Bağlı ve Hakim Şirketler («Şirketler Topluluğu») Raporları · 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu •«irketler Topluluğu» Hükümleri ‒TTK Md. 195-209 •Ceza Hükümleri

Bağlı ve Hakim Şirketler («Şirketler Topluluğu») Raporları Yönetim Kurulunun Rapor Yükümlülükleri

Güler Hülya Yılmaz – Şubat 2013

© 2013 Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

İlgili Mevzuat

Şirketler Topluluğu (Hakim Şirket - Bağlı Şirket)

Bağlı Şirket Raporu Hazırlanması Yükümlülüğü

Bağlı Şirket Raporunun İçeriği

Hakim Şirket Raporu

Cezai Yaptırım

Diğer Kanunlarda Benzeri Raporlama/Belgelendirme Yükümlülükleri

«Transfer Fiyatlandırması Belgelendirme Raporu» ve «Bağlı Şirket Raporu» İlişkisi

Gündem

2 Bağlı ve Hakim Şirket Raporları


İlgili Mevzuat

6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu

• «Şirketler Topluluğu» Hükümleri

‒ TTK Md. 195-209

• Ceza Hükümleri

‒ TTK Md. 562/3

‒ TCK Md. 52/1

Diğer İlgili Mevzuat

• Transfer Fiyatlandırması (TF) Mevzuatı

‒ KVK Md.13 - TF Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı

‒ ÇVÖA Md. 9 – Bağımlı Teşebbüsler

• Sermaye Piyasası Mevzuatı

6362 Sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu

‒ Madde 21 – Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı (karın/mal varlığının örtülü işlemlerle

azaltılması yasağı)

‒ Madde 94 – Örtülü Kazanç Aktarımında Uygulanacak Tedbirler

‒ Madde 110 – «Güveni Kötüye Kullanma» ve Sahtecilik



Şirketler Topluluğu (Hakim Şirket – Bağlı Şirket) (TTK Md. 195)

Şirketler Topluluğu: Hakim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketlerden

(«bağlı şirketler») oluşan hukuki yapı. Hakim Şirket, «ana şirket»; Bağlı Şirket de «Yavru

Şirket» statüsündedir.

• Hakim Şirket

‒ Doğrudan veya dolaylı hakimiyet

‒ Oy haklarının çoğunluğuna sahiplik (yüzde belirtilmemiş)

‒ Oy çoğunluğu olmaksızın şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar

alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkı

‒ İlla oy hakkı bulunması şart değil, bir sözleşme veya başka bir yolla da hakimiyet

kurulmuş olabilir

• Bağlı Şirket

‒ Üzerinde hakimiyet kurulan «yavru şirket» tir

Bir vakıf veya gerçek kişi de («teşebbüs» sayılmak şartıyla) hakim şirket konumunda

bulunabilir.

Yabancı sermayeli şirketler açısından; hakim veya bağlı şirketlerden en az birinin

merkezinin Türkiye’de olması Şirketler Topluluğu hükümlerinin uygulanması için yeterlidir.

Örneğin; Hollanda’da yerleşik ABC B.V. doğrudan %95 oranında hissesine sahip olduğu ve

yönetimine hakim olduğu ABC A.Ş. İle birlikte bir «şirketler topluluğu» oluşturmaktadır.


© 2013 Deloitte Touche Tohmatsu Limited. 5

Hakim Şirket – Bağlı Şirket

Hakimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması (TTK Md. 202) – Belli Başlı

Hususlar

- Hakim şirket, hakimiyetini bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanamaz.

- Hakim şirket bağlı şirketi,

a) iş, varlık, fon, personel, alacak/borç devri gibi hukuki işlemler yapmaya;

b) karını azaltmaya ya da aktarmaya,

c) mal varlığını ayni veya kişisel nitelikte haklarla sınırlandırmaya,

d) kefalet, garanti ve aval vermek gibi sorumluluklar yüklenmeye,

e) ödemelerde bulunmaya

f) haklı bir sebep olmaksızın tesislerini yenilememek, yatırımlarını kısıtlamak,

durdurmak gibi verimliliğini ya da faaliyetini olumsuz etkileyen kararlar veya

önlemler almaya,

g) gelişmesini sağlayacak önlemleri almaktan kaçınmaya

yöneltemez, meğer ki kayıp o faaliyet yılı içinde fiilen denkleştirilsin veya

kaybın nasıl ve ne zaman denkleştirileceği belirtilsin.

