Chng 2: CHC NNG HOCH NH

CHNG 2: CHC NNG HOCH NH

Bi ging mn Qun tr doanh nghip

Chng 1 : TNG QUAN V QUN TR

1.1- Khi nim v bn cht ca qun tr, nh qun tr

1.1.1- Quan nim v qun tr

Qun tr (Management) l t thng c dng ph bin trong nhiu sch gio khoa v nhiu ti liu khc. Nu xt ring tng t mt th ta c th tm gii thch nh sau:

- Qun: l a i tng vo khun mu qui nh sn.

V d: Cha m bt a b phi lm theo mt k hoch do mnh nh ra; sng phi i hc, bui tra ngh ngi, bui chiu hc bi, trc khi i phi tha v phi cho, l ci khun mu chng phi thc hin ch khng i tng t do hot ng mt cch ty thch.

- Tr: l dng quyn lc buc i tng phi lm theo khun mu nh. Nu i tng khng thc hin ng th s p dng mt hnh pht no mnh, sc thuyt phc buc i tng phi thi hnh. Nhm t ti trng thi mong i, c th c v cn phi c m ngi ta gi l mc tiu.

Sau y l nhng khi nim v Qun tr ca mt s tc gi l Gio s, Tin s qun tr hc trong v ngoi nc.

- Theo GS. H.Koontz Qun tr l mt hot ng tt yu; n m bo phi hp nhng n lc c nhn nhm t c nhng mc ch ca nhm (t chc). Mc tiu ca qun l l nhm lm con ngi c th t c cc mc tiu ca nhm vi thi gian, tin bc, vt cht v s bt mn ca c nhn t nht.

- Theo l thuyt hnh vi ca Mary Parker Follet, mt trit gia qun tr hng u, th: Qun tr l hon thnh cng vic thng qua ngi khc. nh ngha ny a ra cch thc tin hnh cc hot ng qun tr thng qua ngi khc, qun tr l hot ng c mc ch v mang tnh tp th. - Theo GS. V Th Ph: Qun tr l mt tin trnh lm vic vi con ngi v thng qua con ngi hon thnh mc tiu ca mt t chc trong mt mi trng lun lun thay i. Trng tm ca tin trnh ny l s dng c hiu qu nhng ngun ti nguyn c hn.

T cc khi nim trn, chng ta c th khi qut: Qun tr l qu trnh tc ng thng xuyn, lin tc v c t chc ca ch th qun tr (h thng qun tr) n i tng qun tr (h thng b qun tr) nhm phi hp cc hot ng gia cc b phn, cc c nhn, cc ngun lc li vi nhau mt cch nhp nhng, n khp t n mc tiu ca t chc vi hiu qu cao nht.Thc vy, qun tr thc cht l mt qu trnh tc ng m qu trnh khng phi ngu nhin m c tin hnh mt cch c t chc v c ch ch ca ch th qun tr (h thng qun tr) c thc hin mt cch thng xuyn, lin tc nhm lm cho cc hot ng ca tp th (t chc) mang li kt qu cao nht vi chi ph thp nht, tha mn ngy cng nhiu hn nhu cu v vt cht v tinh thn ca c cng ng.

1.1.2- Bn cht ca qun tr

Qun tr l mt loi lao ng tr c c th nhm t chc, iu khin v phi hp cc hot ng m doanh nghip phi thc hin t mc tiu kinh doanh. N khng ch da trn kinh nghim m phi c c s khoa hc (tng kt t thc tin qun tr v c s vn dng cc quy lut, nguyn tc, phng php v cng c qun tr). Mt khc, n cn l mt ngh thut trong x l cc tnh hung a dng khng th d tnh y ; cn ht sc linh hot, sng to, tu c ng bin sao cho c hiu qu cao nht. Chnh v vy qun tr va l khoa hc va l ngh thut

Qun tr va l khoa hc. Tnh khoa hc ca qun tr th hin cc i hi sau:- Qun tr phi m bo ph hp vi s vn ng ca cc qui lut t nhin, x hi.

- Vn dng tt nht cc thnh tu khoa hc, trc ht l trit hc, kinh t hc, ton hc, tin hc, iu khin hc, cng ngh hc, v cc kinh nghim trong thc t vo thc hnh qun tr.

- Qun tr phi m bo ph hp vi iu kin, hon cnh ca mi t chc trong tng giai on c th. Tm li, khoa hc qun tr cho chng ta nhng hiu bit v cc quy lut, nguyn tc, phng php, k thut qun tr; trn c s bit cch gii quyt cc vn qun tr trong cc hon cnh c th, bit cch phn tch mt cch khoa hc nhng thi c v nhng kh khn tr ngi trong vic t ti mc tiu. Tuy nhin, n ch l mt cng c; s dng n cng phi tnh ton n iu kin c im c th tng tnh hung vn dng sng to, uyn chuyn ( l ngh thut).

Qun tr va l ngh thut. Ngh thut l k nng, k xo, b quyt, ci mo ca qun tr. Nu khoa hc l s hiu bit kin thc c h thng th ngh thut l s tinh lc kin thc vn dng ph hp trong tng lnh vc, trong tng tnh hung. V d:

- Trong ngh thut s dng ngi. trc ht phi hiu c im tm l, nng lc thc t ca con ngi, t s dng h vo vic g, lnh vc g, cp bc no l ph hp nht; c nh vy mi pht huy ht kh nng v s cng hin nhiu nht ca mi c nhn cho tp th.

- Ngh thut gio dc con ngi. Gio dc mt con ngi c th thng qua nhiu hnh thc: khen ch, thuyt phc, t ph bnh v ph bnh, khen thng v k lut u i hi tnh ngh thut rt cao. p dng hnh thc, bin php gio dc khng ph hp chng nhng gip cho ngi ta tin b hn m ngc li lm phn tc dng, tng thm tnh tiu cc trong t tng v hnh ng.

- Ngh thut giao tip, m phn trong kinh doanh. Cng i hi tnh ngh thut rt cao. Trong thc t khng phi ngi no cng c kh nng ny, cng mt vic nh nhau i vi ngi ny m phn thnh cng cn ngi khc th tht bi.

- Ngh thut ra quyt nh qun tr. Quyt nh qun tr l mt thng ip biu hin ch ca nh qun tr buc i tng phi thi hnh c din t bng nhiu hnh thc nh: vn bn ch vit, li ni, hnh ng, Ngoi c im chung ca quyt nh qun tr mang tnh mnh lnh, cng ch ra th mi hnh thc ca quyt nh li c nhng c im ring, chng hn nh quyt nh bng li khng mang tnh bi bn, khun mu nh quyt nh bng vn bn ch vit nhng li i hi tnh sng to, thch nghi v tnh thuyt phc hn.

- Ngh thut qung co. Trc ht l gy n tng cho ngi nghe, ngi c. Nhng trong thc t khng phi doanh nghip no cng lm c iu . C nhng qung co chng ta xem thy vui vui, thch th, c cm tnh sn phm ca h. Nhng cng c qung co li thy chn ngn, gy bc bi, phin mun cho ngi nghe, ngi c, V sao nh vy? chnh l ngh thut qung co. Ngh thut v i nht ca ngh qung co, l n su vo u c ngi ta mt tng no nhng bng cch thc m ngi ta khng nhn thy c iu - khuyt danh (trch trong Li vng cho cc nh doanh nghip nh xut bn tr nm 1994)- Ngh thut bn hng: Ngh thut bn tc l ngh thut lm cho ngi mua tin chc rng h c li khi h mua - SHELDON (trch: Li vng cho cc nh doanh nghip nh xut bn tr nm 1994).

1.1.3- Nh qun tr

Khi nim v phn loi:

Nh qun tr l ngi ra k hoch, t chc, lnh o v kim tra cc hot ng ca t chc t c mc tiu.

Cc nh qun tr trong cc t chc nhng khng phi ai trong t chc u l nh qun tr. Hot ng qun tr lin quan n s phi hp, nh hng, la chn, quyt nh t c mc tiu chung ca t chc. Chnh v vy, cc thnh vin trong t chc thng c chia lm hai loi theo c th cng vic l: ngi tha hnh v nh qun tr

Ngi tha hnh l nhng ngi trc tip thc hin mt cng vic c th, h khng c trch nhim hoch nh, t chc, lnh o v gim st hot ng ca nhng ngi khc. Cn nh qun tr c trch nhim ch huy, iu khin, gim sthot ng ca nhng ngi khc.

Hot ng qun tr l mt hot ng x hi nn n phi c chuyn mn ho. Trong mi t chc, cc cng vic qun tr khng ch c chuyn mn ha m cn c sp xp mt cch c trt t, c th bc r rng. Tu theo quy m v phm vi hot ng ca t chc m mt t chc c th c nhiu hay t nh qun tr. Cc nh qun tr thng c chia lm 3 cp ch yu: Qun tr vn cp cao, qun tr vin cp trung v qun tr vin cp thp

- Qun tr vin cp cao: i hi nhiu k nng nhn thc; bit cch quan h (lm vic vi con ngi) tt; nhng i hi k nng chuyn mn k thut c th v cc lnh vc qun tr t hn so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, vai tr ca qun tr vin cp cao trong h thng qun tr l ngi hoch nh ra cc mc tiu, ng li, chnh sch, ca t chc; cc nghip v chuyn mn c th phn ln do qun tr vin cp trung v cp thp thc hin.

- Qun tr vin cp trung: i hi cc k nng qun tr mc trung bnh. Bi anh ta l b phn trung gian, vi vai tr ch yu l chuyn ti trung chuyn cc thng tin mnh lnh t cp cao xung cp thp v nhn nhng thng tin phn hi t cp thp ln cp cao.

- Qun tr vin cp thp: i hi nhiu k nng chuyn mn nghip v, nhng k nng nhn thc li t so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, h l nhng ngi trc tip thi hnh cc nghip v chuyn mn trong tng lnh vc qun tr c th.

Vai tr ca nh qun tr

Theo mt nghin cu chuyn su ca Henry Mintzberg, nh qun tr c ba vai tr chnh: giao tip nhn s, thng tin v ra quyt nh. Vai tr giao tip nhn s.

Vai tr u tin m Mintzberg cp n l s giao tip nhn s. Vai tr ny gia tng t nh qun tr cp tc nghip n nh qun tr cp cao. Giao tip nhn s cp n quan h gia nh qun tr vi cc thnh vin trong v ngoi t chc.

Ba vai tr ca giao tip nhn s l nh qun tr phi l ngi i din, nh lnh o v ngi to ra cc mi quan h.

+ Vi t cch l ngi trng b phn, nh qun tr phi thc hin cc trng trch tip cn vi cc gii hu quan tm kim cc c hica thng trng nhm thc y s thnh t ca t chc trong tng lai. V vy, nh qun tr phi l ngi i din t chc tip xc vi cc t chc bn ngoi, h c th tham gia vo cc hot ng x hi, cc s kin x hi. lm c iu , nh qun tr phi c vai tr ca ngi i din chnh thc ca t chc.

+ V nh qun tr c trch nhim ln i vi nhng thnh cng hay tht bi ca cc b phn, t chc, h c vai tr ca nh lnh o trong cng vic ca nhm. Trong lnh vc ny, nh qun tr phi c kh nng lm vic v thng qua ngi khc t c mc tiu ca t chc.

+ Cui cng, nh qun tr phi l ngi gii quyt cc mi quan h ny sinh trong t chc. H hot ng nh chic cu ni cng vic gia cc c nhn v gia cc nhm trong t chc, cng nh trong vic pht trin cc mi quan h thn thit vi bn ngoi cng ty. Nh qun tr phi l ngi vng vng chnh kin, quan tm n vic gii quyt cc mi quan h bn trong v ngoi t chc.

Vai tr thng tin.

Vai tr th hai ca nh qun tr m Mintzberg cp n l vai tr thng tin. Vi vai tr ny, nh qun tr phi c trch nhim m bo lung thng tin y v chnh xc cc c nhn trong t chc c th hon thnh cng vic ca h mt cch hiu qu. Thng qua trch nhim qun l ny, nh qun tr tr thnh trung tm thng tin ca cc b phn v l u mi lin lc cho cc nhm khc trong t chc. Mi ngi u trong mt c cu qun l ca t chc m ngi cung cp v khi xng thng tin cho vic hon thnh cng vic ca t chc chnh l nh qun tr.

