montażu.Przyrządy pomiarowe.Urządzenia i przyrządy do montażu.Urządzenia i przyrządy do demontażu.Przewodni tekst, instrukcje do ćwiczeń.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiCelem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie

ucznia do wykonywania montażu i demontażu połączeń, łożysk orazmechanizmów. Szczególnie ważne jest opanowanie przez uczniówumiejętności rozróżniania oraz prawidłowego dobierania narzędzii przyrządów do montażu i demontażu oraz korzystania z dokumentacjitechnologicznej.

Podczas jego realizacji należy łączyć teorię z praktyką poprzezodpowiedni dobór ćwiczeń, wykorzystywanie wiadomości i umiejętnościuczniów z innych obszarów tematycznych oraz rozwijać umiejętnośćsamokształcenia i korzystania z innych niż podręcznikowe źródełinformacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę projektów, pokazz wyjaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne.

Wskazane jest, aby uczniowie samodzielnie zdobywali wiadomościi umiejętności dotyczące montażu i demontażu poprzez pracę zespołowąoraz korzystanie z różnych źródeł informacji. Szczególnie polecana jestmetoda projektów, która pozwala na kształtowanie szeregu umiejętności,jak: planowanie pracy, rozwiązywanie problemów, podejmowaniedecyzji, wyszukiwanie i selekcja informacji oraz wykorzystywaniew praktyce posiadanych wiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać dokumentacjątechnologiczną montażu, Polskimi Normami oraz poradnikami. Dużeznaczenie dla opanowania celów kształcenia ma wykorzystanie filmówdydaktycznych. Należy pamiętać, aby przed projekcją filmuukierunkować obserwację uczniów, a po obejrzeniu filmu przeprowadzićdyskusję i podsumowanie.



61


przeprowadzane systematycznie w trakcie procesu kształcenia,na podstawie kryteriów podanych na początku zajęć. Pozwalato na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce orazna rozpoznawanie pojawiających się trudności w opanowaniu treścikształcenia.

W kryteriach oceniania należy uwzględnić poziom oraz zakresopanowania wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowychcelów kształcenia. Nauczyciel powinien opracować wymaganiaedukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.


Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:− korzystanie z dokumentacji technologicznej montażu, norm,

poradników,− analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,− poprawność wykonywanych ćwiczeń,− prezentowanie wyników własnej pracy.




62

Jednostka modułowa 723[02].Z1.02Wykonywanie montażu i demontażu połączeńgwintowych i wciskowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować i zastosować połączenia z wciskiem,− scharakteryzować i zastosować połączenia gwintowe,− określić naddatki do wykonania połączeń z wciskiem,− scharakteryzować montaż i demontaż typowych połączeń gwintowych

i wciskowych,− dobrać narzędzia i sprzęt do montażu i demontażu,− przygotować elementy do montażu,− wykonać montaż połączeń z wciskiem,− wykonać montaż połączeń gwintowych,− wykonać demontaż połączeń gwintowych,− ocenić jakość wykonanego montażu,− posłużyć się dokumentacją techniczną,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska

na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczaniaPołączenia z wciskiem – podział, budowa i zastosowanie.Dobór pól tolerancji.Połączenia gwintowe – budowa i zastosowania.Normalizacja połączeń gwintowych.Montaż połączeń z wciskiem (skurczowych i rozprężnych).Charakterystyka połączeń gwintowych.Znormalizowane łączniki gwintowe.Montaż połączeń gwintowych: nakręcanie nakrętek, wkręcanie śrub,wkrętów i śrub dwustronnych, zabezpieczanie połączenia przedsamoodkręcaniem się, ustalanie wzajemnego położenia łączonychczęści.Demontaż połączeń gwintowych.Sprawdzanie jakości wykonanego montażu i demontażu.Narzędzia i przyrządy do montażu połączeń gwintowych.Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

3. Ćwiczenia• Obliczanie naddatków do wykonania połączenia z wciskiem.• Dobieranie połączenia z wciskiem.


63

• Dobieranie połączenia gwintowego.• Wykonywanie połączenia skurczowego.• Wykonywanie połączenia rozprężnego.• Wykonywanie połączenia gwintowego.• Wykonywanie demontażu połączenia gwintowego.• Przeprowadzanie kontroli jakości wykonanego montażu.

4. Środki dydaktycznePlansze, foliogramy dotyczące części i zespołów maszynowych,połączeń z wciskiem, połączeń gwintowych.Filmy dydaktyczne dotyczące połączeń gwintowych.Znormalizowane łączniki gwintowe.Elementy i zespoły maszyn.Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu połączeń gwintowych.Urządzenia i narzędzia do montażu połączeń skurczowychi rozprężnych.Dokumentacja techniczna.Przewodni tekst, instrukcje do ćwiczeń.


z zakresu montażu i demontażu połączeń gwintowych i wciskowych.Podczas jego realizacji należy łączyć teorię z praktyką poprzezodpowiedni dobór ćwiczeń, wykorzystywanie wiadomości i umiejętnościuczniów z innych obszarów tematycznych oraz rozwijać umiejętnośćsamokształcenia i korzystania z innych niż podręcznikowe źródełinformacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z wyjaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Podczasomawiania montażu połączeń należy zwrócić uwagę na ich rodzaje,właściwości i zastosowanie. Uczniowie powinni opanować umiejętnośćwykonywania montażu połączeń gwintowych i wciskowych orazsprawdzania jakości jego wykonania. Bardzo ważne jest utrwalanienawyku bezpiecznej pracy i prawidłowego użytkowania narzędzii przyrządów.

Wskazane jest również, aby uczniowie samodzielnie zdobywaliwiadomości i umiejętności dotyczące połączeń gwintowych i wciskowychpoprzez pracę zespołową oraz korzystanie z różnych źródeł informacji.Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwalana kształtowanie szeregu umiejętności, jak: planowanie pracy,rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, wyszukiwanie


64

i selekcja informacji oraz wykorzystywanie w praktyce posiadanychwiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się dokumentacjątechniczną, katalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematpołączeń gwintowych, zamieszczonych przez ich producentów lub firmyzajmujące się dystrybucją. Duże znaczenie dla opanowania celówkształcenia ma wykorzystanie filmów dydaktycznych. Należy pamiętać,aby przed projekcją filmu ukierunkować obserwację uczniów, a poobejrzeniu filmu przeprowadzić dyskusję i podsumowanie.


Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń konieczne jest zapoznanieuczniów z zasadami bhp obowiązującymi podczas ich wykonywania.





Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z dokumentacji technicznej, norm, poradników, katalogów,– analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywanych czynności,– przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wyników własnej pracy.




65

Jednostka modułowa 723[02].Z1.03Wykonywanie montażu i demontażu połączeńkształtowych i podatnych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować i zastosować połączenia kształtowe,− scharakteryzować i zastosować połączenia podatne,− scharakteryzować i zastosować połączenia rurowe,− scharakteryzować i zastosować połączenia spajane,− przygotować elementy do wykonania połączenia rozłącznego,− przygotować elementy do wykonania połączenia nierozłącznego,− scharakteryzować montaż i demontaż połączeń kształtowych,− scharakteryzować montaż i demontaż połączeń podatnych,− dobrać narzędzia i sprzęt do montażu i demontażu,− przygotować elementy do montażu,− dokonać montażu połączeń kształtowych,− dokonać demontażu połączeń kształtowych,− dokonać montażu połączeń podatnych,− dokonać demontażu połączeń podatnych,− ocenić jakość wykonanego montażu,− posłużyć się dokumentacją techniczną,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska


2. Materiał nauczaniaPołączenia kształtowe - podział, budowa i zastosowanie.Normalizacja połączeń kształtowych.Połączenia podatne - klasyfikacja, budowa i zastosowanie.Sprężyste układy hydrauliczne.Sprężyste układy pneumatyczne.Połączenia rurowe - budowa i zastosowanie.Normalizacja połączeń rurowych w budowie maszyn.Połączenia spajane - klasyfikacja, budowa i zastosowanie.Materiały dodatkowe stosowane do połączeń spajanych.Przygotowanie elementów do wykonania połączenia.Montaż i demontaż połączeń wpustowych.Montaż i demontaż połączeń wielowypustowych.Montaż i demontaż połączeń kołkowych i sworzniowych.Montaż i demontaż połączeń klinowych.Montaż połączeń z zastosowaniem gumowych elementów podatnych.


66

Montażu połączeń z zastosowaniem metalowych elementów sprężystych(sprężyn).Demontaż połączeń podatnych i sprężystych.Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

3. Ćwiczenia• Dobieranie połączenia kształtowego do przenoszenia napędu.• Dobieranie połączeń podatnych.• Dobieranie połączeń rurowych.• Dobieranie połączenia spajanego do wykonania konstrukcji.• Wykonywanie montażu i demontażu połączenia wpustowego.• Wykonywanie montażu i demontażu połączenia wielowypustowego.• Wykonywanie montażu i demontażu połączenia kołkowego.• Wykonywanie montażu i demontażu połączenia sworzniowego.• Wykonywanie montażu i demontażu połączenia klinowego.• Wykonywanie montażu połączeń podatnych.• Wykonywanie demontażu połączeń podatnych.