Bağlı ve Hakim Şirket Raporları


Hakim Şirket – Bağlı Şirket

Hakimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması (TTK Md. 202) – Belli Başlı

Hususlar

2. Fıkra:

«Hakimiyetin uygulanması ile gerçekleştirilen ve bağlı şirket bakımından açıkça

anlaşılabilir haklı bir sebebi bulunmayan, birleşme, bölünme, tür değiştirme, fesih, menkul

kıymet çıkarılması ve önemli esas sözleşme değişikliği gibi işlemlerde, genel kurul kararına

red oyu verip tutanağa geçirten veya yönetim kurulunun bu ve benzeri konulardaki

kararlarına yazılı olarak itiraz eden pay sahipleri; hakim teşebbüsten, zararlarının tazminini

veya paylarının varsa en az borsa değeriyle, böyle bir değer bulunmuyorsa veya borsa

değeri hakkaniyete uygun düşmüyorsa, gerçek değerle veya genel kabul gören bir yönteme

göre belirlenecek bir değerle satın alınmasını Mahkemeden isteyebilirler. ….Tazminat ve

payların satın alınmasını istem davası, genel kurul kararının verildiği veya yönetim kurulu

kararının ilan edildiği tarihten başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.»



Bağlı Şirket Raporu Hazırlanması Yükümlülüğü (TTK Md. 199/1)

• Kim Hazırlamak zorunda? Bağlı Şirketin Yönetim Kurulu (limited şirketlerde müdürler)

• Ne zaman? Faaliyet dönemi takvim yılı olan bir bağlı şirkette bir sonraki yılın Mart ayı

sonuna kadar ( faaliyet yılının ilk 3 ayı içinde) (2012 için 31 Mart 2013’e kadar)

• Talebe bağlı mı, yoksa zorunlu mu? Bağlı Şirket Raporu herhangi bir talebe veya

isteğe bağlı değildir, bu raporun her yıl düzenli olarak hazırlanması zorunludur. «Tam

Hakimiyet» bulunsa dahi bu durum, yıllık Bağlı Şirket Raporu hazırlama zorunluluğunu

ortadan kaldırmıyor.

• Tescil ve ilana tabi midir? Hayır.

• Yönetim Kurulu Bağlı Şirket Raporu hazırlama Görevini devredebilir mi?

Devredebilir. Ancak, nihai rapor Bağlı Şirket Yönetim Kurulu tarafından imzalanmalıdır.

Bağlı Şirket Raporu’nun «Sonuç» kısmında yer alması zorunlu açıklamalara Yıllık Faaliyet

Raporunda (YFR) da yer verilmesi zorunlu olduğundan ve YFR’nun hazırlanması da yönetim

kurulunun devredilemez görevlerinden olduğundan Bağlı Şirket Raporunun Sonuç kısmı

mutlaka Yönetim Kurulu tarafından hazırlanmış olmalıdır.

• Amaç : Hakim Şirket lehine / Bağlı Şirket aleyhine yapılan işlem varsa raporlanması,

kayıp oluşması halinde denkleştirilmesi. Grup menfaati için Bağlı Şirket menfaatinden

vazgeçilmesi riskinin olumsuz sonuçlarını Bağlı Şirket lehine gidermek, bu suretle; azınlık

hissedarların, tedarikçilerin, alacaklıların, işçilerin korunması.

• Hukuki Sonuçları: Hakim Şirket’ten ve kayba sebep olan Hakim Şirket Yönetim Kurulu

üyelerinden (eğer kayıp varsa) şirket zararını tazmin etmek üzere talep hakkı doğması.



