LI NI UTrong xu th hi nhp kinh t quc t hin nay, khng c mt quc gia no tch khi phn cn li ca th gii. Hot ng kinh doanh cc cng ty cng chu tc ng ca xu hng ton cu ny. Do vy, vic nghin cu kinh doanh quc t tr nn ht sc cn thit. Bi ging ny do TS. Chu Th Kim Loan v Th.S. Nguyn Vn Phng, b mn Marketing, khoa K ton v Qun tr Kinh doanh bin son, c dng lm ti liu ging dy cho gio vin v sinh vin ngnh Qun tr Kinh doanh v Qun tr Marketing. Ngoi ra, n c th l ti liu tham kho hu ch cho cc ging vin v sinh vin nhng ngnh hc khc, nh qun tr doanh nghip, v nhn vin ph trch kinh doanh trong cc t chc ni chung. Da vo cc ti liu lin quan n kinh doanh quc t c xut bn trong v ngoi nc, bi ging ny c bin son thnh by chng, cui mi chng u c cu hi n tp. Nhng ni dung chnh c cp bao gm: mi trng kinh doanh quc t, cc nh ch quc t, l thuyt v u t v thng mi quc t, h thng ti chnh - tin t th gii, hoch nh chin lc kinh doanh quc t, c cu t chc kinh doanh quc t, v cc hnh thc thm nhp th trng th gii. Chng ti xin by t lng bit n chn thnh ti cc ng nghip, thy c gio trong b mn Marketing, Ban ch nhim khoa K ton v Qun tr Kinh doanh, v Ban gim hiu trng i hc Nng nghip H Ni, ng vin v to iu kin hnh thnh bi ging ny. Mc d c nhiu c gng nhng do ln u tin ra mt nn bi ging khng trnh khi thiu st v hn ch. Chng ti rt mong nhn c s ng gp kin ca tt c c gi. Xin chn thnh cm n.

Nhm tc gi

Chng 1 TNG QUAN V KINH DOANH QUC TMc tiu ca chng mt l gii thiu mt cch khi qut v kinh doanh quc t. Khi hc xong chng ny, sinh vin s hiu c th no l kinh doanh quc t, ti sao cc doanh nghip li tham gia vo hot ng kinh doanh quc t, cc ch th ca hot ng kinh doanh quc t, v cc hnh thc kinh doanh quc t ch yu. Ngoi ra, chng cn cp ti i tng v ni dung ca mn hc kinh doanh quc t. 1.1. MT S VN CHUNG V KINH DOANH QUC T 1.1.1. Khi nim v kinh doanh quc t Kinh doanh quc t l ton b cc hot ng giao dch, kinh doanh c thc hin gia cc quc gia, nhm tha mn cc mc tiu ca cc doanh nghip, c nhn v cc t chc kinh t x hi. Hot ng kinh doanh quc t din ra gia hai hay nhiu quc gia, v trong mi trng kinh doanh mi v xa l. Nhng ngi tiu dng, cc cng ty, cc t chc ti chnh v chnh ph, tt c u ng vai tr quan trng i vi hot ng kinh doanh quc t. Ngi tiu dng c nhu cu v cc sn phm v dch v c cht lng cao ca cc cng ty quc t. Cc t chc ti chnh gip cc cng ty tham gia vo hot ng kinh doanh quc t thng qua u t ti chnh, gip cc cng ty tham gia vo hot ng kinh doanh quc t thng qua hot ng u t ti chnh, trao i ngoi t v chuyn tin khp ton cu. Cc chnh ph iu tit dng hng ha v dch v nhn lc v vn qua cc ng bin gii quc gia. V d v mt s giao dch kinh doanh quc t: - Tp on Cocacola quyt nh u t xy dng nh my sn xut ti Vit Nam - Cng ty sa Vinamilk tm th trng tiu th ti Nht Bn - Cng ty C phn May 10 k hp ng gia cng qun o cho hng Nike 1.1.2. Ti sao phi nghin cu kinh doanh quc t Mi ngi chng ta ang s dng nhng kt qu ca hng chc cc giao dch quc t din ra hng ngy. V d nh ci o bn ang mc, ng h bn eo hay chic xe my ca ti c sn xut ti Vit Nam nhng theo cng ngh ca Nht Bn, chng ta nh cng vy nu c ba cm chng ta s dng m chnh ca mt cng ty lin doanh ca Nht bn sn xut ti Vit Nam, b ni INOX ca Hn Quc, bp GAS ca Thi Lan, nc mm Chinsu ca Hn Quc, Chng ta bt u tm hiu n hai khi nim, l khi nim v hng ha nhp khu v hng ha xut khu

2

Hng ha nhp khu l ton b hng ha v dch v c mt nc mua t cc t chc cc nc khc. Hng ha xut khu l ton b hng ha v dch v m mt nc bn cho nc cc nc khc. Thm ch chng ta khng cn i u xa v d chng ta mt ngi lng nh mt vng qu th chng ta vn chu s tc ng ca kinh doanh quc t. Bt k bn sng u chng na th bn vn lun b bao quanh bi cc hng ha nhp khu v s c rt nhiu ngi nc ngoi cng s s dng nhng hng ha ca Vit Nam xut khu sang. Nhng kinh doanh quc t khng ch n thun l vic cc cng ty bn sn phm ca mnh cho khch hng nc khc, m cn bao gm cc giao dch khc vt qua bin gii quc gia mua cc hng ha c sn xut ni xut x ban u. iu ny c bit ng trong thi i thng tin ngy nay. V d: Khch hng Vit Nam c th t hng mua nhng sn phm c sn xut Nht hay M thng qua in thoi hay qua internet v thanh ton qua h thng ngn hng. 1.1.3. Mc ch tham gia kinh doanh quc t ca cc cng ty Cc cng ty tham gia kinh doanh quc t l bi v h xut pht t nhng nguyn nhn ging nh khi h quyt nh m rng hot ng trn th trng ni a l tng doanh s bn hng v tip cn cc ngun lc. * Tng doanh s bn hng. Mc tiu tng doanh s bn t ra hp dn khi mt cng ty phi i mt vi 2 vn : C hi tng doanh s bn hng quc t hoc nng lc sn xut d tha. - C hi tng doanh s bn quc t Cc cng ty thng tham gia kinh doanh quc t nhm tng doanh s bn hng do cc yu t nh th trng trong nc bo ha hoc nn kinh t ang suy thoi buc cc cng ty phi khai thc cc c hi bn hng quc t. Mt l do khc thc y cc cng ty tng doanh s bn hng quc t l do mc thu nhp bp bnh. Cc cng ty c th n nh ngun thu nhp ca mnh bng cch b sung doanh s bn hng quc t v doanh s bn hng trong nc. Nh c th trnh c nhng giao ng tht thng ca qu trnh sn xut, cc qu trnh ny c th l sn xut qu ti hoc khng ht cng xut. c bit, cc cng ty s nhy vo th trng quc t khi h tin rng khch hng cc nn vn ha khc c thi tip nhn sn phm ca mnh v c th mua chng. Chng ta hy xem chin lc ca Mc. Donald, mc d trung bnh c 29.000 ngi M th c mt ca hng Mc Donald, nhng Trung Quc th con s ny l 40 triu ngi/mt ca hng. Do vy chng ta khng c g ngc nhin khi hng Mc. Donald ang u t m rng hot ng th trng Trung quc cng nh mt s nc Chu khc v h vn tin tng rng lng

3

khch hng c nhu cu tiu dng cc sn phm ca h vn cn rt ln v nhu cu ny s ngy cng tng ln. - Tn dng cc ngun lc sn xut d tha i khi cng ty sn xut nhiu hng ha v dch v hn mc th trng c th tiu th. iu xy ra khi cc ngun lc b d tha. Nhng nu cc cng ty khm ph c nhu cu tiu th quc t th chi ph sn xut c th c phn b cho s lng nhiu hn sn phm lm ra, v th m gim bt chi ph cho mi sn phm v tng c li nhun. nu li ch ny c chuyn sang ngi tiu dng di hnh thc h gi bn th cc cng ty vn c th chim c th phn ca cc i th cnh tranh. Mt v tr thng tr trn th trng c ngha l sc mnh ca th trng ln hn, v do mang li cho cng ty v th mnh hn trong qu trnh thng tho vi c ngi bn ln ngi mua. * Tip cn cc ngun lc nc ngoi Cc cng ty tham gia kinh doanh quc t nhm tip cn cc ngun lc m trong nc khng sn c hoc t hn. Mt iu thc y cc cng ty tham gia vo kinh doanh quc t l nhu cu v ti nguyn thin nhin Nhng sn phm do thin nhin to ra v hu ch cho kinh t hoc l cng ngh. V d: Mt v d in hnh vi Nht Bn l mt quc o c mt dn s cao nhng li c rt t ti nguyn thin nhin. Mt cng ty sn sut giy ln ca Nht l cng ty Nippon c nhu cu rt ln v cc sn phm bt g l nguyn liu cho sn xut giy nhng ngun nguyn liu trong nc khng th p ng c nn gn nh 100% bt g l phi nhp khu t nc ngoi. Tuy nhin Nippon khng ch n thun ph thuc vo ngun nguyn liu nhp khu ny m cng ty nm quyn s hu cc khu rng rng ln v mt s cc c s ch bin g Australia v mt s nc Chu M. Bng cch kim sot cc giai on u ca qu trnh sn xut giy, cng ty m bo cho mnh c ngun cung ng u vo (Bt g) n nh v t gp phi nhng bt chc nh trong trng hp phi mua bt g trn th trng t do. Tng t nh vy, tip cn c cc ngun nng lng r hn dng trong cc ngnh sn xut cng nghip khc, mt lot cc cng ty ca Nht Bn cng ang t c s sn xut ti cc nc nh Trung Quc, i Loan v Vit Nam nhng ni c mc chi ph v nng lng thp hn. Cc th trng lao ng cng l nhn t thc y cc cng ty tham gia vo kinh doanh quc t. C mt phng php c cc cng ty s dng duy tr mc gi c tnh cnh trang quc t l t chc sn xut nhng nc c chi ph lao ng thp. nhng nu chi ph lao ng l l do duy nht mt quc gia cun ht cc cng ty quc t th cc nh u t s dn vo nhng nc c mc chi ph lai ng thp nh mt s nc km pht trin v ang pht trin. V vy to c s hp dn trong u t th mt quc gia phi c mc chi ph thp, c i ng lao ng lnh ngh v mi trng vi mc n ng v kinh t, chnh tr v x hi c th chp

4

nhn c. khi cc iu kin ni trn c tha mn th mt quc gia s thu ht c cc dng u t di hn cn thit cho s pht trin kinh t ca mnh. 1.1.4. Cc ch th tham gia vo kinh doanh quc t Cc cng ty thuc tt c cc loi hnh, cc loi quy m v tt c cc ngnh u tham gia vo hot ng kinh doanh quc t. Tt c cc cng ty sn xut, cng ty dch v v cng ty bn l u tm kim khch hng ngoi bin gii quc gia mnh. Mt cng ty quc t l cng ty tham gia trc tip vo bt k hnh thc no ca hot ng kinh doanh quc t. V vy, s khc nhau gia cc cng ty l phm vi v mc tham gia ca chng vo kinh doanh quc t. Chng hn, mc d mt cng ty nhp khu ch mua hng t cc nh nhp khu nc ngoi, nhng n vn c coi l mt cng ty quc t. Tng t, mt cng ty ln c cc nh my phn b trn khp th gii cng l mt cng ty quc t, nhng cn c gi l cng ty a quc gia (MNC)- mt cng ty tin hnh u t trc tip (di hnh thc cc chi nhnh sn xut hoc marketing) ra nc ngoi mt vi hay nhiu quc gia. Nh vy, mc d tt c cc cng ty c lin quan n mt hay mt vi kha cnh no ca thng mi hay ca u t quc t u c coi l cng ty quc t, nhng ch c cc cng ty u t trc tip ra nc ngoi mi c gi l cng ty a quc gia. a. Doanh nhn v cc doanh nghip nh Cc cng ty nh ang ngy cng tham gia tch cc vo hot ng thng mi hay u t quc t. Chnh s i mi cng ngh g b nhiu tr ngi thc t i vi cc hot ng xut khu ca cc doanh nghip nh. Trong khi cc knh phn phi truyn thng ch cho php cc cng ty ln thm nhp vo cc th trng xa th phn phi qua mng in t l gii php t tn km v c hiu qu i vi nhiu doanh nghip nh. ng tic l c nhiu doanh nghip nh c kh nng xut khu nhng li cha bt u lm iu (V d: mt vi nm trc y, ch c 10% cc cng ty M c s cng nhn di 100 ngi tin hnh xut khu). Mc d trn thc t cn c nhng tr ngi nht nh i vi cc doanh nghip nh (thiu vn u t) nhng nhiu quan im sai lm cng ang to ra nhng tr ngi gi to. Chng hn, bn quan nim sai lm cn tr cc hot ng xut khu ca cc doanh nghip nh l: - Quan nim 1: Ch c cc cng ty ln mi c th xut khu thnh cng. Thc t l xut khu lm tng doanh s bn v li nhun ca cc cng ty nh, ng thi cng gip cho cc nh sn xut v cc nh phn phi t ph thuc hn vo trng thi ca nn kinh t trong nc. Hn na, bn hng ra nc ngoi gip cho cc cng ty nh c li th cnh tranh vi cc cng ty t cc nc khc trc khi cc cng ty gia nhp vo th trng ni a. - Quan nim 2: Cc doanh nghip nh khng th tip cn c dch v t vn xut khu. Cc chnh ph lun c chng trnh h tr p ng cc nhu cu ca cng ty, bt k cng

5

ty mi bt u tham gia hay cng ty tin hnh hot ng xut khu. Cc cng ty cng nhn c cc thng tin min ph v ngun t liu nghin cu th trng, cc s kin v ti tr v thng mi. - Quan nim 3: Buc phi xin giy php xut khu. Thc t l giy php ch cn i vi cc mt hng xut khu b hn ch (chng hn nh cng ngh cao hoc hng ha lin quan n lnh vc qun s), hng ha c ch n mt nc ang chu lnh cm vn thng mi ca M hay cc hn ch khc. - Quan nim 4: Khng ti tr xut khu cho cc doanh nghip nh. b. Cc cng ty a quc gia Cc cng ty a quc gia rt khc nhau v quy m, c th nh nh cng ty chng khon Pinkerton vi doanh s hng nm c 900 triu USD, v cng c th ln nh Mitsubishi vi doanh s c 128 t USD. Cc n v kinh doanh ca cc cng ty quc t ln c th hot ng mt cch c lp hoc nh l nhng b phn ca mt mng ton cu lin kt cht ch. Hot ng c lp c la chn khi cng ty c s am hiu v vn ha a phng v c kh nng thch ng nhanh chng i vi cc bin ng trn th trng a phng. Mt khc, cc cng ty hot ng vi t cch h thng ton cu thng cm thy d dng hn trong vic phn ng li nhng bin ng ca th trng bng cch di chuyn sn xut, tin hnh marketing v cc hot ng khc gia cc n v kinh doanh gia cc nc. Vai tr quan trng v mt kinh t ca cc cng ty a quc gia: - u th v kinh t v chnh tr khin cho vai tr ca cc cng ty ny ngy cng ni bt. Cc cng ty ln to ra nhiu vic lm, b vn u t ln v mang li ngn thu nhp quan trng cho cc nc s ti t thu. - Cc giao dch ca cc cng ty ny thng lin quan vi lng tin t rt ln. 1.1.5 Cc hnh thc kinh doanh quc t Cc hnh thc kinh doanh quc t ch yu c th hin qua s 1.1. Ta c th chia thnh ba nhm nh sau: a. Nhm hnh thc kinh doanh trn lnh vc ngoi thng + Nhp khu l hot ng a cc hng ha v dch v vo mt nc do cc chnh ph, t chc hoc c nhn t mua t cc nc khc nhau. + Xut khu l hot ng a hng ha v dch v ra khi mt ncc sang cc quc gia khc bn + Gia cng quc t l hot ng bn t gia cng giao hoc bn t nguyn vt liu hoc bn thnh phm cho bn nhn gia cng. Sau mt thi gian tha thun, bn nhn t gia cng np hoc bn li thnh phm cho bn t gia cng v bn t gia cng phi tr cho bn nhn gia cng mt khon tin gi l ph gia cng.