4. Środki dydaktycznePlansze, foliogramy dotyczące części i zespołów maszynowych,połączeń kształtowych i podatnych.Filmy dydaktyczne dotyczące połączeń kształtowych i podatnych.Elementy i zespoły maszyn.Sprężyny i elementy sprężyste.Połączenia rozłączne i kształtowe.Narzędzia i przyrządy do montażu połączeń kształtowych i podatnych.Przyrządy pomiarowe.Dokumentacja techniczna, Polskie Normy.Przewodni tekst, instrukcje do ćwiczeń.


z zakresu budowy, zastosowania, montażu i demontażu połączeńkształtowych i podatnych. Podczas jego realizacji należy łączyć teorięz praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń, wykorzystywaniewiadomości i umiejętności uczniów z innych obszarów tematycznychoraz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystania z innych niżpodręcznikowe źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z wyjaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Podczasomawiania montażu połączeń należy zwrócić uwagę na ich rodzaje,


67

właściwości i zastosowanie. Uczniowie powinni opanować umiejętnośćwykonywania montażu połączeń kształtowych i podatnych orazsprawdzania jakości jego wykonania. Bardzo ważne jest utrwalanienawyku bezpiecznej pracy i prawidłowego użytkowania narzędzii przyrządów.

Wskazane jest również, aby uczniowie samodzielnie zdobywaliwiadomości i umiejętności dotyczące połączeń kształtowych i podatnychpoprzez pracę zespołową oraz korzystanie z różnych źródeł informacji.Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwalana kształtowanie szeregu umiejętności, jak: planowanie pracy,rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, wyszukiwaniei selekcja informacji oraz wykorzystywanie w praktyce posiadanychwiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się dokumentacjątechniczną, katalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematpołączeń kształtowych i podatnych. Duże znaczenie dla opanowaniacelów kształcenia ma wykorzystanie filmów dydaktycznych. Należypamiętać, aby przed projekcją filmu ukierunkować obserwację uczniów,a po obejrzeniu filmu przeprowadzić dyskusję i podsumowanie.








68

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:− korzystanie z dokumentacji technicznej, norm, poradników, katalogów,− analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,− poprawność wykonywanych czynności,− przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,− prezentowanie wyników własnej pracy.




69

Jednostka modułowa 723[02].Z1.04Wykonywanie montażu i demontażu łożyskślizgowych i tocznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować proces montażu łożysk ślizgowych,− scharakteryzować proces demontażu łożysk ślizgowych,− określić warunki techniczne montażu łożysk tocznych,− dobrać narzędzia i sprzęt do montażu i demontażu,− przygotować łożyska do montażu,− dokonać montażu łożysk ślizgowych,− dokonać demontażu łożysk ślizgowych,− dokonać montażu łożysk tocznych,− dokonać demontażu łożysk tocznych,− dokonać regulacji i kontroli międzyoperacyjnej podczas montażu

i demontażu łożysk ślizgowych i tocznych,− ocenić jakość wykonanego montażu,− posłużyć się dokumentacją techniczną,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska


2. Materiał nauczaniaOgólne zasady montażu łożysk ślizgowych.Montaż łożysk ślizgowych niedzielonych (osadzanie w korpusie,zabezpieczanie przed odkręcaniem).Montaż łożysk ślizgowych dzielonych (przygotowanie panewek,dopasowanie do gniazda, zabezpieczenie przed odkręceniem).Montaż panewek grubościennych i cienkościennych.Montaż łożysk ślizgowych z tworzyw sztucznych.Demontaż różnych łożysk ślizgowych.Warunki techniczne montażu łożysk tocznych.Pasowanie łożysk tocznych.Uszczelnianie łożysk tocznych.Montaż łożysk tocznych przy „ruchomym wałku".Montaż łożysk tocznych przy „ruchomej oprawie”.Demontaż łożysk tocznych.Narzędzia i przyrządy do montażu łożysk.Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożaroweji ochrony środowiska.


70

3. Ćwiczenia• Wykonywanie montażu łożysk ślizgowych niedzielonych.• Wykonywanie montażu łożysk ślizgowych dzielonych.• Wykonywanie demontażu łożysk ślizgowych.• Wykonywanie montażu łożysk tocznych.• Wykonywanie demontażu łożysk tocznych.

4. Środki dydaktycznePlansze, foliogramy dotyczące części i zespołów maszynowych, łożysktocznych i ślizgowych.Filmy dydaktyczne dotyczące montażu łożysk.Elementy i zespoły maszyn.Osie i wały.Łożyska ślizgowe i toczne.Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu łożysk ślizgowychi tocznych.Przyrządy pomiarowe.Dokumentacja techniczna.Przewodni tekst, instrukcje do ćwiczeń.


z zakresu montażu i demontażu łożysk ślizgowych i tocznych. Podczasjego realizacji należy łączyć teorię z praktyką poprzez odpowiedni dobórćwiczeń, wykorzystywanie wiadomości i umiejętności uczniów z innychobszarów tematycznych oraz rozwijać umiejętność samokształceniai korzystania z innych niż podręcznikowe źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z wyjaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Podczasomawiania montażu łożysk należy zwrócić uwagę na ich rodzaje,budowę i zastosowanie. Każdy uczeń powinien mieć możliwośćbezpośredniej identyfikacji łożysk tocznych i ślizgowych. Uczniowiepowinni opanować umiejętność wykonywania montażu łożysk tocznychi ślizgowych oraz sprawdzania jakości jego wykonania. Bardzo ważnejest utrwalanie nawyku bezpiecznej pracy i prawidłowego użytkowanianarzędzi i przyrządów.

Wskazane jest również, aby uczniowie samodzielnie zdobywaliwiadomości i umiejętności dotyczące łożysk tocznych i ślizgowychpoprzez korzystanie z różnych źródeł informacji.

Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwalana kształtowanie szeregu umiejętności, jak: planowanie pracy,rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, wyszukiwanie


71

i selekcja informacji oraz wykorzystywanie w praktyce posiadanychwiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się dokumentacjątechniczną, katalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematłożysk. Duże znaczenie dla opanowania celów kształcenia mawykorzystanie filmów dydaktycznych. Należy pamiętać, aby przedprojekcją filmu ukierunkować obserwację uczniów, a po obejrzeniu filmuprzeprowadzić dyskusję i podsumowanie.



6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaPodstawą oceniania postępów uczniów powinny być kryteria podane

przez nauczyciela na początku zajęć. W kryteriach oceniania należyuwzględnić poziom oraz zakres opanowania wiadomości i umiejętnościwynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel powinienopracować wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.


Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z dokumentacji technicznej, norm, poradników, katalogów,– analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywanych czynności,– przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wyników własnej pracy.

Ewaluację sumatywną proponuje się przeprowadzić z wykorzystaniemtestu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W końcowejocenie osiągnięć ucznia, po zakończeniu realizacji programu jednostkimodułowej, należy uwzględnić wyniki testu pisemnego oraz poziomwykonania ćwiczeń.


72

Jednostka modułowa 723[02].Z1.05Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędowych, hydraulicznych i pneumatycznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować montaż wałów i osi,− scharakteryzować demontaż wałów i osi,− scharakteryzować montaż mechanizmów napędowych,− scharakteryzować demontaż mechanizmów napędowych,− przygotować elementy do montażu,− wykonać montaż i demontaż wałów i osi,− wykonać montaż i demontaż mechanizmów napędowych,− wyjaśnić zasadę działania napędu hydraulicznego,− scharakteryzować napędy hydrauliczne,− dobrać ciecze robocze do napędów hydraulicznych,− rozróżnić elementy sterujące napędów hydraulicznych,− dobrać osprzęt pomocniczy napędów hydraulicznych,− scharakteryzować montaż napędów hydraulicznych,− sklasyfikować urządzenia pneumatyczne,− scharakteryzować napędy pneumatyczne,− scharakteryzować urządzenia przetwarzające energię sprężonego

powietrza na pracę mechaniczną,− scharakteryzować urządzenia sterujące energią sprężonego

powietrza w układach pneumatycznych,− określić zastosowanie napędów pneumatycznych i pneumatyczno-

hydraulicznych w różnych dziedzinach techniki,− scharakteryzować demontaż napędów pneumatycznych,− dobrać narzędzia i sprzęt do montażu i demontażu,− wykonać montaż i demontaż napędów hydraulicznych i pneumatycznych,− sklasyfikować napędy elektryczne,− określić zastosowanie napędów elektrycznych,− dokonać regulacji i kontroli międzyoperacyjnej montażu i demontażu.− ocenić jakość wykonanego montażu,− posłużyć się dokumentacją techniczną,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska



73

2. Materiał nauczaniaPodstawowe elementy napędu hydraulicznego.Zasada działania i właściwości napędów hydraulicznych.Zastosowanie napędów hydraulicznych oraz sterowania hydraulicznego.Ciecze robocze stosowane w napędach hydraulicznych.Elementy przetwarzające energię w napędach hydraulicznych.Elementy sterujące napędami hydraulicznymi.Osprzęt pomocniczy w napędach hydraulicznych.Zastosowanie napędów hydraulicznych.Klasyfikacja napędów pneumatycznych.Urządzenia przetwarzające energię sprężonego powietrza na pracęmechaniczną.Urządzenia sterujące pracą napędów pneumatycznych.Napędy pneumatyczno-hydrauliczne.Zastosowanie napędów pneumatycznych i pneumatyczno-hydraulicznychw różnych dziedzinach techniki.Budowa napędów elektrycznych.Klasyfikacja napędów elektrycznych.Zastosowanie napędów elektrycznych.Urządzenia sterujące napędami elektrycznymi.Warunki techniczne montażu osi im wałów.Montaż osi nieruchomych.Montaż wałów w łożyskach, zabezpieczanie wałów przed przesunięciem.Sprawdzanie montażu wałów.Demontaż wałów i osi.Montaż napędu pasowego (kół pasowych, przesuwaczy i naprężaczypasów).Montaż i regulacja napędu łańcuchowego.Montaż przekładni zębatych (walcowych, stożkowych, ślimakowych).Montaż napędów ciernych.Montaż sprzęgieł i hamulców.Demontaż mechanizmów napędowych.Montaż napędu hydraulicznego.Montaż napędu pneumatycznego.Demontaż napędów hydraulicznych i pneumatycznych.Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu.Zasady bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

3. Ćwiczenia• Dobieranie napędów hydraulicznych.• Dobieranie cieczy roboczej do napędów hydraulicznych.• Rozpoznawanie osprzętu pomocniczego w układach hydraulicznych.• Dobieranie napędu hydraulicznego do urządzenia mechanicznego.


