35
Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel - Taşkın Haritalama Çalışmaları Erkan GÜLER Harita Y. Mühendisi Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi

Işığında Sel - Taşkın Haritalama

Çalışmaları

Erkan GÜLER

Harita Y. Mühendisi

Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

Page 2: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Tarihçe

Teknolojinin ilerlemesi, su

kaynaklarından azami faydanın

sağlanmasına aracı olmakla birlikte,

bu ilerlemeye paralel olarak

sanayileşmenin ve şehirleşmenin de

artması beraberinde “çevre kirliliği”ni

ve özellikle “su kirliliği”ni gündeme

getirmiştir. Su kirliliğinin giderek

önemli boyutlara ulaşması, ülkeleri bu

konuda ciddi önlemler almaya

zorlamış, bu da bu alanda pekçok

mevzuatın oluşması sonucunu

doğurmuştur.

Page 3: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Tarihçe

Su kaynakları yönünden oldukça şanslı sayılabilecek Avrupa Birliği içmesuyu

yetersizliği, kuraklık ve su baskınları gibi ciddi su problemleri ile

karşılaşmamıştır. Buna rağmen Avrupa’nın su kalitesi ve su yönetimi pek iyi

durumda değildir

Avrupa Birliği su politikasının tarihi gelişimi 3 döneme ayrılabilir:

1.Dönem: Ana temanın “halk sağlığı” olduğu ve 1970-1980’li yılları kapsayan

bu dönemde içme suyu kalitesi, yüzme suyu kalitesi ile su ürünleri üretim

alanlarındaki su kalitesi ile ilgili düzenlemeler getirilmiştir.

2. Dönem: 1990’lı yıllarda esas olarak “kirliliğin azaltılması” amaçlanmış ve su

kaynakları ile ilgili en büyük yasal düzenlemelerden birisi olan kentsel atıksu

arıtma ve nitrat direktifleri kabul edilmiştir.

Page 4: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Tarihçe

3. Dönem: 2000’li yıllar ve sonrası için ana

tema “bütünleşik yönetim ve sürdürülebilir

kullanım”, yasal düzenlemeler ise Su

Çerçeve Direktifi ve bu temel direktifle

içme ve yüzme suyu direktiflerinin

entegrasyonu olarak öngörülmektedir.

Daha önceki direktiflerin aksine tüm su

kaynaklarını kapsayan Su Çerçeve

Direktifi, su kaynaklarının korunmasında

bütünleşik yaklaşım getirmekte, kaynak

ıslahı ve sürdürülebilir kullanım olanağı

sağlamakta ve şüphesiz geniş ve uzun

vadeli etkilere sahip olması

beklenmektedir

Page 5: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Tanım

Avrupa Birliği’nde su kaynaklarının korunması ve yönetimine ilişkin mevzuat AB

mevzuatı içerisinde çok önemli bir yer tutmakta olup bu alanda yirmiyi aşkın

direktif bulunmaktadır. Bu direktifler arasında en önemlisi ise 23 Ekim 2000

tarihli ve 2000/60/EC sayılı “Su Çerçeve Direktifi ”dir.

Su Çerçeve Direktifi, Avrupa Birliği Ülkelerinde uygulanan pek çok su direktifini

birleştirmek, Avrupa çapında entegre su yönetimini sağlamak, çeşitli önlem ve

önerileri içeren bir çeşit ‘çatı su yönetimi’ direktifidir. AB Su çerçeve direktifinin

nihai hedefi tüm Avrupa’daki suların iyi ekolojik ve kimyasal duruma gelmesinin

sağlanmasıdır.

Page 6: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Tarihler

Avrupa

Page 7: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Ana Prensipler

Suyun adil ücretlendirilmesi:

Su diğerleri gibi bir ticari varlık değildir ve bir miras olarak görülmelidir. Ancak,

su hizmetlerinin maliyetlerinin karşılanması için ücretlendirilmesi gerekmektedir.

Bu, suyun sürdürülebilir kullanımını sağlayacaktır. Direktifin prensibi kirletenlerin

ödemesidir, çünkü sonuçta birileri kirlilik için ödemek zorunda kalmaktadır.

