BARBAROS 2016 -2017...BARBAROS 2016 -2017 ―LĠSANS / ÖN LĠSANS‖ KPSS TARĠH ÖĞRENCĠ NOTLARI Analitik Konu anlatımı BoĢluk doldurma ile konu pekiĢtirme Her konuyu bütünleĢtirici

BARBAROS 2016 -2017

―LĠSANS / ÖN LĠSANS‖

KPSS TARĠH

ÖĞRENCĠ NOTLARI

Analitik Konu anlatımı BoĢluk doldurma ile konu pekiĢtirme Her konuyu bütünleĢtirici piyasadaki soru bankalarından seçilmiĢ soru örnekleri

KPSS‘de çıkmıĢ örnek sorular Katılımlı ders iĢleme tekniği

Pars Akademi Grubu içerisinde örnek soru paylaĢımları ve görsel içerikli hazırlanmıĢ power point konu anlatımları

Hazırlayan Tarih Öğretmeni

SERKAN CENGĠZ

2

İÇİNDEKİLER / TARİH

İLK TÜRK DEVLETLERİ……………………………………………………………………..…..4

TÜRK İSLAM DEVLETLERİ……………………………………………………………………..15

TÜRKİYE TARİHİ …………………………………………………………………………………..27

OSMANLI / BEYLİKTEN DEVLETE / Kuruluş ………………………………………….38

OSMANLI / DÜNYA GÜCÜ / Yükseliş ………………………………………………………46

OSMANLI KÜLTÜR ve MEDENİYET …………………………………………………………56

AVRUPA TARİHİ …………………………………………………………………………………….75

OSMANLI / ARAYIŞ YILLARI / Duraklama ……………………………………….…..…83

OSMANLI / DEĞİŞİM ve DİPLOMASİ / Gerileme …………………………………….. 89

OSMANLI / EN UZUN YÜZYIL / Dağılma ………………………………………………….96

OSMANLI / EN UZUN YÜZYIL ISLAHATLAR / Dağılma Islahatlar ………….…105

BARBAROS

3

İÇİNDEKİLER / İNKILÂP TARİHİ

XX.YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ……………………………………………………………………...…..125

I.DÜNYA SAVAŞI 1914 - 1918……………………………………………………………………..……..132

MONDROS MÜTAREKESİ ve CEMİYETLER………………………………………….…….……….143

KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİ I……………………………………………….…….…….151

KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİ II……………………………………………….…………162

KURTULUŞ SAVAŞI MUHAREBELER DÖNEMİ……………………………………………...……174

KURTULUŞ SAVAŞI ANTLAŞMALAR DÖNEMİ…………………………………………………….192

CUMHURİYET DÖNEMİ GELİŞMELER………………………………………………………….…..…197

İNKILÂPLAR DÖNEMİ……………………………………………………………………………..……….. 207

ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI……………………………….……………………….221

“Sürahi kırılırsa kadeh ortada kalmaz; Ey saki baş gitse ayak payidar olmaz”

BARBAROS SINAVA GĠRECEK TÜM ADAYLARA BAġARILAR DĠLERĠM

Serkan Hoca…

4

ĠLK TÜRK DEVLETLERĠ

TÜRK ADININ ANLAMI

GÜÇ, KUVVET / OLGUNLUK ÇAĞI GÜZEL ĠNSAN /TÖRELĠ (TÜRELĠ) / MĠĞFER

Yukarıda verilen Orta Asya Türk adlarını uygun olan cümlenin sonuna yazınız…

● Türk adı Uygur Metinlerinde ………………. ● Çin kaynaklarında ………………. ● KaĢgarlı Mahmut‘un Divan-ı Lugat-ı Türk adlı

eserinde ………………. ● Ziya Gökalp‘e göre …………. ● Ġran Kaynaklarında ………….

Türk adı ilk olarak …….. KAYNAKLARINDA

geçmektedir.

ORTA ASYA’DAKĠ KÜLTÜR BÖLGELERĠ

ANDRONOVA KÜLTÜRÜ

ANAV KÜLTÜRÜ TAGAR (TaĢtık) KÜLTÜRÜ

AFENOSYONOVA KÜLTÜRÜ KARASUK KÜLTÜRÜ

Yukarıda verilen Orta Asya kültür bölgelerini uygun olan yerlere yazınız

…………. KÜLTÜRÜ MÖ 4500 – MÖ 1000 tarihleri arasındadır

Batı Türkistan‘da AĢkabat yakınlarında ortaya ÇıkmıĢ en eski kültürdür

Tuğladan evler yapmıĢlardır

Tarım kültürüne sahiptir

Hangi ulusa ait olduğu tam bilinmemektedir

Orta Asya’daki en eski kültürdür.

……………… KÜLTÜRÜ MÖ 2500 (3000) – MÖ 1700 tarihleri arasındadır Ural – Altay dağları arasındadır Türklerin atı ilk kez burada evcilleĢtirdiği Kabul edilmektedir. Kartal kutsal kabul edilmektedir Türklerin en eski kültürü olarak

bilinmektedir

…………. KÜLTÜRÜ MÖ 1700 – MÖ1200 tarihleri arasındadır SavaĢçıdırlar, at önemlidir Orta Asya‘daki en geniĢ yayılma alanı olan

kültürdür Proto Türk Kültürü adı da verilmiĢtir. Türkler Ġneği bu dönemde evcilleĢtirdi Ġlk defa tunç ve altın eĢyalara bu dönemde

rastlandı

…………. KÜLTÜRÜ MÖ 1200 – MÖ 700 tarihleri arasındadır Sibirya‘nın güneyi ve Baykal gölü çevresindedir Türklerin Batı ilerleyiĢi bu dönemde baĢlar Ġlk Maden (Demir iĢlemeciliği) görülür

…………. (TaĢtık) KÜLTÜRÜ MÖ 700 – MÖ 300 arasındadır Altay dağları çevresindedir Asya‘daki en geliĢmiĢ kültür bölgesidir. Kabartma Hayvan baĢları vardır Tunç‘tan yapılmıĢ keskin bıçaklar, ok uçları, Altından süs eĢyaları bulunmuĢtur

Örnek Soru: YerleĢik hayata geçtikleri düĢünülen, tuğladan evlerde oturduğu ortaya konulan, sulama kanallarının olduğu Orta Asya‘daki kültür bölgesi Hangisidir? A) Tagar B) Anav C) Karasuk D) Afanesyonova E) Andronova

Örnek Soru: MÖ 3000‘lerden Aral Gölü‘ne dökülen Amuderya deltası içinde yaĢamıĢ olan balıkçılık ve avcılıkla uğraĢmıĢ olan kültür bölgesi hangisidir? A) Andronova B) TaĢtık C) Kelteminar D) Karasuk E) Anav

GÖÇLER - Kuraklık - Hayvan hastalıkları Ġklim değiĢiklikleri - Otlakların yetersizliği - Nüfus artıĢı - Boylar arası mücadele - DıĢ baskılar - Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkuresi (Ülküsü)

5

Olumlu Sonuç: Türk kültürü dünyaya yayıldı Olumsuz Sonuç: Türk kültürünü bir bütün olarak incelemek zorlaĢtı

Ġskitler (Sakalar) MÖ VII.yy - Ġran Kaynaklarında Sakalar olarak geçer - Çin Kaynaklarında Ġskit olarak geçer - Tarihte kurulan ĠLK TÜRK TOPLULUĞUDUR

- …………. bilinen ilk Türk Kadın

Hükümdardır.

Örnek Soru: Maden ĠĢlemekte ustalaĢtıkları için kendilerine ―Bozkırların Kuyumcuları‖ denilen Ġslam öncesi Türk boyu aĢağıdakilerden hangisidir? A) Kırgızlar B) Oğuzlar C) Sibirler D) Hunlar E) Ġskitler

- Ġlk Atlı göçebe Türk kavimdir - Ġlk Balbal örnekleri veren kavimdir. - Ġlk kez göç eden kavimdir - Ġlk hayvan sanat üslubu görüldü - Türklerde Ġlk ceket, pantolon, kemer ve kemer tokası Ġskitler kullandı - Çadır Ģekline getirilmiĢ arabalarda yaĢadılar - Devlet KURAMADILAR - MUMYACILIK görülmüĢtür

Örnek Soru: Günümüzde Sibirya‘da yaĢayan Yakut Türkleri hangi Türk boyunun devamı sayılmaktadır A) Sakalar B) Hunlar C) Uzlar D) Hazarlar E) Sibirler

- Alper Tunga ve ġu Destanları vardır

Not: Ġskit – Pers SavaĢlarının anlatıldığı kaynaklar Alper Tunga ve Firdevsi‘nin ġeyhnamesi‘dir

Not: Firdevsi’nin ġeyhname adlı eserinde Alper Tunga’nın diğer adı

BÜYÜK HUN ĠMPARATORLUĞU (MÖ 3.yy – MS 3.yy)

- Tarihte kurulan ĠLK TÜRK DEVLETĠDĠR. - Merkezi Ötüken (Kutsal Orman) - Bilinen ilk Türk hükümdarı Teoman

Örnek Soru: Asya Hun devleti hükümdarı Mete Han aĢağıda verilen hangi unvanı alarak baĢa geçmiĢtir A) Ġlk Kağan B) Tanhu C) ġanyu D) Ġlteber E) Ġdikut

- En Parlak Devir …………. (BAHADIR) döneminde yaĢamıĢtır. - Vatan / Millet düĢüncesi ilk defa Mete Han döneminde yaĢamıĢtır.

Örnek Soru: ―Ok ve yay gerebilen kavimleri bir aile gibi birleĢtirdim Ģimdi onlar Hun oldular.‖ diyen Asya Hun hükümdarı kimdir? A) Teoman B) Mete Han C) Çi – çi D) Ki-ok E) Kün - çin

- Dünya askerlik sisteminde Onluk Sistem uygulandı (TKK kuruluĢ tarihi MÖ 209) - Metehan‘ın anlatıldığı destan

……………….DESTANI

Örnek Soru: Ġskit ve Hunlardan kalma birçok tarihi eser aĢağıda verilen hangi müzede sergilenmektedir? A) Etnografya Müzesi B) Hermitaj Müzesi C) Topkapı Sarayı Müzesi D) Anadolu Medeniyetleri Müzesi E) British Museum

Örnek Soru: Çin hayat tarzına karĢı özenti aĢağıda verilen hangi Hun hükümdarı döneminde baĢlamıĢtır? A) Çi – çi B) Ki – ok C) Mete Han

D) Teoman E) Kün-çin

- Mete Han‘dan sonra baĢa geçen KĠOK - Çinli Prenseslerle evlenme geleniğini baĢlatan KĠOK

6

Örnek Soru: Tunguzların toprak isteklerini ―Devletin temeli olan toprağı biz nasıl veririz. Toprak milletimin malıdır.‖ Diyerek reddeden Tunguzlarla savaĢ açan hükmdar aĢağıdakilerden hangisdir? A) Çiçi B) Kiok C) Mete Han D) Teoman E) Künçin

Örnek Soru: Ġstiklali fedaetmeyi ―gülünç ve utanç verici‖ bulan Batı Hun hükümdarı kimdir? A) Ki -ok B) Çi – çi C) Ho-han-yeh D) Teoman E) Mete Han

KAVĠMLER GÖÇÜ 375

Kuzey Hunlarının Karadenizin kuzeyinden batıya doğru göç etmesiyle Barbar kavimlerin Avrupa içlerine doğru göç hareketidir. Ostrogotlar – Vizigotlar – Vandallar – Gepidler – Süevler - Burgondlar – Angıllar – Saksonlar…

Kavimler Göçünün Sonuçları

Kavimler göçünün sonuçlarını Siyasi / Etnik / Sosyal / Kültürel / Dini / Evrensel

olarak cümle sonunda yorumlayınız…

Günümüz Avrupa devlerinin / Milletlerinin

çekirdeği oluĢtu ………….

Roma ikiye ayrıldı ………….

Ġlk Çağ sona erdi Orta Çağ baĢladı…………. Merkezi Krallıklar yıkıldı, feodalite oluĢtu

………….

Avrupa‘da Hıristiyanlık yayıldı ………….

Skolastik DüĢünce ortaya çıktı …………. Avrupa‘da teĢkilatlı Türk Devletleri kuruldu

………….

Avrupa (Batı) Hun Devlet 375 – 469

- Kurucusu …………. daha sonra ………….

Örnek Soru: Türkler aĢağıda verilen hangi Avrupa Hükümdarı zamanında Anadolu‘ya ayak basmıĢtır. A) Karaton B) Balamir C) Atilla D) Uldiz E) Rua

Örnek Soru: AĢağıda verilen hangi Türk Hükümdarı Bizans Valisine ―Ġstersem güneĢ ıĢıklarının eriĢtiği her yeri ele geçirebilirim‖ sözünü söylemiĢtir. A) Uldiz B) Atilla C) Bleda D) Balamir E) Bayan Han

- Uldiz‘den Sonra …… / ….. / …… / ………

- Atilla‘dan sonra …… / …… / …….

Örnek Soru: Hun – Germen Mücadelesinde adı (Nibelungen Destanında geçtiği Ģekliyle) ―Etzel‖ olarak geçen ve ―Cesur kavimlerin efendisi‖ olarak adlandırılan Türk Hükümdar aĢağıdakilerden hangisidir? A) Rua B) Bleda C) Balamir D) Karaton E) Atilla

- En parlak dönem ………….

Avrupa milletleri tarafından ………… Kamçısı

unvanı verildi

Örnek Soru: Hun – Bugond mücadelesi aĢağıda verilen hangi destanda anlatılmıĢtır? A) Ergenekon B) Romanya C) Göç D) Nibelungen E) Manas

- Batı Roma‘ya ……… Seferi düzenledi

- Doğu Roma seferi sonrası imzaladığı antlaĢmalar

…………. / ………….

Dikkat: Margos AntlaĢması Türkler ile Bizanslılar arasında yapılan ilk antlaĢma

7

- Türk Kültürü Avrupa‘ya yayıldı Pantolon ve ceket, at koĢumları, at eyerleme, Ordu düzenlemesi

I.KÖKTÜRKLER 552 – 659

- Kurucusu Bumin Kağan

Örnek Soru: Köktürk Devleti‘nin Kurucusu Bumin Kağan‘ın unvanı aĢağıdakilerden hangisidir A) ĠlteriĢ B) Ġl Kağan C) Ġlteber D) Tanhu E) ġanyü

- Merkez Ötüken - Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti - Orta Asya‘da kurulan ikinci Türk devleti - Asya Hunlarından sonra Orta Asya‘da sırasıyla

…………./…………./ …………. varlığını

devam ettirdi

- I.Köktürk soyunu kuran ………Soyu

(Kurt Soylu) (TüreyiĢ Destanına göre) - Avarlar hâkimiyetine son verilerek kuruldu - ―Ġkili teĢkilat sistemi‖ uygulandı - Batı‘da Ġstemi Yabgu Sasaniler‘le anlaĢıp Akhunları yıktı Bizans‘la anlaĢıp Sasanileri zayıflattı

Dikkat: Bu ittifakların temel sebebi

―Ġpek yolu hâkimiyeti‖

2016 KPSS Köktürk Devleti (552 – 630) aĢağıda verilen hangi kağanın zamanında en parlak dönemini yaĢamıĢtır? A) Bumin Kağan B) Tapo Kağan C) Mukan Kağan D) ĠĢbara Kağan E) Kutluk Kağan

- Ġstemi Yabgu döneminde Ġlk defa Bizansla eĢçilik düzeyinde görüĢüldü (568) - Mukan Kağan sonrası Tapo Kağan geçti - Tapo Kağan Budizm‘i kiĢisel olarak benimseyen Köktürk Kağanıdır.

- 582‘de Doğu ve Batı Köktürkler olmak üzere ikiye ayrılmıĢ (Ġç karıĢıklıklar) Çinliler tarafından yıkılmıĢtır. - Yıkılmasından sonra mirasına konan devlet

………….’DĠR

KürĢat Ġsyanı: Türkler arasında bağımsızlık düĢüncesinin yeniden canlanmasına ve II. Köktürk devletinin yeniden kurulmasına zemin hazırladı

Örnek Soru: Türk Tarihinin ilk Milli Ġstiklal ayaklanması aĢağıdakilerden hangisidir? A) Ahmet Anzavur B) DelibaĢ Mehmed C) KürĢat D) ġeyh Bedrettin E) Baba Ġshak

II. KÖKTÜRKLER 682 - 744

- Kurucusu ………….

Örnek Soru: II. Köktürk devletini kuran Kutluk Kağan‘a verilen unvan aĢağıdakilerden hangisidir? A) Yabgu B) Tanhu C) ġanyü D) Erkin E) ĠlteriĢ

- Kutluk Kağan / Kapgan Kağan / Bilge Kağan

döneminde ……………… vezirlik yaptı.

Türk tarihinin ĠLK TARĠHÇĠSĠ’dir. - En parlak dönem Bilge Kağan / Kültigin / Vezir tonyukuk - Ġlk Milli Alfabe Köktürk Alfabesi 38 Harf (4 tanesi ünlü) - Orhun Kitabeleri yazıldı 725 Vezir tonyukuk 732 Kültigin 735 Bilge Kağan

adına dikildi. Bugün …………’da bulunmaktadır.

- Basmil, Karluk ve Uygurlar tarafından yıkıldı

8

UYGURLAR 744 – 840

Örnek Soru: Uygurların ilk hakanı aĢağıdakilerden hangisidir? A) Böğü Kağan B) Kutluk Bilge kül Kağan C) Baga Tarkan D) Bayan – Çur E) Moyen – Çur

- Merkez Ötüken daha sonra Karabalgasun - Türk tarihinde ilk defa Ģehir ve kasabalar kurarak sanat, ticaret ve tarımla uğraĢıldı.

Örnek Soru: AĢağıda verilen hangi Ġslam öncesi Türk devletinin yaptığı duvar süslemeleri ve minyatürler Arap, Selçuklu ve Osmanlı sanatına kaynaklık yapmıĢtır? A) Asya Hun Devleti B) Köktürkler C) Uygurlar D) Hazarlar E) Bulgarlar

- Ġlk defa yerleĢik hayata geçildi - Ġlk Türk Mimari eserler verildi.

- En parlak dönem ………….

Örnek Soru: AĢağıda verilen hangi Uygur hükümdarı zamanında Maniheizm dini devletin resmi dini kabul edilmiĢtir? A) Moyen-Çur B) Baga Tarkan C) Hu Tegin D) Böğü Kağan E) Kutluk Bilge Kül Kağan

Sine UĢi Yazıtları (Moyen çor yazıtları) 759 Karabalgasun Yazıtları 826 Uygurlara aittir

Örnek Soru: Maniheizmin Uygurlar tarafından benimsenmesi sonucu geliĢen sanat dalı aĢağıdakilerden hangisidir? A) Minyatür B) Dokumacılık C) Resim D) Heykel E) Halıcılık

- Mani dininin etkisiyle Uygur hükümdarları

―………….‖ Unvanını kullanmaya baĢladı

- Uygurların Mani rahiplerine verdiği isim ………

- Soğd Alfabesi kullanıldı. /18 Harf Kendilerine özgü

- Kâğıt ve Matbaayı kullanan ilk Türk Devleti - Ġlk kez kütüphane kuran Türk Devleti - Böğü Kağan‘dan sonra Baga Tarkan geçti - Kırgızlar tarafından yıkıldılar - Moğolların TürkleĢmesinde ve devlet teĢkilatı oluĢturmasında önemli etkiye sahiptir. - Turfan Uygurları 1209 Ġslamiyeti seçti, Moğoların TürkleĢmesinde etkili oldu - Kansu Uygurları 1229 Moğol hâkimiyetine girdi - Arpın – Çor bilinen ilk Türk Ģairi

ORTA ASYA’DA KURULAN DĠĞER TÜRK DEVLETLERĠ

Kırgızlar Merkez Ötüken Talas ve Yenisey yazıtları Kırgızlara aittir ve

Orhun Yazıtlarından eskidir Manas destanı Kırgızlara ait

Sabirler

VI.yüzyılda Asya2dan Anadolu‘ya geldiler (Kayseri / Ankara / Konya / Sivas) Anadolu‘ya yerleĢen ilk Türk topluluğudur Bizans / Sasani mücadelesinde Sasanileri

desteklediler Boğarık Han kadın hükümdarıdır Sabir, sapan, yol değiĢtiren, serbest, baĢıboĢ

demektir Ġstemi Han döneminde Köktürk devletine

bağlandı Daha sonra Hazar egemenliğine girdi

Akhunlar Bstı‘ya göç eden Asya Hunların bir koludur I.Köktürk / Sasani ittifakı ile yıkıldılar

Hazarlar Museviliği kabul eden tek Türk boyudur Müslüman Araplarla savaĢan ilk Türk boyu

(Hz.Osman‘ı Kafkaslarda durdurdu Farklı dinler bir arada yaĢamıĢtır (HoĢgörülü yönetim)

9

Kiev Rus Knezliği tarafından yıkıldı Türk tarihinde Ġlk Ücretli askerlik Hazarlarda

görüldü (Ġslamiyet sonrası ilk kez Gazneliler‘de)

Örnek Soru: Hazarlar‘da Müslümanların yönetilmesi için hakanın atadığı yöneticilere verilen isim aĢağıdakilerden hangisidir? A) Hacip B) Yabgu C) Hazz D) Vezir E) Buyruk

TürgiĢler Baga Tarkan bilinen Ġlk Türk hükümdarı (Kendi adına para bastıran ilk Türk hükümdarı) Sulu Kağan döneminde Emevilerle mücadele

ettiler (Orta Asya‘nın AraplaĢmasını engellediler) Tam olarak yerleĢik hayata geçtiler Karluklar tarafından yıkıldılar

Karluklar Ġslamiyeti topluca kabul eden ilk Türk topluluğu Cengiz Han’a itaat eden ilk Müslüman Türk

Topluluğu Talas SavaĢı’nda (751) Abbasileri desteklediler Karahanlılar’ın kurulmasında etkili oldular

Örnek Soru:

I. Avarlar II. Hunlar III. Köktürkler

Yukarıdaki Türk Devletlerinden hangileri hem Asya‘da hem de Avrupa‘da devlet kurabilmiĢtir A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I – II E) II-III

Avarlar (Juan – Juan) VI.yy ortalarında Orta Asya’da kurulup Batı‘ya

göç ettiler Bayan Han döneminde Avrupa‘da büyük devlet Kurdular

Ġstanbul’u kuĢatan ilk Türk devleti 619 / 626

Üzengi kullanımı Avarla ortaya çıktı Hıristiyanlığı benimsediler Franklar tarafından yıkıldılar

Bulgarlar Kubrat tarafından kuruldu Ġki gruba ayrıldılar Volga (Ġtil): 920‘de Ġslamiyeti seçtiler, Kazan Türkleri olarak günümüzde varlığını devam ettirdiler AVRUPA‘DA ĠSLAMĠYETĠ KABUL EDEN ĠLK TÜRK DEVLETĠDĠR.

