40
Bangko le kuloro lu

Bangko le kuloro lu - Español para inmigrantes y refugiados ko minulfatata woolong morrigholti, hadama dinolu minule mooya mantima, minulbe mokendo luye duumala wolon molti minulialon

Embed Size (px)

Citation preview

Bangko le kuloro lu

EDITA: Gobierno de Aragón. Departamento de Educación, Cultura y Deporte DEPÓSITO LEGAL: HU - 124/2008 AUTORES / ILUSTRACIONES: Martín Pinos Quílez y Manuel Pinos Quílez DISEÑO Y MAQUETACIÓN: Loher Publicidad TRADUCCIÓN: Lamine Sambou

Azîm, Adolph, Isabel, Adrià, Aratz, Amîn, Aaleahya, Moussa, Fátima, Adler, Fernando, Aina, Asier, Aarushi, Ghâlib, Alberta, Alicia, Aleix, Ainara, Aahan, Viorel, Samba, Habib, Amara, Antonio, Andreu, Ander, Casimiro, Catalin, Fatoumata, Halîm, Arnold, Pilar, Arnau, Edurne, Abel, Cosmin, Hasan, Ava, Roberto, Carles, Eider, Alexandre, Mariama, Ibrahïm, Baldwin, Loreto, Dolors, Enara, Amelia, Alin, Fatou, Jalâl, Bernadette, Guillermo, Estel, Eilo, Américo, Dan, Isatou, Jamâl, Bertram, Marina, Ferran, Fani, Anabela, Andrei, Bintou, Jibrîl, Burke, José, Guillem, Arantxa, Anibal, Vlad, Haja, Khâliq, Derek, Olga, Ignasi, Gabone, Aemando, Marius, Mamadou, Karîm, Dustin, Juan, Iris, Garaitz, Brígida, Dorel, Ibrahima, Muhammad, Edwin, Laura, Joel, Gisela, Camila, Cornel, Abdoulaye, Mustafà, Egmont, Alex, Jordi, Hirune, Cecília, Cheikh, Nadîm, Elisabeth, Nieves, Roxana, Júlia, Idoia, Horia, Ousmane,‘Omar, Emily, Pablo, Manel, Irune, Johann, Irinel, Rashîd, Dragosi, Relu, Erika, Ricard, Susana, Ikerne, Dorina, Tammâm, Modou, Bogdan, Frederick, Unai, Luis, Umara, Dana, Marcos, Wâsim, Octav, Martí, Ugaitz, Yaiza, Diego, Zaida, Mor, Abdou, Viorica, Gerard, Beatriz, Sergi, Oana, Heidi, Lorelei, Patricia, Izaskun, Moustapha, Unax, Pere, Verter, Vicent, Corina, Gheorghina, Txaran, Camelia, Mirela, Roger, Richard, María, Marc, Santi, Tristan, Catalina, Alina, Wanda, Pedro, Simona, Nina, Oriol, Ion, Leonard, Norbert, Vanesa, Neus, Marinela, Jorge,

Ñing 2008 sangho, tubabuduu ncole kacha ming tata duniya bele fannala, ghañing paso dooku dindinghol beeleyee minulu ya long ko ibee

Aragon karan bugholto dulalu ming ketang nñe haryeti ka ñon yiibe aning ka yele ñongfe aada yamaalu minulu ya long ko imang kilinya fanang

kulorolu minulu yalong ko ifatata. Abaraka alle taroo yang

Bangko le kuloro lu

Por Martín Pinos Quílez y Manuel Pinos Quílez

Mbe tariko ming fola aliye akuwo keenung sanyii dantang koomala, kabiring nte kambanidimma.woo waatola nsio be nung sanyi konontong haninkabi akmulung nfe yakalikuwoleti. mbafola aliyele nhakilo yamuta ñaamig, asekeenoole amanke nung woñaama fanfang. Tarikol bewooñamale ning nhakilo yamuta wait woo wait asinatara amang keening wooñama.