Sürdürülebilir su kullanımı:

Birçok insan aktivitesi suyu etkilemektedir. Bu durum suyun korunması ve

kirliliklerden kaçınılmasının önemini göstermektedir. Suya olan ihtiyacın artıyor

olması da en önemli ve dikkate alınması gereken bir durumdur. Bu nedenle,

gelecek kuşaklar için yeterli su sağlayabilmek ve suyun yüksek kalitede olması

için SÇD iyi bir şekilde uygulanmalıdır

Page 8: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Ana Prensipler

Uluslararası İşbirliği ve Yeni Su Birliği:

Su kütleleri sınırlarda durmadığı için suyu yönetmenin en iyi yolu SÇD’ne göre

uluslararası işbirliğidir. SÇD, bir havzadaki tüm ortakların yakın işbirliği içinde

nehir havzalarını yönetmelerini gerektirmektedir. Bu durum, ilgili ülkelerin verilen

zaman aralıklarında, SÇD’ nin net hedeflerine ulaşacak ortak bir Nehir Havza

Yönetim Planı oluşturmaları gerektiği anlamına gelmektedir.

Su herkesin konusudur:

Farklı ülkelerin su kaynaklarını korumak amacıyla işbirliği yapmak zorunda

oldukları gibi farklı sektörlerden aktörlerin de işbirliği yapmaları gerekmektedir.

Su, evler, endüstri, tarım ve benzeri amaçlarla kullanıldığı için tüm paydaşların

yasal hedeflere katılmaları gerekmektedir.

Page 9: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Ana Prensipler

Su hassas bir kaynaktır:

Su kaynakları tarım, endüstri ve evsel gibi birçok kullanımdan etkilenmektedir.

Esas olarak SÇD, kirlilik kaynaklarının kaynaklarında engellenmesini ve tüm

kirlilik kaynaklarının sürdürülebilir kontrolü için bir mekanizma oluşturulmasını

gerektirmektedir. Direktif, yeraltı sularını da korumakta ve kalite ve kantitesi için

kesin hedefler getirmektedir. Nehirler, göller ve kıyı suları için de kesin ekolojik

hedefler getirmektedir. Günümüzde yüzey ve yeraltı sularının birçoğu kirlenmiş

olsa da, SÇD ile hepsinin 2015 yılına kadar “iyi durum”a gelmesi

hedeflenmektedir.

Page 10: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Gereklilikler

KURUMSAL GEREKLİLİKLER:

• Entegre yaklaşım, su yönetimi planlama ve geliştirilmesinde yakın işbirliği ve

koordinasyon gerektirmektedir. Sektörel bir yaklaşım ile SÇD hedeflerine

ulaşılamaz. Su yönetimi konularında doğrudan ve dolaylı yetki ve sorumluluğu

olan farklı kamu kurumları yakın işbirliği içinde olmalıdır.

• Tüm sulara (yüzeysel, kıyı ve deniz, yeraltı suları) entegre bir şekilde

değinilmelidir.

• SÇD’ne göre su yönetimi sadece devletin görevi değildir. Devlet lider olmalı

ancak tanımlanan tüm paydaşların da katılımını sağlamalıdır.

Page 11: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Gereklilikler

KURUMSAL GEREKLİLİKLER:

• Yakın ve etkin işbirliği ve danışmanlık için “bilgi” paylaşılmalıdır.

• Ekonomik araçlar, kirleten öder ve tam maliyet geri dönüşümü ilkeleri

geliştirilmelidir. • Su kullanımı ve kirliliği, su kalitesi ve kantitesini sınırlararası

etkilediğinden uluslararası işbirliği gerekmektedir.

Page 12: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: GerekliliklerPLANLAMA GEREKLİLİKLERİ:

SÇD’nin en önemli özelliklerinden birisi “nehir

havza yönetimi” olarak adlandırılan tek bir su

kaynakları yönetim sistemi getirmesidir. Buna

göre kaynaklar idari veya politik sınırlara göre

değil, doğal coğrafik ve hidrolojik esaslara göre

belirlenecek “nehir havza bölgeleri”ne ayrılarak

yönetilecektir. Bazıları ulusal sınırları da

aşabilecek her bir “nehir havza bölgesi” için bir

“nehir havzası yönetim planı” hazırlanması ve 6

yılda bir güncelleştirilmesi gerekmektedir. Bu

aynı zamanda koordinasyon gereksinimlerini de

ortaya koyacaktır.

