Baøi 2: Moâi tröôøng kinh doanh vaø taøi chính

Muïctieâu cuûa baøi naøy Moâi tröôøng kinh doanh

Caùc loaïi hình doanh nghieäp Öu, nhöôïc ñieåm cuûa moãi loaïi hình doanh

nghieäp Moâi tröôøng thueá

Thueá thu nhaäp coâng ty Thueá thu nhaäp caù nhaân

Moâi tröôøng taøi chính Thò tröôøng taøi chính Caùc toå chöùc taøi chính Caùc coâng cuï taøi chính

Caùc loaïi hình doanh nghieäp (Myõ)

Doanh nghieäp tö nhaân – Moät ngöôøi duy nhaát Sôû höõu doanh nghieäp Ñöùng teân taát caû taøi saûn doanh nghieäp Chòu traùch nhieäm voâ haïn ñoái vôùi taát caû caùc

khoaûn nôï Coâng ty hôïp doanh – töông töï doanh nghieäp tö

nhaân, chæ khaùc ôû choå coù 2 hay nhieàu chuû sôû höõu

Coâng ty coå phaàn – Hình thöùc doanh nghieäp thaønh laäp theo luaät, coù nhieàu chuû sôû höõu – coå ñoâng – goùp voán döôùi hình thöùc coå phaàn

Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn – hình thöùc doanh nghieäp coù söï keát hôïp giöõa öu ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn vaø coâng ty hôïp doanh

Caùc loaïi hình doanh nghieäp (VN)

Coâng ty TNHH nhieàu thaønh vieân – Doanh nghieäp: Thaønh vieân coù theå laø caù nhaân hoaëc toå chöùc

(soá löôïng thaønh vieân < 50) Chòu traùch nhieäm höõu haïn ñoái vôùi nôï vaø nghóa

vuï Coâng ty TNHH moät thaønh vieân – Doanh gnhieäp:

Do moät toå chöùc laøm chuû sôû höõu Chòu traùch nhieäm höõu haïn

Coâng ty coå phaàn – Doanh nghieäp: Voán ñieàu leä ñöôïc chia thaønh coå phaàn Coå ñoâng chòu traùch nhieäm trong phaïm vi voán goùp

cuûa mình Coå ñoâng coù quyeàn töï do chuyeån nhöôïng coå

phaàn cho ngöôøi khaùc, tröø coå ñoâng naém coå phaàn öu ñaõi vaø coå ñoâng saùng laäp

Caùc loaïi hình doanh nghieäp (VN)

Coâng ty hôïp doanh – Doanh nghieäp: Coù ít nhaát 2 thaønh vieân hôïp doanh, ngoaøi ra

coù theå coù thaønh vieân goùp voán Thaønh vieân hôïp doanh chòu traùch nhieäm voâ

haïn Thaønh vieân goùp voán chòu traùch nhieäm höõu

haïn Doanh nghieäp tö nhaân – Doanh nghieäp:

Do moät caù nhaân laøm chuû Chòu traùch nhieäm voâ haïn baèng toaøn boä taøi

saûn cuûa mình ñoái hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp

Doanh nghieäp Nhaø nöôùc Thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc Hoaït ñoäng theo luaät DNNN

Öu, nhöôïc ñieåm töøng loaïi hình

doanh nghieäp Xem baûng 2.1 toùm taét öu, nhöôïc ñieåm cuûa töøng

loaïi hình doanh nghieäp Trong phaïm vi moân hoïc naøy chuû yeáu xem xeùt loaïi

hình coâng ty coå phaàn – loaïi hình doanh nghieäp coù qui moâ lôùn nhaát vaø chöùa ñöïng nhieàu vaán ñeà quaûn trò taøi chính caàn quan taâm