Woobe keeta nung tolconia banko ming mulunyata aning duniya banko karodoolula ye moolu ibe sewoorinne nung ile mokoyakang moollemuiti minul yalong ikoytale fer koyo mimbeko talcole sebuuto. Idammanghol tema ika talconia kangholefo, woomu kangholeti ming yaalong ko asembo

warata baake fanaa kandimalong tooña Ning tilikando siita moodoolu balo ka woolele kake saroo kono beñaaning. fatakoyo doofana biye asee mootora noole. Wooñama itee balafate koyo falinna kulordoola ming dibita kake maronti o fimma. Ñing ya yitandile nug ko talconianos ining moolu fatale bare imang woomiro bendino.

4

5

Ilatale ko minulfatata woolong morrigholti, hadama dinolu minule mooya mantima, minulbe mokendo luye duumala wolon molti minulialon ko ining mookendolu mañanna ka yakasee.

Talconia baluuña soneyatale, Abeteyata katuung duniya be diatale nung. Mooyama ye dokuwo sotole nung, ikacodosoto nung wooyatinnale ika bungñiimal lo, moto fula hanifo televisión fula o mintambita woola watoo doo biye ik adunia kibaro dolu yibe daminnu yalong moodolu le baluña mang soneya woñaama. Wookibarolu bota dulaayanne o itolu ka woole mira, andung mole fanamu minulialong ko ifatatale. Insiñolomu iti minulbe tiliyibancolu, bare womunung bankudoluleti. Ike kili bankusabanyangho. Ntolemu nug bankufololuti. lungwoolung nkang nfang ñininkale bankufulanyangho be muntole.

6

7

Amamee problemo doolu kumasta kafunti. Sañing moolumalafi nakidokuwol la imanlafi sumiyala sumya waato kono imalafi kandoola kandiwato kono. Fanaa imanlafi dokuwool la minul koleyata iyauyata minketa bunloti, aning isini dokudolu o hani fo dokuwoolu minbeko kakebalu makoy minulyalong ko ibalo mansakha o ka suukono dookuwoolu ke, kanoolu fita, aning kafitarooke ka dulaalu yankundi daminuyalong ko ikontaminetale. Ñing dokuwoolu moolube saakenoole. Iamiranun ko dookuwoolomunun minuyalong ko inafamang wara.

Negrinia aning Marronia bankoolu muso ning kelu futatanang dookuñinola aning ka siloñini mingketa kodo sotoñati aning minketa ilesoomati aning idingholu. Ile sining ming mulunta fente ibuluyang fodama kuwoomingya yitandi ko imang wuluu bankokang mimbeko Talconia.

8

Kee doolu aning musoo doolu minulo botanang tiliyiila bankolukong wolu te futala foodunia yekiri. Iye desser yawolu taama, domoro ning byioo teeibulu manta benta minuluye wolu futata isingholula ning iniolu bataa tool futata frontieroto ika simenti mirbaale toraye aning babu wayalu talconiankole yee wolu keye keeifankanta ala katung isilata moola immang ming long.

Hani woobe wonama mooyamaa kadunne ika saunning baabuu wayala, doolu ka añining ning fankasola fankaso mimbe ining ile kairo tema, ika suula kulungholela aning batongholu kanaa baatee. Wookulungholu aning botongholu iyamaa baa bika futa andung ite futala Talconia kolle badala. Holufilita nung. Ghamira haning kabi ibeela kairo ñiningho kanne sang bluwo aning baa bluwo tema. Sotoo fasongho beeleye fisa fentanyati kuwoo belee feseyata konkooti, kuwoo kulee ifisa kelooti, kuwoo kulee ifisa kabaluu fentanyakono keelu ning musoo balulong. Iye katoobeke katung imang fensotoo ibefoola minna.

