BMM3111SEMANTIK DAN PERISTILAHAN BAHASA MELAYU
BMM3111SEMANTIK DAN PERISTILAHAN BAHASA MELAYU
1.0 PENDAHULUAN Semantik ialah bidang kajian tentang aspek makna
dalam bidang ilmu linguistik.Semantik sebahagian daripada bidang
kajian tatabahasa seara khusus iaitu merujuk kepada kajian yang
melibatkan struktur dalam semua bahasa seperti juga aspek kajian
yang melibatkan struktur dalam sesuatu bahasa seperti aspek kajian
fonologi ,morforlogi dan sntaksis. Semantik berasal dari perkataan
Greek iaitu semantikos, bermaksud memberikan tanda, sesuatu gejala
atau tanda atau sesuatu yang bermakna. Istilah berasal daripada
perkataan Greek iaitu sema yang membawa erti tanda (sign). Sema
juga bermaksud isyarat. Seterusnya kata itu menerbitkan kata
semaine yang bermaksud bererti. Selepas itu barulah terbit istilah
semantik yang menamai satu bidang ilmu yang mengkaji atau
menganalisa makna Dari segi istilah pula, semantik berasal daripada
perkataan Yunani semantikos yang bermaksud penting atau bererti.
Istilah semantik mula diperkenalkan oleh M.Breal daripada kata
Perancis semantique. Semantik ialah bidang yang mengkaji dan
menganalisis makna kata dan ayat. Kata merupakan unit ujaran yang
bebas dan mempunyai makna. Dalam bahasa, kita dapat menyatakan
fikiran, pendapat, emosi, perlakuan dan keperibadian manusia.Ini
adalah kerana semantik mencakupi makna atau erti sesuatu perkataan
dalam bahasa yang berkaitan sebagai alat komunikasi secara lisan
atau bertulis.2.0 DEFINISI DAN KONSEP SEMANTIK Semantik ialah
kajian linguistik yang menanalisis makna baik pada peringkat
morfem, kata, frasa, ayat atau wacana dan hubungannya dengan idea,
konsep dan emosi. Makna diertikan sebagai maksud, idea atau konsep
yang boleh dipindahkan daripada fikiran penutur kepada fikiran
pendengar. Semantik atau makna merupakan situasi apabila penutur
mengujarkan kata dan mendapat gerak balas seperti yang dijangkakan
daripada pendengar. Makna ujaran atau ayat bukan ditentukan oleh
makna kata semata mata, tetapi juga faktor lain seperti intonasi,
gaya pengucapan, tujuan, konteks penutur dan pendengar. Menurut
Akmajian et al. ( 1995 : 222) dipetik daripada Siti Hajar Abdul
Aziz(2011) semantik ialah kajian tentang makna dalam bahasa.
Semantik berkaitan dengan kajian tentang unit lingusitik dan
prinsip gabunagnya. Pendapat lain mengenai semantik mengikut
pendapat tokoh, iaitu menurut Sperber dan Wilson (1980), memberi
pengertian semantik sebagai kajian tentang makna yang diaplikasikan
pada aspek makna ayat dari segi logiknya, khususnya pada peringkat
tatabahasa dan nahu bentuk logik.Ferdinand de Saussure pula
berpendapat semantik merupakan bahasa yang diucapkan untuk
menyampaikan makna. Manakala bagi Choamsky semantik bermaksud makna
ayat yang ditentukan oleh struktur permukaan dan konteks apabila
ayat digunakan.Menurut Siti Hajar Abdul Aziz ( 2011 ) ,semantik
ialah kajian linguistik yang menganalisis makna baik pada peringkat
morfem, kata,frasa ,ayat atau wacana dan hubungannya dengan idea
,konsep dan emosi.Kamus Dewan mendefinisikan semantik sebagai
kajian tentang makna perkataan dan penambahan makna sesuatu kata.
Secara umumnya dapatlah dikatakan semantik ialah ilmu tentang erti
atau perubahan erti sesuatu perkataan. Secara khusus pula semantik
ialah kajian tentang lambang-lambang atau tanda yang menyatakan
makna, hubungan antara makna dengan makna lain serta pengaruh makna
terhadap masyarakat.3.0PERKEMBANGAN ILMU SEMANTIK Ilmu semantik
dapat dibahagikan kepada beberapa peringkat perkembangannya.
Peringkat peringkat perkembangan ilmu semantik :i) Semantik
Strukturalii) Semantik Interpretif Dan Generatif iii) Semantik
Syarat Benar 3.1 Semantik StrukturalSemantik struktural
didefinisikan sebagai salah satu daripada komponen tatabahasa yang
mengkhususkan representasi semantik kepada ayat. Dalam ilmu
semantik struktural, fitur distingtif diberikan dan hubungan antara
fitur tersebut dilihat. Interpretasi yang wujud daripada fitur yang
serupa akan membentuk sinonim manakala interpretasi yang tidak
serupa akan membentuk antonim. Semantik pada peringkat ini telah
mengenepikan langsung makna pada peringkat ayat. Pengkaji semantik
pada peringkat ini telah mengandaikan fitur semantik bagi sesuatu
perkataan dalam sesuatu ayat dapat digabungkan untuk mendapatkan
makna seluruh ayat tetapi aturan ayat mestilah serupa. Semantik
struktural gagal memberikan penjelasan lanjut bagi ayat (Katz,
Semantic Theory, 1972). Oleh itu, semantik struktural didapati
gagal kerana tidak dapat berdiri sendiri. Katz cuba memberikan
makna bagi keseluruhan ayat tetapi penerangan Katz gagal. Hal ini
demikian kerana semantik struktural terhenti setakat menyenaraikan
bentuk makna ayat berdasarkan kata demi kata. Semantik struktural
juga mengenepikan hubungan struktur dalaman dan luaran bagi ayat
selain tidak memberikan penjelasan lanjut bagi makna perkataan yang
disenaraikan.3.2 Semantik Interpretif Dan Generatif Semantik pada
peringkat ini memperuntukkan bentuk-bentuk logik kepada ayat.