6

Mc tiu - Pht trin vic bn - t c ngun lc - a dng ha

Mi trng bn ngoi a l Lch s Chnh tr Lut php Kinh t Vn ha

Hnh thc Nhp khu Xut khu Gia cng quc t, Ti xut Cp giy php kinh Phng tin doanh Hp ng qun l Lin doanh Xy dng v chuyn giao u t trc tip u t gin tip

Chc nng Sn xut Tip th K ton Ti chnh Nhn s

Mi trng cnh tranh Tc thay i sn phm Quy m sn xut ti u S lng ngi tiu th S lng hng ha c mua bi mi khch hng Tnh ng nht gia cc khch hng S cnh tranh gia ngi trong nc v ngi ngoi quc Chi ph vn chuyn sn phm Nhng kh nng n nht ca ngi cnh tranh

S 1.1. Mc tiu v hnh thc ch yu ca kinh doanh quc t

+ Ti xut khu l xut khu tr li ra nc ngoi nhng hng ha trc y nhp khu nhng cha qua ch bin. Tuy nhin, trong thc t c mt s cch thc ti xut khu khc nhau m cc cng ty c th la chn thy theo cc iu kin c th ca mnh. + Chuyn khu l hng ha c chuyn t mt nc sang mt nc th ba thng qua mt nc khc. + Xut khu ti ch l hnh vi bn hng ha cho ngi nc ngoi trn lnh a ca nc mnh. b. Nhm hnh thc kinh doanh thng qua cc hp ng + Hp ng cp giy php l hp ng thng qua mt cng ty trao quyn s dng ti sn v hnh ca mnh cho mt doanh nghip khc trong mt thi gian nht nh v ngi c cp giy php phi tr cho ngi cp giy php mt s tin nht nh theo tho thun. + Hp ng i l c quyn l mt hp ng hp tc kinh doanh thng qua ngi ta a ra c quyn trao v cho php ngi nhn c quyn s dng tn cng ty ri trao cho h

7

nhn hiu, mu m v tip tc thc hin s gip hot ng kinh doanh ca i tc , ngc li cng ty nhn c mt khon tin m i tc tr cho cng ty. + Hp ng qun l l hp ng qua mt doanh nghip thc hin s gip ca mnh i vi mt doanh nghip khc quc tch bng vic c nhng nhn vin qun l ca mnh h tr cho doanh nghip kia thc hin cc chc nng qun l. + Hp ng theo n t hng l loi hp ng thng din ra vi cc d n v cng ln, a dng, chi tit vi nhng b phn rt phc tp, cho nn cc vn v vn, cng ngh v qun l, h khng t m nhn c m phi k hp ng theo n t hng tng khu, tng giai on ca d n . + Hp ng xy dng v chuyn giao l nhng hp ng c p dng ch yu trong lnh vc xy dng c s h tng, trong ch u t nc ngoi b vn ra xy dng cng trnh, kinh doanh trong mt khong thi gian nht nh sau chuyn giao li cho nc s ti trong tnh trng cng trnh cn ang hot ng tt m nc s ti khng phi bi hon ti sn cho bn nc ngoi. V d nh cc d n lm ng, thu ph, chuyn giao + Hp ng phn chia sn phm l loi hp ng m hai bn hoc nhiu bn k kt vi nhau cng nhau gp vn tin hnh cc hot ng kinh doanh v sn phm thu c s c chia cho cc bn theo t l gp vn hoc tho thun. c. Nhm hnh thc kinh doanh thng qua u t nc ngoi + u t trc tip nc ngoi l hnh thc ch u t mang vn hoc ti sn sang nc khc u t kinh doanh v trc tip qun l v iu hnh i tng m h b vn, ng thi chu trch nhim v kt qu kinh doanh ca d n. + u t gin tip nc ngoi l hnh thc ch u t mang vn sang nc khc u t nhng khng trc tip tham gia qun l v iu hnh i tng b vn u t, thng qua vic mua c phiu nc ngoi hoc cho vay. Trn thc t kinh doanh quc t cn xut hin nhiu hnh thc mi cc cng ty la chn nh kinh doanh tng hp cc dch v quc t. Trn y l cc hnh thc ph bin nht v c bn nht m cc ch th kinh doanh quc t c th la chn cho ph hp vi iu kin ca mnh. 1.2. I TNG V NI DUNG NGHIN CU MN KINH DOANH QUC T 1.2.1 i tng nghin cu Kinh doanh quc t l mn khoa hc nghin cu ton b cc hot ng giao dch, kinh doanh c tin hnh gia cc quc gia nhm p ng cc nhu cu v mc tiu ca cc doanh nghip, c nhn v cc t chc kinh t, x hi . Nh vy, i tng ca mn hc kinh doanh quc t l xem xt, phn tch v nh gi cc hot ng kinh doanh din ra gia cc nc m hot ng ny c nhiu im khc bit vi cc hot ng kinh doanh ni a.

8

Vic tin hnh kinh doanh quc t chnh l vic thc hin cc hot ng kinh t nh xut nhp khu hng ha, dch v, cc hot ng u t, v s iu chnh cc hot ng cho ph hp vi s thay i thng xuyn ca mi trng kinh doanh, ca th trng th gii. Chnh v vy, c th coi hot ng kinh doanh quc t va l mt hot ng khoa hc, ng thi va l mt ngh thut. S thnh cng nhiu hay t trong hot ng kinh doanh quc t ca cc doanh nhn ph thuc rt ln vo nhn thc v hiu bit ca h v cc lnh vc khoa hc khc nhau, vo mi trng v chin lc kinh doanh ca doanh nghip trong khu vc v trong nn kinh t th gii ni chung. Chnh v vy, kinh doanh quc t l mt mn khoa hc cn thit cho mi ngi, trc ht l cho nhng ai hot ng trong lnh vc kinh doanh quc t. N trang b nhng kin thc c bn hiu c nhng hnh thc hot ng kinh doanh ch yu ang din ra trn phm vi th gii v nh hng ca n i vi hot ng v kt qu kinh doanh ca cc doanh nghip tng quc gia khi ha nhp vo mi trng kinh doanh quc t. Mn hc kinh doanh quc t nhm gp phn trang b nhng kin thc v phng php t duy mi cho cc cn b hot ng trn lnh vc kinh t quc t, c bit l nhng nh kinh doanh c th a ra c nhng quyt nh tc nghip hp l nhm t a ha li nhun, s dng v pht huy ti u cc li th v ngun nhn lc cng nh tha mn cc yu cu khc trong quan h kinh t quc t. 1.2.2. Ni dung nghin cu Bi ging mn hc Kinh doanh quc t cp ti nhng vn ch yu sau: - Khi qut v kinh doanh quc t vi cc ni dung nh khi nim kinh doanh quc t, ti sao cc doanh nghip li tham gia vo hot ng kinh doanh quc t, cc ch th ca hot ng kinh doanh quc t, v cc hnh thc kinh doanh quc t ch yu. - Mi trng kinh doanh quc gia: Gii thiu nhng thnh t ch yu thuc mi trng kinh doanh ca quc gia ni cc hot ng kinh doanh quc t din ra nh mi trng vn ha, mi trng chnh tr - php l, mi trng kinh t v mi trng cnh tranh. - Cc nh ch quc t: Hot ng kinh doanh quc t ca cc doanh nghip khng th tch ri vi cc qui nh, tha thun ca mt s nh ch quc t. Do , bi ging cng cp ti mt s nh ch kinh t, ti chnh quc t ch yu nh WTO, EU, IMF, WB, ASEAN. - C s l thuyt v u t trc tip nc ngoi v thng mi quc t: Gii thiu mt s quan nim ca cc hc gi v ngun gc ca u t trc tip nc ngoi v thng mi quc t. ng thi, tm lc cc cng c ch yu m chnh ph c th s dng can thip vo hot ng u t v thng mi quc t. - H thng ti chnh - tin t quc t: Khi qut v th trng vn quc t v th trng ngoi hi. Bn cnh , t gi hi oi - yu t nh hng nhiu n hot ng kinh doanh quc t cng s c phn tch.

9

- Chin lc v cu trc t chc kinh doanh quc t: Phn tch cc c hi kinh doanh quc t, cc bc hoch nh v thc hin chin lc kinh doanh quc t; ng thi bi ging s khi qut mt s loi hnh c cu t chc quc t. - Cc hnh thc thm nhp th trng th gii: Gii thiu mt s hnh thc thm nhp th trng th gii nh xut khu, hp ng v u t, kinh doanh in t. CU HI N TP 1. Kinh doanh quc t l g? Phn bit gia kinh doanh quc t v kinh doanh ni a? Ly 3 v d v cc giao dch kinh doanh quc t? 2. Trnh by v gii thch mt s l do m cc cng ty li tham gia vo cc hot ng kinh doanh quc t? Cho v v minh ha? 3. C nhng loi hnh cng ty no tham gia vo cc hot ng kinh doanh quc t? Gii thch ti sao cc cng ty ln thng xuyn c nhc n trong cc bn tin v kinh doanh quc t? 4. Hy cho bit cc hnh thc kinh doanh quc t ch yu? 5. Trnh by i tng v ni dung ca mn hc kinh doanh quc t.

10

Chng 2 MI TRNG KINH DOANH QUC GIA Mt trong nhng khc bit c bn gia kinh doanh quc t v kinh doanh ni a l hot ng kinh doanh quc t din ra gia hai hay nhiu quc gia, v trong mi trng kinh doanh mi v xa l. Mun kinh doanh quc t c hiu qu, trc ht phi nghin cu v nh gi mi trng kinh doanh ca quc gia ni doanh nghip mun thm nhp. Do , chng ny nhm gii thiu nhng thnh t ch yu ca mi trng quc gia trong kinh doanh quc t. l mi trng vn ha, mi trng chnh tr - php l, mi trng kinh t v mi trng cnh tranh. 2.1. MI TRNG VN HA Khi tham gia kinh doanh quc t, cc cng ty thng phi i mt vi vic a ra quyt nh c lin quan n tiu chun ha hay thch nghi ha. Vic ny s c lin quan n vic iu chnh sn phm v hot ng ca h cho ph hp vi nhng iu kin a phng. 2.1.1. Khi nim v s cn thit phi nghin cu vn ha a phng a. Th no l vn ha v nn vn ha? Vn ha l mt phm tr dng ch cc gi tr, tn ngng, lut l v th ch do mt nhm ngi xc lp nn. Vn ha l bc chn dung rt phc tp ca mt dn tc. N bao hm rt nhiu vn nh: ch ngha c nhn M, ci cho Nht Bn, mc qun o Arp- Xt Cc ni dung chnh ca bt k nn vn ha no cng bao gm thm m, gi tr v thi , phong tc v tp qun, cu trc x hi, tn gio, giao tip c nhn, gio dc, mi trng vt cht v mi trng t nhin. Mt nn vn ha c th d dng tip nhn cc c trng ca cc nn vn ha khc. Ngc li cng c nhng nn vn ha trong vic tha nhn cc c trng ca mt nn vn ha khc l rt kh khn. Nguyn nhn ca s chng i ny l do ch ngha v chng. Nhng ngi theo ch ngha ny cho rng dn tc h hoc vn ha dn tc h l siu ng hn cc dn tc khc hoc vn ha dn tc khc. Chnh v vy h lun xem xt nn vn ha khc theo nhng kha cnh nh trong nn vn ha ca h. Kt qu l h xem thng s khc nhau v mi trng v con ngi gia cc nn vn ha. Cc hot ng kinh doanh quc t thng b cn tr bi ch ngha v chng, ch yu do nhn vin ca cng ty cm nhn sai lm v vn ha. Nhiu d n kinh doanh quc t khng t c kt qu mong mun do s chng i ca Chnh ph, ngi lao ng hoc cng lun khi cc cng ty c thay i mt s yu t c lin quan n vn ha trong nh my hoc vn phng. Ngy nay qu trnh ton cu ha yu cu cc nh kinh doanh phi tip nhn vi nhng nn vn ha xa l so vi nhng g h quen thuc. C th cc cng ngh mi v cc ng dng mi cho php nh cung cp v ngi mua hng coi th gii l th trng ton cu lin kt thun nht. V qu trnh ton cu ha ang y cc cng ty vo tnh trng mt i mt vi cc cng ty

11

v khch hng ton cu, nn h s ch thu nhng nhn vin khng chu nh hng ca ch ngha v chng. b. S cn thit phi am hiu v vn ha Qu trnh ton cu ha i hi mi ngi tham gia vo kinh doanh phi c mt mc am hiu nht nh v nn vn ha, l s hiu bit v mt nn vn ha cho php con ngi sng v lm vic trong . Am hiu vn ha s gip cho vic nng cao kh nng qun l nhn cng, tip th sn phm v m phn cc nc khc. T nhng khch hng n l v doanh nhn cho n cc tp on kinh doanh ton cu, ht nhn ca hot ng kinh doanh l con ngi. Khi ngi mua v ngi bn khp ni trn th gii gp g nhau, h mang theo cc nn tng gi tr, k vng v cc cch thc giao tip khc nhau. S khc nhau ny s dn n cc xung t v vn ha v do gy ra nhng c sc trc khi c th thch nghi c vi mt nn vn ha mi. Hiu nn vn ha l quan trng khi cng ty kinh doanh trong nn vn ha . iu cng tr nn quan trng hn khi cng ty hot ng nhiu nn vn ha khc nhau. 2.1.2. Cc thnh t ca vn ha a. Thm m Thm m l nhng g mt nn vn ha cho l p khi xem xt n cc kha cnh nh ngh thut (bao gm m nhc, hi ha, nhy ma, kch ni v kin trc); hnh nh th hin gi cm qua cc biu hin v s tng trng ca cc mu sc. Vn thm m l quan trng khi mt hng c nh kinh doanh mt nn vn ha khc. Nhiu sai lm c th xy ra do vic chn cc mu sc khng ph hp vi qung co, bao b sn phm v thm ch cc b qun o ng phc lm vic. V d, mu xanh l cy l mu c a chung ca o Hi v c trang tr trn l c ca hu ht cc nc Hi gio, gm Jordan, Pakistan v Arp - Xt. Do bao b sn phm y thng l mu xanh l cy chim li th v cm xc ny. Trong khi i vi nhiu nc chu , mu xanh l cy li tng trng cho s m yu. chu u, Mexico v M, mu en l mu tang tc v su mun nhng Nht v phn nhiu cc nc chu li l mu trng. Chnh v vy, cc cng ty cn phi nghin cu thn trng mu sc v tn gi sn phm chc chn rng n khng gi ln bt k phn ng khng tr b no trc. m nhc cng khc su trong vn ha v phi c cn nhc khi s dng n lm tng cm xc. m nhc c th c s dng theo nhiu cch rt thng minh v sng to nhng nhiu khi cng c th gy kh chu i vi ngi nghe. Tng t vy, kin trc ca cc ta nh v cc cng trnh kin trc khc nhau cng cn c nghin cu trnh nhng sai lm ng ngn v s tng trng ca nhng hnh dng v hnh thc c th. b. Gi tr v thi * Gi tr