+ Mt trong nhng vai tr thng tin ca nh qun tr l vic thu thp v kim tra thng tin. Vi cng v ca ngi thu thp v kim tra thng tin, nh qun tr phi l ngi thng xuyn theo di nhng tc ng ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c c nhng thng tin hu hiu. Nh qun tr phi thit lp c cc knh thu thp thng tin hu hiu, tm kim thng tin t nhng ngi cng tc v c th tip nhn thng tin phi chnh thc. T nhng thng tin ny, nh qun tr xem xt cc c hi tim tng v nhng ri ro cho nhm t v t chc.

+ Trong vai tr ca ngi khi xng, nh qun tr chia s v phn phi thng tin m h nhn c v cung cp thng tin cho cc thnh vin trong nhm lm vic. Tu thuc t tnh ca thng tin, nh qun tr cng c th cung cp nhng thng tin c lin quan n cng vic ca nhm. Quan trng nht, nh qun tr phi m bo cung cp cho cc thnh vin nhng thng tin cn thit h hon thnh cng vic mt cch hiu qu.

+ Vai tr thng tin cui cng ca nh qun tr l ngi pht ngn. Nh qun tr phi thng xuyn lin lc vi cc c nhn ca n v khc trong t chc.V d nh, gim c cng ty cn phi tip xc vi cc c ng tm kim nhng li khuyn v ti chnh v nhng gp chin lc cho t chc, hoc gii quyt cc i hi ca cc c quan chnh ph v cc ngha v cng nh vic tun th php lut. Gim c cng ty cn phi cung cp cc thng tin v ti chnh bn ngoi,nhng thng tin ny c yu cu bo co thng xuyn.

Vai tr ra quyt nh.

+ Mt trong nhng vai tr ra quyt nh ca nh qun tr c th hin trn cng v mt ngi ph trch. Vi vai tr ca ngi lnh o v kim tra nh qun tr s phn tch nhng thay i ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c th pht hin ra cc c hi v e do, cc im mnh v im yu.Vi vai tr l ngi ph trch, nh qun tr s a ra nhng d on v c cc d n trn c s lng ho nhng c hi v e do mt cch r rng.

+ Vai tr th hai l nh qun tr phi gii quyt cc vng mc ny sinh. Bt k t chc c th c qun l hu hiu th no i chng na, mi vic khng phi lc no cng sun s, nh qun tr phi i ph vi tnh th v gii quyt cc vn ny sinh. l nhng tnh hung thng xuyn c lin quan n vic gii quyt khiu ni ca khch hng, m phn vi cc cung cp khng hp tc, iu chnh( ho gii) cc xung t gia cc thnh vin trong t chc.

+ Vi t cch l nh phn phi ngun lc, nh qun tr phi cn nhc nhng b phn no nn nhn ngun lc no. Khi nh qun tr chn mt d n c th no th mt s ngun lc b u t, s dng, cc d n khc mt i c hi s dng ngun lc . V vy, nh qun tr cn cn nhc cn thn quyt nh phn b ngun lc. Mc d chung ta ch trng n lnh vc ti chnh v thit b, tuy vy cc ngun lc khc cng c phn quan trng khng km, v d nh thi gian, thng tin. Thng tin l mt ngun lc quan trng, thng qua vic tip cn nhng thng tin, chnh nh qun tr c th to ra nh hng n thnh cng ca mt d n .

+ Vai tr cui cng l ngi m phn. Mt nghin cu cng vic ca cc nh qun tr cc cng v khc nhau trong b my qun l ca t chc cho thy, nh qun tr dnh mt t l ln thi gian cho vic m phn, thng lng trong hot ng hng ngy ca mnh. Nh qun tr c th thng lng vi nhng nhn vin, nh cung cp, khch hng hoc nhm lm vic. Bt k nhm lm vic nh th no, nh qun tr phi c trch nhim thc hin nhng m phn cn thit m bo nhm t c cc mc tiu ca t chc. Chc nng ca qun tr:

qun tr, cc nh qun tr phi thc hin nhiu loi cng vic khc nhau. Nhng loi cng vic ny c gi l chc nng qun tr. Nh vy, cc chc nng qun tr l nhng cng vic qun tr khc nhau m cc nh qun tr phi thc hin trong qu trnh qun tr mt t chc. Nhn chung qun tr c bn chc nng: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra. Hoch nh

Nh qun l cc v tr khc nhau trong h thng cp bc ca t chc u phi hoch nh. Hoch nh chnh l thit lp mc tiu v a ra cc hnh ng cn thit t c mc tiu.

Trong khi nh qun tr cp cao ch trng thit lp cc mc tiu tng th v cc chin lc th nh qun tr b phn phi pht trin cc k hoch hot ng cho nhm mnh ph trch nhm tham gia vo vic thc hin mc tiu chung. Cc nh qun tr phi to ra cc mc tiu trong mi lin kt n lc thc hin mc tiu tng th ca t chc. Hn na h phi a ra cc k hoch qun l v lin kt cc ngun lc nhm t c mc tiu ca t chc.

T chc

Chc nng t chc lin quan n vic xc nh cc cng vic c thc hin, ai s thc hin chng v cch thc qun l, lin kt cc cng vic gia cc b phn trong t chc. Cc nh qun tr phi t chc cc nhm lm vic cng nh t chc thng tin, phn b cc ngun lc vo cc cng vic mt cch hp l v hiu qu. Thit lp vn ho t chc v qun tr ngun nhn lc cng l ni dung chnh ca chc nng t chc. iu quan trng nht ca cng tc t chc l phi thit k c mt m hnh t chc cho ph hp vi chin lc v mc tiu hot ng nhm p ng nhng thay i ca mi trng kinh doanh.

Lnh o

Nh qun tr phi c kh nng lnh o cc thnh vin trong nhm, trong t chc nhm hng n hon thnh mc tiu ca t chc. tr thnh mt nh lnh o c hiu qu, nh qun phi nm bt c kh nng ca tng c nhn, hnh vi ca nhm, c kh nng thc y nhn vin v giao tip hiu qu. Trong mi trng kinh doanh ngy nay, nh qun hiu qu phi c kh nng nhn xa trng rng, mt kh nng nhn ti tng lai. Thng qua lnh o hiu qu th mc tiu ca t chc mi hon thnh. Kim tra

Nh qun tr l ngi ch xng trong vic iu hnh t chc, cng nh tin hnh thc hin chin lc v k hoch hot ng. Kim tra l cn thit iu chnh nhng sai lch gia k hoch v thc tin. Khi t chc khng vn hnh ng k hoch, nh qun tr phi c kh nng iu chnh hot ng. Nhng hnh ng nh th nhm hng n mc tiu d kin trc hoc iu chnh k cho ph hp vi tnh th. Kim tra l mt chc nng v cng quan trng trong tin trnh qun l bi n cung cp mt phng php m bo chc chn rng t chc ang i ng hng trong n lc t n mc tiu.

1.2- Vn ho t chc v mi trng qun tr

1.2.1- Vn ho t chc

tip cn c vn ny, chng ta bt u t vic xem xt khi nim v vn ho. Vn ho l mt khi nim c ngoi din rt rng, bao gm nhiu loi i tng, tnh cht v hnh thc biu hin khc nhau. Bi vy, cho n nay, c nhiu nh ngha khc nhau v vn ho nh:

- Vn ho l ton b nhng hot ng vt cht v tinh thn m loi ngi to ra trong lch s ca mnh trong mi quan h vi con ngi, vi t nhin v vi x hi

- Vn ho l nhng hot ng v gi tr tinh thn ca loi ngi

- v.v

Mc d c nhiu quan nim khc nhau v vn ho nhng gia nhng quan nim y u c im chung ch coi vn ho l ngun lc ni sinh ca con ngi, l kiu sng v bng gi tr ca cc t chc, cng ng ngi, trung tm l cc gi tr chn - thin - m.

gc ca mt t chc, vn ho c th c hiu l mt h thng nhng gi tr chung, nhng nim tin, nhng mong i, nhng thi , nhng tp qun thuc v t chc v chng tc ng qua li vi nhau hnh thnh nhng chun mc hnh ng m tt c mi thnh vin trong t chc noi theo.

Vn ho t chc xut pht t s mnh, cc mc tiu chin lc ca t chc v vn ho x hin bao gm nhng gi tr ct li, nhng chun mc, cc nghi l v truyn thuyt v nhng s kin ni b

Vn ho t chc thng thng c th hin trn ba phng din:

- Gn vi vn ho x hi v l tng su ca vn ho x hi.

- Vn ho t chc c hnh thnh thng qua cc quy nh, ch , nguyn tc c tnh cht rng buc trong ni b. Tri qua thi gian di th nhng quy nh, nhng nguyn tc s tr thnh nhng chun mc, nhng gi tr, nhng tp qun v nhng nguyn tc bt thnh vn

- Vn ho t chc nhm a cc hot ng ca t chc vo nn np v t hiu qu cao. Mt t chc c trnh vn ho cao l mi hot ng ca n u c th ch ho, c th ho v c mi ngi t gic tun th.

1.2.2- Khi nim v phn loi mi trng qun tr

Khi nim: Mi trng qun tr l tng hp cc yu t v iu kin khch quan, ch quan c mi quan h tng tc ln nhau, nh hng trc tip hay gin tip n hot ng ca t chc.

Tt c cc nh qun tr, cho d h hot ng bt k u, bt k khi no mun thnh cng trong cng vic, mun a t chc ngy cng pht trin cng u phi phn tch k cc yu t ca mi trng nh hng ti s hot ng ca t chc. Trong cc yu t nh hng, c nhng yu t m t chc c th iu chnh lm thay i nhng cng c nhng yu t khng th hoc kh c th lm thay i. Chnh v vy, cn phi nghin cu k nhng yu t tn dng s tc ng ca nhng nhn t tch cc v hn ch nh hng ca nhng nhn t tiu cc n t chc.

Phn loi mi trng qun tr: Mi trng qun tr c chia thnh hai loi l mi trng bn trong v mi trng bn ngoi.

Mi trng bn trong l nhng yu t tn ti bn trong t chc v c nh hng n cc quyt nh ca nh qun tr. Mi trng bn trong bao gm cc yu t nh: c s vt cht, ti chnh, nhn s, vn ho t chc,.