Öu ñieåm cuûa loaïi hình coâng ty coå phaàn Chòu traùch nhieäm höõu haïn trong phaïm vi voán

goùp Deã huy ñoäng voán treân thò tröôøng Tuoåi thoï coâng ty khoâng bò giôùi haïn bôûi tuoåi

thoï cuûa chuû sôû höõu Nhöôïc ñieåm

Bò ñaùnh thueá 2 laàn Phöùc taïp veà thuû tuïc khi thaønh laäp

Moâi tröôøng thueá Thueá thu nhaäp coâng ty – aùp duïng ñoái vôùi

coâng ty coå phaàn Thueá thu nhaäp coâng ty = (Thu nhaäp chòu thueá) x

(Thueá suaát) Thu nhaäp chòu thueá = Doanh thu – Chi phí hôïp lyù cho

pheùp (keå caû khaáu hao vaø laõi vay) Khaáu hao vaø laõi vay aûnh höôûng ñeán thueá thu

nhaäp coâng ty Khaáu hao vaø laõi vay caøng cao caøng tieát kieäm ñöôïc

thueá thu nhaäp coâng ty => (1) coâng ty coù khuynh höôùng ñöa chi phí khaáu hao vaø laõi vay cao vaøo chi phí ñeå traùnh thueá, (2) cô quan thueá tìm caùch loaïi boû nhöõng khoaûn chi phí khoâng hôïp lyù ñeå choáng thaát thu thueá, (3) Boä taøi chính coù qui ñònh cuï theå caùch tính khaáu hao nhaèm muïc ñích tính thueá hôïp lyù

Thueá thu nhaäp caù nhaân – aùp duïng ñoái vôùi nhöõng caù nhaân laø chuû doanh nghieäp tö nhaân, thaønh vieân coâng ty hôïp doanh, thaønh vieân cty TNHH, vaø coå ñoâng

Caùc phöông phaùp tính khaáu hao

Khaáu hao – phaân boå chi phi taøi saûn voán vaøo giaù thaønh saûn phaåm theo töøng thôøi kyø nhaèm muïc ñích baùo caùo taøi chính, tính thueá hoaëc caû hai

Aûnh höôûng cuûa khaáu hao ñoái vôùi thueá

Phöông phaùp tính khaáu hao Khaáu hao theo ñöôøng thaúng Khaáu hao nhanh

Heä thoáng khoâi phuïc chi phí nhanh (1986) (Accelerated Cost Recovery System - ACRS)

Heä thoáng khoâi phuïc chi phí nhanh coù hieäu chænh (1987) – MACRS

Coâng thöùc tính khaáu hao nhanh

D = m(1/n)NBV, trong ñoù D laø chi phi khaáu hao N laø tuoåi thoï ñöôïc söû duïng ñeå

tính khaáu hao NBV (net book value) laø giaù trò taøi

saûn chöa ñöôïc khaáu hao m laø heä soá khaáu hao, thay ñoåi

tuøy theo loaïi tuoåi thoï taøi saûn Vôùi taøi saûn coù tuoåi thoï 3, 5,7 hoaëc

10 naêm thì m = 2 Vôùi taøi saûn coù tuoåi thoï 15 hoaëc 20

naêm thì m = 1,5

Qui ñònh tyû leä khaáu hao theo MACRS

Naêm Loaïi tuoåi thoï 3 naêm

Loaïi tuoåi thoï 5 naêm

Loaïi tuoåi thoï 7 naêm

Loaïi tuoåi thoï 10 naêm

1 33,33% 20,00% 14,29% 10,00%

2 44,45 32,00 24,49 18,00

3 14,81 19,20 17,49 14,40

4 7,41 11,52 12,49 11,52

5 11,52 8,93 9,22

6 5,76 8,92 7,37

7 8,93 6,55

8 4,46 6,55

9 6,56

10 6,55

11 3,28

Toång 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Aûnh höôûng cuûa laõi vay vaø coå töùc ñeán thueá

Chi phí laõi vay – ñöôïc xem laø khoaûn chi phí tröôùc thueá, do ñoù, ñöôïc tröø ra khoûi thu nhaäp chòu thueá

Coå töùc – ñöôïc xem laø khoaûn thanh toaùn sau thueá, do ñoù, khoâng ñöôïc tröø ra khoûi thu nhaäp chòu thueá

Söû duïng nguoàn taøi trôï töø nôï tieát kieäm ñöôïc thueá trong khi söû duïng nguoàn taøi trôï töø voán chuû sôû höõu khoâng tieát kieäm ñöôïc thueá