12

L nhng g thuc v quan nim, nim tin v tp qun gn vi tnh cm ca con ngi. Cc gi tr bao gm nhng vn nh trung thc, chung thy, t do v trch nhim. Cc gi tr l quan trng i vi kinh doanh v n nh hng n c mun vt cht v o c ngh nghip ca con ngi Chng hn nh Singapore gi tr l lm vic tch cc v thnh t v vt cht, Hy Lp gi tr l ngh ngi v li sng vn minh. M gi tr l t do c nhn, ngi M c th lm theo s thch hoc thay i li sng ca mnh cho d c phi t b mi cam kt vi gia nh, vi cng ng. Nht Bn, gi tr l s ng lng trong nhm, mi ngi u tin cy ln nhau v h c quyn kin trong cc cuc tho lun lin quan n cng vic, cc nh qun l v nhng ngi cp di u mong mun tham gia cc quyt nh chnh thc. Trong khi nhiu nn vn ha khc trn th gii hu nh cc giao dch kinh doanh gia cc c nhn u phi c thanh ton bng tin mt, h khng nhn sc hoc giy bo m v nhng th h khng tin tng rng c th kim sot c. * Thi L nhng nh gi, tnh cm v khuynh hng tch cc hay tiu cc ca con ngi i vi mt khi nim hay mt i tng no . V d, mt ngi M th hin thi nu h ni: Ti khng thch lm vic cho cng ty Nht v ti ti khng c ra quyt nh mt cch c lp. Thi phn nh cc gi tr tim n. Trong trng hp ny, thi ca ngi M xut pht t s coi trng t do c nhn. S am hiu vn ha a phng c th cho cc nh kinh doanh bit r khi no sn phm hoc hot ng xc tin phi c iu chnh theo s thch a phng theo cch thc phn nh cc gi tr v thi ca h. Trong cc kha cnh quan trng ca cuc sng c nh hng trc tip n cc hot ng kinh doanh, con ngi thng c nhng thi khc nhau i vi cc vn nh thi gian, cng vic, s thnh cng v s thay i vn ha - Thi i vi thi gian Ngi dn nhiu nc M- Latinh v khu vc a Trung Hi thng khng coi trng vn thi gian. Cc k hoch ca h u kh linh hot, h thch hng th thi gian hn l tiu tn n cho nhng k hoch cng nhc. Ngc li, i vi ngi M, thi gian chnh l ngun ca ci qu gi ging nh nc v than , nhng th m con ngi c th s dng tt v cng c th s dng khng tt: Thi gian l tin bc, Cuc i bn ch c tng y thi gian v bn nn s dng n mt cch khn ngoan. Chnh v th ngi M lun lun coi trng s ng gi v bit qu trng thi gian ca ngi khc. Tng t nh vy, ngi Nht Bn cng rt qu trng thi gian, h lun theo st cc k hoch ra v lm vic lin tc trong mt khong thi gian di. Vic ch s dng thi gian mt cch hiu qu phn nh cc gi tr tim n v lm vic tch cc hai nc ny. Tuy nhin, ngi Nht v ngi M i khi cng c s khc nhau trong cch s dng thi gian cho cng vic. V d, ngi M gng sc lm vic theo hng ly hiu qu cng vic l tiu ch hng

13

u, thnh thong h c th ra v sm nu ngy hm hon thnh nhim v. Thi ny chu nh hng bi gi tr ca ngi M, h coi trng nng sut v thnh qu c nhn. Nht, iu quan trng l lun bn rn trong con mt ca ngi khc ngay c khi cng vic chng c g ng phi bn rn c. Ngi Nht c thi nh vy l do h mun biu l s cng hin ca mnh trc cp trn v cc ng nghip. Trong trng hp ny, thi truyn th nhng gi tr nh s nht qun, lng trung thc, s ha thun trong nhm. - Thi i vi cng vic v s thnh cng Trong khi mt s nn vn ha th hin o l lm vic tch cc th mt s khc li nhn mnh s cn bng gia cng vic v hot ng th gin. Ngi dn pha Nam nc Php hay ni: chng ta lm vic sng, trong khi ngi M li ni: sng lm vic. H cho rng cng vic l phng tin t c mc ch. Trong khi , ngi M li ni rng cng vic, bn thn n l mc ch ri. Khng g ngc nhin khi li sng ca dn min Nam nc Php c nhp chm. Mc ch ca h l kim tin hng th. Trong thc t cc doanh nghip y phi ng ca trong sut thng 8 khi cng nhn ca h i ngh di ngy trong khong thi gian ny (thng i ra nc ngoi). C nhiu ngi cho rng cng vic l mt thi quen, nu nh thiu n h s cm thy kh chu. Theo quan im ca nhng ngi ny cng vic i vi h khng nm ngoi mc ch trnh s chn chng trong nhn ri, h khng mong c ti s thnh cng trong cng vic m ch mong mun c mt cng vic no lm. Ngc li, c nhng ngi mong mun, hm h lm vic l nhm t c mt s thnh cng no , c vng ti s thnh cng l kch thch lm vic ln nht i vi h. Nhng ngi ny thng t n lc nu nh h bit rng mt trong hai kh nng thnh cng hay tht bi l chc chn. kch thch h lm vic th kh nng thnh cng ca cng vic phi l khng chc chn. Chng ai di g chy ua vi mt con nga, nhng cng khng ai tn thi gian chy ua vi mt con ra. Nhu cu cnh tranh ton cu l s nh hng vn ha mnh m n thi i vi cng vic. V d, ngi chu u khng la chn pht trin cng ngh vi tnh theo nh cch m cc cng ty M lm v cng khng c bt k s h tr no t cc khu vc cng cng nhm khuyn khch mt h thng mng ton cu (Internet) nh M. Trong khong hn 10 nm tr li y, 35% tin u t ca M dnh cho cng ngh, Anh con s ny ch chim 16%. Ring nm 1996, cc nh u t M u t 2,3 t USD vo cng ngh mi. Anh con s ny ch l 1,1 t USD. Ngi Anh v cc hng chu u bt u nhn ra rng th trng ton cu yu cu h phi lin kt trn mng Internet, lin kt vi cc lin minh chu v chu M. Do cc hng t bn lin doanh chu u ang tng mnh vi s lng vn khng l. Cui cng, thi i vi cng vic cng chu s tc ng ca qu trnh chuyn i sang nn kinh t th trng t do. Cng nhn cc quc gia ny khng cn tha mn vi cch sn xut sn phm theo c ch c v mun hon thin bng cng vic ca chnh h. Mt cuc ly kin cc k s v c nhn tng lai ng u cho thy 65% mun cc nh qun l chp nhn cc

14

tng ca h xut ra. Nhiu sinh vin cng mun cc nh qun l phi c k nng trong cng vic ca h, 37% mun cc nh qun l c kinh nghim ng tin cy v 34% mun cc nh qun l c quyt nh hp l. c. Tp qun v phong tc Khi tin hnh kinh doanh mt nn vn ha khc, iu quan trng i vi mi doanh nhn l phi hiu phong tc, tp qun ca ngi dn ni . mc ti thiu, hiu phong tc tp qun s gip nh qun l trnh c cc sai lm ng ngn hoc gy nn s chng i t nhng ngi khc. Nu bn c kin thc su hn th s c c hi nng cao kh nng giao tip trong cc nn vn ha khc, bn sn phm hiu qu hn v qun l c cc hot ng quc t. Chng ta hy tm hiu s khc bit quan trng v phong tc, tp qun trn th gii. * Tp qun Cc cch c x, ni nng v n mc thch hp trong mt nn vn ha c gi l tp qun. Trong nn vn ha Arp t Trung ng n Ty Bc Phi, bn khng c cha tay ra khi cho mi mt ngi nhiu tui hn ngoi tr ngi ny a tay ra trc. Nu ngi tr hn a tay ra trc, l mt cch c x khng thch hp. Thm vo , v vn ha Arp xem tay tri l bn tay khng trong sch nn nu dng bn tay ny rt tr v phc v cm nc th b coi l cch c x khng lch s. Kt hp bn bc cng vic kinh doanh trong ba n l thng l bnh thng M. Tuy nhin, Mexico th li l iu khng tt ngoi tr ngi s ti nu vn trc, v cuc thng tho kinh doanh s bt u li khi ung c ph hoc ru. M, nng cc chc mng c xu hng rt t nhin v tng ngi thng chc nhau vi tm trng vui v, nhng mt s nng cc tng t nh vy Mexico s b phn i v theo h y l hnh ng hm cha y cm xc nn khng th thc hin mt cch qu t nhin v d di nh vy c. * Phong tc Khi thi quen hoc cch c x trong nhng trng hp c th c truyn b qua nhiu th h, n tr thnh phong tc. Phong tc khc tp qun ch n xc nh nhng thi quen v hnh vi hp l trong nhng trng hp c th. Chia sut n trong sut thng n chay Ramadan ca ngi o Hi, t chc nhng ba tic cho thanh nin nam n n tui 20 Nht l nhng phong tc. C hai loi phong tc khc nhau l phong tc ph thng v phong tc dn gian. Phong tc dn gian thng l cch c x bt u t nhiu th h trc, to thnh thng l trong mt nhm ngi ng nht. Vic i khn xp ngi o Hi Nam v ngh thut ma bng Th Nh K l phong tc dn gian. Phong tc ph thng l cch c x chung ca nhm khng ng nht hoc nhiu nhm. Phong tc ph thng c th tn ti trong mt nn vn ha hoc hai hay nhiu nn vn ha cng mt lc. Tng hoa trong ngy sinh nht, mc qun Jean blue hay chi Gn l phong tc ph thng. Nhiu phong tc dn gian c m rng do s truyn b vn ha t vng ny n cc vng khc pht trin thnh nhng phong tc ph thng.

15

d. Cu trc x hi Cu trc x hi th hin cu to nn tng ca mt nn vn ha, bao gm cc nhm x hi, cc th ch, h thng a v x hi, mi quan h gia cc a v ny v qu trnh qua cc ngun lc x hi c phn b. Cu trc x hi c nh hng n cc quyt nh kinh doanh t vic la chn mt hng sn xut n vic chn cc phng thc qung co v chi ph kinh doanh mt nc. Ba yu t quan trng ca cu trc x hi dng phn bit cc nn vn ha l: Cc nhm x hi, a v x hi v tnh linh hot ca x hi. * Cc nhm x hi Con ngi trong tt c cc nn vn ha t hi hp vi nhau thnh cc nhm x hi rt a dng. Nhng tp hp do hai hay nhiu ngi xc nh nn v c nh hng qua li vi ngi khc. Cc nhm x hi ng gp vo vic xc nh tng c nhn v hnh nh ca bn thn h. Hai nhm ng vai tr c bit quan trng trong vic nh hng n cc hot ng kinh doanh mi ni l gia nh v gii tnh. + Gia nh c hai loi gia nh khc nhau: - Gia nh c nhn: Hnh thnh trn c s cc mi quan h gn gi nht ca mt con ngi gm cha, m, anh ch em. Khi nim gia nh ny ch yu xut hin Australia, Canada, M v cc nc chu u. - Gia nh m rng: Hnh thnh trn c s m rng gia nh ht nhn, trong s bao gm c ng, b, c, d, ch, bc, chu cht v ngi thn thch nh con du, con r. Nhm x hi ny l quan trng i vi nhiu nc chu , Trung ng, Bc Phi v M- Latinh. Trong nhng nn vn ha m nhm gia nh m rng ng vai tr quan trng th cc nh qun l v nhn vin thng c tm vic lm trong cng ty cho nhng ngi h hng. Thng l ny c th l mt thch thc i vi cng tc qun l ngun nhn lc ca cc cng ty Ty u. + Gii tnh: Gii tnh c nhn bit qua cc hnh vi v thi v mt x hi cp n vn l nam hay n, chng hn nh phong cch n mc v s thch lao ng. Mc d nhiu quc gia c tin b trong vic bnh ng gii tnh ni lm vic, nhng cng c nhiu nc khng t c s ci thin no v vn ny. V d, cc quc gia hot ng theo Lut o Hi vn cn phn bit nam v n trong cc trng trung hc, i hc v cc hot ng x hi, nghim cm ph n trong nhng ngh chuyn mn c th. Thnh thong ph n c php dy ngh nhng ch trong nhng lp hc dnh cho ph n. i khi h c th tr thnh bc s nhng cng ch chm sc cho bnh nhn n. * a v x hi Mt kha cnh quan trng khc ca cu trc x hi l cch thc mt nn vn ha phn chia dn s da theo a v x hi (theo nhng v tr trong cu trc). C nn vn ha ch c mt s t a v x hi, nhng cng c nn vn ha c nhiu a v x hi. Qu trnh xp th t con ngi theo cc tng lp x hi v giai cp c gi l phn tng x hi. T cch thnh vin ca

16

mi tng lp s t cc c nhn theo mt loi thang bc x hi c xu hng c duy tr vt qua cc nn vn ha. a v x hi thng c xc nh bi mt hay nhiu yu t nm trong 3 yu t sau: Tnh k tha gia nh, thu nhp v ngh nghip. hu ht cc x hi, nhng tng lp x hi cao nht thng do nhng ngi c uy th, quan chc chnh ph, doanh nhn kinh doanh hng u nm gi. Cc nh khoa hc, bc s v nhiu gii khc c trnh i hc chim th bc trung bnh trong x hi. Di cc tng lp , lao ng c gio dc trung hc v o to ngh cho cc ngh nghip chn tay v vn phng. Mc d th bc x hi l n nh nhng mi ngi c th phn u ci thin a v ca mnh. * Tnh linh hot ca x hi i vi mt s nn vn ha, phn u ln tng lp x hi cao hn l d dng, nhng ngc li, mt s nn vn ha khc, iu ny rt kh khn hoc thm ch l khng th. Tnh linh hot ca x hi l s d dng i vi cc c nhn c th di chuyn ln hay xung trong th bc x hi ca mt nn vn ha. i vi hu ht dn tc trn th gii ngy nay, mt trong hai h thng quyt nh tnh linh hot ca x hi l: h thng ng cp x hi v h thng giai cp x hi. - H thng ng cp H thng ng cp l mt h thng v phn tng x hi, trong con ngi c sinh ra mt th bc x hi hay ng cp x hi, khng c c hi di chuyn sang ng cp khc. n l v d in hnh v vn ha ng cp. Mi quan h x hi t xy ra gia cc ng cp v ci xin khng thuc cng ng cp l iu cm k. Nhiu c hi v vic lm v thng tin b t chi trong h thng, nhng ngh nghip nht nh b hn ch i vi thnh vin trong mi ng cp. V th c nhiu xung t c nhn l tt yu, mt thnh vin ng cp thp khng th gim st mt ai ng cp cao hn. H thng ng cp ny buc cc cng ty phng Ty ra nhng quyt nh o l nghim ngt khi tham gia hot ng th trng n . V d, vic quyt nh liu h nn iu chnh chnh sch ngun nhn lc a phng hay nhp khu lao ng t nc ch nh. Mc d th ch x hi n chnh thc cm s phn bit ng cp, nhng nh hng ca n vn tn ti. Tuy nhin, s thay i ang din ra vi nhp khng khip n v khi tin trnh ton cu ha a ra nhng gi tr mi, khng cn nghi ng g na, h thng x hi s phi thch nghi. - H thng giai cp Mt h thng phn tng x hi trong kh nng c nhn v hnh ng c nhn quyt nh a v x hi v tnh linh hot ca x hi c gi l h thng giai cp. y l hnh thc thng dng trong phn tng x hi trn th gii ngy nay. thc v giai cp ca ngi dn trong mt x hi c nh hng mnh m n tnh linh hot ca x hi . Cc nn vn ha c thc phn tng cao thng t linh hot hn v n phi tri qua mu thun giai cp cao hn. V d,