Örnek Soru:

Ġtil Bulgarları hangi hükümdar zamanında Ġslamiyeti seçmiĢtir?

A) AlmıĢ Han B) Kubrat C) Arparuh Han D) Ġbrahim Han E) Boris Han

Tuna (Kama): Boris Han döneminde Hıristiyanlığı seçtiler, özbenliklerini yitirdiler

Macarlar Slavların arasına girerek birleĢmesini

engellediler Hıristiyanlığı seçiler, özbenliklerini yitirdiler

Peçenekler Oğuz baskısıyla Batı‘ya göç ettiler Bizans‘ta paralı askerlik yaptılar Malazgirt SavaĢı’nda Büyük Selçuklu‘yu

desteklediler

Örnek Soru:

AĢağıda verilen hangi Türk boyları Malazgirt SavaĢı sırasında Selçuklu tarafına geçerek savaĢı Türklerin kazanmalarına yardımcı olmuĢlardır?

A) Uzlar / Peçenekler B) Peçenekler / Bulgarlar C) Bulgarlar / Macarlar D) Kumanlar / Bulgarlar E) Oğuzlar / Kumanlar

Kıpçaklar tarafından yıkıldılar

10

Kıpçaklar (Kumanlar) Batı Köktürklerin bir koludur Oğuzlarla mücadelesi Dede Korkut

Hikâyelerine konu oldu Kumanlarla mücadelesi Rusların ünlü Ġgor

Destanı‘na konu oldu Altınorda devletinin TürkleĢmesinde etkili

oldular Eyyubi ve Memluklu ordularında görev aldılar Codex Cumanicıus adlı sözlükleri vardı

(Latince / Farsça / Kumanca yazıldı)

Oğuzlar (Uzlar) Hıristiyanlığı kabul edenlere Uz denilmektedir. Müslüman olan oğuzlara Türkmen denilmiĢtir Malazgirt SavaĢında Bizans tarafından Türk

tarafına geçtiler

KÜLTÜR ve MEDENĠYET

A- Devlet Yönetimi Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi Ġslamiyet öncesi Türk toplumunu oluĢturan unsurlardan değildir? A) OguĢ B) Urug C) Oba D) Boy E) Budun

…………. (aile)

…………. (soy)

…………. (boy)

…………. (millet)

…………. (devlet)

Türklerde var olan yönetim anlayıĢları..

Kut AnlayıĢı -Veraset Sistemi - Ġkili TeĢkilat

(Ġslamiyet sonrası devam etti) Katun - Federatif Yapı

KAVRAMLAR

AĢağıda verilen kavramları uygun olan açıklamanın baĢına yazınız

ÜLÜġ / ORUN / OKSIZLIK / KÜN / BALIK / ÖRGĠN

ATAMAN /TUĞ / YARLIĞ

………….(Ġnanç, Ġnal) : Tigin Eğitmeni

…………: Kutsal tüylerden yapılmıĢ

hükümdarlık sembolü

…………: taht

…………: halk

…………: Ģehir

…………: hükümdar buyruğu

…………: bağımsızlık

…………: mecliste oturulan yer

…………: pay

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Türklerin kullandığı unvanlardan birisi değildir?

A) Nevbet B) ġanyü C) Yabgu D) Ġlig E) Hakan

HÜKÜMDARIN UNVANLARI ALAMETLERĠ GÖREVLERĠ

Han Berge (kamçı) Güvenlik

Hakan Otağ (çadır) Adalet

Kağan Nevbet (Davul) Sosyal Devlet

ġanyü Örgin (taht) Töreyi Koruma

Ġdikut Yay Ordu Komutanlığı

Ġlteber Vali/Komutan

Kotuz (sorguç)

Tanhu Kama

ĠlteriĢ Kılıç

Ay-tengri Kur

Kemer

Tuğ

11

KAVRAMLAR


YARGUCU / TUDUN / ġAD / YABGU / BĠTĠKÇĠ / AYUKI / TUTUK / TARKAN / AYGUCU / YARGUCU / BURUKLAR / TĠGĠN / TAMGACI / AĞILIG / APA

………… (Vergi toplayıcı)

………… (Tekin-ġehzade)

………… (Komutan)

………… (Mühürdar)

………… (Askeri Vali)

………… (BaĢbakan)

………… (Hükümet)

………… (Hazine Görevlisi)

………… (Saray Görevlisi)

………… (Bakanlar)

………… (Katip)

………… (Vezir)

………… (Yönetici)

………… (Yargıç )

B- Ordu

AĢağıdaki boĢlukları doldurunuz

Ordu Millet AnlayıĢı: ………… döneminde

Onluk Sistem : …………döneminde

Turan Hilal: ………… (Kurt Kapanı)

Türkün kanadı: …………

Sırtta taĢınan ok çantası …………

Türk tarihinde ilk ücretliaskerlik: ……… devleti

döneminde Köktürklerde süvari birliklerinin baĢındaki komutan

…………

C- Din ve ĠnanıĢ

Maniheizm / Budizm: Uygurlar döneminde görülen din anlayıĢıdır. Türk Mili benliğine UYMAZ (2014 KPSS) Balbal: Mezar taĢı Yuğ: Ölü töreni Yuğ AĢı: Ölü aĢı Sığıtçı: Yuğ töreninde ağıt yakan kiĢi Kurgan: Mezar

Örnek Soru:

I. Pazarık Kurganında bulunan halı II. Yenisey Irmağı kenarında bulunan yazıtlar III. Esik kurganında bulunan Altın Elbiseli adam zırhı

Buluntularından hangileri Asya Hun Devletine aittir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I,II,III

Esik (Issık) Kurganında 1969‘da Kazakistan‘ın Almaata Ģehrindeki kazılarda bulunan kurgana ALTIN ELBĠSELĠ ADAM kurganı denir

EĢük: Köktürklerde ölen kiĢinin toprağa verilirken

sarıldığı kefen

Örnek Soru: Ġlk Türk devletlerine ait aĢağıdaki kavramlardan hangisi din ve inanıĢ ile ilgili değildir? A) Ongun B) Uçmağ C) Kam D) Umay E) Kotuz

ġaman Kam Baskı: Din adamı Ongun: Kutsal hayvan (totem) her boyun bir ongunu vardır Tamu: Cehennem Uçmağ: Cennet Ġduk: Kutsal yer

12

Stupa: Budizm inancıdaki mabedlerdir. Uyguralar‘da görüldü. Ġslamiyet sonrası Türbe Mimarisinin temelini oluĢturur. Umay (Omay): Tanrıça (Gebe kadınların ve Çocukların koruyucusu) Ayzıt: Güzellik tanrıçası Ülgen: Ġyilik tanrıçası Kült: Ġnanç Yada TaĢı: Yağmurların yağması için etkili olduğuna inanılan taĢ SığıĢ: Kıyamet Günü

D- Hukuk (Könilik)

YARGAN: Hâkim / yargıç HAPĠS CEZALARI, Göçebe hayat nedeniyle hapis cezaları kısa süreli ĠLK YAZILI HUKUK, YerleĢik hayatla birlikte ilk kez uygurlarda oluĢtu YARGUCU, Yerel mahkemelere baĢkanlık eder

E- Sosyal ve Ekonomik Hayat


ĠMGA (AĞICI) / TÖTÖ KANALI / EĞNE (YUMUġ) / YARMAK / KAMDU / TĠLMAÇ / ACUN / KALIG / BENGÜTAġ / ATLAS / ARġ / BARK / KANG / ÖG / ÇAV / TÖRÜN / AĞILIG

…………: Hükümdarın mührü vurulan ipek bez

parçalı para

…………: Kağıt Para (Uygurlar)

…………: Madeni Para(Köktürkler)

…………: Orta Asya'da Köktürklere

ait sulama kanalı

…………: Anne

…………: Baba

…………: Düğün Yemeği

…………: Devlet Hazinesi

………… (YUMUġ): Çeyiz

………… (AĞICI): Tahsil Memuru

…………: Yazılı Anıt

…………: Hakan sarayı

TÖRE

Gelenek göreneklerden

oluĢur

Yer ve zamana göre

değiĢebilir

OluĢmasında Hakan,

Katun ve kurultay

etkilidir.

KAĞAN

Adaletin baĢıdır

Ona karĢı gelmenin

cezası töreye göre ölüm

Yarguya baĢkanlık eder

YARGU

Siyasi meselelerle ilgilenen

yüksek mahkeme

Adli suçlarla ilgilenen

yerel mahkemelerden

oluĢur

13

…………: Tercüman

…………: Dünya, yeryüzünde yaĢayan

varlıkların tümü

…………: Hava

…………: Göğün dokuzuncu katı

…………: 9. katın yukarısı

F- Yazı, Dil ve Edebiyat


DESTAN / SAV / KOġUK / DESTAN

- Töre, savaĢ, doğum, yas törenleri, inançlar, yaĢam

tarzı hakkında bilgi veren edebiyat türüne ………

denir

- Kopuz eĢliğinde söylenen Ģiirler ………… denir

- Atasözü …………

- Ölülerin ardından yakılan ağıt …………

Yazıtlar

AĢağıda verilen devletleri uygun olan yazıtların yanına yazınız

UYGURLAR / KIRGIZLAR / KUTLUK DEVLETĠ

- Orhun Yazıtları ………… DEVLETĠNE ait

- Yenisey Yazıtları …………’a ait

- Karabalgasun Yazıtları Sine - UĢi Yazıtları Taryat Kitabeleri

Moyen - Çur Yazıtları ……… DEVLETĠ’NE ait

Türklerin Günümüze Kadar Kullandığı Alfabeler

Soğd Çin

Kiril

Süryani

Latin

ORHON Türklerin kullandığı en eski alfabe

Tibet

Arap

Brahmi

Fars

Mani

Türk tarihinde Oğuzların Bozoklar ve ve Üçoklar diye ayrılması hangi OĞUZ KAĞAN DESTANI’NDA

anlatılmaktadır

AĢağıda verilen destan açıklamalarının baĢına uygun olan devletleri yazınız

KIRGIZLAR / HUNLAR / UYGURLAR / ĠSKĠTLER (Sakalar) / KÖKTÜRKLER

DESTANLAR

……… (Saka) Alper Tunga Destanı, ġu Destanı

………… Oğuz Kağan Destanı, Atilla Destanı

………… Bozkurt Destanı, Ergenekon Destanı

………… TüreyiĢ ve Göç

………… Manas

- Türklerin yurdundan göç ettikten sonra Ergenekon denilen yerde yaĢamaya baĢladıkları, burada çoğaldıkları, sonra demir dağı eriterek tarih sahnesine tekrar çıkmaları anlatılır

- Göç destanına göre Uygurlar göç ettikten sonra BEġBALIK’TA devlet kurmuĢlardır.

- Oğuzlarla Kıpçakların mücadelesi anlatılır. Ġslamiyete geçiĢ dönemi eseridir. (DEDE KORKUT DESTANI)

- ġU DESTANI’nda Büyük Ġskender‘in Saka Hükümdarı ġu ile mücadelesi anlatılır. Ġskenderin adı ZÜLKARNEYN olarak geçmektedir. Bu detanın varlığı DĠVAN-I LUGAT-I TÜRK‘ten öğrenmekteyiz.

- Oğuz Kağan Destanına konu olduğu düĢünelen kiĢi METE HAN’dır

- BÖK, orman demektir. Bökli Kağan (Ormanlı Kağan)

14

G- Bilim ve Sanat - Çok ince iĢlenmiĢ küçük boyutlu

resim yapma sanatına Minyatür denir. Konuyu

tam olarak gösterir.

YaĢ sıva ve alçı üzerine resim çizme sanatına Fresko denir. Uygurlar ve Hazarlarda görülür.

Görüntünün ahĢap, metal veya taĢ levha üzerine kazınarak dökülen mürekebbin Baskılama tekniği ile

oluĢturulmasına Gravür denir.

Türklerde ilk kez Uygurlar‘da görülür.

………… (Emçi): Tabip

…………Ressam

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Uygur Türkleri ile beraber Türk kültür yaĢantısına dâhil olmamıĢtır?

A) Mimari B) Heykel C) Fresko D) Minyatür E) Tiyatro

- 12 Hayvanlı Türk takvimini kullanan ilk Türk devleti

I.Köktürkler’dir. Sıçan / Sığır / Pars / TavĢan / Balık / Yılan / At / Koyun / Maymun / Tavuk / Köpek / Domuz

G- Müzik

KAVRAMLAR

AĢağıda verilen açıklamaları uygun olan kavramların yanına yazınız

MELODĠ / ÇINGIRAKLI ASA / BAS (Davul) / SAZ ZURNA / BESTE

Kopuz : …………

Obua : …………

Çevgan: …………

Kudüm (Tımpani): …………

Ir: …………

Küg: …………

15

TÜRK ĠSLAM DEVLETLERĠ

ĠLK TÜRK ARAP ĠLĠġKĠLERĠ Müslümanlar ile Türkler ilk defa HZ. ÖMER

döneminde komĢu oldu Müslümanlar ile Türkler Ġlk defa HZ. OSMAN

döneminde savaĢtı MEVALĠ : Azatlı köle (Emeviler döneminde

Arap olmayanlar için kullanıldı) Emeviler döneminde Orta Asya‘nın

AraplaĢmasını engelleyen …………

751 Talas SavaĢı’ında Karluklar, Abbasilere

yardım etti. Barut, pusula, kağıt, matbaa gibi teknik buluĢlar Çin dıĢına çıktı.

Matbaanın Çin‘in dıĢında kullanıldığı

ilk Ģehir ……………

AĢağıda verilen kavramları uygun açıklamanın baĢına yazınız

EMĠRÜ’L ÜMERA / AVASIM / TEVAĠF-Ġ MÜLK / SAMARRA

…………: Ġran tehdidine karĢı Bağdat

yakınlarında Türkler‘den Kurulu Ģehir

…………: Bizans tehdidine karĢı Tarsus

civarında Türkler‘den kurulu Ģehir

……………: Abbasilerin zayıflaması

sonrası kurulan devletler

……………..: Abbasilerde Türk Vali

komutanlara verilen isim

Örnek Soru: Türklerin, Ġslamiyete olan hizmetleri arasında; I. Ġslamiyet‘in dini ve siyasi liderliğini yapma II. Avrupa‘da Ġslamiyet‘in yayılmasının öncülüğünü yapma ///. Haçlı seferlerine karĢı Ġslamiyeti koruma Yukarıdakilerden hangileri bulunur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I,II,III

TOLUNOĞULLARI 868 – 905 Mısır‘da kurulan Ġlk Türk Ġslam devleti Kurucusu, Tolunoğlu Ahmed Kurucusu Türk, halkı Arap (Yıkılmasında

etkendir)

………… adlı hastanelerde para alınmazdı

(Sosyal Devlet anlayıĢı vardır)

Mimaride altın çağ yaĢandı (Tolunoğlu Ahmed Cami, Ulu Cami) Mısır‘daki ilk Türk Ġslam mimarisi örnekleri

Türkler ilk defa …………‘YE hâkim oldu

Abbasiler tarafından yıkıldı

ĠhĢidiler 935 – 969 Mısır‘da kurulan Ġkinci Türk Ġslam devleti Kurucusu, Muhammed Bin Toğaç Kurucusu Türk, halkı Arap (Yıkılmasında

etkendir)

Türkler ilk defa …………‘A hâkim oldu

Fatimiler tarafından yıkıldı

Her iki devlette Tevaif-i Mülk devletleridir.

EYYUBĠLER 1174 – 1250

Mısır‘da kurulan Üçüncü Türk Ġslam devleti Kurucusu, Selahaddin Eyyubi (ġARKIN SEVGĠLĠ SULTANI) I. Haçlı seferinde kaybedilen Kudüs, 1187 Hıttin SavaĢı geri alındı (III. Haçlı Seferine neden oldu)

MEMLUKLER 1250 – 1517 Mısır‘da kurulan Dördüncü Türk Ġslam devleti Kurucusu, Aybek (Eyyubileri yıktı) Eyyubiler ve Memlukler Mısır‘da ĠKTA

SĠSTEMĠNĠ uyguladılar. Baybars, Abbasi halifesi Mustansır‘ı Moğol

tehlikesine karĢı korudu. Halifeliğin siyasi yetkisini kullandı 1260 Ayn-ı Culat / 1277 Elbistan savaĢlarında,

Ortadoğu‘daki Moğol ilerleyiĢini durdurdu 1485 Ağaçayırı SavaĢı

II. Bayezit döneminde ilk Osmanlı / Memluk savaĢı

16

Bu savaĢta Osmanlı‘da ilk defa Sadrazam Davut PaĢa tarafından Yeniçeri ocağına ateĢli silahlar dağıtıldı

Memlukler‘de Veraset ve Kut anlayıĢı YOKTUR (Sık sık hükümdar değiĢmesine neden oldu) SULTANĠYYAT: Memlukler‘de hükümdarın

verdiği yazılı emirler Osmanlı,

1516 Mercidâbık (Kansu Gavri‘yi) 1517 Ridaniye (Tomambay‘ı) yenerek Memluk devletine son verdi

Örnek Soru: Kelime anlamı ―Dolunay‖ olan Türk Ġslam devleti aĢağıdakilerden hangisidir? A) Tolunoğulları B) ĠhĢidler C) Eyyubiler D) Memlukler E) Karahanlılar

KARAHANLILAR 840 – 1212

Batı Türkistan’da kuruldu. Halkı tamamen Türkler’den oluĢur Resmi Dil Türkçe Ordu tamamen Türkler‘den oluĢur Gulam sisitemini ilk kez uyguladılar

Kurucusu, ……………….

BaĢkent, …………

920‘de Satuk Buğra Han, Ġslamiyeti kabul etti

(Ġlk Müslüman Türk Devleti)

999‘da Ganelilerle ittifak Samanoğulları’nı yaparak yıktılar

Ünlü Türk Ġslam bilgini …………,

―200.000 Çadırlık Karahanlı hükümdarı Ġslamiyeti kabul etti‖ diyerek bilgi verdi‘‘ Yusuf Kadir Han’dan sonra Karahanlılar, Doğu

ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı (Geleneksel devlet yönetimi / Ġkili teĢkilat)

Batı Karahanlılar‘ın baĢında Ahmet Aslan Han Doğu Karahanlılar‘ın baĢında Tamgaç Buğra

Han vardı

Tabgaç Buğra Han’a sunulan eser

…………/ Yusuf Has Hacip

―ĠLK TÜRK ĠSLAM ESERĠ‖

Yusuf Has Hacip Kutadgu Bilig Edip Ahmet Yükneki Atabetül Hakayık KaĢgarlı Mahmud Divan-ı Lûgat-ı Türk Ahmet Yesevi Divan-ı Hikmet

Ġlk DarüĢĢifa Ġlk Bimarhane Ġlk Posta teĢkilatı (Berid) Ġlk Medrese (Tabgaç Buhra Han / Semerkant) Ġlk Burslu Öğrencilik sistemi (Semerkant Medresesi) Karahanlılar‘da görüldü

Ribat, Karahanlılar döneminde

………..…’lara verilen isimdir.

Doğu Karahanlılar, 1211 ‗de Moğol

Karahitaylılar tarafından yıkıldı Batı Karahanlılar 1212‘de HarzemĢahlar

tarafından yıkıldı

Gazneliler 963 1187 Kurucusu, Alp Tekin, asıl kurucusu Sebük

Tegin olarak kabul edilir, Daha sonra Mahmud baĢa geçti

Mavereünnehir, Hindiatn‘ın Kuzeyi ve

Horasan‘da hüküm sürdü (2014 KPSS) Çok Uluslu bir yapıya sahiptir.

(Türk, Acem, Afgan, Hindular, Fars, Arap, Gurlar…)

BaĢkent Gazne (Afganistan‘da bir Ģehir) Gazneli Mahmud, Abbasileri, ġiî

Büveyhoğullarına karĢı korudu. Halife El-Kadir‘den ―Sultan‖ unvanını aldı.

Türk Tarihinde Sultan Unvanını kullanan ilk hükümdardır.

Osmanlı‘da ise …………

Gazneli Mahmud, Hindistan‘a 17 sefer

düzenledi, Amaç,

- Kast sitemini yıkmak - Bölgeye Ġslamiyeti yaymak - Bölge ekonomisini ele geçirmek

Resmi dil / Bilim dili …………

Edebi dil / Eğitim dili …………

Saray ve Ordu …………

17

Biruni Asarül Bakiye

Utbi Tarihi Yemini (Gazneli Mahmud‘a sundu) Ġbn-i Sina Kanun el fi‘t tıp

Firdevsi ġeyhname (Gazneli Mahmud‘a sundu) Gazneli Mesut, Büyük Selçuklu Devletine

1035 Nesa 1037 Serahs 1038 NiĢabur 1040 Dandanakan

savaĢlarında yenildi, yıkılıĢ sürecine girdi

AFGANLI ………… tarafından yıkıldı

Türklerde Ġslamiyet sonrası ÜCRETLĠ ASKERLĠK ilk kez ― Gaznelilerde‖ görüldü.