74

• Dobieranie napędów pneumatycznych.• Dobieranie urządzeń sterujących napędami pneumatycznymi

i pneumatyczno-hydraulicznymi.• Dobieranie napędu pneumatycznego do urządzenia mechanicznego.• Odczytywanie schematów układów hydraulicznych i pneumatycznych.• Dobieranie napędów elektrycznych.• Odczytywanie schematów elektrycznych układów napędu

elektrycznego.• Wykonywanie montażu wałów i osi.• Wykonywanie demontażu wałów i osi.• Wykonywanie montażu mechanizmów napędowych.• Wykonywanie demontażu mechanizmów napędowych.• Wykonywanie montażu napędu hydraulicznego.• Wykonywanie montażu napędu pneumatycznego.• Wykonywanie demontażu napędu hydraulicznego.• Wykonywanie demontażu napędu pneumatycznego.

4. Środki dydaktyczneNapędy pneumatyczne.Napędy hydrauliczne.Napędy pneumatyczno-hydrauliczne.Osprzęt pomocniczy w napędach hydraulicznych.Napędy elektryczne.Urządzenia sterujące napędami elektrycznymi.Zestaw do pomiaru podstawowych parametrów technicznych w układachnapędowych.Filmy dydaktyczne, plansze, foliogramy dotyczące napędów. Plansze,foliogramy dotyczące części i zespołów maszynowych, przekładnimechanicznych, elementów napędu hydraulicznego i pneumatycznego.Schematy montażu typowych mechanizmów i napędów.Schematy napędu hydraulicznego i pneumatycznego.Połączenia rozłączne.Osie i wały.Łożyska ślizgowe i toczne.Przekładnie zębate, cierne, cięgnowe.Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu.Przyrządy pomiarowe.Dokumentacja techniczna, katalogi producentów maszyn i urządzeń.Przewodnie teksty, instrukcje do ćwiczeń.


75


z zakresu budowy, stosowania, montażu i demontażu mechanizmównapędowych, hydraulicznych, pneumatycznych i elektrycznych. Podczasjego realizacji należy łączyć teorię z praktyką poprzez odpowiedni dobórćwiczeń, wykorzystywanie wiadomości i umiejętności uczniów z innychobszarów tematycznych oraz rozwijać umiejętność samokształceniai korzystania z innych niż podręcznikowe źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z wyjaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Podczasomawiania montażu mechanizmów należy zwrócić uwagę na ich rodzaje,budowę i zastosowanie. Każdy uczeń powinien mieć możliwośćbezpośredniej identyfikacji mechanizmów i ich elementów. Uczniowiepowinni opanować umiejętność wykonywania montażu mechanizmównapędowych, hydraulicznych i pneumatycznych oraz sprawdzaniajakości jego wykonania. Bardzo ważne jest utrwalanie nawykubezpiecznej pracy i prawidłowego użytkowania narzędzi i przyrządów.

Wskazane jest również, aby uczniowie samodzielnie zdobywaliwiadomości i umiejętności dotyczące mechanizmów napędowych,hydraulicznych i pneumatycznych poprzez korzystanie z różnych źródełinformacji. Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwalana kształtowanie szeregu umiejętności, jak: planowanie pracy,rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, wyszukiwaniei selekcja informacji oraz wykorzystywanie w praktyce posiadanychwiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się dokumentacjątechniczną, katalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematmechanizmów napędowych, hydraulicznych i pneumatycznych.

Program jednostki należy realizować w pracowni budowy maszyn,w grupie do 16 uczniów. Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowiepowinni pracować w zespołach 2-3 osobowych. Przed przystąpieniemdo realizacji ćwiczeń konieczne jest zapoznanie uczniów z zasadami bhpobowiązującymi podczas ich wykonywania.


przeprowadzane systematycznie w trakcie procesu kształcenia,na podstawie kryteriów podanych na początku zajęć. Pozwalato na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz


76

na rozpoznawanie pojawiających się trudności w opanowaniu treścikształcenia.


Ewaluację kształtującą proponuje się prowadzić z wykorzystaniemustnych sprawdzianów, testów pisemnych oraz ukierunkowanejobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.




77

Jednostka modułowa 723[02].Z1.06Wykonywanie montażu i demontażu mechanizmównapędu ruchu postępowego i prowadnic

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować mechanizm napędu pasowego,− wyjaśnić budowę mechanizmu z napędem łańcuchowym i pasem

zębatym,− rozróżnić przekładnie zębate walcowe i stożkowe,− scharakteryzować mechanizmy napędów ciernych,− scharakteryzować mechanizmy nawrotnic,− rozróżnić mechanizmy sprzęgłowe,− zidentyfikować mechanizmy śrubowe ruchu postępowego,− rozróżnić mechanizm korbowo-tłokowy,− rozróżnić mechanizm krzywkowy,− wyjaśnić budowę mechanizmu mimośrodowego,− wyjaśnić budowę mechanizmu jarzmowego,− scharakteryzować proces montażu i demontażu prowadnic,− scharakteryzować proces montażu i demontażu mechanizmów ruchu

postępowego,− dobrać narzędzia i sprzęt do montażu i demontażu,− przygotować elementy do montażu,− dokonać montażu prowadnic,− dokonać demontażu prowadnic,− dokonać montażu napędu ruchu postępowego,− dokonać demontażu napędu ruchu postępowego,− przeprowadzić kontrolę międzyoperacyjną montażu zgodnie

z dokumentacją technologiczną,− ocenić jakość wykonanego montażu,− posłużyć się dokumentacją techniczną,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska


2. Materiał nauczaniaBudowa i zastosowanie mechanizmów pasowych.Budowa i zastosowanie mechanizmów łańcuchowych.Klasyfikacja, budowa i zastosowanie przekładni zębatych.Budowa i zastosowanie mechanizmów ciernych.Budowa i zastosowanie nawrotnic.


78

Klasyfikacja i zastosowanie mechanizmów sprzęgłowych.Budowa i zastosowanie mechanizmów ruchu postępowego.Budowa i zastosowanie mechanizmów korbowo-tłokowych.Budowa i zastosowanie mechanizmów krzywkowych.Budowa i zastosowanie mechanizmów mimośrodowych.Budowa i zastosowanie mechanizmów jarzmowych.Montaż prowadnic (dopasowanie powierzchni roboczych, regulowanieluzów).Montaż mechanizmów śrubowych.Montaż mechanizmów korbowych.Montaż mechanizmów mimośrodowych.Montaż mechanizmów krzywkowych.Montaż mechanizmów jarzmowych.Montaż mechanizmów zapadkowych.Demontaż prowadnic.Demontaż mechanizmów napędu ruchu postępowego.Regulacja mechanizmów ruchu obrotowego i postępowego.Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu.Zasady bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

3. Ćwiczenia• Dobieranie mechanizmów pasowych.• Dobieranie mechanizmów łańcuchowych.• Dobieranie przekładni zębatych.• Dobieranie mechanizmów sprzęgłowych.• Dobieranie mechanizmów korbowo-tłokowych.• Rozpoznawanie mechanizmów mimośrodowych, sprzęgłowych

i jarzmowych.• Wykonywanie montażu prowadnic.• Wykonywanie demontażu prowadnic.• Wykonywanie montażu mechanizmów ruchu postępowego.• Wykonywanie demontażu mechanizmów ruchu postępowego.• Wykonywanie kontroli międzyoperacyjnej podczas montażu.

4. Środki dydaktyczneModele i eksponaty:− napędy pasowe,− napędy łańcuchowe i z pasem zębatym,− przekładnie zębate, walcowe i stożkowe.Plansze, foliogramy:− części i zespoły maszynowe,− napędy pasowe, łańcuchowe,


79

− przekładnie zębate, walcowe, stożkowe,− mechanizmy sprzęgłowe,− mechanizmy krzywkowe,− mechanizmy mimośrodowe.Plansze, foliogramy dotyczące części i zespołów maszynowych,połączeń rozłącznych, przekładni mechanicznych, pomp, układówautomatycznej regulacji, urządzeń transportu wewnętrznego, napędówelektrycznych.Połączenia rozłączne.Sprężyny i elementy sprężyste.Osie i wały.Łożyska ślizgowe i toczne.Przekładnie zębate, cierne, cięgnowe.Mechanizmy ruchu postępowego i obrotowego.Elementy instalacji hydraulicznej, pneumatycznej, elektrycznej.Elementy automatyki przemysłowej.Narzędzia, przyrządy i urządzenia do montażu i demontażu.Przyrządy pomiarowe.Dokumentacja techniczna, Polskie Normy.Przewodni tekst, instrukcje do ćwiczeń.


z zakresu budowy, zastosowania, montażu i demontażu mechanizmównapędu ruchu postępowego i prowadnic. Podczas jego realizacji należyłączyć teorię z praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń,wykorzystywanie wiadomości i umiejętności uczniów z innych obszarówtematycznych oraz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystaniaz innych niż podręcznikowe źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z wyjaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Podczasomawiania montażu mechanizmów napędu ruchu postępowegoi prowadnic należy zwrócić uwagę na rodzaje, budowę i zastosowaniemechanizmów. Uczniowie powinni opanować umiejętność wykonywaniamontażu mechanizmów napędu ruchu postępowego i prowadnic orazsprawdzania jakości jego wykonania. Bardzo ważne jest utrwalanienawyku bezpiecznej pracy i prawidłowego użytkowania narzędzii przyrządów.