9

Talconia tumandoo biye televisión ka ñing kibaro dii moodoolu kamulung ko

ika karadoo yiibe. ¡moo fuarolu! Moodolu kaafo demanding isemorung ile kuwolukang, hani sañing watodobiye badala yiiolu sekankang culoru wulengho a kankangho le tako berekonkol bala asesaung fosirangholu dala.

Wobe ñama, kabiring kefoloulu ning musoolu minulbe Negrinia aning Marronia ifutatanung, demanding imulung tako mobe amankoleya ife kadokubake aning keyo damandina. Ika dokuwo kenung nacoleto daming yalong isurata dokulala ka yiridingholu tombong aning fiifegholu aning patatolu ñing dokuwolu kame kardantannela ile baluña mangñiña aning ikeyoo kodidingho mina. Inata ñinye ko kairidingho tonbong moobele saakeno Talconiano le miro amangkedokuwoti ming yalonko anafabarata.

10

11

Ning dookuwo banta saateeto ika saung saateedooto dokuuñinoola

wooñama tentin yang aning yeena. ike tarra bake ike iyoo domanding. Wularo ning iloota ke ifoñongding ike imira ilee moolla, ile musoolu futuu keelu, idingholu minul be yanfaring ila ilafita kee isambanang Talconia. Aning kasiñokan.

Wato doosita, negrinios aning marronios iyee dokuwoo kumasi nung bundaluto minukela dokuu kolengholuti issinoluto bunlolu sila dada aming ikumasta fanaa sateebalkono.

12

Kuñalu takuntale nung foloo, barre bring ika futana iyamaba, fata koyolu yamaaba ñaadalu yelemata ibala fatolu kumasta ka yelema netemunkoti kamfa kamala aning hañi baliya imang ming long.

¡ibenne dokuwoolu taala mbulle!- ¡nñanta keibay nung kebay yang - yanning ikanna fengholuta!¡yammu nne bankoleti!- ¡mmang lafi ndingholu yetaa - karambung kilinghoto aning marronios aning negrinios!¡iñanta kanne kanghofoo!-

Ñinulu aning wolu woole muunung kumoo doluti ninul kafoning kachalukono silolukang butikoluto, bacoluto radio kachaluto aning televison to foo ifutata kamoolu sondi

14

Moole wulita imanmanta ka ayitandi ko itolumu moo gris, ka daniroo ke siloolula ming saatinna ise bundalu soronno luntanghola ikana dung bamkokang aning fana ming se negros aning marrones yanfandi

fata koyol le siidulaluto, aning fana dinkiraluto minketa karang bungholti o domoroo dulaluto. ¿ali wootooleya baa mirabang?

Haming aketa kuti minyalong ko moote laalano ala, akeeta woleñama. Luntangholu yakalita isilata itutee ila suwolukono imalon mimbe kering. Ibekanme dookuta. Ika doowoleke moomang lafi kaminke wooñama akoytale ko imang lafi ñimbanko taala.Ilafita damma ke baluuyang aning dokuwoo ning suturo wokammala, kabalu fenghola minuluyalong ko moobe le dentala, nkang niyoluyi foñominna kasiibo duniyale sooneyala aning ñoomakayo.

15

Ñing karnaning yangho lung ñimma, kabiring foño ka nora sanyanola yirolu firo ka yelele domang domang ala yiri firo, wo kaa kee ku ñimaleti… wanla ku mane, ning ming ya yibe.

Talconia ncolu somanda tambilalu ya robinelu yelelee idunta cudulato baree… ¡cule yee terendi! yio be ibaalo sinando kan couloro ka falin. Lun dantan kono talconia satemolu mu nung culor yacaseleti. Doolu mu buluringholeti, doolu mu wulerigonleti, doolu mu yambakeronleti, doolu mu viole doolu mu rosoleti, doolu mu netemuncoleti, doolu mu lamunabalonleti... aning mulungholu al saa minulu mirano.

¡Woo mu malbaa leti! silolu bee ketanung keñoleti, hani mo kilin bika hañi kaa funti suwocono. Telelu cono ikaa filmolu ning balandanfolu lokun tambila; hani moo kiling man lafi ka funti kata kibarol yiibe, anig ikane iñada kuto yee.