Peringkat ini banyak melibatkan ilmu logik menggunakan predikat
kalkulus. Teori semantik interpretif menyatakan hubungan antara
struktur sintaksis dengan struktur semantik adalah jalinan antara
struktur sintaksis dengan kandungan leksikal pada ayat tersebut.
Semantik pada peringkat ini cuba menunjukkan bahawa ciri-ciri
semantik dan hubungan antara ayat adalah hasil perkongsian antara
dua perkara iaitu rumus yang menterjemah bahasa semula jadi kepada
bentuk logik dan yang kedua pula ialah rumus inferens logik yang
menghubungkaitkan antara bentuk logik dengan bentuk logik yang
lain. Peringkat ini juga turut mengalami kegagalan kerana tidak
dapat menunjukkan hubungan yang sinonim dan terlalu mementingkan
sintaksis.3.3Semantik Syarat Benar Semantik pada peringkat ini
dianggap sebagai salah satu daripada komponen tatabahasa yang
memperuntukkan interpretasi semantik kepada ayat bagi mendapatkan
syarat benar sesuatu ayat. Antara ahli-ahli semantik peringkat
syarat benar ialah Ruth Kempson, Fodor, Sperber dan Wilson.
Semantik syarat benar bertujuan untuk membezakan argumen yang sah
daripada yang tidak sah, kemudian memastikan bahawa daripada
cadangan yang benar sahaja kesimpulan sebenar dapat dihasilkan.
Oleh itu, premis dan kesimpulan mestilah benar. Semantik syarat
benar mempunyai kelemahan iaitu tidak dapat menerangkan kebenaran
dan ketidakbenaran ayat bukan penyata. Semantik syarat benar silap
meramalkan bahawa semua kebenaran ialah sinonim dan tidak ada
ketentuan iaitu makna yang diberikan kabur. 4.0 MAKNA LEKSIKAL
Makna kata juga disebut sebagai makna leksikal manakala bidang
kajian yang meneliti makna leksikal ini disebut semantik leksikal.
Dari segi linguistic kata 9perkataan merupakan unit leksikal.Makna
kata merujuk kepada makna bagi setiap unit kata atau leksikal
tersebut . Unit leksikon ialah leksem iaitu bentuk bahasa yang
bermakna ( Ibrahim Ahmad, 1994). Makna leksikalbermaksud makna yang
bersifat leksikon, makna yang sesuai dengan referennya, makna yang
sesuai dengan pemerhatian alat indera atau makna yang nyata
(Adrienne Lehrer,1992). ). Ini bermaksud leksikal boleh
didefinisikan sebagai makna yang bersifat leksikon,bersifat leksem
dan bersifat kata . Makna leksikal biasanya dikaitkan dengan kata
sedangkan kosa kata tidak hanya terdiri daripada kata sahaja,
tetapi juga terdiri daripada beberapa kata. Contohnya, kucing
kurap. Makna kucing kurap bukan merupakan gabungan makna kucing dan
makna kurap, tetapi memiliki makna yang tersendiri iaitu orang yang
dipandang hina. Oleh itu, makna tidak dapat ditelusuri dari makna
setiap kata pembentuknya, maka perkataan kucing kurap dikatakan
mempunyai makna idiomatis ataupun lebih dikenali sebagai makna
gramatikal (Kushartanti et.al., 2005).5.0 PERUBAHAN SEMANTIK DALAM
BAHASA MELAYU Perubahan makna berlaku mengikut perubahan masa,
perkembangan teknologi, dan hubungan sosial. Oleh sebab sifat
dinamis dan evolusinya, dan akibat terdedah kepada pelbagai
fenomena seperti pertembungan dengan bahasa-bahasa lain, serta
faktor-faktor sosial seperti tabu, kemasukan idea-idea baharu dan
perkembangan ilmu baharu seperti sains dan teknologi, maka bahasa
sentiasa menampilkan perubahan makna. Perubahan lazimnya berlaku
dari segi sistem pembentukan kata, struktur ayat, kosa kata,sebutan
dan makna. Dalam arus perubahan zaman, banyak kata mengalami
perubahan makna.Kata kata yang merujuk kepada objek, institusi,
idea, dan konsep konsep saintifik merupakan antara kata yang
mengalami perubahan makna.Semantik mengalami perubahan dari segi
peluasan makna, penyempitan makna dan anjakan makna. Pengembangan
makna adalah satu proses perubahan makna daripada makna yang khusus
kepada makna yang lebih umum. Penyempitan makna pula merupakan
proses perubahan makna daripada makna yang umum kepada makna yang
lebih khusus. Anjakan makna bermaksud makna yang mengalami proses
perubahan berdasarkan situasi atau keadaan.
5.1 Pengembangan Makna Semantik atau makna boleh dilihat dalam
dua sudut iaitu pengembangan makna dan penyempitan makna. Peluasan
makna meliputi sintaksis dan pragmatik. Menurut Nor Hashimah
Jalaluddin (1992:1) yang memetik pendapat Sperber dan Wilson(1980),
pengkajian makna belum dapat dipastikan makna sepenuhnya mengikut
apa yang dihajati pleh penutur. Sebuah kata yang tadinya mengandung
konsep makna terhadap sesuatu yang sederhana, tetap digunakan
walaupun konsep makna yang dikandungnya telah berubah sebagai
akibat dari pandangan baru, atau teori baru dalam satu bidang ilmu
atau sebagai akibat dalam perkembangan teknologi.Contoh,i. Kata
kebal berubah daripada makna asal kuat dan kukuh dalam bidang
ketenteraan menjadi kereta kebal.ii. Katataman, pada masa dahulu
hanya digunakan untuk merujuk kepada kebun bunga, tetapi maknanya
sekarang diperluaskan untuk mencakup makna tambahan seperti kawasan
perumahan, kawasan perindustrian dan kawasan alam semula jadi
seperti Taman Kinabalu. iii. Demikian juga kata datuk, kini bukan
sahaja digunakan untuk merujuk bapa ayah atau ibu seseorang, malah
sebagai gelaran kehormat oleh raja bagi orang - orang tertentu
kerana jasa jasa mereka. Perubahan makna berlaku melalui peluasan
dan penyempitan makna.5.2Penyempitan Makna Penyempitan makna
berlaku apabila makna sesuatu perkataan dijadikan lebih khusus
disebabakan perubahan budaya atau konteks penggunaan. Menurut Chaer
(1995), Pateda (1986), penyempitan makna ialah gejala yang terjadi
pada kata yang mulanya mempunyai makna yang cukup luas, kemudian
menjadi makna yang cukup terbatas hanya pada makna tertentu sahaja.