Ġslamiyet öncesi ilk kez ………… görüldü

Gulam Sistemi, Karahanlılar‘dan farklı olarak farklı etnik unsurlar yer aldı.

Büyük Selçuklu Devleti 1038 – 1157

Oğuzların Üçok Kolunun, Kınık boyundandır. Kurucusu, Selçuk Bey BaĢkent, önce Merv (1040) daha sonra Rey

(1041) Arslan Yabgu, Gazneliler‘in eline esir düĢünce

Tuğrul ve Çağrı Beyler baĢa geçti Gaznelileri, yıkılıĢ sürecine soktular 1048 Pasinler SavaĢı

- Ġlk Büyük Selçuklu / Bizans SavaĢı - Ġlk defa Ermenilerle karĢılaĢıldı (Vasburagan Hanlığı) - Bizans‘ın yenilebileceği ilk kez anlaĢıldı

SavaĢ sonrası Bizans ile antlaĢma imzalandı.

- Ġstanbul‘daki cami onarıldı - Tuğrul Bey‘in adına hutbe okundu

1055 Anadolu Seferi sırasında ―Abbasi Halifesi Kaimbi Emrullah‘ın‖ Büveyhoğulları baskısı sonrası yardım istemesi sonucu Bağdat‘a girdi.

Halife Tuğrul Bey‘e - Rükned devle (Devletin direği) - Rükned din (Dinin direği) - DOĞUNUN ve BATININ SULTANI unvanını verdi

Sultan Alparslan (1063 – 1072) - Yükselme Dönemine girildi - Rey‘de KutalmıĢ‘ın isyanını bastırdı - Kars ve Ani‘yi ele geçirdi - 1071 Malazgirt SavaĢı‘nda Bizanslıları yendi

Türkiye tarihi baĢladı

Anadolu ilk beylikler sürecine girdi

Bizans ordusundaki UZ ve PEÇENEKLER Selçuklu safhına geçti

Sultan MelikĢah (1072 – 1092) - En parlak dönem yaĢandı - Ege Denizi ve Boğazlara kadar sınırlar geniĢledi

Vezir Nizamülmülk döneminde Nizamiye Medreseleri açıldı (Ġlk Bağdat‘ta)

Ġkta sistemi ilk kez uygulandı

Örnek Soru: Ġkta sistemini; I. Karahanlılar II. Büyük Selçuklular III.HarzemĢahlar devletlerinden hangileri tarafından uygulanmıĢtır) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

Ġlk Ġslam minyatür okulu açıldı

Vezir Nizamülmülkün ………… adlı eseri

vardır

BatınÎ tarikatının lideri …………

Osmanlılarda ise ilk kez

…………döneminde

uygulandı

- Dünyadaki ilk üniversite - Pozitif bilimler okutuldu

- Müderrisi …………

- Halkı Ģiî ve Batınilerin zararlı

ÇalıĢmalarına karĢı eğitti

18

Dünyadaki ilk terörist örgüt HaĢhaĢiler

HaĢhaĢiler hem MelikĢah‘ı hem de Vezir Nizamül mülkü suikast sonucu öldürdü ―Devlet yıkılıĢ sürecine girdi‖

Sultan Sencer, 1141 Katvan SavaĢı‘ında

Moğol Karahitaylar‘a yenildi. YıkılıĢ sürecine giren Büyük Selçuklu Devleti 1157‘de yıkıldı.

YIKILIġ NEDENLERĠ - evbahta - Etnik köken çeĢitliliği Veraset anlayıĢı Batınilerin zararlı çalıĢmaları Atabeylerin zararlı çalıĢmaları Haçlı seferlerin etkisi Türkmenlerin küstürülmesi Abbasi halifelerinin yıkıcı çalıĢmaları

Örnek Soru: I. Gurların Saldırıları II. Kösedağ SavaĢının kaybedilmesi III. Türkmenlerin isyanı Yukarıdakilerden hangisi Büyük Selçuklu devletinin yıkılma nedenlerinden biridir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

Örnek Soru: Hasan Sabbah‘ın kurduğu, Ģii düĢüncesini yayarak terör eylemleriyle Selçuklu Devletine zarar veren örgüt aĢağıdakilerden hangisidir) A) Rufailik B) Arabilik C) Yesevilik D) Babailik E) Batınilik

Kurulan Devletler Kurulan Atabeylikler

KISA FEner ġAMpiyon Kirman Selçukluları Fars(Salgurlar) Atabeyliği

Irak (Horosan) Selçukluları Erbil Atabeyliği

Suriye Selçukluları (Beytiginoğulları)

Anadolu Selçukluları ġam (Böriler) Atabeyliği

Azerbaycan Atabeyliği (Ġldenizoğulları)

Musul (Zengiler) Atabeyliği

HarzemĢahlar 1097 - 1231

BSD‘nin valisi Ġl – Arslan tarafından kuruldu BaĢkent, Ürgenç /Kuruldukları bölgenin adını

aldılar

Kendilerini BSD‘nin mirasçısı kabul ettiler. 1219 Otrar Faciası yaĢandı HarzemĢahlar Batıya doğru kaçmaya baĢladı. Alaaddin Keykubat döneminde Anadolu

Selçuklu sınırları içersinde Ahlat‘a yerleĢtiler. 1230 Yassı Çemen savaĢında ASD‘ye

yenildiler, 1231‘de Moğol Ġlhanlılar tarafından yıkıldılar.

Ünlü Türk Ġslam bilgini ………… bu

dönemde yaĢadı

………… dönemin ünlü hekimidir.

Otrar Valisi Ġnalcık‘ın Cengiz Han kervanını casuslukla suçlayıp kılıçtan geçirmesi sonucu CENGĠZ HAN‘ın, HarzemĢahlara saldırmasına zemin hazırlayan olaydır.

Büyük Selçuklu toprakları Üzerinde

Eserleri:

Mukaddimet‘ül edep (Sözlük)

El – KeĢĢaf (Tefsir)

19

TÜRK – ĠSLAM DEVLETLERĠNDE KÜLTÜR ve MEDENĠYET

AĢağıda verilen kavramları uygun açıklamanın baĢına yazınız

SERHENK / ALEMDAR / CAMEDAR / HACĠP / EMĠR-Ġ AHUR (ilbaĢı) / EMĠR-Ġ MECLĠS / EMĠR-Ġ ÇEġNĠGĠR / ULAK / VEKĠL-Ġ HAS / MUHTESĠP / KAPUCUBAġI / ġARABDAR (iğdicibaĢı) / HANSALAR / HARAS EMĠRĠ / DAVEDDAR / ÜSTADUDDAR / SĠLAHDAR / EMĠR-Ġ CANDAR / ABDAR / EMĠR-Ġ ġĠKÂR

KAVRAMLAR

…………: Divan Üyeleri ile Sultan arasındaki

yazıĢmalara bakar

…………: Silahlardan sorumlu

…………: Sarayın günlük hizmetçisi

…………: Saray Koruması

…………: Bayrak taĢıyan

…………: Devlet büyüklerinin kıyafetlerinden

sorumlu

………… (ĠlbaĢı): Saray hayvanları ve

atlardan sorumlu

…………: Merasimlerde sultana yol açar

…………: sultan ziyafetlerini hazırlatır, hizmet

görevlilerin baĢı

…………: Sultana yemekleri hazırlar, önce o

tadar

………… (ĠğdicibaĢı): Ziyafetlerde

içeceklerle ilgilenen kiĢi

…………: Pazarlarda tartı ve ölçü aletlerini,

malların fiyat ve kalitesini denetler

…………: Devlet hizmetinde bir yerden baĢka

bir yere gönderilen hızlı hareket edebilen haberciler

…………: Hükümdarın temizliği ile ilgilenir

…………: Hükümdarın av iĢlerini düzenler

…………: AĢçıbaĢı, hükümdarın sofrasına

bakar

…………: Devlete ve hükümdara karĢı gelenleri

yakalar

…………: Hükümdarın yazı takımlarından

sorumlu

…………: Saraya ait bütün iĢlerle ilgilenir

…………: Saray harcamalarından sorumlu

A) DEVLET YÖNETĠMĠ

Hükümdar Unvanları Kadir / Kara / Ġlig / Buğra / Han / Arslan / Hakan

Hükümdar Sıfatları: Sultan-ı Azam, Sultan‘ül

alem

Hükümdar Alemetleri: Para (Sikke) / Otağ / Sancak / Taht / Asa /

Nevbet / Tuğ / Çetr (ġemsiye) / ĞaĢiye (Sultan eğerinin örtüsü)

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi Selçuklular döneminde kullanılan hükümdarlık sembollerinden değildir? A) Sikke B) Ok C) Çetr D) Tuğ E) ĞaĢiye

MenĢur: Hükümdarın halife tarafından

onaylanması, adına hutbe okutulması

Hutbe: Devletin sınırları içerisindeki camilerde

Cuma ve bayram namazları esnasında hükümdarın unvanı veya adının hatip tarafından zikredilmesi

Tıraz: Abbasi Halifelerinin hkümdara gönderdikleri

elbise

Hilat: Abbasi Halifelerinin Tırazla birlikte külah,

kemer, kılıç, at, eğer takımı, askeri mızıka, bayrak, para, gibi mal ve eĢyaların hükümdara gönderilmesidir

Ġslamiyet Öncesi Ġslamiyet Sonrası Osmanlılar Ataman Melik ġehzade Tigin Atabey Lala

Türk Ġslam Devletlerinde - Veraset Sistemi - Kut anlayıĢı - Ġkili teĢkilat devam etmiĢtir

20

B) MERKEZ TEġKĠLATI

VAMPĠR BĠT HaYiN

Divan-ı Vezaret: Gaznelilerde mali ve genel iĢlerle

ilgilenir

Divan-ı Arz: Ordunun ihtiyaçlarını karĢılar

(arz‘ül ceyĢ, emir-i ârız)

Divan-ı Mezalim: Ağır siyasi suçlularının

görüĢüldüğü yer (BaĢkanı Sultan)

Divan-ı Pervane: Has ve iktaların

düzenlenmesinden sorumlu

Divan-ı Ġstifa: Mali iĢlere bakar (BaĢkanı müstevfi)

Divan-ı Risalet: Gaznelilerde hükümdarın iç ve dıĢ

yazıĢmalarına bakar

Divan-ı Berid: Posta iĢlerinden sorumlu

Divan-ı ĠĢraf: Askeri ve hukuki iĢler dıĢında her

türlü devlet faaliyetlerini denetler (BaĢkanı MüĢrif)

Divan-ı Tuğra (ĠnĢa): Devletin iç ve dıĢ

yazıĢmalarını yürütür. Ferman ve beraatlere hükümdarın tuğrasını çeker (BaĢkanı tuğra-i, münĢi)

Hace-i Buzurg: Gaznelilerde vezir

YuğruĢ (Noyan): Karahanlılarda vezir

Niyabet-i Saltanat: Vezirden sonraki kiĢi, Naib

Sultan (Sultan Vekili)

Örnek Soru: Türk – Ġslam devletlerinde merkezden gönderilen emirleri taĢraya ulaĢtırmak ve haberleĢmeyi hızlandırmak için oluĢturulan teĢkilatın adı aĢağıdakilerden hangisidir? A) Risalet B) MüĢrif C) Berid D) Tuğra E) Ahi

C) ÜLKE YÖNETĠMĠ

MUHTESĠP / MELĠK / ġIHNE / AMĠL / AMĠD / KADI

Yukarıda verilen kavramları uygun açıklamanın baĢına yazınız

…………: Eyaletlerde mali iĢlerden sorumlu

…………: Adaletten sorumlu

…………: Eyalet veya ilde melik yoksa sorumlu

olan kiĢi

…………: Eyaletlerde Mülki iĢlerden sorumlu

…………: Eyalet veya illerin baĢına devlet

tecrübesi edinmesi için gönderilen sultan çocuğu

…………: ÇarĢı ve pazarlarda esnaf ve

zanatkaarı denetler, ticaret hayatını düzenler

Bunların dıĢında; Reis: Halk tatafından sevilen sivil yönetici ĠğdiĢbaĢı: Belediye baĢkanı,. Tüccarlarla ilgilenir. O bölgedeki halktan adil vergi toplanmasını sağlar SubaĢı: O bölgenin güvenliğinden sorumlu Ulak: Posta teĢkilatı

D) ORDU

Gulam Sistemi ilk kez ………………‘DA

görüldü

Örnek Soru: Gulam sistemi; I.Karahanlılar II. Gazneliler III. Büyük Selçuklular devletlerinden hangileri tarafından uygulanmıĢtır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II,III

Türk Ġslam devletlerinde - Ġlk Posta teĢkilatı - Ġlk askeri hastane

KARAHANLILAR döneminde

görülür

21

KARAHANLI ORDUSU

Gulamlar: Saray Muhafızı: Saray ve hükümdarı korumakla görevli maaĢlı askerler Hassa Ordusu: Hükümdara bağlı maaĢlı askerler

Eyalet Askerleri ġehzadelerin ve Valilerin yönetimindeki askerler

Türkmenler Karluk, Yağma ve Çiğil Türklerinden oluĢur

GAZNELĠ ORDUSU

Gulamlar: Gulaman-ı Saray: Sultanın özel muhafız ordusudur. Yılda dört kez maaĢ alır Hassa Ordusu: Ordunun asıl kısmıdır. Ayaklanmaları bastırır. Yılda dört kez maaĢ alır.

Eyalet Ordusu: ġehzadelerin ve Valilerin yönetimindeki askerler

Ücretli Askerler: Kuzeyden gelen Oğuz, Karluk ve Yağma Türklerinden oluĢur.

Gönüllüler: Ġslam ülkelerinden sefer zamanı orduya katılan askerlerden oluĢur. SavaĢ ganimetlerinden pay alırlar.

Gazneli ordusu çok ulusludur

Gulamlar baĢlangıçta Türk daha sonra yabancı unsurlardan oluĢur

Ordularında filler bulunmuĢtur

Askerler Zırh giyer ve kalkan taĢır. Ok, yay, kılıç, mızrak ve gürz kullandılar

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi Türk – Ġslam devletlerinde savaĢ malzemesi olarak kullanılmamıĢtır? A) Sökü B) Nacak C) Pala D) Kalkan E) Niyabet

SELÇUKLU ORDUSU Gulamlar: Gulaman-ı Saray (Saray Gılmanları) Sultanı ve sarayı korurlar. Süvarilerin yanında piyadelerde bulunur. Yılda dört kez maaĢ alırlar.

Not: Gılmanların aldığı maaĢa …………denir.

Osmanlılarda ise …………denir

Hassa Ordusu: Ordunun savaĢçı kısmıdır. Süvarilerden oluĢur. Bu ordu Türklerden oluĢur. BaĢka bir iĢle uğraĢmazlar. MaaĢ yerine ĠKTA alırlar. Not: Selçuklularda Hassa ordusu

ilk …………BEY döneminde oluĢturuldu.

Ġkta Askerleri (***) Türk Ġslam devletlerinde Ġkta askerleri ilk defa Büyük Selçuklu devletinde görülürür. Ġkta (Toprak) verilen melik, vali ve devlet adamlarının beslemek zorunda olduğu askerlerdir.

Türkmenler: Oğuz boylarından oluĢur. BaĢlangıçta Ordunun asıl bölümüydü. Daha sonra batı sınırlarına akıncı olarak yerleĢtirildiler.

Bağlı Devletlerin Askerleri: Bağlı devletlerin gerektiğinde gönderdiği askerler

Ġlk Türk Ġslam devletlerinde hâkimiyet kurdukları coğrafya nedeniyle DONANMA geliĢmemiĢtir.

22

E) TOPRAK YÖNETĠMĠ

Örnek Soru: Geliri hükümdar ve ailesine bırakılan toprağa verilen isim aĢağıdakilerden hangisidir? A) Has B) Ġkta C) Vakıf D) Gulam E) Haraci

ĠKTA / MÜLK / HAS / VAKIF

Yukarıda verilen kavramları uygun açıklamanın baĢına yazınız

…………: Geliri doğrudan hazineye aktarılır.

Geliri ile hükümdar ve eĢlerinin masrafları karĢılanır.

…………: Melik, Emir gibi üst düzey devlet

memuru ve komutanlara maaĢ karĢılığı verilen araziler

…………:ġahsa ait topraklardır. ġahıs araziyi

satabilir, vakfedebilir, miras olarak bırakabilir.

…………: Gelirleri ilmi veya sosyal kurumların

kurulması ve masraflarının karĢılanması için ayrılan topraklar

F) EKONOMĠ

Arasta: ÇarĢı içinde aynı ürünlerin satıldığı dükkânlar. Fels: Bakır para Dirhem: GümüĢ Para Dinar: Altın para Ahi TeĢkilatı: Esnafların meslek örgütlenmesi

G) SOSYAL HAYAT ve HUKUK Belirli bir sınıflaĢma yoktur

Herkes kanunlar önünde eĢittir.

HUKUK

ġer-i Hukuk: BoĢanma, miras, noterlik, vakıfların yönetimi davalarına bakar. Kadılar medreselerde yetiĢir. Kadil Kudat: Kadılardan sorumlu olan kiĢidir. Atamalarını yapar. Kadil Kudat‘ın atamasını ise Hükümdar yapar.

Örf-i Hukuk: Yöneticiler ile halk arasındaki sorunları çözer Emir-i Dad: Örf-i Mahkemelerden sorumlu olan kiĢidir. Kanunlara karlı gelenler ve güvenliği bozanların davalarına bakılırdı.

Divan-ı Mezalim: BaĢkanı hükümdardır. Belirli günlerde toplanır. Kadıların verdiği kararlardan Ģikayetçi olanlar saraya gelerek bu yüksek mahkemeye baĢvurur. Temyiz mahkemesidir.

Örnek Soru: Selçuklularda ağır siyasi suçları karara bağlayan divan çeĢidi aĢağıdakilerden hangisidir? A) Arz B) ĠĢraf C) Ġstifa D) Mezalim E) ĠnĢa

Örnek Soru: Gazneliler‘de kullanılan alanlarına göre dil eĢleĢtirilmesinden doğru olanı aĢağıdakilerden hangisidir? Eğitim Dili Edebi Dil Resmi Dil A) Farsça Farsça Farsça B) Arapça Farsça Arapça C) Farsça Türkçe Arapça D) Farsça Farsça Arapça E) Türkçe Türkçe Türkçe

Abbasilerde Fütüvvet Selçuklularda Ahi

Osmanlıda Lonca

23

H) BĠLĠM DĠL ve EDEBĠYAT

Resmi

Dil

Bilim Dili

Edebi

Dil

Eğitim

Dili

Saray Ordu

Karahanlılar

Türkçe Türkçe Türkçe Türkçe Türkçe

Gazneliler

Arapça Arapça Farsça Farsça Türkçe

Büyük Selçuklu

Farsça Arapça Farsça Arapça Türkçe

Anadolu Selçuklu

Farsça Arapça Farsça Arapça Türkçe

Türk Ġslam devletlerinde ilk medrese

…………….. döneminde yapılmıĢtır.

(Tamgaç Buğra Han / Semerkant)

Bilim Adamları

AĢağıdaki kutucuklarda boĢ bırakılan alanlardaki Türk Ġslam bilginlerinin isimlerini yazınız

Örnek Soru: Yusuf Has Hacip tarafından yazılarak Karahanlı hükümdarı Tambgaç Buğra Han‘a sunulan Türk Ġslam edebiyatının siyasetname niteliğindeki ilk eseri aĢağıdakilerden hangisidir? A) Atabetü‘l Hakayık B) Medinet‘ül Fazıla C) Divan-ı Lugâtı Türk D) Kutadgu Bilig E) Divan-ı Hikmet

………………….1017 – 1077 Karahanlılar döneminde yaĢadı Kutadgu Bilig (kutlu kılan bilgi) adlı esri 6645

beyitten oluĢur Türk-Ġslam edebiyatındaki yazılan ilk eser, ilk

siyasetname Eser Allah‘a hamd; peygamber ve dört halifeye

teĢekkürle baĢlar Türk edebiyatında ilk nazım Ģekli kullanıldı. Bu

nazım Ģeklide mesnevi Eser, Tabgaç Uluğ Buğra Han‘a takdim edildi

……………………..11.yy sonu – 12.yy baĢı

Karahanlılar döneminde yaĢadı Atabet‘ül Hakayık (Hakikatler Bamağı) adlı

eseri vardır Ahlaki öğütler içerir Eserin baĢında üç ayrı manzume yer alır.

Allah‘a hamd, Peygamdere ve dört halifeye teĢekkür

Uygur Türkçesinin Hakaniye lehçesi ile yazıldı Eser, Türk Beyi Dâd Ġspehsalar Beye takdim

edildi

………………….1005 – 1102

Karahanlılar döneminde yaĢadı Divan-ı Lûgat-ı Türk (Türk Dillerinin Sözlüğü)

adlı eseri vardır Arapça kelimelerin Türkçe karĢılığı verilmiĢ,

Türkçenin üstünlüğü vurgulandı Kitabın tek nüshası Ġstanbul‘da Millet

Kütüphanesi‘nde muhafaza edilmektedir. Eser Abbasi Halifesi Muktedi bi Emrullah‘a

takdim edildi

…………………….1093 – 1166 Karahanlılar döneminde yaĢadı Divan-ı Hikmet (Hayırlı Divan) adlı eseri

yazmamıĢtır. Kurduğu tarikattaki öğrencisi ġaban DurmuĢ Ahmet Yesevi‘nin görüĢlerini ve düĢüncelerini kitap haline getirdi.

