Bài giảng Hóa sinh thần kinh Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Hải

8/12/2019 Bài giảng Hóa sinh thần kinh Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Hải

http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-hoa-sinh-than-kinh-tac-gia-nguyen-thi-thanh-hai 1/49

HÓA SINH TH N KINH

Nguyn ThThanh Hi

BM Hóa Sinh, Đ

H YHN

WWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN



MC TIÊUSinh viên cần trình bày được:

Thành phần cấu tạo đặc biệt và chuyểnhóa cơ bản trong tổ chức thần kinh

Dẫn truyền xung động thần kinh trên

sợi trục và sinap

Các chất dẫn truyền thần kinh: cấu tạo,

phân loại, chức năng, chuyển hóa






M đ u Mô thn kinh là mô phc tp nht v s

liên quan gia cu trúc và chc năng Mô thn kinh có kh năng tng tác vi

các mô và c quan khác Có vai trò ch đ o trong đ iu hòa mi

chc năng ca c th

Nghiên cu mô thn kinh giúp gii thíchc ch,ng dng đ iu tr hiu qu mts bnh






Phn 1:

Cu to và chuyn hóatrong t chc thn kinh






Giải phẫu thần kinh






Cấu tạo hóa học chung

Thần kinh là mô có tính tổ chức cao bao

gồm:- Tế bào thần kinh – neuron: 1011 – 1013 tế bào

- Tế bào thần kinh đệm: số lượng gấp 10 lầnneuron. Gồm 5 loại (tế bào sợi, tế bào hình

sao, tế bào đệm ít gai, vi tế bào TK đệm, tế

bào màng não thất )- Các thành phần trung mô






Cu to hóa hc chungChất hữu cơ:

Protein: có tỷ lệ khác nhau ở chất xám vàchất trắng

- Chất xám tỷ lệ protid cao hơn lipid

- Chất trắng tỷ lệ lipid cao hơn protid

Lipid: chứa nhiều acid béo chưa no mạch

dài như acid arachidonic Glucid: chứa ít glucid dự trữ






Nước và các chất vô cơ:- Nước 78%, chất xám tỷ lệ nước nhiều hơn

chất trắng

- Các chất vô cơ: anion ít hơn cation → nồngđộ acid amin cao trong não bù trừ lượngthiếu hụt anion

Cấu tạo hóa học chung






Các hợp chất đặc biệt

Myelin: thành phần Nước 40%, chất khô 60%

(Protein 20 -30 %, lipid 70-80%)

Myelin là chất cách điện đặc biệt , cấu trúc củamàng não và tổ chức thần kinh ngoại biên, bao

phủ quanh sợi trục

- NGF (Nerve growth factors): Là một họ protein

gây nên sự phì đại, tăng chuyển hóa của tế bào

thần kinh, phát triển các quá trình cảm xúc






- Các nucleoprotein: liên quan đến trí nhớ,

chứa protein giàu phospho

- Các protein đặc biệt : Peptid trí nhớ(scotophobin, amelitin, catabatmophobin)

- Gangliosid: Có nhiều ở chất xám, đặc biệt màng sinap, tham gia dẫn truyền thần kinh.

Rối loạn chuyển hóa gangliosid di truyền –

bệnh Tay-Saeh – gây tăng nồng độ gangliosid

cao trong não

Các hợp chất đặc biệt






Chuyển hóa chất trong tổ chức thần kinh






Chuyển hóa chất trong tổ chức thần kinh

Chuyển hóa chất trong tổ chức thầnkinh rất mạnh

Não sử dung oxy cao gấp 20 lần cơ lúc

nghỉ ngơi, chiếm 20-35% lượng oxytoàn cơ thể

Thiếu oxy gây tổn thương trực tiếp và

quá trình chuyển hóa mô não, quá 6

phút gây tổn thương não không hồi

phục






Chuyển hóa glucid trong não không ảnh

hưởng trực tiếp bởi insulin Glucose dự trữ trong não thấp, chủ yếu

được cung cấp trực tiếp từ máu.

Khi đói thể cetonic thay thế 75% nănglương cung cấp cho não

Chu trình chuyển hóa hiếu khí hoạt độngtối đa cung cấp ATP cho tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh, duy trì điện thế…

Chuyển hóa glucid






Chuyn hóa acid amin và protein

- Chuyển hóa acid amin và protein đều xảyra với tốc độ quay vòng nhanh

- Acid amin vận chuyển tích cực qua hàngrào máu não, chủ yếu aspartat, glutamatevà các sản phẩm chuyển hóa của chúng

- Một số chuyển hóa acid amin riêng biệt chỉcó ở mô thần kinh

- Chuyển hóa protein liên quan đến trí nhớ,nhận thức






Lipid đổi mới với tốc độ rất chậm ở nãotrưởng thành, khoảng 20% trong 1 tuần(ở gan là 50% trong 24h)

Chuyển hóa acid nucleic: tương tự nhưcác tổ chức khác

Chuyển hóa lipid và acid nucleic






Ph ần 2:

Sự truyền xung th ần kinh






S dn truyn xung thn kinhGm 2 kiu tín hiu:

Tín hiu đin: dn truyn tín hiu trongneuron, hoc neuron – neuron Tín hiu hóa hc: dn truyn tín hiu

ni các neuron vi nhau và vi các tchc khác






Đin th màng-70mV






Bơm Na+

- K+

ATPase






Sự tạo xung động thần kinh











Sự tạo xung động thần kinh






Dẫn truyền trên sợi trục có myelin






Cu to synap




Ễ À Á Í Ó Ầ Ư



Phân loi synap Synap đ in: cho phép tín hiu truyn

nhanh t t bào – t bào Synap hóa hc: cht dn truyn tác dng

theo 2 c ch

- Gn trc tip vào kênh ion- Gn vào receptor, gii phóng cht truyn

tin th 2 đ tác đ ng lên kênh ion




WWWDAYKEMQUYNHON UCOZ COMDIỄN ĐÀN TOÁN LÍ HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP QUY NHƠN



Dn truyn xung đ ng thn kinh

qua sinap

receptorCht trung gian dn truynKênh CanxiTúi synap

Synapsin IKhesynap

Axonbao myelin







Kt thúc tín hiu synapSau khi tín hiu đ ã đ c truyn qua

synap gây kh cc màng hu synap, chtdn truyn thn kinh ngay lp tc b mttác dng nh 3 cách:

Chuyn hóa Tái hp thu

Khuch tán







Phn 3:

Các cht trung gian hóa hc

trong t chc thn kinh




WWWDAYKEMQUYNHON UCOZ COMDIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP QUY NHƠN



Tiêu chun

cht dn truyn thn kinh (6) Đc tìm thy đ u tn cùng si trc

neuron neuron có các enzym tng hp cht này Khi có kích thích trong đ iu kin sinh lý làm

gii phóng đ c chúng Có c ch k t thúc nhanh chóng tác dng

ca chúng synap Tác đ ng trc tip lên đ u si hu synap Yu t nào làm thay đ i chuyn hóa cht đ ó

thì cng làm nh hng đ n dn truynthn kinh




WWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COMDIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN





DIỄN ĐÀN TOÁN LÍ HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN

WWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN



Các cht dn truyn thn kinhphân t nh

Là nhng cht có tác dng nhanh Dn truyn phn ln tín hiu trong h

thn kinh

Q


Ạ Q




Acetyl cholin

Cấu t ạo: là este của acid acetic vàcholin

Tác dụng: trung gian dẫn truyền hệthần kinh vận động, phó giao cảm,

trước hạch giao cảm

Q


Ạ Q




Tng hp acetyl cholin





Thoái hóa acetyl cholin





C ch hot đ

ng ca acetyl cholin





Catecholamin- Bao gồm: adrenalin, noradrenalin,

dopamine và các sản phẩm củachúng

- Tác dụng: dẫn truyền sau hạch giaocảm. Ngoài ra còn có tác dụng điềuhòa tâm trạng hình thành cảm xúc

- Tổng hợp từ acid amin phenyl

alanin và tyrosin













Thoái hóa catecholamin





Serotonin Tổng hợp từ tryptophan

Tác dụng: nồng độ thấp làm kíchthích hạch thần kinh, nồng độ cao

làm giảm hoạt tính củacholinesterase





Tổng hợp serotonin





Thoái hóa serotonin





Tác dụng ngược với serotonin

Tổng hợp từ histidin Bất hoạt bởi quá trình khử amin oxy hóa

Tổng hợp histamin





GABA – -amino butiric acid GABA là chất ức chế dẫn truyền thần kinh

Có vai trò quan trọng trong chuyển hóanăng lượng khi thiếu oxy

Tổng hợp từ glutamat










Các cht dn truyn thn kinhWWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN



Các cht dn truyn thn kinh

phân t ln

Đc tng hp thân neuron – peptidthn kinh

Mi neuron có th tng hp đ c mt

hoc vài peptid thn kinh Vai trò: dn truyn cm giác đ ói, khát,đ au, bun, vui…


Cht dn truyn thn kinh phân tWWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN



Cht dn truyn thn kinh phân t

ln Cht P: 11 acid amin, kích thích dn

truyn c

m giác đ

au Các endorphin: morphin ni sinh, c

ch dn truyn cm giác đ au

Các enkephalin: là các pentapeptid(5aa), tác dng gim đ au

Somatostatin: 14aa,

c ch

bài tit GH

Angiotensin I (10aa) và II (8aa)





T

ng k

t T chc thn kinh có cu trúc và chuyn

hóa đ c bit đ m bo chc năng đ iukhin mi hot đ ng ca c th

Truyn tín hiu trong t chc thn kinh

nh tín hiu đ in và hóa hc (synap) Các cht dn truyn thn kinh: kích thích

và c ch


Documents

Bài giảng Hóa sinh thần kinh Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Hải