Sedangkan Keraf (1986:97) menyatakan bahawa penyempitan makna
sebuah kata ialah proses perubahan makna kata daripada makna yang
lebih luas kepada makna yang lebih khusus atau spesifik.
Misalnya :a) Maksud asal perkataan khalwat ialah mengasingkan
diri untuk mendapat ketenanagan tetapi sekarang maksud khalwat
dikhususkan kepada lelaki dan perempuan yang bukan muhrim duduk
secara berdua-duaan dan melakukan perbuatan sumbang.b) Pada masa
dahulu, madrasah bermaksud sekolah tetapi kini madrasah lebih
khusus kepada sekolah mengajar agama Islam sahaja .c) Kata dai
dalam bahasa Arab ,mempunyai makna yang banyak antaranya orang yang
menjemput, orang yang berdoa, orang yang menyebarkan dakwah dan
berbagai- bagai lagi.Namun kata ini di dalam bahas Melayu
disempitkan menjadi pendakwah . 5.3 Anjakan Makna Kamus Dewan Edisi
keempat mendefinisikan perkataan anjak sebagai beralih sedikit
daripada sesuatu tempat atau berengsot. Dalam konteks semantik,
anjakan makna bermaksud perkataan atau ayat tersebut mengalami
proses perubahan dari bentuk yang lama ke bentuk yang baharu. Ini
kerana bahasa sentiasa mengalami perubahan kesan daripada pelbagai
faktor seperti persekitaran dan komunikasi. Bloomfield dalam
bukunya Bahasa (1933) telah menyenaraikan sembilan jenis perubahan
yang berlaku dalam bahasa. Menurutnya, makna kata boleh disempitkan
dan diperluaskan. Selain itu, ada metafora, metonimi, sinekdoksi,
hiperbola, litotes, pejorasi, dan ameliorasi yang juga menandakan
perubahaan-perubahan dalam sesuatu bahasa. Anjakan makna berlaku
kerana perkembangan dalam bahasa itu sendiri. Ini bermaksud, makna
sesuatu perkataan itu akan berubah mengikut perubahan masa,
teknologi dan hubungan sosial masyarakat. Misalnya, perkataan
rawat, makna umum rawat adalah menjaga dan mengubati orang sakit,
tetapi makna baharunya sekarang meliputi merawat sisa kumbahan,
pokok (nurseri) dan sebagainya. Di samping itu, menurut Ullman,
bahawa antara penyebab perubahan makna itu adalah kerana pengaruh
bahasa asing. Contohnya dalam bahasa Inggeris paper bermakna kertas
namun dalam bahasa Melayu masa kini kata paper sering diertikan
dengan karya ilmiah yang bakal dibentangkan dalam mana-mana seminar
atau perbincangan atau mesyuara
Selain itu, disebabkan kemajuan sains dan teknologi juga, banyak
kata yang telah mengalami anjakan makna. Misalnya, kata taman, pada
masa dahulu hanya digunakan untuk merujuk kepada kebun bunga,
tetapi maknanya sekarang diperluas untuk mencakup makna tambahan
seperti kawasan perumahan, kawasan perindustrian dan kawasan alam
semula jadi seperti Taman Kinabalu. Demikian juga perkataan datuk,
kini bukan sahaja digunakan untuk merujuk bapa ayah atau ibu
seseorang, malah sebagai gelaran kehormat oleh raja bagi orang -
orang tertentu kerana jasa jasa mereka.
Anjakan makna juga berlaku kerana sebabsebab sosial. Peredaran
masa menyebabkan munculnya bidang bidang baharu dalam satusatu
budaya masyarakat bahasa. Faktor faktor seperti emosi, tabu menjadi
punca perubahan makna dalam bahasa. Misalnya, ungkapan orang gaji
kini berubah menjadi pembantu rumah, budak pejabat bertukar menjadi
pembantu am pejabat, dan Hari Buruh menjadi Hari Pekerja. Perubahan
perubahan ini berlaku kerana ungkapan yang digunakan dahulu membawa
konotasi negatif, dan dengan demikian perlu diubah menjadi lebih
halus atau yang tidak membawa unsur negatif.
5.4. Penutup Penyempitan, perluasan atau penyimpangan makna
biasa berlaku kepada kata yang dipinjam daripada bahasa asing. Kata
yang dipinjam disesuaikan dengan keperluan, tempat, suasana serta
budaya sesebuah masyarakat. Oleh sebab itu apa pun makna yang
difahami terhadap kata serapan asing yang digunakan dalam
masyarakat, itulah makna yang diperlukan
2.0 FITUR MAKNADalam semantik hubungan antara perkataan dengan
konsep atau makna perkataan serta benda yang dirujuk oleh makna itu
disebut hubungan referensial.Makna diertikan sebagai maksud,idea
atau konsep yang boleh dipindahkan daripada fikiran penutur
kepadafikiran pendengar.Fitur atau ciri semantik merupakan hubungan
makna bagi sejumlah perkataan yang masing masing mempunyai
ciri-ciri sendiri.2.1.0 Sifat MaknaCiri semantik bermaksud
perkataan - perkataan dimaksudkan ke dalam golongan masing masing
menurut makna perkataan berkenaan. Menurut Za aba ( 1965 ) dipetik
daripada Modul Bahasa Melayu Semantik dan Peristilahan Bahasa
Melayu menggolongkan perkataan kepada jenis jenis yang berikut ;i.
Perkataan nama Segala perkataan yang menyebut benda atau orang
misalnya kakak, burung, meja, kerusi, bantal dan sebagainya. ii.