Page 13: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

AB Su Çerçeve Direktifi: Türkiye

perspektifiAB adaylık sürecinde olan Türkiye’nin çevre faslı kapanış kriterlerinden bir tanesi

SÇD’nin uyumlaştırılması ve 25 havza için nehir havza yönetim planlarının

tamamlanmasıdır. Bu kapsamda ülkemizde çalışmalar gerçekleştirilmekte olup

“Su Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Hakkında

Yönetmelik” 17.10.2012 tarihli ve 28444 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmeliğe uygun bir şekilde 2023 yılına kadar

25 havza için nehir havza yönetim planlarının tamamlanması hedeflenmektedir.

25 havza için Nehir Havza Yönetim Planları hazırlanırken çevresel hedefler

belirlenecek ve önlemler programı oluşturulacaktır. SÇD’nin 4. Maddesinde

‘çevresel hedefler’ tanımlanmaktadır. Çevresel hedeflerle amaçlanan; sucul çevre

için yüksek bir koruma düzeyi sağlayarak uzun dönemli sürdürülebilir su

yönetiminin sağlanmasıdır. SÇD’nin genel amacı 2015 yılına kadar iyi su

durumunun sağlanması ve sularda oluşacak herhangi bir bozulmanın

önlenmesidir. Ayrıca belli şartlar altında alınabilecek muafiyetler de Direktifin aynı

maddesinde açıklanmaktadır.

Page 14: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Nehir Havza Yönetim Planı

Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi diğer su

yönetim direktiflerinden farklı olarak entegre

nehir havza yönetimi olgusunu getirmiştir.

Nehir havza yönetimi yaklaşımının

özellikleri;

• havza bazında bir yaklaşımdır;

• farklı tip ve formdaki sulara dikkat

gerektirir;

• arazi ve su kaynakları ilişkisine önem

verir;

• doğal sınırlamaların, sosyal ve ekonomik

ihtiyaçların, politik ve idari süreçlerin

entegrasyonunu gerektirir.

Page 15: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Nehir Havza Yönetim Planı

AB Su Çerçeve Direktifi, herbir nehir havzası için bir Nehir

Havzası Yönetim Planı (NHYP) oluşturulmasını

gerektirmektedir. Bu NHYP birçok analiz sonucunda ortaya

çıkmak da ve 2015’de iyi duruma ulaşmak için alınması

gereken önlemleri göstermektedir.

Nehir havzası yönetimi yaklaşımının önemli bir yanı, su

yönetiminin farklı bir şekilde organize olmasıdır. Nehir

havzasının sınırları genellikle idari sınırlar ile

örtüşmemektedir. Bunun yanında su yönetimi ile ilgili yetkiler

birçok organizasyon arasında paylaşılmış durumdadır. Bu

durum, su yönetimi ile ilgilenen organizasyonlar arasında,

idari ve organizasyonel sınırlar arasında, işbirliği

mekanizmasının gelişmesini gerektirmektedir.

Page 16: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Nehir Havza Yönetim Planı: Aşamalar

1. Nehir havzasının karakterizasyonu;2. İnsan aktivitelerinin önemli baskı ve etkilerinin özeti;3. Koruma alanlarının belirlenmesi ve haritalandırılması; 4. İzleme ağlarının haritası;5. Çevresel hedefler listesi; 6. Ekonomik analiz; 7. Önlemler programı; 8. Daha detaylı önlemelerin listelenmesi ve özetlenmesi; 9. Kamuoyu bilgilendirilmesi ve danışılması ölçeğinin ve

sonuçlarının özeti; 10. Yetkili otoritelerin listesi; 11. Kamuoyundan arka plan bilgisi ve yorum edinmek için

irtibat noktalarının ve prosedürlerin belirlenmesi.

Page 17: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

SÇD – NHYP ; Karakterizasyon

Su Çerçeve Direktifi doğrultusunda bir havza yönetim planı oluşturmak

için ilk adım havzanın karakterizasyonudur. Tüm diğer aktiviteler için bir

çerçeve oluşturur ve üç kısımdan oluşur:

• Tüm havzanın genel karakterizasyonu;

• Yüzey suyu kütlelerinin karakterizasyonu;

• Yeraltı suyu kütlelerinin karakterizasyonu.

Page 18: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

SÇD – NHYP ; Karakterizasyon

Genel karakterizasyon :

Genel karakterizasyon, karakterizasyon süreci için bir başlangıç niteliğindedir.