17

cc nc Ty u, cc gia nh giu c duy tr quyn lc trong nhiu th h bng vic hn ch tnh linh hot ca x hi. Kt qu l, h phi i mt vi mu thun giai cp, iu thng xuyn th hin trong mu thun qun l lao ng v do tng chi ph cho hot ng kinh doanh. Ngy nay bi cng v gy thit hi v ti sn l hin tng rt thng thng khi cc cng ty chu u thng bo ng ca nh my hay ct gim nhn cng. Ngc li, mc thc giai cp thp hn s khuyn khch tnh linh hot x hi v t c mu thun. Phn ln cc cng dn M cng chung nim tin rng lm vic tch cc c th ci thin cc tiu chun sng v a v x hi ca h. H cho rng cc a v x hi cao hn gn vi thu nhp cao hn v sung tc hn, t xem xt n ngun gc gia nh. Giu c v mt vt cht l quan trng v n khng nh hay ci thin a v x hi. Khi mi ngi cm thy v tr x hi cao hn trong tm tay h, h s c xu hng bc l s hp tc nhiu hn ni lm vic. e. Tn gio Tn gio c th c nh ngha nh l mt h thng cc tn ngng v nghi thc lin quan ti yu t tinh thn ca con ngi. Nhng gi tr nhn phm v nhng iu cm k thng xut pht t tn ngng tn gio. Cc tn gio khc nhau c quan im khc nhau v vic lm, tit kim v hng ha. Tm hiu vn ny s gip chng ta bit c ti sao cc cng ty mt s nn vn ha ny c tnh cnh tranh hn cc cng ty nhng nn vn ha khc. N cng gip chng ta bit c ti sao mt s nc li pht trin chm hn cc nc khc. Hiu tn gio nh hng nh th no n tp qun kinh doanh l c bit quan trng cc nc c chnh ph thuc tn gio. Tn gio khng gii hn theo bin gii quc gia v n c th tn ti nhiu vng khc nhau trn th gii ng thi cng mt lc. Cc tn gio khc nhau c th thng tr trong nhiu vng khc nhau cc quc gia n l. Quan h gia tn gio v x hi l phc tp, nhy cm v su sc. Mt s cc tn gio chnh nh: Thin cha gio, Hi gio, Hinu gio, Pht gio, Khng gio, Do Thi gio, v Shinto gio. g. Giao tip c nhn Con ngi trong mi nn vn ha c mt h thng giao tip truyn t ngh, tnh cm, kin thc, thng tin qua li ni, hnh ng v ch vit. Hiu ngn ng thng thng ca mt nn vn ha cho php chng ta bit c ti sao ngi dn ni li suy ngh v hnh ng nh vy. Hiu cc hnh thc ngn ng khc nhau (ngoi ngn ng thng thng) ca mt nn vn ha gip chng ta trnh a ra nhng thng tin gy ngng ngng hoc ng ngn. * Ngn ng thng thng Ngn ng thng thng l mt b phn trong h thng truyn t thng tin ca mt nn vn ha c th hin thng qua li ni hoc ch vit. S khc nhau d thy nht khi chng ta n mt quc gia khc l ngn ng thng thng. Chng ta s phi lng nghe v tham gia vo cc cuc m thoi, c cc vn bn lin quan tm ng. Ch c th hiu thc s mt nn vn

18

ha khi bit ngn ng ca nn vn ha , do vy ngn ng l quan trng i vi tt c cc hot ng kinh doanh quc t. Mi mt dn tc c mt ngn ng c trng ring ca h. V d, dn s Malaysia gm c ngi M Lai (60%), Trung Quc (30%) v n (10%). Ting M Lai l ngn ng quc gia chnh thc nhng tng dn tc li c ngn ng ca ring h v tip tc duy tr truyn thng ca dn tc . Kt qu l i khi xy ra nhng xung t v mt sc tc gia cc nhm sng trn t nc ny. Lin hip Anh gm Anh, Bc Ai-len, Scotland v X Wales Mi dn tc c ngn ng ring v truyn thng ring, ngi Scotland ang i c lp, ngn ng bn x Ai-len (Gaelic) ang c xu hng quay tr li pht thanh trn truyn hnh ca Ai-len v cc trng hc. * Ngn ng chung (ngn ng quc t) Ngn ng chung l ngn ng th 3 hoc l ngn ng lin kt c hai bn cng nhau hiu m c hai bn ny u ni nhng th ngn ng bn a khc nhau. Mc d ch 5% dn s th gii ni ting Anh nh l ngn ng th nht, nhng l ngn ng chung ph bin nht trong kinh doanh quc t, theo sau l ting Php v Ty Ban Nha. Ting th ng Qung ng ca Trung Quc c s dng Hng Kng, ting Quan Thoi c s dng i Loan, cc vng Trung Quc cng c nhng ngn ng chung khc nhau ty theo s thch ca tng vng. Mc d ngn ng chnh thc ca n l ting Hindi, nhng ngn ng chung ca n l ting Anh v nc ny trc y l thuc a ca Anh. V hot ng nhiu quc gia, mi nc c ngn ng ring, nn cc cng ty a quc gia phi chn mt ngn ng chung thng nht dng cho giao tip trong ni b. Chng hn nh cng ty Sony v cng ty Matshushita ca Nht cng dng ting Anh cho tt c cc th t v giao dch ni b. Vic dch ng tt c thng tin l ht sc quan trng trong kinh doanh quc t. Thng tho ngn ng l vn quan trng i vi cc nh qun l khng phi l dn bn x trong vic qun l trang thit b sn xut v gim st cng nhn a phng. Theo Hip nh Thng mi t do Bc M, cc cng ty M tip tc m rng hot ng Mexico. Cng nhn Mexico thch th gin v khng mun rc ri trong cng vic, mt nh qun l M nhm khi cho rng mi trng lm vic nh trong nh my ca ng ta l kh thoi mi, hu qu l cng nhn ca ng ta bi cng phn i iu kin lm vic hin ti. Vn ny nm ch bi cnh vn ha khc nhau. Cc cng nhn Mexico khng thoi mi v c nhiu li phn nn v ni lm vic. Trong trng hp ny, h kt lun rng nh qun l doanh nghip bit nhng khng quan tm n li phn nn ca h v anh ta khng c bt c ch no n yu cu ca cng nhn v iu kin lm vic. Thc t l nh qun l khng hiu c ht nhng g cng nhn Mexico phn nn do anh ta khng thng tho ngn ng. * Ngn ng c ch S truyn tin qua m hiu khng m thanh, bao gm iu b tay chn, th hin nt mt, nh mt trong phm vi c nhn c coi l ngn ng c ch. Ging nh ngn ng thng thng,

19

i.

truyn tin theo ngn ng c ch s bao gm c thng tin ln tnh cm v nhiu iu khc ca mt nn vn ha ny vi mt nn vn ha khc. Phn ln ngn ng c ch l rt tinh t v thng phi mt thi gian hiu ngha ca n. Nhng iu b c th thng truyn ti nhiu ngha khc nhau trong nhng nn vn ha khc nhau. V d, m hiu ngn ci l th b Italia v Hy Lp nhng c ngha mi th c y hoc thm ch l tuyt vi M. h. Gio dc * Trnh gio dc Cc quc gia c chng trnh gio dc c bn tt thng l ni hp dn i vi cc ngnh cng nghip c thu nhp cao. Nhiu quc gia u t vo o to cng nhn thng thu li c s gia tng nng sut v tng thu nhp. Mt thc t hin nhin l cc quc gia vi lc lng lao ng c gio dc tt, c k nng s thu ht cc cng vic c thu nhp cao, cc quc gia c gio dc thp thu ht cc vic lm c thu nhp thp. Qua vic u t vo gio dc, mt quc gia c th thu ht (thm ch c th to ra) nhng loi ngnh cng nghip c thu nhp cao thng gi l cc ngnh cng nghip c nhiu cht xm Cc nn kinh t cng nghip mi chu c c s pht trin kinh t nhanh chng l nh vo h thng gio dc c cht lng. Hng Kng, Hn Quc, Singapore v i Loan tp trung vo o to ton cp c s v trung hc. Gio dc i hc tp trung vo cc khoa hc kh v mc ch o to nhiu k s, nh khoa hc v nh qun l. * Hin tng chy mu cht xm Cht lng gio dc ca mt quc gia nh hng n pht trin kinh t, ngc li mc v nhp pht trin kinh t cng nh hng n h thng gio dc. Chy mu cht xm l vic ra i ca nhng ngi c trnh gio dc cao t mt ngh nghip, mt khu vc hay mt quc gia ny n mt ngh nghip, mt khu vc hay mt quc gia khc. N s chuyn giao b quyt t mt ngh ny sang mt ngh khc v con ngi c th p dng gio dc v k nng thay i ngh nghip. Trung Quc c truyn thng hc tp v nghin cu trong cc khoa hc c bn v ton. Nhng i mi kinh t cun ht cc gio s ang lm vic ti cc trng i hc c thu nhp thp chuyn sang lm vic cho cc cng ty t nhn hoc thm ch bt u t kinh doanh. Mt bo co gn y cho thy hn 50% trong s nhng ngi ri b cc v tr trng i hc tiu chun Bc Kinh l c a v cao trong x hi. iu tht d hiu v trong khi cc gio s Trung Quc ch kim c mc 400 t (50 USD)/thng th cc cng ty a quc gia trong lnh vc t nhn tr cho th k 3.000 t (375 USD)/thng, tr l qun tr bit song ng 16.000 t (2.000 USD)/thng. Mi trng t nhin v vn ha vt cht * Mi trng t nhin

20

Mc d vn ha b nh hng bi mi trng t nhin, nhng iu khng c xc nh mt cch trc tip. Hai kha cnh ca mi trng t nhin (kh hu v a hnh) c nh hng n vn ha ca mt dn tc. - a hnh: Tt c cc c im t nhin to nn c trng b mt ca khu vc a l cu thnh a hnh. Mt s c im b mt nh cc con sng c th c tu b qua li v ng bng c iu kin d dng cho i li v lin h vi cc ni khc. Ngc li vng ni tri di v sng h ln c th gim s lin lc v thay i vn ha. Cc nn vn ha tp trung vng ni kh vt qua hoc bin h ln s c t kh nng tip nhn nhng nt c sc vn ha ca cc nn vn ha khc. a hnh c th nh hng n nhu cu sn phm ca khch hng. V d, c t nhu cu v xe gas ca hng Honda cc vng i ni v ng c ca n qu yu. Nhng li l tt hn i vi vic bn xe mt c ng c ln hn chy a hnh xu, c ng v tit kim nhin liu. Khng kh long hn nhng vng cao hn c th cng yu cu cn ci tin thit k b ch ha kh cho cc xe ti dng xng c cng sut khe hn. a hnh c th nh hng ln n giao tip c nhn trong mt nn vn ha. V d, 2/3 lnh th Trung Quc nm trong a hnh i ni (gm c dy ni Himalaya nam Ty Tng) v cc sa mc Gobi rng ln. Cc nhm dn tc sng thung lng ni trn thc t vn gi li sng v s dng ngn ng ring ca h. Mc d ting th ng Quan Thoi c ph chun l ngn ng quc gia nhiu nm trc y nhng cc vng ni, sa mc v ng bng rng ln ca Trung Quc vn hn ch s dng v pht trin loi ngn ng ny trong giao tip c nhn. - Kh hu: iu kin thi tit mt khu vc a l c gi l kh hu. Kh hu nh hng n a im con ngi c tr v h thng phn phi. Australia, iu kin kh hu kh v nng c buc ngi dn phi c tr nhng khu vc gn b bin. Kt qu l nc b bin vn c th s dng phn phi n cc thnh ph xa v vn chuyn nc t tn km hn vn chuyn t. + Kh hu nh hng n li sng v cng vic: Kh hu ng vai tr quan trng i vi thi quen trong cuc sng v cng vic. nhiu quc gia Nam u, Bc Phi v Trung ng trong ma h (thng 7 v thng 8) sc nng ca mt tri tng mnh vo u gi chiu, do ngi dn thng ngh lm vic sau tra 1 hoc 2 ting. Trong thi gian ny mi ngi c th ngh ngi hoc lm nhng vic lt vt nh i mua sm, sau tr li lm vic n 7 hoc 8 gi ti. Cc cng ty kinh doanh trong nhng vng ny phi thch nghi. Chng hn nh phi iu chnh k hoch sn xut trong nhng giai on my mc nhn ri. K hoch giao hng v nhn hng phi li li vo bui chiu ti to iu kin cho giao hng thun tin trong nhng gi lm vic mun. + Kh hu nh hng n tp qun: Kh hu cng nh hng n cc tp qun nh mc qun o v dng thc n. V d, ngi dn nhng khu vc nhit i thng mc t qun o v qun o thng rng ri v kh hu nhng ni ny l m v m t. cc vng sa mc Trung ng v Bc Phi, ngi dn thng mc qun o rng, o chong di bo v khi nh nng chi chang v ct bay.

21

Tp qun n ung ca mt nn vn ha c l b nh hng nhiu do mi trng t nhin hn cc kha cnh khc ca vn ha. Nhng y, tn ngng c th c nh hng ch yu n vic n king. Tht ln l ngun thc n nhiu protein Trung Quc, chu u v cc quc o Thi Bnh Dng. Tuy nhin Trung ng n c coi l khng sch s v b cm c trong o Do Thi v o Hi. n king c th bt ngun t nhng yu t mi trng. Nhiu hng ha l t i vi vic nui trng v sn xut v cc iu kin t nhin l khng ph hp. Tuy nhin, do mt s ngi hoang ph cc ngun ti nguyn lng thc nui ln, cho nn vic cm on n tht ln tr thnh nt vn ha v to thnh nhng bi thuyt gio tn ngng ca o Do Thi v o Hi. * Vn ha vt cht Tt c cc cng ngh p dng trong mt nn vn ha sn xut hng ha v cung cp dch v c gi l vn ha vt cht. Vn ha vt cht thng dng nh gi tin b cng ngh ca cc th trng hay nn cng nghip ca mt quc gia. Ni chung, cc hng tham gia vo th trng mi theo mt trong hai iu kin sau: (1) Nhu cu v nhng sn phm ca h pht trin, hoc (2) Th trng c sc h tr cho cc hot ng sn xut ca n. V d, cc cng ty khng tp trung n nc Myanmar ng Nam v s pht trin kinh t di mt chnh ph qun i h khc b hn ch bi mt lot cc vn chnh tr v x hi. Nhng thay i trong vn ha vt cht thng gy nn s thay i trong nhiu kha cnh khc v vn ha ca con ngi. Nigeria l mt quc gia ng dn nht chu Phi vi hn 105 triu dn. Tuy nhin, quc gia ny ch c 4 ng in thoi cho 1000 dn. Cng ty DSC ca M gn y thng bo k hoch cung cp in thoi khng dy c nh phc v hu ht cc khu vc Nigieria gm c nhng thnh ph Lagos, Abuya, Kano, Wam v hi cng Harcourt. Chu Phi ang tip tc ci thin nn vn ha vn minh ca n thng qua cc chng trnh pht trin kinh t, do mt nn vn ha tiu dng s bt u bn r. Vn ha vt cht thng bc l s pht trin khng ng u gia cc vng a l, cc th trng v cc ngnh cng nghip ca mt quc gia. V d, nhiu tin trnh kinh t gn y ca Trung Quc ang din ra cc thnh ph cng nh Thng Hi. Thng Hi lu nay ng mt vai tr quan trng trong thng mi quc t ca Trung Quc v v tr chin lc ca n v l cng bin bc nht khu vc bin pha ng Trung Quc. Mc d ch chim 1% tng dn s, nhng Thng Hi ng gp 4,3% gi tr trong tng sn lng ca Trung Quc, gm 12% sn xut cng nghip v 11% doanh thu dch v ti chnh. Tng t nh vy, Bng Cc, th ca Thi Lan ch c 16% dn s quc gia nhng chim khong 40% sn lng kinh t ca Thi Lan. Trong khi cc vng pha bc vn l nng thn, ng rung, rng v i ni. 2.1.3. Phn loi cc nn vn ha C hai cch c chp nhn rng ri nghin cu s khc nhau v vn ha: Phng php Kluckhohn-Strodtbeck v phng php Hofstede. Phng php Kluckhohn-Strodtbeck