Perkataan perbuatan Segala perkataan yang menyebut perbuatanyang
dikerjakan atau keadaan yang wujud misalnya ambil, masak, duduk,
mahu, jadi dan sebagainya.iii. Perkataan sifat (nama) Segala
perkataan yang menerangkan atau menunjukkan sifat sesuatu nama atau
perbuatan atau lainya sepertinya kecil, besar, tua, cantik dan
sebagainya.iv. Perkataan sendi Menyambungkan antara perkataan
dengan perkataan, antara bahagian-bahagian cakap atau ungkapan
misalnya dengan, dan, oleh, sebab dan sebagainya.v. Perkataan
seruan Perkataan yang semata-mata gunanya bagi mengeluarkan
perasaan hati semasa memanggil, terperanjat, hairan, mengejek dan
sebagainya misalnya aduh,amboi,cis dan sebagainya. Apabila melihat
kritiria menggolongkan kata oleh Zaaba, maka kita dapat memahami
bahawa beliau menggunakan ciri semantik sebagai asas bagi
memasukkan perkataan ke dalam golongan masing-masing.
Menurut Siti Hajar Abdul Aziz (2011 : 260)fitur atau ciri
semantik merupakan hubungan makna bagi sejumlah kata yang masing
masing mempunyai ciri-ciri tersebut. Analisis ciri semantik
menggunakan tanda (+) atau (-). Tanda (+) bermaksud bahawa ciri
tersebut hadir atau wujud pada perkataan yang hendak dianalisis
maknanya, manakala tanda (-) pula menunjukkan bahawa kata itu tidak
mempunyai ciri tersebut. Rajah 1.1 yang menunjukkan bahawa terdapat
pelbagai perkataan yang boleh dikaitkan dengan manusia. Antara
perkataan tersebut ada yang berkongsi ciri yang sama yang diberikan
tanda (+). Sebagai contoh, kelas kata yang merujuk kepada suami
diberikan tanda (+) bagi orang, dewasa, lelaki dan bapa. Hal ini
bermakna ciri-ciri tersebut terdapat pada perkataan suami dan dapat
digunakan bagi menjelaskan makna perkataan suami itu dari segi
semantiknya.suamiisterikakakabangAdik
+ orang+ orang+ orang+ orang+ orang
+ dewasa+ dewasa+ dewasa+ dewasa- dewasa
+ lelaki- lelaki- lelaki+ lelaki+ lelaki
- wanita+ wanita+ wanita- wanita+ wanita
+ bapa+ ibu+ kanak-kanak
Rajah 1.1 Analisis Fitur Semantik bagi Kata Manusia2.1.1
Analisis artikel fitur makna Pelita Bahasa AyatJenis Fitur
MaknaAnalisis
a)Sebagai contoh, pasukan tentera akan membuat persediaan yang
rapi sebelum ke medan perjuangan,manakalan atlet pula pastinya
menjalani latihan demi latihan untuk menyertai
pertandingan.Persediaan juga tidak kurang pentingnya sebelum
pelajar mengikuti proses pengajaran dan pembelajaran . (hal.25
)Perkataan nama Tentera ,pelajar, atlet adalah golongan kata nama
orang .
b)Segelintir pelajar seolah olah mendedahkan diri mereka kepada
pelbagai masalah disiplin,misalnya melawan guru, menghisap rokok
bergaduh dan ponteng kelas .( hal. 26 )Perkataan
perbuatanMelawan,menghisap,bergaduh,dan ponteng adalah perkataan
yang menunjukkan perbuatan pelajar yang melanggar disiplin.
c) i. Tabiat tersebut akan menjadi amalan pelajar sekirannya
guru kurang peka atau kurang berupaya menyedarkan mereka.(hal .26 )
ii.Kegagala pelajar menguasai kemahiran itu secara tidak langsung
mengagalkan usaha kerajaan untuk melahirkan pelajar yang aktif
,kritis dan kreatif.(hal.26)Perkataan sifatKurang peka ,aktif ,
kritis dan kreatif adalah perkataan yang menerangkan mengenai sifat
pelajar .
d)Barangkali tidak semua perkara yang ingin disampaikan oleh
guru yang difahami oleh semua pelajar.Harapan guru ialah agar
pelajar dapat mencuba dan mempraktikkan panduan tersebut dari
semasa ke semasa .(hal. 26)Perkataan sendiOleh , dan merupakan kata
sendi yang menyambung antara perkataan dengan perkataan .
2.2.0 Kelas Makna2.2.1 Makna Emotif Dalam kata lain, makna
emotif ialah makna yang sama tetapi berbeza nilai rasa
bahasanya.Menurut Menurut Sipley (dalam Mansoer Pateda, 2001:101)
disunting dari Modul Semantik dan Peristilahan , makna emotif
adalah makna yang timbul akibat adanya reaksi pembicara atau sikap
pembicara mengenai atau terhadap sesuatu yang difikirkan atau
dirasakan. Misalnya perkataan meninggal dunia, mati, wafat, mampus,
mangkat dan kojol adalah makna emotif yang membawa maksud sudah
meninggal dunia. 2.2.2. Makna Konotatif Makna konotati ialah makna
yang dikaitkan dengan nilai sama ada secara positif atau
negatif.Makna konotatif ialah makna yang lebih luas maksudnya
daripada makna emotif dan melibatkan perasaan. Menurut Siti Hajar
Abdul Azizi ( 2011) ,konotasi juga dirujuk sebagai makna tersirat
iaitu kata-kata yang mempunyai makna tambahan di samping makna
sebenar. Makna konotasi juga disebut makna emotif atau makna
evaluatif.Sebagai contoh makna konotatif buaya ialah manusia yang
berkelakuan ganas manakala pula dirujuk kepada anak dara.Makna
konotatif juga sering dikaitkan dengan peribahasa. Peribahasa
lazimnya (termasuk simpulan bahasa) mengandungi hanya satu makna
walaupun terdiri daripada dua atau lebih perkataan. Dengan kata
lain, makna ungkapa bunga n itu diambil kira daripada keseluruhan
perkataan dalam peribahasa itu. Misalnya bunga dedap, kepala batu,
lidah bercabang dan harapkan pagar, pagar makan padi. Tegasnya
makna peribahasa ialah makna yang diperolehi hasil daripada
gabungan kata-kata yang terkandung di dalamnya, maknanya tidak
difahami secara literal tetapi secara kiasan. Contohnya:1. Muka
tembok2. Bagai langit dengan bumi3. Bagai menarik rambut dalam
tepung
2.2.3 Makna PiktoralMakna piktorial adalah makna suatu kata yang
berhubungan dengan perasaan pendengar atau pembaca. Makna piktorial
menurut Shipley (dalam Mansoer Pateda, 2001:122) adalah makna yamg
muncul akibat bayangan pendengar atau pembaca terhadap kata yang
didengar atau dibaca. Makna piktorikal menghadapkan manusia dengan
kenyataan terhadap perasaan yang timbul kerana pemahaman tentang
makna kata yang diujarkan atau ditulis. Perasaan muncul segera
setelah mendengar atau membaca sesuatu ekspresi yang menjijikkan,
atau perasaan benci. Perasaan dapat pula berupa perasaan gembira,
di samping perasaan-perasaan lainnya yang pernah atau setiap saat
dapat kita alami. Perhatikan contoh berikut, dapat kita tentukan
makna piktorialnya. a. Kenapa kausebut nama dia. b. Beg itu kotor
sekali. c. Ah, konyol dia. d. Ia tinggal di penempatan haram itu.