Mi trng bn ngoi t chc bao gm tt c cc yu t tn ti bn ngoi ranh gii ca t chc c nh hng tim tng n hot ng ca t chc. Cc yu t ny gm cc nh cnh tranh, cc ngun lc, cng ngh v cc iu kin kinh t... nh hng n t chc. Mi trng bn ngoi ca t chc c phn thnh hai nhm: mi trng chung (mi trng v m) v mi trng tc nghip (mi trng vi m)Mi trng chung (mi trng v m) l cc yu t c nh hng rng v khng trc tip n t chc. Chng bao gm cc yu t vn ho - x hi, kinh t, chnh tr - lut php, cng ngh... nh hng mt cch khch quan ln mi t chc. Mi trng tc nghip (mi trng vi m) gn vi t chc hn v bao gm nhng nhn t c quan h n cc hot ng hng ngy ca t chc v chng nh hng trc tip n kt qu hot ng ca t chc. Chng bao gm cc yu t nh i th cnh tranh, khch hng, cc nh cung cp v th trng lao ng.1.2.3- nh hng ca mi trng i vi t chc

Mi trng bn trong t chc: Cc t chc cn phi phn tch mt cch cht ch cc yu t bn trong t chc nhm xc nh r u v nhc im ca t chc. Trn c s phn tc ny m cc nh qun tr s a ra cc bin php nhm khc phc nhc im v pht huy th mnh ca t chc t c li nhun ti a Mi trng bn ngoi t chc:- Mi trng chung (mi trng v m):+ Vn ho x hi: Yu t vn ha - x hi ca mi trng v m i din cho cc c im nhn khu hc cng nh cc quy tc, phong tc, v cc gi tr vn ho ca cng ng dn c. Cc c im nhn khu quan trng l s phn b a l v mt dn s, tui v mc hc vn. D liu nhn khu hc hm nay chnh l nn tng cho cho vic m t lc lng lao ng v khch hng ngy mai. Cc nh qun tr khi a ra cc quyt nh cng cn phi quan tm n yu t vn ho x hi trong mi trng v m. + Kinh t: S thay i ca yu t kinh t s nh hng n t chc, c bit l ngy nay do cc t chc hot ng trong mi trng ton cu, yu t kinh t cng phc tp hn v t chc chn hn cho cc nh qun tr. Chng hn nh s gia tng t l lm pht hay s gia tng thu hay s tng gi nguyn vt liu, l nhng yu t s nh hng n hot ng ca t chc m nh qun tr phi xem xt khi a ra cc quyt nh qun tr.+ Chnh tr - lut php: c trng ni bt v s tc ng ca mi trng chnh tr-lut php i vi cc hot ng kinh doanh th hin nhng mc ch m th ch chnh tr nhm ti. Th ch chnh tr gi vai tr nh hng, chi phi ton b cc hot ng trong x hi, trong c hot ng kinh doanh. H thng lut php c xy dng da trn nn tng ca cc nh hng chnh tr, nhm quy nh nhng iu m cc thnh vin trong x hi khng c lm, v l c s ch ti nhng hnh ng vi phm cc mi quan h x hi m php lut bo v. S n nh v chnh tr, vai tr ca Chnh ph i vi nn kinh t, nhng nh hng chung ca nn kinh t, h thng php lut hin hnh l nhng ni dung chnh cn xem xt khi nghin cu yu t chnh tr - php lut trong mi trng v m.+ Cng ngh: cng ngh l mt qu trnh chuyn ha lm bin i u vo ca t chc thnh u ra. V vy, cng ngh l nhng tri thc, cng c, k thut v hot ng c s dng chuyn i nhng tng, thng tin v nguyn liu thnh hnh ha v dch v cui cng. Ngy nay, tc pht trin ca cng ngh ang din ra rt nhanh, v th cc nh qun tr cn phi bit vn dng nhng cng ngh mi vo qu trnh sn xut c th mang li hiu qu cho t chc ca mnh.- Mi trng tc nghip (mi trng vi m)

+ i th cnh tranh: Cc cng ty khc trong cng ngnh hoc cng loi kinh doanh cung cp sn phm hoc dch v nh cng ty cho khch hng c xem nh l i th cnh tranh. Mi ngnh c nhng vn cnh tranh c th. Cc t chc cn c c nhng thng tin v i th cnh tranh bng nhiu cch thc khc nhau h tr trong vic hoch nh chin lc v chnh sch kinh doanh. Khng nhng th, cn phi nhn din cc i th cnh tranh hin ti v nhng ngi gia nhp mi, v nhng e da ca h i vi hot ng ca t chc.+ Khch hng: Nhng c nhn v t chc s dng sn phm hay dch v ca cng ty l khch hng ca cng ty. Khch hng rt quan trng i vi t chc bi v h quyt nh s thnh cng ca t chc. Chnh v vy cc nh qun tr phi thu thp thng tin t khch hng c th p ng c vi s thay i ca th hiu khch hng. + Nh cung cp: l nhng ngi cung cp u vo cho qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Bt k mt s bin i no t pha ngi cung ng, sm hay mun, trc tip hay gin tip u gy nh hng ti hot ng ca doanh nghip. Cc nh hot ng marketing phi quan tm n h trn nhiu phng din nh: kh nng cung ng v s lng, cht lng, gi c, thi gian cung ng, a im cung ngThm ch cn phi quan tm n thi ca nh cung cp i vi doanh nghip mnh v cc i th cnh tranh.+ Th trng lao ng: Th trng lao ng cp n nhng ngi c thu mn lm vic cho t chc. Th trng lao ng tc ng n t chc trong vic cung ng ngun nhn lc c th p ng vi s thay i nhanh chng ca mi trngTm li, trong hot ng kinh doanh th doanh nghip no cng chu tc ng ca cc yu t vi m v v m trong mi trng kinh doanh. Tuy nhin, mi doanh nghip do tnh cht hot ng sn xut kinh doanh khc nhau nn mc tc ng ca cc yu t cng khc nhau. Vic phn tch k lng cc yu t trn cho php cc doanh nghip nhn bit c cc c hi sn xut kinh doanh xy dng chin lc kinh doanh ng n v thnh cng trn th trng. ng thi cng gip cho doanh nghip nhn bit c nhng nguy c gim ri ro trong sn xut kinh doanh, c th cnh tranh tt trn th trng1.3- S pht trin ca l thuyt qun tr

1.3.1- L thuyt c in v qun tr

1.3.1.1. L thuyt qun tr khoa hc

Qun tr khoa hc l thut ng dng ch cc kin ca mt nhm tc gi Hoa K vo u thp nin ca th k XX, c Louis Brandeis s dng ln u tin trong mt bo co trc y Ban Thng Mi Hoa K vo nm 1910. Sau c Taylor s dng t tn cho tc phm ca mnh vi nhan Cc nguyn tc qun tr khoa hc, xut bn nm 1911. V vy, thut ng ny tr thnh tn ca mt l thuyt v gn lin vi tn tui ca Taylor cho n ngy nay.

L thuyt Qun tr khoa hc l n lc u tin ca con ngi trnh by mt cch c h thng nhng quan im, nhng nguyn tc v nhng phng php qun tr doanh nghip cn bn. N nh du mt bc ngoc mi, chm dt mt qu trnh rt di bao gm nhiu th k m con ngi ch bit qun tr theo kinh nghim.

Taylor khng phi l tc gi duy nht ca l thuyt ny. Nhng ng thc s xng ng vi tn gi l cha ca Qun tr hc m nhiu hc gi phng Ty suy tn

a-Frederick Winslow Taylor (1856 1915)

Vo nhng nm cui th k XIX, lc Taylor l anh cng nhn bnh thng phn u thnh mt nh qun tr sn xut nh my Midvale Steel Works, v theo hc ly bng k s bng cch hc i hc ban m Vin k thut Stevens, Hoa K.

Vi mt con ngi c ch v kh nng lm vic tt, Taylor quan st v pht hin ra rng, hu ht cc nh qun tr trc lm theo kinh nghim, c lm sai th sa. Hn na nhiu cng tc Qun tr thng ph mc cho cng nhn nh phng php lm vic, tiu chun cng vic, khuyn khch cng nhn, T , ng cho ra i hai tc phm: Qun tr phn xng (Shop Management) xut bn nm 1906 v c bit l Nhng nguyn tc qun tr khoa hc (Principles of Scientific Management) xut bn nm 1911, vi 4 t tng ch yu m sau ny c nhiu ngi gi l 4 nguyn tc chung ca qun tr.

1- Cc nh qun tr t cp c s tr ln nn dnh nhiu thi gian v cng sc lp k hoch hot ng ca t chc cho cng nhn lm vic v kim tra hot ng thay v cng tham gia cng vic c th ca ngi tha hnh. tng ny, ln u tin hnh thnh chuyn mn ho lao ng qun tr, tch lao ng Qun tr khi sn xut h thng ny thc hin cc cng vic ch thc ca mnh l cc chc nng qun tr; lm theo phng php khoa hc thay v theo kinh nghim.

2- Cc nh qun tr phi u t tm ra nhng phng cch hot ng khoa hc hng dn cng nhn, thay v cng nhn t chn phng php lm vic ring ca h.

3- Cc nh qun tr nn s dng cc bin php kinh t ng vin cng nhn hng hi lm vic. Trong ng ra phng php tr lng theo sn phm.

4- Phn chia trch nhim, quyn hn v quyn li mt cch hp l gia nhng nh Qun tr v ngi tha hnh. Trnh trt ht trch nhim cho ngi cng nhn.

Nhng nt pht ha cha xem l mt l thuyt hon thin. Song, nh c nhng vin gch u tin ny m cc nh qun tr sau ny vun p thnh nhng lu i l thuyt trng l. Ngi c cng ng gp khng km phn quan trng cho l thuyt Qun tr khoa hc l Henry L.Gantt.

b- Henry L.Gantt (1861 1919)Henry L.Gantt cng lm vic vi Taylor trong cc nh my Midvale, Simonds v Bethlebem Steel. ng cho rng, h thng tr lng theo sn phm do Taylor xng khng c tc ng khuyn khch nhiu cho cng nhn. Do , ng ta b sung ch tr lng c thng. Theo , cng nhn lm vt nh mc trong ngy h c thng thm tin, k c ngi qun tr trc tip.

Mt ng gp khc ca L.Gantt l biu Gantt. Mt k thut din t thi gian k hoch ca cng vic bng cch phn tch thi gian cho tng cng vic v biu din chng trn mt biu m nhn vo , nh Qun tr c th thy c tin trnh thc hin cng vic, t c th iu chnh cng vic t ti mc tiu mt cch tt nht. Tuy l mt sng kin n gin nhng biu Gantt c nhiu hu ch, do n c s dng kh ph bin trong Qun tr ngy nay.

c- ng b Gilbreth: Lilian Gilbreth (1878 1972) v Frank Gilbreth (1868 1924).

Cng quan im vi Taylor v Gantt, ng - b Gilbreth cho rng nng sut lao ng quyt nh n hiu qu. Nhng, con ng tng nng sut lao ng khng phi tc ng vo ngi cng nhn, m bng cch gim cc ng tc tha. chng minh cho lun im ca mnh, ng - b Gilbreth khm ph ra rng trong 12 thao tc m mt ngi th xy thc hin xy gch ln tng, c th rt xung cn 4, v nh m mi ngy mt ngi th xy c th xy c 2.700 vin gch thay v 1000 vin, m khng cn phi hi thc.

ng b Gilbreth cng cho rng, lm gim cc ng tc tha khng nhng lm tng nng sut lao ng m chng cn c lin quan trc tip n s mt nhc ca cng nhn, do gim bt s lng thao tc cng lm gim mt nhc cho ngi cng nhn. V vy, ng - b Gilbreth l mt trong nhng ngi u tin quan tm n kha cnh tm l con ngi trong qun tr, nhn nh c th hin kh r trong lun n Tin s Tm l qun tr m b Lilian Gilbreth bo v thnh cng nm 1914, nhng rt tic l do nhiu nguyn nhn khc nhau m t tng ca b lc by gi cha c cc nh qun tr quan tm ng mc.

d- Tm tt l thuyt Qun tr khoa hc

L l thuyt Qun tr u tin, n nh du mt bc ngoc mi trong lnh vc qun tr doanh nghip. Nhng t tng ca l thuyt Qun tr khoa hc l nn tng cho cc l thuyt qun tr sau ny, cho n ngy nay nhng kin xut ca Taylor v ng nghip c cc nh thc hnh Qun tr p dng rng ri v em li nhiu kt qu tt.

Tuy nhin, nhiu nh ph bnh hin nay cho rng, ni chung t tng ca Taylor v cc tc gi thuc l thuyt Qun tr khoa hc l thiu nhn bn, xem con ngi nh mt inh c trong c my. Cn GS. Koontz th gi l thuyt qun tr ca Taylor l l thuyt Cy gy v c c rt. Nhng, cng c kin bnh vc cho ng ta cho rng, t tng ca Taylor l sn phm ca thi i ng sng.1.3.1.2- L thuyt qun tr hnh chnh (tng qut)Sau l thuyt Qun tr khoa hc, l thuyt Qun tr hnh chnh l mt l thuyt qun tr xut hin rt sm, tiu biu nht l Fayol ca Php, Max Weber ca c v Chester Barnard ca M.

L thuyt ny ra i cn c trn gi thuyt: Mc d mi loi hnh t chc c nhng c im ring (doanh nghip, nh nc, cc t chc on th, tn gio ), nhng chng u c chung mt tin trnh Qun tr m qua nh qun tr c th qun tr tt bt c mt t chc no. Ngi c cng ln ra l thuyt ny l Henri Fayol.

a- Henri Fayol (1841 1925).