Eserde Allah aĢkı ve peygamber sevgisi

iĢlenmiĢtir Ġstigfam (Soru sorma) ve Tecahü‘l arif (bilipde

bimezden gelme sanatı) kullanıldı Peygamber yaĢında -63- toprak altında

yaĢamayı tercih etmiĢ ancak 73 yaĢında vefat etmiĢtir.

24

………………… 973 – 1048 Gazneliler döneminde yaĢadı Gazneli Mahmud kendisi için ―Sarayımın en

değerli hazinesidir‖ demiĢtir. Galile‘den beĢ yüzyıl önce dünyanın döndüğünü

ispatladı Enlem ve boylam dairelerini ispatladı Asarül Bakiye ve Hint Tarihi adlı eserleri

vardır.

………………… (961 – 1040) Gazneliler döneminde yaĢadı Tarih-i Yemini adlı eseri Gazneli Mahmut‘a

sundu (Sultan Mahmut‘un eserlerini abartılı bir dille över)

………………… (? -?) Coğrafya ve diplomasi alanında çalıĢmıĢtır Ġbn-i Fadlan Seyahatnamesi (921 – 922)

yıllarında gezdiği Türk ülkelerini anlatır.

…………………1304 - 1369 Ortaçağın en büyük seyyahıdır. Mısır, Suriye, Arap yarımadası, Irak, Ġran,

Anadolu, Çin, Endülüs ve Sudan‘a gezi yapmıĢtır.

…………………980 – 1037 ―Hiç kimse görmek istemeyen kadar kör değildir.‖

Gazneliler döneminde yaĢadı

Batı‘da ―AVĠCENNE‖ diye bilinir Tıp alanında çaıĢtı Kanun el fit tıp ve Kitab‘ül Ģifa adlı eseri

vardır.

………………… 940 – 1020 Gazneliler döneminde yaĢadı

ġeyhname adlı eseri vardır. 60 Bin beyitten oluĢur Epik bir Ģiirdir. Eserde Afrasyap‘tan bahseder. (Alper Tunga) Zaloğlu Rüstem halk kahramanıdır. Türkçeye ilk ali Tatar Ali Ramazan çevirdi. Günümüz Türkçesine Necati Lugal çevirdi.

…………………1058 – 1111 Büyük Selçuklular döneminde yaĢadı Nizamiye Medreselerinde müderrislik yaptı Ġhyaü‘l Ulumiddîn adlı eseri vardır.

…………………1126 – 1198 Cordoba (Ġspanya) doğumludur. Batı‘da ―AVERROS‖ diye bilinir. Felsefe öğrenmek dini bir zorunluluktur. Avruoa‘da skolastik düĢünceyi sarstı. Endülüs Emevi döneminde yaĢadı. Tehafütü‘t tehafüt adlı eseri vardır.

…………………1332 – 1406 Memlukler hizmetinde çalıĢtı Devlet adamı ve tarihçi Yedi ciltlik dünya tarihi Kitab‘ul Ġber ve onun

giriĢ kitabı olarak düĢünüğü Mukaddime‘yi yazdı

………………?? – 830 Tarihte Türk ismini alan ilk kiĢi Cebir konusunda uzmandır Lâkabı El – Hisap Kitabü‘l Cami Fi‘l Hisap adlı eseri vardır.

…………………865 – 925 Tıp ve eczacalık alanında baĢarısıyla ünlüdür. Havi adlı eseri yıllarca Avrupa‘da okutuldu (Çiçek ve kızamık hastalıkları üzerine eserdir)

…………………1100 – 1166 Coğrafya ve eczacılık alanında çalıĢtı Kitab’ül Memalik ve’l mesalik adlı eseri vardır

…………………1048 – 1131 Çadırcılık anlamına gelen ―Hayam‖ takma

adını babasının çadırcılık mesleğinden almıĢtır. MeliikĢah adına ―Celali Takvimi‖ yaptı Rubaileri ile ünlüdür

25

………………… 780 – 850 Metmatik, astronomi ve coğrafya bilginidir. El – Mesahat önemli matematik eseri vardır

…………………965 – 1040 Uzayda baĢka sistemlerin olabileceğini ve

güneĢ sisteminin mevcut olduğunu söylemiĢtir. Optik üzerine çalıĢmalar yaptı Yedi bölümden oluĢan Kitab‘ül Menazir adlı

eseri vardır.

………………… 870 – 950 ―Ġyi bir insan öldüğünde Ona ağlamayın, asıl Onu kaybeden topluma ağlayın‖ Batıda ―AL-PHARABLUS‖ adıyla bilinir Muallim Sani (Ġkinci Öğretmen) olarak da bilinir BirleĢmiĢ Milletler fikrini ilk ortaya atmıĢtır Akılcılığı ön plana almıĢ pozitif bilimlere katkı

sağladı El-Medinet’ül fazıla adlı eseri vardır

………………… 838 – 923 Ġran doğumludur Fıkıh, hadis, tefsir, tarih, dil ve kıraat alanlarında

yazdı Gaririya adlı eseri vardır

Örnek Soru: Yıldızların fihristi isimli eseriyle ünlü astronomi bilgini ve Timur devleti hükümdarı aĢağıdakilerden hangisidir? A) Utbi B) Ġbn-i Fadlan C) Uluğ Bey D) Ali ġir Nevai E) Ġbn-i RüĢd

………………… 1075 -1144 HarzemĢahlar döneminde yaĢamıĢtır. El-keĢĢaf önemli tefsiridir. Mukaddimet‘ül Edep adlı eseri vardır (Arapça öğrenmek isteyen HarezmĢah hükümdarı At‘sız Bin Muhammed için (1127 – 1144) tarihlerinde kaleme aldığı eser Arapça kelimelerle kısa cümlelerle oluĢan sözlüktür.

Örnek Soru: Maddenin en küçük yapı taĢı olan atomun parçalanabileceğini belirten ve modern kimya biliminin kurucusu olarak kabul edilen Türk-Ġslam bilgini aĢağıdakilerden hangisidir? A) Câbir Bin Hayyan B) Ġbn-i Sina C) Ebu‘l-Ġzz D) Harezmi E) Ġbn-nül Heysem

Örnek Soru: Rubaileri ile ünlü, Selçuklu hükümdarı MelikĢah adına yapılan Celali Takvimini hazırlayan komisyonda bulunan kiĢi aĢağıdakilerden hangisidir? A) Ġbn-i Sina B) Farabi C) Ömer H:ayam D) Biruni E) Ġbn-i Bibi

Örnek Soru: Gazneli Mahmud‘un ―Sarayımın en değerli hazinesi‖ dediği bilim adamı kimdir? A) Ġbn-i Sina B) Biruni C) Harezmi D) Cezeri E) Cabir

I) SANAT ve MĠMARĠ

Mimari

Kümbet: Çokgen gövde üzerine konik çatıyla örtülü biçimdeki anıt mezar

Türbe: KöĢeli gövdenin üstü kubbe biçimindeki örtülü olan anıt mezar

Ġmarethane: aĢevi

Kervansaray(Ribat): Ticaret yolları üzerinde tüccarların konaklama yeri

Bedesten: Değerli kumaĢlar, mücevherler ve buna benzer eĢyaların satımına mahsus üstü kapalı çarĢıların bütününe verilen ad

Örnek Soru: Türk – Ġslam devletlerine ait; I. Ġmarethane II. Ribat III. Bedesten eserlerinden hangileri sosyal devlet anlayıĢına uygunluk gösterir? A).Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

26

Medrese: Akli ve Nakli (tefsir, kelam, hadis..)

bilimlerin okutulduğu okul

Külliye: Ana yapısı Cami olan yapılar topluluğu (Medrese, Kütüphane, imaret)

DarüĢĢifa: Hastane

Bimarhane: Akıl Hastanesi

Bimaristan(Tıbbi Okul): Tolunoğullarının Mısır‘daki hastanesi

Örnek Soru: Karahanlılar‘la birlikte Türk kültürüne dahil olan uygulamalar arasında aĢağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Bimarhane B) Medrese C) Vakıf D) Kümbet E) Atabeylik

Örnek Soru: Türklerin Ġslamiyeti kabulünden sonra;

I.Mimyatür II. Fresk III.Hat

sanat dallarından hangileri Türk sanatında görülmeye baĢlanmıĢtır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

Mimari Eserler

Tolunoğulları - Tolunoğlu Ahmet Cami

Gazneliler - Zafer Kuleleri - Arusü‘l Felek Camileri - LeĢker-i Bazar Cami - LeĢker-i Bazar Sarayı

Karahanlılar Camiler - ġir Kebir - Hazer Degaron - Talhatan Baba

Minareler - Buhara Kalan Cami - Özkent - Tirmiz Car Kurgan

Türbeler - Arap Ata - AyĢe Bibi - Balacı Hatun

Kervansaraylar - Ribat-ı Melik - Akçakale - Dehistan - Ketlutepe

Büyük Selçuklu Camiler Isfahan (Ulu Cami) Zevvare Ardistan Damgan Minaresi Kazvin Mescid-i Cuması

Türbeler Sultan Sencer (Merv) Mümüne Hatun

Kümbetler Kümbed-i Surkh Redkan

Kervansaraylar Ribat-ı AnuĢirvan Ribat-ı Zafarani Ribar-ı ġerif

Medreseler Rey Hargrid Nizamiye

Örnek Soru: LeĢker-i Bazar ve Zafer kuleleri Türk Ġslam sanatının hangi dönemine aittir? A) HarzemĢahlar B) Büyük Selçukular C) Gazneliler D) Memlukler E) Karahanlılar

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi Karahanlılar dönemine ait Türk Ġslam sanatının örneklerinden değildir? A) Ribat-ı Melik B) Talhatan Baba C) Ribat-ı AnuĢirvan D) Kalan Cami E) ġir Kebir

27

TÜRKĠYE TARĠHĠ

………………. Anadolu‘ya ilk Türk akınları

yapıldı

………………. Ġstanbul‘u kuĢatan ilk Türk

devleti Kıpçaklar Avasım Ģehrinden Anadolu‘ya akınlar

yaptılar. (Abbasiler döneminde) 1048 Pasinler SavaĢı (BSD / Bizans) 1071 Malazgirt SavaĢı Ġstanbul‘u kuĢatan ilk Müslüman Türk Komutan

……………….

Örnek Soru: Anadolu‘da kurulan ilk Türk beylği (devleti) aĢağıdakilerden hangisidir? A) Mengücekler B) Artukulular C) Saltuklular D) DaniĢmentliler E) Artuklular

SALTUKLULAR 1072 - 1202 Kurucusu, Ebul Kasım Saltuk Erzurum ve civarında kuruldu Rükneddin SüleymanĢah tarafından yıkıldı Üç Kümbetler, Mama Hatun, Tepsi Minare

2013 KPSS Anadolu‘da kurulan ilk beyliklerden biri olan 1072 – 1202 yılları arasında Erzurum ve çevresinde hüküm süren ; Üç Kümbeler ve Mama Hatun Türbesi gibi eserleri günümüze ulaĢan beylik aĢağıdakilerden hangisidir? A) DaniĢmentliler B) Saltuklular C) Artuklular D) Mengücekler E) Sökmenliler

Örnek Soru: Erzincan ve çevresinde meydana gelen depremler yüzünden yaptıkları çoğu eserin günümüze ulaĢmadığı Türk – Ġslam devleti aĢağıdakilerden hangisidir? A) Saltuklular B) Mengücekler C) Anadolu Selçuklu Devleti D) DaniĢmentliler E) Artuklular

MENGÜCEKLER 1080 – 1228 Kurucusu, Mengücek Bey Trabzon Rum devletinin güneye inmesine engel

oldular Kemah ve Divriği olarak ikiye ayrıldılar I.Alaaddin Keykubat tarafından yıkıldı Sivas / Divriği‘de: Kale Cami, Kayıtbey Cami,

Ulu Cami

Örnek Soru: Mengücekler tarafından günümüze kadar kalan bir cami ve darüĢĢifadan oluĢup Unesco tarafından Dünya miras listesinde bulunan Türk Ġslam eseri aĢağıdakilerden hangisidir? A) Kale Cami B) Kayıtbey Cami C) Yağıbasan D) Yıldırım DarüĢĢifası E) Divriği Ulu Cami

Örnek Soru: Kayseri Ulu Cami hangi Türk – Ġslam devleti döneminde inĢa edildi A) Mengücekler B) Artuklular C) DaniĢmentliler D) Saltuklular E) Anadolu Selçuklu Devleti

TÜRKİYE

TARİHİ

I.Beylikler

Dönemi

ASD

1077/1308

II.Beylikler

Dönemi

Osmanlı

1299/1922

Türkiye

Cumhuriyeti

1923 - &

28

DANĠġMENTLER 1080 – 1178 Kurucusu, GümüĢ Tekin Ahmet Gazi Sivas, Tokta ve Niksar‘da kuruldu II.Kılıcaslan tarafından yıkıldı ASD‘ye en fazla direnen beyliktir. Kayseri Ulu Cami bu dönemde inĢa edildi Yağıbasan Medresesi (Çukur Medrese)

Anadolu‘daki ilk medrese ―DaniĢmentname‖ günümüze kadar gelmiĢtir.

DaniĢmentname: DaniĢmentgazi ve oğlunun

haçlılarla mücadelelerini anlatır ―ANADOLU‘DAKĠ ĠLK DESTAN‖

Örnek Soru: Ünlü Seyyah Makro Polo‘nun Seyahatnamesinde ―Mardin ve civarında pamuk ekimi yaoıldığı ve dokumacılığın çok geliĢtiğini‖ söylediği Türk – Ġslam devleti aĢağıdakilerden hangisidir? A) Artuklular B) DaniĢmentliler C) Çaka Beyliği D) Anadolu Selçuklu Devleti E) Mengücekler

Örnek Soru: HaberleĢme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmi olan sibernetiğin ilk kurucusu El Ceziri hangi Türk Ġslam devleti döneminde yaĢamıĢtır? A) Artuklular B) DaniĢmentliler C) Türkiye Selçuklu Devleti D) Mengücekler E) Saltuklular

ARTUKLULAR 1102 – 1409 Kurucusu, Artuk Bey Hasankeyf, Mardin, Harput (Elazığ) ‗da

kuruldu. 3‘e ayrıldı (Hasankeyf, Harput ve Mardin)

El Ceziri bu dönemde yaĢadı (Sibernetik’in

kurucusu / denge - kontrol - haberleĢme) Malabadi köprüsü (Batman), Hatuniye Medresesi (Mardin)

Örnek Soru: I. DaniĢmentliler II.Çaka Beyliği III.Saltuklular Yukarıda verilen Türk devletlerinden hamgileri Haçlılarla mücadele etmiĢtir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

ANDOLU SELÇUKLU DEVLETĠ 1077 – 1308

SÜLEYMAN ġAH 1077 - 1086

Devletin kurucusu Devletin baĢına geçtiğinde; Abbasiler‘den MenĢur alındı B.Selçuklular‘dan Ferman (MelikĢah‘tan) Suriye Meliki TutuĢ‘la yaptığı savaĢı kaybetti.

SavaĢ alanında öldü

I.KILIÇ ARSLAN 1092 – 1107 Çaka Bey’in kızıyla evlendi. Bizans kıĢkırtmasıyla kayınpederini öldürttü

(Beyliğe son verdi)

Örnek Soru: Anadolu Selçuklu Devleti Ġznik‘in Haçlıların almasıyla devletin merkezini aĢağıdaki Ģehirlerin hangisine taĢımıĢtır? A) Niğde B) Konya C) Ankara D) Sivas E) Kayseri

I.Haçlı Seferinde – Dorlion SavaĢı- yenildi

Merkez Ġznik‘ten …………‘YA taĢındı

Musul‘u aldı. BSD hükümdar’ı Tapar‘la yaptığı savaĢı

kaybetti, öldü

Amaç: Halk üzerinde amaç dini ve siyasi otorite kurmak

Mezarı, Caber Kalesin‘den

Suriye EĢmesi‘ne taĢındı

Ġlk beylikler, - Anadolu‘nun TürkleĢmesinde etkili oldular - Anadolu‘yu haçlı saldırılarına karĢı korudular - Anadolu‘da federatif yapı oluĢu (Siyasi birlik yok)

29

I.MESUT 1116 – 1155 II. Haçlı seferinde haçlıları mağlup etti. Anadolu‘da ilk kez Bayındırlık ve

kurumsallaĢma çalıĢmaları baĢlattı. Ġlk kez bakır para basıldı

II.KILIÇ ARSLAN 1155 – 1192 ġahin ġah’tan Ankara – Çankırı

DaniĢmentliler’den Elbistan ve Kayseri Musul Atabeylği’nden Sivas ve Tokat‘ı aldı

Bu durum Miryokefelon SavaĢı‘na yol açtı

Miryokefelon SavaĢı 17 Eylül 1176 - Son savunma savaĢıdır - Anadolu‘nun Türk yurdu olduğu kesinleĢti

Örnek Soru: ―Yurt tutan savaĢı‖ olarak da adlandırılan Türkiye Selçuklu ilk Bizans arasında yapılan ve Anadolu‘yu kesin olarak Türk yurdu haline getiren savaĢ aĢağıdakilerden hangisidir? A) Kumdanlı SavaĢı B) Malazgirt SavaĢı C) Katvan savaĢı D) Kösedağ SavaĢı E) Pasinler SavaĢı

Prof.Dr. Erdoğan Merçil savaĢın Isparta‘nın Yalvaç ilçesine bağlı Kumdanlı kasabasında geçtiğini belirtmiĢtir.

Ġlk gümüĢ ve altın para basıldı

Ġlk Kervansaray inĢa edildi (…………)

DaniĢmentliler‘e son verildi.

RÜKNEDDĠN SÜLEYMAN ġAH 1196 – 1204

Erzurum‘u alarak Saltuklular‘a son verdi (1202)

I.GIYASEDDĠN KEYHÜSREV 1204 – 1211 II. Saltanat dönemi Eyyubiler‘in Anadolu‘ya gelmesini engelledi Venedikliler’le ilk Ticaret antlaĢmasını yaptı Ġznik Rum Kralı Laskaris’i AlaĢehir

yakınlarında yendi Kayseri Hunat Hatun Külliyesi

ASD dönemine ait ilk külliye

I. ĠZZETTĠN KEYKAVUS 1211 - 1220 Sinop alındı (Kimi kaynaklar burada ilk tershane

inĢa edildi) Kıbrıs krallığı ve Venedikliler ile ticaret

antlaĢması imzalandı Trabzon Rum Ġmparatoru, Alexi Kommnen ‗i

vergiye bağladı

I. ALAEDDĠN KEYKUBAT 1220 - 1237 En parlak dönemdir Alâiye (Kandelar) kalesi alındı Sinop‘ta büyük bir donanma inĢâ ettirdi Mengücekler‘i aldı

Yassı Çemen SavaĢı 1230 ASD / HarzemĢahlar

- HarzemĢahlar yıkılıĢ sürecine girdi

- Anadolu doğrudan Moğol tehdidi altına girdi

II.GIYASEDDĠN KEYHÜSREV 1237 - 1246 Moğol Ġstilasından kaçan Oğuzlar Anadolu‘ya

sığındı Vezir Saadettin Köpek döneme damgasını

vurdu

Baba Ġshak Ayaklanması 1240 - Ġlk ekonomik / dini / sosyal ayaklanmadır

Kösedağ SavaĢı 1243 (ASD / Moğol Ġlhanlı) - Anadolu Türk siyasi birliği bozuldu - Anadolu II. Beylikler sürecine girdi - Anadolu Moğol Hâkimiyeti altına girdi

Örnek Soru: Anadolu Selçukluların HarzemĢahları hangi savaĢta yenmesi, ―Anadolu‘nun doğrudan Moğol tehdidi altına‖ girmesine neden oldu? A) Kösedağ B) Malazgirt C) Pasinler D) Miryokefelon E) Yassı Çemen

- Ġlk tershane açıldı - Aldığı sehirler arasında kendi adını

taĢıyan tek Ģehir

Böylece Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlandı

30

Keykavus / Gıyaseddin / Keykubat Unvanları devletteki Ġran etkisini gösterir.

Örnek Soru: Anadolu Selçukluların Moğol Ġlhanlılara yenildiği hangi savaĢ ile ―Anadolu Moğol hâkimiyeti altına‖ girdi? A) Ankara B) Malazgirt C) Pasinler D) Yassı Çemen E) Kösedağ

ANADOLU’DA ĠKĠNCĠ BEYLĠKLER DÖNEMĠ

BoĢlukları tamamlayınız

………………. 1304 – 1360 Balıkesir, Bergama civarında kuruldu Ġlk alınan beyliktir. Rumeli‘ye geçiĢ kolaylaĢtı Donanmaya sahiptir.

………………. 1300 - 1423 Isparta, Eğirdir ve Antalya civarında kuruldu Para yoluyla Osmanlı‘ya bağlandı (80 Bin

akçe) Donanmaya sahiptir. Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu

………………. 1299 - 1429 Kütahya, TavĢanlı, Simav civarında kuruldu Çeyiz yoluyla Osmanlı‘ya bağlandı Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu

………………. 1277 - 1322 Sinop, Samsun civarında kuruldu Candaroğulları beyliğe son verdi Donanmaya sahiptir.

………………. 1292 – 1461

………………. Kastamanu ve Sinopta civarında kuruldu Donanmaya sahiptir. Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu

………………. 1261 – 1424 Muğla civarında kuruldu . Donanmaya sahiptir. Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu.