e. Kereta itu hampir masuk jurang. Dan sebagainya.
Contoh perkataan:buta huruf = tuna aksaragelandangan = tuna
wismapelacur = tuna susilabangkai = jenazahtewas (pejuang) =
gugur
2.2.4 Analisis itur Makna dalam artikel Pelita BahasaAyatJenis
Fitur MaknaAnalisis
a)Amalan membuat tugasan sekadar melepaskan batuk di tangga
ternyata tidak menuntungkan pelajar .(hal.26 )Makna
Konotatifmelepaskan batuk di tangga adalah dikaitkan dengan
peribahasa yang bermaksud membuat sesuatu perkerjaan yang tidak
bersungguh. Nasihat yang disampaikan secara tersirat.
b)Semoga pada tahun 2020 nanti, Malaysia tidak akan menjadi
negara maju yang mempunyai rakyat yang culas membaca .( hal. 27
)Makna emotiffPerkataan culas sama maksud dengan malas.mengenai
sikap yang negatif.
2.3.0 Lewah dalam Makna Lewah dapat didefinisikan sebagai
berlebih-lebihan sehingga tertambah perkara, hal, dan sebagainya
yang tidak perlu, misalnya perkataan yang digunakan dalam ayat.
Kelewahan, atau hal dan keadaan yang berlebih-lebihan ini sering
ditemukan dalam komunikasi, sama ada komunikasi lisan ataupun
komunikasi tulisan. Dalam bahasa Melayu, konsep kelewahan berlaku
disebabkan pelbagai keadaan seperti pengulangan perkataan seperti
semua guru-guru, segala bahan-bahan, kebanyakan buku-buku, dan
sekawan burung-burung. Bentuk-bentuk ini akan menjadikan ayat yang
dibina tidak gramatis. Penggunaan imbuhan yang tidak diperlukan
turut menjadikan perkataan tersebut mempunyai unsur kelewahan.
Contohnya ialah memperbesarkan, memperolehi, dipersetujui, dan
diperhalusi. Yang betul ialah memperbesar, memperoleh, disetujui,
dan dihalusi. Pengulangan kata sendi nama secara berturutan juga
merupakan kelewahan seperti selain daripada itu dan demi untuk.
Kebanyakan pengguna bahasa, khususnya para guru dan pelajar sering
didedahkan berkenaan hal ini. Kelewahan telah diberikan penilaian
yang negatif, iaitu sebagai bentuk yang salah atau tidak gramatis
berdasarkan aturan tatabahasa pegangan. Kelewahan adakalanya
memperlihatkan falsafah yang dimanifestasikan melalui akal,
aspirasi, nilai, dan adat yang didukung oleh masyarakat Melayu.
2.3.1 Analisis fitur makna dalam artikel Pelita BahasaAyatJenis
Fitur MaknaAnalisis
a)Sesetengah pelajar lebih cenderung membairkan masa dengan
berbual- bual kosong sama ada di sekolah atau pun di luar
sekolah.(hal.27 )b)Daripada aspek yang lain pula, pelajar tidak
harus sekali kali mendekati dengan gejala sosial yang bakal
merosakkan diri sendiri,( hal. 27 ) Lewah dalam maknaBerbual - bual
merupakan kata yang diulang.Sekali kali perkataan yang ditambah
untuk memberikan penekanan kepada ayat yang melarang pelajar
mendekati masalah sosial.
3.0 Makna Leksikal Dalam konteks bahasa terdapat hubungan
semantik antara satu perkataan dengan perkataan daripada bahasa
lain iaitu perkaitan makna daripada aspek leksikal .Berkenaan
perkataan atau perbendaharaan kata dalam sesuatu bahasa; makna
sesuatu perkataan itu sendiri iaitu tanpa melihat penggunaannya
dalam ayat. Leksikograf ialah penyusun kamus. Leksikologi ialah
kajian tentang makna dan penggunaan perkataan. Leksikon ialah
kamus, perbendaharaan kata sesuatu bahasa atau sesuatu bidang. Unit
leksikon ialah leksem iaitu bentuk bahasa yang bermakna ( Ibrahim
Ahmad, 1994). Makna leksikalbermaksud makna yang bersifat leksikon,
makna yang sesuai dengan referennya, makna yang sesuai dengan
pemerhatian alat indera atau makna yang nyata (Adrienne
Lehrer,1992). Hubungan antara makna perkataan dapat dilihat melalui
aspek sinonim,antonim,homomin (homoon dan homograf)
hiponim,polisemi ,dan mironim .