22

nghin cu s khc nhau v vn ha theo 6 tiu ch, nh v vic ch ti cc s kin qu kh hoc tng lai, nim tin vo trch nhim c nhn v nhm i vi phc li ca mi ngi Phng php Hofstede nghin cu s khc bit vn ha theo 4 tiu ch, nh ch ngha c nhn i nghch vi ch ngha tp th, khong cch quyn lc. Ngoi ra, cn c phng php kt hp gia hai phng php ny. Chng ta hy xem xt chi tit tng phng php thng qua cc tiu mc sau. a. Phng php Kluckhohn-Strodtbeck Phng php Kluckhohn-Strodtbeck nghin cu mt nn vn ha c th bng vic a ra cc cu hi sau: 1. Liu mi trng iu khin con ngi hay con ngi iu khin mi trng hay con ngi ch l mt b phn ca thin nhin? 2. Con ngi ch n cc s kin ca qu kh, hin ti hay nhng nh tng lai trong cc hnh ng ca h? 3. Khng nn tin tng con ngi, cn phi qun l h hay tin tng h v h t do hnh ng? 4. Liu con ngi c khao kht thnh t trong cuc sng, c cuc sng v t hay cuc sng tn gio? 5. Con ngi c tin rng c nhn hoc nhm phi c trch nhim i vi phc li tng ngi khng? 6. Con ngi thch hot ng trong lnh vc cng cng hay lnh vc t nhn? Cc tiu ch v vn ha Nht: Qua vic tr li tng cu hi trong 6 cu hi trn, chng ta p dng khi qut phng php Kluckhohn-Strodtbeck cho nn vn ha Nht: (1) Ngi Nht tin vo s cn bng nhy cm gia con ngi vi mi trng v cn phi duy tr s cn bng ny. Gi nh c mt sai st khng c pht hin trong 1 sn phm ca cng ty lm hi cc khch hng s dng chng. Trong nhiu quc gia, vi t cch c nhn, gia nh cc nn nhn s c nhng hnh ng chng i cc nh sn xut. Chuyn ny him khi xy ra Nht Bn, v vn ha Nht khng cm nhn rng cc c nhn c kh nng kim sot mi tnh hung- cc s v xy ra. Cc nn nhn Nht Bn s nhn c s xin li chn thnh su sc, mt li ha n s khng xy ra na, v mt khon bi thng thit hi nh lin quan. (2) Vn ha Nht ch trng n tng lai. Cc nh thng thuyt M thng tit l thng tin v cng v ca h cho cc i tc Nht Bn. H c xu hng lm du khi cuc m phn khng t c s tin trin. Mt khc, cc nh thng thuyt Nht Bn ch tm n cc mc tiu di hn, li dng nhng mong mun ca i tc M nm c c hi (3) Vn ha Nht xem con ngi l hon ton ng tin cy. T l phm ti l kh thp, trn cc ng ph ca cc thnh ph ln an ton vo c ban m. (4) Ngi Nht lun tn ty hon thnh cng vic cho d khng cn thit cho bn thn h, nhng cn thit cho ng ch v nh my ca h.

23

(5) Vn ha Nht ch n trch nhim c nhn i vi nhm v trch nhim nhm i vi c nhn. (6) Nn vn ha ca Nht c xu hng hng ti tp th: Bn s thng thy cc nh qun l hng u lm trung tm ca cc nhm, m ca vn phng cng khai bng vic t cc bn lm vic trc mt rt nhiu cng nhn. So snh vi nhiu nh iu hnh phng Ty thng ngi trong cc vn phng bn ngoi trong cc bc tng cc quc gia ch nh. b. Phng php Hofstede Phng php Hofstede c pht trin t vic nghin cu nhn s ca mt cng ty c chi nhnh nhiu quc gia trn th gii. Hn 110.000 ngi lm vic trong cc chi nhnh ca IBM 40 nc tr li 32 mc trong bng cu hi. Da vo cc tr li nh tm l hc an Mch Geert Hofstede pht trin thnh 4 tiu ch xc nh cc nn vn ha: 1. Ch ngha c nhn i nghch vi ch ngha tp th: Xc nh liu trong mt nn vn ha c nhn hay nhm c trch nhim i vi phc li ca mi thnh vin. Nhng nh kinh doanh theo vn ha ch ngha c nhn gn trch nhim v cc quyt nh sai cho c nhn. Trong nn vn ha tp th, li do quyt nh sai c chia s gia cc thnh vin nhm. 2. Khong cch quyn lc: Miu t mc ca s bt bnh ng gia con ngi cc ngh nghip khc nhau. Trong nn vn ha c khong cch quyn lc ln, cc nh lnh o v cc nh gim st thch c s tha nhn c bit v nhiu c quyn. Trong nhng nn vn ha c khong cch quyn lc t, uy tn v cc phn thng l cng bng hn cho cc nh chc trch v cc nhn vin xp th bc trong cng ty. 3. Trnh n s khng chc chn: Xc nh s sn sng ca mt nn vn ha chp nhn nhng g khng chc chn trong tng lai. Cc nn vn ha trnh n s khng chc chn s c s thay i cng nhn thp, nhiu quy nh chun tc nhm quy nh hnh vi ca cng nhn v c nhiu kh khn khi thc thi s thay i. Cc t chc trong nn vn ha chp nhn ri ro tip nhn nhiu tp qun t cc nn vn ha khc nhng chp nhn c s thay i nhn cng ln. 4. S lng i nghch vi cht lng cuc sng: Cc nn vn ha ch n s lng ca cuc sng nhm vo hon thin nhng yu t nh sc mnh, phc li v a v x hi. Cc nn vn ha ch trng n cht lng cuc sng ni chung c nhiu kiu sng th gin hn, cong ngi lin quan nhiu hn n quan h tnh cm v phc li chung ca nhng ngi khc. c. Kt hp hai phng php trn Nu kt hp 2 phng php ca Kluckhohn-Strodtbeck v Hofstede, chng ta c th nhn bit qua 10 tiu ch vn ha nh hng ti cc quyt nh qun l, bao gm vic thit lp cc chng trnh o to nhn cng, nhng h thng thng, pht v cc cch tip cn thuyn chuyn nhn s trong cng ty. Mi tiu ch ny cng cho chng ta cc cch gii quyt rt hay v cc cch thc trong con ngi lin h vi ngi khc v trong cc nn vn ha thit lp th ch kinh doanh ca h. By gi chng ta p dng cc cch thc ny xem cc nn vn ha khc

24

nhau nh th no theo mt trong cc tiu ch quan trng l nhn mnh vo trch nhim c nhn vi trch nhim nhm. * Nn vn ha nh hng theo c nhn Mt nn vn ha trong mi c nhn c xu hng chu trch nhim cho s sung tc ca anh ta hay c ta c gi l vn ha nh hng theo c nhn. Hnh thc vn ha ny thng thy c, Canada, Ty Ban Nha, Anh v M. Con ngi c t do ch tm vo cc mc tiu c nhn nhng phi c trch nhim v nhng hnh ng ca h. Tr em c gio dc c lp v t tin khi cn b. Gi tr ca cc nn vn ha l lm vic tch cc, n lc bn thn v ch trng vo ch ngha c nhn nhm thc y vic chp nhn ri ro, m chnh iu khuyn khch s sng to v ci tin. S ch trng vo ch ngha c nhn dn n mc thay i ni lm vic cao. iu ny l mt cn nhc rt quan trng. Nu mt nh qun l then cht nm gi cc thng tin c gi tr i lm vic cho mt di th cnh tranh, ngi ch c ca anh ta c th mt tnh cnh tranh ch qua mt m. Trong nn vn ha ch ngha c nhn, i khi kh pht trin mt mi trng lm vic hp tc hoc tinh thn ng i gia nhng ngi lao ng. Con ngi quen s tha nhn c nhn c hng lin i ti cc trch nhim c nhn hn l cho hot ng rng ri ca cng ty. Cc cng ty trong nn vn ha nh hng theo c nhn c th thy kh tin vo s hp tc gia cc bn. Cc i tc rt c th s rt lui khi s hp tc khi cc mc tiu ca h c tha mn. * Nn vn ha nh hng theo nhm Mt nn vn ha trong mt nhm cng chung chia s trch nhim v s sung tc ca mi thnh vin c gi l nn vn ha nh hng theo nhm. Con ngi lm vic v tp th nhiu hn cc mc tiu c nhn v c trch nhim trong nhm i vi cc hnh ng ca h. Ton th cc th ch x hi, chnh tr, kinh t v lut php phn nh vai tr ch yu ca nhm. Mc tiu duy tr s hi ha nhm c minh chng tt nht thng qua cu trc gia nh. Nht Bn l mt nn vn ha khuynh hng nhm c in. Tr em Nht hc v tm quan trng ca nhm t rt sm qua s ng gp gi gn nhng trng hc ca h. Hc sinh cng chung trch nhim nh lau sn nh, lau ca s, lau bng en v xp li bn gh. H thc hin cc thi quen hc c trng cng nh nhng ni lm vic ca ngi ln, ni qun l v lao ng lm vic vi nhau v mc ch cng ty. Cc nh qun l Nht Bn ra quyt nh ch sau khi xem xt kin ca tt c cc nhn vin cp di. Ngi mua nguyn vt liu, k s, nh thit k, nhn vin kim tra v sinh sn nh nh my v nhn vin xc tin th trng hp tc trong tng giai on pht trin sn phm. S tin tng gia nh qun l v cng nhn t lu l mt du hiu xc nhn tiu chun ca cc t chc Nht Bn. Theo truyn thng trc y, khi cng nhn cp di ha lm vic tch cc v trung thc, cc nh qun l cao cp s cam kt m bo vic lm. Tuy nhin, hin ti mc tng trng chm ca nn kinh t Nht s kh khn i vi vn bo m vic lm. Sau Chin tranh th gii ln th II n tn nm 1973, tng trng kinh t hng nm ca Nht l

25

9%/nm, t 1973 n 1990 tt xung 4% v gi mc 2% t 1990 n 1996. duy tr tnh cnh tranh quc t, cc hng ca Nht phi ct gim chi ph lng nhn cng bng vic ct bt mt s vic lm v chuyn sn xut sang cc nc c chi ph lng thp nh Trung Quc v Vit Nam. Cng nh truyn thng ny, bo m vic lm v nim tin cho rng cc ng ch nc ngoi cung cp t s n nh vic lm hn thay i, ngy cng nhiu cng nhn Nht tm vic lm cc cng ty nc ngoi. H ang nhn thy rng nhiu hng nc ngoi tr lng tt hn v thng tin nhanh hn. 2.2. MI TRNG CHNH TR V LUT PHP Chnh tr v lut php vn d l nhng yu t khng th tch ri hot ng kinh doanh. l nhng yu t thuc kin trc thng tng x hi, to lp nhng khun kh chung cho cc hot ng kinh doanh din ra bnh thng. Nhng ngc li trong kinh doanh, nu nm bt c nhng yu t trn th s m bo cho thnh cng s l rt ln. c bit trong hot ng kinh doanh quc t, ni m mi trng php lut v chnh tr a dng v phc tp hn rt nhiu th vic nghin cu yu t chnh tr v lut php l rt cn thit. 2.2.1. Cc h thng chnh tr trn th gii a. Khi nim v h thng chnh tr H thng chnh tr bao gm nhng cu trc, cc qu trnh v nhng hot ng m da vo cc dn tc c quyn t quyt. Chng hn h thng chnh tr Nht Bn c c trng l th tng c bu c bi Quc hi v Chnh ph c iu hnh bi ni cc bao gm cc B trng. Quc hi bao gm hai h ngh vin v h ngh vin c ban hnh cc o lut. Nhng o lut ny khng nhng ch p dng cho cng dn Nht Bn m cn nh hng n hot ng ca cc cng ty y. * Vn ha v chnh tr Chnh tr v vn ha c lin quan cht ch vi nhau. H thng chnh tr ca mt nc bt ngun t chnh lch s v vn ha nc . Cc yu t chng hn nh dn s, cu trc tui, chng tc, thu nhp bnh qun u ngi cng nh hng n c trng chnh tr mt t nc. * S tham gia vo chnh tr H thng chnh tr c c trng bi nhng ngi tham gia v mc m h tham gia vo . S tham gia ny c th hin bng quan im c nhn, thng qua bu c v thng qua s ng h hay phn i vi mt chnh th. S tham gia c th phm vi hp hoc phm vi rng. phm vi rng c ngha l mi ngi u tham gia vo h thng chnh tr hoc c gng lm c nhng iu tng t. Chng hn nhng cng dn ln tui M u c quyn tham gia vo h thng chnh tr. Ni chung, mi ngi u c quyn ng tnh hay phn bc hot ng ca Quc hi hoc Chnh ph. Tham gia phm vi hp c ngha l ch c mt s t ngi tham gia, chng hn C- ot, vic tham gia vo h thng chnh tr c gii hn nhng cng dn chng minh c xut x ca h. b. Phn loi h thng chnh tr

26

H thng chnh tr trn th gii bao gm 3 h thc chnh tr c bn. Mi thc h chnh tr c nhng c th ring v c nhng quan im nht nh i vi x hi v cc hot ng kinh t. Mt thi cc l ch ngha v chnh ph: Theo thi cc ny ch c cc c nhn v cc nhm ngi kim sot ton b hot ng chnh tr ca mt dn tc. N cho rng s tn ti ca Chnh ph l khng cn thit v lm tn hi n t do c nhn. Mt thi cc khc l ch chuyn ch: Cho rng mi hot ng trong cuc sng ca con ngi phi c kim sot c hiu qu bi mt h thng chnh tr ca mt quc gia. Ch chuyn ch khng quan tm n t do c nhn. Thc t, mi ngi thng quan tm n nh hng ca h thng chnh tr n i sng ca chnh ngi dn. Cc th ch nh gia nh, tn gio, doanh nghip v ngi lao ng, tt c u quan tm n mc l thuc vo h thng chnh tr. thi cc khc l h thng chnh tr a nguyn: C nhn v cc t chc x hi u ng vai tr quan trng trong hot ng chnh tr quc gia. Mi mt nhm bao gm nhng ngi vi s khc nhau v mu da, dn tc, tng lp, li sng. h tham gia vo chnh tr vi mc ch chia s quyn lc vi nhm ngi khc. * Ch dn ch Ch dn ch l mt h thng chnh tr m nhng ngi ng u chnh ph c bu c trc tip bi ngi dn hoc nhng i c tri. Nn tng ca ch dn ch c bt ngun t ngi Hy Lp c i. Ngi Hy Lp c gng t c nn dn ch thun ty, mi ngi dn c t do v tch cc tham gia vo chnh tr Do c mt s ngi hoc khng c thi gian hoc khng c nhu cu tham gia vo chnh tr cho nn dn ch thun ty ch l l tng. Vi nhng cn tr nh dn s qu ng, s xa cch v khng gian cng nh thi gian m kh nng tham gia ca ngi dn vo chnh tr b hn ch. Tng t, bu c trc tip thng dn n bt ng quan im c nhn, v kh nng c mt chnh sch ha hp trong mt nn dn ch thun ty l khng th xy ra. V nhiu l do thc t m nhiu quc gia la chn mt nn dn ch i ngh, c ngha l nhng cng dn gii thiu nhng c nhn i din cho h th hin nhng quan im chnh tr cng nh nhng nhu cu v chnh tr ca h. Nhng i c tri ny gip qun l ngi dn v thng qua php lut. Nu mi ngi tn nhim h, th c th bu h trong nhim k tip theo v nu khng c tn nhim th h phi ri khi din n chnh tr. Tt c nhng nn dn ch i ngh tha mn 5 quyn t quyt: Quyn pht ngn: Trong hu ht nn dn ch, quyn t do ngn lun cho php ngi ta c quyn by t quan im mt cch t do v khng s b trng pht. Bu c theo nhim k: Mi ngi bu ra phc v trong mt thi gian nht nh. Quyn ca cc dn tc thiu s: Nn dn ch c gng duy tr ha bnh gia cc nhm ngi khc nhau v vn ha, tn gio v mu da.