………………. 1319 - 1421 Antalya civarında kuruldu Yivli Minare bu dönemde yapıldı Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu

……………… 1348 – 1428 (…… Beyliği) Terme, Samsun, Bafra ve Ordu civarında

kuruldu

2016 KPSS AĢağıdaki Türk beylikleri ve kuruldukları yerler arasında yapılan eĢleĢtirmelerden hangisi yanlıĢtır? A) Candaroğulları – Kastamonu yöresi B) Germiyanoğulları – Kütahya yöresi C) Saruhanoğulları – Manisa yöresi D) MenteĢeoğulları – Muğla yöresi

E) Taceddinoğulları – Balıkesir yöresi

………………. 1308 – 1426 Donanmaya sahiptir. Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu

………………. 1335 - 1381 Kayseri ve Sivas civarında kuruldu Kadı Burhaneddin bu beyliğe son verdi

………………. 1381 – 1389 Sivas civarında kuruldu Timur, Sivas‘a gelince teslim oldular

………………. 1313 - 1410 Donanmaya sahiptir. Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu

31

Örnek Soru: I.Karesioğulları II. Saruhanoğulları III. Aydınoğulları Beyliklerden hangileri denizcilik alanında ileri gitmiĢtir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I,II E) I,II,III

………………. 1276 - 1368 Denizli civarında kuruldu

……………….1284 - 1326 BeyĢehir civarında kuruldu

……………… 1275 – 1342 Afyonkarahisar civarında kuruldu

……………… 1353 - 1608 Adana, Tarsus civarında kuruldu Yavuz, Mısır seferi dönüĢü beyliğe son verdi

……………… 1337 - 1515 MaraĢ, Elbistan civarında kuruldu Yavuz, Mısır seferi dönüĢü beyliğe son verdi

……………… 1256 - 1487 Konya civarında kuruldu Konya, ASD ve Karamanoğullarına baĢkentlik

yaptı Karamanoğulları Mehmet Bey, Türkçeyi resmi

dil ilan etti (Ulusçu yapı) Ankara SavaĢından sonra tekrar kuruldu II.Bayezid dönemine kesin olarak Osmanlı‘ya

bağlandı Osmanlıyı en fazla uğraĢtıran beyliktir.

Akçay SavaĢı 1397 Yıldırım Bayezit‘in Karamanoğulları‘ndan Ankara‘yı aldığı savaĢ

KARAKOYUNLULAR 1365 – 1469 Kurucusu, Bayram Hoca Oğuzların Üçok kolunun, Yive kolundandır Merkez Tebriz Moğol istilasıyla Anadolu‘ya gelerek

Celayirliler‘in hizmetine girdi Kara Yusuf Timur tehlikesiyle Yıldırım‘a sığındı Akkoyunlular yıktı (Uzun Hasan)

AKKOYUNLULAR 1403 – 1502 Kurucusu, Kara Yülük Osman Oğuzların Üçok kolunun, Bayındır

kolundandır Merkez Diyarbekir; sonra Tebriz Kur‘an-ı Kerim‘i Türkçe‘ye çevirdiler 1473 Otlukbeli savaĢı sonrası yıkılıĢ sürecine

girdiler (Osmanlı & Akkoyunlu) Safeviler yıktı (ġah Ġsmail)

TĠMUR ĠMPARATORLUĞU 1369 – 1507 Kurucusu, Timur Merkez, Semerkant Kafkaslarda Altınorda devletini yıkılıĢa

sürüklediler 1402 Ankara SavaĢında Yıldırım‘ı yendi Ali ġir Nevâi ve Ali KuĢçu, Timur Devleti

döneminde yaĢadı Uluğ Bey, 38 sene ülkeyi yönetti. Uluğ Bey

Zici‘yi yazdı. Semerkant‘ta rasathanesi vardır. Ali KuĢçu burada müdürlük yaptı.

ġeybaniler (Özbekler) yıktı. (ġahrur)

Semerkant, Timur‘la birlikte ―ġehirlerin ġahı‖ olarak unvanlanacaktır

Bu durum Rusların, Kafkaslar‘da güçlenmesine neden olacaktır

11 yıl sürecek olan fetret dönemine neden oldu

Ali ġir Nevâi’nin eseri Muhakemet‘ül Lûgateyn (Ġki dilin karĢılaĢtırması / Türkçe‘nin Farsça‘ya olan üstünlüğünü savundu)

32

BABÜRLER 1526 - 1858 Kurucusu, Babür ġah / Timur‘un torunu Babürname adlı eseri vardır. (Otobiyografi)

Örnek Soru: Babür Ġmparatoru Babür ġah‘ın gezip gördüğü yerlerin sosyal ve kültürel hayatını anlattığı idari, ahlaki ve edebi konulara da yer verdiği eseri aĢağıdakilerden hangisidir? A) Vekayi B) Ekbername C) ġeyhname D) Seyahatname E) Zic

Merkez Agra, Hindistan‘da kuruldu ġah Cihan eĢi için Osmanlı mimarı olan

Mehmet Ġsa‘ya TAÇ MAHAL‘i yaptırdı Humayun ve Atakan önemli türbelerindendir Âyin-i Ekber ve Ekbernâme,

Tarihçi…………………… aittir.

Örnek Soru: Mısır‘ın baĢkenti Kahire‘de bulunan El – Ezher camii hangi devlet zamanında yapılmıĢtır? A) Osmanlı Devleti B) Eyyubiler C) Safeviler D) Memlukler E) Fatımiler

FATIMÎLER 909 - 1171 Kurucusu, Ebu Muhammed Ubeydullah Tunus‘ta kuruldu. El – Ezher Cami Kahire‘dedir.

El – Ezher Üniversitesi bu dönemde kuruldu Türk Ġslam devleti değildir. Eyyubiler yıktı. (Selahaddin Eyyubi)

SAFEVĠLER 1502 - 1736 Kurucusu, ġah Ġsmail Ġran’da kuruldu Anadolu‘da çıkan ġah Kulu isyanında etkili

oldular. (1511 / II.Bayezid dönemi) ġah Ġsmail, Çaldıran SavaĢında Yavuz‘a yenildi Osmanlılar yıktı. (Yavuz)

MOĞOLLAR 1196 - 1227 Kurucusu, Cengiz Han (Temuçin) Tunguzlar Türklerin Moğollara verdikleri isim Uygurlar, Moğolların TürkleĢmesinde etkili

oldular Cengiz Han ölmeden önce ülkeyi torunları ve bir

oğlu arasında paylaĢtırdı

ALTINORDA HANLIĞI 1227 - 1502 Kurucusu, Batu Han (torunu) Karadeniz’in kuzeyinde kuruldu Rusların güneye inmesini engellediler Timur‘la yaptıkları mücadeleyi kaybettiler,

parçalandılar

2011 KPSS Cengiz Han‘ın torunu Hülagü Han tarafından Ġran‘da kurulan ve 1258‘de Bağdat‘ı alarak Abbasi Devleti‘ne son veren devlet aĢağıdakilerden hangisidir? A) Ġlhanlı Devleti B) Timur Devleti C) Altınorda Devleti D) Çağatay Devleti E) Memluk Devleti

ĠLHANLILAR 1256 - 1335

Kurucusu, Hülagü Han (torunu) Ġran’da kuruldu 1243 Kösedağ SavaĢında ASD‘yi yenerek

yıkılıĢ sürecine soktular 1258‘de Abbasilere son verdiler Ġslamiyeti kabul ettiler

KUBĠLAY HANLIĞI 1280 – 1368 Kurucusu, Kubilay (torunu) Çin’de kuruldu Ünlü Seyyah Marco Polo‘nun seyahatnamesi bu

dönem için önemli bir kaynaktır. Ġslamiyeti kabul ettiler Zamanla ÇinlileĢtiler

Ġslamiyeti kabul eden ilk Türk Moğol Ġslam devletidir.

33

ÇAĞATAY HANLIĞI 1227 - 1369 Kurucusu, Çağatay Hen / Oğlu Doğu Türkistan’da kuruldu Ġslamiyeti kabul ettiler

Timur, Çağatay Hanlığına bağlı ordu komutanıydı. Hanlığın zayıflamasından yararlanarak kendi adıyla bilinen TĠMUR DEVLETĠ‘ni kurdu.

KÜLTÜR ve UYGARLIK

A – DEVLET YÖNETĠMĠ

Eski Türk devletlerindeki

Kut AnlayıĢı

Veraset Sistemi Ġslamiyet sonrası Türk Devletlerinde devam etti.

Divana Bağlı Saltanatlar PĠS ATĠ

Divan-ı Pervane

Divan-ı Ġstifa

Divan-ı Saltanat

Divan-ı Arz

Divan-ı Tuğra

Divan-ı ĠĢraf

KAVRAMLAR


……… / ………: Leğen ve ibrikleri taĢır,

temizlikçi

………………: Saray aĢçısı

…………… (ĠğdicibaĢı) : Ziyafetlerde

içeceklerle ilgilenen kiĢi

………………: Hükümdar sofrasına hizmet

eder yemekleri önce tadar

……………: Sultan ziyafetlerini hazırlatır,

hizmet görevlilerin baĢı

……………: Sancaklardan sorumlu

……………: Silahhanenin sorumlusu

………………: Saraydaki reisbaĢı

………………: Sarayın protokol görevlisi

……………: Merasimlerde sultana yol açar

……………: Devlet büyüklerinin kıyafetlerinden

sorumlu

………………: Sarayın genel sorumlusu.

Sultan ile devlet adamları arasında genel irtibatı sağlar

2011 KPSS: AĢağıdakilerden hangisi, Türk Ġslam devletlerinde pazarlarda fiyatları, tartı ve ölçü aletlerini, üretilen ve satılan malların kalitesini denetleyen görevlidir? A) Ulak B) Silahtar C) ĠğdiĢbaĢı D) Muhtesip E) Câmedâr

B – ORDU

ASD‘de donanma komutanlarına Reis‘ül Bahr veya Melikü‘l Sevahil denir

Bağlı Beylik

ve Devletler

SavaĢ zamanı asker gönderirler

Gulaman-ı

Saray

Küçük yaĢta, çeĢitli milletlerden oluĢur

Sipahiler

Atlı aslerlerdir.

MaaĢ yerine

Ġkta alırlar

Gönüllüler

SavaĢ alanlarına

yakın sınır boyla-

rından orduya

katılırlar

Fecr-i Has

Ücretli Askerler

Rum, Frenk ve

Ruslardan oluĢur

Türkmenler

Sınır boylarında

savaĢa her an

hazır birlikler

Hassa Askerleri

Ordunun asıl bö-

lümüdür. SavaĢ-

ta hükümdar ya-

nındadır

34

C – TOPRAK


……………: Geliri hükümdara ayrılır

………………: Devlete ait araziler

………………: BaĢarılarından dolayı devlet

adamlarına verilen araziler

………………: MaaĢ karĢılığı devlet

memurları ve ordu mensuplarına verilir

………………: Geliri ilmi veya sosyal

kurumların masraflarına ayrılır, vakfedilemez, miras bırakılamaz

……………: Vakıfların özel Ģartnameleri

……………: Vakıf yöneticileri

D – SOSYAL HAYAT ve EKONOMĠ Anadolu‘da, Türkler / Rumlar / Ermeniler / Süryaniler bulunur.

Anadolu’da hoĢgörülü bir ortam vardır

Ahilik TeĢkilatı: Anadolu‘da XIII. Yüzyılda

KırĢehir, Konya, Kayseri‘de kurulmuĢ esnaf teĢkilatı

Abbasiler’de Fütüvvet anlayıĢı

Osmanlılarda Lonca sistemi

Ahiler bulundukları bölgelerde Vergi toplayamaz Esnaflar arası davalara bakamaz Yöneticilerini kendileri seçerdi

―Gayr-i Müslimler ahi teĢkilatına üye olamazlardı. Böylece Türkler ekonomik hayatta etkin duruma geldiler‖

2016 KPSS Ġslam dünyasındaki fütüvvet anlayıĢı, Anadolu Selçuklu Devleti‘nde ve Osmanlı‘nın kuruluĢ yıllarında, aĢağıdakilerden hangisinin ahlak ve davranıĢ kurallarının Ģekillenmesinde önemli rol oynamıĢtır? A) Ahilik TeĢkilatı B) Tımar Sistemi C) Ġltizam sistemi D) DevĢirme Usulü E) Enderun Mektebi

E – HUKUK Belli bir sınıflaĢma yoktur

Herkes kanun önünde eĢittir.

ġer-i Hukuk: BoĢanma, miras, noterlik, vakıfların yönetimi davalarına bakar. Kadılar medreselerde yetiĢir. Kadil Kudat: Kadılardan sorumlu olan kiĢidir. Atamalarını yapar. Kadil Kudat‘ın atamasını ise Hükümdar yapar.

Örf-i Hukuk: Yöneticiler ile halk arasındaki sorunları çözer Emir-i Dad: Örf-i Mahkemelerden sorumlu olan kiĢidir. Kanunlara karlı gelenler ve güvenliği bozanların davalarına bakılırdı.

Divan-ı Mezalim: BaĢkanı hükümdardır. Belirli günlerde toplanır. Kadıların verdiği kararlardan Ģikayetçi olanlar saraya gelerek bu yüksek mahkemeye baĢvurur. Temyiz mahkemesidir.

Darü’l Adl: Adalet Evi Kadı Asker (Kadı LeĢker) : Askeri davalara bakar Kadı, Müderris ve din görevlisi atama ve kadı kararları bozma, değiĢtirme yetkisi vardır.

Örnek Soru: I.NiĢancı II.Muhtesip III.Müderris Yukarıda verilen görevlilerden hangilerinin atama ve görevden alma iĢlemleri Kadıasker tarafından yapılmaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

35

F – DĠN ve ĠNANIġ

Tarikatlar, Anadolu‘nun TürkleĢmesinde ve ĠslamlaĢmasında etkili oldular

―Bacıyanı Rum, Ahi Evran‘ın eĢi Fatma Hatun tarafından kurulmuĢtur.‖

2014 KPSS Gaziyan-ı Rum Osmanlı devletinde nasıl bir görev üstlenmiĢtir? Anadoludaki ilk fetihlerde görev almıĢlardır.

Örnek Soru: Osmanlı Devleti‘nin kuruluĢunda rol oynayan Abdalan-ı Rum, Baciyan-ı Rum, Ahiyan-ı-ı Rum ve Baciyan-ı Rum unsurlarından ilk kez bahseden tarihçi aĢağıdakilerden hangisidri? A) Fuat Köprülü B) AĢıkpaĢazade C) KemalpaĢazade D) Erhan Afyoncu E) Naima

G – DĠL ve EDEBĠYAT

Resmi Dil

Bilim Dili

Edebi Dil

Eğitim Dili

Saray, Ordu

ASD

Farsça

Arapça

Farsça

Arapça

TÜRKÇE

Bu durum Türk dilinin geliĢmesini olumsuz

etkiledi

Halk Edebiyatı

Tasavvuf Edebiyatı

Divan Edebiyatı

Battalname DaniĢmentname Nasreddin Hoca Fıkraları BeltaĢi Fıkraları GülĢehri AĢıkpaĢa

Mevlana

Yunus Emre

Hacı BektaĢ Veli

Muhyiddin

Arabi

Hoca Dehhani

Germiyanlı Ahmedi

Hoca Mesut

Örnek Soru: ―Makalat‖ eseri aĢağıdaki Ġslam düĢünürlerinden hangisi tarafından kaleme alınmıĢtır? A) Hacı BektaĢ Veli B) Muhyiddin Arabi C) Mevlana D) Yunus Emre E) Hacı Bayram Veli

Örnek Soru: - Mesnevi ve Kebir eserlerini yazmıĢtır - Anadolu Selçuklu Devletinde yetiĢmiĢtir Yukarıda özellikleri verilen Ġslam düĢünürü kimdir? A) Muhyiddin Arabi B) Mevlana C) Caca Bey D) Sadrettin Konevi E) Yunus Emre

Mevlevilik

Sultan Veled

(Mevlananın

Oğlu)

Yesevilik

Ahmet Yesevi

Divan-ı Hikmet

Ekberilik

Sadreddin

Konevi

Diğer Tarikatlar

- NakĢibendlik

- Kadirilik

- Rufailik

- Kübrevilik

Babailik

Baba Ġlyas

(Ölümü sonrası

Baba Ġshak)

BektaĢilik

Hacı BektaĢ Veli

(Makalat)

Diğer dini Örgütler

Abdalan-ı Rum

Anadolu derviĢleri

teĢkilatı

Bacıyan-ı Rum

Anadolu Kadınları teĢkilatı

Gaziyan-ı Rum

Anadolu Gazileri

teĢkilatı

Fetayan-ı Rum

Anadolu derviĢleri

teĢkilatı

36

Diğer Önemli Bilim Adamları


…………… ASD‘nin zayıf olduğu dönemlerde KırĢehir‘i

yönetti Kendi ismiyle anılan medresesi vardır Bu medreselerde astronomi çalıĢmaları

yapılmıĢtır.

…………… Konya‘ya yerleĢti Ġslam dünyasında ġeyh-i Ekber diye bilinir Vahdet-i Vücut görüĢü ile varlığın tek olduğunu

onunda ―ALLAH‖ olduğu söylemiĢtir.

…………… Ġlk Türkçe Divanı yazmıĢtır. Aruz veznini Türkçe‘ye uyarlayan Divan

Edebiyat-ı onunla baĢladı

………………….. 13 mayıs 1277‘de ―Bu günden sonra Divanda,

Dergâhta, Bargâhta ve meydanda Türkçeden baĢka dil kullanılmaya‖ diyerek Türkçeyi resmi dil ilan etmiĢtir.

H- BĠLĠM, SANAT, MĠMARĠ

KAVRAMLAR


……………: Kabartma

……………: Akıl Hastanesi

……………: Geometrik desenli halı

……………:Cam süsleme sanatı

……………: Duvar kabartma sanatı

……………: AhĢap iĢçiliğine dayalı el sanatı

……………: Marangoz

……………: Maden iĢçiliğine dayalı el sanatı

ÖNEMLĠ ESERLER ve ĠLKLER

AĢağıdaki boĢluklarda ilgili eserleri yazınız

……………Külliyesi Anadolu‘daki EN ESKĠ KÜLLĠYE

Mengücekler dönemine ait

…………… Külliyesi Anadolu Selçuklu Devleti döneminde yapılan ĠLK KÜLLĠYE I.Aladdin Keykubat‘ın eĢi

Örnek Soru: I.Gıyadeddin Keyhüsrev‘in kız kardeĢi adına yaptırdığı tıp okulu ve hastenesi aĢağıdakilerden hangisidir? A) Nene Hatun Mederesesi B) Satı Kadın ġifahanesi C) Gevher Nesibe DarüĢĢifası D) Divriği Medresesi ve DarüĢifası E) Ġnce Minareli Medrese

……………ġifahanesi (II.Kılıçarslan’ın kızı) Anadolu‘da açılan ĠLK ġĠFAHANE. Aynı zamanda bu yapıda açılan dünyanın ilk psikiyatr kliniği de bulunmaktadır. (Bimarhane / tımarhane)

2013 KPSS Kayseri‘deki Gevher Nesibe Hatun, Aksaray‘daki Aladdin Keykubat ve Divriği‘deki Turan Melek adlı Türkiye Selçukluları Dönemine ait eserler aĢağıdaki hangi yapı türlerine girer? A) Kervansaray B) Ġmarethane C) DarüĢĢifa

D) Medrese E) Külliye

…………… Medresesi (Çukur Medrese) Anadolu‘daki ĠLK MEDRESE

DaniĢmentliler dönemine ait

…………… Medresesi ASD‘YE AĠT ĠLK MEDRESE

…………… Cami ANADOLU‘DAKĠ ĠLK CAMĠ (Amid, -Abbasi Halifesi- 639‘da Diyarbakır‘ı ele geçirince Mar Toma Kilisesini camiye çevirdi)

……………………… Cami ANADOLU SELÇUKLULARI‘na ait ĠLK AHġAP CAMĠ

37

…………… Han ANADOLU‘DAKĠ ĠLK KERVANSARAY

II.Kılıçarslan döneminde tamamlandı Aksaray – Kayseri yolu üzerinde Örnek Soru: Aksaray yakınlarındaki ―Alay Han‖ hangi Türk Ġslam devleti döneminde yapılmıĢtır? A) Büyük Selçuklu Devleti B) Karamanoğulları C) Osmanlı Devleti D) DaniĢmentliler E) Anadolu Selçuklu Devleti

Örnek Soru: Sivas‘ta bulunan ―Gök Medrese‖ aĢağıdaki devletlerin hangisi tarafından yapılmıĢtır? A) Anadolu Selçuklu Devleti B) Mengücekler C) DaniĢmentliler D) Candaroğulları E) Artuklular

Dini Mimari

Sivil Mimari

Askeri Mimari

Cami Mescit

Medrese Türbe

Kümbet Külliye Tekke Zaviye

Saray KöĢk Han

(Kervansaray) Hamam Köprü

DarüĢĢifa Ġmaret

Bimaret

Kale Sur Burç

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi dini mimariye örnek olarak gösterilemez? A) Cami B) Külliye D) Ġmaret D) Zaviye E) Kümbet

Örnek Soru: Selçuklularda anıt mezar özelliği taĢıyan yapılara ne isim verilir? A) Kurgan B) Türbe C) Kümbet D) külliye E) Medrese

Mimaride, Kümbetlerde Orta Asya Türk özelliklerini

görmek mümkündür. TaĢ, AhĢap, Çini, Tuğla ve Alçı kullanıldı DıĢ mimaride en çok taĢ iĢçiliği kullanıldı

Süslemede Halı dokuma, tezhip, minyatür, hat, nakkaĢlık,

ebru, kakmacılık, ciltçilik, kabartma, çinicilik, bitki, hayvan (kuĢ ve balık)

Musikide Nevbet, ordu müziğinde önemli bir yer tutar. Mevlevi ve ahi ayinlerinde görülen müzik ve

raks, tasavvuf müziğinin ilk örneklerini teĢkil eder

Devletin sembolü olan Çift BaĢlı Kartal Konya surlarında kullanılmıĢtır.