3.1.1 Sinonim Sinonim didefinisikan dalamKamus Dewansebagai kata
yang sama atau hampir sama maknanya dengan kata lain, seperti
cantik dengan indah dan cepat dengan pantas. Howard Jackson
dalamKeyTerms in Linguisticsmenerangkan sinonimi sebagai hubungan
maksud tentang kesamaan atau kesamaan makna. Dua perkataan
dikatakan bersinonim apabila makna suatu perkataan bertindih dengan
makna perkataan yang lain, seperti ibu dengan emak dan murid dengan
mahasiswa. Sinonim merupakan kata yang mempunyai makna yang sama
atau hampir sama. Secara umumnya sinonim disebut perkataan seerti
misalnya perkataan kereta dan motokar, sejuk dan dingin ,suka dan
gemar , ganggu dan kacau , lupus dan luput dan sebagainya.Dalam
semantik, ada beberapa jenis sinonim, iaitu sinonim pinjaman,
sinonim konteks, laras sosial, dan kolokasi.3.1.1.1 Sinonim
Pinjaman Belalang bermakna pepatung dalam kebanyakan dialek Melayu.
Walau bagaimanapun, dalam dialek Perak, belalang bermakna cakcibau.
Dalam dialek Kedah, batas ialah jalan raya, yang maksud
konvensionalnya ialah timbunan tanah yang menjadi sempadan
petak-petak sawah.3.3.1.2 Sinonim Konteks Perkataan jemput dan
undang banyak digunakan dalam konteks protokol. Sebenarnya, jemput
digunakan dalam konteks lisan, manakala undang dalam konteks
tulisan. Ini bermakna konteks mewujudkan perkataan yang sama
makna.3.3.1.3 Sinonim Laras Sosial Perkataan-perkataan tersebut
digunakan dengan berdasarkan status. Misalnya penyanyi ialah orang
yang bernyanyi, manakala biduan bermaksud status yang tinggi dalam
profesionalisme seni.3.3.1.4 Sinonim Kolokasi Sinonim jenis ini
wujud dalam konteks penggunaan yang tersendiri. Contohnya perkataan
banyak dan ramai mempunyai makna yang sama. Contoh ayat, Banyak
kilang kekurangan tenaga pekerja mahir dan Ramai pelajar yang
gembira setelah memperoleh pencapaian baik dalam peperiksaan
tersebut.3.3.2 Antonim Antonim ialah pertentangan makna perkataan
atau kata-kata yang mempunyai makna yang tidak sama. Secara
umumnya, antonim disebut sebagai perkataan berlawanan, misalnya
sejuk lawannya panas, baik lawannya jahat, cantik lawannya hodoh,
tinggi lawannya rendah, miskin lawannya kaya dan sebagainya. Namun
demikian, tidak semua perkataan mempunyai pertentangan makna satu
lawan satu seperti contoh tersebut. Oleh itu kata nafi tidak kadang
kala digunakan bagi menunjukkan pertentangan makna tersebut,
misalnya perkataan lena lawannya tidak lena. Contoh : (a) langit
lawannya bumi (b)Panas lawannya sejuk (c) Kuat lawannya
lemahTerdapat beberapa jenis antonim seperti:(a) Antonim pasangan
komplemen(b) Antonim hubungan darjah(c) Antonim hubungan
bertentangan
3.3.4 Hiponim Secara umumnya, hiponim merupakan kata umum yang
mempunyai hubungan kekeluargaan dengan kata-kata yang lebih khusus
atau dalam erti kata lain ialah kata umum yang mempunyai lingkungan
atau anggotanya terdiri daripada kata yang khusus. Hiponim ialah
kata yang maknanya terangkum dalam makna kata yang lain. Sebagai
contoh;i. melur, mawar,melati,kemboja dan cempaka ialah hiponim
kepada bunga.ii. Kangkung, bayam,sawi.bendi,dan terung merupakan
hiponim bagi sayur-sayuran.iii. Kucing,gajah, lembu, tikus dan
kijang merupakan hiponim bagi haiwan.
3.3.5 HomominHomomin ialah dua kata atau lebih yang memiliki
bentuk yang sama dari segi sebutan, ejaan,atau kedua- duanya tetapi
makna berbeza.Contoh;i. Tubuh atau jasadii. Pertubuhan atau
persatuaniii. Bahagian utama buku,dokumen atau jasad3.3.6 Homofon
Perkataan homofon mempunyai sebutan yang sama. Ejaannya perlu dapat
membezakan istilah yang berlainan. Misalnya sebutan bang dan bank.
Contoh :i. Bena - hirau ,endahBina - mendirikan ii. Jin - makhluk
halusJean - sejenis jenama seluariii. Duet - nyanyi secara
berpasangan Duit - wang3.3.7 Polisemi Polisem ialah perkataan yang
mempunyai beberapa makna yang berkaitan sama ada secara konseptual
atau sedarjah. Dengan kata lain, polisem ialah hubugan kata atau
frasa yang mempunyai dua makna atau lebih dan mempunyai etimologi
yang sama.Sebagai contoh, kata bantu tentang boleh bermaksud
berkaitan sesuatu perkara. Ada masanya perkataan tentang boleh
membawa maksud lawan, seperti dalam ayat Kita tentang
habis-habisan.Contoh lain ialah perkataanbisayang membawa maksud
sakit3.3.8 Homograf Perkataan homograf sama ejaannya tetapi mungkin
berlainan sebutannya. Misalnya semak mengkaji dengan semak hutan
kecil.