17

Bare aning fanang iyaa diaamolu kumasi aning ñoo moyo aning ñing kangholula. Marroniolu ning negrinios. ¡akoleatanung!Ministro ming marata karanbunghola aye kuulaa moolee kang: ”ñing muu ilaa kafo ming yaa lon ko imang lafi moola minulu yaa lon ko imang lafi modolula minulu niman kilin ile ñamenkuwoletiti foo ka lua bondi mingketa ka luntanghol forseto dundi na karanbungholto minulu mang killing…” bare fanang, ibalolu fanang finta baakele aning ila feen fingholu ning mofingholu ming keta mansakunda nkonla feegholuti, ning suwo kuta ikamulune moobikeiyee baalo.Ministro ming ka molu kanta kuloru netemunko susekilo, a laa banko mansa kaa faayele foo aye:

¡misilo fay!- Bare…mansake koyma mulungho - yee ñininkaro kee ¿nba faila diamalekan?mmalong, bare ngha fay-

18

Paco ming kaa domoro sukurmalu wafi ale kunfato, aning ala kulor wulengho a maalong abe akanfañada yitandila ñaadile wanla kayele; nghamiira kuoduma kukendolong. Abe nung kontaniring daminto wolong karambungholto ti. dindingholu fanang kontanita tulugho kang donkilu kafo patat kuloro.Afang pedro karambungho kuntio funtitanang aning anunti figholu ming be abalafate yambakerobala ming ka moolu yeelendi domanding, Maria

Jesus musso ming marata nne karanbunghola viole kang kidimandi nkanna dokuwoo kee ning kulorola minulu ya long ko imang sembosoto aning minulu ye sembosoto. Carlos ming kungho yaata karabungho mumeti, aning ming ka afangho kee sembetio ti aning a le samata ba fingholu, wolemunung sañing kulor rosa aning ake marronio kangho fo aka diyale ke lamoyala. asiita lokung kilin amang murung karambugho kono. Amalong moolu bee ka mune yele nung.

Rosita dun fengho lamuna balama kaa ñiñaa abalo bala bakee…a ka tulun ning añaa yambakerola. Nning nkafuño Nicolas nning ming ka sii tabuloto woo muu loroboleti, a te le koyta nung nteti woo watoola.

19

Musu yaralla ming keetaa Guadalupe ti, didnyarala, aye fendung ming marronta ming ameriki tiliyi lafelulo ming niñata aning ale bata koyo. Lun fololu akalafi keiñamandi. ¿ñin dindingho katole wanla a balo le wuleta woñama?, ¿ñin denani netemunko kumoo kurangho le bala o hani?

Kabiring Ines ye ading ñima wulu atonkonano ankro aning yambakero amalon fo kakumbo o kayele, toña akakuyata bake. Akotoma Alba, ming be karambung lulung yanghoto sañing abalafate mulung tanung albaricoque

katima akamolu be toleyandi, nun ayee damo landi denano kono kang. dama dingholu kaa ñokolkolii, abika teenkun noo aning mañamangsotono kefoño ñing tulunghola.

Margarita le salati yambakero aniñata a balale katu woolatinna amu yambadomola lemu. Bula domoro diataye, suta kiling, simandulaa, aye abulokondingho mira dingholeti ayaching, fo aning boro bota katayaraldula.

20

21

Ñing mume ma fo aliye nte munung kuloro minti. Tooña nte mang kuloro soto nung moo seminlono. Akakenalenung ko ñankonkorongho.¿alialone fo? Nkafaline inbe dula minto aning moolu ning minulbe siiring. Folo akekuyañele miatinna mmang nfansung kuloro soto. Bare mbama ye aitandina ko ntetamu nung koloro leti ming keta sifula dinghoti, añiñatale kafaling kake dooti watodolu. Yetoo amuluntanfe ko wooñamalong.

