Vrste mineralnih voda

Prof.dr.med.sc. Nedima Kapidžić-Bašić

Hidrokarbonatne mineralne vode

Mineralne vode koje imaju bar 1 gr.rastvorenih mineralnih materija na 1l vode, a gdje se hidrokarbonatni jon nalazi u koncentraciji preko 20 mval %.

U ovim vodama se obično nalazi slobodni CO2,zbog čega su ove vode dobile i karakter kiselih voda, npr.natrijum-hidrokarbonatna ugljeno kisela mineralna voda.

Kada se u ovim vodama nalaze i joni natrijuma, kalcijuma, magnezijuma u koncetraciji preko 20 mval% na 1 l vode onda imamo razne kombinacije voda:

npr. natrijum hidrokarbonatne alkalne, ili kalcijum,magnezijum hidrokarbonatne zemno alkalne.

Način upotrebe

pijenje, kupanje, inhalacije (djeluju na iskašljavanje) i vaginalno orošavanje (antiinflamatorno).

Hidrokarbonatne mineralne vode se u terapijske svrhe najčešće koriste pijenjem, jer se njihovo dejstvo ispoljava na sekreciju i motilitet želudca kao i na bilijarne funkcije.

Kad se piju djeluju na:

organe za varenje (na želudac i žučnu kesu. Djeluju na neutralizaciju želudačne kiseline (kod ćira na želudcu ili dvanaestercu).

na pankreas. Smanjuju diurezu (zbog Na koji zadržava vodu). Povećavaju alkalnu rezervu u krvi (važno kod

Dijabetesa)-smanjuje opasnost od acidoze.

Indikacije za hidrokarbonatne vode

1. oboljenja gastrointestinalnog trakta

2. hepatobilijarna obolenja

3. bolesti metabolizma i endokrinog sistema (dijabetes, giht)

4. obolenja urinarnog sistema (kalkuloza bubrega-uratna i okaslatna)

Ugljeno kisele mineralne vode

Ugljen dioksid je važan sastojak min.voda i jedan od najvažnijih balneo terapijskih činilaca.

Ove vode sadrže više od 1 gr/l slobodnog CO2

Čiste ugljenokisele min.vode su rijetke, obično su istovremeno natrijum hidrokarbonatne, gvoždjevite, kalc-magn.hidrokarbonatne vode.

CO2 spada u grupu lipoidnih gasova, lako difunduje kroz kožu dražeći receptore u koži,

što izaziva osjećaj toplote, refleksnim putem dolazi do vazodilatacije perifernih arteriola i kapilara.

Koža postaje crvena i topla, CO2 koji dospijeva u krvotok dovodi do produbljivanja disanja i povećanja ventilacije pluća.

CO2 snižava nivo kaholamina i blokira betaadrenergične receptore u miokardu, dolazi do produženja dijastole što dovodi do boljeg dijastolnog punjenja srca čime se poboljšava i

koronarni krvotok i povećava udarni volumen.

CO2 se koristi bilo kupanjem u ugljenokiseloj min.vodi, bilo u vidu suvih kupki.

Način primjene ugljenokiselih voda

Koriste se kupanjem i pijenjem. Sve stone flaširane vode su ugljenokisele.

Pijenje: povečava se lučenje HCl i motilitet želudca.

Kupanje: Co2 se resorbuje preko kože u toku kupanja. Ulazi u krvotok

Sulfatne mineralne vode

Sadrže 1 gr.rastvorenih čvrstih materija na 1 l vode, a sulfatni jon je zastupljen sa preko 20 mval%/l vode.

Tu spadaju: natrijum sulfatne (salinične) magnezijum sulfatne (gorke). One obično sadrže i slobodni CO2 a često ihidrokarbonate i hloride.

U terapijske svrhe koriste se uglavnom pijenjem kod oboljenja organa za varenje i obolenja bilijarnog trakta.

Imaju laksativni učinak, naročito magnezium

sulfatne.

Ubrzavaju evakuacuiju sdržaja crijeva (zbog

Mg).

Hladna voda pojačava peristaltiku crijeva.

Način upotrebe-pijenje

Indikacije: hronični kolitis sa opstipacijom hronični hepatitis i holecistitis Gojaznost hronični pankreatitis dijabetes mellitus

Sumporovite/sulfidne/mineralne vode

Sadrže u 1 l vode preko 1 mg sumpora u: elementarnom (S), poluvezanom (HS) ili vezanom obliku (H2S).Način primjene: pijenjem kupanjemSumpor iz sulfidnih min.voda lako se resorbuje

preko kože, crijeva i pluća.