Bağlı Şirket Raporunun İçeriği

• Bağlı Şirket Raporu - Konusu

Bağlı şirketin geçmiş faaliyet yılında;

‒ Hakim Şirket ile yaptığı hukuki işlemler,

‒ Hakim Şirket’e bağlı bir şirketle yaptığı hukuki işlemler,

‒ Hakim Şirket’in yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı bir şirketin yararına yaptığı hukuki işlemler

‒ Geçmiş faaliyet yılında Hakim Şirket’in ya da ona bağlı şirketin yararına alınan veya alınmasından

kaçınılan tüm diğer önlemler

• Raporda Neler Açıklanacak?

‒ Hukuki işlemlerde Edimler ve Karşı Edimler

‒ Önlemlerde Önlemin sebebi ve Şirket yönünden yarar ve zararları

‒ Şirket zarara uğramış mıdır?

‒ Zarara uğramışsa Zararın denkleştirilip denkleştirilmediği? (Yıllık Faaliyet raporunda belirtilecek)

‒ Zarar (kayıp) denkleştirilmişse faaliyet yılı içinde fiilen nasıl gerçekleşti? veya Şirketin sağladığı

hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem hakkı tanındı? Denkleştirme yapıldıysa denkleştirme yöntemi

(misal ödeme veya talep hakkı) belirtilecek

‒ Denkleştirme: Tanımlanan kaybın ortadan kaldırılması, eğer bağlı şirket bağımsız konumda olsa idi

nasıl bir durumda bulunacaktı ise bağlı şirketi o konuma getirmek

(Dikkat : İşlem Hazine zararına sebep olmasa dahi denkleştirme gerekiyor, zira gerek TTK’da gerek

SPK’da esas amaç , ortakların hakkının korunması. Devletin zararı olmayabilir ancak eğer Bağlı

Şirket ortağı yapılan işlem neticesi bir kayba uğramışsa bu durumu düzeltmek için ne yapıldığı

sorgulanıyor)



Bağlı Şirket Raporunun İçeriği – Önemli Hususlar (TTK Md. 199 / 2.)

1) Rapor hangi ilke ve standartlara göre hazırlanacak ?

«Doğru ve dürüst hesap verme ilkeleri» /

«özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkeleri» (4. fıkra)

2) «Zararın Denkleştirilmesi» nedir?

Bağlı şirket eğer bağımsız olsa idi nasıl bir durumda olurdu?

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Md. 9’da («Bağımlı Teşebbüsler») belirtilen

ilkelere paralel ;

«iki teşebbüs arasındaki ticari veya mali ilişkilerde oluşan veya oluşturulan koşullar,

bağımsız teşebbüsler arasında oluşması gereken koşullardan farklılaştığında, olması

gereken, fakat oluşan veya oluşturulan koşullar nedeniyle teşebbüslerden birinde

kendini göstermeyen kazanç, o teşebbüsün kazancına eklenebilir ve buna göre

vergilendirilebilir.»

• Transfer fiyatlandırmasında esas aldığımız ilke: «Emsallere Uygunluk İlkesi»



Hakim Şirket Raporu (TTK Md. 199 / 4.) (İsteğe Bağlıdır)

1) Hakim şirketin yönetim kurulu başkanından istenebilecek rapor

a) Bağlı şirketlerin mali tabloları

b) Hakim şirketin bağlı şirketlerle ilişkileri

c) bağlı şirketlerin birbirleriyle ilişkileri

d) hakim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınları ile ilişkileri

e) b) c) d)’de belirtilenlerin yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri

2) «özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkeleri»

3) Raporu kim ister? Hakim Şirketin her yönetim kurulu üyesi

4) «rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmak yükümlülüğü» kimde? Yönetim Kurulu Başkanında.

5) Yönetim Kurulu üyeleri Raporun «Sonuç» kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini

isteyebilirler.

6) Bağlı şirketler raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hakim şirketin bu işle

görevlendirilen uzmanlarına vermekle yükümlüdürler.

