ATAUMe-bülten

TEMMUZ 2015

Obezite 'Engel' mi?

Çalıştığı süre boyunca obez olduğu her iki tarafça da bilinen ve kabul edilen ve hatta “tedavi” girişimleri iş yerinin sundu-ğu sağlık sigortasından karşılanan bir kişinin resmen farklı bir gerekçe gösterilerek ama anlaşılan bu nedenle işten atıl-ması, iş yerinde ayrımcılık konusu çerçevesinde ABAD önüne kadar gelen bir dava sürecini başlattı. Ancak uluslararası in-san hakları mevzuatında bu yönde hiçbir açık hükmün olmaması da yeni bir hukuksal tartışmayı gündeme getirdi.

İnsanoğlunun en temel ihtiyaçlarından biri olan “beslenme” kavramının tartışmalara gebe olduğu zemin, insanlı-ğın ortaya çıktığı günden bu yana dünyada yaşanan iktisadi ve toplumsal dönüşümle birlikte sürekli olarak şekil de-ğiştirdi. Tüm dünyayı kasıp kavuran savaş dönemlerinde ve ekonomik buhranların yaşandığı zamanlarda besin kıt-lığı, alım güçlüğü gibi nedenlerle tartışılan kavram, kapitalizmin küreselleşmesiyle birlikte bu kez de yeni pazar a-lanlarının yaratılmasına vesile olması nedeniyle ve yanlış beslenme neticesinde ortaya çıkan birtakım hastalıklarla birlikte tartışmaların konusu olmaya başladı. Bu hastalıkların başında hiç şüphesiz obezite gelmekte. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2014 verilerine göre, dünyada 1.9 milyar 18 yaş ve üzeri yetişkin aşırı kilolu (overweight) du-rumda ve bunlardan 600 milyonu da obez olarak yaşamlarını sürdürmekte. Aşırı kilolu ve obez kişilere en fazla Amerika’da rastlanırken (yüzde 61 aşırı kilolu, yüzde 27 obez), bu oranların en düşük olduğu bölgeyse Güney Do-ğu Asya (yüzde 22 aşırı kilolu, yüzde 5 obez)..(devamı 3.sayfada)

'OBEZ' ÇALIŞANA ÇIKARILAN ENGELLERYasemin KARADAĞ

Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Yıl 7 - Sayı 81Avrupa Gündemi...

üyelik ve diğer talepleriniz için ataum@education.ankara.edu.tr

FIFA Büyük Sınavını Veriyor

Ayşe Elif YILDIRIMsayfa 15-16

Liberté, Égalité, Fraternité ve 'Terreur'?

H.Kardelen IŞIKsayfa 8-9

Avrupa’ya Yeni Demir Perde

Emre YÜKSELsayfa 4-5

Göç(men)e KarşıAkdeniz Tedbirleri

Melisa TEKELİsayfa 7

Kara Para Aklayan İnsan Hakları Örgütü?

Yasemin KARADAĞsayfa 10-11

Portre: Sepp Blatter

Maria KONSTANTOPOULOUsayfa 17

ABAD'a yapılan bir başvuru, mevzuat ayrımcılığı“cinsiyet, ırk, etnik köken, dini inanç veya kanaat, engellilik, yaş veya cinsel tercih temelinde” tanımladığı için,

obezitenin bir “engellilik (disability)” olarak kabul edilip edilemeyeceği tartışmasını gündeme taşıdı.

“işyerinde (aşırı) kilo yüzünden ayrımcılık yapıldığı” iddiasıyla

Azerbaycan AGİT Ofisini Kapatıyor

Damla ÜNSEVERsayfa 14

İşyerinde Ayrımcılık

AB-Latin Amerika İlişkileri Güncelleniyor

sayfa 12Damla ÜNSEVER

İsveç sağlık sistemi, kamu harcamalarında sağlığa ay-rılan büyük pay nedeniyle dünyanın en iyileri arasında gösterilmekte. Nitekim sağ-lık ve tıbbi bakım hizmetleri için yapılan kamu ödemele-rinin son yirmi beş yıldır ne-redeyse değişmeyen bir oranla İsveç gayri safi yurtiçi hasılasının aşağı yukarı yüz-de 9’unu oluşturduğu söyle-nebilir. Son OECD ve DSÖ ra-porlarında da ülkenin yüzde 9.7’lik bir oranla, yüzde 9.3 olan OECD ülkeleri ortala-masının üstünde yer aldığı görülüyor. Toplam sağlık har-camalarının yüzde 81’inin devlet tarafından karşılan-dığı İsveç’te güvence kapsa-mındaki hastalar da muaye-ne ve diğer tıbbi hizmetler için çok küçük bir katkı payı ödüyor. Masrafların kamu

rafından toplanan vergilerle metleri, psikiyatri hastaları- lan il meclislerinin çalışma-kurumlarınca karşılanan bö-finanse ediliyor ve ulusal, böl- nın uzun vadeli tıbbi bakımı larının neredeyse yüzde lümüyse yüzde 97 gibi yük-gesel ve yerel olmak üzere gibi konularla da ilgileniyor. 90’ını da sağlık hizmetleri o-sek bir oran. Üstelik Avrupa’ üç farklı düzeyde yürütülü- Bu ikisi arasında yer alan ve luşturuyor. Ancak her ilin tıb-da derin biçimde hissedilen yor. Bu açıdan adem-i mer- bölgesel düzeyde faaliyet bi bakım hizmetlerinin plan-ekonomik krizlerin etkisiyle keziyetçi bir yapının işlediği- gösteren il meclislerininse lanması ve gerçekleştirilmesi pek çok ülkede sağlık harca-ni söylemek mümkün. Ulusal sağlık hizmetlerinin yürütül- konusunda geniş yetki sahibi maları konusunda bir yavaş-düzeyde sağlık hizmetleriyle mesi bakımından en faal ku- olması, zaman zaman böl-lama olsa da, İsveç’teki ya-ilgili konularda temel olarak rumlar olduğunu söylemek geler arasında farklı uygula-vaşlamanın çoğu OECD ül-sorumlu organ Sağlık ve Sos- mümkün. Zira il meclisleri maların gerçekleştirilmesine kesine kıyasla oldukça tem-yal İşler Bakanlığı. Bakanlık, kamu hastanelerinin yapısı neden oluyor. Ücretli ambu-kinli olduğu söylenebilir. diğer hükümet organlarıyla ve yönetimi üzerinde yetki sa- lans uygulaması da bu duru-Bununla birlikte, pek çok böl-birlikte tıbbi bakım ilkelerini hibi olmakla kalmıyor, özel mun en belirgin örneklerin-gede tartışmalı biçimde ka-belirliyor, alt düzeydeki faali- sağlık kuruluşlarınca verilen den biri. Şu ana dek 9 ilde bul edilen ücretli ambulans yetleri denetliyor ve bölgesel hizmetlerin standardı ve üc- ambulans hizmetlerinden üc-uygulamasının geçtiğimiz faa li yet le rin uyumlaştı- retleri de il konseylerince be- ret alınmaya başlanmış du-günlerde Stockholm İli için rılması yönünde çalışmalar lirleniyor. Ayrıca tıbbi bakım rumda. Son olarak Mart de gündeme getirilmesi, sağ-yapıyor. masraflarının yüzde 70’ten 2015’te, İsveç’in kuzeyinde-lık harcamalarının sınırlan-Yerel düzeyde sorumlu or- fazlası da il meclislerince alı- ki Norr-botten İl Meclisi üc-dırılmaya çalışıldığı ve mev-gan olan belediyelerse, te- nan vergilerden karşılanı- retli ambulans uygulaması-cut sağlık hizmetlerinin eşit-miz su temini gibi sağlıkla il- yor. İsveç’te hâlihazırda 21 il na geçilmesine karar verdi.sizliğe neden olduğu söy-gili temel konularla olduğu meclisi bulunuyor. Dört yılda lemlerini pekiştirdi.kadar engelli ve yaşlı bakımı, bir yapılan seçimlerle oluş-İsveç’te sağlık hizmetleri, il taburcu sonrası sağlık hiz- turulan siyasi birer organ o-meclisleri ve belediyeler ta-

Ambulans Çağırmak Kimin Hakkı?Elâ BİLGEN

Ambulans Çağırmak Kimin Hakkı?Elâ BİLGEN

ATAUMe-bülten 2

Ambulans hizmetlerinin üc- ruyorlar. maya, dolayısıyla ambulans olarak özel kliniklerin yay-retli olduğu 9 ilde tarifeler 50 Diğer yandan Stocholm İl içinde gerçekleştirilen tıbbi gınlaşması yönünde politik ila 150 lira arasında değişi- Meclisinin muhalefetteki m ü da ha leden zorunlu ola- bir eğilim sergiliyor. Bazı du-yor. Akut hastalarsa belirli du- üyeleriyse, ülkedeki il mec- rak vazgeçmeye yöneltece- rumlarda hükümetin bu tarz rumlarda ambulanslardan lislerinin yarısından çoğunun ğini dile getiriyor. politikaları il meclislerinin di-ücretsiz faydalanabiliyor. uygulamayı benimsemediği- Gothenburg Üniversitesi ta- renciyle karşılaşıyor. Ücretli Norrbotten İl Meclisi’nin Sos- ni vurgulayarak uygulama- rafından geçen yıl gerçek- ambulans uygulaması da ye-yal Demokrat Partili üyeleri nın etik tartışmaya açık oldu- leştirilen bir araştırmaya gö- rel yönetimlerden bazılarının ambulansların ücretli olma- ğunu ifade ediyor. Sağ re, İsveçlilerin yüzde 69’u- hükümetin sağlık alanında-sını, son dönemde ambulans İttifak’ın ambulans ücretleri- nun eğitim, sağlık ve sosyal ki kamu hizmetini daraltan içinde gerçekleştirilen tıbbi nin yanı sıra şimdiye dek üc- hizmet faaliyetlerinin kâr p ol itik al ar ına k ar şı gösterdi-müdahalelerde yaşanan ar- retsiz olan akülü tekerlekli amaçlı bir özel sektör faali- ği direncin bir örneği. Ancak tışla gerekçelendirmekte. sandalyelerin de ücretli hale yeti hâline gelmesine karşı İsveç acil çağrı merkezi ve Stochkholm İl Meclisi’nin üc- getirilmesi teklifine karşı çı- olmasına rağmen hastane ambulans hizmetleri uzunca retli ambulansı destekleyen karak, vergi adaletsizliğinin hizmetlerinin yüzde 20’si ve bir süredir acil durumlara ol-Sağ İttifak mensubu üyele- faturasının ambulansa ve birinci basamak sağlık hiz- ması gerektiği kadar hızlı mü-riyse, ambulans şoförlerinin tekerlekli sandalyeye ihtiyacı metlerinin de yüzde 30’u d a ha le etmemekle eleştirilir-taksi muamelesi görmekten olanlara çıkarıldığını belirti- özel sağlık kuruluşlarınca ken, son beş yıl içinde ambu-şikayetçi olduğu iddiasıyla yorlar. sağlanmakta. Hastalar, bi- lans çağrılarında yüzde 30’ ambulansların gereksiz kul- Ambulans ücretlerine karşı çı- rinci basamak sağlık hizmet- luk bir artış yaşandı. Dolayı-lanıldığını ifade ediyor. Am- kan İsveçlilerden bazıları ha- leri açısından özel sağlık ku- sıyla gereksiz kullanımın bulansların ücret karşılığı yati tehlike altındaki insanlar ruluşlarıyla kamu kurumları caydırılması bakımından kullanılmasınınsa gereksiz ta- açısından ambulansların a ra sın d a tercih yapma hak- ambulansların ücretli hâle leplerin önüne geçerek ger- önemini tekrarlayarak am- kına sahip. Ancak hükümet getirilmesi, diğer 12 il için bir çekten ihtiyacı olanların bulans ücretlerinin hastaları hem birinci basamak sağlık alternatif olarak gündemde-ambulansa erişimini kolay- ve hasta yakınlarını taksi ya hizmetleri hem de uzmanlık ki yerini koruyacak gibi duru-laştırabileceği üzerinde du- da kendi arabalarını kullan- gerektiren durumlarla ilgili yor.