27

Quyn s hu v quyn cng dn: Quyn cng dn bao gm quyn t do ngn lun, quyn t do chnh tr, quyn c i x cng bng. Quyn s hu l nhng c quyn v trch nhim v ti sn (nh ca, t, kinh doanh) Quyn t quyt: L mt quyn ca Chnh ph thc thi nhng o lut c thng qua. Nhng ngi lm chnh tr, c xu hng thc hin nhng quyt nh theo quan im chnh tr ca h hn l nhng quyt nh c tnh cht i din cho dn chng. R rang, n mu thun vi mc ch ca nn dn ch. Vi cc nguyn tc b chia nh, cc nc hnh thnh nn dn ch i ngh vi nhng c trng ring. V d nh Anh Quc l nn dn ch ngh vin, quc gia ny c phn chia theo a l, v ngi dn trong mi vng bu ra chnh ng ch khng phi bu ra cc ng vin. ng chin thng trong cuc bu c lp php cha c quyn iu hnh t nc. Ngoi ra, mt ng phi chim a s tuyt i: c ngha l s ngi i din cho mt ng c bu c phi ln hn s ngi i din ca tt c cc ng phi khc. Nu mt ng c s i c tri ln nht nhng vn cha chim a s tuyt i, th n phi kt hp vi mt hoc nhiu ng phi khc thnh mt lin minh cm quyn. Trong chnh ph lin minh, ng phi chnh tr mnh nht chia s quyn lc v trch nhim vi cc ng phi khc. Chnh ph lin minh thng c thnh lp Italia, Israel v H Lan. nhng nc ny, mt ng ln cng kh chim c a s tuyt i. Mt s quc gia c s khc nhau v phn chia quyn lc. mt s nc c nn dn ch, mt ng duy nht iu hnh chnh ph trong mt thi gian di. Chng hn nh Mexico, ng cch mng th ch iu hnh t nc sut t nm 1929. Ti Nht Bn, ng dn ch t do (thc t l ng bo th) lin tc iu hnh t nc t nm 1950. * Ch chuyn ch Trong ch chuyn ch, c nhn thng tr x hi m khng cn s ng h ca dn chng. Chnh ph kim sot mi hot ng trong cuc sng ca dn chng v nhng ngi ng u ch loi tr mi quan im i lp. Trong thc t, ch qun ch v ch chuyn ch c s i lp ln nhau. Ch pht xt di thi Ht-le l v d trong lch s ch chuyn ch. Ngoi ra, c mt s khc bit khc vi ch dn ch, ch chuyn ch tp trung quyn lc vo gii lm chnh tr. Cng ging nh nn qun ch thun ty l khng c mt ch chuyn ch hon ho. Khng c mt ch c chuyn ch no li c th loi b tt c nhng th lc i lp. Chnh quyn ca ch chuyn ch c xu hng chia thnh 3 im: C quyn lc thng qua p t. Mt c nhn hoc mt t chc to dng h thng chnh tr m khng cn s chp thun tuyt i ca ngi dn. V vy, nhng ngi tham gia vo ch chuyn ch khng c rng ri. Nhng ngi lnh o ginh v gi c quyn lc l nh vo qun i hoc gian ln trong bu c. Trong mt s trng hp, ban u h c quyn lc mt cch hp php nhng sau h duy tr quyn lc sau khi ht nhim k.

28

Thiu s m bo t hin php. H hn ch, lm dng hoc loi b ngay lp tc nhng nh ch quyn t do ngn lun, bu c nh k, quyn s hu, quyn c m bo ca cng dn v quyn ca cc dn tc thiu s. S tham gia hn ch. Nhng ngi lm chnh tr c gii hn hoc trong nhng ng hoc thng qua p t. Trong hu ht cc trng hp, s tham gia vo chnh tr b cm mt cch hon ton v nhng ngi ng k tham gia chnh tr b buc ti mt cch nghim trng Khi cc nh lnh o tn gio ng thi l nh lnh o chnh tr th h thng chnh tr nc c gi l chnh tr thn quyn. Cc b lut v cc quy nh u da trn nim tin vo tn gio. Mt h thng chnh tr c iu hnh di cc nh lnh o tn gio trong ch chuyn ch c gi l ch chuyn ch thn quyn. c. Chc nng ca h thng chnh tr Chnh vai tr ca php lut v chnh tr cc nc lm gim ri ro trong kinh doanh quc t. Trong chng ny chng ta phn bit s khc nhau c bn gia cc h thng chnh tr v php lut ca cc nc trn th gii. Chng ta cng lm r vn ang tranh lun l php lut v chnh tr nh hng th no n hot ng kinh doanh quc t. Mt h thng chnh tr n nh l s m bo an ton v x hi, v tnh mng v ti sn cho cc doanh nhn. iu ny c ngha cc k to ln n tm l v xu hng kinh doanh ca cc doanh nghip v doanh nhn. Ch c trn c s mt h thng chnh tr lnh mnh v cng bng th cc hot ng kinh doanh mi thc s minh bch v em li hiu qu kinh t x hi cao. iu ny cng ko theo hng lot cc vn thun li v thu ht cc ngun lc trong v ngoi nc vo kinh doanh, gp phn to ng lc cho tng trng kinh t v to ra t sut li tc cao cho cc nh u t. Mi h thng chnh tr u i km vi mt nn tng lut php ph hp vi xu hng chnh tr ca n. Do vy, h thng chnh tr lun c coi l ngi to lp cc sn chi cho cc hot ng kinh t. Mt h thng chnh tr tin b, nht thit phi l mt h thng chnh tr to ra c mt sn chi bnh ng, an ton v minh bch cho cc hot ng kinh t. C nh vy, hot ng kinh t mi em li li ch vt cht cho i b phn nhn dn lao ng. Mt khc, mt h thng chnh tr tin b, cn th hin mc an ton v ti sn cho cc nh u t nc ngoi. iu ny ng ngha vi vic to lp nhng c s cn bn cho thu ht ngun vn ca cc nh u t nc ngoi vo pht trin kinh t. d. Ri ro chnh tr Tt c cc cng ty thc hin kinh doanh vt ra khi phm vi mt quc gia u phi i mt vi ri ro chnh tr- c th s thay i v chnh tr c nh hng xu n cng vic kinh doanh. Ri ro chnh tr nh hng n nhiu nc khc nhau theo nhiu cch khc nhau. N c th e da n th trng xut khu, iu kin sn xut hoc gy kh khn cho nh u t chuyn li nhun v trong nc. Ri ro chnh tr pht sinh l do nhng nguyn nhn sau:

29

- S lnh o ca chnh tr yu km; - Chnh quyn b thay i thng xuyn; - S dnh lu n chnh tr ca cc nh lnh o tn gio v qun i; - H thng chnh tr khng n nh; - Nhng v xung t v chng tc, tn gio v cc dn tc thiu s; - S lin kt km cht ch gia cc quc gia. * Phn loi ri ro chnh tr Ri ro chnh tr c th c th hin di nhiu hnh thc khc nhau. Trc ht theo cc doanh nghip, ri ro chnh tr c chia lm hai loi: + Ri ro v m e da n tt c cc doanh nghip khng tr mt ngnh no. Ri ro v m nh hng n hu ht cc cng ty c doanh nghip trong v ngoi nc. + Ri ro vi m tc ng n nhng cng ty thuc mt ngnh no Chng ta c th xc nh t nht nm hu qu m ri ro chnh tr gy ra: Xung t v bo lc; Khng b v bt cc; Chim ot ti sn; S thay di cc chnh sch; Nhng yu cu ca a phng. By gi chng ta nghin cu chi tit tng trng hp: - Xung t v bo lc Th nht, xung t a phng c th gy cn tr mnh m n u t ca cc cng ty quc t. Bo lc lm suy yu kh nng sn xut v phn phi sn phm, gy kh khn cho vic nhn nguyn liu v thit b gy cn tr vic tuyn dng nhng nhn cng gii. Xung t n ra cng e da c ti sn (vn phng, nh my v thit b sn xut) v cuc sng ca nhn cng. Xung t xy ra do nhiu nguyn nhn, trc ht n bt ngun t s on gin v bt ng hng v chnh ph ca h. Khi m nhng gii php ha bnh gia ngi dn v chnh ph tht bi, xung t thay i ngi lnh o xy ra. Th hai, xung t din ra do tranh chp lnh th gia cc quc gia Th ba, chin tranh xy ra gia cc dn tc, chng tc v tn gio. Ngoi s tranh chp Pakixtan, xung t cn thng xuyn xy ra gia o Hi v o Hindu ngay ti n . Vi cc cng ty hot ng n , nhng ri ro tn gio s lm gin on cng vic kinh doanh. - Khng b v bt cc Bt cc v nhng cuc khng b khc l phng tin cc th lc khng nh v th chnh tr. Khng b c mc ch to ra s lo s v p buc s thay i thng qua vic gy ra nhng ci cht v tn ph ti sn mt cch bt ng v khng lng trc c. Khng b thng do cc t chc nh gy ra nhm tha mn v th chnh tr v x hi. Nhng cuc khng b nh vy thng c s ng h ca mt t l dn chng, nhng khng phi l tt c. Bt cc thng c s dng nhm ti tr ti chnh cho cc hot ng khng b. Cc hng kinh doanh nc ngoi ln l mc tiu chnh bi v nhng ngi lm vic y kh nng ti v c th tr nhng khon chuc kh hu hnh. Khi nhng i din chnh ca cng ty c

30

b nhim sang lm vic nhng nc c nhiu v bt cc, h nn n lm vic mt cch lng l, ch nn gp mt s quan chc ch cht a phng nhm mc ch bo v an ninh cho h v khi tr v nc cng nn nhanh chng, lng l. - Chim ot ti sn i khi mt s chnh quyn chim ot ti sn ca cc cng ty trn lnh th ca h. S chim ot din ra di 3 hnh thc: Tch thi, xung cng v quc hu ha. Tch thu: L vic chuyn ti sn ca cng ty vo tay chnh ph m khng c s n b no c. Thng thng khng c c s php l yu cu n b hoc hon tr li ti sn. Xung cng: L vic chuyn ti sn ca t nhn vo tay chnh ph nhng c n b Ngy nay, cc chnh ph t s dng n gii php tch thu hoc xung cng. Ti sao? Bi v mt l nh hng n u t trong tng lai. Cc cng ty u t th lo s mt ti sn v n cng ngn cn cc cng ty mi bt u u t vo a phng nu vic tch thu xy ra. Quc hu ha: Quc hu ha ph bin hn xung cng v tch thu. Trong khi xung cng p dng i vi mt hoc mt s cng ty nh trong mt ngnh, th quc hu ha din ra i vi ton b ngnh. Quc hu ha l vic Chnh ph ng ra m nhim c mt ngnh. Nhng ngnh c chn quc hu ha l nhng ngnh c lin quan n an ninh quc gia v nhng ngnh to ra nhiu ca ci. Nhng nm 70, Chi-l quc hu ha ngnh cng nghip khai thc ng v h thanh ton cho cc cng ty nc ngoi tham gia vo ngnh ny theo gi th trng. Quc hu ha c cc chnh ph p dng v 4 l do sau: (1) Chnh ph phi quc hu ha nhng ngnh m h cho rng cc cng ty nc ngoi chuyn li nhun ti u t nhng nc khc c t l thu thp. Quc hu ha trao cho chnh ph quyn kim sot lung tin to ra bi ngnh ny. (2) Chnh ph tin hnh quc hu ha mt ngnh bi v t tng lnh o. V d, mt ng lnh o cho rng c th bo v c mt ngnh thng qua tr gip ca chnh ph. l quan im ca ng Lao ng Anh Quc p dng trong sut thi k Chin tranh th gii th II (3) Quc hu ha i khi l cng c chnh tr. Nh nc ha l s m bo vic lm nu c quc hu ha. (4) Quc hu ha c l l gii php tr gip nhng ngnh m cc cng ty t nhn khng mun hoc khng c kh nng u t, chng hn nh u t vo nhng ngnh cng cng. Chnh ph thng kim sot ngnh cng cng v ti tr hot ng cho cc ngnh ny t thu. Quc hu ha cng c s khc nhau gia cc quc gia. Trong khi cc chnh ph Cuba, Bc Triu Tin kim sot mi ngnh, th M v Canada ch kim sot mt s ngnh. Cc nc khc nh Php, Braxin, Mexico, Ban Lan v n c gng lm cn bng gia s hu nh nc v s hu t nhn. - S thay i cc chnh sch S thay i chnh sch ca chnh ph cng c th l do nguyn nhn mt n nh x hi hoc l do c s tham gia ca cc chnh ng mi.

31

- Nhng yu cu ca a phng Lut m khuyn khch cc nh sn xut trong nc cung cp mt s lng hng ha v dch v no gi l bo h ca a phng. Ch bo h yu cu cc cng ty s dng ngun nguyn liu sn c ca a phng, mua mt phn t nh cung cp a phng hoc thu mt s lng nhn cng nht nh no a phng. H cng yu cu chnh ph phi m bo mt s vn l cc cng ty quc t phi tuyn truyn rng ri cc hot ng kinh doanh ca cc cng ty ti a phng hoc h yu cu chnh ph lm gim tht nghip mt khu vc hoc phm vi c quc gia. H cng gip chnh ph kim sot cc cng ty nc ngoi m khng cn phi dng n cc bin php cc oan nh tch thu hoc xung cng. Cc yu cu ca a phng c th gy bt li s tn ti ca cc hng trong di hn. c bit, h c th gy ra hai im bt li i vi cc cng ty hot ng vt ra ngoi phm vi mt quc gia bt c lc no: 1. Yu cu phi tuyn dng nhng nhn cng a phng ca h c th lm cho cc cng ty ny thiu nhng ngi lm vic c trnh 2. Yu cu cc cng ty s dng ton b hoc mt phn nguyn, nhin vt liu ca a phng dn n chi ph sn xut cao, cht lng gim st hoc c hai. * Qun l ri ro chnh tr Bn cnh kim sot v d on nhng kh nng thay i chnh tr, cc cng ty quc t phi c gng qun l c ri ro chnh tr m nhng ri ro ny e da n hot ng hin ti cng nh tng lai. C nm phng php qun l ri ro chnh tr l: n trnh, thch nghi, ph thuc, thu nhp thng tin v nhng chnh sch ca a phng. - N trnh N trnh n gin l hn ch u t vo nhng nc thiu c hi u t. Khi m ri ro c th kim sot c v th trng a phng b xo trn, cc nh qun l tm cch khc gii quyt ri ro chnh tr. - Thch nghi Thch nghi c ngha l kt hp cht ch ri ro vi chin lc kinh doanh, thng c gip ca cc quan chc a phng. Cc cng ty thu nhn ri ro qua nm chin lc: vn tn dng v vn c phn ca a phng, nh v, tr gip pht trin, cng tc v bo him. Vn tn dng v vn c phn a phng. Vn tn dng v vn c phn trong phi k n ti tr cho cc hot ng kinh doanh a phng bng s tr gip ca cc hng a phng, cng on, cc nh ch ti chnh v chnh ph. S tr gip ca cc t chc c thun li vi iu kin phi m bo l cc th lc chnh tr khng lm gin on cc hot ng trn. Nu l hot ng gp vn, cc i tc chp nhn c li sut. Nu l nhng khon cho vay, h nhn c li sut. Ri ro c gim xung bi v cc i tc a phng nhn c li ch.