3.3.9 Mironim Perkataan-perkataan yang menunjukkan sebahagian
daripada atau dikenal sebagai subordinat. [ tingkap, pintu,
bumbung, tiang untuk rumah - stereng, cermin, karburator enjin
untuk kereta - tetikus, monitor, pemacu kilat USB untuk
komputer]Contoh : atap, dinding, lantai, tingkap, dapur ialah
sebahagian daripada rumah dan oleh itu perkataan tersebut menjadi
mironim kepada rumah.3.3.10 Analisis makna leksikal dalam artikel
Peliti BahasaAyatJenis Makna LeksikalAnalisis
a)....untuk melahirkan modal insan yang memiliki minda kelasa
pertama.( hal.27 )
Sinonim
Minda sama erti fikiran.Perkataan minda boleh diganti dengan
fikiran dalam ayat tersebut tanpa mengubah makna ayat.
b)Barangkali tidak semua perkara yang ingin disampaikan oleh
guru yang difahami oleh semua pelajar.(hal.26)AntonimGuru pelajar
ialah jenis pasangan kata antonim hubungan bertentangan.Guru
mengajar,pelajar terima pengajaran.
c)Tidak dapat dinaikan bahawa kadangkala masalah yang melibatkan
orang lain,misalnya masalah keluarga, gangguan rakan sebaya atau
masalah persekitaran yang lain tidak mudah diatasi oleh pelajar .(
hal 26) HiponimOrang, keluarga,rakan, pelajar merujuk kepada
kumpulan manusia .
d)....pelajar tidak harus memiliki sifat segan untuk bertanya
tentang sesuatu perkara yang kurang difahami ........(
hal.26)Homonimi.segan maluii.segan malasPerkataan segan mempunyai
ejaan yang sama tetapi makna berbeza.Mengikut dialek Kedahperkataan
segan juga digunakan untuk merujuk sifat malas.
e) ..... tetapi juga untuk memberikan gambaran awal kepada guru
tentang tahap penerimaan pelajar terhadap perkara yang diajar pada
sesuatu masa.(hal 26)HomofonMasa massa sebutan sama tetapi ejaan
membezakan istilah.Masa dikaitkan dengan waktu manakala massa pula
adalah berkaitan dengan media.
f) Kegagalan pelajar menguasai kemahiranitu,secara tidak
langsung,menggagalkan usaha kerajaan untuk melahirkan pelajar yang
aktif,kritis dan kreatifMironimaktif ,kreatif,kritis adalah
sebahagian daripada fikiran.
4.0 Makna ayatMakna merupakan satu unsur penting dalam mana-mana
ujaran atau tulisan. Tanpa unsur ini, maka apa sahaja yang
diujarkan atau yang dituliskan tidak akan memberi sebarang
kefahaman kepada orang yang dilawan bercakap atau orang yang
membaca sesuatu yang ditulis. Semua bahasa bergantung kepada makna
dalam perkataan dan ayat. Setiap perkataan dan setiap ayat lazimnya
dikaitkan sekurang-kurangnya dengan satu makna. Bagi ayat,
persoalannya sangat rumit. Dalam setiap bahasa untuk membentuk
suatu ayat, perkataan hendaklah disusun dan untuk mendapatkan makna
ayat bergatung pada makna perkataan yang terdapat dalam ayat
tersebut.
4.1.1Makna denotatif/tersuratMakna yang tersurat/ makna umum/
makna leksikal/ makna kamus. Makna yang sesuai dengan rujukan/
pemerhatian alat indera/ makna yang nyata. (Bunga yang cantik itu
ditanam oleh Rozi. Bunga dalam ayat itu bermaksud sejenis
tumbuh-tumbuhan yang boleh ditanam di air atau di darat.
4.1.2Makna konotatifMakna tersirat atau bukan literal /
tersurat. Lebih mengutamakan nilai komunikatif. (Hajat rombongan
kami datang ke sini untuk memetik bunga di taman, kata Mak Timah.
Bunga dalam ayat tersebut Anak dara yang belum berpunya)
4.1.3Makna afektifMuncul akibat reaksi pendengar/ pembaca
terhadap penggunaan kata. Kebalikan daripada yang disebutkan.
(Perkataan teratak, pondok, rumah yang tidak sepertinya makna
afektif orang yang mengujarkan perkataan ini ingin merendah
diri)
4.1.4Makna emotif Makna yang sama tetapi berbeza nilai rasa
bahasanya. Perkataan meninggal dunia, mangkat, wafat, mampus, kojol
makna emotif. (Kesemua contoh kata tersebut mendukung maksud
mati)4.1.5Makna luasMakna yang terkandung dalam sesuatu perkataan
lebih luas daripada makna sebenar. (Sekolah institusi pengajian
tempat mempelajari pelbagai bidang ilmu. Makna luas sekolah
merangkumi pelbagai aspek seperti Guru Besar, guru, bilik darjah
dan murid)
4.1.6Makna sempitMakna yang terkandung dalam perkataan tersebut
semata-mata. (Jari budak itu berdarah terkena pisau. Hanya anggota
jari sahaja yang kena, bukan pada seluruh anggota.)
4.2.0 Analisis makna ayat dalam artikel Pelita BahasaAyatJenis
Makna AyatAnalisis
a) Pelajar yang duduk sambil mendengar penjelasan guru
semata-mata dikategorikan sebagai pelajar pasif ,( hal 26 )Makna
denotatif Pelajar ialah makna yang nyata .
b) Pelajar sering diingatkan oleh guru bahawa masa itu emas
Makna KonotatifMasa itu emas .Emas adalah makna tersirat untuk masa
dalam ayat tersebut.
c)......pentadbir sekolah tidak harus mempertanggungjawabkan
soal meningkatkan minat membaca kepada guru tertentu ,terutama guru
Bahasa Malaysia.Makna LuasSekolah intitusi pengajian tempat
mempelajari pelbagai bidang.Makna luas sekolah merangkumi pelbagai
aspek seperti Guru Besar, guru. Bilik darjah dan murid.
d)Dalam situasi itu, hanya kesabaran dan keimanan yang dapat
membantu pelajar memberikan tumpuan di bilik darjah.( hal 26)Makna
SempitBilik darjah bilik tempat murid belajar bukan di bilik-bilik
lain seperti bilik sumber,bilik makmal,bilik seni.
5.0 Istilah Singkatan Singkatan ialah kependekan, ringkasan,
merupakan gejala umum dalam pemakaian bahasa. Istilah singkatan
sebagai bentuk istilah yang tulisannya dipendekkan menurut tiga
cara iaitu:i. Istilah yang bentuk tulisannya terdiri daripada satu
huruf atau lebih, tetapi bentuk lisannya sesuai dengan bentuk
istilah lengkapnya. Misalnya; `l disebutliterkm
disebutkilometersindisebutsinusii. Istilah yang bentuk tulisannya
terdiri daripada satu huruf atau lebih yang dilafazkan huruf demi
huruf. Contohnya :KVA (kilovolt-ampere) yang disebut = k V-Aiii.