Genel karakterizasyon, havzanın genel özellikleri, havza yönetim planını

hazırlarken hangi faktörlerin rol alacağı hakkında genel bir fikir edinebilmek için

bir araçtır. Genel karakterizasyonun diğer bir fonksiyonu da, daha detaylı

karakterizasyon ve analizlere temel oluşturmasıdır. Örneğin, arazi kullanımları

ve buralardaki su kullanımlarının ilişkisini ortaya koyabilir. Genel

karakterizasyonun ana konuları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

− havzadaki gelişmelerin tarihsel sıralaması;

− havzadaki en baskın arazi kullanımlarının tanımlanması;

− havzanın jeolojisinin genel bir tanımı;

− havzanın hidromorfolojisinin genel bir tanımı.

Genel karakterizasyona, genel bir fikir sağlaması için, bir arazi kullanım haritası

veya jeoloji haritası eşlik edebilir. Bu bölüm birkaç sayfa olacağından daha

detayına girilmesi gerekmemektedir.

Page 19: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

SÇD – NHYP ; Karakterizasyon

Yüzey suları :

Su Çerçeve Direktifi doğrultusunda tüm yüzey sularının karakterizasyonu tüm

su kütlesi üzerinden yapılacağı için öncelikle bu su kütlelerinin tanımlanması

gerekmektedir. Sadece kayda değer ölçülerdeki sular (alt havza > 10 km2 , göl

> 0,5 km2 ) karakterize edilecektir. Küçük ölçüdeki sular birbirlerine eklenecek

veya karakterizasyon dışında bırakılacaktır. Tanımlanan herbir su kütlesinin

yerlerini ve sınırlarını gösteren bir liste (ve harita) bu adımın çıktısı olacaktır.

Page 20: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

SÇD – NHYP ; Tipoloji

Page 21: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

Avrupa Birliği taşkınlar konusuna son yıllarda taşkınların sıklığının ve yoğunluğunun

artış göstermesinden dolayı daha fazla ilgi göstermektedir. AB Su Çerçeve

Direktif’inden altı yıl sonra, taşkınlarla ilgili yasal süreci başlatmıştır.

Avrupa Birliği Komisyonu’nun 18 Ocak 2006’da teklif ettiği “Taşkın Risklerinin

Değerlendirilmesi ve Yönetimi” başlıklı Taşkın Direktifi Avrupa Birliği

Parlamentosu ve Bakanlar Konseyi’nin kararıyla 23 Ekim 2007 tarihinde kabul

edilmiştir. Bu Direktif AB coğrafyasında taşkın yönetimi ile ilgili benimsenen genel

ilkeleri ve yaklaşımları içermektedir

Page 22: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

Sadece 1998 ve 2004 yılları arasında Avrupa’da 100’den fazla büyük taşkın

meydana gelmiş, özellikle Tuna ve Elbe nehirlerinde felaketlere yol açmıştır.

700 kişinin yaşamını yitirdiği, yarım milyon insanın yerinden edildiği, 25 milyar

Avro tutarında mali kayba neden olan taşkınlar özellikle 2005 yılında Avusturya,

Bulgaristan, Fransa, Almanya, Çek Cumhuriyeti ve Romanya’da bu rakamı da

aşan zararlara yol açmıştır. 2003 Avrupa Çevre Ajansı Raporunda , Çek

Cumhuriyeti , Romanya ve Türkiye’nin son yıllardaki taşkınlardan Gayri Safi

Milli Hasıla’ya oranı bakımından en olumsuz etkilenen üç ülke olduğu yer

almıştır.

Türkiye, AB Taşkın Direktifi’nin üye ülkeler Bulgaristan ve Yunanistan tarafından

uygulanmasını yakından takip ederek, Direktif’e uyum için gerekli hazırlıkları

yapmaktadır.

Page 23: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

AB Komisyonu, Taşkın Direktifi’nin amacını , taşkınların insan sağlığına,

çevreye, altyapı ve yatırımlara olan zararlarının riskini azaltmak ve yönetmek

olarak tanımlanmıştır. Direktif taşkın ve risklerini çok yönlü sonuçları açısından

ele alarak değerlendirmektedir.

AB Taşkın Direktifi, Su Çerçeve Direktifi’nin bütüncül yaklaşımıyla uyum

içindedir. AB Su Çerçeve Direktifi nehir havzalarında sınır aşan düzeyde

eşgüdümlü politikalar öngörmektedir,

AB Taşkın direktifinde özel olarak taşkınlara değinilmediği görülmektedir. Bu

anlamda Taşkın Direktifi, Su Çerçeve Direktifi’ni tamamlayıcı nitelikte bir

direktiftir.