Henri Fayol l mt nh cng ngip Php. Nm 1916, ng xut bn tc phm Qun tr cng nghip v qun tr chung (Administration inductrielle et generale) trnh by nhiu quan nim mi v qun tr. Trong , ng trnh by l thuyt qun tr ca mnh mt cch c h thng, tng hp v trnh cao hn so vi cc l thuyt khc cng thi.

+ ng phn chia cng vic doanh nghip ra thnh 6 loi.

Sn xut (k thut sn xut).

Thng mi (mua bn, trao i).

Ti chnh (to v s dng vn c hiu qu).

An ninh (bo v ti sn v nhn vin).

K ton.

Qun tr.Nhng xut ny ca ng c ngha rt to ln cho thc hnh Qun tr. Ngy nay, hu ht cc loi hnh doanh nghip u t chc b my da trn cc pht ho chung ca Fayol. Ty theo tng loi hnh v qui m doanh nghip, s phn chia c th khc nhau, nhng nhn chung h u t chc theo tng nhm cng vic qun tr.

+ ra 14 nguyn tc qun tr:

Phn chia cng vicTng quan gia thm quyn v trch nhimK lutThng nht ch huyThng nht iu khinC nhn l thuc li ch chungTh lao tng xngTp trung v phn tnCp bcTrt tCng bngn nh nhim vSng kinon kt +Fayol cn ra mt h thng cc chc nng qun tr: Hoch nh, t chc, ch huy, phi hp v kim tra.

Nhn xt v Fayol, cc GS. Koontz v ODonnell ca i hc California cho rng, chnh Fayol bng nhng t tng rt ph hp vi h thng qun tr kinh doanh hin i, thc s xng ng c xem l cha ca khoa hc qun tr kinh doanh ngy nay, ch khng phi l Taylor.

b- Maz Weber (1864 1920).

Maz Weber l mt nh X hi hc, ngi sng lp ra x hi hc hin i v c nhiu ng gp vo Qun tr hc. ng tip cn qun tr bng vic nghin cu c cu kinh t v chnh tr v m.

L thuyt qun tr ca Weber l pht trin t chc hp l m ng t tn l H thng th li (Bureaucracy) l h thng qun tr hu hiu cho tt c cc t chc chnh quyn, doanh nghip, t chc x hi, L thuyt ny cho php mt t chc c sp xp mt h thng qun tr theo th bc cht ch, hnh x theo quyn hnh chc v c qui nh r rng.

Nh vy, l thuyt H thng th li ca Weber th hin r nt kiu qun l Hnh chnh; n lm cho vic qun tr c tin hnh mt cch qui c, bi bn v cht ch; phn nh r trch nhim v quyn hn ca cc bn, ca mi cp trong h thng t chc. Song, p dng qun tr theo H thng th li trong cc t chc doanh nghip hot ng sn xut kinh doanh d mc phi bnh quan liu, giy t cng nhc, khng thch hp vi mi trng bin ng; trit tiu ng lc thc y s nhit tnh, nng ng ca cp di, khng khai thc ht cc ngun lc pht trin ca doanh nghip.

c- Chester Barnard (1886 1961).

Chester Barnard tt nghip i hc Harvard v lm vic ti mt cng ty in thoi ca M nm 1909, ri 28 nm sau l Ch tch cng ty New Jarsey Bell nm 1927. Trong nhiu nm vi cng v cng tc ca mnh, ng c kt nhiu kinh nghim v cho ra i tc phm Cc chc nng ca Qun tr (The functions of the executive) vo nm 1938 v tr thnh mt trong nhng tc phm kinh in v qun tr hc cho n ngy nay.

L thuyt ca Chester barnard da trn nn tng Ch ngha nhn vn v Ch ngha kinh nghim, tp trung nghin cu c nhn v t chc.

- i vi t chc: ng cho rng, mt t chc (x nghip, cng ty) l mt h thng hp tc nhiu ngi vi 3 yu t c bn: S sn sng hp tc, c mc tiu chung, c s trao i thng tin. Nu thiu mt trong 3 yu t ny th t chc b tan v.

- i vi c nhn: Chester Barnard nhn mnh yu t quyn hnh trong t chc. Nhng ng cho rng, ngun gc ca quyn hnh khng xut pht t ngi ra mnh lnh, m xut pht t s chp nhn ca cp di. S chp nhn ch c th c vi 4 iu kin: Cp di hiu r mnh lnh, ni dung ra lnh ph hp vi mc tiu ca t chc, ni dung ra lnh ph hp vi li ch ca h v h c kh nng thc hin mnh lnh .

Nh vy, c nhn v t chc ch thc s tn ti khi m cc bn c s tha mn cho nhau. Cc n v sn xut kinh doanh cng nh cc t chc khc, n tn ti da trn s cn bng gia s ng gp v s tho mn ca c nhn. Mt khi c nhn n lc t c cc mc ch m t chc theo ui th hot ng ca anh ta c th xem l c kt qu. Trong qu trnh , nu anh ta p ng c nhu cu c nhn v tha mn nhng ng c c nhn, th hot ng c xem l c hiu qu. S tn ti ca t chc ph thuc vo kt qu ln hiu qu. Do ngi qun tr gii phi tm kim c kt qu v hiu qu.

Bn cnh vic tp trung nghin cu v c nhn v t chc, tc phm ca ng cn nhn mnh thm tm quan trng ca mt s vn khc thuc chuyn mn v o c nh: Quyt nh Qun tr, thng tin trong Qun tr, h thng chc v, s lnh o v o c trong kinh doanh, l nhng tng mi lc by gi v n lun c gi tr v l thuyt cng nh thc hnh Qun tr cho n ngy nay.

d- Tm tt l thuyt qun tr hnh chnh.ng quan im vi l thuyt Qun tr mt cch khoa hc, l thuyt Qun tr hnh chnh ch trng rng, em li hiu qu phi bng con ng tng nng sut lao ng. Nhng, theo Fayol mun tng nng sut lao ng phi sp xp t chc mt cch hp l thay v tm cch tc ng vo ngi cng nhn (tc Taylor v nhng ngi trc xut pht vn t pha ngi cng nhn, cn Fayol th xut pht t pha ngi qun tr).

Mc d lc by gi c nhiu kin nghi ng v gi tr thc t ca l thuyt Qun tr hnh chnh ca Fayol, nhng ngy nay khng ai c th bc b c s tht v s ng gp to ln ca n trn phng din l thuyt v c trong thc hnh qun tr.

Tm tt cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in.

a- Tm tt.

Tin cn bn ca cc l thuyt thuc trng phi C in v qun tr l con ngi thun l kinh t (Rational economic man). nng cao hiu qu qun tr, h cho rng phi chuyn mn ho nhim v trong mt h thng cp bc c xc nh r rng. T chc c xem l mt h thng c hc, c hoch nh v kim sot v iu hnh bng quyn hnh chnh ng ca cc nh qun tr.

b- Cc ng gp.- V mt l thuyt: Cc l thuyt qun tr C in t nn tng cho qun tr hc hin i. Trn c s nhng kin ban u ca l thuyt ny, qun tr hc c pht trin mnh m v ngy cng c hon thin nh nhng ng gp b sung ca cc l thuyt qun tr sau ny, chng hn cc l thuyt thuc trng phi Tc phong b sung kha cnh nhn bn. L thuyt nh lng v qun tr m rng nhng t tng ban u ca l thuyt C in

- V mt ng dng thc t: Khng th ph nhn rng, nh nhng ng gp cc l thuyt C in, vic qun tr cc c s kinh doanh, cc c s sn xut, v ngay c cc c quan chnh quyn cc nc phng Ty v nhiu nc khc trn th gii c nng cao mt cch r rt trong nhiu thp nin ca th k XX. Nh s ng dng cc nguyn tc v k thut qun tr ca cc l thuyt C in, tnh trng qun tr lum thum, tu tin ti cc c s sn xut c khc phc, vic qun tr c a vo n np. T , to iu kin hon thin cc l thuyt qun tr v nng cao hiu qu qun tr.

Thc t, sau khi Cch Mng Thng Mi Nga thnh cng nm 1917, L Nin cao s cng hin to ln ca cc l thuyt Qun tr thuc Trng phi C in v Ngi cho vn dng chng trong qun l kinh t, qun l x hi. Bn cnh , L Nin cng nu ln nhng lun im mi ca mnh thuc cc vn v lnh vc qun l, m sau ny cc nh l lun ca Lin X trc y c kt thnh nhng nguyn tc qun l X Hi Ch Ngha (XHCN), c cc nc XHCN p dng mt cch ph bin c trong lnh vc qun l v m cng nh vi m. Cc nguyn tc l:

Nguyn tc thng nht lnh o chnh tr v kinh t.

Nguyn tc tp trung dn ch.

Nguyn tc kt hp qun l theo ngnh v theo a phng (vng lnh th).

Nguyn tc kt hp hi ho cc li ch trong x hi.

Nguyn tc tit kim v hiu qu.

Trong mi thi k pht trin x hi khc nhau, tnh ph bin ca cc nguyn tc trn cng khng ging nhau, nhng gi tr khoa hc ca chng khng h thay i. H thng cc nguyn tc qun tr gp phn lm phong ph thm cho cc l thuyt v thc hnh qun tr, c bit l trong lnh vc qun tr hnh chnh cp v m cng nh vi m.

c- Nhng hn ch.

- Hn ch ln nht ca cc l thuyt qun tr C in, xem con ngi lCon ngi thun l kinh t, b qua cc kha cnh x hi ca con ngi m sau ny cc nh qun tr theo khuynh hng tm l, x hi cc lc ph phn v v th cc l thuyt qun tr hnh vi ra i.

- Th hai l, cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in xem t chc l mt h thng khp kn, iu ny l khng thc t. Cch nhn nhn ny khng thy c nh hng ca cc yu t mi trng i vi t chc v cc mi quan h khc trong t chc.

- Th ba l, cc nguyn tc qun tr C in m tiu biu nht l 14 nguyn tc qun tr ca Fayol c ngi nghi ng v gi tr thc tin. Kastvacosenweig cho rng, nhiu nguyn tc do cc l thuyt C in nu ln ch l nhng nhn nh c tnh cht lng tri thng thng v qu tng qut, khng th p dng trong thc t. Nhiu nguyn tc li mu thun vi nhau, v d: Nguyn tc chuyn mn ha thng mu thun vi nguyn tc thng nht ch huy; hay quyn hnh theo cp bc trong t chc li mu thun vi quyn hnh theo kin thc chuyn mn; mt s nguyn tc ging nh li ku gi, tnh thuyt phc khng cao,

- Th t l, xt v mt khoa hc, nhiu ngi ni rng, hu ht cc tc gi trong cc l thuyt qun tr C in l cc nh thc hnh qun tr, cc l thuyt ca h u xut pht t kinh nghim v thiu c s vng chc ca s nghin cu khoa hc.

Nhm khc phc nhng hn ch trn, cc l thuyt qun tr thuc trng phi Tc phong hnh thnh.

1.3.2- L thuyt tm l x hi trong qun tr (l thuyt hnh vi)Nu trng phi C in quan tm n yu t vt cht ca con ngi, nng v t chc, kim tra kim sot v khuyn khch bng li ch vt cht th trng phi Hnh vi hay cn gi l trng phi Tm l - x hi h quan tm n yu t tm l, tnh cm, quan h x hi ca con ngi trong cng vic. Cc l thuyt ca trng phi ny cho rng hiu qu cng do nng sut lao ng quyt nh, nhng nng sut lao ng khng phi do cc yu t vt cht quyt nh, m do s tha mn cc nhu cu tm l x hi ca con ngi. Cc tc gi c xem l c ng gp ng k cho trng phi hnh vi l

1- Hugo Munsterberg.