Moolu ka ñonkonto silo kang ning kandoola ikaño yabi dola añantakela woleñama, kiibari kitabolu kasafe kiling woo kiling ning kawolaa minulu fatata.

Nsee kudolu faliye noole ming siata aning ñing mulunta bare…¿Al bikali fanghol ñinika mine keta nung negrinios ning marronios? Alisa hakili maya noole. Imunung kuloro beletinung, ibekole moobe, sañing ibike isute niñalotekang danma. Kanfadaitando aning kanfadalu be banta. Molbe fatata dula mansoto mimbatina kasila moola ining ming mang kiliya.

22

Sanyi dantang coma moo mang soto ming kabala fate kuloro ha kilimaya, a yusula keta koo, watodoo, niyeku, ibalafate kuloro kayelema. Lonalu yio lonalie yio yibele iyakaran kilin sidula keme imang kuye ibeming itandilano ming keta kuloringhoti, bare tooña moolu maye damma kadali ibalo keñala ning wonte isontale fanang ilaata kañing keñasoto.

Abe nung tenne mansakunda moolu wulita ikambenta ka Talconia satee too yelemandi ka ke COLORINEA: banko ming keta kuloroluti.

Duniya tamalalu kana akuwo kotobo footoña kuolong tamalalula kibaro kabo daming fotoña kuwolemu. Fo duniya tamalalu, ilekufolo kola, imulung tako mobe. Moyamalu kono aketakuti ming koliata kasiolu fatandi, kangho o molu negholaña. Woñama iyekulolu bondi kangholaña kitabolukono ming keta yauya, hasidia, sinabairo, siolu kebalu dammale kahakilimaya minmu ñin kumo kotoiti.

Inata fanang mokendolu ibotanan isiñobankolu kang, ming beko Drago aning akafuñoma suboring dila Jorge, sanghokono karinaninyangho ikanang nyibe nnesatebaluto aning sateringholuto. Kabiring ayeeku wulumbanghoto abala yambakere dibiringho ming keta balafate kuloro sifayama anig mulogho mialonko altina hakilimayalano. nkafuñoma Drago, amulunta ko adatiye akakiribi bake akatambi kitabu wuafi dulaluto. ¡ah! Hanifo suborindila lekelefegholu Jorge funtita aning nini wulengho aning netemunko…

Ale sanyitang aning fulo ning tilisaba fanfangho, kudoya terendi. Somanda kuokola mole balafate kuloro murunta anoto. Kuobe seita anoto. ¿kuobe? Tooñaba hani. Amulunta ko ilafita kakule yitandi minketa yanfoti talconianos ñimoluya kibaro moyle. Sañing imunung colorines ika diamu kanyamala.

24

26

Wookuwo kammala kartee fayta kankilinghola asotoota “COLORINEA” toola ko duniya Bee yalong ko yee, Biring woo waala, moolu balafato kuloro aning nengho lana wootaayitondila dooto amanke daliiloti yutu moola o ka. Yutunnaya yiitandi kuukikingho ming ye moolu fatandi abe moolle mirrole kono aning imañalu, amang ñanna kela imulunghoti o ila kodimabodule bunghoto.

Sang woo sang a karsabanyangho tili 21 nka yuralo ke sinñakiling sangho kono ghañiming fo aliye, dindingholu aning keebaalu ka yuural nimak duniya fanna beela karang bungholuto ika ñing mikuya kuwoolu karanne ming kang nhakilolu blandi taarikola. Nal lafita kotobo alalu ñadalu ning al buloolu muu altambiye. Aliye minfeng buluringho neme, tubaamuña fetennidigho diima ming timiyata ko siifuladingho.

28

29

DIMINDA

Kambandingholu Ning sungkutudingholu minulbe Ning karangbugnoto nlalitale kafobi mang song ka na nelu ke moolutema.