Anadolu Selçukluları ve beylikler döneminde paralarda ve armalarda Arslan kullanıldı

Örnek Soru: I. TaĢ iĢlemeciliği II.Yazılar III. Geometrik Ģekiller Yukarıda verilenlerden hangileri Türkiye Selçuklu Devletinde yapılan mimari eserlerde kullanılmıĢtır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Yalnız I, III E) I,II,III

38

OSMANLI DEVLETĠ KURULUġ DÖNEMĠ (Beylikten Devlete)

1299 – 1453 Oğuzların Bozok Koluna bağlı Kayı

boyundandır.

Örnek Soru: Osmanlı adı Bizans kaynaklarında ne olarak geçmektedir? A) Atman B) Börk C) Alan D) Kayı E) Türko

Örnek Soru: Söğüt ve domaniç‘e yerleĢen Osmanoğulları‘nın damgaları (Sembolleri) hangileridir? A) Kılıç-Yay B) Ok-Yay C) Topuz-Gürz D) Kurt-Kılıç E)Hilal-Ok

Kayılar ―Alaeddin Keykubat‖ döneminde Söğüt

ve Domaniç yaylalarına yerleĢtiler.

Örnek Soru: Osman Bey Türkmenler üzerinde büyük bir nüfuza sahip olan hangi Ahi liderinin kızı ile evlenerek devletin kuruluĢunda Ahilerin desteğini almıĢtır? A) Ahi Mesud B) Ahi Evran C) ġeyh Edebali D) ġeyh Bedrettin E) Evrenos Bey

Ahilik TeĢkilatı, Osmanlının kuruluĢ yıllarında ahlak ve davranıĢ kurallarının Ģekillenmesinde önemli rol oynamıĢtır. 2016 KPSS

Osmanlı Devletini doğuĢunu XIII. yy Anadolu tarihinin bir parçası, uzantısı olarak ele alan Uç‘lara özgü kültür üzerinde duran ve bu görüĢünü 1932‘de

Paris‘te bulunan SOBANNE ÜNĠVERSĠTESĠ’nde dile getiren Türk kültür ve edebiyat tarihinin

kurucusu ………………………..’dür

Kayıların Kısa Sürede Büyümesinin Nedenleri

ĠSTĠMABAD POLĠTĠKASI: Anadolu beylikleri ile iyi geçinmesi

ĠSTĠLABAD POLĠTĠKASI: Balkan ulusları ile iyi

geçinme politikası ĠSTĠMALET POLĠTĠKASI: Balkanlarda feth

ettiği yerlerde halka uyguladığı hoĢgörü politikası

ĠSKÂN POLĠTĠKASI: Fethettiği yerlerde

uyguladığı TürkleĢtirme politikası TIMAR POLĠTĠKASI: Anadolu, Rumeli ve

Balkanlar‘da uyguladığı toprak politikası MERKEZĠYETÇĠ POLĠTĠKASI: GAZA ve CĠHAD POLĠTĠKASI: Ortadoğu, Anadolu, Bizans, Rumeli, Balkanlar

ve Avrupa‘nın durumu YÜZYIL SAVAġLARI 1337 – 1453: Ġngiltere / Fransa yapılan toprak savaĢı

Örnek Soru: Osmanoğulları kısa sürede beylikten devlete geçmiĢtir. Bu hızlı büyümede I. Gaza ve Cihat politikası II. Ġskân politikası III. Müsadere usulü durumlarından hangileri etkili olmuĢtur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

39

Beyliklerle mücadele etmeyen tek padiĢah

Osmanlı‘da tuğrası olmayan tek padiĢah

Osman Bey ve Orhan Gazi dönemlerinde ―Ülke hükümdar ve ailesine aittir‖ anlayıĢı geçerlidir.

Osman Bey, Fahruddin (dinin seçkini) olarak anıldı

ASD hükümdarı II. Gıyaseddin Keyhüsrev

Osman Bey‘e beyliğin tastiği olarak EskiĢehir ve Ġnönü‘yü verdi

1302 Bafeon (Koyunhisar) SavaĢı: Osmanlı ile Bizans arasında yapılan ilk savaĢ

. Osman Bey adına hutbe okutup para bastırdı

Önemli: Kayılar AġĠRETLĠKTEN UÇ BEYLĠĞĠNE geçti

Ġlk Sikke basıldı (Bakır / gümüĢ)

Osmanlı‘nın ilk fethettiği yer ………………

Örnek Soru: Osmanlılarda bilinen ilk gayr-i müslim haseki sultan kimdir? A) ġah Sultan B) Nilüfer Sultan C) Hürrem Sultan D) Terken Hatun

E) Marya Tharama Hatun

Örnek Soru: Osmanlı Devleti‘nin 1298 yılında hangi Ģehri fethetmesi, sonraki dönemlerde buradaki demir madenini iĢleyerek ordunun silah ihtiyacını karĢılamasına yardımcı olmuĢtur? A) Bursa B) Ġznik C) Bilecik D) Yarhisar E) Edirne

Osmanlı‘nın ilk beylik merkezi …………

Mudanya 1322 alındı

Sultan Unvanını kullanan ilk hükümdar

Sikke üzerinde ise kullanan I.MURAT Paraların üstünde: ―Sultan ne yaptığını bilmedi‖ yazdı

1326 Bursa‘nın fethi BAġKENT OLDU

Örnek Soru: Osmanlı Devleti‘nin 1326‘da Bursa‘yı fethederek baĢkent yapması, Osmanlı Devleti ile Bizans Ġmparatorluğu arasında hangi savaĢa neden olmuĢtur? A) Palekenon (Maltepe) B) II.Kosova C) Ankara SavaĢı D) Varna SavaĢı E) Sırpsındığı SavaĢı

1327 Ġlk tersane KARAMÜRSEL‘de

Ġlk derya beyi KARAMÜRSEL BEY

Önemli:

Ġlk Kaptan-ı Derya SARUCA PAġA (I.Bayezit döneminde)

Son Kaptan-ı Derya HACI VESĠM

(II.Abdülhamit döneminde)

Türk Ġslam bilgini olan …………………

Türk hükümdarlarının en ulusu, teĢkilatçı, toparlayıcı ve askeri bir deha olarak nitelendirdiği Osmanlı padiĢahı Orhan Beydir.

1329 Palekenon SavaĢı (Maltepe SavaĢı)

Bizans‘la yapıldı / Ġznik BAġKENT OLDU

1337 Ġzmit‘in Fethi ―Kocaeli yarımadasının fethi tamamlandı‖

OSMAN BEY 1299 – 1324

ORHAN GAZĠ 1324 – 1362

Beylik Merkezleri Devlet BaĢkentleri - Söğüt - Bursa - Karacahisar - Ġznik - Bilecik - Edirne Ġmparatorluk BaĢkenti - Ġstanbul

40

1345 Karasioğulları alındı

Alınan ilk beylik

Anadolu Türk siyasi birliği sağlamada atılan ilk adım

Rumeli‘ye geçiĢ kolaylaĢtı

Ġlk denizcilik faaliyeti baĢladı

Ġlk donanmaya sahip olundu

1353 Çimpe Kalesi alındı (Kantakuzen‘e yardım sonucu alındı)

Rumeli‘ye ilk geçiĢ

2013 KPSS Osmanlı Beyliğinin Rumeli‘ye geçiĢinde aĢağıdakilerden hangisi etkili olmamıĢtır? A) Bizans Ġmparatorluğundaki taht mücadeleleri B) Karasioğulları Beyliği‘nin Osmanlı egemenliğine geçmesi C) Karamanoğulları Beyliğinin desteği dc D) Gaza düĢüncesi ile hareket edilmesi E) Uçlarda Bizans Ġmparatorluğuna yakın bölgede bulunması

2009 KPSS Orhan Bey zamanında, I. Ġlk Osmanlı medresesinin açılması II. Rumeli‘ye geçilmesi III. Yaya ve atlı düzenli ordularının kurulması geliĢmelerinden hagileri Osmanlı Devleti‘nin bu dönemde teĢkilatlanmaya baĢladığının bir göstergesi olduğu savulunabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I,II ve III

Örnek Soru: Orhan Gazi döneminde I.Rumeli‘ye geçilmesi II.Rumeli Hisarı‘nın yapılması III.Rumeli Beylerbeyliğinin kurulması geliĢmelerinden hangileri yaĢanmıĢtır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I,II ve III

Ġskân Politikası baĢladı

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi Osmanlı‘nın Balkanlarda yürüttüğü iskân politikasının amaçlarından biri değildir? A) Göçebe Türkmenlere yurt bulmak B) Balkanlardaki Türk nüfusunu arttırmak C) Türkmenlerin yerleĢik yaĢama geçmesini sağlamak D) Anadolu‘da toplumsal düzeni ve asayiĢi devam ettirmek E) Balkan halklarını TürkleĢtirmek

2013 KPSS Osmanlı Devleti‘nin kuruluĢ ve yükseliĢ döneminde oluĢturduğu kültürde; I.Orta Asya Türklerinin II. Müslümanların III.Feth edilen yerlerin ahalisinin yaĢam tarzı ve inanıĢlarından hangileri etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II D) I, II ve III

Ġlk Medrese ĠZNĠK

Ġlk Müderris …………………

Osmanlı‘daki Ġlk Cami (ĠZNĠK‘te) inĢa edildi

…………………

Ġlk adli örgüt kuruldu

Ġlk Kadı …………………

Ġstanbul‘un ilk kadısı ………………

Ġlk güvenlik teĢkilatı kuruldu

Sancaklara Kadı ve SubaĢı atandı

Ġlk vakıf teĢkilatı kuruldu

TeĢkilatlanma ÇalıĢmaları

41

Ġlk DĠVAN TEġKĠLATI

II. Mahmut döneminde kaldırıldı.

Yerine …………….… kuruldu

Hükümet iĢleri için ……………… kuruldu

Ġlk Vezirlik makamı kuruldu

Ġlk Vezir …………………

Ġlk Tımar Sistemi kuruldu

II. Mahmut döneminde kaldırıldı.

Anadolu‘da …………………

Rumeli‘de ………………… kuruldu

Ġlk akçe-i Osmanî basıldı (gümüĢ para)

Ġlk düzenli ordu kuruldu / YAYA ve MÜSELLEM

Ġlk Tuğrası olan PADĠġAH

Önemli: TeĢkilatlanma çalıĢmaları nedeniyle Kayılar, BEYLĠKTEN DEVLETE GEÇTĠ

Sancak Usulünü baĢlatan ilk padiĢah

Örnek Soru: Haraçgüzar Osmanlı vergi sisteminde neyi ifade eder? A) Müslüman tebaada alınan vergi B) Hıristiyan tebaadan alınan vergi C) Yol yapımı için alınan vergi D) SavaĢ giderlerini karĢılamak için alınan vergi E) EkilmiĢ topraktan alınan vergi

— KardeĢlerini öldürerek tahta çıkan ilk padiĢah — SavaĢ alanında Ģehit düĢen ilk padiĢah — Hünkâr, Hüdavendigâr ve Gazi lâkaplarıyla tanınır

Anadolu Politikası Ahilerin isyanı bastırıldı, Ankara alındı Germiyanoğulları çeyiz yoluyla alındı Hamitoğulları para yoluyla (80 bin altın) alındı Ġlk defa Karamanoğulları ile mücadele edilmeye

baĢlandı

Karamanoğulları KESĠN OLARAK II.Bayezit döneminde Osmanlı‘ya bağlandı

Batı Politikası

1363 Sazlıdere SavaĢı ile Edirne, Bulgarlardan alındı

I.EDĠRNE FATĠHĠ I.MURAT

II. EDĠRNE FATĠHĠ ……………

1364 Sırpsındığı SavaĢı (I.Çirmen SavaĢı) ile

Haçlılarla yapılan ilk savaĢ

Edirne, BAġKENT OLDU

Bulgar Krallığı himaye altına alındı

KIRKPINAR YAĞLI GÜREġLERĠ ilk defa düzenlendi

1371 II.Çirmen SavaĢı

Sırplar Osmanlı himayesine girdi

1387 PloĢnik Mağlubiyeti

Haçlılara karĢı alınan ilk yenilgi (Pusuya düĢürüldük )

I.MURAT 1362 – 1389

42

1389 I.Kosova SavaĢı

Ġlk defa top kullanıldı

Örnek Soru: I.Maltepe SavaĢı II. Sırpsındığı SavaĢı III. I.Kosova SavaĢı Yukarıdakilerden hangileri Orhan Bey dönemi geliĢmeleri arasındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

Önemli Bilgiler Ġlk Defterdarlık makamı kuruldu

Ġlk Defterdar Mihalliç Kadısı

……………………….

Ġlk kazaskerlik makamı kuruldu

Ġlk Kazasker;

…………………………………………

I.Murat, Kazaskerlerin padiĢahla bir seferlere katılmasını kanun haline getirdi

―Ülke hükümdar ve oğullarına aittir anlayıĢı‖ geçerli oldu

Ġlk Vezir-i Azam ataması yapıldı

Ġlk Vezir Azam ………………………

Tımar sistemi YAYGINLAġTIRILDI.

Ġlk mali teĢkilat kuruldu Ġlk Pençik Sistemi kuruldu (1/5) (DevĢirmenin sisteminin temeli) Ġlk Pençik Kanunu çıkarıldı

Örnek Soru: AĢağıdaki savaĢın hangisinin ardından ―DevĢirme Kanunu‖ çıkarıldı? A) Koyunhisar SavaĢı B) Maltepe SavaĢı C) Varna SavaĢı D) Ankara SavaĢı E) I.Kosova SavaĢı

Ġlk Acemioğlanlar Ocağı kuruldu (Gelibolu)

Ġlk Kapıkulu Ocağı kuruldu (Edirne)

Örnek Soru: I.Murat aĢağıda verilen hangi sadrazamın teĢvikiyle Edirne‘de Kapıkulu Ocağını kurmuĢtur? A) Çandarlı Kara Halil Hayrettin paĢa B) Koca Ragıp PaĢa C) Halil Hamit PaĢa D) NevĢehirli Damat Ġbrahim PaĢa E) Çandarlı Halil PaĢa

Ġlk Yeniçeri Ocağı kuruldu

II. Mahmut kaldırdı. / VAKA-Ġ HAYRĠYE Yerine, ASAKĠR-Ġ MANSURE-Ġ MUHAMMEDĠYE

Ġlk topçu ocağı kuruldu Sancaktan gelen ilk padiĢah I.Murat‘tır.

Sancaktan gelen son padiĢah ……………

Merkezi MANASTIR olan Rumeli Beylerbeyliği

kuruldu

Oğlu Yıldırım Bayezit döneminde KÜTAHYA merkezli Anadolu Beylerbeyliği açıldı

I.Murat döneminde kurulan padiĢahlara av

seferlerinde eĢlik eden ocağa …………… denir.

―PadiĢahlığı boyunca Hıristiyanlara papalıktan daha iyi muamele etmiĢtir‖ diyerek I.Murat‘ın hoĢgörüsüne vurgu yapan

TARĠHÇĠ …………….…’tur

43

Örnek Soru: ġehzade Bayezid hangi savaĢta gösterdiği baĢarılar neticesinde ―Yıldırım‖ unvanını almıĢtır? A) I.Kosova SavaĢı B) Frenk Yazısı savaĢı C) Varna savaĢı D) Niğbolu SavaĢı E) Ankara SavaĢı

Örnek Soru: AĢağıdaki hükümdarlardan hangisine halife tarafından ―sultan-ı Ġklim- Rum‖ unvanı verilmiĢtir? A) Yavuz Sultan Selim B) Yıldırım Bayezid C) Fatih Sultan Mehmet D) Kanuni Sultan Süleyman E) Orhan Gazi

Örnek Soru: Osmanlı Devleti kuruluĢ dönemi padiĢahlarından hangisinin zamanında vilayet tahriri, geliĢmiĢ maliye usulleri ve merkezi hazine ile baĢkentte ve ülkenin her tarafında devlet denetimini sağlayan bir bürokrasi oluĢmuĢtur? A) Osman Bey B) Orhan Bey C) I.Murat D) Yıldırım Bayezid E) II.Murat

— SavaĢ meydanında tahta çıkan ilk padiĢah — SavaĢ meydanında esir düĢen ilk padiĢah — Cülus bahĢiĢini dağıtan ilk padiĢah

YasalaĢtıran …………….…

Kaldıran …………….…

— Anadolu‘da Türk siyasi birliğini sağlayan ilk padiĢah — Osmanlı‘daki ilk DarüĢĢifa‘yı açtıran padiĢah

Yıldırım DarüĢĢifası BURSA’da (Ġlk tıp medresesi / ilk hastane)

Ġlk BaĢhekim TABĠP HÜSNÜ

— Kütahya Merkezli Anadolu Beylerbeyliği oluĢturdu — Osmanlı‘da Bizans‘la antlaĢma imzalayan ilk padiĢah — Ġstanbul‘u kuĢatan ilk Osmanlı padiĢahı

Ġstanbul‘u dört defa kuĢattı

Ġlk kuĢatma sonrası Haçlılarla Niğbolu Meydan Muharebesi yapıldı 1396

Yıldırım‘a halife tarafından ―Sultan-ı Ġklim-i Rum‖ unvanı verildi

Ġkinci kuĢatma sonrası Bizansla antlaĢma imzaladı / ilk

Üçüncü KuĢatmada öncesi Anadolu Hisarı‘nı (Güzelce Hisarı) yaptırdı

Dördüncü KuĢatma Timur tehlikesi nedeniyle kaldırıldı. Ankara SavaĢı yapıldı 1402

1397 Akçay SavaĢı: Kendisine karĢı kurulan

ittifaklarda yar alan ………………….… BEYLĠĞĠNĠN toraklarını ele geçirdiği savaĢın adıdır.

Örnek Soru: Timur‘un Ankara SavaĢından sonra Anadolu‘dan çekilmesiyle hangi devlet Anadolu‘nun doğusunda güçlü hale gelerek Osmanlı Devleti‘ni tehdit etmeye baĢlamıĢtır? A) Safeviler B) Babürler C) Kadı Eratna D) Akkoyunlular

E) Memluklar

Örnek Soru: Ali KuĢçu, Celaleddin Devvani ve Ġsa Savcı gibi bilginleri koruyan ve Osmanlı Devleti ile çağdaĢ olan Türk Devleti aĢağıdakilerden hangisidir? A) Altın Orda devleti B) Babür Ġmparatorluğu C) Karakoyunlu Devleti D) Türkiye Selçuklu Devleti E) Akkoyunlu Devleti

YILDIRIM BAYEZĠD 1389 – 1402

44

AKINCI ġĠĠRĠ Bin atlı akınlarda çocuklar gibi Ģendik; Bin atlı ogün dev gibi bir orduyu yendik Ak Tolgalı Beylerbeyi haykırdı: Ġlerle! Bir yaz günü geçtik Tuna‘dan kafilerle

……………… Yahya Kemal Beyatlı Yahya Kemal Akıncı ġiirini Niğbolu Zaferine

ithafen yazmıĢtı — Fetret Dönemi 1402 – 1413

Anadolu‘da 11 yıl sürecek olan dönemdir.

Anadolu Türk siyasi birliği bozuldu

Anadolu üçüncü defa beylikler sürecine girdi

Saruhanoğullarını aldı, MenteĢeoğullarını

Osmanlıya bağladı

Devletin ikinci kurucusu kabul edilir.

Ġlk kez Venedik‘le savaĢıldı / 1416 – Çalı Bey

Yenildik ancak Çanakkale ablukası kaldırıldı

1420 ġeyh Bedrettin Ġsyanı / Antalya, Burdur,

Keçiborlu dolaylarında çıktı

Osmanlıdaki ilk dini / siyasi ayaklanma

Ayrıca; Ġzmir‘de Börklüce Mustafa; Manisa‘da Torlak Kemal ayaklanmaları çıktı

Düzmece Mustafa olayı çıktı

Ankara SavaĢı Sonrası Ġlk DevĢirme Kanunu

çıkarıldı

Ġlk kez DevĢirme sistemini uyguladı

— ġiirlerinde mahlası MURADĠ /istenen, arzu edilen

II. Murat‘tan itibaren Osmanlı padiĢahları Ģiirlerinde Mahlas kullandılar.

— Osmanlı halkının imar iĢlerine önem verip pek çok eser bıraktığı için ―Hayır Babası‖ diye andığı padiĢahtır.

II. Abdülhamit ise camiden çok eğitim kurumları

açtırdığı için ……………..…….…

(Eğitimsever) olarak anılmıĢtır. II. Murat / II. Mehmet / I.Mustafa

Osmanlı‘da iki defa tahta çıkan padiĢahlar

I. Bayezid / II. Murat / II. Mehmet

Osmanlı‘da Ġstanbul‘u kuĢatan padiĢahlar

ġehzade Musa Çelebi de kuĢattı 1412

II. Murat / II. Mehmet / I.Süleyman

Osmanlı‘da Belgrat‘ı kuĢatan padiĢahlar

Düzmece Mustafa Rumeli‘de yakalanarak idam edildi. Düzmece Mustafa isyanına destek veren

Bizans‘ı kuĢattı ġehzade Mustafa isyanını bastırdı. Ġznik‘te

yakalattı idam edildi. Örnek Soru: I. Yıldırım Bayezid II. Çelebi Mehmet III. II.Murat Mustafa Çelebi (Düzmece Mustafa) yukarıda verilen hangi padiĢahlar zamanında Osmanlı Devletine isyan etmiĢtir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II, ve III

I. MEHMET (Çelebi) 1413 – 1421

II. MURAT 1421 – 1448

45

1444 Ġzladi Derbent’te pusuya düĢürüldük

1444 Edirne Segedin AntlaĢması imzalandı (Geçersizdir / Haçlılar antlaĢmayı bozdu)

Osmanlı’da Geçersiz olan antlaĢmalar — 1444 Edirne Segedin AntlaĢması (Haçlılarla) — 1732 Ahmet PaĢa AntlaĢması (Ġran‘la) — 1878 Ayastefanos AntlaĢması (Rusya ile) — 1920 Sevr AntlaĢması (Ġtilaf Devletleri ile)

Enderun Mektepleri açıldı EDĠRNE‘de

Gayr-i Müslim olanlardan memur olması için açıldı

DevĢirme Sistemi sistemli hale geldi

…………….… döneminde kapatıldı.