7) İstemde bulunan YK üyesi, bunu 3. bir kişinin yararlanması amacıyla yapmışsa sonuçlarından sorumlu

olur.



Cezai Yaptırım [TTK Md. 562/(3)]

«TTK 199. Maddenin 1. ve 4. fıkralarına aykırı hareket edenler 200 günden az

olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.»

TCK 52 : «Adli para cezası en az 5, en çok 730 gün olarak hesaplanır. En az 20TL en

fazla 100 TL olan 1 gün karşılığı adli para cezasının miktarı kişinin ekonomik ve diğer

şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edilir.»

- Minimum gün / min. birim gün tutar : 200 gün x 20 TL = 4,000 TL

- Minimum gün / max. birim gün tutar : 200 gün x 100 TL = 20,000 TL

- Maximum gün / min. birim gün tutar : 730 gün x 20 TL = 14,600 TL

- Maximum gün / max. birim gün tutar: 730 gün x 100 TL = 73,000 TL

Yıllık bağlı şirket raporunu yazmak yükümlülüğünü yerine getirmeyen sorumlu

Yönetim Kurulu üyesi minimum 4,000 TL / maksimum 73,000 TL adli para cezasına

maruz durumda bulunuyor.




• Transfer Fiyatlandırması Mevzuatı

‒ KVK Md.13; Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Aktarımı

«Emsallere uygunluk ilkesi, ilişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında

uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda

oluşacak fiyat veya bedele uygun olmasını ifade eder. Emsallere uygunluk ilkesi

doğrultusunda tespit edilen fiyat veya bedellere ilişkin hesaplamalara ait kayıt,

cetvel ve belgelerin ispat edici kâğıtlar olarak saklanması zorunludur.»

‒ Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Madde 9 : Bağımlı Teşebbüsler

«iki teşebbüs arasındaki ticari veya mali ilişkilerde oluşan veya oluşturulan koşullar,

bağımsız teşebbüsler arasında oluşması gereken koşullardan farklılaştığında, olması

gereken, fakat oluşan veya oluşturulan koşullar nedeniyle teşebbüslerden birinde kendini

göstermeyen kazanç, o teşebbüsün kazancına eklenebilir ve buna göre vergilendirilebilir.»




• 6362 Sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu

‒ Madde 21: Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı

« (1) Halka açık ortaklıklar ve kollektif yatırım kuruluşları ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının;

yönetim, denetim veya sermaye bakımından doğrudan veya dolaylı olarak ilişkide bulundukları gerçek

veya tüzel kişiler ile emsallerine uygunluk , piyasa teamülleri, ticari hayatın basiret ve dürüstlük

ilkelerine aykırı olarak farklı fiyat , ücret, bedel veya şartlar içeren anlaşmalar veya ticari uygulamalar

yapmak veya işlem hacmi üretmek gibi işlemlerde bulunmak suretiyle karlarını veya malvarlıklarını

azaltarak veya karlarının veya malvarlıklarının artmasını engelleyerek kazanç aktarımında bulunmaları

yasaktır.

(2) Halka açık ortaklıklar …………ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının…..basiretli ve dürüst bir

tacir olarak veya piyasa teamülleri uyarınca karlarını ya da malvarlıklarını korumak veya

arttırmak için yapmaları beklenen faaliyetleri yapmamaları yoluyla ilişkili oldukları gerçek veya

tüzel kişilerin karlarının ya da malvarlıklarının artmasını sağlamaları da örtülü kazanç aktarımı sayılır .