Nlafita ning duniya moolu se lafiñoola ikana ñoola kuloro yiibe, ika kangho ming fo o iboodula bangko ghaalonne ko moolu fatatale bare ndenta wooku kilingholela kahamme ka baluu kayrookono ning forroya

k sungkutundingholu aning kambanindingholu minulbe ñing karangbughoto, aning karang bungholube.

Ghaa siloo sotole kasiibo duniya doola ming mang ke seemunko le kulooroti duniya kiling daming yalong saferkulolu, kitaabolu, kalaalu, sankulo, lungholu ninkinankolu aning teerolu beeyeke kulor kilinghoti. Woleyatinna nwuurta baake ñooka:

MMANG LAKI HASIDIYALAMLAFITALE KA BALUN DUNIYA KONO

MIMBE FAARING KULOR YAMMA

30

MANIFESTE

Nous, les enfants de cette école, nous tenons à dire aujourd’hui que nous ne comprenons pas les frontières qui séparent les hommes. Nous voulons un monde où les hommes s’aiment, sans regarder la couleur de leur peau, leur langue ou leur pays d’origine.Nous savons que nous sommes tous différents mais nous partageons le même désir de vivre en paix et en liberté.Nous, les enfants de cette école et l’ensemble des écoles d’Aragon et d’ailleurs, nous avons le droit de rêver d’un monde qui ne soit pas gris ; un monde où les lettres, les livres, les crayons, le ciel, les jours, les dragons et les amis seraient de toutes les couleurs. C’est pourquoi nous crions haut et fort tous ensemble :

NON AU RACISME !NOUS VOULONS VIVRE DANS UN MONDE DE COULEURS

3131

3232

DECLARATION

The boys and girls of this School wish to say today that we do not understand the borders that separate people.That we want a world where people care for each other no matter their skin colour, their language or the country they are from.That we know that all people are different but that we share the same desire to live in peace and freedom.The boys and girls of this School, and of all the schools in Aragon and any other place, have the right to wish for a world that is not grey; a world where words, books, pencils, sky, days, dragons and friends can be of any colour at all. For this reason, we shout strongly and together:

NO TO RACISMWE WANT TO LIVE IN A WORLD FULL OF COLOURS.

3333

3434

ÑAXTU

Xale yu góór ak yu jigéén yi ci daara jii da ñoo bëggë birël bës niki tay ne xamu ñuy dig yuy xajjatle ay nit.Xam nñu ni ñun nit ñëpp da ñoo wuuté waaye ñoo bokk benn bëgg-bëggu dund ci jamm moom sa bopp.Xale yu góór ak yu jigéén yi ci daara jii, ak yi ci daría Aragon bi yëpp, am nañu yelleefu janneer adduna bu lëndëmul, boo xamne araf yi, tééré yi, xalima yi, asamaan si, bës yi, dragon yi ak xarit yi dañuy ame melokaan yëpp. Loolu tax na ñun ñëpp ñoo ngi and yuuxu ca kaw naan:

DÉDÉÉT BODDIKOONTE CI BIIRI XEET (RASISM)DA ÑOO BËGG DUND CI ADDUNA BU FEES AKIY MELOKAAN

3535

36

Desde el CAREI (Centro Aragonés de Recursos para la Educación Intercultural) queremos animar a todas las Escuelas de Aragón y a las de cualquier pueblo o ciudad del Planeta Tierra a adherirse a este Manifiesto por Una Escuela Contra el Racismo.

Sólo tienes que entrar en nuestra página web: www.carei.es y allí encontrarás el siguiente enlace donde además de sumarte a esta apuesta por un mundo en el que quepan todos los colores, podrás descargarte el cuento en pdf, un cuaderno para colorear y sugerencias didácticas para los distintos Ciclos de Educación Primaria.¡¡Anímate!! Tenemos que probar la limonada azul, las palomitas violetas y el dulce sabor a mestizaje.

MANIFIESTO POR UNA ESCUELA CONTRA EL RACISMO

38

Organiza:Patrocinan: