Autorsko pravo i pravo industrijske

svojine

Subjektivna gradjanska prava

Apsolutna prava Relativna prava

Stvarna prava

Lična prava

Prava ličnosti

Autorska prava

Pravo intelektualne svojine

• Pravo intelektualne svojine obuhvata:

- autorska i srodna prava

- prava industrijske svojine

- prava konkurencije.

• 1967 godina - Stokholm

Autorsko pravo

• Autorsko pravo reguliše prava autora kao stvaraoca autorskog djela.

• Predmet autorskog prava su intelektualni proizvodi tj. autrska djela u oblasti nauke, književnosti, umjetnosti, arhitekture.

• Autorsko pravo u objektivnom smislu• Autorsko pravo u subjektivnom smislu

Autorsko pravo

• Kada nastaje autorsko pravo? Autorsko pravo nastaje momentom nastanka autorskog

djela, a autorsko djelo se smatra objavljenim kada je na bilo koji način dostupno javnosti. Autorsko djelo se smatra izdatim kad su primjerci djela u odgovarajucem broju pušteni u promet od strane autora ili lica koje je on ovlastio.

• Trajanje zaštite autorskih prava je neograničeno za vrijeme autorovog života, a trajanje zaštite prava njegovih zaštitnika je ograničeno na određeno vrijeme u zavisnosti od vrste djela.

Autorsko djelo

• Autorska djela su tvorevine iz oblasti književnosti,nauke i umjetnosti bez obzira na vrstu,nacin i oblik izražavanja

• Komponente autorskog djela su:- ideja- forma- materijalna podloga

Šta se ne može smatrati autorskim djelom? Zakoni, podzakonski akti, drugi propisi, službeni materijali državnih i organa

koji obavljaju javnu funkciju, službeni prevodi propisa i službenih materijala državnih organa, podnesci i druga akta u upravnom i sudskom podnesku nijesu autorska djela

Autor

• Autor je fizičko lice koje je stvaralac autorskog djela.• Autor ima:

- moralna prava

- imovinska prava • Moralna prava autora su:

- Pravo paterniteta

- Pravo na naznačavanje imena

- Pravo objavljivanja

- Pravo na zastitu integriteta djela

- Pravo na suprostavljanje nedostojnog iskorišćavanja • Imovinska prava čine prava autora na imovinsko iskorišćavanja djela• Moralna prava traju neograničeno, a imovinska traju za života autora i

70 godina poslije njegove smrti.

Srodna prava

• Pod srodnim pravima se podrazumijevaju: prava interpretatora, proizvodjača fonograma, videograma, emisija i baza podataka.

• Interpretacija je duhovna tvorevina nastala angažovanjem interpretatora radi zvučnog, vizuelnog ili zvučno-vizuelnog prezentovanja djela javnosti, a interpretator je fizičko lice koje se stvaralački angažuje na interpretaciji djela.

• Prava titulara srodnih prava ne utiču na pravo autora kao stvaraoca djela.

• Isključivo je pravo autora da dozvoli ili zabrani bilježenje svoje interpretacije, stavljanje u promet snimaka interpretacije snimaka, prenošenje interpretacije putem tehničkih uređaja, emitovanje uživo i javno saopštavanje snimljene interpretacije.

• Prava autora i interpretatora štite se i normama Krivičnog prava.

Industrijska svojina• Proizvodi ljudskog uma ili duha u oblasti tehnike i

tehnologije primjenjivih u industrijskoj proizvodnji ili u obavljanju privrednih djelatnosti, koji omogućavaju stvaraocu ili subjektu kome pripadaju, da učestvuje u prometu i da ostvaruje nove vrijednosti predstavljaju objekte industrijske svojine.

• Objekti industrijske svojine su: - patenti i mali patenti, - tehničko znanje i iskustvo koje se primjenjuje u

proizvodnji tzv. know-how - tehnička unapređenja - uzorci i modeli - žigovi i oznake geografskog porijekla robe

Industrijska svojina

• Pravo industrijske svojine čine lično-pravna komponenta i imovinsko-pravna komponenta, tako da stvaraoci objekata industrijske svojine, nakon priznanja od strane nadležnog organa, stiču moralna i imovinska prava.

• Pravo industrijske svojine u objektivnom smislu• Pravo industrijske svojine u subjektivnom smislu

Patent

• Patent je pravo kojim se štiti pronalazak koji predstavlja novo tehničko rješenje nekog problema, koje ima odgovarajući inventivni nivo i koje je primjenjivo.

• Mali patent je pravo kojim se štiti pronalazak nižeg inventivnog nivoa.

• Malim patentom se može zaštititi samo proizvod.• Pronalasci nijesu: naučna otkrića i teorije, matematičke

metode, planovi, pravila i postupci za obavljanje intelektualnih djelatnosti, za igranje igara, programi računara, estetske kreacije.