Ambulans tarifeleri

TEMMUZ 2015

İnsanoğlunun en temel ihti- mekte. Yedi milyarı aşan dün-yaçlarından biri olan “bes- ya nüfusunun neredeyse iki lenme” kavramının tartışma- milyarının aşırı kilolu ya da lara gebe olduğu zemin, in- obez olması nedeniyle birçok sanlığın ortaya çıktığı gün- açıdan ele alınmaya başla-den bu yana dünyada yaşa- nan obezite hastalığı son yıl-nan iktisadi ve toplumsal dö- larda uluslararası hukukta nüşümle birlikte sürekli ola- da tartışılmakta. rak şekil değiştirdi. Tüm dün- Uluslararası hukukta obezi-yayı kasıp kavuran savaş dö- tenin tartışıldığı zemin, en ge-nemlerinde ve ekonomik nel anlamıyla “obezite, ‘en-buhranların yaşandığı za- gellilik (disability)’ olarak manlarda besin kıtlığı, alım tanımlanabilir mi?”, sorusu ü-güçlüğü gibi nedenlerle tar- zerinden şekilleniyor. Bu so- gerektiği yönünde üsleri ta- obez olmasının bir “engelli-tışılan kavram, kapitalizmin ru geçtiğimiz Temmuz’da ilk rafından ikaz edilmiş. Kasım lik (disability)” olarak kabul e-küreselleşmesiyle birlikte bu kez Avrupa Birliği Adalet Di- ’daysa “kayıtlı bakılacak ço- dilip edilemeyeceğini, şayet kez de yeni pazar alanlarının vanı yargıçları (ABAD) tara- cuk sayısının düştüğü” ge- e d i l i r s e en ge l l i l i ğ i n yaratılmasına vesile olması fından Fag og Arbejde (FOA) rekçesiyle Kaltoft’un işine oluşabilmesi için hangi un-nedeniyle ve yanlış beslen- v. Kommunernes Landsfo- son verilmiş. Kaltoft’un işine surun belirleyici olması ge-me neticesinde ortaya çıkan rening davasında verdikleri son verildiğine dair bildiri- rektiğini tartıştı. Bu doğrultu-birtakım hastalıklarla birlikte danışma görüşünde tartışıl- min yapıldığı resmi mektup- da Mahkeme, öncelikle tartışmaların konusu olmaya dı. Bu sayede, obezite ilk kez ta da işten atılma nedeni “ e n ge llilik (disability)” kavra-başladı. Bu hastalıkların ba- uluslararası hukukta bir yar- olarak obez olmasına hiçbir mının BM Engelli Haklarına şında hiç şüphesiz obezite gı organı tarafından ele alın- şekilde değinilmemesine İlişkin Sözleşme’de (CRPD) gelmekte. Dünya Sağlık mış oldu. Üstelik Mahkeme’ rağmen, Kaltoft kilosu yü- t a n ı m l a n d ı ğ ı h a l i y l e Örgütü’nün (DSÖ) 2014 ve- nin kararı, insan hakları ko- zünden ayrımcılığa uğradığı anlaşılması gerektiğini be-rilerine göre, dünyada 1.9 ruma alanının genişletilebil- iddiasıyla şikâyetçi oldu. lirtti. Mahkeme’ye göre, kişi-milyar 18 yaş ve üzeri yetiş- mesine de vesile olacak nite- Bu davada ABAD, ilk olarak nin obez olmasının “engelli-kin aşırı kilolu (overweight) likte. ABAD bu davada, Bir- kişilerin obez olmalarından lik” olarak kabul edilebilme-durumda ve bunlardan 600 lik hukukunda eşit muamele ötürü ayrımcılığa uğraması- si için, obezlik halinin kişide milyonu da obez olarak görme hakkının ve ayrımcılık nı engelleyecek bir AB dü- kendisinin diğer çalışanlarla yaşamlarını sürdürmekte. yapmama genel prensibinin zenlemesinin olmadığına eşit bir şekilde, tam ve etkili Aşırı kilolu ve obez kişilere ya da 2000 senesinde kabul dikkat çekti. Nitekim ne AB olarak iş hayatına katılımını en fazla Amerika’da rast- edilen İstihdam ve Meslekte Antlaşması’nda (TEU) ne de engelleyecek şekilde uzun sü-lanırken (yüzde 61 aşırı kilo- Eşit Muameleye İlişkin Genel AB İşleyişi Hakkında Antlaş- reli fiziksel, ruhsal, psikolojik lu, yüzde 27 obez), bu oran- Çerçeve Oluşturan 2000/78 ma’da (TFEU) obezite üze- bozulmaya maruz kalması ların en düşük olduğu böl- /EC sayılı Konsey Direktifi’ rinden ayrımcılık yapılması neticesinde bir “kısıtlama (li-geyse Güney Doğu Asya (yü- nin, bir kamu çalışanının yasaklanmakta. TFEU’nun mitation)” ortaya çıkarması zde 22 aşırı kilolu, yüzde 5 obezite olması nedeniyle iş- 10. ve 19. maddelerinde ay- gerekmekte. Sonuç olarak obez). Avrupa nüfusunun da ten atılmasını engelleyip en- rımcılığın, “cinsiyet, ırk, et- Mahkeme, “obezite”nin bir yüzde 60’ı aşırı kilolu kabul e- gellemeyeceğini değerlen- nik köken, dini inanç veya ka- engellilik olarak kabul edile-dilirken, yüzde 23’ü obez ka- dirdi. naat, engellilik, yaş veya cin- bilmesi için obezlik halinin, tegorisine giriyor. Yine DSÖ’ Söz konusu davada başvuru- sel tercih temelinde yapıl- kişiyi ne şekillerde iş hayatı-nün verilerine göre, 1980’ cu olan Karsten Kaltoft, Da- ması” halinde ayrımcılıkla na katılımından engelle-den 2014’e dünyadaki aşırı nimarka’da yaşadığı bölge- mücadele edileceği belirtil- diğinin bilinmesi gerektiğine kilolu ve obez kişilerin sayısı nin yerel idaresi tarafından mekte. Keza 2000/78/EC hükmetti. Diğer bir deyişle, ikiye katlanmış durumda. evinde çocuk bakıcılığı yap- sayılı Konsey Direktifi’nde yukarıda bahsi geçen AB ve Aşırı kilolu ya da obez olma mak üzere istihdam edildiği i- de Mahkeme, ayrımcılık ya- uluslararası düzenlemeler hali beraberinde sonu ölüm- şinden on beş yıl çalıştıktan sağının düzenlendiği mad- kapsamında obez olma hali-le sonuçlanabilen pek çok sonra kovulmuş. Kaltoft’un dede spesifik olarak obezite nin tek başına engellilik ola-ciddi hastalığın zuhur etme- çalıştığı süre boyunca obez üzerinden ayrımcılık yasağı rak kabul edilemeyeceğini sine neden olurken, obez in- olduğu bilgisinin doğruluğu olmadığının altını çizmekte. belirten Mahkeme, belirli ko-sanlar kamusal alanda da her iki tarafça da teyit edil- Benzer şekilde, AB Temel şullarda obez kişilerin engel-pek çok engelle karşılaşıyor. miş durumda. Ayrıca, 2008- Haklar Şartı’nın ayrımcılık li olarak kabul edilebile-Birçok açıdan olumsuz so- 2009 yıllarında Kaltoft tedavi yasağını düzenleyen 21. ve ceğine karar verdi. Mahke-nuçları olan bu hastalığa sa- olmak için girişimlerde bu- 22. maddelerinde de obe- me’nin varmış olduğu bu so-hip kişilerin sayılarının azal- lunmuş ve bu girişimleri ça- ziteye hiç değinilmemiş. Do- nuca göre, Danimarka Mah-tılabilmesi için, DSÖ, Dünya lıştığı idarenin sunduğu sağ- layısıyla Mahkeme, öncelik- kemesi, başvurucunun obez-Bankası, BM Gıda ve Tarım lık sigortası kapsamında ku- le AB hukukunun doğrudan lik halinin çocuk bakıcılığı ya-Örgütü gibi pek çok uluslar- rum tarafından finansal ola- obezite üzerinden ayrımcılı- parken işini olması gerektiği arası örgüt doğru beslenme- rak desteklenmiş. Kaltoft, ai- ğı yasaklamadığı saptama- gibi yapmasını engellediği nin ve zararlı besinlerden l ev i n e denlerle bir yıl ara ver- sını yaptı. Mahkeme bu sap- sonucuna varmazsa, başvu-uzak durulması gerektiğinin diği işine Mart 2010’da tek- tamasının ardından, başvu- rucunun “engelli (disability)” altını çizen ve hareketli bir ya- rar geri dönmüş ve işten atıl- rucunun iddiası doğrultu- olarak tanımlanamayaca-şamın önemini anlatan pro- dığı Kasım 2010’a kadar pe- sunda, 2000/78/EC Direk- ğına karar verecektir. jeler hazırlayıp hayata geçir- riyodik olarak kilo vermesi tifi’ne göre bir çalışanın

Obezite 'Engel' mi?Yasemin KARADAĞ ATAUM

e-bülten3

Kararın uluslararası hukuka olası etkileri Obezitenin “engellilik (disa- spesifik olarak belirtilmesine rımcılığın uygulanmasının laklık nedeniyle tartışmalara bility)” olarak kabul edilebil- karar verilmesi, hem hükü- engellenmesi için kişilere, ör- kapı açmış gibi görünüyor. Zi-mesinin, her dava konusu m e t ler hem de iş verenler ta- gütlere ve özel işletmelere ra kararın, işverenlerin obez olayın kendi içerisinde de- rafından yerine getirilmesi de “tüm gerekli tedbirlerin çalışanlarına karşı strateji ge-ğerlendirilmesi sonucunda gereken birtakım yükümlü- alınmasını” gerekli koşuyor. liştirerek onları farklı neden-mümkün olabileceğine karar lüklerin ortaya çıkması anla- Dolayısıyla obezitenin insan lerle işten çıkarmış gibi gö-veren ABAD sayesinde, mına geliyor. Zira BM Engelli hakları sözleşmelerinde açık rünmeye çalışacaklarına ya obezitenin insan hakları söz- Haklarına İlişkin Sözleşme, bir şekilde ayrımcılık türü d a ay rı mcılık yaptığı iddiasıy-leşmelerinde bir “engellilik” taraf devletlere “engelliler o la rak belirtilmesi halinde, la hukuki süreçlerin parçası olarak kabul edilmesine dair aleyhinde ayrımcılık teşkil p ek ço k kamu kuruluşu ve şir- olmak istemeyen işverenin, tartışmaların önü açılmış ol- eden tüm yasaların ve dü- ket, binalarını obez çalışan- gerekse bile obez çalışanını du. Mahkeme’nin kararına zenlemelerin değiştirilmesi ları için daha ergonomik ola- işten çıkarmaktan imtina dayanılarak obezitenin ulus- ya da ortadan kaldırılması” cak şekilde düzenlemek zo- edebileceği olasılıkları tar-lararası düzenlemelerde do- yükümlülüğünü getirmesinin runda kalacak. ABAD kararı- tışılıyor.laylı ayrımcılık kapsamında yanı sıra, engelli kişilere ay- nın kendisi de içerdiği muğ-

TEMMUZ 2015

2

Günümüzde AB’nin en çok çalışıyor. Özellikle son yıllar- neden oldu. Ancak birçoğu, da göçmenlik konusunun da-uğraştığı konuların başında da, iç savaşlar ve daha iyi bir özellikle de Kuzey Afrika’dan ha da hassas bir sorun olma-ekonomiyle birlikte göçmen- hayat umudu başta Afrika ve deniz yoluyla Avrupa’ya geç- sına neden oldu. Son olarak lik geliyor. Zira binlerce göç- Orta Doğu’dan olmak üzere meye çalışanlar bindikleri Macaristan’ın Sırbistan sını-men yeni bir umut olarak gör- binlerce kişinin Avrupa’ya ya- teknelerin batması sonucu rına tel örgü inşa etme kararı dükleri Avrupa’ya sığınmaya sa dışı yollardan girmesine hayatını kaybetti. Bu durum almasıysa, tepki çekti.

ATAUMe-bülten 4

Sınıra tel örgüKaçak göçmen sorunuyla en ren göçmenleri engellemeyi ulaşıyorlar. Macaristan Göç- rara şaşırdığını belirten Baş-çok yüz yüze kalan devletler- planlanıyor. Avrupa göçmen men Bürosu’na (BAH) göre bakan Vucic, “Avrupa’da böy-den olan Macaristan, sınır- sorununa çözüm arıyor an- bu yılın ilk beş ayında ülkeye le bir duvar örüldüğünde dan geçişleri engellemek c ak M ac aristan’ın daha fazla yasadışı yollarla giren göç- 1961 yılıydı, uzun zaman ön-amacıyla Sırbistan sınırına çit bekleyecek zamanı yok di- men sayısı 57 bini bulmuş du- ceydi. Büyük sebepler ve bü-inşa etme kararı aldı. Göç ol- yen Szijato, çit inşasının ge- rumda ve bu sayının yıl so- yük problemler vardı. Başba-gusunun AB’nin en ciddi so- rekliliğini savundu. Bu yola nunda 120 bine ulaşması kan Viktor Orban’ı anlıyor-runlarından birisi olduğun daha önce de diğer bir AB b e kleniyor. Bu sayı 2012’de um fakat kararın bizimle bir dikkat çeken Dışişleri Bakanı üyesi olan Bulgaristan, Tür- 2 binken geçtiğimiz yılın ta- ilgisi yok. Bu teklif yapılamaz Peter Szijarto, hükümetin kiye’den geçişleri engelle- mamında 43 bin seviyesin- ve olmayacak” sözleriyle gi-175 kilometrelik sınırın fizik- mek için başvurmuştu. Sc- deydi. rişimin karşısında olduklarını sel olarak dört metre yüksek- hengen Bölgesi içerisinde bu- Macar Hükümetinin Sırbis- belirtti. Bununla birlikte liğindeki çitle kapatılması lunan Macaristan, göçmen- tan sınırına çit inşa etme ka- Vucic modern dünyada hiç-emri verdiğini açıkladı. Çitin lerin AB bölgesine girişindeki rarı alması, başta Sırbistan bir yerde, özellikle de Avru-hiçbir uluslararası anlaşmayı en önemli noktalardan birisi ve AB olmak üzere birçok ül- pa’da hiç kimsenin duvarlar ihlal etmeyeceğini açıklayan konumunda. Başta Kosova ke ve kurumdan tepki çekti. inşa etmemesi gerektiğini Macaristan, inşa edilecek bu ve Suriye’den olmak üzere Belgrad yönetimi sınıra tel ör- söyledi. Vucic, Macaristan’ın çitle birlikte Sırbistan üzerin- birçok göçmen Sırbistan sını- gü örme planına dâhil olma- yaptığına benzer bir uygula-den ülkeye kaçak yollarla gi- rından geçip Macaristan’a dıklarını açıkladı. Ayrıca ka- mayı Makedonya’ya yapma-

Avrupa’ya Yeni Demir PerdeEmre YÜKSEL

Avrupa’ya Yeni Demir PerdeEmre YÜKSEL

TEMMUZ 2015

Sırbistan sınırına çit inşa et- jinal gruplar veya aşırı sağ Zoltan Kovacs, ülkelerinde Victor Orban hükümetinin me kararı alması Macaris- partiler tarafından dile geti- mültecileri barındıracak yer anti demokratik politikala-tan’ın “göçmenlik” konusun- rildiğini ancak Macaristan’ kalmadığını ve Orban hükü- rıyla AB’nin dikkatini üzerine daki ilk vukuatı değil. Victor da bunu hükümetin yaptığı- metinin Macaristan’ın ve hal- çeken Macaristan, göçmen-Orban hükümeti daha önce nı, yine de buna rağmen hal- kının çıkarlarını düşünmekle ler konusunda aldığı karar-de ülkedeki sokak panoları- kın bu politikaya destek ver- yükümlü olduğunu belirtti. larla da oldukça tartışılan bir na göçmen ve mültecilerle il- mediğini belirtti. Macaristan’ın göçmenler ko- ülke konumuna geldi. Özel-gili ilanlar astırmış ve ilanlar- İktidardaki Fidesz Partisi’nin nusunda aldığı bu karar da likle sınırı tel örgülerle ka-da “Macaristan’a geliyorsan böyle bir kampanya yürüt- büyük tepkiye neden oldu. patma kararı alması her çev-Macarların işini elinden ala- mesindeki esas nedenin aşırı Komşusu Avusturya’nın İç İş- rede büyük tepki topladı. mazsın” ve “Macaristan’a sağ Jobbik Partisi’ne kayan leri Bakanı Johanna-Mikl Özellikle AB, Schengen geliyorsan kültürümüze say- oylarını geri almak istemesi Leitner, Avrupa'da sınırların Anlaşması’yla kendi içinde sı-gı göstermelisin” ifadeleri olarak gösteriliyor, ancak bu kalkmasını isteyen Schengen nırsız bir Avrupa yaratmaya yer almıştı. Ancak bu ilanlar kampanyanın partiye daha kurallarına da uymalı, yani çalışırken Macaristan’ın, Ber-da birçok kesim tarafından çok oy kaybettirebileceği de Dublin kararnamesinin dışı- lin Duvarı’nı andıran bir yapı tepki toplamıştı. Muhalefetin belirtiliyor. na çıkmamalıdır diyerek inşa edecek olması tartışma-yaptırdığı ankete göre halkın Orban hükümetinin çit inşa Macaristan’ı eleştirdi. Brük- ları da beraberinde getirdi. yüzde 98’i asılan ilanlara tep- etme kararından sonra aldı- sel de Macaristan’dan açık- Hem iç politikayla hem de ki duyuyor. Bununla birlikte ğı bir diğer karar da geri ka- lama yapmasını istedi. göçmenlere yönelik politika-muhalefet de yabancılara bulleri düzenleyen Dublin Gelen eleştiriler sonucunda larıyla Orban hükümeti ve Fi-“hoşgeldiniz” yazan tabela- Anlaşması’nın hükümlerini Macaristan kararın ertesi gü- desz Partisi uzun süre tartış-lar yerleştirdi. İlanların ülke- askıya almak oldu. Hükümet nü AB anlaşmalarını askıya ma gündeminden düşmeye-nin imajını zedelediğini dü- mültecilerin geri alınmasıyla almanın söz konusu olmadı- cek gibi gözüküyor. Tabii şünen muhalefet, kendi ver- ilgili düzenlemelerin yer al- ğı, hükümetin özellikle diğer AB’nin bu “sorun”a insani bir gileriyle hem de istemedikle- dığı 3. Dublin Anlaşması’nın AB ülkelerinden yanlışlıkla çözüm bulma yönünde artık ri bir kampanya düzenlen- süresiz olarak uygulamadan Macaristan’a göndermek is- bir karar alması gerektiği de mesi ne tepki duyuyor. kaldırdığını, bu karara ge- tediği mültecileri kabul et- bir diğer, daha doğrusu asıl UNHCR de asılan panolara rekçe olarak da aşırı göçmen meye yanaşmadığı açıklan- tartışma konusu.tepkisini dile getirdi. UNHCR akını nedeniyle yeterli kay- dı. Bununla da Yunanis-Sözcüsü McKinsey, yabancı nağın bulunmamasını gös- tan’daki mültecilerin kaste-düşmanlığının genelde mar- termişti. Hükümet Sözcüsü dildiği belirtildi.