32

Chin lc nh v: nh v i hi nhng hot ng tr gip, l s pha trn sn phm hoc mt s yu t kinh doanh khc- thm ch cc cng ty ch r ra- ph hp vi kiu thm m v vn ha. Tr gip pht trin. Tr gip pht trin cho php cc cng ty nc ngoi tr gip cc cng ty trong nc hoc khu vc trong pht trin mng li thng tin v giao thng, ci thin cht lng cuc sng a phng. Bi v lc ny cc cng ty v quc gia tr thnh i tc ca nhau v c hai bn cng c li. Mc tr gip c s thay i su sc. i vi cc d n nh, cc cng ty xy dng nh cho ngi lao ng. i vi cc d n ln, cc hng c th chi ra hng triu -la xy dng trng hc, bnh vin v nng cp c s h tng. S cng tc: Mt phng thc ngy cng ph bin trong qun l ri ro, s hp tc c th l phng thc ti u trong k hoch pht trin cng ty, n l phng thc chia s ri ro. Bo him: Cc cng ty mua bo him chng li ri ro chnh tr tim n. C mt s chnh sch bo v cc cng ty khi m chnh quyn a phng hn ch vic chuyn tin t trong nc ra ngoi nc. C nhng hnh thc khc hn ch mt mt do bo lc, chin tranh, khng b. - Duy tr mc ph thuc Thng thng, mt cng ty duy tr s ph thuc s ti vo hot ng ca n. Cng ty phi tip cn theo ba hng gii quyt vn ny: 1. Gii thch cho ngi dn v cc quan chc a phng tm quan trng ca h i vi pht trin kinh t v nng cao cht lng cuc sng. Hay ni cch khc, h minh chng c a phng c li ch qua hot ng ca cng ty nc ngoi. 2. Cc cng ty nc ngoi c gng s dng nguyn vt liu, cng ngh v mt phn ngun lc sn c ca a phng. H c gng thuyt phc bt b mt s chim ot ti sn no cng gy ra kh khn trong kinh doanh. 3. Nu cng ty mnh v ln, n c th nhn c ton b quyn kim sot knh phn phi a phng. Nu n b e da, n c th t chi cung cp cho ngi tiu dng a phng v ngi mua l cc cng ty a phng. C mt ng mang tnh cht o c ca vn duy tr s ph thuc. Th nht, cng ty khng pht trin nhn cng a phng. Nhng doanh nghip va v nh gp nhiu kh khn do s hin din ca cc doanh nghip nc ngoi hng mnh. Th hai, cc cng ty quc t ph v nhiu khu vc kinh t bng vic t chi s dng cc yu t sn xut do khu vc ny cung cp. Th ba, cc cng ty ny t chi cung cp sn phm cho a phng. Thc t ny c nh hng xu n phc li v an ton ca ngi dn a phng, c bit nhng sn phm ny c tm quan trng i vi sc khe v an ninh. - Thu thp thng tin

33

Cc hng kinh doanh quc t phi kim sot c thm ch c gng d on trc nhng s kin chnh tr e da hot ng hin ti v thu nhp trong tng lai. C hai ngun d liu cn thit cho vic d bo ri ro chnh tr chnh xc: (1) Cng ty yu cu ngi lao ng nh gi mc ri ro chnh tr. Nhng cng nhn c thi gian lm vic mt nc lu hiu c vn ha v chnh tr y, cng chnh v vy, y l ngun thng tin ng tin cy. (2) Mt cng ty cng c th thu thp thng tin t nhng hng chuyn cung cp nhng dch v v ri ro chnh tr. l cc ngn hng, chuyn gia phn tch chnh tr, cc n phm mi xut bn v cc dch v nh gi ri ro. Tt c nhng d on ri ro ny u s dng cc tiu thc v phng php khc nhau. Nhiu hng a ra cc bo co ri ro chnh tr chi tit k c mc v ngun gc ri ro cho mi quc gia. Bi v dch v ny kh t , cho nn cc doanh nghip v cng ty nh thng quan tm nhng ngun thng tin min ph sn c, ng ch l ngun t chnh ph. - Nhng chnh sch ca a phng Cc nh qun l c th phi xem xt n nhng lut l v quy nh p dng trong kinh doanh mi quc gia. Hn na, php lut nhiu quc gia rt d thay i v lut mi ra i tip tc tc ng n doanh nghip. nhng nh hng ca a phng c li cho h, cc nh qun l ngh nhng nh hng thay i c nh hng tch cc ti h S tranh th nh hng chnh tr a phng, lun lin quan n nhng nh lm lut v cc chnh tr gia, nh hng ny hoc trc tip hoc thng qua hu trng. Tc ng hu trng l chnh sch phn nh c quan im ca cng ty v chnh tr. Nhng nh vn ng gp cc quan chc a phng v c gng gy tc ng n nhng vn lin quan n cng ty ca h. H m t nhng li ch m cng ty mang li cho a phng, mi trng t nhin, c s h tng v ngun nhn lc. Mc ch cui cng ca h l nhn c s ng h ca lut php. Tham nhng: Hi l l mt phng php chim c cm tnh t gii chnh tr. i khi n l phng tin kim c nhng hp ng khc nhau v tip cn c nhng th trng nht nh. Vt hi l c th l bt k ci g c gi, c th l tin, nhng mn qu v nhng hnh thc khc. Cng ging nh yu t vn ha v chnh tr, tham nhng ph bin t nc ny sang nc khc. Tham nhng gy tc ng xu n x hi v kinh doanh v nhiu l do. u tin tham nhng dn n lng ph cc ngun lc, c th lm tn hi n nn kinh t, bp mo cc chnh sch cng cng v c th ph v tnh nghim minh ca c mt h thng. 2.2.2. H thng lut php H thng lut php ca mt nc bao gm cc quy tc v cc iu lut, n bao gm c qu trnh ban hnh v thc thi php lut v nhng cch m theo ta n chu trch nhim v vic thc thi php lut ca h. a. Cc h thng lut php trn th gii

34

* Thng lut Lut ph thng bt ngun t Anh Quc vo th k th XVII v n c cng nhn nhiu quc gia trn th gii. H thng lut php da trn nhng yu t lch s ca lut php, da vo m ta n tin hnh x l nhng tnh hung c th. Mt h thng thng lut phn nh 3 nhn t: - Nhn t truyn thng: L lch s php lut ca mt quc gia. - Cc tin l: Cc quy c c tnh cht bt buc xut hin trc khi c ta n. - Cch s dng: L nhng cch m theo lut php c p dng cho mt tnh hung c th. Thng lut: Ta n gii quyt mt trng hp no thng qua vic lm sng t cc yu t lch s, tin l v cch s dng. Tuy nhin, mi b lut c vn dng khc nhau i cht trong mi tnh hung. Hp ng kinh doanh l tha thun mang tnh cht php l gia hai bn, c xu hng di dng bi v h phi quan tm n lut php s gii quyt nh th no trong trng hp c tranh chp. Cc cng ty phi xc nh thi gian r rng trong hp ng, v phi cam kt tar mt khon tin ln nhn c s t vn php lut. Xt v mt tch cc, thng lut kh linh hot. Thay v p dng cng nhc trong mi tnh hung, b lut ny x l trong nhng trng hp v tnh hung c th. Thng lut c p dng ti c, Anh, Canada, New zealand, M v mt phn Chu v u. * Lut dn s Lut dn s xut hin Rome vo th k XV trc cng nguyn, n l b lut ra i v thng dng nht trn th gii. Lut dn s da trn cc quy nh chun tc bng vn bn. Lut dn s t c s i lp nh thng lut bi v n khng cn gii thch cc iu lut theo lch s hnh thnh, tin l v cch s dng. Bi v, tt c cc lut c h thng ha v sc tch, cho nn cc hp ng cn lm r cc hm trong hp ng. Tt c cc quyn li v trch nhim u trc tip th hin trong hp ng. Bn cnh , chi ph v thi gian v tin bc t tn km hn, nhng lut dn s c xu hng b qua nhng tnh hung n l. Lut c p dng ti Cuba, Puerto Rico, Quebec v tt c cc nc trung v Nam Phi. * Lut mang tnh cht tn gio Lut da trn nn tng tn gio c gi l lut thn quyn. C 3 lut thn quyn ni ln l Lut o Hi, o Hin-u, lut Do Thi. Cc hng hot ng nhng nc tn ti lut thn quyn phi nhy cm vi nim tin v vn ha a phng. H nn nh gi ht cc hot ng sn xut, kinh doanh bao gm nhng thng l v chnh sch u t m bo ph hp vi khng ch php lut m cn tn gio v vn ha a phng. Nhn chung, lut lin quan n cht lng sn phm, trch nhim vi sn phm v nhim mi trng, i x vi cng nhn c p dng mnh m nhng nc Chu Phi, Chu , Chu

35

M Latinh. Mt s cng ty quc t li dng nhng chun mc khc nhau nhng nc khc nhau. Th d: h sn xut sn phm b cm mt nc nhng li bn sn phm sang nc khc. V vy, s khc nhau ca lut php lm ny sinh vn o c trong nhng thng gia kinh doanh quc t. b.Cc vn php lut ton cu * Tiu chun ha Bi v h thng l khc nhau mi nc cho nn cc cng ty thng thu cc chuyn gia php lut nhng nc m h kinh doanh. iu ny c th lm tng chi ph. Nhng c mt iu thun li, h thng lut php gia cc nc u c chun mc chung, tuy nhin, chun mc khng phi hon ton ng nht. Mc d h thng lut php quc t khng c r rng nhng bc u c nhng im chung. Lut quc t nh hng n nhiu khu vc, bao gm quyn s hu tr tu, lut chng c quyn, thu, lut phn x tranh chp hp ng v nhng vn thng mi ni chung. Bn cnh , nhiu t chc quc t khuyn khch p dng cc chun mc. Trong s cc t chc Lin Hip Quc, t chc hp tc v pht trin kinh t (OECD), T chc v s thng nht ca cc lut t nhn ca Rome a ra cc quyt nh cho kinh doanh quc t. tho g cc ro cm cho cc cng ty hot ng trn th trng Ty u, Lin hip Chu u cng tiu chun ha h thng lut php ca cc nc trong hip hi. * Quyn s hu tr tu Ti sn l kt qu do hot ng tr tu ca con ngi v nhng ngun lc gi l ti sn tr tu. N bao gm: tiu thuyt, phn mm my tnh, cc bn thit k v my mc v cc b quyt nh cng thc lm nc gii kht ca hng Coca-cola. Xt v mt k thut, n l kt qu ca sn phm cng nghip (hoc l pht minh sng ch hoc l nhn hiu ng k) hoc bn quyn v vn hn ch c quyn. Nhiu o lut bo v quyn ti sn- n chng nhn v ngun gc v bt k mt thu nhp no c to ra. Ging nh cc ti sn khc, tr tu cng c mua bn, cp giy php nhm thu c ph v cc quyn khc. Quyn s hu tr tu c th chia thnh quyn s hu cng nghip v bn quyn tc gi. Quyn s hu cng nghip: bao gm bng sng ch, nhn hiu ng k, thng l ti sn c gi tr nht ca cng ty. Lut bo v quyn s hu cng nghip thng cho nhng hot ng sng to v nhng pht minh. Mc ch ca o lut bang sng ch Lin bang M l khuyn khch mi ngi pht minh sng ch v p dng vo cuc sng. Tng t, lut nhn hiu ng k khuyn khch cc nh sn xut u t vo nhng sn phm v m bo vi ngi tiu dng rng h nhn c nhng sn phm ging nhau t mt nh cung cp. Bng pht minh sng ch: Bng pht minh sng ch l giy cp cho ngi pht minh hoc l qu trnh ngn chn nhngngi khc lm, s dng, bn nhng pht minh c ng k ny. Bng pht minh sng ch yu cu nhng pht minh phi m bo yu t mi, kh dng.

36

Nhn hiu ng k: l nhng t hoc cc biu tng phn bit cc sn phm v nh sn xut ra n. Li ch ca khch hng l h hiu ra c cht lng sn phm m h mua l ca cc hng ni ting. Bn quyn tc gi: Trao cho quyn s hu c quyn t do xut bn hoc quyn quyt nh v sn phm ca mnh. Bn quyn tc gi cn cho bit r thi gian v tn ngi s hu. Mt ngi s hu c nhng quyn sau: - Quyn c ti xut bn. - Quyn c nhn sn phm mi t bn quyn. - Quyn c bn v phn phi cc bn sao chp. - Quyn nh ot sn phm t bn quyn. - Quyn cng b bn quyn ra cng chng. * S m bo v trch nhim i vi sn phm Hu ht cc quc gia u c o lut bo v sn phm, lut ny a ra cc tiu chun p dng cho cc nh sn xut. Trch nhim i vi sn phm yu cu cc nh sn xut, ngi bn v nhng i tng khc, gm c nhn vin cng ty phi c trch nhim i vi nhng thit hi, thng tch hoc cht chc do cc sn phm khuyt tt gy ra. Tn tht c th phi c bi thng bng tin thng qua b lut dn s v tin pht, hoc c th b pht t theo lut hnh s. Nhng ha gii phi c thc hin thng xuyn trc khi v vic c a ra ta n. * Thu Chnh ph cc nc dng thu nhp t thu doanh thu cho nhiu mc ch. Tin thu c dng tr lng, xy dng qun i, iu ha thu nhp t ngi giu sang ngi ngho. Chnh ph cng nh thu trc thu, cn gi l thu tiu dng cho hai mc ch: - N gip cho vic chi tr cho nhng hu qu ca vic tiu dng mt sn phm. - Lm cho hng ha nhp khu t hn. Thu tiu dng c nh trn cc hng ha nh ru v thuc l iu tr nhng bnh tt sinh ra t nhng sn phm ny. Tng t, thu nh trn xng du xy dng v sa cha cu cng v ng x. Thu nh trn nhng mt hng nhp khu lm cho nhng hng ha a phng c li th hn v mt gi c. Xt v t l khc, cc nc c t l thu sut khc nhau tnh trn thu nhp. * o lut chng c quyn Cc o lut nhm chng cc cng ty n nh gi c, chim lnh th trng v tn dng nhng li th do c quyn gi l o lut chng c quyn. Nhng o lut ny c gng cung cp cho khch hng nhng sn phm a dng mc gi hp l. Cc cng ty b ch ti bi lut chng c quyn cho rng h b mt li th do phi chia s th phn vi cc i th cnh tranh trong nc. V vy, nhng hng hot ng nhng nc c o lut chng c quyn thng c min thu trong mt s giao dch quc t. Mt s tiu

37

thng cho rng h c th c iu kin cnh tranh tt hn i vi cc cng ty quc t ln nu khng vi phm lut chng c quyn. 2.2.3. Nhng tc ng ca h thng chnh tr v lut php quc t n kinh doanh a. Hot ng kinh doanh trong nhng nc c ch dn ch Cc quc gia c ch dn ch duy tr mi trng kinh doanh n nh thng qua cc o lut bo v quyn s hu c nhn. V mt l thuyt, ngnh thng mi thnh vng khi khu vc t nhn c c lp s hu cng ty ca mnh trong kinh doanh. Mc d vi yu t ch dn ch, quyn ti sn v th trng t do dng nh khuyn khch pht trin kinh t nhng thc t khng hon ton din ra nh vy. b. Thc hin kinh doanh trong cc nc c ch chuyn ch Xt v mt tch cc, cc cng ty quc t khng cn quan tm v tr chnh tr trong hot ng ca h. V mt tri ca n, h cn phi hi l vi cc quan chc chnh ph. T chi lm nhng vic c th dn n mt th trng hoc thm ch mt c hi u t. Trong nhiu trng hp, kinh doanh nhng nc c ch chuyn ch c mc ri ro cao. Nhiu kha cnh ca lut kinh doanh lin quan n tranh chp hp ng. nhng nc nh M rt chi tit trong nhng iu khon lin quan n tranh chp. Trong hu ht cc nc c ch chuyn ch, nhng iu lut nh vy khng r rng hoc khng c v cc quan chc trong chnh ph ch thay i cc iu lut khi no h thy cn thit. Cc cng ty hot ng trong nhng quc gia chuyn ch i khi b ch trch v thiu lng trc n i vi nhng ngi b tn thng do chnh sch chnh tr p t. H phi quyt nh phi chng tip tc u t vo nhng nc c ch chuyn ch- mt i nhng c hi li nhun tim nng hoc u t vo nhng cng trnh cng cng ang b tn ph. Vn kh phc tp. to ra mi trng kinh doanh n nh, mt s quc gia xy dng c s ha hp t nhiu pha, thng qua cc hip c- l s dn xp ca nhiu dn tc, mi dn tc tha thun trung thnh vi nhng iu khon ca hip c, thm ch khi c xung t xy ra. 2.3. MI TRNG KINH T 2.3.1. Cc h thng kinh t H thng kinh t ca mt quc gia bao gm c cu v qu trnh m da vo quc gia phn b cc ngun lc v thc hin cc hot ng kinh t, thng mi ca mnh. Ngi ta thng chia h thng kinh t lm ba loi: T bn ch ngha (kinh t th trng vn ha nh hng c nhn); x hi ch ngha (kinh t k hoch ha tp trung - vn ha nh hng tp th); v kinh t hn hp. Trn thc t khng c mt quc gia no thun ty theo hai thi cc hoc kinh t th trng hoc kinh t k hoch ha tp trung m u c s pha trn gia hai nhm ny. Tuy nhin mi quc gia s c thin hng v mt trong hai loi h thng kinh t nu trn.