Yerine …………….…………… açıldı

Ġlk ġeyhülislam Molla Fenari‘ dir. II.Murat dönemi

Son Ģeyhülislam Medeni Mehmet Nuri Efendi

Buçuktepe Ġsyanı:

Osmanlıdaki ilk yeniçeri isyanı

―II. Murat tahtı 12 yaĢındaki Mehmet‘e bırakınca yeniçeriler Edirne‘de ayaklandı‖

Örnek Soru: II.Murat zamanında Osmanlı‘ya isyan eden Arnavutların milli kahramanı aĢağıdakilerden hangisidir? A) Enver Hoca B) Ġskender Bey C) Stefan Dushan D) Muzaka

E) Hünyadi YanoĢ

10 Kasım 1444 Varna savaĢı

II. Mehmet Çandarlı‘nın ağzından babasını tahta davet eden mektubu yazdı

1448 II. Kosova SavaĢı

Balkanlardaki Türk hâkimiyeti kesinleĢti.

Haçlılara karĢı Son savunma savaĢıdır.

1683 II. Viyana kuĢatmasına kadar Türkler Avrupa‘ya karĢı taarruzda kaldı.

1683 II. Viyana‘dan, 1921 Sakarya Meydan Muharebesine kadar Türkler Avrupa karĢısında savunmaya geçti

46

OSMANLI DEVLETĠ YÜKSELME DÖNEMĠ Dünya Gücü Osmanlı

1453–1579

ĠSTANBUL KUġATMALARI

Makedonya

Roma

Sasaniler

Avarlar

Emeviler

Abbasiler

Ruslar

Macarlar

Latinler

Rumlar

Venedik

Ceneviz

OSMANLILAR

ĠSTANBUL KUġATMALARI ĠLKLER

Ġlk Devlet …………………………..

Ġlk Türk Devleti ……………………

Ġlk Ġslam Devleti ……………………

Ġlk Türk Ġslam

Komutanı

……………………

Ġlk Osmanlı PadiĢahı

……………………

ĠSTANBUL’UN FETHĠ 6 Nisan 29 Mayıs 1453

Fethin Nedenleri Siyasi: Bizans kıĢkırtmaları Ekonomik: Ġstanbul‘un ticari önemi Coğrafi: Jeopolitik konum Askeri: Bizans‘ın asker sevkiyatını engellemesi Dini: Peygamber Efendimizin hadis-i Ģerifi

Örnek Soru: Fatih Sultan Mehmet‘i Ġstanbul‘un fethinden vazgeçirmek için toplanan meclis aĢağıdakilerden hangisidir? A) Divan-ı Mezalim B) Divan-ı Hümayun C) Divan-ı ĠĢraf D) Ġhtiyarlar Meclisi E) MeĢveret Meclisi

Osmanlı Hazırlıkları

Rumeli Hisarı (Boğazkesen) 400 parçalık donanma ġahi (Erdelli urban) Havan topu icat edildi Tekerlekli kuleler Karamanoğulları etkisizleĢtirildi Kilid-i Bahir Kalesi yapıldı Silivri ve Vize kaleleri alındı

Bizans Hazırlıkları

30 Bin insan gücü Venedik‘ten 1500 asker Kale ve surların onarımı Grejuva Haliç‘e dev zincir Ortodoks / Katolik birleĢimi

Örnek Soru: ―Ġstanbul içinde Türk sarığı görmek Kardinal külahı görmekten iyidir‖ diyerek Katolik ve Ortodoksların birleĢmesine tepki gösteren Bizans devlet yöneticisi kimdir? A) XI. Konstantin B) Notaras C) Papa IV.Urban D) Ducas E) Petrus

FATĠH SULTAN MEHMET 1451 – 1481

47

Fethin Sonuçları (Türk tarihi açısından)

II. Mehmet ―Fatih‖ unvanı aldı ―Sultanü‘l Bahreyn Hakanü‘l Berreyn‖ olarak

anıldı (Ġki denizin Sultanı ve iki karanın hakanı) Ġstanbul BAġKENT YAPILDI Kuzey ve Doğu Avrupa ticaret yolları alındı Anadolu / Rumeli toprak bütünlüğü sağlandı Yükselme dönemine girildi Ayasofya, camiye çevrildi Ortodoksların koruyuculuğu Osmanlı‘ya geçti

Fethin Sonuçları (Dünya tarihi açısından)

Derebeylikler yıkıldı, Mutlak krallıklar güçlendi Orta Çağ bitti, Yeni Çağ baĢladı Ġstanbul‘dan kaçan bilim adamları ĠTALYA‘ya

kaçtı. Burada Antikite Kültürü oluĢtu. ―Bu durum Rönesans‘a zemin hazırladı.‖ Ticaret yollarının Osmanlı‘ya geçmesi

Avrupa‘da Coğrafi KeĢiflere zemin hazırladı Katolik / Ortodoks birleĢimi engellendi

Fatih, fetih sonrası ferman çıkararak iĢçi, tüccar, zanaatkâr ve bilim adamlarını Ġstanbul‘a davet etti.

Amaç: Ġstanbul‘u bilim ve kültür merkezi haline getirmek

2016 KPSS

Fatih Sultan Mehmet‘in, Ortodoks Kilisesine yönelik izlediği hoĢgörü politikasıyla aĢağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? A) Müslüman olmayan uyrukların güvenini sağlamayı B) Rusya‘nın açık denizlere inme çalıĢmasını engellemeyi C) Askeri gücünü arttırmayı D) Latin dünyası ile iyi iliĢkiler kurmayı E) Hristiyanlar arasındaki mezhep mücadelesini sonlandırmayı

ANADOLU SĠYASETĠ

A) 1459 Amasra / Cenevizliler‘den

B) 1460 Sinop / Candaroğulları / Ġsfendiyaroğulları

C) 1461 Trabzon Rum Ġmparatorluğu

D) 1466 Karamanoğulları ile mücadele

E) 1473 Otlukbeli SavaĢı (Osmanlı / Akkoyunlular)

A / C : Anadolu Siyasi birliği sağlamaya yöneliktir B / D / E : Anadolu Türk Siyasi Birliği sağlamaya yöneliktir.

Örnek Soru: I.Cenevizlilerden Amasra‘nın alınması II. Kırım‘ın fethi III. Ġsfendiyaroğullarından Sinop ve Kastamonu‘nun alınması Yukarıda verilen Fatih sultan Mehmet zamanında hangi geliĢmeler, Anadolu Türk Siyasi birliğini sağlamaya yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

C) I ve III D) II ve III

BATI SĠYASETĠ

1459 Sırbistan 1460 Mora 1462 Eflak 1465 Bosna – Hersek 1476 Boğdan 1479 Arnavutluk

TRABZON ve MORA‘nın alınmasıyla Bisans‘ın diriliĢ umutları sona erdi

Örnek Soru: Fatih zamanında ―Tersane-i Amire‖ hangi Ģehrin fethinden sonra kurulmuĢtur? A) Trabzon B) Rodos C) Gelibolu D) Ġstanbul E) Antalya

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi XV.yüzyılda Osmanlı Devletinde yer alan ticaret merkezlerinden değildir? A) Selanik B) Kefe C) Halep D) Trabzon E) Manisa

GÜNEY SĠYASETĠ

Fatih‘in Güney Siyaseti yoktur Hicaz – Su yolu meselesi nedeniyle bozuktur.

48

DENĠZ SĠYASETĠ CENEVĠZLĠLER‘den: Ġmroz (Bozcada) Limni

(TaĢoz), Semadirek, VENEDĠKLĠLER‘den: Eğriboz, Midilli 1479‘da Venediklilere ilk ayrıcalık verildi

Amaç:

Avrupa Hıristiyan birliğini parçalamak

Doğu‘dan gelen ticari malları Batı‘ya pazarlamak

……………: Venedik elçilerine verilen isim

1480 Otranto Seferi

Amaç: Roma ve Papalığı ele geçirmek

1478 Kırım‘ın Fethi gerçekleĢti / Gedik Ahmet

PaĢa

Ġpek yolu Osmanlı‘ya geçti

Karadeniz Türk gölü haline geldi

BĠLĠNMESĠ GEREKENLER

KIRIM

1478 fethedildi / Karadeniz Türk gölü oldu

1774 Küçük Kaynarca AntlaĢması / Bağımsız oldu

1792 YaĢ AntlaĢması / Kesin olarak elden çıktı

KARADENĠZ‘ĠN TÜRK GÖLÜ OLMASI 1478 Kırım’ın fethi / Karadeniz Türk gölü oldu

1700 Ġstanbul AntlaĢması / Karadeniz Türk gölü olma özelliğini ilk kez kaybetti

1711 Prut AntlaĢması / 1739 Belgrat AntlaĢması Karadeniz Türk gölü olma özelliğini korudu

1774 Küçük Kaynarca AntlaĢması Karadeniz Türk gölü olma özelliğini KESĠN OLARAK kaybetti

MORA

1460 fethedildi

1699 Karlofça AntlaĢması / Venediklilere verildi

1718 Pasarofça AntlaĢması / Osmanlı geri aldı

1829 Edirne AntlaĢması / Yunanistan‘a bırakıldı

AZAK KALESĠ 1700 Ġstanbul AntlaĢması / Ruslara verildi

1711 Prut AntlaĢması / Ruslardan geri aldık

1739 Belgrat AntlaĢması / KESĠN OLARAK

Ruslara kaptırdık

GĠRĠT 1669 alındı IV. Mehmet / Fazıl Ahmet PaĢa

1897 Ġstanbul AntlaĢması ÖZERKLĠK verildi

1908 Yunanistan Girit‘i ĠLHAK ETTĠ

1913 Londra BarıĢ Konferansı / Osmanlı, Girit‘in Yunanistan‘a verilmesini kabul etti

1913 Atina AntlaĢması / Girit Yunanistan‘a bırakıldı

FATĠH SULTAN MEHMET HAKKINDA

ġiirlerinde AVNĠ (Yardım) mahlasını kullandı Portresini yaptıran ilk padiĢah

Ġtalyan Ressam Gentile Bellini

Fatih‘in ―Gül Koklayan Resmi‖ minyatürünü

SĠNAN BEY / Öğrencisi ġiblizade Ahmet yaptı

Sinan Bey resim öğrenimi için ilk kez ĠTALYA‘ya gönderildi

Batı kültürüne açılan ilk Osmanlı padiĢahı Saray-ı Cedit (Yenisaray) / TOPKAPI SARAYI

ĠnĢa edildi

Enderun Mekteplerini Saray-ı Cedit‘e taĢıdı. Yönetimde ―DevĢirme Kökenliler‖ etkili oldu

Örnek Soru: Fatih zamanında Saray-ı Cedit‘e (Topkapı Sarayı) taĢınan Enderun‘dan eğitimlerini tamamlayanların görevlerine atanmasına ne isim verilir? A) Ferman B) Çıkma C) Berât D) Huzur E) Sancak

49

Sikke-i Hasene: ilk altın para

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi II. Mehmed döneminde ortaya çıkıp iç tepkilere neden olan geliĢmelerden biri değildir? A) KardeĢ katlinin yasallaĢtırılması B) Sıkça sikke darp edilmesi C) Vergi miktarının arttırılması D) DevĢirme kökenlilerin üst makamlara gelmesi E) Vakıf ve mülk topraklarının devĢirilmesi

Sultanî: Fatih zamanında basılmıĢ 3.45 gramlık

altın para

Örnek Soru: Ġlk Türk Ġslam devletlerinden beri uygulanan Fatih zamanında kanunlaĢtırılan hükümdarlık alameti nedir? A) Ulufe B) Sikke C) Çetr D) Hutbe E) Culüs

Culüs Töreni: ġehzadenin tahta çıkıĢ töreni Culüsiye: BahĢiĢ

Culüsiyeyi…

BaĢlatan: YILDIRIM BAYEZĠD Kaldıran: I.ABDÜLHAMĠD

Örnek Soru: II.Mehmet saltanatı boyunca neredeyse her yıl çıktığı seferlerde, askeri cephede tutabilmek için reayanın ödediği hangi vergiyi büyük oranda yükseltmiĢtir? A) Avarız B) Haraç C) Cizye D) Çift Resmi E) ÖĢür

Örnek Soru: Arapça, Farsça, Latince, Rumca, Slavca, Ġbranice ve Çağatayca olmak üzere yedi dil bilen ve 1466 yılında Batlamyus haritasını yeniden tercüme ettirip haritadaki adları Arap harfleriyle yazdıran Osmanlı padiĢahı kimdir? A) II. Bayezit B) Yavuz Sultan Selim C) Kanuni Sultan Süleyman D) Fatih Sultan Mehmet E) II.Murat

Sahn-ı Seman: Fatih dönemindeki sosyal

bilimler ve hukuk fakültesi

Divan baĢkanlığını vezir-i azama bırakıldı

Divan-ı Hümayun danıĢma kurulu haline geldi

Vezir sayısı dörde; Defterdar ve Kazasker sayısı ikiye çıkarıldı

KardeĢ katli yasallaĢtı

KANUNNAME-Ġ ÂLĠ OSMAN yapıldı

KardeĢ katlini fiilen uygulayan I.MURAT

YasalaĢtıktan sonra uygulan YAVUZ

Reisü‘l Etibba: Fatih döneminde kurulan (ilk)

hekimbaĢılık

Ġlk HekimbaĢı KUTBEDDĠN AHMED

ġerafeddin Sabuncuoğlu: Fatih döneminin

önemli tıp bilimcisi

Kitabü’l Cerrâhiyyetü’l-Hâniyye 1465 / Kaleme alınmıĢ tek resimli cerrahi eser

Diğer Eserleri; — Mücerebnâme — Cerrahiye-i Ġlhaniye

Molla Günari: Fatih‘in hocasıdır. AkĢemseddin: Fatih‘in hocasıdır. Hacı Bayram

Veli‘nin öğrencisi

Kitabu‘t-tıp, Maddetü‘l-Hayat adlı eserleri vardır.

2011 KPSS

Osmanlı Döneminde, Fatih Sultan Mehmet‘in Hocası olmuĢ, din,tasavvuf ve tıp alanlarındaki çalıĢmalarıyla bilinen ünlü bilgin aĢağıdakilerden hangidir? A) Ebuussud B) Emir sultan C) AkĢemseddin D) KemalpaĢade E) Molla Fenari

Çandarlı Halil PaĢa: Fatih döneminde

görevinden azledilen vezir-i azam (Türkmenlerden sonra devlet kademesine devĢirmeler geçirildi)

Zağanos Mehmet PaĢa: Çandarlı‘dan sonra

vezir-i azamlığa getirildi Ali KuĢçu: Timur Devleti döneminde Uluğ Bey

rasathanesinde müdürlük yaptı. Akkoyunlular devletine de hizmet etti. Otlukbeli SavaĢı sonrası Fatih hizmetine girdi.

50

Fatih‘e sunduğu eserler

Fethiye (Geometri kitabı) Muhammediye (Matematik kitabı)

Tursun Bey: Tarih-i Ebu’l Feth eserinde Fatih ve II.Bayezid dönemini anlatan bir müellif IX.Konstantinos Paleologus: Fatih‘e yenilen

Bizans hükümdarı

— ġiirlerinde ADLĠ (Hakkaniyet) Mahlasını kullandı

— ―Resm-i Avarız‖ II.Bayezid döneminde olağanüstü durumlarda alınan vergi

Milli Mücadeledeki ―TEKÂLĠF-Ġ MĠLLĠYE‖ emirlerine benzer

OLUMSUZ GELĠġMELER

A) CEM OLAYI: ―Yükselmede Duraklama‖

Fatih‘in iki oğlu arasında yaĢanan taht kavgasıdır.

Cem‘in Rodos Ģövalyelerine sığınması ile ―Ġç sorun dıĢ sorun haline geldi‖

Örnek Soru: Osmanlı Devletini Türk federatif yönetim anlayıĢıyla yönetilmesini teklif eden Osmanlı Ģehzadesi kimdir?

A) Musa Çelebi B) ġehzade Beyazit C) ġehzade Mustafa D) ġehzade Cem E) Kasım Çelebi

B) ġAH KULU ĠSYANI: ġah Ġsmail‘in Doğu‘daki alevi Türkmenleri kıĢkırtmasıyla çıkan isyan

Ġlk Osmanlı – Ġran iliĢkileri baĢladı

Osmanlıdaki ilk büyük Türkmen ayaklanmasıdır

Örnek Soru: ġahkulu isyanı hangi devletin kıĢkırtması sonucu çıkmıĢtır?

A) Safeviler B) Memlukler C) Kutsal Roma D) Venedik E) Timur

C) KARIġTIRAN SAVAġI: I.Selim‘in (Yavuz) Çorlu yakınlarındaki babasına karĢı giriĢtiği savaĢtır.

D) AĞAÇAYIRI SAVAġLARI 1485: Çukurova‘da Memlukler‘le altı yıl süren savaĢ

Ġlk Osmanlı – Memluk savaĢı

Osmanlı‘nın ilk ateĢli silah (tüfek) kullandığı savaĢ (Sadrazam Davut PaĢa tarafından Yeniçeri ocağına dağıtıldı)

OLUMLU GELĠġMELER

A) KARAMANOĞULLARI: Ġlk mücadele

I.Murat döneminde baĢlamıĢtı. II. Bayezid döneminde kesin olarak Osmanlı’ya bağlandı

B) BEN-Ġ AHMER DEVLETĠNE YARDIM: Ġspanya‘nın bölgedeki Müslüman ve Yahudilere yaptığı zulme karĢı Osmanlı‘nın yardım elini uzatması

Cem olayı nedeniyle istenilen yardım tam olarak yapılamadı

C) OSMANLI – VENEDĠK SAVAġI Ġnebahtı / Modon / Koron / Navarin alındı

Venediklilerle denizlerde artık boy ölçüĢecek hale geldik

D) BOĞDAN’IN FETHĠ Fatih döneminde bağlanmıĢtı. Kili ve Akkerman kalelerinin alınmasıyla kesin olarak Osmanlı‘ya bağlandı.

Kırım ile kara bağlantısı sağlandı

Trabzon’da Sancak beyi idi Selimi mahlasını kulanı Babasına karĢı Çorlu‘da giriĢtiği savaĢın adı

……………………

1512‘de Yeniçerilerin Yavuz‘u padiĢah yapmak

için çıkardığı isyanın adı

……………………

1514 Çaldıran SavaĢı

ġah Ġsmail tehlikesi geçici olarak ortadan kalktı

1515 Turnadağ SavaĢı

(Osmanlı - Dulkadiroğulları)

Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlandı

II. BAYEZĠD (VELĠ) 1481 – 1512

YAVUZ SULTAN SELĠM 1512 – 1520

51

1516 Mercidabık SavaĢı (Osmanlı - Memluk)

Kansu Gavri yenildi Suriye alındı

1516 Han Yunus Muharebesi

(Osmanlı - Memluk)

Canberdi Gazali komutasındaki Memluk ordusu yenildi

1517 Ridaniye SavaĢı (Osmanlı - Memluk)

Tomambay yenildi Mısır alındı

1518 Amasya / Turhal‘da Celal adında bir

tımarlı bir kızılbaĢın çıkardığı ayaklanmanın adı

…………………………..

MISIR SEFERĠNĠN SONUÇLARI

Halifelik Osmanlıya geçti

Teokratik yönetime geçildi

Halifeliğin ilk dini / siyasi yetkisi 1774 Küçük Kaynarca AntlaĢması ile kullanıldı

Kutsal emanetler Ġstanbul‘a getirildi

Ġstanbul, dini önem kazandı

Baharat yolu Osmanlı‘ya geçti

Coğrafi keĢiflere zemin hazırladı

Hicaz Bölgesi Osmanlı‘ya geçti

I.Dünya SavaĢında Ġslamcılık sona erdi

Yavuz Sultan Selim Hadimü‘l Haremeyni‘Ģ ġerefeyn (Mekke ve Medine‘nin hizmetkarı) olarak anıldı

Örnek Soru: I.Hadimü‘l Harameyn II.Akçay SavaĢı III.Çaldıran SavaĢı Yukarıdakilerden hangileri I.Selim ile iliĢkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

Örnek Soru: Tarihçiler tarafından ―Sekiz yıla seksen yıllık iĢ sığdırmıĢ büyük bir padiĢah‖ olarak nitelendirilen Osmanlı padiĢahı kimdir? A) Yavuz Sultan Selim B) Fatih Sultan Mehmet C) Kanuni Sultan Süleyman D) II.Murat E) Yıldırım Bayezit

Örnek Soru: ―Benim altınla doldurduğum hazineyi torunlarımdan her kim doldurabilirse kendi mührü ile mühürlesin, aksi taktirde Hazine-i Humayun benim mührümle mühürlensin‖ diyerek vasiyet bırakan Osmanlı PadiĢahı kimdir? A) Kanuni Sultan Süleyman B) II.Bayezit C) Yavuz Sultan Selim D) Yıldırım Bayezit E) Fatih Sultan Mehmet

ġiirlerinde ………………

(seven, sevgi besleyen) mahlasını kullandı. ―Islahat Risaleleri‖ Kanuni döneminden

itibaren yazıldı Kanuni kendi portresini 1539‘daĠtalyan ressam

……………………‘a yaptırdı.

Osmanlıda önemli olaylardan bahseden, iki

ciltten oluĢan minyatürlü yazma sanatına

…………………… denir.

En uzun süre tahtta kalan padiĢahtır, tek

Ģehzade olarak tahta çıktı.