Avrupa’ya Yeni Demir PerdeEmre YÜKSEL

ATAUMe-bülten

5

Macaristan’ın göçmen politikası

yacaklarını açıkladı. Bilindiği ‘duvar’ları kaldırmaya çalışı- açık tuttuğundan emin ol- var, Macaristan’ın da içinde üzere Sırbistan’a ulaşan ille- yoruz, yükseltmeye değil” mak istiyoruz. Böylece insan- bulunduğu Komünist Doğu gal göçmenlerin birçoğu sözleriyle inşa edilecek çiti lar iltica hakkını elinde tut- Bloku’yla Kapitalist Batı’yı bir-Makedonya üzerinden ülke- onaylamadıklarını belirtti. m uş olacaktır” sözleriyle Or- birinden ayırmıştı. Macaris-ye giriyor. BM Mülteciler Yüksek Komi- ban yönetimini eleştirdi. tan’ın bu girişimi Berlin Du-Macaristan’ın kararına tep- serliği (UNHCR) sözcüsü Çit inşa edileceği kararının varı’yla kıyaslanmaya başla-kisini dile getirenlerden birisi Kitty McKinsey de “sığınma açıklanması birçoklarının dı bile; nitekim Sırbistan Baş-de üyesi olduğu AB oldu. Av- devredilemez bir insan hak- zihnine Soğuk Savaş hatıra- bakanı Aleksander Vucic de rupa Komisyonu’nun Adalet kıdır. Herhangi bir duvar ve- larını getirdi. Bu hatıraların yaptığı açıklamada çiti Duvar ve İç İşleri Sözcüsü Bertaud ya çit insanların sığınma hak- başında da Berlin Duvarı ba- ’a benzetti.“Komisyon çit kullanımını kına karşı bir bariyer olacak. şı çekiyor. 1961’de Avrupa’ desteklemiyor. Biz Avrupa’da Biz Macaristan’ın sınırlarını n ın ortasına inşa edilen Du-

TEMMUZ 2015

Fin Eğitimi Sistemine Küreselleşme TehdidiAygün KARLI

İletişim Adres: Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATAUM)

Cemal Gürsel Caddesi, 06590 Cebeci, Ankara

Telefon: 0 (312) 362 07 62

Faks: 0 (312) 320 50 61

Web: www.ataum.ankara.edu.tr/ebulten

E-posta: ataum@education.ankara.edu.tr

Editör: Erdem DENK

Tasarım: Turan BACI-Erdem DENK

* Yazılarınızla katkıda bulunmak için denk@ankara.edu.tr adresine email atabilirsiniz.* ATAUM E-Bülten’de yer alan yazılar ve görüşler tamamen yazarlarına aittir. ATAUM'un resmi görüşü değildir.

* Bu e-bülten içinde yer alan özel kullanım lisanslı tüm yazı ve görsellerin bütün hakları ATAUM`a aittir.* Bu e-bülten, kaynak gösterilerek kopyalanabilir, dağıtılabilir, basılabilir.

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Erdem DENK · Yayının Türü: Süreli (Aylık)

ATAUMe-bülten

ATAUMe-bülten6

Eğitim konusunda adından tünlüğünü dünya çapında yalnızca kamu kaynaklarını ekseninde eğitimi kamu te-sıkça söz ettiren ve geçtiği- sürdürmeyi başarmış ve bu kullanması ve uzun bir biri- kelinde tutmayı sürdürebilir-miz aylarda ATAUM E-Bülten konuda çoğu ülkenin imren- kim ve sabırla mümkün ol- liğinin zayıfladığını gösteri-’de de ele alındığı üzere yeni diği bir ülke olmayı başar- muştu. Geçtiğimiz hafta ya- yor.bir reform sürecine giren Fin- mıştı. Bu başarısı eğitimi hiç- şanan protestolarsa Finlan-landiya, eğitimde olan üs- bir ölçüde özelleştirmemesi, diya’nın dahi küreselleşme

Aygün KARLI

Fin Eğitimi Sistemine Küreselleşme Tehdidi

Haziran’ın ortalarına doğru, sıntısının sonuçlarının fela-eski başbakan ve yeni maliye ket olacağının üzerinde dur-bakanı Alexander Stubb’ın du.yaptığı açıklamada Finlandi-ya’da yaratıcı ve yenilikçi bir çalışma kültürünün oluşması gerektiği ve bu bağlamda eğitime harcanan hükümet ödeneğinden 600 milyonluk Euro’luk miktarın geri çekile-ceği belirtildi. Eğitimin ka-mu tekeli altında olduğu Finlandiya’da bu gelişme bü-yük yankı uyandırdı. Öyle ki, iki binden fazla öğrenci bu uygulamayı protesto etmek için Helsinki meydanını dol-durdu. Bir göçmenin öncülü-ğünde başlayan protestoda eylemciler eğitimin Finlandi-ya için çok önemli olduğu-nun ve böylesi bir bütçe kı-

Teknoloji şirketlerinin kötü-lemesi ve orman sanayisine dayalı üretimin azalması dolasıyıla Finlandiya son za-manlarda ekonomisini geliş-tirmenin yollarını arıyor. Çin’ den büyük beklentilerle çeki-len göçmen akını Finlandiya ekonomisinin neo-liberal eğilimlerinin arttığını ve bu eğilimlerin eğitimi de etkile-diğini gösteriyor. Son za-manlarda Rusya’yla olan iliş- bu denli büyük bir pay çek- lamda gerçekleştirilen pro-kilerin kötüye gitmesi ve Batı mesinin okulların özelleşti- testolarsa bir hayli önemli ve bloğuna yakınlaşma, Finlan- rilmesini ve ülkenin eğitim a- bu önemi birkaç örnekle des-diya’nın küresel ekonomik lanında sağladığı birikimin teklemek mümkün.düzleme uyum sağlaması ge- farklı ekonomik çıkarlara rektiğinin göstergesi olmuşa kaymasını beraberinde ge-benziyor. Devletin eğitimden tirmesi bekleniyor. Bu bağ-

Protestolar ve kriz beklentisi

Latin Amerika örneklemeleriLatin Amerika’da bundan len öğrenci hareketinin lideri nı da bir kadın oluşturmakta. şüşünü gözlemlememiz pek dört sene önce başlayan öğ- olmuştu. Komünist gelenek- Öte yandan, şimdilerde Fin- de olasılık dışı durmuyor. El-renci hareketleri Finlan- ten gelen Vallejo, son yapı- landiya’nın Rusya’yla olan b et te ülkenin bu yönde bir diya’ya örnek teşkil edebilir. lan genel seçimlerde de ken- ilişkilerinin kötüleşmesi ve kültürünün oluştuğunu ve bu-Zira ekonomik ve politik ya- di bölgesinde yüzde 48 oy kü r esel bazda ülkenin yavaş nu kolayca çöpe atmayaca-pının benzeşmemesi bir ya- alarak meclise girmeyi ba- yavaş aşağıya çekilmesi, biz- ğını kabul etmemiz gereki-na, öğrenci hareketleri ge- şardı ve sokağın sesi oldu. lere önümüzdeki belirsiz bir yor. Fakat ortaya koymamız rek günümüzde gerekse bun- Finlandiya’daki durumla zamanda Finlandiya’nın kü- gereken bir gerçek de şu ki, dan 35 sene önce ekonomik bağlantısıysa şu noktada or- çük çaplı bir krize girebi- eğitimde özelleştirmelerin ya-ve politik sistemlerin değişip taya çıkıyor: Şili’deki hareket leceğinin göstergesi oluyor. şandığı ve alışılmış devlet dönüşmesinde önemli rol oy- de tam olarak neo-liberal- Özellikle eğitimde gidilen hü- harcamalarının olmadığı bir nadı. 2011 yılında Şili’de, ül- leşmeye evrilen bir sürecin kümet kesintisinin hangi ala- sistemde bu alanda mevcut kenin Che Gueverası olarak sonucunda gündeme gelmiş na kaydırılacağı büyük me- başarının sabit kalabilmesi anılan ve Meksika’daki Za- ve eğitimde reform talebiyle rak konusu. Bu gelişmeyi de hayli zor gözüküyor. Ülkede patista hareketin lideri Mar- yoksulluğun birleşmesi orta- önümüzdeki aylarda takip et- ortaya çıkan bir kıvılcımın cos’a benzetilen Camila Val- ya büyük bir toplumsal dina- mek durumunda kalacağız. ileride alevlenip alevlenme-lejo, eğitim reformu talebiyle mik çıkarmıştı. Üstelik Şili’de Tüm bu gelişmelerin ışığında yeceğini takip etmekse bizle-yüz bini aşkın insanı sokakla- olduğu gibi Finlandiya’daki Finlandiya’nın önümüzde se- re düşüyor.ra dökmüş ve Şili’de yükse- hareketin başlangıç noktası- nelerde eğitimde “kalite” dü-

TEMMUZ 2015

Göç(men)e Karşı Akdeniz TedbirleriMelisa TEKELİ

ATAUMe-bülten

7

"Kara Kıta'dan son çare ola- rasyonu yerine uygulamaya rak kırık dökük ümitlerine sa- geçirilen Triton'un yeterli rılıp denize açılan bu insan- olmadığı yönünde. Çok da-lara nasıl el uzatacağımızı ha sınırlı kaynaklara sahip tartışmamız gerekirken, me- olan ve üye ülkelerin tahsis selenin insan hakkı temelin- ettiği araç ve personelle faa-de değil Avrupa'nın sınır gü- liyet gösteren Triton'un büt-venliği bağlamında ele çesi ikiye katlandıktan sonra alınması başta Avrupa'nın ol- dahi Mare Nostrum'dan da-mak üzere bütün bir insanlı- ha sınırlı bir operasyon ola-ğın vicdanen kokuşmuş- cak olması, bu eleştirilerin luğunun en acı göstergesi- haklılığını gösterir bir du-dir." rum.Her yıl yüzlerce kişinin “daha Ancak bu olaylarda asıl dö-iyi bir hayat için” Avrupa'ya nüm noktası, Nisan’da Libya ulaşma mücadelesinde Ak- açıklarında gerçekleşen ve ö-deniz, adeta bir göçmen me- lü sayısının 800'e ulaştığı fa-zarlığına dönüşmüş durum- cia. Yaşanan olaydan sonra da. İnsani koşullardan ala- BM İnsan Hakları Yüksek Ko- venlik Konseyi'nin desteğine Akdeniz'e geri dönmesi. bildiğine uzak bir şekilde miseri Zeyd Raad el-Hüseyin de ihtiyaç duyulduğunun be- Kaçakçılara yönelik operas-kilometrelerce seyahat eden bu trajedinin kendisini deh- lirtilmesi. Zira AB, kaçakçı ge- yonlar yerine insan merkezli, göçmenler, Avrupa kıyılarına şete düşürdüğünü ancak milerin tespit edilerek kulla- göçmenleri koruma temelli yaklaştıkça da bindikleri şaşırtmadığı belirterek Avru- nılamaz hale getirilmesi ve politikalar geliştirilmesi, ha-teknelerden inip yüzmek zo- pa 'nın göçmenlere sırtını dö- örgütlerin bu yolla elde ettik- la yerine getirilmemiş olsa rundalar. Bu koşullar, müca- nerek Akdeniz'in büyük bir leri gelire el konulması ko- da aslında sorunu çözüme delelerin hazin sonlara sah- mezarlık haline gelme riski- nusunda bir yetkiye sahip ol- yakınlaştırabilecek temel ne olduğunu yeterince açık ne sebep olduğunu söyledi. mak ve bu yönde de adımlar nokta. Avrupa ülkelerinin e-ortaya koyarken, karşımıza AB hükümetlerinin "daha so- atmak istiyor. Federica Mog- konomik gelişmişlikleriyle pa-en önemli nedenlerden biri fistike, daha cesaretli ve da- herini'nin gazetecilerin bir so- ralel bir şekilde bu politikala-olarak AB'nin Akdeniz'de göç- ha az duyarsız" bir yaklaşım rusuna verdiği cevapsa, AB' rın izlenmesinde hem finan-menlere yönelik politikası çı- benimsemesi gerektiğini öne nin bu konuya olan genel sal hem de idari desteklerini kıyor. sürerken, bu durumun so- bakışını özetler nitelikte. göstermeleri mecburi olan Avrupa'daki muhafazakâr ke- rumluluğunun merhametsiz- Şöyle ki, Mogherini her ne ka- bir diğer nokta. sim göçmenlerin kendileri li k ve y önetişimdeki başarı- dar "Akdeniz bizim denizi- 1951 Cenevre Sözleşmesi' için tehdit oluşturduğu ge- sızlık üzerinde olduğunu vur- miz, Avrupalılar olarak hep nde sığınma ve mülteci hak-rekçesiyle göçmen politika- guladı. Yaşanan bu facia ve birlikte hareket etmeliyiz. AB kının bir insan hakkı olduğu-larının daha da sertleşmesini gösterilen bu tepkilerden insan haklarının, insan onu- nu kabul eden Avrupa ülke-talep ederken, liberal çevre- sonra AB, Akdeniz'deki göç- runun ve insan hayatının ko- leri, bu sözleşmeyi ihlal ler bir sınırlandırmaya git- men ölümlerinin önüne geç- runması ilkesi üzerinde inşa edercesine iç hukuklarında mek yerine daha düzgün bir mek adına bir tedbir paketi edilmiştir. Bu konuda tutarlı yürürlüğe soktukları göç-yönlendirme yapılması ge- açıklamak için acil toplanma olmalıyız" gibi cümleler sarf menlerin yerleşimini engel-rektiğini öne sürüyor. Mevcut kararı aldı. etse de, gazetecilerin “ne- leyen yasal engelleri ortadan AB düzenlemelerine göre, Açıklanan tedbir paketinde, den önceliği çaresiz insanla- kaldırmalı. AB'nin göçmen-AB'ye kaçak yollarla giriş ya- kapsamı nedeniyle eleştiri- rın kurtarılmasına değil de lere yönelik politikalarında sı-pan göçmenler girdikleri ül- len Triton'un kurtarma hiz- kaçakçılıkla mücadeleye ve- nır güvenliğini değil insan kenin sorumluluğu altında. metinin güçlendirilmesi ve riyorsunuz?" sorusuna bu iki haklarını temel almasından Bu sorumluluklara gıda, ba- bu hizmeti yürüten Frontex'in konunun el ele yürümesi ge- bahsedilirken kastedilen, sı-rınma ve sağlık yardımları da mali kaynaklarının arttırıl- rektiği şeklinde cevap verdi. ğınmacılara karşı ayrımcılı-dâhil. AB'nin izlediği politi- ması yer aldı. Bir başka tar- Bu paketin yetersizliği nokta- ğın değil entegrasyona yö-kaların insan haklarına değil tışmalı önlemse, ATAUM E- sındaki eleştirileri temellen- nelik politikaların çözüm ge-sınır güvenliğine dayandırıl- Bülten’in geçen sayısında ele dirmek için BM İnsan Hakları tirebileceği. Özellikle “İs-ması da büyük bir doğruluk alındığı üzere, insan kaçak- Yüksek Komiseri Zeyd Raad lamcı terör”ün yükselişiyle payı olan başlıca eleştiri nok- çılarının teknelerini “imha el-Hüseyin'in açıklamasına göçmenleri düşman ve tehdit talarından biri haline gelmiş etme”ye yönelik sivil ve as- dönersek, AB'nin yine hep o la r ak gören Avrupa anlayışı durumda. Sığınmacıları ü- keri operasyonlar için Avru- eleştirildiği şekilde anlık kriz ve bunun beraberinde getir-çüncü ülkelerde tutmak, göç- pa Konseyi tarafından görev yönetimi ve popülizm çerçe- diği toplumsal tepkiyle sert menleri ülkelerine geri gön- izni verilmesi. Ayrıca paket- vesinde bir anlayışla hareke- politikalar bir kenara bırakıl-dermek gibi politikalarla te, sığınma başvurularının or- te geçtiğini görmek çok daha malı, özellikle toplumsal tep-somutlaşmış bu durum, mu- tak işleme tabi tutulması, zor olmaz. Bu bağlamda kinin aşamalı olarak da olsa hafazakâr Avrupa liderleri- tüm göçmenlerin parmak izi Uluslararası Af Örgütü'nün dönüşümü sağlanmalı. Sa-nin de tartışmaktan kaçına- kaydının tutulması, göçmen AB'ye insan yaşamını kurtar- dece Akdeniz'de değil tüm rak adeta göz yumduğu bir iskanına yönelik bir AB pilot ma amacından çok kendi dünyada göçle ilgili sıkıntıla-konu olarak ortaya çıkıyor. projesi, dönüş seyahat pa- kusurlarını örtmeye ve onur- rı engelleyecek olan ve aynı Akdeniz'de neredeyse her ketleri teklifi, anahtar ülke- larını kurtarmaya çalışma yö- ölçüde uzak olan ihtimalse gün bir göçmen faciası ger- lerde göç irtibat görevlileri nündeki eleştirisi son derece dünya genelinde göçe ne-çekleşse de bu politikaların bulundurmak gibi tedbirler doğru. Tedbirler incelendi- den olan eşitsizliklerin en-Avrupa içinde tartışılmaya de yer aldı. ğinde ve tek yönlülükleri g e l le n m e si, in san la rın başlanması, Şubat’ta İtalya’ AB Dış Politika Yüksek Tem- açıkça görüldüğünde, yapı- Avrupa'ya gitmek isteme se-nın Lampedusa Adası açıkla- silcisi Federica Mogherini, lan toplantının sadece gelen bepleri olan "daha iyi bir rında göçmen taşıyan bir yaptığı açıklamalarda hem sert eleştirilere bir cevap ni- hayat"ı kendi ülkelerinde teknenin batmasıyla oldu. kurtarma çalışmalarına hem teliğinde yapıldığı bile rahat- yaşayabilmeleri. Tüm bunlar BM'nin AB'nin göçmen poli- de kaçakçılık yapan örgüt- lıkla söylenebilir. düşünüldüğünde sorunun tikalarını temel eleştiri nok- lerle mücadeleye hız verile- Yeniliği tartışılabilecek ted- çözümü konusundaki temel tasıysa, hala ciddi bir adım ceğini belirtirken kurtarılan birlerin getirdiği tek değişik- faktör, AB'nin gücü ya da so-atılmamış olan güvenli geçiş göçmenlerin kendi istekleri lik, bir kaç ay önce Akde- rumluluğu değil iradesi olsa koridorlarının belirlenmesi olmadan geri gönderilmeye- niz'de göçmenleri kurtarma gerek. Aksi durumda Akde-meselesi. Bu faciadan sonra ceğini de vurguladı. Bu açık- çalışmalarının durduruldu- niz'de daha çok ölüme ve tra-BM'den yükselen tepki, Mare lamada önemli bir nokta, bu ğunu açıklayan AB'nin şimdi jediye tanıklık etmemiz ol-Nostrum insani yardım ope- konudaki önlemlerde BM Gü- askeri ve sivil operasyonlarla dukça yüksek bir ihtimal.