38

Vic phn chia h thng kinh t thng da trn hai tiu ch: cch thc s hu (cng cng hay t nhn), cch thc phn b v kim sot cc ngun lc (kinh t th trng hay kinh t mnh lnh). Trong nn kinh t th trng, cc ngun ti nguyn c phn phi v qun l bi khch hng. y, c hai ch th ng vai tr rt quan trng l c nhn v doanh nghip, trong c nhn s hu cc ngun lc v sn xut sn phm. S bin ng ca gi c, s lng, cung cu cc ngun ti nguyn v sn phm nh hng trc tip n c cu th trng. Thc t ch ra rng kinh t th trng thnh cng hu ht cc nc cng nghip, c bit l M. Tuy nhin khng th c mt nn kinh t th trng thun ty. Trong nn kinh t ch huy (mnh lnh) tp trung, chnh ph l ngi trc tip iu phi cc hot ng ca cc khu vc kinh t khc nhau. Chnh ph xc nh cc mc tiu sn xut kinh doanh, khi lng sn phm, dch v, gi c, V vy, s phn ng v thch nghi ca cc doanh nghip kinh doanh quc t mi trng ny thng kh khn, i hi phi tnh ton v cn nhc a ra nhng quyt nh la chn mt cch thn trng nhm phng v trnh nhng ri ro khng ng c. Trong nn kinh t hn hp, tc l nn kinh t vn hnh theo nn kinh t th trng c s can thip ca chnh ph vi mc khc nhau. Xu hng chung l chnh ph nn can thip c mc gii hn vo kinh t th trng. Chnh ph can thip vo nn kinh t theo hai cch: (1) s hu trc tip, (2) tc ng vo vic hnh thnh v a ra cc quyt nh qun l. S can thip ca chnh ph nhiu hay t vo nn kinh t to ra nhng thun li, kh khn, v c hi kinh doanh khc nhau cho cc doanh nghip. iu i hi doanh nghip phi sm pht hin ra nhng c hi hoc thch thc mi trong kinh doanh t c s iu chnh cc hot ng cho thch ng, trnh nhng o ln ln trong qun trnh vn hnh, duy tr v t nhng mc ch nh trong kinh doanh. 2.3.2. S pht trin ca cc quc gia a. Cc ch tiu o lng trnh pht trin kinh t ca cc quc gia - GNP (tng sn phm quc dn) l tng gi tr hng ha v dch v do mt quc to ra trong thi k 1 nm. - GDP (tng sn phm quc ni): L gi tr hng ha v dch v c sn xut trong phm vi lnh th ca 1 quc gia trong thi k 1 nm. - Thu nhp bnh qun trn u ngi: GDP/ngi, GNP/ngi - Ngang gi sc mua (PPP): Sc mua l gi tr hng ha v dch v c th mua c bng mt n v ng ni t. Ngang gi sc mua phn nh kh nng tng quan gia cc ng tin ca hai quc gia trong vic mua cng mt r hng ha ti chnh hai nc ny. - Ch s pht trin con ngi (HDI): Ch yu da trn 3 tiu ch l tui th, gio dc v thu nhp. Ch tiu ny khng nhn mnh vo vn ti chnh m nhn mnh vo kha cnh con ngi ca pht trin kinh t.

39

b. Phn loi cc quc gia theo cp pht trin Thng thng cc quc gia c phn thnh ba loi: Cc quc gia pht trin, cc quc gia ang pht trin v nhng nc cng nghip mi. S phn loi ny da trn mt s ch tiu nh GNP/ngi, t l dn c lm nng nghip, t trng sn phm cng nghip xut khu trong tng sn phm xut khu, c cu kinh t, v.v. Tuy nhin, khng c mt ranh gii r rng trong vic phn loi cc quc gia. 2.4. MI TRNG CNH TRANH Mi doanh nghip, mi ngnh kinh doanh hot ng trong mi trng v iu kin cnh tranh khng ging nhau v mi trng ny lun thay i khi chuyn t nc ny sang nc khc. Khi hot ng kinh doanh nc ngoi, mt s doanh nghip c kh nng nm bt nhanh c hi v bin thi c thun li thnh thng li. Tuy nhin cng c khng t doanh nghip lun gp phi nhng kh khn v ri ro cao v phi ng u vi nhng cng ty quc t c nhiu li th v tim nng hn. Trong bi cnh hi nhp kinh t quc t hin nay, cc doanh nghip buc phi ng u vi nhiu i th cnh tranh mi. Theo Michael Porter, doanh nghip cn quan tm ti 5 sc mnh bn ngoi. iu ny c m t c th thng qua cc tiu mc di y. 2.4.1. Nguy c thay th (Threat of Substitutes) Trong m hnh ca Porter, thut ng sn phm thay th l cp n sn phm thuc cc ngnh sn xut khc. Theo cc nh kinh t, nguy c thay th xut hin khi nhu cu v mt sn phm b nh hng bi s thay i gi c ca mt hng ha thay th. co gin ca cu theo gi ca mt sn phm chu tc ng ca s thay i gi hng ha thay th. Cng c nhiu hng ha thay th th cu sn phm cng c co gin cao (c ngha l ch mt s thay i nh trong gi sn phm cng dn n s thay i ln trong lng cu sn phm) v lc ny ngi mua c nhiu s la chn hn. V vy, s tn ti ca cc hng ha thay th lm hn ch kh nng tng gi ca doanh nghip trong mt ngnh sn xut nht nh. S cnh tranh gy ra bi nguy c thay th ny thng n t cc sn phm bn ngoi ngnh. Gi ca cc lon ng nc bng nhm b cnh tranh bi gi ca cc loi bao b khc nh chai thy tinh, hp thp v hp nha. Ngy nay, gi ca cc lp xe mi khng t n mc ngi ta phi v li lp xe c dng. Nhng trong ngnh vn ti, lp mi rt t trong khi lp b hng rt nhanh, v vy ngnh v lp xe ti vn cn pht trin c. Cn trong ngnh sn xut t s sinh, t vi l mt mt hng thay th v v vy, gi ca t vi t gii hn cho gi ca t giy. Mc d nguy c v hng thay th thng nh hng n ngnh, thng qua s cnh tranh gi c, nhng ngi ta cn quan tm n cc kha cnh khc khi nh gi v mi nguy c ny. Hy xem xt kh nng thay th ca cc loi truyn hnh: trm truyn hnh a phng truyn n ti vi tng nh nh tn hiu v tuyn, nhng dch v ny c th b thay th bi dch v truyn hnh cp, v tinh hay truyn hnh bng ng in thoi. Cc cng ngh mi v c cu thay i ca cc phng tin gii tr cng gp phn to nn s cnh tranh gia cc phng tin gii tr c kh

40

nng thay th ln nhau ny, tr nhng vng xa xi, ni truyn hnh cp kh c th cnh tranh chng li truyn hnh min ph qua ng-ten vi rt t chng trnh gii tr phc v khch hng. 2.4.2. Sc mnh ca khch hng (Buyer Power) Sc mnh khch hng l nh hng ca khch hng i vi mt ngnh sn xut no . Nhn chung, khi sc mnh khch hng ln, th mi quan h gia khch hng vi ngnh sn xut s gn vi ci m cc nh kinh t gi l c quyn mua tc l th trng c nhiu nh cung cp nhng ch c mt ngi mua. Trong iu kin th trng nh vy, khch hng c kh nng p t gi. Nu khch hng mnh, h c th buc gi hng phi gim xung, khin t l li nhun ca ngnh gim. C rt t hin tng c quyn mua trn thc t, nhng vn thng tn ti mi quan h khng cn bng gia mt ngnh sn xut v ngi mua. Khch hng c sc mnh ln khi: + Khch hng c tnh tp trung cao, tc l c t khch hng chim mt th phn ln. + Khch hng mua mt lng ln sn phm sn xut ra trong bi cnh knh phn phi hoc sn phm c chun ha. V d th trng bn l rng ln ca cc hng Circui City v Sear gip cho h nm c quyn lc tng i p t gi c vi cc nh sn xut gia dng. + Khch hng c kh nng st nhp hay thm ch l mua hng sn xut. V d in hnh l cc nh sn xut t ln rt c th mua hng sn xut lp xe. 2.4.3. Sc mnh ca nh cung cp (Supplier Power) Sc mnh ca nh cung cp th hin kh nng quyt nh cc iu kin giao dch ca h i vi doanh nghip. Nhng nh cung cp yu th c th phi chp nhn cc iu khon m doanh nghip a ra, nh doanh nghip gim c chi ph v tng li nhun trong sn xut. Ngc li, nhng nh cung cp ln c th gy sc p i vi ngnh sn xut bng nhiu cch, chng hn t gi bn nguyn liu cao san s phn li nhun ca ngnh. Mt s yu t quyt nh sc mnh ca nh cung cp l: + Mc tp trung ca cc nh cung cp: Sc mnh ca nh cung cp s rt ln, nu mc tp trung ca h cao. Nu nh cung cp ca mt doanh nghip phi cnh tranh vi nhiu nh cung cp khc, th c kh nng l h s phi chp nhn nhng iu khon bt li hn, v doanh nghip c th nhanh chng chuyn sang t hng ca nh cung cp khc, do , nh cung cp buc phi chp nhn tnh trng b p gi. Sc mnh nh cung cp tng ln, nu mc tp trung trong lnh vc cung cp cao. + Mc chun ha ca u vo: Vic u vo c chun ha cng lm tng tnh cnh tranh gia cc nh cung cp v do vy lm gim sc mnh ca h, chng hn nh mi quan h gia cc nh sn xut lp (nh cung cp) vi cc nh sn xut xe hi. + Chi ph thay i nh cung cp: Chi ph ny cng cao th doanh nghip s cng phi chu nhiu iu khon bt li m nh cung cp t ra, v vic chuyn t nh cung cp ny sang nh cung cp khc s buc doanh nghip sn xut phi chu cc chi ph khng l. Mi quan h gia Microsoft (vi vai tr nh cung cp) vi cc nh sn xut my vi tnh th hin r iu ny.

41

+ Nguy c tng cng hp nht gia nh cung cp v n v sn xut, chng hn nh hng sn xut ung mua cc tim ru, hay hng Baxter International nh sn xut cc thit b y t mua li nh phn phi American Hospital Supply. Kh nng ny cng cao th sc mnh ca nh cung cp cng ln. + Sc mnh ca doanh nghip thu mua: Trong giao dch thng mi, sc mnh ca khch hng ng nhin s lm gim sc mnh ca nh cung cp. Sc mnh ny c th hin r mt khi khch hng ty chay khng mua sn phm. 2.4.4. p lc cnh tranh t i th tim n Theo M-Porter, i th tim n l cc doanh nghip hin cha c mt trn trong ngnh nhng c th nh hng ti ngnh trong tng lai. i th tim n nhiu hay t, p lc ca h ti ngnh mnh hay yu s ph thuc vo cc yu t nh: Sc hp dn ca ngnh (t sut li nhun, s lng doanh nghip trong ngnh, v.v.), nhng ro cn gia nhp ngnh (trnh k thut, vn, h thng phn phi, thng hiu, ..), v cc ngun lc c th nh nguyn vt liu b kim sot, bng pht minh sng ch, s bo h ca chnh ph, v.v 2.4.5. p lc cnh tranh ni b ngnh Cc doanh nghip ang kinh doanh trong ngnh s cnh tranh trc tip vi nhau to ra sc p tr li ln ngnh to nn mt cng cnh tranh. Trong mt ngnh, cc yu t sau s lm gia tng sc p cnh tranh ln cc i th: + Tnh trng ngnh: Nhu cu, tc tng trng, s lng i th cnh tranh, ... + Cu trc ca ngnh: Ngnh tp trung hay phn tn (Ngnh phn tn l ngnh c rt nhiu doanh nghip cnh tranh vi nhau nhng khng c doanh nghip no c kh nng chi phi cc doanh nghip cn li, cn ngnh tp trung l ngnh ch c mt hoc mt vi doanh nghip nm gi vai tr chi phi) + Cc ro cn rt lui: Ging nh cc ro cn gia nhp ngnh, ro cn rt lui l cc yu t khin cho vic rt lui khi ngnh ca doanh nghip tr nn kh khn 2.5. PHN TCH TC NG CA MI TRNG QUC GIA TRONG KINH DOANH QUC T 2.5.1. Mc tiu ca vic phn tch mi trng quc gia trong kinh doanh quc t Mc tiu ca phn tch mi trng kinh doanh l phi tm ra v xc nh chnh xc cc nhn t c bn c nh hng n hot ng kinh doanh quc t cu cng ty. Cc nhn t ny cng lun bin i. Do , iu quan trng l phi nm v d on c xu hng vn ng ca chng, t a ra chin lc hi nhp thch ng, to iu kin cho hot ng kinh doanh t hiu qu cao. Vic phn tch kinh doanh phi m bo cc yu t c bn sau y: Th nht, phn tch mi trng phi ch ra c nhng c hi kinh doanh cho cng ty trong vic xm nhp th trng, kinh doanh sn phm, dch v, u t. Th hai, vic phn tch phi tnh n nhng mi e da, thch thc ca mi trng i vi

42

cng ty, t gip cng ty tin hnh nhng hot ng thch ng nhm chp thi c t kt qu ln. Th ba, phi nm c kh nng ni ti ca cng ty, nu khng nh gi ng kh nng m a ra mc ch qu cao, chc chn s kh thnh cng, thm ch tht bi.