Moâi tröôøng taøi chính Quan heä giöõa coâng ty vôùi heä

thoáng taøi chính Caùc boä phaän caáu thaønh heä

thoáng taøi chính Thò tröôøng taøi chính Caùc toå chöùc taøi chính Caùc coâng cuï taøi chính

Quan heä giöõa coâng ty vôùi heä thoáng taøi chính

Ñôn vò thaëng dö voán:

Hoä gia ñìnhCaùc nhaø ñaàu

tö toå chöùcCaùc doanh

nghieäpChính phuûToå chöùc

nöôùc ngoaøi

Caùc toå chöùc taøi

chính

Thò tröôøng taøi chính

Huy ñoäng voán

Phaân boå voán

Ñôn vò thieáu huït voán:

Hoä gia ñìnhCaùc nhaø ñaàu tö toå chöùcCaùc doanh nghieäpChính phuûToå chöùc nöôùc ngoaøi

Thò tröôøng taøi chính Thò tröôøng taøi chính laø thò tröôøng dieãn ra

caùc giao dòch taøi saûn taøi chính Taøi saûn taøi chính laø gì? Taøi saûn laø gì? Taøi

saûn höõu hình VS taøi saûn voâ hình? Taøi saûn laø baát kyø vaät sôû höõu naøo coù giaù trò

trong trao ñoåi. Taøi saûn noùi chung coù theå chia thaønh: taøi saûn höõu hình vaø taøi saûn voâ hình

Taøi saûn höõu hình laø taøi saûn maø giaù trò cuûa noù tuøy thuoäc vaøo nhöõng thuoäc tính vaät lyù cuï theå cuûa noù (Nhaø xöôûng, ñaát ñai, maùy moùc thieát bò, nguyeân vaät lieäu)

Taøi saûn voâ hình laø taøi saûn ñaïi dieän cho nhöõng traùi quyeàn hôïp phaùp ñoái vôùi lôïi ích trong töông lai, giaù trò cuûa noù khoâng coù lieân heä gì vôùi hình thöùc vaät lyù ôû ñoù traùi quyeàn ñöôïc ghi nhaän

Taøi saûn taøi chính laø moät loaïi taøi saûn voâ hình

Moät soá ví duï cuï theå veà taøi saûn taøi chính

Traùi phieáu do chính phuû phaùt haønh (Gov. bond)

Traùi phieáu do NHÑTPTVN (BIDV) phaùt haønh Coå phieáu REE, SAM, CAN, HAP,.. Coå phieáu cuûa coâng ty Kinh Ñoâ Kyø phieáu do NH phaùt trieån nhaø phaùt haønh Hôïp ñoàng quyeàn choïn Chöùng chæ tieàn göûi (CD) Tín phieáu kho baïc Thöông phieáu Soå tieàn göûi tieát kieäm ngaân haøng …

Muïc ñích vaø vai troø cuûa TT taøi chính

Muïc ñích – huy ñoäng vaø phaân boå hieäu quaû tieàn tieát kieäm ñeán ngöôøi söû duïng sau cuøng

Vai troø cuûa thò tröôøng taøi chính: Quyeát ñònh giaù caû taøi saûn taøi chính thoâng

qua söï taùc ñoäng qua laïi giöõa cung vaø caàu, giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua

Cung caáp cho nhaø ñaàu tö phöông tieän thanh khoaûn

Cung caáp thoâng tin cho ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn, nhôø vaäy, caét giaûm ñöôïc chi phí giao dòch

Capital mobilization and allocation via financial markets

Savers:•Households

•Institution investors

•Local Businesses

•Government•Foreign entities

Financial Intermediaries

Borrowers:•Households•Institution investors•Local Businesses•Government•Foreign entities