Göç(men)e Karşı Akdeniz TedbirleriMelisa TEKELİ

TEMMUZ 2015

François Hollande, 8 Mayıs cağına işaret ediyordu. Nite- ceset bulundu. Olayın ya- le getirmek için yeni bir fırsat 2014’te Le Monde gazete- kim Hollande’ın “istediği Av- şandığı sırada AB liderler zir- da sunmuş oldu. Hollande ve sinde “L’Europe Que Je Ve- rupa” tasviri bugün adeta is- vesi nedeniyle Brüksel’de bu- iktidardaki Sosyalist Parti, ux” (İstediğim Avrupa) baş- tediği Fransa’ya dönüşmüş lunan Hollande, Fransa’ya Fransızların gözünde düşen lıklı bir yazı yayınlayarak ken- durumda. Öyle ki, Hollande dönerek Elysee Sarayı’nda popülaritesini Charlie Heb-disi ve politikalarına son dö- altı ay önce yaşanan Charlie bir acil güvenlik zirvesi dü- do saldırıları sırasındaki ba-nemde gelen eleştirilere ce- Hebdo saldırılarından sonra zenledi. Fransa’da altı ay son- şarılı kriz yönetimiyle arttır-vap vermiş, Mitterrand’ın bu kez de Saint-Quentin Fal- ra bir kez daha ulusal güven- ma şansı yakalamış olsa da, “Milliyetçilik savaştır!” (Le lavier saldırısı ardından “bir- lik sistemi Vigipirate en yük- bu kez de bir yandan güven-nationalisme c’est la guer- lik” çağrısı yapıyor. sek alarm seviyesine getiril- lik ve terörle mücadele poli-re!) sözüne atıfla ikinci dün- Fransa, bu yıl ikinci kez radi- miş durumda. tikalarına karşı eleştirilere ya-ya savaşı sonrasında AB sa- kal İslamcı saldırıların hede- Saldırı Amerikan istihbaratı nıt vermeye çalışırken, diğer yesinde Avrupa’da kurulan findeydi. Lyon’un güneydo- NSA’in Fransa cumhurbaş- yandan da 2017’de yapıla-birliğin demokrasi ve ekono- ğusunda yer alan Saint-Qu- kanlarını dinlediğinin ortaya cak cumhurbaşkanlığı se-mi adına önemine dikkat çek- entin-Fallavier kasabasında çıkmasının hemen ertesinde çimleri öncesinde Fransa ka-mişti. Hollande, yazısında AB yer alan bir kimyasal gaz fab- gerçekleşti. Fransa, Ocak’ muoyunu “birlikte” tutmaya üzerinden Fransa’daki iç du- rikası elinde Arapça yazılar tan bu yana polise ve istihba- çalışarak Le Pen ve Sarkozy ruma da gönderme yapıyor; olan bir bayrak taşıdığı belir- rat birimlerine geniş yetkiler ’nin yükselişinin önünü kes-vatandaşların, ekonomilerin tilen bir kişi tarafından basıl- veren yeni istihbarat yasası meye çalışacak gibi görünü-ve ulusların birliği üzerinden dı. Fabrikada patlama mey- tartışmalarına son verme- yor. inşa edilen AB’den vazgeç- dana gelirken, fabrika yakın- mişken gerçekleşen bu olay, menin anlamının kaos ola- larındaysa başı kesik bir Hollande’la ilgili şüpheleri di-

2

Liberté, Égalité, Fraternité ve 'Terreur'?H.Kardelen IŞIK

“İslami terör” altı ay önce kampanyaları sırasında mey- mek istemediği için Hollan- sorusu etrafında düğümleni-Fransa’yı sarstığında Hollan- dana gelen Toulouse saldırı- de’ı seçtiği” yorumları yapıl- yor. Öyle ki “On est puni!” de’ın ifade özgürlüğü-gü- larından bu yana pek de par- mıştı. (Biz cezalandırıldık!) söylemi venlik üzerinden kurduğu la k d eğil. Bunun yanı sıra, Fransa, Charlie Hebdo saldı- ifade özgürlüğü ve demok-ulusal birlik mesajları ona ka- ABD’nin Hollande da dâhil rılarından sonra “On est rasiye dair endişelerden da-muoyunun kendisi nezdin- selefi iki cumhurbaşkanını uni!” (Biz biriz!) sloganları et- ha fazlasına yöneliyor. Char-deki memnuniyetsizliğini bir dinlediğinin ortaya çıkmasıy- rafında bir araya gelmişti. An- lie Hebdo ya da Koşer mar-nebze de olsun gidermek l a bi rli kt e 2012 cumhurbaş- cak bu kez durum “iyi dona- ket ve hatta üç yıl önce Tou-için iyi bir fırsat sunmuştu. An- kanlığı seçimleri öncesinde nımlı bir istihbaratın -üstelik louse saldırısının faili olan cak bu senaryo Isère’deki fab- yaşananlar bir kez daha gün- hâlihazırda uygulamaya ko- Mohamed Merah dâhil tüm rika saldırısının ardından demde. Zira, 2012 cumhur- yulmuş tartışmalı bir istihba- saldırganların gizli servis ta-tekrarlanmayacak gibi. Zira başkanlığı seçimlerinde rat yasasından sonra- nasıl rafından biliniyor oluşu, Hol-Hollande’ın “güvenlik sicili” “Toulouse saldırılarındaki tu- olur da Fransız topraklarında lande hükümeti için bir çık-2012’de kendisinin seçildiği tumundan dolayı Fransız ka- bir kez daha radikal İslamcı maz daha yaratıyor.cumhurbaşkanlığı seçim muoyunun Sarkozy’ye oy ver- bir eyleme izin verebildiği”

Olağan şüpheli Hollande

Fransa’nın bugün yaşadıkla- spekülatif bir veri olarak ke- ması gereken bir diğer nok- tüğü “Francafrique” politika-rının Ortadoğu ve özellikle narda tutulabilir. Yine de, taysa Hollande’la birlikte söz- sını söylemde terk etmiş gö-Afrika politikasının sonucu ol- Fransa’nın Avrupa’dan Suri- de değişen Afrika politikası. zükse de yöntemlerinin bir-duğunu söylemek için henüz ye’ye savaşmaya gidenler ko- Fransa, Hollande’la birlikte çoğu halen yürürlükte. Hol-erken olsa da bir “bumerang nusunda başı çektiğini de sömürgelerinin bağımsızlığı- lande, başa geldiğinde Afri-etkisinden” bahsetmek güç atlamamak gerek. nı tanıdığı 1960’lardan bu ya- ka’daki Fransız çıkarlarını ko-değil. Vatandaşı oldukları ül- Suriye ve Ortadoğu’daki ka- na kısaca “bağları kopar- rumak için cumhurbaşkanı-kelere “intikam eylemleri” o su n öngörülemeyen çıktıla- mamak” üzerinden özetle- na danışmanlık yapmak üze-için dönen “cihatçı teröristle- rı bir yana dursun, Fransa n e b il ecek ve adeta iç politi- re Sarkozy yönetimi döne-rin” varlığı konusu şimdilik için özellikle üzerinde durul- kasının uzantısı olarak yürüt- minde kurulmuş Afrika Biri-

Hollande tarzı Francafrique

Liberté, Égalité, Fraternité ve 'Terreur'?H.Kardelen IŞIK

ATAUMe-bülten8 TEMMUZ 2015

mi’ni (cellule Africaine de da “cihatçı selefiler”le savaş- ka kökenlilerin oluşturduğu sağında yer almıştı. Charlie l’Elysee) kapatmış olsa da bu- ta başı çekiyor. 2013’te Mali’ Fransa için “içerdeki terör” Hebdo saldırısıyla Fransa’ gün Afrika’da aşırı gruplara deki Kaidecilere yönelik mü- ün buralardan beslenip bes- nın başına gelenlerin aynı karşı savaşıyor. Afrika gene- dahalesine ek olaraksa şu an- lenmediği sorusu da günde- “kötüye” yönelik olduğu me-lindeyse silahlara erişimin ko- da Nijer, Çad, Burkina Faso, me geliyor. Nitekim Charlie sajı da böylelikle yerine ulaş-lay olması ve İslami radika- Orta Afrika Cumhuriyeti ve Hebdo saldırısıyla aynı gün- mıştı. Charlie Hebdo saldırısı lizmin yükselişinin de etkisiy- Moritanya’da askeri varlığıy- de Nijerya-Çad sınırında sonrası Fransa’ya yönelik le merkezi otoritelere karşı la konumlanmış durumda. Boko Haram’ın gerçekleştir- protestoların en şiddetli ya-savaşlar yeniden yükselişte. Afrika’daki Kaide yapılan- diği katliamın “Batı”nın gün- şandığı yerlerin başında Afri-Fransa 2011’de uluslararası malarının giderek IŞİD altın- deminde pek az yer bulması ka ülkelerinin olduğu da u-koalisyonun kurulmasını da- da yer almaya devam ettiği eleştirilere neden olmuş, Pa- nutulmamalı. Üstelik “öteki hi beklemeden Muammer biliniyor. Hal böyleyken 5 mil- ris yürüyüşündeyse Mali Fransa” da “ben Charlie de-Kaddafi’ye yaptığı askeri mü- yon Müslüman nüfusunun Cumhurbaşkanı İbrahim ğilim” sesleri böylesine yük-dahaleden bu yana Afrika’ büyük bir çoğunluğunu Afri- Boubacar Keita Hollande’ın selmişken.

2

Charlie Hebdo saldırısı Ye- merkezli diğer saldırılardan dukça mutluydu. Ancak, sa, 20 yıl sonra bugünse Fas men El-Kaidesince hemen ar- farklı bir noktaya konum- 2005 Banliyö Ayaklanmala- asıllı vatandaşı Yasin Salhi dından gerçekleşen Koşer luyor. rından bu yana giderek daha ’nin IŞİD’le bağını araştırıyor. market saldırısıysa IŞID’in Su- Fransa için adeta “cumhuri- da belirginleşen “göçmen- Yüzeysel bir çıkarımla, bu-riye yapılanması tarafından yet’in özgüveni” olan birlik te- lerin toplumdaki konumu ve gün Fransa’nın ötekileri din-üstlenilmişti. Saint-Quentin- meli, Charlie Hebdo’dan son- ayrımcılık” belki de hiç olma- sel bir grup olarak konumla-Fallavier saldırısını hâlihazır- ra yerini tedirgin bir sorgula- dığı kadar çare bulunması ge- yarak giderek adeta Hun-da üstlenen herhangi bir ra- maya bıraktı. Charlie Hebdo reken bir sorun konumunda. tington’ın Medeniyetler Ça-dikal İslamcı örgüt olmasa saldırısı sonrasında Fransa’ Entegrasyonun başarısı, eski tışması tezine ideoloji düzey-da Fransa İçişleri Bakanı Ber- da toplumun tüm kesimleri sömürgeci politikalar ve İs- de olmasa da toplumsal rea-nard Cazeneuve, olay ardın- “nasıl birlikte yaşarız” soru- lami radikalizm tehdidi tar- litede altyapı sağladığı söy-dan yaptığı açıklamada sunun cevabını yeniden arı- tışmaları Fransa için yeni de- lenebilir. Bu durum Fransa “yakalanan zanlının radikal yorken, ülke şimdi bir kez da- ğil. Hatta İslamofobi de öyle. ’nın azınlık kavramını teorik İslamcı olduğu şüphesiyle giz- ha “kendi içinden çıkan terör Öyle ki, Fransa için İslamo- ve pratik olarak reddediyor li servis tarafından izlendiği- eylemleri”nin sorumluluğuy- fobi kavramının kökenleri oluşundan dolayı çift taraflı. ni ve Selefi çevrelerle bağ- la karşı karşıya. 20. yüzyılın başında Fran- Nitekim Fransa için Jakoben lantısı olduğunu” belirtti. Ni- Fransa, İkinci Dünya Savaşı- sa’nın eski sömürgesi Ceza- Cumhuriyetin çıktısı olan en-tekim ilk bakışta bu üç saldır- nın sonundan itibaren başla- yir’deki politikalarını eleşti- tegrasyon kavramı “tektip-ganın ortak noktası olarak yan dekolonizasyon sürecin- ren görüşlere dayanıyor. leştirici” bir toplumla bütün-“radikal İslam” göze çarpsa de, Mağrip ve Batı Afrika'dan Fransa eski sömürgesi Ceza- leştirme öngörürken, üç ku-da, üzerinde durulması ge- çekilmek zorunda kalırken, yir’de 1991-2002 yılları ara- şak geçse bile hala “göç-reken nokta üç saldırganın özellikle 1960’lerden itiba- sında yaşanan savaştan doğ- men” olan vatandaşları (öze-da “Fransa vatandaşı” olma- ren başta Cezayir, Fas ve Tu- rudan etkilenmiş, 1995 yılın- llikle Müslümanlar) için se-sı. Saldırganların dışarıdan nus’tan olmak üzere göç- da yaşanan saldırının faili, küler olanla-geleneksel olan gelmemiş oluşu Fransa’nın menleri de kabul etmeye baş- Cezayir'de İslam Devleti kur- arasında bir çatışma da ya-durumunu bir yandan Char- lamıştı. Fransa, özellikle m a a m ac ı güden Cezayir ratıyor. Tüm bunlarsa “Fran-lie Hebdo saldırısı için “ ekonomik genişleme za- İslami Ordusu’nun (Groupe sızları” İslamofobi etiketi al-Avrupa’nın 11 Eylül’ü” gön- manlarında fabrikalarındaki islamique armé-GIA) Lyon tında Müslüman korkusuyla dermelerinin dışına çıkarır- bu “göçmen, vasıfsız ve banliyölerinde yaşayan üyesi baş başa bırakıyor.ken diğer yandan da Avrupa ucuz” işçilerin varlığından ol- Khaled Kelkal olmuştu. Fran-

Fransa’nın hem jakoben hem de endişeli modernitesi

Liberté, Égalité, Fraternité ve 'Terreur'?H.Kardelen IŞIK

ATAUMe-bülten

9TEMMUZ 2015

Norveç’in Stavanger şehrin- ğü soruşturmada, GNRD ve dan, her ne kadar uluslara- gesi editörü Brian Whitaker, de bir insan hakları örgütü... başkanı Loai Mohammed rası basında yer almasa da örgütle ilgili kapsamlı bir dos-Global Network for Rights Deeb, geçtiğimiz Kasım’dan GNRD ve Başkanı Deeb hak- ya hazırlamış. Bir süredir “al-and Developments (GNRD) beri yaklaşık 13 milyon dolar kında ortaya çıkan suçlama- bab” adlı blogunda yazan adıyla insan haklarının ve kal- kara para aklamakla suçla- ların ya da iddiaların sayısı Whitaker’ın hazırladığı dos-kınmanın desteklenmesi ve nıyor. da göz ardı edilecek cinsten yaya blogundan ulaşmak korunması amacıyla Haziran Söz konusu bu insan hakları değil. Çoğu zaman Norveç mümkün (http://www.al-2008’de kar amacı gütme- örgütünün Birleşmiş Milletler medyasında yer veri len bab.com/blog/compilation-yen bir organizasyon olarak ve Avrupa Parlamentosu gibi GNRD’ye ilişkin haberleri ya- gnrd.htm#sue Norway). kurulan bu örgüt ve başkanı, örgütlerle olan yakın ilişkisi- kından takip eden, bu ha- GNRD ve başkanına ilişkin geçtiğimiz günlerde çok cid- ne ve örgütün internet sayfa- berlerle de yetinmeyip örgü- suçlamalara bakmadan ön-di bir suçlamayla karşı karşı- sından görüldüğü üzere dün- tün ofislerinin de bulunduğu ce insan haklarının korun-ya geldi. Ekonomik ve Çev- yada gerçekleştirdiği faali- ülkelerle olan ilişkilerini ya- ması amacıyla Norveç’te ku-resel Suçlara İlişkin Soruştur- yetlere bakıldığında, örgüt kından izleyen ve bunları rulmuş bu örgüt nedir, ne de-maların yürütülmesinden so- ve başkanı hakkındaki suçla- kendi bloğunda düzenli ola- ğildir bakmakta fayda var. rumlu Norveç Ulusal Otori- maların asılsız olduklarına r ak y ayınlayan Guardian ga-tesi’nin (ØKOKRIM) yürüttü- inanmak mümkün. Öte yan- zetesinin eski Orta Doğu böl-