Nhiu nh khoa hc xem Hugo Munsterberg l ngi lp ra mt ngnh hc mi l mgnh tm l hc cng nghip. Trong tc phm nhan Tm l hc v hiu qu trong cng nghip xut bn nm 1913, ng t vn phi nghin cu mt cch khoa hc tc phong ca con ngi tm ra nhng mu mc chung v gii thch nhng s khc bit.

Cng ging nh cc tc gi ca l thyt Qun tr mt cch khoa hc nng sut lao ng l con ng i n hiu qu, nhng nng sut lao ng khng do cc yu t vt cht m do cc yu t phi vt cht quyt nh, Munsterberg cho rng nng sut lao ng s cao hn nu cng vic giao ph cho h c nghin cu, phn tch chu o v hp k nng cng nh hp vi c im tm l ca h.

T lp lun , Munsterberg ngh cc nh qun tr dng cc bi trc nghim tm l tuyn chn nhn vin, v phi tm hiu tc phong con ngi trc khi i tm cc k thut thch hp ng vin h lm vic. Nhng kin y, lc u khng c cc nh khoa hc v cc nh thc hnh qun tr ch , nhng cng v sau, khi m i sng vt cht con ngi ngy cng c ci thin th kin li cng c nhiu ngha to ln cho qun tr.

2- Mary Parker Follet.

Nu Hugo Munsterberg c xem l ngi c t tng tm l (tm l trong qun l) u tin th Mary Parker Follet l ngi c t tng x hi (x hi trong qun l) sm nht. ng cho rng, ngoi kha cnh kinh t v k thut, cc doanh nghip cn c xem l mt h thng ca nhng quan h x hi, v hot ng qun tr l mt tin trnh mang tnh cht quan h x hi.

Nhng kin ca ng nhn mnh: v s chp nhn quyn hnh; s quan trng ca phi hp; s hi nhp ca cc thnh vin trong t chc l nhng gi thuyt khoa hc hng dn cho nhng ngi sau ny nghin cu. Nhng tng c ngi Nht tin tng p dng, em li nhng thnh qu nht nh.

3- Elton Mayo v cuc nghin cu nh my Hawthornes

Nhng kin ca Hugo Munsterberg v Mary Parker Follet trc y cng ch lm cho cc nh khoa hc hn trc v kha cnh tm l x hi trong qun tr. V, ch khi c cuc nghin cu nh my Hawthornes thuc Cng ty in lc min Ty (Western Electric Company) gn Chicago (M) nm 1924 thnh cng th cc l thuyt qun tr thuc trng phi hnh vi mi thc s c cc nh khoa hc tha nhn, nh du mt s kin ln trong lch s pht trin ca l thuyt Qun tr.

Ch ch cuc nghin cu nhm tm xem cc yu t vt cht (ting n, nh sng, nng, ) c nh hng n nng sut lao ng khng? Th l hai nhm n cng nhn c t chc a vo cuc nghin cu. Cc nh nghin cu nng dn tnh trng tt p ca cc yu t vt cht v o lng nng sut. Kt qu cho thy khi cc iu kin vt cht c ci thin, nng sut lao g nng cao hn. Tuy nhin, khi lm cuc th nghim ngc li, cc nh nghin cu thy rng nng sut ca cc n cng nhn ny vn tip tc gia tng d cc iu kin vt cht b h xung nh lc ban u.

Elton Mayo (1880 1949) mt gio s v tm l hc ca trng kinh doanh Harvard c tham gia vo cuc nghin cu gii thch hin tng c xem l nghch l ny. Lin tc trong 5 nm, t 1927 n 1932, Mayo tin hnh nhiu cuc nghin cu khc nhau v ghi nhn c nhiu khm ph quan trng. Trong cuc nghin cu u tin, Mayo thy nh sng ni lm vic khng gy nh hng n nng sut ca cng nhn. Cuc nghin cu th hai, Mayo li thy cc iu kkin lm vic khng c hoc c t quan h vi nng sut. Cuc nghin cu th 3, Mayo thy tin lng v tin thng khng to ra tc ng no n nng sut lao ng ca tp th. Tri li nhng yu t c quan h n nng sut lao ng li l nhng yu t phi vt cht.

T kt qu nghin cu , Mayo kt lun rng gia tm l v hnh vi c mi quan h rt cht ch vi nhau; v hn na khi con ngi lm vic chung trong tp th, th nh hng ca tp th li ng vai tr to ln trong vic to ra hnh vi ca c nhn. Vi t cch con ngi trtong tp th, cng nhn c xu hng tun theo cc qui nh ca tp th, d ch l nhng qui nh khng chnh thc, hn l nhng kch thch t bn ngoi. Nhng khm ph ny cng a n nhn thc mi v con ngi trong qun tr.

Mc d b nhiu ch trch v tnh khoa hc ca cc phng php nghin cu c p dng, nhng cng trnh ca Mayo ti nh my Hawthornes m ra mt k nguyn mi trong qun tr hc, v t y pht trin thnh Phong tro quan h con ngi i ch li vi Phong tro khoa hc. Vi s nhn mnh n mi quan h con ngi trong qun tr, cc nh qun tr phi tm cch gia tng tha mn tm l v tinh thn ca nhn vin.

4- Donglas Mc Gregor (1909 1964)Pht trin cc kt qu nghin cu ca Mayo, Mc Gregor cho rng cc nh Qun tr trc y tin hnh cc cch thc qun tr trn nhng gi thuyt sai lm v tc phong con ngi. Nhng gi thuyt cho rng, phn ng mi ngi khng thch lm vic, thch c ch huy hn l t mnh phi gnh vc trch nhim, v hu ht mi ngi u ch lm tt cng vic v quyn li vt cht. Chnh v nhng gi thuyt sai lm m cc nh qun tr xy dng b my t chc vi quyn hnh tp trung, t ra nhiu nguyn tc th tc, ng thi vi mt h thng kim tra v gim st cht ch. Mc Gregor t tn cho nhng gi thuyt ny l thuyt X.

V, ng ngh mt lot gi thuyt khc, gi l thuyt Y, sau ny tr thnh l thuyt ca ng. Ngc li vi thuyt X, thuyt Y cho rng cng nhn s thch th vi cng vic nu c c nhng iu kin thun li v h c th ng gp nhiu hn cho t chc. T , Mc. Gregor ngh cc nh qun tr nn quan tm n s phi hp hot ng hn l ch trng n cc c ch kim tra khng cn thit trong t chc.

Thuyt Y ca Mc. Gregor lm phong ph thm cho l thuyt qun tr. Tuy nhin, cng khng trnh khi nhng hn ch nht nh, m sau ny tc gi l thuyt Z, Willam Ouchi ngi Nht Bn kch lit ph phn.

5- Chris Argyris (1923) ng quan im vi Mc. Gregor, Chris Argyris a ra nhng kin bc b cc kin v s ng vin v s tha mn ca cng nhn ca cc l thuyt C in. ng cho rng, s nhn mnh thi qu vic kim sot i vi nhn vin ca cc nh qun tr s a nhn vin n thi th ng, l thuc, n trnh trch nhim. Trong trng thi tm l b c ch, h s cm thy bt bnh vi ni lm vic, s c nhng tc phong tiu cc i vi vic hon thnh mc tiu chung.

Chris Argyris cho rng, bn cht con ngi lun lun mun l ngi trng thnh, mun c lp, s phong ph trong hnh ng, s a dng trong cc mi quan h, v kh nng t lm ch.

T nhng phn tch trn, ng ngh cc nh qun tr phi to iu kin cho nhn vin t th hin, xng ng nh nhng ngi trng thnh, v iu s c li cho t chc.6- Abraham Maslow (1908 1970)Trong trng phi hnh vi, Maslow l mt trong nhng ngi c lp lun sc so. ng cho rng, hot ng ca con ngi nhm tha mn nhu cu c nhn (tho mn v vt cht v tinh thn), s tha mn nhu cu c nhn cc mc khc nhau quyt nh n tc phong ca h.

Maslow xy dng l thuyt v nhu cu con ngi gm 5 mc c xp t thp n cao: Nhu cu v vt cht, nhu cu c an ton, nhu cu x hi, nhu cu c trng vng, nhu cu t hon thin

Hnh 2: Cc mc nhu cu c nhn.

Qun tr c hu hiu l s p ng cc mc nhu cu ang cn c tha mn ca con ngi. Bit vy, nhng vn dng chng trong hc t th khng phi d, bi mt s tht hin nhin l, nhu cu thng vt qu kh nng cho php p ng, hn na khng phi bt c lc no, li ch no ca c nhn cng ph hp vi li ch ca tp th, lc ngi qun tr ch c th bt mt t bn ny cho nng bn kia ch khng th p ng hon ton c. 7- Tm tt cc l thuyt Qun tr thuc trng phi hnh vi a- Tm tt.

Cc l thuyt thuc trng phi hnh vi khc phc c con ngi thun l - kinh t ca cc l thuyt thuc trng phi C in. H xem con ngi vi t cch l nhng c nhn c nhng mi quan h mt thit trong mt t chc. S tng tc gia cc c nhn v tp th trong mi quan h thn thin, hp tc s lm tng nng sut lao ng. Hay ni cch khc, nng sut lao ng ty thuc nhiu vo cc yu t tm l - x hi. Quan im ny c th hin cc ni dung sau:

- Cc n v kinh doanh l mt h thng x hi, bn cnh tnh kinh t v k thut c nhn thy.

Con ngi khng ch c th ng vin bng cc yu t vt cht, m cn cc yu t tm l - x hi.

Cc nhm v t chc phi chnh thc trong x nghip c tc ng nhiu n tinh thn, thi v kt qu lao ng ca cng nhn.

S lnh o ca cc nh qun tr khng ch n thun da vo chc danh chnh thc trong b my t chc, m cn phi da nhiu vo cc yu t tm l - x hi.

S tha mn tinh thn c mi lin quan cht ch vi nng sut v kt qu lao ng.

S tham gia lm tng nng sut lao ng.

Cng nhn c nhiu nhu cu v tm l - x hi cn c tha mn.

Ti nng qun tr i hi nh qun tr phi c cc k nng qun tr, c bit l k nng quan h vi con ngi tt.

b- Cc ng gpVi nhng lun im trn, cc l thuyt thuc trng phi hnh vi ng gp to ln vo s nghin cu v thc hnh qun tr: nhn r s nh hng ca tc phong lnh o ca nh qun tr; vai tr ca cc t chc khng chnh thc i vi thi lao ng v nng sut lao ng; s nh hng ca tp th i vi thi c nhn; mi quan h gia cc ng nghip, mi quan h nhn s trong cng vic; gip cho cc nh qun tr hiu r hn v s ng vin con ngi, quan tm hn i vi nhn vin, i vi vic s dng quyn hnh v thng c trong t chc,

Nh vy, r rng cc l thuyt v hnh vi con ngi, khng nhng c ngha nhiu mt v: nhn thc, l lun m n cn c vn dng kh ph bin khng ch trong hin ti m c trong tng lai xa. Tuy nhin, cng nh cc l thuyt khc, cc l thuyt thuc trng phi hnh vi cng khng th trnh khi nhng hn ch nht nh.

c- Nhng hn chHin cng c nhiu kin ch trch cc l thuyt thuc trng phi hnh vi:

- Qu ch n yu t x hi ca con ngi khin tr thnh thin lch. Khi nim con ngi x hi ch c th b sung cho khi nim Con ngi thun l kinh t ch khng th thay th. Khng phi bt c lc no, i vi bt c con ngi no khi c tha mn u cho nng sut lao ng cao. Bng chng, trong thp nin 50 M v nhiu nc chu u, nhiu n lc nhm ci thin iu kin lm vic v gia tng s tha mn tinh thn ca cng nhn khng em li s gia tng nng sut nh mong i. V, n ch l mt trong nhiu yu t nh hng n nng sut. Cc yu t khc nh: lng bng, quyn li vt cht, c cu t chc, s r rng trong cng vic, s kim tra gim st, cng c vai tr to ln i vi nng sut lao ng v cht lng sn phm.

