Ayhan KAYGUSUZ Sunumubhi.nku.edu.tr/basinyonetim/resim/images/editorresimleri/... · 2014. 7. 18. · 05.03.2014 4 Açık erişim; • Herkesin erişebildiği bir literatürü ifade

205.03.2014

Kapsam

• Açık erişim tanımında erişim ve kullanım • Sözleşmeler, lisanslar• Yayıncı politikaları• Yayın versiyonları• Hemen depolama• Arşivlemede kontrol noktaları

Yasal Yönleri ile Açık Erişim

3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

305.03.2014

Açık erişim nedir?


• Budapeşte, Bethesta ve Berlin Açık Erişim Deklarasyonları açık erişimin üç yaygın tanımını içerir.

• Dijital, online, ücretsiz, telif hakkı ve lisans sınırlamalarından arınmış literatür bu tanımların ortak noktalarını oluşturur.


405.03.2014

Açık erişim;

• Herkesin erişebildiği bir literatürü ifade eder. • Yazar paylaştığı yayın versiyonunun elektronik ortamda

paylaşım hakkında sahiptir. • Okuma, kaydetme, kopyalama, paylaşma, depolama,

harmanlama izniniz vardır.



505.03.2014

Telif hakkı

• Kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır.

• Telif yönetiminde yazar ve yayıncı dengesi;• Yazarın haklarının tümünü devretmediği; kendi yayını

istediği gibi kullanma, geliştirme hakkının olduğu;eğitim ve araştırma için erişimi kısıtlamayan ve yayın kullanıldığında doğru atıf yapılmasını gerektiren bir yapıdadır.

• Yayıncı açısından finansal hakları içeren, yazarın istediği hakları kendinde tutabilmesini sağlayan ve yayını gelecek teknolojilere hazır etmeyi gerektirir.



605.03.2014

Yazarlar yayınlarının kullanım haklarına sahip mi?



Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s. 179 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/130.pdf

705.03.2014

Yazarlar nasıl olması gerektiğini düşünüyor?




805.03.2014

Yazarlar nasıl hareket ediyor?




905.03.2014

Telif sözleşmeleri, kullanım lisansları



• Yayıncılar ile yapılan anlaşmalar• Yazar ek anlaşmaları (SPARC Author Addendum)• Açık lisanslar: Creative Commons Atıf Lisansı (CC‐BY)

www.creativecommons.org.tr

1005.03.2014

Yayıncı politikalarıyayıncıların 70%’i, dergilerin 90’ı arşivlemeye izin veriyor



Yeşil 30%

Mavi 33%

Sarı 8%

Beyaz 30

1105.03.2014

Yayıncı politikaları



1205.03.2014

Ön baskı, son baskı, yayıncı baskısı



• Ön baskı (pre‐print): makalenin yayınlanmak üzere dergiye gönderilen, hakem/editör değerlendirmesi öncesi ilk hali

• Son baskı (post‐print): makalenin hakem/editör değerlendirmesinden geçmiş, yayına hazır son hali.

• Yayıncı baskısı: makalenin dergide yayınlanmış format

1305.03.2014

ID/OA: Hemen depolama, seçimli erişim



• “Immediate deposit, optional access”• Yayın kabulünden sonra son baskının kurumsal açık bir

açık arşive hemen konması.• Maksimum 6 aylık bir ambargo uygulanması.• Metadatanın (üst veri) hiç beklemeden arşivlenmesi. • Tam metni açılamayan yayınlar için istek butonu

“request print”

1405.03.2014

Bir yayını kurumsal arşive koyarken yasal kontrol noktaları:



• Elektronik ortamda paylaşım koşulları• Yazarın elektronik ortamda paylaşım, kullanım hakları• Yayıncı politikası• Fon sağlayıcı kuruluşun politikası; ambargo varlığı• Yayının son baskısının arşivlenmesi• Metadata kaydının tamlığı ve doğruluğu• Yayıncı baskısına link verilmesi

TEŞEKKÜR EDERİZ…

05.03.2014 153, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

Documents

Ayhan KAYGUSUZ Sunumubhi.nku.edu.tr/basinyonetim/resim/images/editorresimleri/... · 2014. 7. 18. · 05.03.2014 4 Açık erişim; • Herkesin erişebildiği bir literatürü ifade