Kara Para Aklayan İnsan Hakları Örgütü?Yasemin KARADAĞ

GNRD, yukarıda da belirtil- mento seçimlerine resmi göz- kin ayrıntılı bilgilere ulaşmak (IHRRI) geçtiğimiz Ağustos’ta diği üzere, Filistin doğumlu, lemci statüsüyle katıldı. mümkün olmazken, yetkili- yayınladığı insan hakları ra-sonradan Norveç vatandaşı GNRD’nin kurucusu ve baş- lerin hazırladıkları rapora gö- poruna göre, BAE insan hak-olan Loai Deeb tarafından kanı Deeb hakkında örgütün re, örgüt tarafından aklanan ları karnesi oldukça iyi ola-2008’de Norveç’te kurulmuş sayfasında yer alan bilgilerse para BAE üzerinden ülkeye rak bilinen İsviçre, Almanya bir insan hakları örgütü. Mer- oldukça kısıtlı. Kendisinin li- sokulmuş. Esasında örgüte ve Avusturya gibi ülkeleri ge-kezi Norveç’te olmakla bir- sans, master ve doktorasını ve başkanına dair tüm şaibe- ride bırakarak 13. sırada yer likte, Belçika, İsviçre, İspan- uluslararası hukuk alanında li tartışmalar da buradan baş- almış. Dahası GNRD’nin si-ya, Sudan, Ürdün ve Birleşik yaptığı belirtilirken, bu eği- lıyor demek çok da yanlış ol- tesinde, BAE’de kadınların Arap Emirlikleri’nde (BAE) t imlerin hangi okullarda m a sa g e rek. Zira Whita- kamusal alandaki rolünün de ofisleri bulunmakta. AB ta- alındığı bilgisine ulaşılama- ker’ın da blogunda belirttiği artmasından çocuk hakları-rafından da tanınan bu ör- makta. Örgütün internet say- üzere, kimi çevrelerce GNRD na, çevreden engelli hakları-güt, 2012’den beri BM’nin f a sında GNRD’yi oluşturan ’nin BAE tarafından bir nevi na kadar pek çok konuda ge-ana organı olan Ekonomik diğer çalışanların bilgisine paravan şirket olarak kurul- lişme kaydedildiğine dair ha-ve Sosyal Konsey’in (ECO- yer verilen “our team” baş- duğu yönünde iddialar dile berlere mütemadiyen rastla-SOC) “danışmanlık” statüsü lıklı sekmesi de Norveç poli- getirilmekte. Nitekim örgü- mak mümkün. Daha önce de verdiği uluslararası hükü- sinin başlattığı soruşturma- tün BAE’le görünen ilişkisi in- belirtildiği üzere, uluslarara-met-dışı örgütler arasında dan beri açılmıyor. ØKOK- celendiğinde de bu iddiayı sı basında GNRD’ye ilişkin yer alırken, lobi faaliyetleri RIM’ın yürüttüğü soruşturma destekler bulgulara ulaşmak haberlere rastlamak zor. Geç-yürütmek üzere Avrupa kapsamında 27 Mayıs’ta tu- mümkün gözüküyor. Örgü- tiğimiz Eylül’de Katar’da iki Parlamentosu’na da kayıtlı tuklanan ve 48 saat gözaltın- tün BAE’ye ilişkin insan hak- GNRD çalışanın gözaltına durumda. Dahası Afrika da tutulduktan sonra serbest ları karnesi oldukça ilginç bir alınmasıyla Guardian eski Birliği’yle de işbirliği anlaş- bırakılan Deeb ve GNRD hak- tabloyu önümüze koyuyor. editörü Whitaker’in dikkatini ması olan GNRD, bugüne ka- kında Norveç basınında bir GNRD’nin kurduğu ve des- çeken örgüt hakkında tüm dar Orta Doğu’da ve Afrika’ süredir pek çok yazı yayın- teklediği International Hu- haberler, o zamandan beri da pek çok ülkenin parla- lanmakta. Soruşturmaya iliş- man Rights Rank Indicator’ın Whitaker tarafından yayın-

İnsan hakları örgütü mü, paravan şirket mi?

2Kara Para Aklayan İnsan Hakları Örgütü?Yasemin KARADAĞ

ATAUMe-bülten10 TEMMUZ 2015

2

lanmakta. Söz konusu iki ki- GNRD, bahsi geçen üniversi- kında haber yapması karşılı- bulunan şirketlerden geldiği şinin de Katar’da gözaltına tenin Deeb’in de kurucula- ğında Katar’ın kendisine yıl- belirtilirken, bir insan hakları alınmasının nedeninin Müs- rından olduğu İsviçre’de bu- lık 50 bin dolar ödediği iddi- örgütünün amacı ve vizyo-lüman Kardeşler’e verdiği lunan Scandinavian Institute alarına kadar çeşitlilik göste- nuyla ters düşen böylesine a-destekten ötürü BAE’yle Ka- for Human Rights (SIHR) adlı riyor. Whitaker’sa kendisine ğır bir suçlamayla karşı kar-tar’ın aralarının açık olma- okul olduğunu iddia etti. 12 yöneltilen suçlamaları red- şıya kalması “hayretle kar-sıyla ilgili olduğunu iddia Ş u ba t’t a yayınladığı bu bildi- dederken, tüm suçlamaların şılandı”. Bültende, BM önün-eden Whitaker, verdiği pek ride GNRD, Whitaker’in ör- tek bir twitter hesabından gel- de “rüştünü ispatlamış” bir ör-çok örnekle de GNRD’nin BA- gütle ilgili bloğunda yer ver- diğini ve bu hesabın da bir gütün böyle bir amaca hiz-E hükümetiyle yakından iliş- diği tüm bilgilerin asılsız ol- hafta öncesine kadar GNRD’ met etmesinin imkânsızlığı kisi olduğu iddialarını güç- duğunu belirterek Whita- nin başkanı Deeb’in konuş- da vurgulanmakta. Öte yan-lendiriyor. ker’a karşı hukuki süreç baş- malarını paylaşan hesap ol- dan, GNRD’nin ECOSOC’ Örgüt ve başkanı Deeb hak- lattığını duyurmuştu. Örgü- duğunu blogunda ekran taki danışmanlık statüsü, kında çıkan haberler çeşitlilik tün BAE tarafından kuruldu- görüntüleriyle ispatlamış. ABD’nin “örgütün ve başka-de gösteriyor. Örneğin, baş- ğu ve finansal olarak destek- ØKOKRIM’ın başlattığı so- nının şaibeli durumlarını” kan Deeb 2007’de “The lendiği iddialarını da yalan- ruşturma çerçevesinde ha- öne sürerek karşı çıkmasına Scandinavian University” la ya n G NRD, Norveç’te bir zırladığı raporda, başkan rağmen, Sudan’ın verdiği tek-adıyla açtığı üniversitenin as- muhasebe şirketi tarafından Deeb’in geçtiğimiz yıl Nor- lifi geri çekmemesi neticesin-lında var olmadığı haberle- hesaplarının tutulduğunu ve veç’te 1.6 milyon dolarlık iki de 15 lehte oyla elde edildi. riyle ilk kez Norveç günde- verdikleri linkten örgütün fi- mülk satın aldığı ve miktarın Tüm bu tartışmaların ötesin-minde yerini aldı. Norveç n a ns al durumunu gösteren tamamını tek seferde ödedi- de, ØKOKRIM’ın yürüttüğü Eğitim Bakanlığı’nın başlattı- linke ulaşabileceklerini söy- ği belirtiliyor. Dahası rapora soruşturma tamamlandığın-ğı so ruş turma üze ri ne lemişti. Whitaker’in blogun- göre, Deeb’in 2012’de 25 da örgüte yönelik suçlama-2010’da kapanan üniversi- da GNRD’ye ilişkin haberle- bin dolar olan yıllık gelirinin lar kesinleşirse, ortada çok tenin eğitim binası olarak re yer vermeye devam etme- 2013’te 600 bin dolara çık- büyük bir problem var de-Deeb’in yaşadığı ev görü- si üzerine Whitaker, facebo- tığı görülmekte. GNRD, mektir. Uluslararası alanda nürken, kendisi evin yalnızca ok ve twitter’da önce kendi ØKOKRIM’ın suçlamalarına insan haklarının korunması üniversitenin idari işlerinin adına açılan sahte hesaplar- cevaben son basın bültenini amacıyla kurulan bir örgü-yürütülmesi için kullanıldığı- la karalama kampanyasına 23 Haziran’da sitesinden ya- tün bu alandaki tüm faaliyet-nı iddia etmişti. Norveç bası- maruz kaldığını, bu hesapla- yınladı. Bültende, örgütün ka- lerinin bir kandırmacadan nında geniş yer kaplayan bu rı kapattırdıktan sonraysa yi- ra para akladığına dair yapı- ibaret olduğu gerçeği (ki böy-habere blogunda yer veren ne sosyal medyada hakkında lan suçlamaların asılsız oldu- le olduğundan şüphelenmek Whitaker’in bu haberinin ve asılsız haberler yayıldığını ğu bir kez daha tekrarlandı. için pek çok neden var) ve bu GNRD’ye ve kişilerine ilişkin söylüyor. Öyle ki, iddialar GNRD’nin gelirlerinin bağış- kadar yıl böylesine rahatça yayınladığı diğer haberlerin Whitekar’ın Yemen’den cin- lardan oluştuğu ve bu bağış- sistemin işleyebilmesi üzeri-asılsız olduğuna dair internet sel tercihleri yüzünden sınır ların da neredeyse tamamı- ne durup düşünmek gereke-sitesinden açıklama yapan dışı edildiğinden, GNRD hak- nın Orta Doğu ülkelerinde cek.

2 Kara Para Aklayan İnsan Hakları Örgütü?Yasemin KARADAĞ

ATAUMe-bülten

11TEMMUZ 2015

Asya, Afrika ve Latin Ameri- rikan Devletleri Örgütü’ne leri Topluluğu’yla Çin görüş- ürünleriyken daha çok ham-ka yüzyıllarca süren ekono- de alternatif oluşturuyor. meleri sonucunda Çin’in 10 madde ithal ediyor. Ayrıca mik üstünlük mücadelesinin Monroe Doktrini’nin etkisin- yıllık bir dönem için toplam çıkarları doğrultusunda yatı-yapıtaşı gibiler. Zira geçmişin den ve ABD’nin arka bahçesi 250 milyon dolarlık yatırım rımlarda bulunan ülkelerin hegemon ülkelerinin bu böl- olmaktan kurtulmak, bölge- yapacağını ilan etmesini göz genel yatırım odaklarında gelerde uyguladıkları sö- deki ABD egemenliğini kır- önünde bulundurursak, AB’ enerji sektörü ve doğal kay-mürgecilik politikalarıyla bir- mak ve Latin Amerika’nın en- nin bölgedeki etkisinin bü- naklar başta geliyor.likte kendi ekonomik çık- tegrasyonunu güçlendirmek yüklüğü ortada. Bölgedeki Zirvede ekonomik ilişkilerin mazlarından kurtuldukları bi- amaçları taşıyan topluluk, Çin-AB rekabeti kapsamında artırılması temel konu oldu linen bir gerçek. Aynı bölge- ABD, AB ve Çin’den sonra değerlendirilebilecek bir baş- ancak ekonominin yanı sıra ler bugün, gelişmiş ve geliş- dördüncü büyük güç olarak ka ge liş mey se, AB’nin iklim değişimi, kalkınma ve mekte olan ülkelerin yatırım karşımıza çıkıyor. 2000’den bu yana Latin u yu ştu ru cu yla mücadele gibi odakları halini almaya başlı- Topluluk, 2011’deki kurulu- Amerika ülkeleriyle imzala- konularda da siyasi diyalo-yor. Bu durum, kimin az ki- şundan bu yana sadece böl- dığı serbest ticaret antlaşma- ğun güçlendirilmesi karar-min çok kazandığına bakıl- gesel ilişkileri güçlendirmek larının yeniden canlandırıl- laştırıldı. Bölgede eşitsizlik-maksızın bir “kazan-kazan” üzerine değil, aynı zamanda masının kararlaştırılması. ten kaynaklı yoksulluğun ön-ilişkisi yaratıyor. Aynı zaman- uluslararası ilişkilerini de ge- 2000’de Meksika’yla başla- lenmesi kalkınmanın sağ-da yeni dünya düzeni içinde liştirmek için çaba gösteriyor. yan serbest ticaret anlaşma- lanması için öncelik teşkil et-bölgesel ve uluslararası ör- Gerek Çin’le yapılan görüş- ları daha sonra Şili, Peru, Ko- ti. Diğer taraftan AB-Küba gütlenmenin önemini kavra- meler gerekse AB’yle yapılan lombiya ve Ekvator’la imza- ilişkilerinin geleceği, Kolom-yan ülkeler, “birlikten kuvvet zirveler bunu destekler nite- lanmıştı. Zirveden sonra biya’da barışın sağlanması, doğar” sözünü doğrular ni- likte. Özellikle AB gibi bir ku- Meksika’yla yapılan anlaş- ekonomik krizle mücadele telikte işbirlikleriyle dünya r ul uş olma yolunda ilerleyen manın eskidiği belirtildi ve eden Yunanistan ve hükümet ekonomisinde söz söyleme CELAC’la AB karşılıklı eko- güncellenmesi kararlaştırıl- protestolarına polisin sert hakkına sahip oluyor. Nite- nomik ilişkileri güçlendirmek dı. Ayrıca, 2010’da Mercosur müdahalelerde bulunması-kim CELAC’da böyle örgüt- ve ortak politikalar izlemek ülkeleriyle (Arjantin, Brezil- nın yanı sıra hapisteki muha-lenmelerden biri. adına görüşmeler yapıyor. ya, Paraguay, Uruguay ve Ve- lif Leopoldo Lopez’in de bir Mercosur ve ALBA gibi CE- Bu amaçlara yönelik olarak il- nezuela) başlatılan ve daha süre açlık grevi yaptığı Vene-LAC da bir Latin Amerika ül- ki 2013’de Şili’de gerçekleş- sonra Bolivya Başkanı Evo zuela’nın durumu da tartışıl-keleri örgütlenmesi ancak da- tirilen AB-CELAC zirvesinin M oralez’in açıklamalarına dı. Tüm bunlar yapılırken ha geniş bir bölgeyi kapsıyor ikincisiyse geçtiğimiz ay göre AB’nin baskıları nede- AB’nin yakın ilişkilerde bu-ve ekonominin yanı sıra siya- Brüksel’de gerçekleşti. Zirve- niyle duraksayan serbest ti- lunduğu ABD ve CELAC’ın or-si entegrasyon hedefini de n i n ana teması toplumun re- caret antlaşması görüşmele- tağı Çin’in vereceği tepkiler içeriyor. CELAC, iki yıl önce fahı, birliği ve sürdürülebilir rinin hızlandırılması karar- göz önünde bulunduruldu. yaşamını yitiren Venezuela li- gelişmesi olarak belirlendi. laştırıldı. Diğer taraftan, Zirvede alınan önemli karar-deri Hugo Chavez’in öncülü- Zirvede Atlas okyanusunun A B ’nin ABD’den sonra Latin lardan bir diğeriyse, AB, Peru ğüyle 2011’de Venezuela’ iki yakasını birbirine yakın- Amerika ülkelerinin ikinci bü- ve Kolombiya arasında im-nın başkenti Karakas’da ku- laştıran kararlar alındı. yük ticaret ortağı olması da z alanan vize kolaylığı antlaş-ruldu. Chavez’in “Simon Bo- Öncelikle Çin’in giderek ya- i liş ki le rin ge lişmesinde m a sı ol du . B u antlaşmayla, livar’ın birlik rüyasının ger- tırımlarını artırdığı Latin önemli bir ayrıntı. Öyle ki, en fazla 90 günlük olan ve yıl çekleşmesi” olarak tanımla- Amerika’da ekonomik üs- 2014 yılı verilerine göre AB boyunca ardışık olmamak ko-dığı CELAC’ın açılımı Latin t ü nlüğünü sürdürmek iste- bölgeye 110.6 milyar Euro ih- şuluyla 180 günü aşmayan Amerika ve Karayip Devlet- yen AB, 118 milyonu yatırım racat yaparken 98.6 milyar seyahatlerde Peru ve Kolom-leri Topluluğu. İsminden de teşviki olmak üzere 700 mil- Euro da ithalat yapmış. An- biya vatandaşlarının AB ül-anlaşılacağı üzere ABD ve yon Euro’nun üzerinde yar- cak bu durum bazı uzmanlar kelerine vizesiz girişi karar-Kanada’nın dışındaki Ameri- dım teklifinde bulundu. ta ra fından e leş ti ri li yor. laştırıldı.ka kıtası ülkelerini kapsıyor. Ocak’ta gerçekleşen Latin Ç ü nkü AB’nin yaptığı ihracat ABD’nin baskın olduğu Ame- Amerika ve Karayip Devlet- katma değeri yüksek sanayi

