ATOM MODELLERİ

BERNA AKGENÇ

DEMOCRITOS Atom hakkında ilk görüş M.Ö. 400’lü yıllarda Yunanlı filozof Democritus tarafından ortaya konmuştur. Democritus, maddenin taneciklerden oluştuğunu savunmuş ve bu taneciklere atom adını vermiştir. Democritus, atom hakkındaki görüşlerini deneylere göre değil varsayımlara göre söylemiştir.

Democritus’ a göre: • Madde parçalara ayrıldığında en sonunda bölünemeyen bir tanecik elde edilir ve bu tanecik atomdur.

• Bütün maddeler aynı tür atomlardan oluşur.

• Maddelerin farklı olmasının nedeni maddeyi oluşturan atomların sayı ve dizilişi biçiminin farklı olmasıdır.

• Atom görülemez.

• Atom görülemediği için bölünemez.

DALTON Atom terimini Democritus’tan sonra yeniden gündeme getiren ilk bilim insanı John Dalton (Con Dalton) (1766-1844) olmuştur. Dalton, tüm maddelerin küçük taneciklerden oluştuğu fikrini yeniden canlandırdı ve bir elementin bütün atomlarının aynı olduğunu öne sürdü. Dalton, atomların içi dolu, berk ve bölünemez küreler olduğunu düşünüyordu. Bu nedenle Dalton atom modelinde atom, bilardo topuna benzetilmektedir. Dalton’ a göre:

Dalton’un, atomun daha küçük parçalara ayrılamayan berk küreler olduğu konusundaki görüşü bugün geçerliliğini kaybetmiştir. Günümüzde bir elementin tüm atomlarının aynı olmadığı bilinmektedir. Bir önceki konuda aynı elementin atomlarındaki nötron sayılarının farklı olabileceğini öğrenmiştik. Geçerliliğini kaybetmesine rağmen Dalton’un kuramı atomun yapısının anlaşılması için atılmış çok büyük bir adım olmuştur.

THOMSON

Dalton’dan sonra bilim insanları atomun iç yapısını açıklamaya çalışan modeller ortaya attılar. Bunlardan ilki İngiliz bilim insanı Joseph John Thomson (Jozef Con Tomson) (1856-1940) tarafından geliştirildi. Thomson, atomun içinde negatif (-) yüklü elektron olduğunu buldu. Bu buluşuna bağlı olarak pozitif (+) yüklü protonun varlığını açıkladı. Ayrıca bu yüklerin berk bir kürenin içinde dağınık hâlde bulunduğunu öne sürdü. Thomson’un atom modeli yuvarlak üzümlü keke benzetilir.

RUHTERFORD Yeni Zelanda doğumlu fizikçi Ernest Rutherford (Ernest Radırford) (1871-1937)’un atom modeline göre “+” yüklü tanecikler atomun merkezindeki çekirdekte bulunuyordu ve elektronlar çekirdeğin etrafında hızla dönüyordu. Rutherford yaptığı deneylerle atomun çok büyük bir kısmının boşluk olduğunu kanıtladı. Deney sonuçlarına göre çekirdek, atom boyutuyla karşılaştırıldığında çok küçüktü. Öyle ki atom bir stadyum büyüklüğünde düşünüldüğünde çekirdek orta sahadaki bir portakal büyüklüğündeydi. Bu modelde elektronlar, Güneş’in etrafında dönmekte olan gezegenlere benzetiliyordu. Rutherford, elektronların atom içerisinde rastgele yerlerde bulunabileceğini düşünmüştü. Rutherford’un atom modelinde elektronların neden çekirdeğe yapışmadığı açıklanamamıştır. Ancak Rutherford çekirdek fikrini ortaya atarak günümüz atom modeline ulaşılmasında büyük bir aşama kaydedilmesini sağlamıştır.

BOHR DanimarkalI bilim insanı Niels Bohr (Nils Bor) (1885-1962)’un ortaya attığı model Rutherford modeline benzetilebilir. Bohr’un atom modelini daha önceki atom modellerinden ayıran en önemli özellik, elektronların atom içerisinde dağınık hâlde bulunmadığını, ancak belirli katmanlarda bulunabileceğini belirtmesidir. Bu model, şu anda kabul gören modern atom modelinin de temelini oluşturmaktadır.

Bohr atom modeli birçok olayı başarı ile açıkladığı için hâlâ kullanılmaktadır. Bohr atom modeliyle günümüzde kabul gören modern atom modelleri arasındaki temel fark elektronların nerede yer aldığı konusundadır.

MODERN ATOM TEORİSİ, TEORİLERİ

Günümüzde sorularımıza cevap verdiği için kabul gören birçok modelin zamanla geçerliliğini yitirebileceğini ve hiçbir modelin gerçekleri tam olarak açıklama iddiasının olamayacağını bilmeliyiz. Ünlü fizikçi Albert Einstein (1879-1955) bu konudaki düşüncelerini “Uzun yaşamımda öğrendiğim bir şey var: Gerçeklikle ölçüştürüldüğünde tüm bilimimiz ilkel ve çocukça kalmaktadır. Ama gene de sahip olduğumuz en değerli şeydir, bilim!”sözleriyle açıklamıştır.

MODERN FİZİK DERS NOTLARI Modern Fizik Ders videoları : https://www.youtube.com/watch?v=nAFaw7w7y8o&list=PLX2gX-ftPVXU2hSTa7GQ0EPN2HMmJwgCL İlginizi çekebilecek diğer videolar : Çift Yarık Deneyi : https://www.youtube.com/watch?v=q3H7wR_IR3w Fotoelektrik Olay : https://www.youtube.com/watch?v=0b0axfyJ4oo Kuantum Mekaniği ile ilgili Ders Notları : http://www.acikders.org.tr/course/view.php?id=18