Wskazane jest również, aby uczniowie zdobywali wiadomościi umiejętności dotyczące mechanizmów napędu ruchu postępowegoi prowadnic poprzez pracę zespołową oraz korzystaniez różnych źródeł informacji. Szczególnie polecana jest metoda


80

projektów, która pozwala na kształtowanie szeregu umiejętności, jak:planowanie pracy, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji,wyszukiwanie i selekcja informacji oraz wykorzystywanie w praktyceposiadanych wiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się dokumentacjątechniczną, katalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematmechanizmów napędu ruchu postępowego i prowadnic.



6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaPodstawą oceniania postępów uczniów powinny być kryteria podane

przez nauczyciela na początku zajęć. W kryteriach oceniania należyuwzględnić poziom oraz zakres opanowania wiadomości i umiejętnościwynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel powinienopracować wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.






81

Jednostka modułowa 723[02].Z1.07Wykonywanie przeglądów, naprawy oraz montażugłównego maszyn i urządzeń

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− wyjaśnić zasady montażu głównego maszyn i urządzeń,− określić zużycie części maszyn,− ustalić zakres koniecznej naprawy,− dokonać przeglądu maszyny i urządzenia,− przeprowadzić montaż główny,− dokonać regulacji zmontowanej maszyny lub urządzenia,− dokonać prób zmontowanej maszyny,− dokonać pomiarów podstawowych parametrów,− zastosować przepisy bhp podczas montażu głównego,− ocenić jakość wykonanej pracy,− posłużyć się dokumentacją techniczną,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska


2. Materiał nauczaniaMontaż elementów w zespoły.Montaż zespołów w wyroby.Prowadzenie prób zmontowanych urządzeń i maszyn.Narzędzia, przyrządy i urządzenia stosowane w procesie montażumaszyn.Regulacja i próby zmontowanych maszyn.Przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

3. Ćwiczenia• Wykonywanie montażu głównego.• Przeprowadzenie regulacji i próby zmontowanej maszyny.• Dokonanie pomiaru podstawowych parametrów zmontowanej

maszyny.

4. Środki dydaktycznePlansze, foliogramy dotyczące części i zespołów maszynowych,połączeń rozłącznych, przekładni mechanicznych, układówautomatycznej regulacji, urządzeń transportu wewnętrznego, napędówelektrycznych.Filmy dydaktyczne dotyczące montażu głównego.


82

Połączenia rozłączne.Sprężyny i elementy sprężyste.Osie i wały.Łożyska ślizgowe i toczne.Przekładnie zębate, cierne, cięgnowe.Mechanizmy ruchu postępowego i obrotowego.Elementy instalacji hydraulicznej, pneumatycznej, elektrycznej.Elementy automatyki przemysłowej.Narzędzia, przyrządy i urządzenia do montażu i demontażu.Przyrządy pomiarowe.Dokumentacja techniczna.Przewodni tekst, instrukcje do ćwiczeń.


z zakresu przeglądów technicznych, naprawy oraz montażu głównegomaszyn i urządzeń. Podczas jego realizacji należy łączyć teorięz praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń, wykorzystywaniewiadomości i umiejętności uczniów z innych obszarów tematycznychoraz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystania z innych niżpodręcznikowe źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z wyjaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. Uczniowiepowinni opanować umiejętność wykonywania przeglądów technicznychoraz montażu głównego maszyn i urządzeń. Bardzo ważne jestutrwalanie nawyku bezpiecznej pracy i prawidłowego użytkowanianarzędzi i przyrządów.

Wskazane jest również, aby uczniowie zdobywali wiadomościi umiejętności dotyczące przeglądów technicznych, naprawy orazmontażu głównego maszyn i urządzeń poprzez pracę zespołową orazkorzystanie z różnych źródeł informacji. Szczególnie polecana jestmetoda projektów, która pozwala na kształtowanie szeregu umiejętności,jak: planowanie pracy, rozwiązywanie problemów, podejmowaniedecyzji, wyszukiwanie i selekcja informacji oraz wykorzystywaniew praktyce posiadanych wiadomości.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się dokumentacjątechniczną, katalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematmontażu głównego maszyn i urządzeń. Duże znaczenie dla opanowaniacelów kształcenia ma wykorzystanie filmów dydaktycznych. Należypamiętać, aby przed projekcją filmu ukierunkować obserwację uczniów,a po obejrzeniu filmu przeprowadzić dyskusję i podsumowanie.


83










84

Moduł 723[02].Z2Obsługa maszyn i urządzeń

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− wyjaśniać podstawowe pojęcia dotyczące eksploatacji obiektów

technicznych,− rozróżniać procesy eksploatacyjne maszyn i urządzeń: użytkowanie,

obsługiwanie, zasilanie,− charakteryzować warunki techniczne użytkowania, określać miary

użytkowania i ich zastosowanie,− instalować, przygotowywać do pracy i uruchamiać maszynę lub

urządzenie,− charakteryzować podstawowe materiały eksploatacyjne (oleje, smary,

ciecze chłodząco-smarujące, paliwa),− wyjaśniać istotę smarowania oraz systemy smarowania olejem

i smarem stałym,− dobierać materiały smarowe do łożysk, przekładni mechanicznych,

silników spalinowych,− określać czynniki powodujące powstawanie korozji oraz rozróżniać

podstawowe metody zabezpieczania metali przed korozją,− charakteryzować procesy zużyciowo-starzeniowe maszyn i urządzeń,− rozróżniać metody przeciwdziałania zużyciu maszyn i ich elementów,− charakteryzować czynniki mające wpływ na uszkodzenia urządzeń

mechanicznych,− określać podstawowe zadania diagnostyki technicznej,− rozróżniać metody diagnostyczne,− wykorzystywać urządzenia diagnostyczne do oceny stanu

technicznego,− dokonywać weryfikacji części maszyn,− określać zakres przeglądu i naprawy,− rozróżniać fazy procesu naprawczego,− określać sposoby naprawy części maszyn i urządzeń,− stosować przyrządy i urządzenia obsługowo-naprawcze,− posługiwać się dokumentacją obsługowo-naprawczą,− przeprowadzać naprawy typowych elementów maszyn i zespołów

maszynowych,− wykonywać czynności związane z konserwacją maszyny

(czyszczenie, smarowanie, sprawdzanie stanu technicznego),− planować proces technologiczny naprawy maszyn i urządzeń

przemysłowych,


85

− sprawdzać jakość prac obsługowo-naprawczych,− zabezpieczać maszyny i urządzenia po naprawie,− organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii

i bezpieczeństwa pracy,− przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas prac obsługowo-naprawczych.



723[02].Z2.01 Dobieranie materiałów eksploatacyjnych 26723[02].Z2.02 Ocenianie stanu technicznego maszyn i urządzeń 50723[02].Z2.03 Użytkowanie i obsługiwanie maszyn i urządzeń 104

Razem 180


723[02].Z2 Obsługa i naprawa maszyn

i urządzeń

723[02].Z2.01Dobieranie materiałów

eksploatacyjnych

723[02].Z2.02Ocenianie stanu technicznego

maszyn i urządzeń

723[02].Z2.03Użytkowanie i obsługiwanie

maszyn i urządzeń


86

4. LiteraturaGórecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyni urządzeń przemysłowych. Technologia. WSiP, Warszawa 1998Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych.WSiP, Warszawa 2005Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998Legutko S.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń WSiP,Warszawa 2004Mac S. Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla szkółzasadniczych. WSiP, Warszawa 2000Malinowski J.: Pasowanie i pomiary. WSiP, Warszawa 1991Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. Tom I i II. WNT,Warszawa 1999Solis H., Lenart T.: Technologia i eksploatacja maszyn. WSiP,Warszawa 1996Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999Zając B.: Materiałoznawstwo. Materiały pomocnicze. WSiP,Warszawa 1997Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001



87

Jednostka modułowa 723[02].Z2.01Dobieranie materiałów eksploatacyjnych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z eksploatacją maszyn

i urządzeń,− wyjaśnić istotę smarowania oraz systemy smarowania olejem

i smarem stałym,− rozróżnić podstawowe rodzaje materiałów eksploatacyjnych,− dobrać materiały smarowe do elementów maszyn i urządzeń, zgodnie

z DTR,− dobrać środki ochrony przed korozją,− określić zasady gospodarowania materiałami eksploatacyjnymi,− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska dotyczące materiałóweksploatacyjnych.

2. Materiał nauczaniaPodstawowe pojęcia z zakresu eksploatacji obiektów technicznych.Fizyko-chemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń.Tarcie i jego rodzaje.Smarowanie maszyn i urządzeń.Materiały eksploatacyjne – klasyfikacja materiałów eksploatacyjnych,gospodarka materiałami eksploatacyjnymi.Przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

3. Ćwiczenia• Rozpoznawanie materiałów eksploatacyjnych na podstawie

oznaczenia.• Dobieranie smarów i innych materiałów eksploatacyjnych

na podstawie Dokumentacji Techniczno-Ruchowej.• Analizowanie instrukcji smarowania maszyn i urządzeń.• Planowanie składowania zużytych materiałów eksploatacyjnych.• Dobieranie środków ochrony osobistej do pracy z materiałami

eksploatacyjnymi.

4. Środki dydaktycznePlansze, foliogramy dotyczące materiałów eksploatacyjnych, systemówsmarowania, techniki smarowania.Filmy dydaktyczne dotyczące eksploatacji obiektów technicznych.