Resorpcija sumporovitih voda preko kože veća je kod viših temperatura i kod kisele reakcije.

Kroz kožu i preko respiratornog sistema resorbuje se preko 90% jona sumpor vodonika.

Koncentracija u krvi dostiže maksimum 3h poslije kupanja.

Način upotrebe: pijenje i kupanje.

*

Sumporvodonik i jon sulfida učestvuju u oksidoredukcionim procesima u organizmu

Utiču na metabolizam kože, holestereola, ugljenih hidrata, insulina, sekreciji znojnih i lojnih žlijezda, tkivno disanje, regenerativne procese.

Djeluju antinflamatorno, desenzibilizirajuće,keratolitički, baktericidno, detoksikaciono.

Djelovanje na želudac: pri pijenju ovih voda dolazi do hiperemije sluzokože i inhibicije sekrecije i motorike želudca.

Djelovanje na disajne puteve: djeluje bakteriostatički, baktericidno, desenzibijirajuće, antiinflamatorno i ekspektorantno.

Glavno dejstvo H2S manifestuje se upoboljšanju periferne cirkulacije.

Kao posledica periferne vazodilatacije dolazi do

pada krvnog pritiska,

primjenom sumporovitih voda povećava se retencija sumpora u zglobovima i rskavicama kod hroničnih reumatskih bolesnika.

Način primjene sumporovitih voda

Sumporovite (sulfidne) vode najčešće se primjenjuju kupanjem u kadama ili bazenima.

Ostali načini primjene:inhalacije, irigacije, ispiranje, pijenje (rjedje zbog neprijatnog mirisa).

Indikacije

1. obolenja lokomotornog aparata (upalna i deg.reumatska obolenja, ubrzavanje stvaranja kalusa poslije fraktura)

2. obolenja kože: dermatoze, alergijiski dermatitisi, ekcemi, psorijaza.

3. ginekološka obolenja (hron. upalni procesi)

4. obolenja KVS (hipertenzivna bolest)

5. Stanja poslije CVI

6. Neurološka obolenja (neuriti,neuralgije,radikuliti, traume kičmene moždine i mozga/

7. Gastrointestinalna obolenja/hronični gastri-

tis,enterokolitis/

Jodne mineralne vode

Te vode sadrže više od 1 mg joda u 1 l vo-de.Sreću se kao čisto jodne ili mješane sa halogenim

elementima (brom)Pored halogena mogu da sadrže natrijum

hidrokarbonatne jone, natrijum hloridne jone ponekad i sumpor.

Dnevna potreba organizma za jodom 100-150 mgNačin korišćenja: pijenje, kupanje i inhaliranje.

Efekti joda

vazodilatacija, resorpcija zapaljenskih eksudata, pojačanje odbrambenih i regenerativnih procesa, antiinflamatorno djelovanje.Jod je biološki aktivna supstanca i glavni je sastavni dio hormona štitne žlijezde gdje se deponuje 1/3 od unete količine joda.Kumulacija i u hipofizi, nadbubregu i jajnicima.

Indikacije

1. Oboljenja lokomotornog aparata (reumatskaupalna u smirenoj fazi i degenerativna

reumatska obolenja1. Hron.zapaljenska obolenja genitalnih organa2. Arterioskleroza i hipertenzija3. Parenhimska struma i miksedem4. Kožna obolenja5. Hronični bronhitis

Način upotrebe

pijenje, kupanje, inhaliranje

Takvu vodu ima banja Guber-Srebrenica i

Slana Banja-Tuzla

Gvoždjevito arsenske mineralne vode

Sadrže minimum 10 mg gvoždja na l vodei minimum o,7 mg arsena na 1l vode.

Arsen ima važnu ulogu u hematopoezi, aktivira koštanu srž.

Gvoždje takodje podstiče hematopoezu. Ima i antiinflamatorno dejstvo.

Način upotrebe: pijenje (banja Guber)

RADIOAKTIVNE VODE

To su dubinske, hipertermalne vode.

Način korištenja: kupanjem i inhaliranjem radona tokom kupanja. Ne koriste se per os.

Mogu da se koriste samo na izvoru.

Djelovanje

protiv bolova i upale. Imaju najjači analgetski efekat od svih mineralnih voda.

stimuliraju izlučivanje mokračne kiseline, smanjuju je u krvi (kod gihta),

snižavaju krvni pritisak, povečavaju broj leukocita, smanjuju broj

eritrocita.