Financial Markets

Capital Mobilization

Capital Allocation

Caùc loaïi giao dòch taøi chính

Ñôn vò thieáu huït voán

Ngöôøi ñi vay

Ñôn vò

thaëng dö voán

Ngöôøi cho vay

(2) Qua toå chöùc taøi chính trung

gian(3) Qua thò

tröôøng taøi chính

Chöùng khoaùn sô caáp

Chöùng khoaùn sô caáp

Tieàn thu ñöôïc do baùn chöùng

khoaùn

Nguoàn voán chuyeån giao

Chöùng khoaùn sô caáp

Chöùng khoaùn thöù caáp

Nguoàn voán tín duïng

Chöùng khoaùn sô caáp

Nguoàn voán chuyeån giao

(1) Giao dòch tröïc tieáp

Nguoàn voán tín duïng

Phaân loaïi TTTC theo loaïi traùi quyeàn

Caùc loaïi chöùng khoaùn coù lôïi töùc coá

ñònh

Caùc loaïi chöùng khoaùn coù lôïi töùc

khoâng coá ñònh

Chöùng khoaùn nôï

Coå phieáu öu ñaõi

Coå phieáu thöôøng

Thò tröôøng CK coù thu nhaäp coá ñònh

Thò tröôøng voán coå phaàn

Thò tröôøng chöùng khoaùn nôï

Thò tröôøng coå phieáu thöôøng

Phaân loaïi TTTC theo thôøi haïn

Chöùng khoaùn nôï Coå phieáu öu ñaõi & coå phieáu

thöôøng

Thôøi haïn khoâng quaù 1

naêm

Thôøi haïn treân 1 naêm

Thò tröôøng tieàn teä

Thò tröôøng voán

Hieäu quaû thò tröôøng taøi chính

Thò tröôøng hieäu quaû – Giaù caû hieän taïi cuûa taøi saûn taøi chính phaûn aùnh ñaày ñuû moïi thoâng tin coù lieân quan

Caùc hình thöùc hieäu quaû thò tröôøng Hình thöùc yeáu – giaù caû phaûn aùnh thoâng tin

quaù khöù Hình thöùc trung bình – giaù caû phaûn aùnh thoâng

tin quaù khöù vaø thoâng tin ñöôïc coâng boá Hình thöùc maïnh – giaù caû phaûn aùnh thoâng tin

quaù khöù, thoâng tin ñöôïc coâng boá vaø caû thoâng tin mang tính chaát rieâng tö khoâng ñöôïc coâng boá

Ví duï minh hoïa

Toå chöùc taøi chính trung gian

Toå chöùc taøi chính trung gian –Toå chöùc huy ñoäng tieàn töø nhöõng ngöôøi tieát kieäm vaø söû duïng tieàn huy ñoäng ñöôïc ñeå cho vay hoaëc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính

Caùc toå chöùc taøi chính trung gian bao goàm: Ngaân haøng thöông maïi Caùc toå chöùc tieát kieäm Coâng ty baûo hieåm Quyõ löông höu Coâng ty taøi chính Quyõ ñaàu tö hoå töông

Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa NHTM vaø toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng?

Toå chöùc taøi chính phi

ngaân haøng

Moâi giôùi taøi chính

Ngaân haøng ñaàu tö – Toå chöùc taøi chính thöïc hieän bao tieâu chöùng khoaùn (traùi phieáu vaø coå phieáu) môùi phaùt haønh – mua chöùng khoaùn töø ngöôøi phaùt haønh ñeå baùn laïi treân thò tröôøng

Ngaân haøng caàm coá baát ñoäng saûn – Toå chöùc taøi chính mua caùc khoaûn caàm coá baát ñoäng saûn ñeå baùn laïi – Hoaït ñoäng mua vaø baùn caàm coá baát ñoäng saûn

Caùc coâng cuï taøi chính

Treân thò tröôøng voán Traùi phieáu Coå phieáu Chöùng khoaùn caàm coá baát ñoäng saûn

Treân thò tröôøng tieàn teä Tín phieáu kho baïc Chöùng chæ tieàn göûi Thöông phieáu Thuaän nhaän cuûa ngaân haøng

Coâng cuï taøi chính phaùi sinh Hôïp ñoàng kyø haïn Hôïp ñoàng giao sau Hôïp ñoàng hoaùn ñoåi Hôïp ñoàng quyeàn choïn

Quyõ lieân bangThoaû thuaän mua laïiKyù thaùc dollar ngoaïi bieân

Heä thoáng taøi chính ôû Vieät Nam Caùc toå chöùc tín duïng Thò tröôøng taøi chính Caùc coâng cuï taøi chính

Caùc toå chöùc tín duïng

Ngaân haøng – Toå chöùc nhaän kyù thaùc Ngaân haøng thöông maïi Ngaân haøng ñaàu tö phaùt trieån Ngaân haøng ñaëc bieät

Ngaân haøng xuaát nhaäp khaåu Ngaân haøng phaùt trieån nhaø Ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi ngheøo

Toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng – Toå chöùc khoâng nhaän kyù thaùc

Ngaân haøng thöông maïi

NHTM quoác doanh Heä thoáng NH Coâng Thöông Vieät

Nam Heä thoáng NH Noâng Nghieäp vaø

Phaùt Trieån Noâng Thoân Heä thoáng NH Ngoaïi Thöông

NHTM coå phaàn NHTM lieân doanh CN NHTM nöôùc ngoaøi

Toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng

Phaân bieät giöõa NH vaø toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng

Loaïi hình toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng Coâng ty taøi chính Coâng ty cho thueâ taøi chính Quyõ tín duïng nhaân daân Quyõ hoå trôï phaùt trieån …

Caùc toå chöùc taøi chính ôû Vieät NamNH Nhaø Nöôùc

Caùc Toå Chöùc Tín Duïng

Toå Chöùc Tín Duïng Phi NH

Ngaân Haøng

Ngaân Haøng Ñaàu Tö

NH Phuïc Vuï Ngöôøi Ngheøo

Ngaân Haøng Thöông Maïi

Coâng ty Baûo Hieåm

Coâng ty Taøi Chính

Quyõ Ñaàu Tö

Quyõ Hoã Trôï Phaùt Trieån

NH Phaùt Trieån Nhaø

Thò tröôøng taøi chính Vieät Nam

Thò tröôøng ngoaïi hoái – Hình thaønh hoaït ñoäng töø naêm 1991

Thò tröôøng voán – Hình thaønh vaø hoaït ñoäng töø naêm 2000

Thò tröôøng tieàn teä – Chöa ñöôïc chuù troïng laém

Caùc coâng cuï taøi chính – haøng hoaù treân thò

tröôøng taøi chính ôû VN Haøng hoaù treân thò tröôøng tieàn teä: Tín phieáu,

chöùng chæ tieàn göûi Haøng hoaù treân thò tröôøng voán: Coå phieáu,

traùi phieáu chính phuû, traùi phieáu coâng ty (chuû yeáu laø NHQD vaø coâng ty coù uy tín), kyø phieáu NH phaùt trieån nhaø

Haøng hoaù treân thò tröôøng ngoaïi hoái chuû yeáu laø USD vôùi 3 loaïi giao dòch: Giao ngay Coù kyø haïn Hoaùn ñoåi

Haøng hoaù treân thò tröôøng taøi chính VN noùi chung chöa ñöôïc phaùt trieån ña daïng vaø phong phuù

Nhaän xeùt chung veà thò tröôøng taøi chính ôû VN

Chöa phaùt trieån, theå hieän: Qui moâ thò tröôøng nhoû beù Haøng hoaù chöa ña daïng, ñaëc bieät laø

thò tröôøng tieàn teä Hieäu quaû thò tröôøng yeáu

Quaù chuù troïng vaøo taøi chính döïa treân neàn taûng ngaân haøng

Chöa chuù troïng taøi chính döïa treân neàn taûng thò tröôøng

Taùc ñoäng Qui moâ nhoû beù => tính thanh khoaûn

keùm Haøng hoaù chöa ña daïng => (1) thieáu

cô hoäi ñaàu tö, (2) ruûi ro ñaàu tö cao Hieäu quaû thò tröôøng yeáu => (2) giao

dòch khoâng coâng baèng, (2) khoù phaùt trieån caùc coâng cuï taøi chính hieän ñaïi.