AB-Latin Amerika İlişkileri GüncelleniyorDamla ÜNSEVER

AB-Latin Amerika İlişkileri GüncelleniyorDamla ÜNSEVER

ATAUMe-bülten 12

Protestoların gölgesinde bir zirveHer ne kadar çok fazla haber ları ülkelerinde rahatsız ol- kıymetsizleştiği Meksika gel- ması ve yabancı ülkelerin kaynaklarında yer almasa dukları durumları protesto et- di. Meksikalılar ülkelerindeki içişlerine karışmamasını is-da, AB-CELAC Zirvesi 2013’ mek için toplandı. Protesto in san hakları ihlallerinin ve teyen Venezuela vatandaşla-de olduğu gibi protestoların edilen ülkelerin başında geç- adaletsizliğin son bulmasını rı da meydandaydı.gölgesinde başladı. Telesur’ tiğimiz yıl 43 öğrencinin akıl talep ederken, Başkanı pro-un haberine göre çeşitli Latin almaz biçimde öldürüldüğü testo eden Şilililerle Venezu-Amerika ülkeleri vatandaş- ve insan canının giderek ela’nın egemenliğinin tanın-

TEMMUZ 2015

AB-CELAC (Latin Amerika ve önemli konu ele alındı. Zir- dettiği yeni ekonomik yar- Santiago’da bir araya gelen Karayipler Topluluğu) zirve- venin en dikkat çeken nokta- dımlarla varlığını devam et- bu iki topluluğun bu seneki a-sinin ikincisi geçtiğimiz gün- sıysa, Çin’in ve de son dö- tirmenin yollarını aradı. na temasıysa “toplumları-lerde Brüksel’de gerçekleşti. nemde yükselişe geçen eko- 600 milyonluk bir nüfusu ve mızın refahı, birliği ve sürdü-İki gün süren zirvede 28’i AB nomilerin Latin Amerika pa- 33 ülkeyi kapsayan, daha rülebilirliği için çalışmak” ol-üye ülkeleri olmak üzere top- zarında etkinliklerini arttır- 2010’da kurulmuş yeni bir du. Zirvenin başkanlıkları-lamda 61 ülke temsil edildi. maya çabaladığı bir dönem- yapı olan CELAC ile AB ara- nıysa Avrupa Konseyi Başka-Atlantik’in iki yakasını temsil de gerçekleşmesi oldu. Latin sındaki ilişkiler iki yıl arayla nı Donald Tusk ve Ekvator eden bu iki yapının buluştu- Amerika’da yavaş yavaş üs- gerçekleşen zirveler aracılı- Başkanı Rafael Correa yaptı.ğu zirvede başta ticari konu- tünlüğünü kaybetmeye baş- ğıyla yürütülüyor. İlk kez lar olmak üzere birçok la ya n A B, zi rv e sonrası va- 2013’te Şili’nin başkenti

AB-CELAC ZirvesiOnur HAZNEDAR

Zirvede ele alınan başlıca ko- arasında vize muafiyeti an- dırma kararı aldıklarını be- gelişmeler üzerine oldu. Zir-nu ekonomiydi. Zira AB, laşmaları zirve esnasında im- lirtmekle yetindi. vede konuşan Avrupa Ko-CELAC’ın en önemli ticari or- zalandı. Zirvede ekonominin dışında misyonu Donald Tusk, Ko-takların başında geliyor. İki Zirvede ele alınanlar içeri- önemli güncel siyasi konular lombiya’da hükümetle geril-topluluğun oluşturduğu eko- sinde ekonomik açıdan d a ele a lı nd ı. Son dönemin la hareketi FARC arasında de-nomik güç, dünya gayri safi önemli bir başka konuysa yıl- gözde ülkesi Küba’yla AB v am ed en barış sürecinin tat-milli hasılasının dörtte birini lardır sürüncemede kalmış arasındaki ilişkiler de ele alı- lıya bağlanması halinde AB’ oluşturuyor. Ayrıca AB, ABD’ bulunan AB-Mercosur ilişki- nan bu konuların arasınday- nin gerillaların silahsızlan-den sonra CELAC ile en fazla leriydi. Arjantin, Brezilya, Pa- dı. Zira ABD’nin Küba’yla m a sı iç in finansal destek ve-ticaret yapan ekonomik güç raguay, Uruguay ve Venezu- ilişkileri normalleştirmesiyle receğini belirtti. Zirvedeki bir konumunda bulunuyor. Geç- ela’dan oluşan Mercosur’la birlikte AB de Küba’yla yakın başka siyasi gündemse tiğimiz seneki ekonomik ve- AB arasındaki serbest ticaret bir ilişki içerisine girmiş, hat- Venezuela’da son dönemde rilere göre AB ile CELAC ara- müzakereleri 2010’da baş- ta AB Dış İlişkiler ve Güvenlik yaşanan siyasi gelişmelerle il-sında 110.6 milyar Euro ih- latılmış, ancak bir türlü sonu- Politikası Yüksek Temsilcisi gili oldu. Zira Venezuela Baş-racat, 98.6 milyar Euro da it- ca varılamamıştı. Bu nedenle Federica Mogherini Küba’ya kanı Nicolas Maduro’nun halat yapılmış. Dahası, AB ü- de bu zirvede konunun tatlı- iki kez resmi ziyarette bulun- muhalefete yönelik tutumu yelerinin Latin Amerika ülke- ya bağlanmasına dair bir muştu. Bu noktada zirvede gerek AB gerekse ABD cep-lerine yapmış olduğu yatırı- beklenti mevcuttu. Ancak zir- bir adım daha ileri gidilerek hesinden şiddetli bir şekilde mın 385 milyar Euro civarın- ve sonunda yine somut her- AB’yle Küba arasındaki ilişki- eleştiriliyor, ABD uyguladığı da olduğu tahmin ediliyor. hangi bir adım atılamadı. Av- lerin yıl sonuna dek yapıla- yaptırımlarla yaşananlara Zirvede bu konuda somut r up a Komisyonu’nun Ttica- cak siyasi bir anlaşmayla so- tepkisini dile getiriyor. Buna olarak atılan adımsa AB’nin retten Sorumlu Üyesi Cecilia nuçlandırılması sözü verildi. rağmen zirve sonunda yapı-700 milyon Euro yardım sözü Malmström, yaptığı açıkla- Küba dışında ele alınan bir di- lan açıklamada Maduro’ya vermesi oldu. Bunun yanı sı- mada, Mercosur’la serbest ti- ğer siyasi gündem madde- yönelik esaslı bir eleştiriden ra Peru ve Kolombiya’yla AB caret müzakerelerini hızlan- siyse Kolombiya’da yaşanan kaçınıldığı dikkatleri çekiyor.

Ele alınan konular

Her ne kadar şimdilik Latin Çin, CELAC’a 10 yıllığına vam etmesi bekleniyor. partner” olarak tanımlanı-Amerika’da etkin bir aktör 2 5 0 milyar dolarlık yatırım Bu nedenle AB, kıtadaki etki- yor. Keza Şili, Kolombiya, Ek-olarak göze çarpsa da, sözü verdi. Bunun dışında sini kaybetmemek adına La- vator, Meksika ve Peru’yla da AB’nin her geçen yıl bölgede Çin’in Brezilya, Şili ve Peru’ tin Amerika bölgesine büyük serbest ticaret anlaşmaları güç kaybederek yerini yük- yla yakın ekonomik ilişkileri önem veriyor. Son gerçekle- imzalanmış durumda. Mer-selen ekonomilere bıraktığı bulunuyor. Çin bu ülkelerin şen bu zirve de bunun açık cosur ile de serbest ticaret an-da bir gerçek. Bu noktada dış ticaretinde önde gelen ül- bir göstergesi. Dahası, AB sa- laşması görüşmeleri devam özellikle Çin’in son dönemde ke konumuna erişmiş du- dece CELAC ile değil, birebir ediyor. Görünen o ki AB, La-kıtaya yönelik yakın ilişkisi rumda. Çin, Meksika ve Ar- bölge ülkeleriyle de yakın t in A m erika’yı ellere kolay ko-göze çarpıyor. Altı ay önce ilk jantin’in dış ticaretinde de i liş k i i çe risine girerek bu ko- lay yar etmeyecek.defa gerçekleşen Çin-CELAC ikinci sırada bulunuyor. Çin’ numunu sürdürmeye çalışı-zirvesi de bu durumu doğru- in kıtadaki bu yükselişinin y o r. Bu noktada örneğin Bre-lar nitelikte. Zira bu zirvede önümüzdeki dönemde de de- zilya ve Meksika “stratejik

Çin faktörü

222AB-CELAC ZirvesiOnur HAZNEDARATAUM

e-bülten13TEMMUZ 2015

Azerbaycan AGİT ofisini kapatıyor

Damla ÜNSEVER

2003’de renkli devrimlerin rının ve insan hakları göz- cesinin proje koordinatör- uymadı. Azerbaycan, yıllar-“Azerbaycan ayağı”ndan son- lemcilerinin eleştirileri de lüğü seviyesine düşürülmesi- dır devam eden sorunun 20 ra iktidara gelen İlham Ali- devletin içişlerine müdahale nin aslında bir uyarı niteliği yıldır işgal altında olan top-yev yönetimi, 2008 ve 2013’ olarak yorumlanıyor. Dolayı- taşıdığı belirtiliyor. İkinci ge- raklarından Ermenistan’ın de gerçekleşen seçimleri de sıyla AGİT gibi hükümete r ek çe ys e, Haziran 2014’te geri çekilmesinin diplomatik kazanarak istikrarı elde etti. eleştirel yaklaşan bir kurulu- ABD AGİT Büyükelçisi Daniel yollarla sağlanmasıyla, bu Muhalefet tarafından seçim- şun ülkedeki faaliyetlerinin Barier’in AGİT Proje Koordi- gerçekleşmezse de savaşla lere hile karıştırmak ve gide- sonlandırılması da otoriter natörü Alexis Chahtahtin- sonlanacağını belir tiyor. rek otoriterleşmekle suçla- yönetimin bir sonucu olarak sky’ı İlham Aliyev ve Azer- AGİT’ten beklentisiyse, Er-nan iktidar, geçtiğimiz gün- görülüyor. Diğer taraftan, baycan Dışişleri Bakanı’yla menistan’ın BM kararına uy-lerde çok tartışılacak bir ey- AGİT’e uyarı verilmesinden aynı fotoğrafta yer alması ne- ması için baskı kurması. An-lemde bulundu. Hükümet, yaklaşık bir hafta sonra baş- deniyle eleştirmesi. Öyle ki, cak Azerbaycan bu konuda 1999’da ülkenin kendi tale- layan I. Avrupa Oyunları’na 30 Mayıs’ta görev süresi do- teşkilata da Minsk Grubu’na biyle Bakü’de kurulan Avru- the Guardian, Uluslararası lan Chahtahtinsky’ın sözleş- da güvenmiyor. Zira Minsk pa Güvenlik ve İşbirliği Teşki- Af Örgütü gibi medya ve sivil mesinin yenilenmemesi de grubunun eş başkanları latı ofisinin faaliyetlerine ge- toplum kuruluşlarından ge- ABD ve İngiltere baskısının ABD, Rusya ve Fransa aynı za-rek kalmadığını belirtmek dı- lecek gazetecilerin ve akti- bir sonucu olarak görülüyor. manda Ermeni lobisinin de şında hiçbir açıklama yap- vistlerin katılımının engel- Üçüncü bir neden olarak da etkin olduğu ülkeler. Azer-madan ofisin kapatılması le n me si , b ir taraftan bu gö- Azerbaycan’ın Dağlık Kara- baycan bu nedenle Minsk için yetkililere bir ay süre ver- rüşün geçerli olabileceğini bağ sorununun çözümünde Grubu’nun Ermeni odaklı ol-di. Gerek AGİT’in gerekse g ö st erirken diğer taraftan da AGİT’in etkin faaliyetlerde duğunu düşündüğü faaliyet-Azerbaycan Dışişleri Bakan- Azerbaycan’ın sadece olim- bulunmamasına dair hoş- lerini etkisiz buluyor. Dolayı-lığı’nın kesin bir açıklama pik oyunlarla anılarak ulus- nutsuzluğu gösteriliyor. Bi- sıyla bazılarına göre AGİT yapmamalarıysa çeşitli se- lararası prestijini artırma lindiği gibi AGİT, Dağlık Ka- ofisinin kapatılması kararı naryoları gündeme getirdi. çabası olarak algılandı. rabağ sorununa barışçıl bir bu inancın bir sonucu.Bu senaryoların başındaysa, İkinci bir görüşe göreyse, ç öz ü m bulmaya teşvik etmek Her durumda kesin olansa, Azerbaycan yönetiminin de- Azerbaycan hükümetinin amacıyla 1992’de Minsk AGİT ofisinin kapatılması ko-mokrasi ve insan hakları ko- AGİT ofisini kapattırma iste- Grubu’nu kurdu. Her ne ka- nusunda resmi makamlarca nusunda giderek kötüleşme- ğinin arkasındaki neden d ar 1 99 6 AGİT Devlet Baş- bir açıklama yapılmamasının si ve son üç seçim dönemini Amerikan diplomasisi. Buna kanları Zirvesi’nde Ermenis- farklı görüş ve iddiaları gün-de yakından takip eden göre, 1992’de Dağlık Kara- tan dışındaki 53 ülkenin ta- deme getirmesi. Azerbay-AGİT’in hükümete karşı eleş- bağ sorununun çözümü için mamının kabul ettiği, Erme- can’ın tavrı bir uyarı mı yoksa tirilerinin artmasının etkili ol- kurulan AGİT Minsk Grubu’ nistan’ın da bir yıl sonra k es in o la ra k verilmiş bir ka-duğu geliyor. Zira medyanın nun eş başkanlarından biri onayladığı bir çözüm yolu rar mı bunu önümüzdeki ay baskı altında olduğu ülkede olan ABD, AGİT üzerinde etki oluşturulsa da, bu hayata ge- içinde göreceğiz. Ancak şu ifade özgürlüğüne sahip na- kurmaya çalışıyor ve Azer- çemedi. Bu çözüme göre, iş- da açık ki, özellikle Ukrayna dir kuruluşlardan biri AGİT. baycan’da Gürcistan ve Uk- gal atındaki Azeri toprakla- kriziyle Rusya’yla yaşanan Hem tutuklu gazeteci ve si- rayna’daki gibi bir rejim de- rından çıkılacak, Karabağ gaz sorunu nedeniyle Batı’ yasi suçluların varlığı hem de ğişikliğinin gerçekleşmesini halkının güvenliği sağlana- nın bölgedeki diğer bir enerji hükümet karşıtı protestolara istiyor. Bu görüşün iki gerek- cak ve Karabağ’a Azerbay- ihracatçısı olan Azerbay-devlet müdahalesi, Azerbay- çesi var. Birincisi, 2013’deki can içinde en yüksek düzey- can’la ilişkilerinin bir numa-can’da insan hakları sorun- protestolara AGİT gözlemci- de özerklik verilecekti. Diğer ralı konusu enerji politikası. larının varlığını gözler önüne lerinin sadece izlemekle kal- taraftan sorunun çözümün- Bu nedenle, AGİT ofisinin ka-seriyor. Muhaliflere göre mayıp bizzat katılarak destek de alınan BM kararı da patılma sebebi ne olursa ol-2013 seçiminden sonra Ali- verdiği düşüncesi. Bu olay- uygulanmadı. Bu kararda da sun AB-Azerbaycan ilişkileri yev, hükümet karşıtlarını dan sonra hükümetin AGİT BM, Ermenistan’ın işgal ettiği de bu konu etrafında şekil-susturmak için daha çok ça- ofisini kapatma kararı aldığı Azeri topraklarından çekil- lenecek gibi duruyor.ba harcamaya başladı. Bu ko- ifade ediliyor ve Ocak 2014’ mesi çağrısında bulunmuştu. nuda sivil toplum kuruluşla- te AGİT temsilciliğinin dere- Ancak Ermenistan bu çağrıya