Page 24: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

AB Taşkın Direktifi’nin sınıraşan sularla ilgili benimsediği yaklaşım Meriç

Nehri havzası için önemlidir. AB Komisyonu sınıraşan taşkınların ciddiyetini

ve önemini şöyle vurgulamaktadır;

“Avrupa’daki birçok nehrin sınıraşan nehir olması, Avrupa çapındaki

kararlı uygulamaların önemini artırmakta, taşkın korumayı ileri seviyelere

taşıyabilmektedir. Nehir havzaları sadece Birlik içindeki politik sınırlarda

bitmez; çoğu nehir havzası ve kıyı alanları farklı ülkelerle paylaşılmaktadır.

Bu şartlar altında taşkın riskini sadece Birlik sınırları içinde

değerlendirmek ve böyle bir yönetim yaklaşımı benimsemek teknik ve

ekonomik olarak akılcı değildir.”

Page 25: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi: Temel Prensipler

HAZIRLIK : Taşkın tahmin ve erken uyarı sistemlerinin oluşturulması, halkın ve

yetkili birimlerin taşkın hususunda bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir.

ÖNLEME : Taşkın riskinin minimum düzeye indirilmesi ve/veya taşkın Önleme

riskinden kaçınılması hedeflenmektedir.

KORUMA : Yapısal olmayan önlemlerin öncelikli olması kaydıyla yapısal

önlemlerle beraber taşkının afet boyutuna ulaşma ihtimalinin ve/veya etkilerinin

azaltılması hedeflenmektedir.

ACİL DURUM MÜDAHALESİ: Taşkının halk, altyapı tesisleri, ekonomik öğeler

ve çevre üzerindeki etkilerinin azaltılması ile koordineli olarak sivil savunma

faaliyetlerinin planlanmasını hedeflemektedir.

NORMALLEŞME VE GÖZDEN GEÇİRME:Taşkın yaşandıktan sonra normal

şartlara mümkün olan en kısa sürede dönmeyi ve taşkın risk yönetim

planlarının gözden geçirilerek güncelleştirilmesini hedeflemektedir...

Page 26: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi: Taşkın Yönetim Planları

Taşkın yönetim planı,bir bölgeye ait taşkın öncesinde, taşkın esnasında ve

taşkın sonrasında alınması gereknen önlemler, risk yönetimi ve görev

dağılımlarını içeren kapsamlı bir etüt çalışmasıdır.

Taşkın Yönetim Planlarında genel olarak;

Taşkın öncesinde;

• Taşkınla ilgili Kurumların yapması gereken çalışmalar değerlendirilir,

• Taşkın etkilerini en az düzeye indirecek şekilde yapısal olan ve yapısal

olmayan çalışmaları alternatifleri ile birlikte değerlendirilir,

• Erken uyarı sistemlerinin kurulması aşamasına geçiş için gerekli ölçüm ağı

incelenir,

• Halkın taşkın hususunda eğitim ihtiyacı değerlendirilerek eksiklikler tespit

edilir ve bu eksikliklerin giderilmesi için kurumlar tarafından yapılması

gereken çalışmalar belirlenir,

Page 27: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi: Taşkın Yönetim Planları

Taşkın anında:

• Taşkınla ilgili Kurumların yapması gereken çalışmalar değerlendirilir ve

gerekli öneriler oluşturulur,

• Taşkın anında tahliye edilmesi planlanan insan ve diğer canlıların sayıları

belirtilir.

• Taşkın anında tahliye edilecek insan ve diğer canlıların tahliye yolları ve

tahliye merkezleri alternatifleri ile birlikte belirlenir.

Taşkından sonra:

• Taşkınla ilgili Kurumların yapması gereken çalışmalar değerlendirilir,

• Taşkın yaşandıktan sonra alınması gereken tedbirler belirlenir,

• Taşkın yaşandıktan sonra sosyo-ekonomik çalışmalar değerlendirilir ve

öneriler oluşturulur.

Page 28: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

ve

Taşkın Haritaları

Taşkın Haritalama Çalışmaları:

Taşkın duyarlılık ve risk haritaları, gerek Taşkın Direktifi çerçevesinde gerek

şehir planlama ve afet müdahale çalışmalarında tehlikenin engellenmesi yada

iyi sonuçlar verecek şekilde evrilmesine olanak sağlayacak şekilde

kullanılmaktadırlar.