Istilah yang dibentuk dengan meninggalkan satu bahagiannya atau
lebih. Misalnya:Kawat (yang berasal dari surat kawat)Lab (yang
berasal dari laboratorium)5.1 Analisis istilah singkatan dalam
artikel Pelita Bahasa Tiada istilah singkatan yang digunakan dalam
artikel ini.6.0 LambangMenurut Kamus Dewan Edisi keempat ( 2007:
876) lambang ialah tanda yang mewakili entiti linguistik seperti
bunyi, fonem,suku kata, morfem dan kata yang diterima dalam
transkripsi fonetik atau sistem tulisan.6.1 Lambang huruf ialah
singkatan khusus berdasarkan kebiasaan yang terdiri daripada satu
huruf atau lebih tanpa titik di belakangnya, dan digunakan untuk
menandai sesuatu konsep. Contoh :metermeterm
kilogramkilogramkg
litreliterl
secondsaats
radianradianrad
megamega M
hectorhektah
Terdapat juga lambang huruf K digunakan bagi menunjukkan makna
ribu. Misalnya 20K adalah dua puluh ribu. Misalnya, K ialah lambang
daripada kilo bermakna seribu.
6.2 Bilangan Sistem Unit Antarabangsa menentukan penulisan
bilangan seperti yang berikut:6.2.1 Tanda perpuluhan boleh ditulis
dengan titik. Misalnya: 3.056.2.2 Bilangan hendaklah tidak dimulai
dengan tanda perpuluhan, kecuali apabila diperlukan dalam jadual
atau senarai. Bilangan perpuluhan tidak boleh dimulai dengan titik
perpuluhan, tetapi hendaklah dimulai dengan angka.0.52 bukan .52 /
0.54 bukan .54 / 0.56 bukan .566.2.3 Kekecualian daripada peraturan
ini diizinkan dalam senarai atau jadual iaitu:.50 / .52 / .54 / .56
6.2.3 Bilangan yang hanya terdiri daripada angka yang ditulis dalam
jadual atau daftar hendaklah dibahagi-bahagikan kepada kelompok
tiga angka yang dipisahkan oleh ruang tanpa tanda titik atau koma.
3 105 724 bukan 3.105.724 / 0.987 24 bukan 0,987246.3.0 Analisis
lambang dalam artikel Pelita BahasaAyatJenis lambangAnalisis
a)........... kerana ada kajian yang menunjukkan bahawa 90
peratus masa pelajar di bilik darjah dihabiskan dengar mendengar .(
hal. 26 )Lambang bilangan90 peratus
7.0 EjaanBahasa Melayu mudah difahami kerana mempunyai ciri yang
unik. Sememangnya sistem ejaan dan sebutan dalam bahasa Melayu
berdasarkan prinsip fonemik. Ini bermakna, sebut sebagaimana yang
dieja, eja sebagaimana yang disebut, dan tiada huruf yang
disenyapkan. Fonem merujuk kepada setiap huruf, sama ada vokal
mahupun konsonan. Dalam setiap hukum dan peraturan semestinya
terdapat beberapa pengecualian termasuklah prinsip fonem. Antaranya
adalah;7.1 Geluncuran y dan w sepertimana dalam sebutan dia, bau,
lauk, buaya7.2 Elemen diftong iaitu gabungan vokal au dalam sebutan
kerbau, ai untuk balai, oi untuk baloi dan ui untuk kelui. 7.3
Elemen digraf (gabungan konsonan) iaitu kh dan ng iaitu bagi
perkataan khas, akhir, tarikh dan mengaum. Begitu juga bagi ny, sy,
gh dan sebagainya.7.4 Penyengauan (sebutan sengau untuk m, n, y,
ng,ny) contohnya : maya, menang, nganga dan nyonya.7.5 Selain itu
terdapat konsep hentian glotis yang membawa implikasi perlunya ada
kesederhanaan dalam sebutan. Misalnya konsonan r untuk perkataan
ular perlu dizahirkan lebih jelas, supaya tidak berbunyi ula. Namun
tidak perlu berlebih-lebihan dengan menggetarkan sebutan r sehingga
berbunyi ularrrrrr.7.6 Analisis ejaan dalam artikel Pelita
BahasaAyatJenis EjaanAnalisis
a)Masalah yang timbul di luar bilik sekolah juga kadakala sukar
dipisahkan dan dibawa ke sekolah .( hal 26 )b) Situasi itu penting
dalam membantu individu........( hal.27 )Geluncuran w Contoh ; Situ
asi Lu ar
a)......agar harapan kita dimakbulkanNya dan kehidupan kita
diberkati di dunia dan akhirat .b).......untuk memahami dan
mengamalkan panduan yang diberikan di samping meninggalkan sebarang
kelemahan sendiri..c) ........ misalnya berbual bual ,menyiapkan
tugasa dan terlelepElemen digraf Akhirat khMengamalkan
ngMeninggalkan - ng Menyiapkan ny
a)Dengan kata lain, budaya membaca perlu direalisasikan di
negara ini.b)........ misalnya amalan berbudi
bahasa.bertanggungjawab dan saling membantu ....(hal.27 )c)
...........kepada guru tentang tahap penerimaan pelajar terhadap
perkara yang diajarkan pada sesuatu masa.( hal .26 d).......iaitu
sekurang-kurangnya berusaha untuk menjawab soalan yang dikemukakan
oleh guru.( hal.26).
PenyengauanSebutan sengau untuk m dan ny .Contoh
perkataan:MembacaMasaMisalnyaSekurang- kurangnya
a)Selain itu pelajar hendaklah memahami bahawa tugasan yang
diberi oleh guru perlu disempurnakan.b)...... dan matlamat untuk
mengejar kecemerlangan hanya tinggal harapan.Hentian glotis
Misalnya konsonan r untuk perkataan pelajar dan kecemerlangan .
a).......daripada masalah disiplin agar proses penerimaan ilmu
dapat dilaksanakan dalam suasana yang mesra dan ceria.( hal. 26
)DiftongPerkataan ceria adalah perkataan diftong .
26
