ASERTYWNOŚĆASERTYWNOŚĆ

Agresja i Uległość

ASERTYWNOŚĆ - NIEASERTYWNOŚĆ

ASERTYWNOŚĆ - MY

AGRESJA - JA

ULEGŁOŚĆ - TY

Postawa bierna in. uległa polegana naruszaniu swoich praw poprzeznieumiejętność wyrażania własnych

uczuć, myśli i poglądów i wkonsekwencji na pozwalaniu, aby inni

te prawa również naruszali.

WERBALNA ULEGŁOŚĆ

Pozwalamy innym decydować za nas: „Zostanę dłużej, jeśli tak bardzo ci na tym zależy”,

Przejmujemy obowiązki innych: „Jakoś to zorganizuję”,

Nie ujawniamy swoich potrzeb i oczekiwań: „To nie jest aż tak ważne, może poczekać”,

Nie ujawniamy swoich uczuć: „Nie – wcale nie jestem zły”,

Prowokujemy dominację innych: „Ty wiesz lepiej”, „Ale głupio powiedziałam”,

Pozwalamy innym naruszać swoje terytorium: „Dobrze weź te notatki, jakoś sobie poradzę”.

Postawa agresywna polega nadochodzeniu swoich praw oraz

wyrażaniu własnych myśli, uczuć iprzekonań, w sposób, który jest często

nieuczciwy, na ogół niestosowny izawsze naruszający prawa innych.

Zachowanie agresywne stwarzasytuację, w której mamy zwycięzcę i

pokonanego. Ja wygram, ty przegrasz.Ja mam rację, ty jej nie masz.

AGRESJA WERBALNA

Narzucamy innym swoje zdanie: „Teraz musisz ze mną pójść”,

Obciążamy innych swoimi obowiązkami: „Jak tak ci spieszno, to sam to dokończ”,

Nie ujawniamy swoich potrzeb i oczekiwań: „Nie potrzebuję twojej łaski”

Nie ujawniamy sowich uczuć: ”Nie myśl, że jestem zawstydzony”,

Demonstrujemy swoją przewagę – krytykujemy, ośmieszamy: „Ten, jak już coś wymyśli..”,

Naruszamy osobiste terytorium innych: „Biorę twoje notatki, bo są mi potrzebne”.

Przyczyny zachowań uległych:

obawa utraty aprobaty społecznej, chęć uniknięcia konfliktów, lęk społeczny, posłuszeństwo jako zasada postępowania, nieumiejętność zabiegania o swoje prawa i potrzeby.

Skutki zachowań uległych: obniżenie poczucia własnej wartości, poczucie krzywdy, wzrost frustracji, wysokie koszta emocjonalne współpracy (utrata kontroli, kumulacja negatywnych emocji), utrata szacunku otoczenia, prowokowanie innych do dominacji i manipulacji.

Przyczyny zachowań agresywnych:

wentylowanie negatywnych emocji, demonstracja władzy, manipulacja, chęć zwrócenia na siebie uwagi, chęć zmuszenia do uległości, brak umiejętności zachowywania się w inny sposób, niskie poczucie własnej wartości, bezkarność (dodatni bilans zysków i strat).

Skutki zachowań agresywnych:

popadanie w konflikty z otoczeniem, narastanie nieporozumień, osiągnięcie efektu odwrotnego do zamierzonego, antypatia ze strony otoczenia, niska efektywność działania – samotność zadaniowa, wysokie koszta emocjonalne współpracy

(nadkontrola).

Zachowania asertywne, agresywne i uległe mająswoje własne, wyróżniające je pozawerbalne

komponenty.

Słowa: Wolałbym, żebyś nie zostawiał odkręconej tubki zpastą do zębów - wypowiedź asertywna

Mowa ciała: Rzucam wściekłe spojrzenia, ręce kładę nabiodrach - zachowanie agresywne

Mowa ciała: Patrzę gdzieś w dal, niepewnie uśmiecham się, bawię się przedmiotami - zachowanie uległe

Zachowanie agresywne Zachowanie uległe

Bezczelnie i wyzywająco patrzymy rozmówcy w oczy. Demonstrujemy znudzenie. Zaciskamy pięści. Nieprzyjaźnie gestykulujemy. Kładziemy ręce na biodra. Przybieramy sarkastyczny ton. Wypowiadamy słowa zbyt głośno. Mówimy tzw. scenicznym szeptem. Stoimy zbyt blisko interlokutora, naruszając tym samym jego granice. Przyjmujemy postawę wyrażającą zamknięcie się wobec innych.