Taşkın duyarlılık haritalarının doğru ve uygulanabilir olması 2 temel unsura

bağlıdır;

1- Taşkın modeli

2- Model ve haritada kullanılacak verinin doğruluğu

Page 29: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

ve

Taşkın Haritaları

Sel / Taşkın Modeli:

Günümüzde pek çok sel ve taşkın tahmin modeli bulunmakla beraber Su

Çerçeve Direktifi ve Taşkın Direktifi bu konuda herhangi bir yazılım veya modeli

adres göstermemektedir.

HEC-RAS ,HEC-HMS ve Arc Hydro gibi hidrolojik modellerle çalışan pek çok sel

/ taşkın model yazılımı çeşitli ülkelerde ve kullanılmaktadırlar. Seçilecek modelin

çalışma yapılacak alanın karakterine uygun ve elde bulunan verilere göre

belirlenmesinde yarar bulunmaktadır.

Page 30: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

ve

Taşkın Haritaları

Günümüzde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (GIS) pek çok konuda kullanılmaya

başlamasıyla beraber GIS tabanlı sel / taşkın modelleri daha popüler hale

gelmiştir. GIS bazlı sistemlerin sahip olduğu güçlü analiz ve sorgu yetenekleri

sayesinde pek çok analiz yapılabilmekte, ilgili sonuçlar tematik haritalarla

sunulabilmektedir.

Page 31: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

ve

Taşkın HaritalarıModel seçimi sırasında dikkat edilmesi

gereken bir diğer husus modelin kalibrasyon

durumudur. Ticari, akademik yada farklı

amaçlarla üretilmiş bir hidroloji modelinin bir

test sahasında mutlaka denenmesi ve çıkan

sonuçlara göre kalibre edilmesi

gerekmektedir. Çıkan doğruluk yüzdesi bu

modelin başka çalışmalardaki

kullanılabilirliğini gösterir.

Modelin kalibrasyonu sırasında kullanılan veri

setleri de yine uygulamada kullanacağımız

veriler açısından önelidir.

Page 32: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

ve

Taşkın Haritaları

Model ve haritada kullanılacak verinin doğruluğu :

Seçilen modelin doğruluğu ve işlevselliği nekadar üst düzeyde olursa olsun

kullanılacak veri setlerinin güncelliği ve doğruluğu yeterli değilse modelin yanlış

sonuçlar üretme riski vardır. Özellikle sayısal yükseklik modeli ve drenaj ağı gibi

verilerin doğruluğu ve uygun ölçekte olması kritik öneme sahiptir.

Özellikle parça parça ve farklı tarih ve üreticilere sahip verilerin toplanması

düzenlenmesi ve aynı standarda getirilmesi ayrı bir sorundur. Çalışma

yapılacak alanın belirlenmesinden sonra bu veri madenciliği işleminin süratle

başlamasında yarar görülmektedir.

Page 33: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

ve

Taşkın Haritaları

Taşkın Risk / Duyarlılık Haritaları :

İlgili hidrolojik modelin sonuçları genellikle tematik haritalar ile sunulur. Özellikle

GIS tabanlı sistemlerde katman yapılar ile modelin çıktılarının üzerine idari

sınırlar, meteoroloji istasyon noktaları gibi veriler eklenip çıktı halinde ilgili birim

yada kişilere verilebilir. Taşkın risk haritaları son ürün olup daha detaylı

çalışmalar yapılır (ekonomik risk, çevresel risk.vb gibi). Bahsi geçen haritalar

normal kartografik özelliklere sahip olur ve GIS tabanlı bir sistem de

çalışılıyorsa altlık olarak yüksek çözünürlüklü hava fotoğrafları eklenerek

sunulabilir.

Page 34: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Taşkın Direktifi

ve

Taşkın Haritaları

Taşkın risk ve duyarlılık haritalarının ölçekleri çalışma

alanına göre değişmekle beraber genel olarak;

• Kırsal alanlarlarda 1/25 000 ve daha büyük ölçekli

• Yerleşim merkezlerinde 1/ 5000 ve daha büyük

ölçekte

• Detay çalışma alanlarında (akış üzerinde etki

yaratan köprü vs gibi alanlarda) 1/1000 ve daha

büyük ölçekli haritalar kullanılır.

Page 35: Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Işığında Sel Taşkın ...egitici.ormansu.gov.tr/totosb/Files/erkan_guler.pdf · Işığında Sel -Taşkın Haritalama ... Sadece kayda değer

Teşekkürler