Uslovi zaštite pronalaska• Da bi pronalazak dobio pravnu zaštitu u vidu patenta ili malog

patenta mora da ispunjava sledeće uslove:

- novost

- inventivnost

- primjenjivost.• Pronalazak je nov ako nije obuhvaćen stanjem tehnike u vrijeme

podnošenja prijave.• Inventivnost se priznaje pronalasku ukoliko rješenje tehničkog

problema ne proizlazi za stručnjake, na očigledan način, iz stanja tehnike, a malom patentu ukoliko prevazilazi rutinsko korišćenje stanja tehnike od strane stučnjaka.

• Primjenjivost pronalaska postoji ako se njegov predmet može proizvesti ili upotrebljavati u navedenim djelatnostima, što procjenjuje nadležni organ za upis patenata analizom podacima navedenih u prijavi.

Sticanje i trajanje prava na patent

• Patent se stiče upisom u registar patenata. Pravo na patent se objavljuje u Službenom listu.

• Pravna zaštita patenta traje najduže 20 godina računajući od datuma podnošenja prijave.

• Mali patent traje 6 godina sa mogućnošću produženja trajanja za dva puta po 2 godine, računajući od dana podnošenja prijave.

• Patent se može osporavati i poništiti ukoliko se dokaže da lice koje je patent prijavilo nije i autor pronalaska.

Pronalasci iz radnog odnosa• Pronalazač pronalaska iz radnog odnosa dužan je da o stvorenom

pronalasku obavijesti poslodavca i da mu podnese pismeni izvještaj.

• Poslodavac je dužan da obavijesti pronalazača da li će prijaviti patent ili ne. Ukoliko poslodavac ne prijavi patent tada pravo da izvrši prijavu ima pronalazač.

• Ako je pronalazak zaštićen na ime poslodavca zaposlenom pripadaju moralna prava i pravo na naknadu.

• Ako je pronalazak zaštićen na ime pronalazača pravo ekonomskog iskorišćavanja imaju poslodavac uz plaćanje primjerne naknade pronalazaču u skladu sa ugovorom o korišćenju pronalaska, ili, ako se stranke nijesu sporazumjele, u skladu sa odlukom suda.

Tehničko unapređenje• Tehničko rješenje koje u pogledu novosti i invetivnosti ne

ispunjava uslove za priznavanje patenta ili malog patenta naziva se tehničko unapređenje.

• Autor tehničkog unapređenja ima moralna i imovinska prava.

• U moralna prava spada pravo autora da bude priznat i u ispravama označen kao stvaralac.

• Imovinsko pravo autora tehničkog unapređenja se sastoji u pravu na naknadu od preduzeća koje koristi tehničko unapređenje i time stiče povećanu dobit u trajanju od 5 godina, od početka primjenjivanja.

• Zaštita prava stvaraoca tehničkog unapređenja vrši se isto kao kod kod pronalazaka iz radnog odnosa.

Know-how

• Know-how predstavlja originalno znanje i iskustvo koje se razlikuje od poznatih postupaka i metoda uobičajenih u određenoj djelatnosti ili proizvodnji, čime se pokazuje i njegova novost i inventivnost.

• Originalnost i primjenjivost know-how autoru tj. imaocu obezbjeđuje uspješnije poslovanje i dovodi ga u bolji položaj u odnosu na konkurente. Zato know-how predstavlja poslovnu tajnu koja se posebno čuva, jer se time čuva i stvoreni konkurentski položaj na tržištu.

• S’ obzirom da ne postoji zakonski oblik zaštite know-how pravni i ekonomski interes koji on obuhvata štiti se od neovlašćenog zadiranja trećih lica tužbama i krivično-pravnim sankcijama.

Pravo znakova razlikovanja

• Svjedoci smo da za uspješan nastup na tržištu i tržišnu konkurenciju sve veći značaj imaju ne samo kvalitet već i oblik i estetski izgled proizvoda. Zato proizvođači sve više pažnju posvećuju i sve više ulažu u izgled i originalnost proizvoda.

• Oblikovanje proizvoda se vrši prema uzorcima i modelima za proizvodnju serijskih proizvoda u čijoj izradi učestvuju timovi dizajnera i konstruktora, u koje proizvođači sve više ulažu.

Uzorci i modeli• Uzorak je slika ili crtež koji može da se prenese na

određeni industrijski ili zanatski proizvod, a koji mora biti, ne samo u funkciji namjene proizvoda, već i u estetskom smislu originalan, čime utiče na plasman proizvoda na tržištu.

• Model predstavlja spoljni oblik određenog industrijskog ili zanatskog proizvoda ili njegovog dijela prema kome se vrši proizvodnja određenog proizvoda.

• Uzorci i modeli su objekti industrijske svojine i uživaju posebnu pravnu zaštitu.

• I autorsko djelo može da posluži kao uzorak ukoliko se primijeni na određene industrijske ili serijske proizvode, kao u slučaju da se slika nekog umjetnika, uz njegovo odobrenje, upotrijebi kao npr. motiv za ukras na taknini.

Uzorci i modeli• Da bi jedan oblik tijela, slike ili crteža bio zaštićen kao model ili

uzorak potrebno je da bude nov i da se može primijeniti na industrijski ili zanatski proizvod ili njegov dio.