88

Materiały eksploatacyjne.Polskie Normy, poradniki.Dokumentacja Techniczno-Ruchowa maszyn i urządzeń.Katalogi i materiały reklamowe dotyczące materiałów eksploatacyjnych.Przewodnie teksty, instrukcje do ćwiczeń.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiPodstawowym celem realizacji programu nauczania jednostki

modułowej jest kształtowanie umiejętności doboru materiałów w procesieeksploatacji maszyn i urządzeń. Podczas procesu nauczania-uczeniasię należy wykorzystać wiadomości i umiejętności uzyskane w module723[02].O1 „Techniczne podstawy obsługi maszyn i urządzeń”.

W osiągnięciu celów kształcenia istotne znaczenie ma dobór metodnauczania. Wskazane jest stosowanie takich metod, jak: przewodniegotekstu, ćwiczeń praktycznych oraz pokazu z objaśnieniem. Nauczycielpowinien przygotować materiały potrzebne do wykonywania pokazówi ćwiczeń: przewodnie teksty, katalogi, normy, DokumentacjeTechniczno-Ruchowe oraz zgromadzić w pracowni niezbędne środkidydaktyczne.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogamimaszyn i urządzeń, dokumentacją techniczną, poradnikami orazkorzystać z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematdostępnych materiałów eksploatacyjnych. Proces nauczania-uczenia sięnależy wspomagać filmami dydaktycznymi.

Wskazane jest również, aby uczniowie samodzielnie zdobywaliwiadomości i umiejętności dotyczące materiałów eksploatacyjnychpoprzez pracę zespołową oraz korzystanie z różnych źródeł informacji.Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwalana kształtowanie szeregu umiejętności, jak: planowanie pracy,rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, wyszukiwaniei selekcja informacji oraz wykorzystywanie w praktyce posiadanychwiadomości.

Program jednostki należy realizować w pracowni eksploatacji maszyni urządzeń, w grupie do 16 uczniów. Podczas wykonywania ćwiczeńuczniowie powinni pracować w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać sięprzez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawiekryteriów przedstawionych na początku zajęć. W kryteriach ocenianianależy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów


89

wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celówkształcenia.

Osiągnięcia uczniów należy oceniać w zakresie zaplanowanych celówkształcenia, na podstawie: ustnych sprawdzianów, pisemnychsprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacjipracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Sprawdziany ustne dotyczą bieżącej oceny pracy ucznia. Stanowiąinformację dla nauczyciela o tym, jakie treści należy powtórzyć i utrwalić.Ważną rolę w procesie oceniania umiejętności praktycznych uczniówpełni obserwacja ich pracy podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniepodlega nie tylko wynik końcowy, ale również proces pracy i interpretacjawyników. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:− korzystanie z dokumentacji technicznej, norm, poradników, katalogów,− analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,− rozpoznawanie materiałów eksploatacyjnych,− dobieranie materiałów eksploatacyjnych,− prezentowanie wyników własnej pracy.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki proponuje sięprzeprowadzić test pisemny z zadaniami otwartymi i zamkniętymi.



90

Jednostka modułowa 723[02].Z2.02Ocenianie stanu technicznego maszyn i urządzeń

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować procesy zużyciowo-starzeniowe współpracujących

elementów maszyn i urządzeń,− określić sposoby przeciwdziałania zużyciu elementów maszyn,

w zależności od charakteru pracy urządzeń mechanicznych,− scharakteryzować czynniki mające wpływ na uszkodzenia urządzeń

mechanicznych w zależności od środowiska pracy,− ocenić organoleptycznie stan techniczny maszyn i urządzeń,− wykonać pomiary kontrolne podczas oceny stanu technicznego

maszyn i urządzeń,− określić stan techniczny maszyn i urządzeń z wykorzystaniem

dokumentacji serwisowej,− rozróżnić metody stosowane w diagnostyce maszyn i urządzeń,− wykorzystać urządzenia i przyrządy diagnostyczne w procesie

weryfikacji części maszyn i urządzeń,− zakwalifikować do naprawy części maszyn i urządzeń,− odczytać i wprowadzić zapisy do dokumentacji warsztatowej,− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii

i bezpieczeństwa pracy,− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas oceny stanutechnicznego maszyn i urządzeń.

2. Materiał nauczaniaZużycie i uszkodzenie elementów maszyn.Badania defektoskopowe.Diagnostyka techniczna maszyn i urządzeń.Urządzenia i przyrządy diagnostyczne.Weryfikacja części maszyn.Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa oraz ochronaśrodowiska.

3. Ćwiczenia• Analizowanie Dokumentacji Techniczno-Ruchowej maszyn i urządzeń.• Diagnozowanie stanu technicznego maszyn i urządzeń na podstawie

pomiarów.


91

• Diagnozowanie stanu technicznego maszyn i urządzeń na podstawieoględzin.

• Diagnozowanie stanu technicznego maszyn i urządzeń na podstawiepróby pracy.

• Organizowanie stanowiska obsługowo-diagnostycznego.• Analizowanie wpływu stanu technicznego maszyn i urządzeń

na przebieg procesu technologicznego.

4. Środki dydaktyczneFilmy dydaktyczne, plansze, foliogramy dotyczące diagnozowania stanutechnicznego maszyn i urządzeń.Narzędzia i przyrządy wykorzystywane w procesie oceny technicznejmaszyn i urządzeń.Maszyny, urządzenia, zespoły, elementy maszyn przeznaczonedo naprawy i konserwacji.Przyrządy pomiarowe.Narzędzia warsztatowe.Instrukcje maszyn i urządzeń.Dokumentacja Techniczno-Ruchowa maszyn i urządzeń.Katalogi maszyn i urządzeń.Teksty przewodnie, instrukcje do ćwiczeń.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram nauczania jednostki modułowej zawiera podstawową wiedzę

z zakresu oceniania stanu technicznego maszyn i urządzeń.W procesie kształcenia należy wykorzystać wiadomości i umiejętnościuzyskane w modułach 723[02].O1 „Techniczne podstawy obsługimaszyn i urządzeń” i 723[02].Z1 „Montaż i naprawa maszyn i urządzeń”.

Podczas jego realizacji należy przede wszystkim kształtowaćumiejętności wykonywania prac z zakresu diagnozy stanu technicznegomaszyn i urządzeń oraz utrwalać nawyki bezpiecznej pracyi prawidłowego użytkowania przyrządów i urządzeń diagnostycznych.

W procesie nauczania-uczenia się należy stosować metodę tekstuprzewodniego, ćwiczeń praktycznych oraz pokazu z objaśnieniem. Mającna celu samodzielne wykonywanie ćwiczeń przez uczniów, należyprzygotować odpowiednie instrukcje lub tekst przewodni. Uczniowiekorzystając z pytań prowadzących zawartych w przewodnim tekścielub z instrukcji do ćwiczeń oraz materiałów źródłowych planują przebiegćwiczenia, organizują stanowisko pracy i wykonują zadanie. Wskazanejest, aby w trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwował pracę ucznia,wskazywał popełniane błędy oraz naprowadzał na właściwy tok pracy.

Bardzo ważne jest zwracanie uwagi na przestrzeganie przepisów bhppodczas wykonywania zadań, korzystanie z Dokumentacji Techniczno-


92

Ruchowej, jakość wykonania ćwiczenia i natychmiastowe korygowaniebłędów. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędnysprzęt, narzędzia, urządzenia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniomnależy umożliwić korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak:normy, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa, dokumentacjawarsztatowa, instrukcje oraz poradniki. W trakcie realizacji programunależy również kształtować postawy zawodowe oraz umiejętnościkomunikowania się, zespołowego podejmowania decyzji, rozwiązywaniaproblemów oraz prezentacji wykonanych prac.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni eksploatacji maszyni urządzeń, w grupie do 16 uczniów, z podziałem na zespoły 2-3osobowe.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń praktycznych, należyzapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochronyprzeciwpożarowej i ochrony środowiska, obowiązującymi na danymstanowisku.


przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie kryteriówprzedstawionych na początku zajęć. W kryteriach oceniania należyuwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomościi umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej osiągnięcia uczniamożna oceniać na podstawie ustnych sprawdzianów, ukierunkowanejobserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraztestów pisemnych z zadaniami wielokrotnego wyboru.

Wiadomości teoretyczne niezbędne do wykonywania ćwiczeń mogąbyć sprawdzane poprzez dyskusję lub pogadankę. Dokonując kontroliw formie ustnej należy zwrócić uwagę na umiejętność operowaniazdobytą wiedzą, jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęćtechnicznych oraz wnioskowanie.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawieobserwacji wykonywania czynności podczas ćwiczeń. Kryteria służącedo oceny poziomu opanowania umiejętności praktycznych powinnyobejmować:− przestrzeganie przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska,− planowanie wykonania ćwiczenia,− przygotowanie stanowiska do wykonania ćwiczenia,


93

− zachowanie kolejności wykonywania czynności według obowiązującejtechnologii,

− jakość wykonania,− prezentowanie wyników własnej pracy.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponujesię zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboruoraz testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy, zaopatrzonymiw kryteria oceny i schemat punktowania.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanychprzez nauczyciela metod sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia.Podstawą do uzyskania oceny pozytywnej powinno być poprawnewykonanie ćwiczeń.