Patrzymy w bok. Uśmiechamy się z zakłopotaniem. Bawimy się przedmiotami. Szuramy stopami. Garbimy się. Wydobywamy z siebie głos tak cichy, że omal niesłyszalny. Mówimy płaczliwym tonem.

Zdarzenie: kobieta cofając samochód, niechcący uderza wauto mężczyzny

Obwinianie/ Gniew: "To wina tej idiotki. Typowa tępa babaza kierownicą. Nie powinno się takiej wpuszczać na jezdnię".Wymyślając coraz to nowe inwektywy, mężczyzna jeszczebardziej rozjątrza swoją wściekłość.

Frustracja: " To jej wina, że czuję się wściekły. Mam prawokiepieć ze złości". Kierowca jest przekonany o tym, iżoburzenie to jedyna słuszna reakcja w zaistniałej sytuacji.

Zachowanie agresywne: "Ty lepiej naucz się parkować,bo znowu kogoś stukniesz".

Wzorzec 1: efekt końcowy

Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnieagresję, bo stuknęłam jego samochód.

Obwinianie/ Gniew: " Cham! Jak on śmie odzywać się domnie w taki sposób? Za kogo on się uważa?" (komunikaty,które sobie wysyłam wzmagają moją złość).

Frustracja: "To jego wina, że czuję się wściekła. Ja temugburowi pokażę!"

Zachowanie agresywne: "Nie waż się tak do mniemówić! Myślałby kto, że sam nigdy nie spowodowałeśstłuczki!"

Wzorzec 2: efekt końcowy

Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnie agresję, bostuknęłam jego samochód.

Obwinianie siebie/ Wstyd/ Zażenowanie: "O rety! Znowu tozrobiłam. Jaka ze mnie idiotka! Zawsze coś partaczę..."(komunikaty, które sobie wysyłam, potęgują uczucia niepewności izakłopotania)

Niska samoocena: poczucie własnej wartości się zmniejsza - niema innej możliwości.

Zachowanie uległe: "Tak mi przykro, parkowanie nigdy niebyło moją mocną stroną. Naprawdę, strasznie mi przykro..."

Wzorzec 3: efekt końcowy

Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnie agresję, bostuknęłam jego samochód.

Obwinianie/ Gniew: "Cham! Jak on śmie odzywać się do mnie wtaki sposób?! Za kogo on się uważa!"(komunikaty, które sobiewysyłam wzmagają moją złość)

Frustracja: "To jego wina, że czuję się wściekła. Ja temu gburowipokażę!"Zachowanie pozornie nieasertywne: "Tak mi przykro,parkowanie nigdy nie było moją mocną stroną..."

Bierna agresja: "Naturalnie ma pan rację. Tylko wy mężczyźnimożecie być wytrawnymi kierowcami. Szczęściarze, nie wiecie,co to wypadek! (uwaga wypowiedziana niewinnie jakby nigdynic; kierowca odnosi nieprzyjemne wrażenie, że z niego szydzę;nie może się jednak do moich słów przyczepić, ponieważzakamuflowałam sarkazm pozorną uprzejmością)

Wzorzec 4: efekt końcowy Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnie agresję, bo stuknęłam jego samochód. Nie obwiniam/ Poczuwam się do odpowiedzialności: "Nic dziwnego, że jest wściekły. W końcu stuknęłam jego samochód". Konstruktywna refleksja: "Ciekawe, jak duże szkody wyrządziłam". Pozytywne uczucia: Nie mam pretensji ani do siebie, ani do mężczyzny. Usiłuję skoncentrować się na rozwiązaniu problemu. Osoby biorące udział w sporze nie są przedmiotem mojego zainteresowania. Zachowanie asertywne: "Przykro mi, że stuknęłam moim

samochodem w pańskie auto. Czy wolno mi rzucić okiem na szkody, które spowodowałam?" (słowa wypowiadam cichym, ale stanowczym tonem; jestem wyprostowana i patrzę poszkodowanemu prosto w oczy)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Wioletta Wardziak-Lubka