- mt kha cnh khc, mt ln na trng phi hnh vi cng dm p ln con ng mn ca trng phi C in, xem con ngi trong t chc vi t cch l phn t ca h thng (x nghip, cng ty) khp kn. B qua mi s tc ng cc yu t bn ngoi nh: chnh tr, kinh t, x hi, Vi h thng m, quan h con ngi trong t chc khng cn hon ton ph thuc vo tng quan ni b gia cc thnh phn trong t chc, m cn chu s chi phi ca cc yu t bn ngoi, cc yu t ny thng nm ngoi kh nng kim sot ca nh qun tr. Trong xu hng ton cu ha kinh t, cc yu t bn ngoi t chc l thch thc to ln i vi mi doanh nghip, nht l nhng nc ang pht trin nh nc ta hin nay.1.3.3- L thuyt nh lng trong qun tr

Qu trnh hnh thnh v nhng t tng c bn ca l thuyt.

Xut pht t cuc chin tranh th gii ln th 2 t ra nhiu vn mi cho qun tr, bi mt s sai st ca ngi ch huy d nh n u th cng dn ti thit hi to ln v ngi v vt cht, v lc by gi cc bn tham chin c nhiu v kh hin i. Khi nc Anh c h khng chu ni cc cuc tn cng ca c, ngi Anh thnh lp nhm nghin cu, trong bao gm cc nh khoa hc hng u thuc nhiu lnh vc khc nhau nhm tp hp tr tu tm ra phng n ti u chng li k th ca mnh. Nhm nghin cu ny a ra nhng m hnh ton nhm n gin ha tnh tit tn cng v phn cng, qua gip cc nh ch huy qun s gim bt cc sai lm trong cc quyt nh ca mnh. Nhng m hnh da trn cc phng trnh ton hc v gip cho Anh chng li c cc cuc tn cng ca c. Sau chin tranh kt thc, k thut nghin cu tc v c gii cng nghip M quan tm. Mt vi cu chin binh M trong th chin th 2 quen thuc vi k thut ny tham gia vo qun tr cng ty xe hi Ford, v p dng cc k thut tnh ton vo lm cc quyt nh qun tr. V, sau t thp nin 50 th k XX, k thut nh lng c p dng nhiu vo vic nghin cu v to iu kin nng cao tnh chnh xc ca cc quyt nh qun tr.

L thuyt nh lng v qun tr c xy dng trn nn tng nhn thc c bn: Qun tr l quyt nh, v mun qun tr c hiu qu th cc quyt nh phi ng, c quyt nh ng phi xem xt s vt hin tng trong mi quan h quan h hu c ca h thng, s dng cc k thut nh lng, c h tr c lc bi s pht trin nhanh chng ngnh cng nghip in ton, gip gii quyt nhiu m hnh ton phc tp vi tc cao cha tng thy.

L thuyt ny c gi bng nhiu ci tn khc nhau: L thuyt khoa hc qun tr (Management Science), l thuyt h thng (System Theory), nghin cu tc v hay vn tr hc (Operations Research), v ph bin nht vn l l thuyt nh lng v qun tr (Quantitative Management Theory), c th tm tt bng nhng ni dung ch yu nh sau:

Ni dung ca l thuyt.

Nhn mnh n phng php khoa hc trong vic gii quyt cc vn qun tr.

p dng phng php tip cn h thng gii quyt vn .

S dng cc m hnh ton hc.

nh lng ha cc yu t c lin quan, v p dng cc phng php ton hc v thng k.

Quan tm n cc yu t kinh t k thut hn l cc yu t tm l x hi.

i tm cc quyt nh ti u trong h thng khp kn.

S dng cng c my tnh vo qun tr m ngy nay n thnh cao tro.

Tm tt l thuyt nh lng v qun tr.

L thuyt nh lng v qun tr cng ly hiu qu qun tr lm mc tiu, v cho rng hiu qu ca cc quyt nh qun tr quyt nh hiu qu qun tr, chnh v s nhn thc nh vy m h ch trng s dng cc thnh tu khoa hc v cc cng c nh lng nhm lng ha cc s vt v hin tng trong mi quan h mt thit ca h thng, gip cho cc nh qun tr c nhng quyt nh ng.

L thuyt nh lng v qun tr c th c xem l s trin khai cc quan im ca l thuyt qun tr khoa hc trc y. Cng ging nh Taylor, cc nh l thuyt nh lng v qun tr nhn mnh n tinh thn khoa hc khi phn tch cc vn qun tr v ch trng s dng cc phng php tnh ton gii quyt vn . L thuyt ny c p dng mnh vo thp nin 50 th k XX n nay, cc k thut nh lng gii quyt nhiu vn qun tr trong cc c quan chnh quyn v trong cc c s kinh doanh nh lm ngn sch ti chnh, qun tr hin kim, chng trnh ha sn xut, xy dng chin lc, b tr v s dng ti nguyn, qun tr bn hng, hng tn kho,

Tuy nhin, l thuyt nh lng v qun tr cng khng trnh khi mt s hn ch:

Cha gii quyt c nhiu kha cnh v con ngi trong qun tr.

L thuyt ny i hi trnh k thut cao. Do , nhiu nh qun tr cho rng n kh thc hin, v trong thc t ch c cc chuyn gia c o to k trong cc lnh vc chuyn mn k thut c th (k thut ton, my tnh, thng k, ) mi c th s dng cc k thut lm tham mu cho cc nh lnh o; khi c nhiu kin khc nhau phi la chn th nh qun tr khng kin thc chuyn mn kim tra, nh gi tnh ng n ca vn i n quyt nh c.

Mt khc, l thuyt ny kh c th vn dng vo vic thc hin cc chc nng t chc, qun tr nhn s, lnh o. Do , tnh ph bin ca l thuyt cha cao.1.3.4- L thuyt qun tr hin i

Cc nh qun tr hin i ngy nay m tiu biu l Harold Koontz, Fiedler, William Ouchi cho rng, mi l thuyt qun tr trc y ch phn nh nhng kha cnh ca qun tr. H v cc nh l thuyt qun tr trc y nh ngi m on voi, s thy c ci g th ni ci y, mt cch phin din. V sao nh vy? Bi do, mi tc gi ca l thuyt qun tr c mt hng tip cn khc nhau

Ni nh vy khng c ngha, cc nh qun tr hin i ngy nay bc b nhng mt tch cc ca cc l thuyt qun tr trc , h cho rng mi l thuyt u c ng gp nht nh cho s pht trin l thuyt v thc hnh qun tr. Trch nhim ca h l tp hp v b sung thm Khu rng l thuyt qun l c h thng v ngy cng c hon thin hn. Tuy nhin, hi nhp theo hng no c xem l ti u nht th vn cha c hon ton thng nht. Sau y l mt s kho hng hi nhp ng ch .

Hi nhp theo kho hng qu trnh qun tr.

Ngi ng u ng h cho hng hi nhp ny l gio s Harold Koontz, ng tng l y vin qun tr kinh doanh v nh nc, Ch tch v gim c cng ty ri c vn qun l, Ging vin cho cc nhm qun l cao cp nhiu ni trn th gii, tc gi nhiu cun sch qun l, nm 1950 l gio s trng i hc California, Los Angeles, v t nm 1978 l Ch tch danh d th gii ca Vin hn lm qun l quc t.Nhng ngi ng h hng hi nhp cc l thuyt qun tri theo qu trnh qun tr da trn c s nhng nhn thc rng, qun tr d c phong ph n u, d trong lnh vc no cng u c chung mt qu trnh qun tr, l: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra.Hin vn cn c kin tranh ci, nhng kho hng theo qu trnh qun tr vn l kho hng c gi tr c v mt l lun v thc tin.

Hi nhp theo kho hng h thng.

L thuyt h thng cho rng, mi t chc l mt h thng, l tp hp nhng phn t c lin quan v ph thuc ln nhau hp thnh mt chnh th thng nht. Nhim v qun tr l lm cho cc yu t ph hp vi nhau t ti mc tiu.

Kho hng ny r rng l khng th thu tm c cc l thuyt qun tr, song n cng c mt s ngha nht nh v mt qun tr:

- Trc ht, cc nh sinh hc gii thch phng thc m ng vt gi c trng thi cn bng bng cch thu nhng yu t u vo, xut nhng yu t u ra.

- Th hai, l thuyt ny cho ta nhn thc rng, mt t chc khng th t tn ti m phi bit thch ng vi mi trng. Trong qu trnh hot ng, ngoi cc yu t bn trong (yu t vn ha ca doanh nghip), doanh nghip cn chu s tc ng ca nhiu yu t mi trng v m v vi m, chng c th to thun li hoc gy bt trc i vi doanh nghip.

T nhng nhn thc , cc doanh nghip c nhng bin php qun tr mi trng, lm hn ch n mc thp nht c th c nhng bt trc xy ra cho doanh nghip trong tng lai vi mt s bin php ch yu sau:

Dng m: L bin php d tr c u vo v u ra, hun luyn nhn vin mi.

San bng: L bin php chia u nh hng ca mi trng i vi doanh nghip.

Tin on: L d on trc nhng bt trc c th xy ra v t c cc bin php chun b i ph.

Cp hn ch: L bin php u tin ngi ny, khng u tin cho ngi khc,

Hp ng: L bin php cn bn nht; n l vn bn php l qui nh trch nhim v quyn li ca cc bn trong quan h giao dch dn s; lm gim i nhng bin ng ngu nhin; tng cng kh nng kim sot cc hot ng ca doanh nghip; m bo tng i chc chn nhng nhim v, mc tiu ca doanh nghip s c thc hin trong nhng thi gian nht nh. Kt np (st nhp): nhm gim bt nhng i th v tng thm sc mnh cnh tranh ca doanh nghip.

Lin kt: L bin php lin kt cc hnh ng nh, lin kt phn chia th trng, lin kt gi c, lin kt o to cn b - cng nhn, nhm lm gim mc cnh tranh gay gt, gim mc ri ro cho doanh nghip.

Lin doanh: L cc bin php cng vi i th gp vn sn xut kinh doanh mt sn phm mi hoc tham gia c phn ca nhau.

Vn ng hnh lang: L bin php vn ng cc nh chnh tr, cc quan chc chnh ph v a phng, cc t chc x hi, ng h cc quyt nh ca doanh nghip hoc khng nh ra cc chnh sch v lut php gy bt li cho doanh nghip.

Qung co: L bin php thng s dng kh ph bin, v qua n m gy n tng tt v sn phm v cng ty ca bn. Tuy nhin, qung co cng i hi tnh ngh thut rt cao. Chn ni dung v hnh thc qung co ph hp vi tm l i tng cn nhm ti; ngc li khng nhng khng mang li hiu qu m cn gy cho cng chng nhng n tng khng tt v sn phm v cng ty ca mnh.

Hi nhp theo kh hng tnh hung ngu nhin. Nhng ngi ng h hi nhp theo tnh hung ngu nhin cho rng, d qun tr c phc tp n u, d lnh vc no. Tt c cc hot ng no ca ngi qun tr cng ch l ngi x l cc tnh hung ngu nhin. V h lp lun rng:

- Nu c X th tt c Y (theo qui lut t nhin). Chng hn, chng ta c cc yu t u vo tt th s to ra sn phm tt, t suy ra sn xut kinh doanh c hiu qu.

Hn

- Tuy nhin, khng phi bt c lc no cng c X th tt c Y, m chng cn ty thuc vo cc yu t t nhin (gi l Z), lm cho c X m khng c YV vy, nhim v ca qun tr l gii quyt tnh hung ngu nhin (Z) mt cch hp l nht. iu c ngha, ty theo tng tnh hung m ngi qun tr vn dng cc nguyn tc, phng php ph hp vi iu kin, hon cnh c th th mi c hiu qu.

Nh c l thuyt ny, gip cho chng ta nhn thc c nhng bin s ngu nhin (Z) bn trong v bn ngoi ca t chc, trn c s m vn dng cc nguyn tc, phng php qun tr thch hp. iu cn lu , khng c xem cc nguyn tc qun tr nh mt ci g bt di bt dch, bt bin v cng khng th c mt phng php thch hp cho tt c mi tnh hung khc nhau.