• Uslov novosti je ispunjen ako je uzorak ili model u jednom svom dijelu, ali ta novost treba da bude takve prirode da čini da se bitno razlikuje od drugih.

• Uzorci i modeli moraju biti originalni tj. da su rezultat stvaralačkih sposobnosti autora.

• Titular prava na utorak ili model je autor ili njegov pravni sljedbenik, odnosno poslodavac kada je uzorak ili model nastao u radnom odnosu.

• Postupak za sticanje prava na uzorak ili model odgovara postupku za sticanje prava na patent ili mali patent.

• Zaštićeno pravo na uzorak ili model traje 15 godina od momenta podnošenja prijave, a za održavanje važenja ovog prava plaća se taksa za periode od 5 godina od datuma podnošenja prijave.

Robni i uslužni žigovi

• Žig je pravo kojim se štiti znak koji u prometu služi za razlikovanje robe, odnosno usluga jednog fizičkog ili pravnog lica.

• Znak treba da bude grafički predstavljen, a može da sadrži riječi, slova, slogane, brojeve, slike, crtež, ali može biti grafički predstavljena muzička fraza.

• Žig služi kao znak za razlikovanje iste ili slične robe ili usluga, što ima veliki značaj u uslovima tržišne privrede i oštre konkurencije.

• Posjedovanje žiga i njegova zaštita imaju veliki ekonomski značaj jer se potrošači vezuju za određeni žig vezujući za njega svojstva, kvaliteti dizajn određenih proizvođača.

Vrste žigova• Žigovi se dijele prema titularu prava, prema obliku i prema funkciji u

prometu. 1) Prema titularu prava žigovi se dijele na individualne i kolektivne. 2) Prema obliku (formi) žigovi se dijele na: - žig u slici - žig u riječi ili slovima - žig koji se sastoji koji se sastoje od riječi ili brojeva - tell-quelle žig (‘onakav-kakav’) - trodimenzionalni žig - žig u zvuku ili mirisu 3)Prema funkciji žigovi se dijele na robne i uslužne. - Čuveni žigovi - Opštepoznati(notorni) žigovi - Rezervni žigovi - Defanzivni žigovi

Sticanje prava na žig

• Pravo na žig traje 10 godina, od momenta podnošenja prijave i njegovo važenje može se produžavati, neograničen broj puta, uz uslov plaćanja takse.

• Pravo na žig je apsolutno pravo koje titularu omogućuje isključivo pravo korišćenja znaka zaštićenog žigom. Pravo titulara djeluje prema svim ostalim subjektima i onemogućava da pod istim znakovima kao što je znak zaštićen žigom stavljaju u promet svoju robu ili vrše usluge.

• Pravo na žig se stiče upisom u registar žigova, a važi od dana podnošenja prijave.

• U slučaju prijavljivanja istih ili sličnih žigova, pravo stiče subjekt koji prvi podnese prijavu.

Geografske oznake porijekla

• Geografske oznake porijekla proizvoda predstavljaju nazive pojedinih vrsta proizvoda specifičnih zbog prirodnih činilaca u okviru podneblja odnosno kraja u kome su nastala ili zbog tradicionalnih postupaka prilikom njihove proizvodnje u određenom geografskom područiju ili mjestu.

• Pravo na geografsku oznaku porijekla obuhvata oznaku porijekla i geografsku oznaku kojima se obilježavaju pojedini proizvodi.

• Geografske oznake poznate kao “Made in” označavaju u kojoj je zemlji ili regionu proizveden određeni proizvod što istovremeno ukazuje i na kvalitet proizvoda.

Geografske oznake porijekla

• Da bi se zaštitila geografska oznaka kao oznaka geografskog porijekla potrebno je da budu ispunjeni određeni uslovi:

- uslov distinktivnosti

- uslov porijekla

- uslov kvaliteta

- postojanje uzročne veze između geografskog područija i specifičnog kvaliteta proizvoda.

• Geografskom oznakom porijekla se ne mogu zaštititi nazivi koji su protivni zakonu i moralu, koji svojim izgledom ili sadržajem vrijeđaju autorska prava ili prava industrijske svojine koji svojim izgledom i sadržajem mogu da stvore zabunu u pogledu vrste, porijekla, kvaliteta, načina proizvodnje ili drugih svojstava proizvoda.

Geografske oznake porijekla

• Titular prava na geografsku oznaku porijekla stiče svoje pravo upisom oznake u registar a njegovo pravo je zaštićeno 5 godina od dana upisa, s tim što se na zahtjev ovlašćenog korisnika može produžavati uz ispunjenje zakonom predviđenih uslova.

• Geografska oznaka porijekla ne može da bude predmet ugovora o prenosu prava, licenci, zaloga i sl.

• Ako je gegrafska oznaka porijekla predmet prijavljanog ili registovanog žiga takav žig ne može da se prenosi, ustupa, daje u zalog i sl. Geografska oznaka porijekla koja ima više ovlašćenih korisnika može biti predmet samo kolektivnog žiga.