94

Jednostka modułowa 723[02].Z2.03Użytkowanie i obsługiwanie maszyn i urządzeń

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− zastosować maszyny i urządzenia zgodnie z przeznaczeniem,− scharakteryzować poszczególne rodzaje obsług technicznych oraz

określić zasady i zadania systemu planowo-zapobiegawczychnapraw,

− określić zakres przeglądu i naprawy maszyn i urządzeń na podstawieDokumentacji Techniczno-Ruchowej,

− rozróżnić fazy procesu naprawy określonej maszyny lub urządzeniatechnicznego,

− określić metody naprawy części maszyn i urządzeń z uwzględnieniemzasad ekonomii,

− posłużyć się przyrządami i urządzeniami podczas obsługi maszyni urządzeń,

− posłużyć się dokumentacją technologiczną podczas obsługi maszyni urządzeń,

− dobrać części zamienne zgodnie z dokumentacją serwisową,− przeprowadzić naprawy typowych elementów maszyn i zespołów

maszynowych,− zastosować materiały eksploatacyjne,− wykonać czynności związane z konserwacją maszyny (czyszczenie,

smarowanie, sprawdzanie stanu technicznego urządzenia), zgodniez Dokumentacją Techniczno-Ruchową,

− wykonać podczas naprawy typowe prace z zakresu obróbki ręczneji mechanicznej,

− posłużyć się przyrządami pomiarowymi i oprzyrządowaniemspecjalistycznym podczas obsługi maszyn i urządzeń,

− ocenić jakość wykonanej obsługi,− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii

i bezpieczeństwa pracy,− zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas prac wykonywaniapracy.

2. Materiał nauczaniaZasady użytkowania maszyn i urządzeń.Zasady naprawy obiektów technicznych.Organizacja prac dotyczących naprawy.


95

Proces technologiczny naprawy maszyn.Weryfikacja części maszyn.Metody regeneracji elementów maszyn.Urządzenia i przyrządy wykorzystywane podczas obsługi technicznejmaszyn i urządzeń.Naprawa powierzchni roboczych i elementów (czopy i wały, otwory,tuleje i łożyska, obudowy i kadłuby).Naprawa typowych zespołów (przekładnie, podzespoły wirujące, układyhydrauliczne).Próby uruchomienia maszyn i urządzeń po naprawie, przeprowadzanieniezbędnych regulacji.Wycofywanie z eksploatacji maszyn i urządzeń.Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa oraz ochronaśrodowiska.

3. Ćwiczenia• Wykonywanie typowych operacji technologicznych z wykorzystaniem

różnych maszyn i urządzeń.• Wykonywanie przeglądu technicznego maszyn i urządzeń.• Wykonywanie konserwacji maszyn i urządzeń.• Wykonywanie naprawy układu sterującego maszyny i urządzenia.• Organizowanie stanowiska do naprawy.• Przeprowadzanie weryfikacji części maszyn i urządzeń.• Wykonywanie naprawy części roboczych maszyn i urządzeń.• Wykonywanie naprawy przekładni mechanicznych maszyn i urządzeń.• Wypełnienie dokumentacji warsztatowej.• Weryfikowanie części maszyn i urządzeń oraz kwalifikowanie ich

do naprawy.• Wykonywanie czynności smarowniczych maszyn i urządzeń w ramach

obsługi technicznej mechanizmów napędowych.• Przeprowadzanie próby zespołów maszyn i urządzeń po naprawie.

4. Środki dydaktyczneFilmy dydaktyczne, plansze, foliogramy dotyczące użytkowania i obsługitechnicznej maszyn i urządzeń.Narzędzia i przyrządy wykorzystywane w procesie naprawy i konserwacjimaszyn i urządzeń.Maszyny, urządzenia, zespoły, elementy maszyn przeznaczonedo naprawy i konserwacji.Przyrządy pomiarowe.Narzędzia warsztatowe.Dokumentacja Techniczno-Ruchowa maszyn i urządzeń.Katalogi maszyn i urządzeń.


96

Instrukcje maszyn i urządzeń.Przewodnie teksty, instrukcje do ćwiczeń.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiJednostka modułowa zawiera podstawową wiedzę z zakresu

użytkowania i obsługi technicznej maszyn i urządzeń. W procesiekształcenia należy wykorzystać wiadomości i umiejętności uzyskanew modułach 723[02].O1 „Techniczne podstawy obsługi maszyni urządzeń” i 723[02].Z2 „Montaż i naprawa maszyn i urządzeń”.

Podczas realizacji programu należy przede wszystkim kształtowaćumiejętności wykonywania prac z zakresu naprawy i konserwacji maszyni urządzeń oraz utrwalać nawyki bezpiecznej pracy i prawidłowegoużytkowania narzędzi, przyrządów, maszyn i urządzeń.

W procesie nauczania-uczenia się należy stosować metodę tekstuprzewodniego, ćwiczeń praktycznych oraz pokazu z objaśnieniem. Mającna celu samodzielne wykonywanie ćwiczeń przez uczniów, należyprzygotować odpowiednie instrukcje lub tekst przewodni. Uczniowiekorzystając z pytań prowadzących zawartych w przewodnim tekścielub z instrukcji do ćwiczeń oraz materiałów źródłowych planują przebiegćwiczenia, organizują stanowisko pracy i wykonują zadanie. Wskazanejest, aby w trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwował pracę ucznia,wskazywał popełniane błędy oraz naprowadzał na właściwy tok pracy.

Bardzo ważne jest zwracanie uwagi na przestrzeganie przepisów bhppodczas wykonywania zadań, korzystanie z dokumentacji technicznej,jakość wykonania poszczególnych operacji i natychmiastowekorygowanie błędów. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażonew niezbędny sprzęt, narzędzia, urządzenia, materiały i pomocedydaktyczne. Uczniom należy umożliwić korzystanie z różnych źródełinformacji, takich jak: normy, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa,dokumentacja warsztatowa, instrukcje oraz poradniki. W trakcie realizacjiprogramu należy również kształtować postawy zawodowe orazumiejętności komunikowania się, zespołowego podejmowania decyzji,rozwiązywania problemów oraz prezentacji wykonanych prac.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni eksploatacji maszyni urządzeń lub w warsztatach, w grupie do 16 uczniów, z podziałemna zespoły 2-3 osobowe. Program może być również realizowanyw Centrum Kształcenia Praktycznego lub Centrum KształceniaUstawicznego, wyposażonych w odpowiednie stanowiska ćwiczeniowe.



97





Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawieobserwacji wykonywania czynności podczas ćwiczeń. Kryteria służącedo oceny poziomu opanowania umiejętności praktycznych powinnyobejmować:− przestrzeganie przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska,− planowanie wykonania ćwiczenia,− przygotowanie stanowiska do wykonania ćwiczenia,− zachowanie kolejności wykonywania czynności według obowiązującej

technologii,− jakość wykonania,− prezentowanie wyników własnej pracy.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponujesię zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboruoraz testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy lub zadaniaminisko symulowanymi. Do zadań testu praktycznego należy opracowaćkryteria oceny i schemat punktowania.

W końcowej ocenie nauczyciel powinien uwzględnić wyniki wszystkichstosowanych metod sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia.Podstawą do uzyskania oceny pozytywnej powinno być poprawnewykonanie ćwiczeń.


98

Moduł 723[02].S1Montaż i naprawa obrabiarek do metali

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– naprawiać części mechanizmów i maszyn,– naprawiać typowe mechanizmy i napędy,– montować zespół maszyny, urządzenia,– naprawiać typowe obrabiarki do metali,– konserwować i zabezpieczać przed korozją naprawiane elementy,

maszyny i urządzenia,– przeprowadzać montaż zespołów i obrabiarki po naprawie,– charakteryzować i dobierać materiały eksploatacyjne,– kwalifikować części maszyn do naprawy,– dokonywać ustawień obrabiarki skrawającej na stanowisku pracy,– dokonywać odbioru technicznego maszyny lub urządzenia,– podłączać obrabiarkę do sieci technologicznych,– korzystać z Polskich Norm, dokumentacji technicznej i katalogów,– przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas wykonywania pracy.



723[02].S1.01 Naprawa i konserwacja obrabiarek skrawających 180723[02].S1.02 Ustawianie obrabiarek skrawających 180

Razem 360

3. 3. Schemat układu jednostek modułowych

723[02].S1Montaż i naprawa

obrabiarek do metali

723[02].S1.02Ustawianie obrabiarek

skrawających

723[02].S1.01Naprawa i konserwacja

obrabiarek skrawających


99

4. LiteraturaGórecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyni urządzeń przemysłowych. Technologia. WSiP, Warszawa 1998Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych.WSiP, Warszawa 2005Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998Legutko S.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń WSiP,Warszawa 2004Mac S.: Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla szkółzasadniczych. WSiP, Warszawa 2000Malinowski J.: Pasowanie i pomiary. WSiP, Warszawa 1991Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. Tom I i II. WNT,Warszawa 1999Solis H., Lenart T.: Technologia i eksploatacja maszyn. WSiP,Warszawa 1996Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999Zając B.: Materiałoznawstwo. Materiały pomocnicze. WSiP,Warszawa 1997Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001



100

Jednostka modułowa 723[02].S1.01Naprawa i konserwacja obrabiarek skrawających

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− scharakteryzować warunki techniczne naprawy obrabiarek

skrawających,− określić zasady naprawy, przygotowania stanowiska do naprawy,− wyjaśnić zasady organizacji procesu naprawy w hali maszyn

i urządzeń,− posłużyć się Dokumentacją Techniczno-Ruchową obrabiarki

skrawającej do metalu w celu zidentyfikowania części i mechanizmów,− dobrać i posłużyć się przyrządami pomiarowymi w procesie naprawy

obrabiarki skrawającej,− określić uszkodzenia części powodujące ich wycofanie z użytku,− naprawić zużytą część maszyny,− scharakteryzować warunki techniczne wykonywania konserwacji

i przeglądów obrabiarek skrawających do metalu,− określić zasady przeglądów i konserwacji obrabiarek skrawających

do metalu,− dobrać sposób smarowania,− przeprowadzić przegląd i konserwację wybranych obrabiarek

skrawających do metalu,− posłużyć się Dokumentacją Techniczno-Ruchową podczas przeglądu

i konserwacji obrabiarek skrawających do metalu,− dobrać i posłużyć się narzędziami pomocniczymi podczas konserwacji

obrabiarek skrawających do metalu,− zabezpieczyć części maszyn przed korozją,− skorzystać z Polskich Norm, Dokumentacji Techniczno-Ruchowej oraz

katalogów,− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska

podczas wykonywania pracy.