Kho hng ngu nhin cng khng th thu tm cc l thuyt qun tr, v chng cng ch phn nh mt kha cnh ca qun tr. Nhng ng gp ca l thuyt ny rt cn nhng cha hi nhp cc l thuyt qun tr trc , n c ngha cho thc hnh hn l l thuyt qun tr. Chng 2: CHC NNG HOCH NH

2.1- Khi nim v vai tr ca hoch nh

2.1.1- Khi nim

Hoch nh l qu trnh xc nh nhng mc tiu ca t chc v phng thc tt nht t c nhng mc tiu . Ni cch khc, hoch nh l quyt nh xem phi lm ci g, lm nh th no, khi no lm v ai lm ci

Hoch nh c lin quan ti mc tiu cn phi t c, cng nh phng tin t c mc tiu nh th no. N bao gm vic xc nh r cc mc tiu, xy dng mt chin lc tng th, nht qun vi nhng mc tiu , v trin khai mt h thng cc k hoch thng nht v phi hp cc hot ng.

Mun cho cng tc hoch nh t c kt qu mong mun th n phi p ng c cc yu cu: Khoa hc, khch quan, h thng, nht qun, kh thi, c th, linh hot, ph hp vi hon cnh thc tin.

2.1.2- Phn loi

Trn thc t c nhiu loi hoch nh khc nhau c phn chia da theo nhng tiu thc khc nhau, c th l: Phn loi hoch nh theo thi gian: Theo cch phn loi ny, ngi ta chia ra:

- Hoch nh di hn: L hoch nh cho thi gian thc hin ko di t 5 nm tr ln.

- Hoch nh trung hn: L hoch nh cho khong thi gian t trn 1 nm n di 5 nm.

- Hoch nh ngn hn: L hoch nh cho khong thi gian di mt nm.

Theo lnh vc kinh doanh: Da vo tiu thc ny, ngi ta chia thnh nhiu loi hoch nh khc nhau nh: Hoch nh ti chnh, hoch nh nhn s, hoch nh vt t, hoch nh sn xut, hoch nh tiu th

Theo cp hoch nh: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh v m v hoch nh vi m

Theo mc hot ng: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh chin lc v hoch nh chin thut (hoch nh tc nghip)Lu : Vic phn chia cc loi hoch nh theo cc tiu thc trn y ch mang tnh cht tng i. Cc loi hoch nh c quan h qua li vi nhau. Chng hn, hoch nh chin lc c th bao gm c hoch nh di hn v ngn hn. Tuy vy, hoch nh chin lc nhn mnh bc tranh tng th v di hn hn, trong khi hoch nh tc nghip phn ln l nhng hoch nh ngn hn.

2.1.3- Vai tr

- Hoch nh cho bit hng i ca doanh nghip.- Hoch nh gim c s chng cho v nhng hot ng lng ph

- Hoch nh gip t chc c th thch nghi c vi s thay i ca mi trng bn ngoi. Do vy hoch nh c tc dng lm gim tnh bt n nh ca doanh nghip

- Nh c hoch nh m mt t chc c th pht trin tinh thn lm vic tp th. Khi mi ngi trong tp th cng nhau hnh ng v u bit rng mnh mun t ci g, th kt qu t c s cao hn

- Hoch nh thit lp nn nhng tiu chun to iu kin cho cng tc kim tra.2.2- Mc tiu, c s khoa hc v tin trnh ca hoch nh

2.2.1- Mc tiu hoch nh

Khi nimMc tiu l ci ch hay kt qu cui cng m cng tc hoch nh cn t c. Khng c mc tiu hoc mc tiu khng r rng th k hoch s mt phng hng. Thng thng cc doanh nghip khng ch hng ti mt mc tiu m thng l mt h thng cc mc tiu ph thuc v rng buc ln nhau.

Trong thc t cc doanh nghip thng gp phi vn t c mc tiu ny th li lm hng hay t nht cng lm phng hi n mc tiu khc. Nh vy, vn la chn mc tiu khng n gin cht no. Vn l ai c quyn xc nh mc tiu v xc nh mc tiu nh th no cho ng l mt chuyn cn phi lm mt cch nghim tc

Mun xc nh mc tiu hoch nh mt cch ng n, chng ta cn cn c vo:

Chin lc v sch lc kinh doanh la chn

Kh nng ca mi t chc

Hon cnh khch quan bn ngoi t chc

i hi ca cc quy lut (kinh t, chnh tr, x hi,) khch quan

Phng php xc nh mc tiu: C nhiu phng php xc nh mc tiu. y cn phi gii quyt t nht hai vn : ai xc nh v xc nh nh th no

- i vi hoch nh chin lc th mc tiu thng c ngi lnh o cao nht hay ban lnh o cao nht quyt nh, cn hoch nh tc nghip th mc tiu do chnh lnh o ca mi b phn chu trch nhim- Tr li cu hi xc nh mc tiu nh th no, chng ta thy c my phng php ch yu sau:

+ Phng php cn c vo nhim v c giao

+ Phng php tp th thng qua quyt nh mc tiu

+ Phng php logic

+ Phng php kinh nghim

Quy trnh xc nh mc tiu hoch nh: C nhiu cch xc nh mc tiu nhng nhn chung quy trnh xc nh mc tiu trong cng tc hoch nh thng tun theo cc bc c bn sau:+ Xc nh nhim v chung+ Nghin cu v thu thp thng tin

+ Xc nh cc mc tiu

+ nh gi v sng lc nhng mc tiu c la chn+ Quyt nh la chn mc tiu

2.2.2. C s khoa hc ca hoch nh

Xc nh ng n nhng c s khch quan cn thit v tt yu l mt i hi khch quan trong cng tc hoch nh. C s khoa hc ca hoch nh l nhng tin phi c t trc m thiu chng cng tc hoch nh s khng khoa hc v s l tr ngi cho vic t chc v thc hin ca cng tc ny

Nhng c s khoa hc ch yu:

+ Mc tiu v quyt tm thc hin mc tiu ra

+ Phn cp v quyn hn v trch nhim trong t chc

+ i hi ca cc quy lut khch quan chi phi hot ng qun tr trong lnh vc hoch nh

2.2.3- Tin trnh ca hoch nh

Thc hin mt tin trnh hoch nh cht ch l mt yu t quan trng lm cho hoch nh hu hiu. C nhiu cch sp xp v trnh by cc bc ca tin trnh hoch nh, nhng nhn chung c 8 bc c bn nh sau:

Tin trnh ca hoch nh- Nhn thc nhng vn chung: tin hnh vic hoch nh, iu u tin m chng ta cn quan tm l phi nhn thc c nhng vn chung. C rt nhiu vn lin quan n hot ng sn xut kinh doanh cn phi c nhn thc ng.Chng ta cn nh gi mt cch chnh xc nhng im mnh, im yu ca doanh nghip cng nh cc c hi v nguy c ang v s din ra, nhng thun li hoc bt li no i vi doanh nghip. Chng hn nh t chc phi xc nh v th cnh tranh ca mnh trn th trng; cc ngun lc pht trin ca t chc (nng lc qun tr nh th no? Vn ca ta mnh hay yu? Trnh k thut v cng ngh tin tin hay ang lc hu? i ng cng nhn c lnh ngh khng?, )nh gi cc c hi v nguy c t nhiu pha cho php cc nh qun tr nhn bit c cc yu t thun li cng nh ri ro c th xy ra. Cc yu t to ra mi trng kinh doanh ca doanh nghip l rt nhiu, nhng c th chia chng thnh hai nhm: l mi trng v m v mi trng vi mS nhn thc ng n nhng vn chung ang xy ra chnh l iu kin quan trng thc hin tt cc bc tip theo ca tin trnh hoch nh.

- Xy dng cc mc tiu.

Sau khi t chc nhn thc c nhng vn chung th bc tip theo ca tin trnh hoch nh chnh l xy dng cc mc tiu cho t chc. y chnh l kt qu mong mun cui cng ca t chc ti mt thi im nht nh.

Xc nh cc tin ca hoch nh.

Trong h thng qun tr c chia thnh nhiu cp. Trong mt cng ty thng chia thnh 3 cp: cp cao, cp trung v cp thp. Mun xy dng k hoch ca mi cp phi da trn cc cn c quan trng: k hoch ca cp trn; k hoch ca doanh nghip cc nm trc v nhu cu th trng. + K hoch cp trn. K hoch ca cp trn c hiu l cp trn gn nht. V d: mun xy dng k hoch ca cp thp phi cn c vo k hoch cp trung; xy dng k hoch ca cp trung phi cn c vo k hoch ca cp cao; xy dng k hoch cp Cng ty phi cn c k hoch Tng cng ty,

Trong nn kinh t th trng, k hoch cp trn mang tnh cht hng dn nhiu hn l tnh bt buc nh trong c ch tp trung quan liu bao cp trc y. Mi s thin lch v mt pha hoc qu nhn mnh tnh bt buc hoc khng bt buc (tham kho) u dn n s thit hi cho nn kinh t ni chung v cho doanh nghip ni ring.

+ Cc k hoch trc . Cng l mt cn c khng km phn quan trng, bi v khi xem xt cc s liu k hoch ca nhiu nm trc cho php ta bit nhng kh nng ca doanh nghip hin c v xu hng pht trin ca s vic trong tng lai.

+ Cn c vo nhu cu th trng. C nhiu loi: th trng cnh tranh hon ton, th trng bn c quyn v th trng c quyn, mi loi c nhng c im ring. Tuy nhin, cc doanh nghip quan tm nht vn l lng cu ca th trng v xu hng ca ngi tiu dng, l cn c quan trng bc nht m cc nh hoch nh cn nhm ti. Nh vy, doanh nghip va phi bit v s lng hng ho v dch v cn p ng va phi bit xu hng pht trin nhu cu ca ngi tiu dng trong tng lai tha mn, bi v cc nh sn xut khng th bn nhng g mnh c m phi bn nhng g m con ngi cnT cc cn c trn vi phng php d on, d bo doanh nghip i n nhng quyt nh v cc chin lc pht trin; xy dng cc k hoch trong tng lai, trong phn nh: s lng, cht lng sn phm; k thut v cng ngh; cc chi ph; lng cho nhn vin; thu phi np; u t mi, Xy dng cc chin lc pht trin.

m bo cc mc tiu c thc hin, bc tip theo rt quan trng l nh qun tr phi tm kim c cc chin lc pht trin ph hp vi cc tin (iu kin) cho php. iu , bt buc doanh nghip phi xy dng nhiu phng n chin lc khc nhau la chn, v trong mi phng n u cha ng nhng u, nhc im nht nh. Phng n ti u khng c hiu l phng n hon ho m nn hiu l phng n c nhiu u im nht so vi cc phng n trong iu kin cho php. S la chn phng n ti u c th tin hnh bng cc phng php sau: Phng php phn tch, phng php thc nghim v phng php theo kinh nghim.Xy dng cc k hoch tc nghip.

Bao gm nhiu k hoch, n quyt nh nhiu vn trn nhiu lnh vc khc nhau nh: sn xut, cht lng, ti chnh, vt t thit b, thu kha, o to nhn vin, tip th, nghin cu v pht trin, nhm trin khai cc k hoch chin lc.

Lp cc chng trnh hnh ng c th.

Cc chng trnh hnh ng c th c lp ra tt c cc cp trong t chc. Trong qui nh b phn lng o; cc phng, ban, t cng tc, lm nhng nhim v g vi thi lng bao nhiu cho mi cng vic c th.Kim tra nh gi kt qu.Kim tra, nh gi l mt hot ng c trng ca qun tr. Kim tra, nh gi phi tin hnh thng xuyn v lin tc, nhm bit c nhng kt qu t c ng thi pht hin nhng sai st, khim khuyt kp thi khc phc iu chnh.iu chnh, lp li qu trnh hoch nh.

iu chnh l mt hot ng tt yu, bi v sai st v khim khuyt mt khu no trong qu trnh thit lp v t chc thc hin k hoch thng xy ra kh ph bin. C th iu chnh khu k hoch hoc khu t chc thc hin, nhng d iu chnh khu no cng nhm to ra trng thi n nh v pht trin ca t chc chc, khng v mc ch thnh tch hoc c nhn no khc.