Azerbaycan AGİT ofisini kapatıyorDamla ÜNSEVER

ATAUMe-bülten 14 TEMMUZ 2015

FIFA Büyük Sınavını VeriyorAyşe Elif YILDIRIM

ATAUMe-bülten

15

FIFA’nın başkanlık seçimle- Hugo Jinkis ve Mariano Jikis olaylar patlak verdiği sırada uzatmadı. Seçimden dört rinden sadece üç gün önce, hakkında bazı eski FIFA yö- Sepp Blatter 4 dönemdir FI- gün sonra, 2 Haziran’da sür-27 Mayıs sabahı Zürih’in en neticileri de kapsayan “Kır- FA’nın başkanlık koltuğunda priz bir şekilde, başkanlık güzel manzaralı otellerinden mızı Alarm Bültenleri” çıkart- oturuyordu ve 29 Mayıs’ta ya- pozisyonundan istifa edece-olan Baur au Lac’taki resep- tı. pılacak olan başkanlık se- ğini, yerine geçecek kişi se-siyon görevlisi belki de haya- FBI’dan bazı yetkililerin ha- çimlerinde beşinci dönemi ç ile n e kadar başkanlık koltu-tındaki en heyecanlı günle- bercilere yaptığı açıklamala- için savaşmaya kararlıydı. ğunda oturmaya devam rinden birini yaşamaktaydı. ra göre bu yolsuzluk girdabı Nitekim her ne kadar büyük edeceğini ve FIFA reformları-Bir düzineden fazla sivil po- FIFA’nın her parçasına sıçra- bir skandalla sarsılsa da, 29 nı sürdüreceğini alelacele dü-lis, önceden haber vermeksi- mış, bir iş yapma yöntemine Mayıs’ta seçimler yapıldı ve zenlenen bir basın toplantı-zin otele geldi, görevliden dönüşmüş ve neredeyse ku- Sepp Blatter, bir kez daha oy- sıyla duyurdu. Yaptığı istifa anahtarları istedi, yukarı çıktı rumsallaşmış durumda. Or- ların büyük bir çoğunluğunu konuşmasında, kararının ne-ve dünyanın en popüler spo- taya çıkan bazı kanıtlarda, alarak ve tek rakibi Ürdün denlerini açıklamama konu-runu yönetmekle sorumlu, 2010 Güney Afrika Dünya Futbol Federasyonu’nun baş- sunda oldukça kararlı bir ta-trilyon dolarlık organizasyon Kupasının Güney Afrika’da kanı 39 yaşındaki Prens Ali vır izleyen Blatter’ın bu ham-olan FIFA’nın 14 adet üst dü- yapılabilmesi için organiza- bin al-Hussein’i geride bıra- lesi tabii ki dünya basını ta-zey yöneticisini odalarından törler adına yatırılan 10 mil- karak beşinci kez FIFA baş- rafından oldukça fazla yo-alıp tutuklayarak götürdü. yon ABD Doları gibi bir tuta- kanlığı koltuğuna oturdu. rumlandı. Basında geçen ne-Bu tutuklamaların arkasın- rın eski FIFA Başkan Yardım- Sepp Blatter 133 oy alırken, denlerden biri, Blatter’ın da da, ABD’nin federal soruş- cısı Jack Warner tarafından Prens Ali bin al-Hussein 73 sonunda FBI tarafından so-turma bürosu FBI’ın bulun- kontrol edilen hesaplara ya- oy alarak seçimlerin sadece i- ruşturma kapsamına alın-ması olayların daha da tırıldığı ve bu paranın War- kinci tura kalmasını sağlaya- ması şeklinde geçti, ancak Hollywood-vari olmasına yol ner’ın kişisel borçları ve kre- bildi. Ancak ikinci tur oylara bunun gerçekliği doğrulan-açtı belki de. Soruşturmanın di kartı ödemeleri için kulla- gidilmeden Ali’nin adaylık- mış değil.başındaki Başsavcı Loretta nıldığı görülüyor. Ancak bazı tan çekilmesiyle Sepp Blatter 10 Haziran’da FIFA tarafın-Lynch’in daha bir aydır gö- taraflar suçlamaları kabul et- başkanlık koltuğuna yeniden dan yapılan açıklamayla baş-revde olması da cabası. Bu tu- miyor. 2002 Güney Kore-Ja- oturmuş oldu. 79 yaşındaki kanlık seçimlerinin Aralık or-tuklamaların ardından dün- ponya Dünya Kupası için S ep p Bl atter, zafer konuşma- tasında yapılmasının plan-ya medyasında FIFA’yla ilgili ödendiği söylenen 1.5 mil- sında FIFA gemisini önünde- landığı duyuruldu. FIFA tara-her gün yeni bir haber, her yon ABD Doları rüşvet iddia- ki dört yıl içinde kullanacağı- fından yapılan açıklamada gün yeni bir suçlamanın or- larıysa Japonya hükümeti ta- nı ve gemiyi karaya geri geti- olağanüstü icra komitesinin taya çıkması da haliyle kaçı- rafından yalanlandı. receğini söyleyerek bu dört Temmuz’da toplanacağı ve nılmaz oldu. Öte yandan, FBI’ın medya- yıllık dönemin son dönemi s e çimler için kesin tarihin o Son 20 yıldır FIFA’nın Dünya nın gözü önünde sürdürdü- olacağını ekledi. Ancak Sepp zaman belirlenebileceği Kupası ihalelerine, pazarla- ğü soruşturmasının yanı sıra Blatter’ın bu ilk “bu kez son” açıklandı. Ancak, Avrupalıla-ma, sponsorluklar ve yayın İsviçreli yetkililerin de FIFA’ demeci değil. 2011’de dör- rın Sepp Blatter’a olan gü-hakları gibi anlaşmalara yol- yla ilgili soruşturma sürdür- düncü kez FIFA’nın başkanlı- vensizliğini istifa haberleri suzluk karıştırdığı konuşulu- düğü ve 53 olası para akla- ğına seçildiğinde de bu dö- azaltmamış gibi duruyor. Se-yordu. FBI, 3 yıl önce bu iddi- ma soruşturması yaptığı n em in k en disi için son olaca- çimlerin Aralık’ta yapılacağı aların arkasını araştırmak a çık la ndı. Bu soruşturmala- ğını belirtmişti. haberleri ortaya çıkınca, bu-amacıyla büyük bir soruştur- rın oldukça derin ve karma- Seçimlerin ardından özellik- nun uzun bir süre olduğunu ma başlatmıştı ve bu soruş- şık olduğu, dolayısıyla uzun le Avrupalıların Blatter’a tep- düşünen, aralarında Avrupa turma kapsamında Zürih’te zaman alabileceği de yapı- kisi büyük oldu. Ali’nin aday- Komisyonu’nun Eğitim, Kül-14 FIFA üst düzey yöneticisi lan ufak basın toplantısında lığını destekleyen UEFA Baş- tür, Gençlik ve Spordan So-tehditle para alma, elektro- duyuruldu. Söz konusu so- kanı Michel Platini, FIFA’yla rumlu Üyesi Tibor Navracsics nik sahtekârlık ve para akla- ruşturmaların FBI’dan ba- olan işbirliklerini durdurabi- ’in de bulunduğu bazı politi-ma gibi suçlamalarla tutuk- ğımsız olarak yürütüldüğünü leceklerini açıkladı. Öte yan- kacılar, Sepp Blatter’ın bir an landı. Ancak soruşturma sa- vurgulamak gerek. dan, özellikle güçlü bir ko- önce istifa etmesi ve koltuğu-dece bu 14 üst düzey FIFA İşin ilginç olan tarafı, FIFA’ numda bulunan İngiliz Fut- nu bırakması, Aralık’a kadar yöneticisini değil ABD ve Gü- nın yönetici koltuğunda 17 bol Federasyonu, diğer Av- bir ara dönem başkanının se-ney Amerika’da bulunan yıldır oturan ve spor dünyası- rupalı federasyonlar da bu çilmesini ve FIFA’nın bir an medya devlerini de kapsa- nın en güçlü adamı sayılan doğrultuda bir karar alırsa önce yeni bir başlangıç yap-makta. Uluslararası Polis Or- Sepp Blatter’ın sorumlu tu- Dünya Kupası’nı boykot ede- ması gerektiğine ilişkin çağ-ganizasyonu Interpol, Brezil- tulanlar arasında yer alma- bileceğini açıkladı. rılarda bulundu.yalı medya patronu Jose ması, hatta hakkında her- Belki bu gelişmeler yüzün-Margulies ile Arjantinli iş h an g i b ir suçlama dahi bu- den belki başka nedenlerle adamları Alejandro Burzaco, lunmaması. 27 Mayıs’ta B la tte r g öv de gösterisini

FIFA Büyük Sınavını VeriyorAyşe Elif YILDIRIM

TEMMUZ 2015

FIFA Büyük Sınavını VeriyorAyşe Elif YILDIRIM

ATAUMe-bülten16

Blatter’ın sürpriz bir şekilde açıklamalarında istifa sözü- çeken Prens Ali bin al-Hus- kan haberlere göre, ünlü koltuğunu bırakmasının ar- nü tutacağını açıkladı. Blat- sein yer alıyor. Bunlar dışın- Arjantinli futbolcu Diego Ma-dından FIFA’nın başına geçe- ter’ın yerine başkanlık koltu- da Portekizli ünlü futbolcu Lu- radona, Brezilyalı Zico ve Li-bilecek kişiler hakkında da ğuna oturabilecek kişiler is F ig o da fanların favorisi b e r ya Futbol Federasyonu bir çok spekülasyon dönme- arasında şu anki FIFA Genel arasında gösteriliyor, ancak Başkanı Musa Bility de aday-ye başladı. Blatter’ın koltuğu Sekreteri Jerome Valcke, UE- yöneticilik konusundaki de- lığını açıklamış durumda.bırakmayacağı, tekrar baş- FA Başkanı Michel Platini ve neyimsizliği nedeniyle bazı kanlık yarışına katılacağı bile Blatter’a rakip olarak çıkan zorluklar yaşayabileceği de söylendi ancak Blatter, son an cak sonradan adaylığını ekleniyor. Bu arada, son çı-

FIFA’nın başına kim geçecek?

27 Mayıs tutuklamalarının ar- çük bir özeti, hatta Garcia’ Katar’a oranla daha güven- Kupası’nın daha sıkı araştırı-ka sında geçmiş dünya nın söylediğine göre önemli de olduğunu belirtiyor. Bu- lacağı ortada. Ancak Dünya kupaları organizasyonların- ayrıntıları içermeyen bir öze- nun en önemli nedeniyse, 3 Kupası’nın Katar’dan alın-da, özellikle 2010 Güney Af- ti, yayınlanmıştı. Bunun üze- yılın bir Dünya Kupası’na ha- ması büyük politik ve hukuki rika Dünya Kupası organi- rine Garcia da istifa etmişti. zırlık yapmak ve stadyumları sorunlara yol açabilir.zasyonunda yapılan yolsuz- Bu durumun önceden yaşan- FIFA standartlarına ulaştır- Madalyonun bir diğer yüzün-lukların yattığı açıklanmıştı mış olması ve ardından da so- mak için yeterli bir süre ol- de de Dünya Kupası’na ev sa-ancak aynı gün yapılan açık- ruşturmaların başlaması, maması yani olası bir iptalin hipliği yapmak için yarışa ka-lamalar ışığında FBI’ın 2018 Rusya ve Katar’daki yetkilile- riskinin yüksek olması. Stad- tılan giren ancak kazanama-Rusya ve 2022 Katar Dünya ri diken üzerine oturttu. Rus- yumlarının diğerlerine göre yan ülkeler bulunuyor. 2018 Kupalarını da soruşturma ya Devlet Başkanı Vladimir daha iyi durumda olduğu İn- Dünya Kupası’na ev sahipliği kapsamına aldığı söyleniyor. Putin, 20 Haziran’da yaptığı giltere ve Almanya’nın belki yapmak amacıyla Hollanda’ Eğer bu Dünya Kupası orga- açıklamada, ülkesinin 2018 Dünya Kupasına ev sahipliği yla işbirliği yapan ve başvuru nizasyonlarına yolsuzluk bu- Dünya Kupası’nı hakkıyla ka- yapabileceği söyleniyor an- sürecine 9 milyon Euro har-laştığı kanıtlanırsa, Rusya ve zandığını ve bu kararın cak bu stadyumların bile göz- cama yapan Belçikalı yetkili-Katar, Dünya Kupasına ev sa- yerindeliğinin sorgulanma- den geçirilmeye ihtiyacı var. ler, eğer ihale sürecine yol-hipliği yapma haklarından ması gerektiğini vurguladı. Dolayısıyla büyük bir bütçe suzluk karıştırıldığını ortaya yoksun bırakılabilir. Gerçi Putin, eğer rüşvetle ilgili her- ayırabilecek ülke neredeyse çıkarsa tazminat istemiyle da-Rusya ve Katar turnuvalarıyla hangi bir kanıt varsa bunun yok gibi. Zira 2014 Dünya va açılabileceğini açıkladı. alakalı olarak önceden de ba- ortaya çıkarılması gerektiği- Kupası’na toplamda 4 trilyon Başvuran diğer ülkeler ara-zı söylentiler çıkmış, bunun ni, Rusya hazır olduğu için ABD Doları harcandığı bilini- sında İspanya-Portekiz ve İn-üzerine FIFA tarafından ihale Dünya Kupası’na ev sahipliği yor, 2018 Rusya Dünya Ku- giltere de bulunuyordu. belgelerini denetlemek üze- yapma hakkını elde ettiğini, pası içinse bu rakamın daha Tüm bu tartışmaların gölge-re ABD’li Avukat Michael Gar- stadyum yapımlarına da da yüksek olacağı söyleniyor. sindeki en somut gelişmey-cia FIFA tarafından göreve başlandığını söyledi. Putin’in Katar Dünya Kupası’ysa da- se, 2026 Dünya Kupası ihale getirilmişti. Ancak Michael ABD’nin başlattığı bu soruş- ha zor bir durumda. Özellik- sürecinin FIFA’lı yetkililer ta-Garcia’nın hazırladığı rapo- turmaya pek sıcak bakmadı- le göçmen işçilere yapılan rafından ertelenmesi. Ge-run tamamı FIFA tarafından ğı biliniyor. muameleler gibi sorunlar da rekçesiyse devam eden so-yayınlanmamış, sadece kü- Nitekim analizciler Rusya’nın baş gösterince, Katar Dünya ruşturmalar.