2. Materiał nauczaniaProces technologiczny naprawy obrabiarki skrawającej – podstawowepojęcia.Podział procesu technologicznego naprawy obrabiarki skrawającej(weryfikacja zespołów i podzespołów obrabiarki).Zasady i organizacja procesu naprawy obrabiarki skrawającej do metalu.Dokumentacja techniczna przeglądów i naprawy.Operacje naprawcze: wstępne, pomocnicze, właściwe.


101

Ochrona przed korozją części maszyn i urządzeń.Konserwacja i przeglądy techniczne obrabiarek skrawającychdo metalu.Smary i inne materiały eksploracyjne.Przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

3. Ćwiczenia• Analizowanie Dokumentacji Techniczno-Ruchowej obrabiarki

skrawającej.• Rozróżnianie narzędzi i przyrządów pomocniczych używanych

podczas naprawy.• Wykonywanie demontażu obrabiarki, zespołów i podzespołów.• Dokonywanie weryfikacji oraz naprawy części i mechanizmów

obrabiarki.• Przeprowadzanie montażu zespołów i obrabiarki po naprawie.• Sprawdzanie działania mechanizmów i obrabiarki.• Wyszukiwanie w Dokumentacji Techniczno-Ruchowej oraz

w katalogach informacji dotyczących przeglądów oraz konserwacjiobrabiarek skrawających do metalu.

• Dobieranie materiałów eksploatacyjnych na podstawie dokumentacjioraz katalogów.

• Diagnozowanie stanu technicznego obrabiarki skrawającej do metaluna podstawie oględzin, wykonywania pomiarów oraz próby pracy.

• Zabezpieczanie przed korozją obrabiarki skrawającej do metalu.• Przeprowadzanie przeglądu oraz konserwacji obrabiarek

skrawających do metalu.

4. Środki dydaktyczneTablice poglądowe, rysunki, foliogramy, filmy dydaktyczne dotycząceobrabiarek skrawających.Schematy kinematyczne obrabiarek skrawających.Zespoły obrabiarek skrawających przeznaczone do naprawy.Narzędzia i przyrządy do wykonywania naprawy.Tokarka, frezarka, wiertarka.Schematy naprawy typowych mechanizmów.Narzędzia warsztatowe.Urządzenia do mycia elementów maszyn.Przyrządy pomiarowe.Katalogi, poradniki.Dokumentacja Techniczno-Ruchowa obrabiarek skrawających.Instrukcja obsługi maszyn.


102

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiJednostka modułowa zawiera podstawową wiedzę z zakresu

wykonywania napraw i konserwacji obrabiarek skrawających. W procesiekształcenia należy wykorzystać wiadomości i umiejętności uzyskanew module 723[02].O1” Techniczne podstawy obsługi maszyni urządzeń”, 723[02].Z1 „Montaż i naprawa maszyn i urządzeń” oraz723[02].Z2 „Obsługa maszyn i urządzeń”.

Podczas jego realizacji należy przede wszystkim kształtowaćumiejętności wykonywania prac z zakresu naprawy i konserwacjiobrabiarek skrawających oraz utrwalać nawyki bezpiecznej pracyi prawidłowego użytkowania narzędzi, przyrządów, maszyn i urządzeń.

W procesie nauczania-uczenia się należy stosować metodę tekstuprzewodniego, ćwiczeń praktycznych oraz pokazu z objaśnieniem. Mającna celu samodzielne wykonywanie ćwiczeń przez uczniów, należyprzygotować odpowiednie instrukcje lub tekst przewodni. Uczniowiekorzystając z pytań prowadzących zawartych w przewodnim tekście lubz instrukcji do ćwiczeń oraz materiałów źródłowych planują przebiegćwiczenia, organizują stanowisko pracy i wykonują zadanie. Wskazanejest, aby w trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwował pracę ucznia,wskazywał popełniane błędy oraz naprowadzał na właściwy tok pracy.

Bardzo ważne jest zwracanie uwagi na przestrzeganie przepisów bhppodczas wykonywania zadań, korzystanie z dokumentacji technicznej,jakość wykonania poszczególnych operacji i natychmiastowekorygowanie błędów. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażonew niezbędny sprzęt, narzędzia, urządzenia, materiały i pomocedydaktyczne. Uczniom należy umożliwić korzystanie z różnych źródełinformacji, takich jak: normy, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa,dokumentacja warsztatowa, instrukcje oraz poradniki. W trakcie realizacjiprogramu należy również kształtować postawy zawodowe orazumiejętności komunikowania się, zespołowego podejmowania decyzji,rozwiązywania problemów oraz prezentacji wykonanych prac.

Zajęcia powinny odbywać się w warsztatach, w grupie do 16 uczniów,z podziałem na zespoły 2-3 osobowe. Realizacja treści programowychmoże odbywać się również w Centrum Kształcenia Praktycznego lubCentrum Kształcenia Ustawicznego, wyposażonych w odpowiedniestanowiska ćwiczeniowe.



103



Osiągnięcia uczniów należy oceniać w zakresie zaplanowanych celówkształcenia, na podstawie: ustnych sprawdzianów, pisemnychsprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacjipracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Sprawdziany ustne dotyczą bieżącej oceny pracy ucznia. Stanowiąinformację dla nauczyciela o tym, jakie treści należy powtórzyć i utrwalić.Ważną rolę w procesie oceniania umiejętności praktycznych uczniówpełni obserwacja ich pracy podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniepodlega nie tylko wynik końcowy, ale również proces pracy i interpretacjawyników.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:− korzystanie z Dokumentacji Techniczno-Ruchowej, norm, poradników,

katalogów,− analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z różnych źródeł,− poprawność wykonywanych czynności,− przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,− prezentowanie wyników własnej pracy.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponujesię zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboruoraz testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy lub zadaniaminisko symulowanymi. Do zadań testu praktycznego należy opracowaćkryteria oceny i schemat punktowania.

W końcowej ocenie należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanychmetod sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia. Podstawądo uzyskania oceny pozytywnej powinno być poprawne wykonaniećwiczeń.


104

Jednostka modułowa 723[02].S1.02Ustawianie obrabiarek skrawających

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− skorzystać z Dokumentacji Techniczno-Ruchowej,− zastosować zasady instalowania obrabiarek skrawających,− przekazać obrabiarki skrawające do eksploatacji,− zastosować zasady transportu obrabiarek skrawających,− wykonać fundamentowanie obrabiarek skrawających,− ustawić i wypoziomować obrabiarkę skrawającą na fundamencie,− podłączyć obrabiarkę do instalacji technologicznych,− przygotować obrabiarkę do pierwszego uruchomienia i przeprowadzenia

prób,− zastosować zasady bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska podczas

wykonywania pracy.

2. Materiał nauczaniaDokumentacja Techniczno-Ruchowa obrabiarek skrawających.Zasady instalowania obrabiarek skrawających.Zasady przekazywania obrabiarek skrawających do eksploatacji.Transport obrabiarek skrawających wewnątrz zakładu.Fundamentowanie obrabiarek skrawających.Przyłączanie obrabiarek skrawających do sieci technologicznych.Uruchamianie zainstalowanych obrabiarek skrawających i przeprowadzenieprób.Bhp, ochrona ppoż. i ochrona środowiska.

3. Ćwiczenia• Analizowanie Dokumentacji Techniczno-Ruchowej obrabiarki

skrawającej.• Dobieranie urządzeń do transportu obrabiarki skrawającej.• Określanie sposobu zamocowania i zabezpieczenia obrabiarki

skrawającej podczas transportu.• Wykonywanie fundamentu pod obrabiarkę skrawającą.• Poziomowanie obrabiarki na fundamencie.• Wykonywanie instalacji technologicznych i podłączanie obrabiarki

skrawającej na stanowisku pracy.• Uruchamianie obrabiarki skrawającej i przeprowadzanie prób.


105

4. Środki dydaktyczneFilmy dydaktyczne, plansze, foliogramy dotyczące ustawiania obrabiarekskrawających.Dokumentacja Techniczno-Ruchowa obrabiarek skrawających.Katalogi obrabiarek skrawających.Obrabiarki skrawające (tokarka, frezarka, wiertarka).Urządzenia transportu wewnętrznego, liny, zawiesia.Przyrządy pomiarowe.Narzędzia warsztatowe.Instrukcje maszyn i urządzeń.Narzędzia i materiały do wykonania fundamentu.Narzędzia i materiały do wykonania instalacji technologicznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiJednostka modułowa zawiera podstawową wiedzę dotyczącą

ustawiania obrabiarek skrawających. W procesie kształcenia należywykorzystać wiadomości i umiejętności uzyskane w module 723[02].O1”Techniczne podstawy obsługi maszyn i urządzeń”, 723[02].Z1 „Montażi naprawa maszyn i urządzeń” oraz 723[02].Z2 „Obsługa maszyni urządzeń”.

Podczas realizacji programu należy przede wszystkim kształtowaćumiejętności wykonywania prac z zakresu ustawiania obrabiarekskrawających oraz utrwalać nawyki bezpiecznej pracy i prawidłowegoużytkowania narzędzi, przyrządów, maszyn i urządzeń.