Hoch nh l mt tin trnh khp kn, t bc u tin n bc cui v tip tc c nh vy cho sut qu trnh hnh thnh v pht trin ca mt t chc. S lp li qu trnh hoch nh c th do hon thnh xong mt k hoch, lp li vng mi, nhng cng c th do k hoch trc b ph sn hon ton phi lp li ngay t bc u. 2.3- Hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip.

2.3.1- Hoch nh chin lc

Chin lc l nhm cc hnh ng ch yu c chn la v thc thi t mc tiu ca t chc. Thch thc ch yu i vi cc nh qun tr l phi xy dng cc chin lc m t nht l c o vi khch hng v khc bit vi chin lc ca cc i th cnh tranh. Chin lc s c tc ng to ln khi n quyt nh v tr ca t chc trn mt hoc nhiu kha cnh so vi i th cnh tranhHoch nh chin lc l qu trnh ra nhng quyt nh di hn, xc nh ra con ng pht trin ca cng ty trong nhng khong thi gian nht nh, nhm lin kt cc n lc ca cng ty hng ti mc tiu. C nhiu loi chin lc: chin lc tm cng ty, chin lc tm kinh doanh v chin lc cp chc nng.

Cc chin lc tm cng ty. Bao gm c cc loi sau:Chin lc hp nht v pha trc (Chin lc hp nht vi khch hng ngi mua). L chin lc xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca khch hng ngi mua. Chin lc ny thc y s hp tc cht ch gia cng ty v cc khch hng ch yu. Trn thc t cc cng ty thng s dng cc hnh thc lin doanh, lin kt vi khch hng ca mnh, nhm ti thiu ho ri ro t pha ngi mua.

Chin lc hp nht v pha sau (chin lc hp nht vi ngi cung cp). L chin lc xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca ngi cung cp. Chin lc ny thc y s hp tc gia cng ty vi ngi cung cp ch yu. Hin cc cng ty thng s dng cc hnh thc lin doanh, lin kt vi ngi cung cp, nhm ti thiu ha ri ro t pha ngi cung cp.

Chin lc hp nht theo chiu ngang (Chin lc hp nht vi i th cnh tranh). L chin lc pht trin theo chiu hng st nhp cc i th ang cnh tranh vi nhau. Chin lc ny dn n nguy c c quyn, lm thit hi cho ngi tiu dng.Chin lc a dng ha ng tm (Chin lc a dng ha bng cc sn phm hay dch v lin kt). Chin lc ny nhm m rng cc sn phm hoc dch v c lin quan chc ch ti cc sn phm ca cng ty, hoc c qui trnh cng ngh tng t, hoc c cng nhm khch hng hoc cng chung th trng tiu th sn phm ca cng ty; bng cch lin kt, st nhp, mua li hoc thnh lp n v mi.

Chin lc a dng ha kt khi (Chin lc m rng kinh doanh sang lnh vc khc). Nhm a dng ha ngnh ngh kinh doanh, tng t nh chin lc a dng ha kinh doanh tm kinh doanh. thc hin chin lc ny, cc cng ty thng p dng cc bin php hoc thn tnh cng ty khc, hoc u t vo d n mi.

Cc chin lc tm kinh doanh

Chin lc xm nhp th trng. L chin lc tm kim cc c hi pht trin trong cc th trng m danh nghip ang hot ng vi nhng hng ho v dch v hin c. Hay ni cch khc doanh nghip tm kim phng cch lm tng th phn nh: gim gi bn, khuyn mi, thay i qung co, qung b, khuych trng cc ca hng gii thiu v bn sn phm, m thm i l bn hng,

Chin lc m rng th trng. Bao hm vic tm kim th trng mi cho nhng sn phm hin c nh: tm nhng khu vc th trng mi m lu nay doanh nghip cha bao gi n ; tm nhng th trng mc tiu mi; tm nhng ngi tiu dng mi,

Chin lc pht trin sn phm. Bao gm pht trin sn xut nhng sn phm mi hon ton m lu nay doanh nghip cha h sn xut; hay ci tin nhng sn phm hin c bng cc ci tin v cht lng, mu m, tnh nng s dng ca sn phm, thay i bao b, qui cch v kch c ng gi bao b,

Chin lc a dng ha kinh doanh. Gm kinh doanh nhiu hng ha v dch v trn nhiu lnh vc khc nhau nhm phn tn nhng ri ro do qu tp trung mt hoc mt s mt hng hoc dch v khi c s tc ng ca mi trng kinh doanh bt li lm cho doanh nghip b thua l khng th chuyn i kp.

Chin lc cp chc nng. Bao gm chin lc ca cc b phn thc hin cc chc nng qun tr nh: chin lc b phn sn xut, marketing, qun tr ngun nhn lc, qun tr ti chnh, b phn k thut v nghin cu,

Nhng chin lc tng loi.

Do gio s M. Peter ca trng i hc Harward (M) xng mt phng php c th thay th cho ma trn pht trin va nu trn. Ni dung ch yu 3 chin lc tng loi ca gio s M. Perter c trnh by nh sau:

Chin lc dn u h gi (hay chin lc cnh tranh v gi). Chin lc ny i hi cc doanh nghip phi tm mi cch h gi thnh sn phm bn vi gi lun thp hn i th cnh tranh. y l chin lc cnh tranh ph bin m chng ta thng bt gp bt k ni no trong thc t.

Chin lc vt tri (hay cn gi l chin lc cnh tranh v cht lng, mu m, tnh nng mi). N i hi cc doanh nghip lun ci tin cht lng, mu m v tnh nng mi ca hng ha mnh phi khc bit vi i th cnh tranh.

Chin lc tp trung (hay chin lc u tin cho loi khch hng hay sn phm). Chin lc tp trung u tin cho mt hoc mt s khch hng theo tiu thc phn chia theo quc tch, a l, knh phn phi hay mt phn ring bit ca mt hng.2.3.2- Hoch nh tc nghip

L qu trnh ra cc quyt nh ngn hn, chi tit v ni dung cc cng vic; cc bin php, phng php tin hnh, nhm c th ho cc chin lc.

Theo J.Storner, h thng hoch nh ca t chc bao gm:

Nhn chung k hoch tc nghip c th phn loi thnh k hoch thng xuyn v k hoch khng thng xuyn (n dng).

K hoch thng xuyn

K hoch thng xuyn c hoch nh gii quyt nhng vn xy ra thng xuyn, lp i lp li. K hoch thng xuyn hng vo vic to ra tnh n nh v duy tr s cn i trong t chc. Thm vo , k hoch thng xuyn m bo thch ng vi cc tnh hung mang tnh chu k, iu ny rt quan trng trong mi t chc.

K hoch thng xuyn: l k hoch gii quyt mc tiu v nhng vn xy ra thng xuyn trong t chc.

K hoch thng xuyn bao gm nhng chnh sch, nhng th tc v quy tc.

Chnh sch l nhng hng dn chung, t ra nhng nh hng gii quyt nhng nh hng no m t chc thng gp phi. Chnh sch hng dn nh qun tr ra quyt nh trong cc tnh hung thng xuyn xy ra. Hu ht cc n v ca t chc s hnh thnh nhng chnh sch quyt nh c iu kin hnh thnh.

Th tc l hnh thc th hai ca k hoch thng xuyn. Th tc chuyn bit hn v mang tnh nh hng hnh ng hn chnh sch. Th tc cung cp nhng ti liu thc hin mt khi cng vic trn vn.

Th tc: a ra nhng hng dn chuyn bit v cch thc tin hnh cc hnh ng.

Quy nh: L mt hnh thc k hoch thng xuyn chnh xc nht ca t chc. Quy nh khng phi cung cp nhng hng dn cho vic ra quyt nh ca t chc, tri li n cung cp nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.

Quy nh ra nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.

K hoch n dng

K hoch n dng c pht trin cho nhng tnh hung ring bit ca t chc, l k hoch s dng mt ln cho tnh hung ring bit v khng lp li.

K hoch n dng: K hoch gii quyt nhng tnh hung mi khng lp li ca t chc. C 3 loi k hoch n dng: Chng trnh, d n v ngn sch:

Chng trnh: l mt loi k hoch n dng m t mt tng th nhng hnh ng lin quan vi nhau nhm hon thnh mc tiu c th. K hoch phc ho nhng bc i quan trng v nhng hnh ng chuyn bit cn thit thc hin mc tiu c th c chng trnh m t tng i chi tit.

D n: D n hng kt qu vo cc c nhn v nhm lm vic c th. D n t tng hp v c phm vi hp hn chng trnh, thng nh trc ngy mc tiu c hon thnh.

Ngn sch: l hnh thc cui cng ca k hoch n dng. Ngn sch thng c xem nh mt phn cu thnh ca hoch nh hiu qu v ngn sch chuyn bit v ngun ti chnh. Thm vo , ngn sch phc v nh mt h thng kim sot ti chnh thc hin d n.Mi quan h gia hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip

Mc d khc nhau nhng hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip khng th pht trin tch ri nhau. Thc ra c hai loi hoch nh u trin khai t mc tiu chung. T chc s dng hoch nh t trn xung hay t di ln, kt qu s pht trin mt h thng cc k hoch n l, chng c hnh thnh trong mt th thng nht. Hoch nh tc nghip ca tng n v c th u phi nhm thc hin tt c nhng g trong hoch nh chin lc ca t chc.

Nhng du hiu gip chng ta phn bit gia Hoch nh chin lc v Hoch nh tc nghip Cc tiu thc Hoch nh chin lc Hoch nh tc nghip

1- Tnh cht ca quyt nh2- Mi trng thc hin3- Cp quyt nh.

4- Kh nng ca ngi ra quyt nh

5- Thi gian s dng

6- Ri ro nu xy ra7- Mc ch ca quyt nh Chi phi ton din v trong thi gian di.

Bin iThng l qun tr vin cp cao

Khi qut vn

Di hn (>1nm).

Lnnh hng pht trin.Chi phi cc b v trong thi gian ngn.

Xc nhThng l qun tr vin cp thp

Phn tch c th, t m

Ngn hn (> nhiu

G

tin

Gu thng tin

G

tin

Gu thng tin

>> nhiu

G

tin

Gu thng tin

G

tin

Gu thng tin

Gii m

Gu thng tin

Gu thng tin

Gu thng tin

Gu thng tin

M ho

Gi thng tin

Nhn thng tin

Thng tin phn hi

Gu thng tin

Gu thng tin

Gu thng tin

Knh truyn thng tin

Kim tra

Kim tra

Kt qu

Nhm

ti chnh

Nhm

Marketing

Nhm

Marketing

Nhm

sn xut

Nhm

sn xut

Nhm

thu mua

Nhm

thu mua

D n B

Tng gim c

D n A

Nhm

ti chnh

Ti chnh

Marketing

Sn xut

Thu mua

Thc hin

Lp k hoch

Nhu cu vt cht

Nhu cu an ton

Nhu cu x hi

Nhu cu c qu trng

Nhu cu

t hon thin

Phn xng III

Kt qu mong mun (u ra)

Thc hin cc iu chnh

Chng trnh iu chnh

Phn tch l do sai lch

Xc nh cc sai lch

So snh thc t vi tiu chun

o lng kt qu thc t

Kt qu thc t

(u vo)

Ca hng III

Ca hng II

Ca hng

I

H thng kim tra

u ra

Qu trnh thc hin

u vo

So snh

o lng

iu chnh

ra bin php iu chnh

Tm l do chnh lch

Xc nhn chnh lch

Mc tiu

Sn phm

X

B phn

ti chnh

B phn Marketing

B phn

sn xut

Gim c

Gim c

Ph gim c

sn xut

Ph gim c

tiu th

Phn xng II

Phn xng I

Sn phm

Y

Sn phm

Z

Khoa Kinh t - Trng H Phm Vn ng

Khoa Kinh t - Trng H Phm Vn ngTrang 1