(3) Halka açık ortaklıklar ….ilişkili taraf işlemlerinin emsallerine, piyasa teamüllerine, ticari

hayatın basiret ve dürüstlük ilkelerine uygun şartlarda gerçekleştirilmiş olduğunu belgelemek

ve bu durumu tevsik edici bilgi ve belgeleri en az 8 yıl süre ile saklamak zorundadırlar. »

(4) Kazanç aktarımının Kurulca tespiti halinde, …halka açık ortaklıklar ….ile bunların iştirak ve bağlı

ortaklıkları Kurulca belirlenecek süre içinde kendilerine kazanç aktarımı yapılan taraflardan , aktarılan

tutarın kanuni faizi ile birlikte malvarlığı veya karı azaltılan ortaklığa …iadesini talep eder. Kendilerine

kazanç aktarımı yapılan taraflar, Kurul’ca belirlenecek sürede aktarılan tutarı kanuni faizi ile iade

etmek zorundadır:

‒ Yaptırımlar (Madde 94, 110): Denetleme sonuçlarının ortaklara duyurulması, örtülü

aktarılan tutarın iadesi için dava açılması. «Güveni kötüye kullanma» nedeniyle 2 kat

para cezası.



«Transfer Fiyatlandırması Belgelendirme Raporu» ve «Bağlı Şirket

Raporu» İlişkisi

İşlem Tarafları açısından Transfer Fiyatlandırması Raporu işlem tarafları açısından «Bağlı

Şirket Raporu»’ndan daha geniş bir kitleyi kapsamaktadır. Transfer fiyatlandırması mevzuatındaki

«ilişkili kişi» tanımı, Hakim Şirket- Bağlı Şirket tanımından göreceli olarak daha geniştir.

Rapor Kapsamı açısından Bağlı Şirket Raporu, her türlü hukuki işlemler ile önerilen veya

kaçınılan önlemleri de içermesi nedeniyle Transfer fiyatlandırması raporundan daha kapsamlıdır.

Muhatap açısından Bağlı Şirket Raporunun muhatabı pay sahipleridir. Bağlı Şirket raporunun sonuç

kısmı yıllık faaliyet raporunda belirtilerek pay sahiplerinin bilgilendirilmesi sağlanmaktadır. Öte yandan,

Transfer Fiyatlandırması Belgelendirme Raporu ise Mali İdare’ye verilmek üzere hazırlanmaktadır. Her ne

kadar iki tip raporun muhatapları farklı ise de ortak benimsenen prensipler («emsallere uygunluk ilkesi»

vb.) gereği içerik ve sonuçları itibariyle bu iki raporun birbirine uyumlu olması beklenir.

Bağlı şirket raporları hazırlanırken mevcut transfer fiyatlandırması raporlarındaki bilgilerden

yararlanılabilir. Ancak ilişkili işlem kapsamı açısından Bağlı Şirket Raporu alınan/alınmayan önlemleri de

dikkate aldığı için çok daha kapsamlıdır ve ayrıca «ilişkili kişi» / «bağlılık» tanımları da her iki rapor

hazırlığı açısından farklı değerlendirilmelidir. Bu nedenle, Bağlı Şirket Raporu hazırlanırken transfer

fiyatlandırması belgelendirme çalışmalarına ilaveten hukuki işlem ve önlemler ile ilgili ek çalışma ve

değerlendirmelerin de yapılması gereklidir.

Bağlı Şirket Raporu hazırlığı için asgari içerik ve formatın daha açık belirlenmesi açısından TTK 210/1.

çerçevesinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın, Şirketler Topluluğu hükümlerinin uygulanması ile ilgili bir

Tebliğ yayımlamasında fayda vardır.



DRT Yeminli Mali Müşavirlik ve Bağımsız

Denetim A.Ş.

Ortak (YMM)

Vergi Hizmetleri – Transfer Fiyatlandırması

+90 212 366 60 72

[email protected]

Güler Hülya Yılmaz

TEŞEKKÜRLER

mailto:[email protected]


Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member

firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/about for a detailed description of the legal

structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms.

This communication is for internal distribution and use only among personnel of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, its member firms, and

their related entities (collectively, the “Deloitte Network“). None of the Deloitte Network shall be responsible for any loss whatsoever sustained

by any person who relies on this communication.

Documents

Bağlı ve Hakim Şirketler («Şirketler Topluluğu») Raporları · 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu •«irketler Topluluğu» Hükümleri ‒TTK Md. 195-209 •Ceza Hükümleri