W procesie nauczania-uczenia się należy stosować metodę tekstuprzewodniego, ćwiczeń praktycznych oraz pokazu z objaśnieniem. Mającna celu samodzielne wykonywanie ćwiczeń przez uczniów, należyprzygotować odpowiednie instrukcje lub tekst przewodni. Uczniowiekorzystając z pytań prowadzących zawartych w przewodnim tekście lubz instrukcji do ćwiczeń oraz materiałów źródłowych planują przebiegćwiczenia, organizują stanowisko pracy i wykonują zadanie. Wskazanejest, aby w trakcie ćwiczeń nauczyciel obserwował pracę ucznia,wskazywał popełniane błędy oraz naprowadzał na właściwy tok pracy.

Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędnysprzęt, narzędzia, urządzenia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniomnależy umożliwić korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak:normy, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa, dokumentacjawarsztatowa, instrukcje oraz poradniki. Realizację procesu nauczania-uczenia się należy wspomóc wycieczką do zakładu. W trakcie realizacjiprogramu należy również kształtować postawy zawodowe orazumiejętności komunikowania się, zespołowego podejmowania decyzji,rozwiązywania problemów oraz prezentacji wykonanych prac.


106

Zajęcia powinny odbywać się w warsztatach, w grupie do 16 uczniów,z podziałem na zespoły 2-3 osobowe. Realizacja treści programowychmoże odbywać się również w Centrum Kształcenia Praktycznegolub Centrum Kształcenia Ustawicznego, wyposażonych w odpowiedniestanowiska ćwiczeniowe.



przeprowadzane systematycznie w trakcie procesu kształcenia,na podstawie kryteriów podanych na początku zajęć. Pozwalato na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce orazna rozpoznawanie pojawiających się trudności w opanowaniu treścijednostki modułowej.

W kryteriach oceniania należy uwzględnić poziom oraz zakresopanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikającychze szczegółowych celów kształcenia.



Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawieobserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Kryteriasłużące do oceny poziomu opanowania umiejętności praktycznychpowinny obejmować:− przestrzeganie przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska,− planowanie wykonania ćwiczenia,− przygotowanie stanowiska do wykonania ćwiczenia,− zachowanie kolejności wykonywania czynności według obowiązującej

technologii,− jakość wykonania,− prezentowanie wyników własnej pracy.


107

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponujesię zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboruoraz testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy, które należyzaopatrzyć w kryteria oceny i schemat punktowania.

W końcowej ocenie nauczyciel powinien uwzględnić wyniki wszystkichstosowanych metod sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia.Podstawą do uzyskania oceny pozytywnej powinno być poprawnewykonanie ćwiczeń.


108

Moduł 723[02].Z3Praktyka zawodowa*

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− charakteryzować strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa

ze szczególnym uwzględnieniem wydziałów montażowychi naprawczych,

− organizować własne stanowisko pracy (stanowisko mechanika-montera maszyn i urządzeń),

− obsługiwać stanowisko robocze do prac montażowo-naprawczychz wykorzystaniem typowych przyrządów i narzędzi montażowych orazprzyrządów i narzędzi pomiarowych z zachowaniem wymogów bhp,

− demontować części maszyn przed naprawą,− montować części maszyn po naprawie,− określać jakość wykonywanych prac montażowych i demontażowych,− stosować odpowiednie urządzenia, narzędzia i przyrządy przy

wykonywaniu napraw, demontażu, montażu i konserwacji,− posługiwać się dokumentacją techniczną i serwisową oraz

instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń,− utrzymywać w czystości i sprawności stanowisko pracy

z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska,− współpracować z innymi uczestnikami procesów montażowo-

naprawczych,− przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywaniapracy.


modułowej Zestawienie modułów i jednostek modułowychOrientacyjnaliczba godzinna realizację

723[02].Z3.01 Obsługiwanie stanowisk montażowychi demontażowych 80

723[02].Z3.02 Obsługiwanie stanowisk naprawczych 80 Razem 160

* Program modułu jest realizowany w szkole policealnej


109


W szkole policealnej praktyka zawodowa stanowi jeden z ostatnichetapów kształcenia w zawodzie mechanik-monter maszyn i urządzeń.Powinna być realizowana w II semestrze w wymiarze czterech tygodni.Zaleca się, aby uczniowie odbyli ją w zakładach pracy, którew przyszłości mogą być ich miejscem pracy. Praktyka zawodowa powinnaodbywać się w przedsiębiorstwach przemysłu metalowegoi maszynowego, przedsiębiorstwach obsługowo-naprawczych lubzakładach prywatnych i specjalistycznych.

Praktyka zawodowa powinna być tak zorganizowana, aby umożliwićuczniom zastosowanie i pogłębienie zdobytej wiedzy oraz umiejętnościzawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

723[03].Z3Praktyka zawodowa

723[03].Z3.01Obsługiwanie stanowisk

montażowych i demontażowych723[03].Z3.02

Obsługiwanie stanowisknaprawczych


110

Jednostka modułowa 723[02].Z3.01Obsługiwanie stanowisk montażowychi demontażowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− określić strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa ze szczególnym

uwzględnieniem wydziałów montażowych i naprawczych,− zorganizować stanowisko do montażu i demontażu,− przeprowadzić montaż części i zespołów,− dokonać pomiarów wykonywanych części i zespołów,− przeprowadzić demontaż części i podzespołów zgodnie z instrukcją,− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczaniaZapoznanie z organizacją pracy, przepisami bezpieczeństwa i higienypracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.Zapoznanie ze strukturą organizacyjno-produkcyjną przedsiębiorstwa.Organizowanie stanowiska roboczego.Zapoznanie się z dokumentacją techniczną kontroli jakości.Organizowanie prac z zakresu kontroli jakości.Wykonywanie montażu i demontażu połączeń rozłącznychi nierozłącznych, łożysk, wałów i osi, mechanizmów napędowych.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiPodczas odbywania praktyki uczeń powinien zapoznać się

z dokumentacją techniczną, przyrządami i urządzeniami, które stosujesię w procesach technologicznych oraz z obowiązującymi przepisamibezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochronyśrodowiska.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej uczeń powiniendoskonalić umiejętności z zakresu wykonywania montażu i demontażu,pomiarów części maszyn oraz przeprowadzania prób kontrolnychzmontowanych połączeń, mechanizmów, napędów i maszyn.

Podczas realizacji programu praktyki uczeń powinien dokumentowaćjej przebieg w dzienniczku praktyk.


111

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaBieżącej kontroli i oceny osiągnięć uczniów dokonuje opiekun praktyki

na podstawie obserwacji czynności wykonywanych podczas realizacjiprzydzielonych zadań oraz zapisów w dzienniczku praktyk.

Kontrola i ocena bieżąca przebiegu praktyki powinna uwzględniać:− samodzielność w wykonywaniu zadań,− jakość wykonanej pracy,− przestrzeganie dyscypliny,− przestrzeganie przepisów bhp i ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun

praktyki powinien wpisać w dzienniczku praktyk opinię o pracyi postępach ucznia wraz z końcową oceną.

W końcowej ocenie należy uwzględnić wyniki bieżącej kontroliosiągnięć oraz sprawozdanie z realizacji wykonanych zadań.

Sprawozdanie może stanowić raport o tematyce związanejz przedsiębiorstwem i odbywaną praktyką, zamieszczony w dzienniczkupraktyk.


112

Jednostka modułowa 723[02].Z3.02Obsługiwanie stanowisk naprawczych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:− zorganizować stanowisko pracy,− przeprowadzić proces naprawy części maszyn,− dokonać pomiarów naprawianych części maszyn,− zweryfikować uszkodzenia w mechanizmach i napędach,− naprawić uszkodzone mechanizmy i napędy,− dokonać pomiarów i prób naprawionych mechanizmów i napędów

maszyn,− dokonać identyfikacji uszkodzenia maszyn i urządzeń przemysłowych,− naprawić uszkodzone maszyny i urządzenia przemysłowe,− uruchomić naprawione maszyny i urządzenia,− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczaniaZapoznanie z organizacją pracy, przepisami bezpieczeństwa i higienypracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska obowiązującymiw przedsiębiorstwie.Zapoznanie z obiegiem dokumentacji w przedsiębiorstwie.Ocenianie stanu technicznego maszyn i ich zespołów.Wykonywanie zabiegów obsługowo-naprawczych na stanowiskachpracy.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiPodczas odbywania praktyki uczeń powinien zapoznać się

z dokumentacją techniczną, przyrządami i urządzeniami, które stosujesię w procesach naprawy maszyn i urządzeń oraz z obowiązującymiprzepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożaroweji ochrony środowiska.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej uczeń powiniendoskonalić umiejętności z zakresu wykonywania naprawy, pomiarówczęści maszyn oraz przeprowadzania prób kontrolnych naprawionychpołączeń, mechanizmów, napędów i maszyn.

Podczas realizacji programu praktyki uczeń powinien dokumentowaćjej przebieg w dzienniczku praktyk.


113

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaBieżącej kontroli i oceny osiągnięć uczniów dokonuje opiekun praktyki

na podstawie obserwacji czynności wykonywanych podczas realizacjiprzydzielonych zadań oraz zapisów w dzienniczku praktyk.

Kontrola i ocena bieżąca przebiegu praktyki powinna uwzględniać:− samodzielność w wykonywaniu zadań,− jakość wykonanej pracy,− przestrzeganie dyscypliny,− przestrzeganie przepisów bhp i ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun

praktyki powinien wpisać w dzienniczku praktyk opinię o pracyi postępach ucznia wraz z końcową oceną.

W końcowej ocenie należy uwzględnić wyniki bieżącej kontroliosiągnięć oraz sprawozdanie z realizacji wykonanych zadań.

Sprawozdanie może stanowić raport o tematyce związanejz przedsiębiorstwem i odbywaną praktyką, zamieszczony w dzienniczkupraktyk.

Documents

„Projekt wspó - KOWEZiU...1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego 7 II. Plany nauczania16 III. Moduły kształcenia w zawodzie