Gelecek dünya kupalarının durumu

Interpol, 12 Haziran’da FIFA’ oluşturmasıydı. Ancak Inter- kararın suç oluşturan hare- bir zamanlar Nobel Barış yla olan 20 milyon ABD Do- pol yetkilileri, bütün ortakla- ketlerle olan savaşı olumsuz Ödülü’nü kazanmayı hayal ları düzeyindeki işbirliğini r ını n I nt erpol’ün temel pren- etkileyeceğini açıkladı. eden Sepp Blatter’a büyük ikinci bir emre kadar durdur- siplerini ve değerlerini pay- Çok geçmeden, FIFA’nın bir bir darbe olarak lanse edili-duğunu açıkladı. Interpol ile laşması gerektiğini ve FIFA’ diğer önemli ortaklarından y or. Karar FIFA tarafından ha-FIFA arasında şike faaliyetle- nın şu anki durumunu göz ol a n Nobel Barış Merkezi, liyle hoş karşılanmadı. Yine, rini durdurmak amacıyla önüne alarak bu anlaşmayı FIFA’yla olan ortaklıklarını Vatikan da FBI tarafından 2011’de 10 yıl için bir işbirli- durdurmanın yerinde bir ka- bitirdiğini açıkladı. Bu işbirli- araştırılan Güney Amerika’ ği anlaşması imzalamıştı. Bu rar olacağını açıkladı. Bu ha- ği, FIFA tarafından Nobel Ba- daki futbol federasyonuyla anlaşmanın amacı iki orga- rekete oldukça şaşıran FIFA, rış Merkezi’ne yıllık 800 bin olan ilişkilerini durdurdu. Va-nizasyonun şike faaliyetlerini Interpol’le konuşmaya çalış- Euro bağış yapılmasını da t ik an bu federasyondan ha-durdurmak amacıyla bir fon tıklarını, böyle tek taraflı bir içeriyordu. Bu karar özellikle yır fonları alıyordu.

Dost dediğin zor günde yanında olur… mu?

Tüm bunların haricinde, s ağ la ya bil di. Ancak ABD’li açıklığa kavuşturulması ge- yetkililerin böyle büyük bir i-reken bir diğer konuysa ABD’ şe kalkışmasının arkasında nin FIFA’yı yargılama yetkisi- “Ülke-dışı Yargı Yetkisi (ext-nin olup olmadığı. Özellikle raterritorial jurisdiction)” de-ABD’li izleyicilerin futbola bü- nilen kavram yatıyor. Bu kav-yük bir ilgisinin olmaması, rama göre ülke kendi sınır-söz konusu soruşturmanın ları dışına çıkarak bazı şart-ABD kanallarında dahi ken- lar gerçekleştiğinde kendi hu-dine yer bulamaması FBI’ın kukunu uygulama yetkisine bu konuya olan ilgisinin ne- sahip oluyor. Nitekim FIFA so-reden geldiği sorusunu akıl- ruşturmasında da ABD’nin lara getiriyor. Daha da ü lk e- dı şı y ar gı yetkisini önemlisi, ABD makamlarının kullandığı söylenebilir. An-merkezi İsviçre Zürih’te yer ca k ülke-dışı yargı yetkisi alan FIFA’yı soruşturma ve akademide oldukça tartışı-yargılama yetkisinin olup ol- lan bir konu ve ABD’nin bazı madığı sorusu özellikle ulus- durumlarda ülke-dışı yargı lararası hukukçuların ilgisini yetkisini fazlaca esneterek çekiyor. hukuki bir emperyalizm ya-İsviçre’yle anlaşması olan rattığı da konuşuluyor.ABD, İsviçreli polislerin FIFA yetkililerini tutuklamasını ve kendisine teslim etmesini

ABD, FIFA’yı yargılayabilir mi?

TEMMUZ 2015

Futbol dünyasının en çok tar- velange'nun yerine seçildi. man tepki çekti. Öyle ki, ör- teklenmediğini belirten Blat-tışılan isimlerinden biri, Jo- 2002, 2007, 2011 ve 2015 neğin Kasım 2011’de futbol- ter, “FIFA ve çıkarlarına çok seph "Sepp" Blatter ya da yay- yıllarında bu göreve yeniden da ırkçılığa yer olmadığını ve fazla bağlıyım” dediği açıkla-gın olan adıyla Sepp Blatter, seçilen Blatter, FIFA'nın seki- futbolcuların aralarındaki mada kendince çok netti. Mart 1936΄da İsviçre'de ünlü zinci başkanı unvanı taşı- sorunları "el sıkışarak" gide- “FIFA'ya her şeyden çok de-

makta. Bu kadar uzun süre rilebileceklerini söyleyince ğer verdim. FIFA ve futbol Matterhorn yakınlarındaki FIFA Başkanlığı yapmasını “konuyu fazla hafife aldığı” için en iyisi neyse sadece onu Visp kasabasında mütevazı sağlayacak ayrıcalığın hatta yönünde eleştirilere konu ol- yapmak istiyorum. FIFA'nın bir ailenin çocuğu olarak dokunulmazlığın tam olarak du ve özellikle İngilizler Blat- derin bir revizyona ihtiyacı dünyaya geldi. 1937΄de Sion nereden kaynaklandığıysa ter’in istifasını istedi. Örne- var. Bu nedenle görevimden and St Maurice College'ı bi-en başta İsviçre vatandaşla- ğin, Blatter'ın sarf ettiği bu istifa edeceğim. FIFA'ya yeni tirdikten sonra Lausanne rının merak konusu. Nitekim sözler üzerine Manchester bir başkan seçilmesi için Üniversitesi Hukuk Fakültesi bir İsviçreli gazeteci bu konu- United'ın İngiliz oyuncusu Ri- olağanüstü kongreyi en kısa İş İdaresi ve İktisat Bölümü' da şaka yaparken ona “the o Ferdinand resmi Twitter he- sürede toplayacağım. Seçim nden mezun oldu.dark prine of football, the sabından hoşnutsuzluğunu yapılana kadar görevimi sür-Üniversite eğitiminden sonra godfather, Don Blatterone” dile getirdi ve Blatter de da- düreceğim. Beni destekleyen Blatter, 1960 ve 70'lerde bir lakabını verdi. ha sonra söylediği sözleri ge- herkese teşekkür ediyorum.”İsviçreli için sıra dışı bir kari-Öte yandan, Blatter’in FIFA ri alarak kamuoyundan özür Blatter’in bu kararı üzerine yer sahibi oldu. Albay rütbe-Başkanlığı görevini yerine ge- diledi. tepkiler gecikmedi. ABD Fut-sine kadar yükselerek İsviçre tirme ve yönetim tarzı sık sık FIFA hakkında başlatılan bir bol Federasyonu Başkanı Su-ordusunda mecburi hizmet tartışmalara konu oldu ve bu uluslararası yolsuzluk soruş- nil Gulati, Joseph Sepp Blat-görevini yerine getirdi. Blat-görevi hakkında da birçok id- turmasının gölgesinde 2015’ ter'in FIFA'daki başkanlık gö-ter yönetici olarak 1975’te dia ortaya atıldı. Kuşkusuz te son kez FIFA Başkanı se- revini bırakma kararı alması-FIFA’ya geçmeden önce, İs-bu konudaki en temel sorun, çilmeden önce 23 yıllık tec- nı takdirle karşıladığını söy-viçre Buz Hokeyi Federasyo-yıllardır kesilmeyen ancak rübesi olan üst düzey bir FIFA ledi: “Böylece FIFA ve çok nu’nun yönetiminde çalıştı. bir türlü de netliğe kavuş yetkilisi olan Blatter, tekrar sevdiğimiz bu spor, tüm çı-Ondan sonra da saat en-(turula)mayan yolsuzluk id- başkanlığa seçilmesinden he- karların üzerine çıktı. FIFA'da düstrisinde bulundu. Ona diaları. ATAUM E-Bülten’in men 3 gün sonra yaptığı g e rç ek v e anlamlı bir refor-uluslararası kamuoyunda ün bu sayısında ele alınan bu ko- açıklamadaysa istifa edece- mun gerçekleşmesi için atıl-kazandıran asıl görevi olan nu bir yana, Blatter dünya fut- ğini ve FIFA'nın en kısa za- ması gereken ilk adımlardan FIFA Başkanlığı’naysa bu gö-bolunun en önemli sorunla- manda olağanüstü kongreye birisi de buydu.” reve gelen ilk İsviçreli olarak rından olan ırkçılık tartışma- gideceğini açıkladı. Başkan-8 Haziran 1998’de João Ha-ları konusunda da zaman za- lığının yeterli derecede des-

Portre

Maria KONSTANTOPOULOU

Portre

Sepp Blatter

77

EUROPEPARIS

BERLINROME

TALL

INN

DÜSSELDORFTHESSALONIKI

MOSCOW BARI

KRAKOW

LEED

SGR

AZ

LONDONCOPPENHAGEN

OSLO

AMSTERDAMVIENNAVALENCIA

ATHE

NS

MADRIDKIEV

LISB

ON

SOFIAFRANKFURT

HELSINKISTOCKHOLM

MINSK

BRAT

ISLA

VA

DUBLINLIVERPOOL

MUR

SIA

ANDORRA LA VALLA

TURNGDANSKSALZBURG TIMIŞOARA

SAN

MAR

INO

MILA

NLU

BLIN BUCHAREST

BELG

RADE

WAR

SAW

ZAGREBBERN

PODGORİCAGDANSK

PALMA DE MALLORCAZARAGOZAESPOO BE

RN

MAN

CHES

TERSHEFFIELD

MUN

ICHGENOA

TIRANALEICESTERMAİNZ

SARAJEVODORTMUD

BONN

BRUS

SELS

EINDO

VEN

NAPLES

LILLE

BOCHUMDEN HAGG

CHIŞINAU

NAPL

ESPAMPLONA

WUP

PERT

AL

COLOGNEZARAGOZA

LÜBE

CK

Birleşik Krallık’ı oluşturan dört ülkeden birisi olan İs-koçya’nın başkenti Edinbur-gh, nam-ı diğer “Kuzey’in Atinası” bu yazımızın konu-su. Çoğunlukla yazları bile soğuk ve yağışlı olan Birleşik Krallık’ın en kalabalık yedin-ci, İskoçya’nınsa Glasgow’ dan sonra ikinci bu en kala-balık kent merkezinde 2014 i-tibariyle yaklaşık yarım mil-yon insan ikamet ediyor. İs-koç monarşisi ve İskoçya Par-lamentosu’nun da bulundu-ğu kent, dünya medyasında kendisine sıklıkla yaz ayla-rında yer bulur. Zira 1947’ den beri her yılın ağustos ayında Edinburgh ahalisi dünyanın en kapsamlı sanat ve kültür organizasyonla-rından biri olan Uluslararası Edinburgh Festivali’nin tadı-nı çıkarmakta. Birleşik Kral-lık’ta İngiltere’nin başkenti

18. yüzyılın ilk yarısında bir Londra’dan sonra Britanya r encilerinin oluşturması. Londra’nın ardından en çok bankacılık merkezi olarak -ki adalarının hala en önemli 2 0 1 4 ’te yapılan bağımsızlık turisti çeken yedi tepeli bu kentin bu özelliği hala de- idari ve mali merkezi duru- referandumunda İskoçya’ kent, yeşilliklerin ve gri bina-vam etmekte- nüfusu gitgide munda, zira kent doğrudan daki tüm seçim çevrelerinde ların bir arada olduğu enge-artan Edinburgh, farklı sınıf- yabancı yatırımlar açısından en fazla hayır oyunun çıktığı beleri bol bir kuzey Avrupa lar temelinde kentleşmeye en ideal Avrupa kenti olarak yer Edinburgh’du; buradaki başkenti. Yine Downing So-başlamış. Dünya üzerinde gösteriliyor. 19. yüzyıldaki bi- seçmenin yüzde 61’i hayır kağı’ndan sonra Britanya modern şehir planlaması an- ra, damıtık içki endüstri- oyu kullanarak Birleşik Kral-adalarındaki en meşhur ikin-layışına konu olan ilk kent- leriyle matbaacılığın yerleri- lık’ın geleceği açısından ci sokak olan ve üzerinde lerden birisi olan Edinburgh’ ni bugün mali hizmetler, bi- önemli bir karar vermişti. Ni-sağlı sollu pek çok pub, res-da Moray Bulvarı’nda yer l im se l a raştırmalar, eğitim ve tekim İngilizler ve İskoçlar toran ve içki satan dükkân bu-alan Kral George dönemi turizme bırakmış durumda. arasındaki 300 yıllık kader lunan Royal Mile’a ev sahip-mimarisini yansıtan evler B el ki de bu yüzden kentteki birliği en azından şimdilik bo-liğini yapan Edinburgh’da in-üzerinden İskoçya elitinin işsizlik oranı adanın diğer zulmadı.san yerleşiminin tarihini mi-son iki yüzyıllık serencamını yerlerine göre oldukça dü- Kentin sosyal hayatı da ol-lattan önce 8 bin 500’e gö-anlamak mümkün. şük. dukça renkli ve faal. Başlan-türmek mümkün. Önce Kelt 18. yüzyılın ikinci yarısınday- Denizden yaklaşık olarak 42 gıçta tiyatro gösterileri ve kla-kabilelerinin, sonrasında gü-sa kent gerek kazandığı bol kilometre uzaklıkta olan ve sik müzik konserleri olarak nümüz İngiltere’sine ismini sütunlu neo-klasik mimari Buz Çağı’nın bitimiyle son ha- başlayan Uluslararası Edin-veren Angıllar’ın ve takiben stili, kaliteli üniversite eğitimi lini alan kentin coğrafi özel- burgh Festivali, yıllar geçtik-İskoçların hâkimiyetine giren ve Adam Smith ve David Hu- likleri de bir hayli ilgi çekici. çe biraz gayrı-resmi biraz da kent, son olarak 17. yüzyıl ba-me gibi önemli düşünürlere Özellikle Arthur’un Tahtı m a rjin a l o larak nitelendirile-şında İngiltere tahtına dâhil ev sahipliği yapmasıyla Ku- olarak bilinen ve efsaneye bilecek sanatların sergilen-olmuş. Her ne kadar 16. yüz-zey’in Atina’sı sıfatını kazan- göre Arthur’un ünlü kalesi d i ği Edinburgh Fringe Festi-yıla varana değin İngilizlere mış. Kent o dönemde özgür olan Camelot’un konuşlan- vali’nin gölgesinde kalmış karşı destansı savaş ve mü-düşüncenin, bilimin ve tabii mış olduğu yer olan bu tepe durumda. Dünyanın en bü-cadeleler verilse de, 17. yüz-“İskoç Aydınlanması”nın mer- ve şehre yakın diğer tepeler, yük sanat festivali olan Frin-yıl başında İngiltere Kralı VI. kezi durumundaymış. Bu dö- şimdilerde doğa yürüyüş- ge Festivali’nde ayrıca ünlü James’in İskoçya tahtına çık-nemde kentin zenginleri eski çülerinin gözde rotaları du- komedyenler sahneye çık-ması neticesinde önce taç merkezi terk ederek aileleri- rumunda. makta ve burada bir de üzerinden bir birlik kurul-ni daha modern bir yeni ken- Kentin demografik yapısına Edinburgh Komedi Ödülü ve-muş. 1707’de İngiltere Par-te taşımışlar ve bu durum bakıldığındaysa İskoçya nü- rilmekte. Resmi festivalin lamentosu’ndan kabul edi-kentin dokusuna şekil veren fusunun yaklaşık onda birini önemli bileşenlerinden olan len Birlik Yasası ile İskoçya Bü-önemli sosyal değişim anla- oluşturan yarım milyon insan Edinburgh Askeri Festivali’ yük Britanya Krallığı’nın bir rından biri olmuş. İskoçya’ arasında Birleşik Krallık do- nde Edinburgh Kalesi mey-parçası olurken, İskoçya Par-nın bir diğer önemli merkezi ğumlu olmayanların sayısı- danında toplanan Kilt etekli lamentosu da İngiltere Par-olan Glasgow’un tersine sa- nın son on yılda oransal ola- askerler saatler süren gayda lamentosu ile Büyük Britanya nayi yerine finans ve ticaret rak arttığı görülüyor. Bu grup gösterisi sunarken, pek çok Kral lık Parlamentosu’nu sektörünün ilerlemiş olduğu içinde özellikle Polonyalılar ülkeden gelen askeri bando-oluşturmuş. Tabii bu birleş-Edinburgh, 19. yüzyıla gelin- ve Çinliler görece önemli bir lar da gösteriler yapmakta.me İskoçlar gibi bağımsızlı-diğinde İskoçya’nın en büyük yer işgal ediyor. Önemli bir ğına düşkün bir ulus tarafın-kenti unvanını Glasgow’a diğer noktaysa, kent nüfusu-dan pek de olumlu karşılan-kaptırmış. Buna rağmen nun beşte birini üniversite öğ-mamış.

EdinburghAhmet M. SÖNMEZ

ATAUMe-bülten

AvrupaGündemi...

bulmak isteyene not:sadece elektronik posta kutusunda bulunur...

ATA

UM

-BİM

(08-2

011)