Örnek Soru: Kanuni‘den sonra en uzun süre tahtta kalan Osmanlı padiĢahı aĢağıdakilerden hangisidir? A) Abdülaziz B) I.Abdülhamit C) II. Abdülhamit D) IV.Murat E) IV.Mehmet

KANUNĠ SULTAN SÜLEYMAN 1520 – 1566

52

Tuhfetü‘l Guzat, ……………………‘a aittir.

Canberdi Gazali / Baba Zünnun / Ahmet PaĢa

/ Vezir Ahmet PaĢa Ġsyanı Kanuni dönemi iç isyanlarıdır

Örnek Soru: Kanuni Sultan Süleyman ve eĢi Hürrem Sultan‘ın Ġstanbul‘da yaptırdığı darüĢĢifa günümüzde hangi isimle sağlık hizmeti kurumu olarak devam etmektedir? A) ġiĢli Etfal Hastanesi B) Haseki Hastenesi C) DarüĢĢafaka D) Vakıf Gureba Hastanesi E) Gevher Nesibe ġifahanesi

BATI YÖNLÜ SEFERLERĠ

1521 Belgrat‘ın Fethi

Avrupa‘ya yapılacak seferlerde üs olarak kullanıldı

1524 Pavye SavaĢı Fransuva / ġarlken

Fransuva, ġarlken‘e esir düĢtü

1526 Mohaç Meydan Muharebesi

Dünyanın en kısa süren savaĢıdır

Avusturya, Kanuni tarafından atanan Jan Zapola‘yı tanımadı

Örnek Soru: Mimar Sinan‘ın bir yeniçeri olarak katıldığı ve gösterdiği yararlılık nedeniyle Acemi Oğlanlar Yaya baĢılığına (Bölük Komutanı) terfi ettirildiği savaĢ aĢağıdakilerden hangisidir? A) Preveze Deniz SavaĢı B) Zigetvar Seferi C) Mohaç Meydan Muharebesi D) Irakeyn Seferleri E) I.Viyana KuĢatması

1529 I.Viyana KuĢatması

Kanuni döneminin baĢarısız seferidir

1532 I.Alman Seferi

Bu sefer sonrası Ġstanbul antlaĢması imzalandı

1533 Ġstanbul AntlaĢması

— Avusturya ile imzalanan ilk antlaĢmadır

Son antlaĢma 1791 …… ANTLAġMASI

—Avusturya‘dan ilk kez vergi alındı

Son vergi 1606 ………… AntlaĢması ile

alındı

— Avusturya‘dan ilk kez savaĢ tazminatı alındı

Son tazminat 1664 ………… AntlaĢması ile alındı

— Osmanlı sadrazamı protokolde Avusturya ArĢidüküne eĢittir

1606……………… AntlaĢması ile

ArĢidük(Kral), padiĢaha eĢit sayıldı

1541 – 1551 II. Alman Seferi

Kanuni Budin’e girdi Macaristan‘ı aldı ve 3‘e

böldü

1566 Zigetvar Seferi

Kanuni‘nin son seferi

OSMANLI ĠRAN ĠLĠġKĠLERĠ

Kanuni / Tahmasb Ġranla üç dönem savaĢtık Van / Tebriz / Bağdat alındı 1555 Amasya antlaĢması imzalandı

Ġran ile imzalanan ilk resmi antlaĢma

Kanuni‘ye Bağdat Fatihi unvanı verildi (II. Bağdat Fatihi IV.Murat)

I.Bağdat seferi sonrası Fuzuli Osmanlı hizmetine girdi. Kanuni‘ye Bağdat kasidesini

sundu

53

Fransızlara Kapitülasyonlar verildi (Uhud-u Atik / Ġmtiyaz-ı Mahsusa)

Bu imtiyaz iki hükümdarın saltanatı süresince geçerli idi

1740 I.Mahmut döneminde süresiz hale getirildi

DENĠZ YÖNLÜ SEFERLER

1522 Rodos‘un Fethi

Sean – Jean Ģövalyelerin korsanlık faaliyetleri sonucu alındı

II.Dünya savaĢı sonucu elden çktı

1533 Cezayir‘in Osmanlıya bağlanması

Örnek Soru:

Kanuni Sultan Süleyman döneminde Cezayir-i Bahr-i Sefid beylerbeyliğine ilk atanan büyük denizci kimdir? A) Barbaros Hayreddin PaĢa B) Seydi Ali Reis C) Piri Reis D) Murad Reis E) Hadım Süleyman PaĢa

1537 Korfu KuĢatması

BAġARISIZ bir kuĢatma

1538 Preveze Deniz Zaferi

Akdeniz bir Türk gölü haline geldi

28 Eylül Donanma Günü olarak kutlanmaya baĢladı

1551 Trablusgarp‘ın Fethi

Turgut Reis, Malta Ģövalyelerinden aldı

1912 UĢi antlaĢmasıyla elden çıktı

Kuzey Afrika’da elden çıkan son toprak parçası

Örnek Soru: Kanuni döneminde Haçlılar ile yapılan hangi savaĢ sonrası Osmanlı Devletinin Kuzey Afrika‘daki üstünlüğü kesinleĢmiĢtir? A) Preveze Deniz SavaĢı B) Belgrat SavaĢı C) Cerbe Adası D) Sırpsındığı SavaĢı E) Turnadağ SavaĢı

1560 Cerbe‘nin Fethi

Turgut Reis ve Piyale PaĢa Andrea Dorya‘yı yendi

Kuzey Afrika üstünlüğümüz kesinleĢti

1565 Malta Seferi

Turgut Reis Ģehit düĢtü

BAġARISIZ bir sefer olmuĢtur.

Kanuni Döneminin 4 baĢarısız seferi

1) 1529 I.Viyana KuĢatması

2) 1537 Korfu KuĢatması

3) 1565 Malta KuĢatması

4) 1538 – 1553 Hint Deniz Seferleri

HĠNT DENĠZ SEFERLERĠ

Nedenler

Hindistan‘daki coğrafi keĢifler sonucu oluĢan

Portekiz hâkimiyeti

Gücerrat Hanlığının yardım istemesi Kızıldeniz yoluyla hacca giden Müslümanlara

engel olunması 1538 I. Hint Deniz Seferi: Hadım Süleyman PaĢa 1551 II.Hint Deniz Seferi: Piri Reis 1552 III.Hint Deniz Seferi: Murat Reis 1553 IV. Hint Deniz Seferi: Seydi Ali Reis

54

Piri Resi : Kitab-ı Bahriye

Seydi Ali Reis: Mirat‘ül Memalik, Kitabü‘l Muhit

2010 KPSS Osmanlılar zamanında Kitab-ı Bahriye adlı eseriyle ve haritacılık çalıĢmalarıyla ünlü bilim adamı aĢağıdakilerden hangidir? A) Piri Reis B) Ali KuĢçu C) Seydi Ali Reis D) Matrakçı Nasuh E) ġerafeddin Sabuncuoğlu

Sonuçlar

Hindistan‘da Portekiz egemenliği kesinleĢti Türk gemilerinin açık denizlere uygun olmadığı

anlaĢıldı Yemen, Eritre, Sudan sahilleri Osmanlı‘ya geçti

Örnek Soru: Osmanlı Devleti, Yükselme döneminde denizlerde aĢağıdaki devletlerden hangisiyle mücadele etmemiĢtir? A) Venedik B) Rusya C) Ġspanya D) Portekiz E) Ceneviz

Kanuni / II. Selim / III.Murat döneninde sadrazamlık yaptı

II. SELĠM

1566 Sakız Adası‘nın fethi

Piyale PaĢa, savaĢsız adayı aldı

1568 Yemen‘in fethi

Yemen‘deki Mutahhara Ġsyanı bastırıldı

1571 Kıbrıs‘ın fethi

Örnek Soru:

Avrupalıların II. Selim hükümdarlığında 1571 senesinde fethedilen Kıbrıs Adası‘na tepki sonucu yaĢanan geliĢme aĢağıdakilerden hangisidir? A) YaĢ AntlaĢması

B) Sinop Vakası C) Ġnebahtı Deniz Muharebesi D) Gelibolu kuĢatması E) Preveze Deniz SavaĢı

III.MURAT

1571 Ġnebahtı Deniz SavaĢı yenilgisi

1574 Tunus‘un fethi (Ġspanyolardan)

1575 Lehistan‘ın himaye altına alınması

1577 Fas‘ın himaye altına alınması

Portekizlilerden alındı

Kasrü‘l Kebir (Vadiü‘s seyl SavaĢı) ile himaye altına alındı

PROJELERĠ

DON / VOLGA PROJESĠ II. Selim döneminde ortaya çıktı Ġpek Yolunun, canlandırılmak istenmesi Rusların güneye inmesini engellemek Ġran‘ı donanma yoluyla vurmak Türkistan Hanlıklarına ulaĢmak

Bu proje 1953‘te SSCB tarafından gerçekleĢtirildi

SÜVEYġ KANALI PROJESĠ

II. Selim döneminde ortaya çıktı Baharat yolunu canlandırmak Akdeniz ticaretini canlandırmak Hint Deniz Yolunu kısaltmak

Bu proje 1869‘da Sultan Abdülaziz döneminde gerçekleĢtirildi

MARMARA KARADENĠZ PROJESĠ

III. Murat döneminde ortaya çıktı Ġstanbul boğazındaki gemi trafiğini hafifletmek Ġç bölgelerle bağlantı kurmak

SOKULLU MEHMET PAġA 1564 – 1569

55

Örnek Soru: I.SüveyĢ Kanalı Projesi II.Don – Volga Kanal Projesi III.Marmara Karadeniz Projesi Yukarıdakilerden hangileri II.Selim dönemiyle iliĢkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I,II ve III

Örnek Soru: I.Sakız Adası‘nın fethi II.Yemen‘in fethi III.Tunus‘un fethi Yukarıdakilerden hangileri II.Selim döneminde gerçekleĢmiĢtir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I,II ve III

56

OSMANLI DEVLETĠ KÜLTÜR ve MEDENĠYET

VERASET SĠSTEMĠ ve KUT GELENEĞĠ

Osmanlıda devam etti

ÜLKE

Osman Bey ve Orhan GaziHükümdar ve ailesine I.Murat Hükümdar ve oğullarına Fatih Hükümdara aittir.

SANCAK USULÜ: ġehzadelerin devlet tecrübesi

kazanması için sancaklara gönderilmesine denir Sancak Usulünü baĢlatan ORHAN Sancaktan gelen ilk padiĢah I.MURAT Sancaktan gelen son padiĢah III.MEHMET Sancak usulünü kaldıran I.AHMET / III.MEHMET ??

Örnek Soru: Osmanlı Ģehzadeleri on iki yaĢına geldiklerinde ülkenin sancaklarına vali olarak gönderilirken hangi unvanı alırlar? A) Atabey B) ġad C) Lala D) Çelebi Sultan E) Bey


KAFES USULÜ - EKBER-Ġ ERġAT: DERSAADET - SADARET MAKAMI:

…………………..: I.Ahmet‘in sancak usulünü

kaldırması sonrası Ģehzadelerin saraydan tahta

çıkmasına denir. ……………… tahta çıkan ilk

padiĢah I.Ahmet

………………:I.Ahmet döneminde kardeĢ

katlinin yasaklanmasının ardından yaĢça büyük ve tecrübeli Ģehzadenin baĢa geçmesidir.

………………: Sadrazam, serdar-ı Ekrem

unvanı ile tahta çıktığında yerine bakan kiĢi

………………: Osmanlı devletinde baĢkente

verilen isim

………………: PadiĢah tarafından verilen

rütbe ve niĢanlarla ilgili ayrıcalık belgesi

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde bir göreve atanana aylık bağlama; söz niĢan veya ayrıcalık verilen kimseler için çıkarılan padiĢah buyruğuna ne isim verilir? A) Ferman B) Yasakname C) Kanunname D) Beratname E) Adaletname

2001 KMS I. Ferman II. Fetva III.Berat

Belgelerinden hangisi padiĢah tarafından verilirdi

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I,II ve III

TOPKAPI SARAYI (Saray-ı Cedit)

Yapımına Fatih döneminde baĢlandı Abdülmecit‘in Dolmabahçe sarayını

yaptırmasına kadar 380 yıl idari merkezlik yaptı Gazi Mustafa Kemal tarafından 9 Ekim 1924

tarihinde müze olarak halkın ziyaretine açıldı BAB-I HÜMAYUN: Sarayı Ģehirden ayıran, saray dıĢından birinci avlusuna giriĢ kapısı I.AVLU: Bab-ı Hümayun‘u, Babü‘s Selam‘a bağlayan 300 metre uzunluğundaki ağaçlı yol BABÜ‘S SELAM: II. Avlu‘ya açılır. Günümüzde müze ziyareti bu kapıdan açılır. PadiĢahtan baĢka hiç kimsenin atla giremediği anıtsal kapı II.AVLU: Babü‘s Selam ile Babü‘s Saâde arasındaki törenlerin yapıldığı avludur (Örnek:Culüs Töreni) BABÜ‘S SAÂDE: Üçüncü kapıdır ve III. Avlu‘ya açılır. Akağalar kapısı diye de bilinir Sarayın Birun ve Enderun kısmını birbirinden ayırır

Örnek Soru: Osmanlı Devletinin yürütme organı olan hükümet, sarayın aĢağıda verilen hangi kısmında toplanır? A) Harem B) Enderun C) Babüsselam D) Babüssade E) Bağdat KöĢkü

57

Sarayın Bölümleri 1) BĠRUN (DıĢ Saray): Bab-ı Hümayun ile Babü‘s Selam denen yere birinci yer adıyla ―BĠRÛN‖ denilir 2) ENDERUN (Ġç Saray) : Babü‘sSaâde‘den sonra girilen bölümdür. Acemioğlanların zeki ve yakıĢıklı olanları yetenek sınavıyla alınır yetiĢtirilir. Fatih döneminde Saray-ı Cedit‘e taĢındı 3) HAREM: PadiĢahın özel evi konumundaki

bölümdür

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi Osmanlı Devletinin Klasik Dönem (XIII – XVIII.yüzyıllar) örgün eğitim sistemi içindeki kurumlardan biri değildir? A) Enderun B) Harem C) Sıbyan Mektebi D) Askeri Eğitim E) Tekke ve zaviyeler

Çuhadar: PadiĢahın kaftan ve kürk iĢlerine bakan kiĢi (DıĢ kıyafetlerden sorumlu) Dülbentçi: PadiĢahın iç giyimi ve mücevherleri ile ilgilenen kiĢi XIX. Yüzyılda bu görevi EsvabçıbaĢı yerine getirecektir. Rikapdar: Hükümdarın ata binerken üzengesini tutan kiĢi Arz Odası: PadiĢahın Divan-ı Hümayun üyelerini ve yabancı devlet adamlarını kabul ettiği yer Adalet Kulesi (Kasr-ı Adalet): PadiĢahın divan toplantılarını dinledikleri yer Hünkâr Sofası: PadiĢahın saraydaki kadınlarla bayramlaĢtıkları eğlence yeridir. Kanuni döneminde yapılmıĢtır. Sazende: Bu eğlencelerde görev alan kiĢi Kubbealtı (KubbeniĢin) : Divan toplantılarının yapıldığı yer. Fatih, Kasr-ı Adaletten toplantıları takip eder


KUġLUK YEMEĞĠ / AKĠDE MERASĠMĠ / BAKLAVA ALAYI / FUTA / FODLA / YUSUFÎ / KAPANĠÇE / PEġKĠR / KUL AġI / GÜLBANK ÇEġM-Ġ BÜLBÜL

……………: PadiĢah yemek yerken önüne ve

soluna konulan ağzını ve parmaklarını sildiği peçete

……………: II.Viyana kuĢatması sırasında

yeniçerilere verilen tas kebabı

……………: Ramazanın 15.gününde hırka-i

Ģerif ziyareti sonrası saray mutfağında baklava yapılır, baklava alayı düzenlenir yeniçerilere ve devlet erkanına dağıtılır.

……………: Baklavaların sarıldığı örtü

……………: Yeniçerilerin ulufe alması

sırasında has fırında piĢirilen ve yeniçerilere dağıtılan pide

……………: Yeniçerilerin ulufe alması

sırasında çorba, zerde, ve pilavdan oluĢan yemekler

……………: Yeniçeri önde gelenlerin divan

üyelerine mangır biçimindeki akide Ģekerlerini sunmalarıdır. Yeniçeri ocağının padiĢaha bağlılığını ifade eder.

……………: Akide merasimi sonrası Kubbealtı

önünde okunan fetih duası (Hacı BektaĢ Veli‘nin duası)

……………: Babü‘ssaâde önüne konulan tahta

padiĢahın oturmasından sonra sarılan sarık

……………: Yusufi sarıldıktan sonra padiĢahın

sırtına giydirilen mücevher

……………: Göze yaklaĢtırılıp ıĢığa

tutulduğunda içinde bülbül gözü Ģeklinin görülebildiği cam eĢya sanatı

ÇĠNĠLĠ KÖġK (Sırça KöĢk)

Fatih zamanında yazlık saray ve köĢk olarak yaptırıldı

Topkapı sarayının dıĢında yer alır

1875 – 1891 Müze-i Hümayun olarak hizmet verdi

1953’te Türk ve Ġslam sanatları Müzesi olarak kamuya açıldı

Daha sonra Ġstanbul arkeoloji Müzesinin bünyesine katıldı

58

DĠVAN-I HÜMAYUN

SEYFĠYE

―Yönetim ve askeri bölümdür‖

VEZĠR-Ġ AZAM (Sadrazam)

PadiĢah vekilidir PadiĢahın mührünü taĢır Fatih‘ten itibaren divan baĢkanlığı yaptı Fatih’ten itibaren devĢirme asıllı kiĢiler vezir-i

azam oldu II.Selim’den itibaren sefere çıkmayan

padiĢahler yerine Serdar-ı Ekrem unvanı ile seferlere çıktılar

MÜSLÜMAN OLMASI ġART Divan-ı Hümayunun kaldırılmasıyla BAġ

VEKALET oldu

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde medreselerden mezun olan bir öğrenci aĢağıdakilerden hangisi olamaz? A) Kadı B) Ġmam C) NiĢancı

D) Müderris E) Sadrazam

2005 KPSS I. PadiĢah II.Sadrazam III.NiĢancı Yukarıdakilerden hangisi yönetim hakkına sahiptir? A) I, II ve III B) I ve II C) Yalnız I D) Yalnız II E) II ve III

VEZĠRLER (Kubbealtı Vezirleri)

Sadrazam yardımcılarıdır Orhan Gazi döneminde 1

I.Murat döneminde 2 Fatih döneminde 4 Kanuni döneminde 7 tanedir

Vezir olabilmek için; - Sancakbeyliği - Beylerbeyliği - Rumeli Beylerbeyliği görevlerinde bulunmak gerekir.

BEYLERBEYLĠĞĠ

Eyaletin yönetiminden sorumlu

SANCAKBEYĠ

Sancakların yönetiminden sorumlu Ġdari ve askeri yapılanmada Beylerbeyliğinden

sonra gelir

SADARET KETHÜDASĠ

Sadrazamın baĢyardımcısı 1837‘de Dâhiliye Nezaretine bağlandı KAPTAN-I DERYA

XVI. yüzyıldan itibaren Vezir rütbesiyle divan toplantılarına katıldı

(BARBOROS HAYREDDĠN PAġA 1878‘de Bahriye Nezareti oldu

YENĠÇERĠ AĞASI

Vezir rütbesinde olanlar divan toplantılarına katıldı

1826’da Serasker

1908’de Harbiye Nezareti oldu

ĠLMĠYE

―Medreseden yetiĢen bilgili kiĢilerden oluĢur‖

ġEYHÜLĠSLAM

Doğrudan divan üyesi değildir Alınan kararların dine uygunluğunu denetler

―FETVA‖ MÜSLÜMAN OLMASI ġART 1826’da Ağa kapısının Ģeyhülislama tahsis

edilmesiyle BAB-I MEġĠHAT DAĠRESĠ oluĢturuldu.

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti‘nin Klasik Dönemindeki (XVI.yy) divan üyelerinden değildir? A) Kubbealtı vezirleri B) NiĢancı C) ġehülislam D) Kadıasker E) Defterdar

1999 DMS Osmanlıda ilmiye sınıfı öğretimde iki ana konu ile ilgilenmiĢtir.

Bu iki konu aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Din - Askerlik B) Din – Hukuk C) Ticaret – Sanat D) Tarih – Edebiyat E) Tarih – Risale

59

KAZASKER

I.MURAT döneminde kuruldu ġer-i davalara bakan askeri hâkim Kadı, Müderris ve din görevlilerini atar Kadı kararlarını bozup değiĢtirme hakkına sahiptir (Temyiz Mahkemesi) TÜRK SOYUNDAN OLMASI ġART 1826’da Divan-ı Hümayunun kaldırılmasıyla

- ÂDEVĠ NEZARETĠ (ADALET BAKANLIĞI) - MECLĠS-Ġ MAARĠF-Ġ UMUMĠYE NEZARETĠ’ne dönüĢtü (MEB)

Örnek Soru: Osmanlı Devleti içinde ailelerin yapısı, mirasçıların durumu, çocuk sayısı, çift evliliklerinin hangi amaçlarla yapıldığının yazılı olduğu ve kadılar tarafından tutulan deftere ne isim verilmiĢtir? A) Mühimme B) Tahrir C) Ahkâm D) Tereke E) Ruznamçe

2004 KPSS Osmanlı Devletinde Tanzimat dönemine kadar kadıların vermiĢ oldukları hükümler gerektiğinde aĢağıdakilerden hangisi tarafından incelenir ve düzeltilir?

A) PadiĢah B) ġeyhülislam C) Kazasker D) Defterdar E) NiĢancı

KASSAM

Mirasçılar arasında terekeyi paylaĢtıran ve yetimlerin mirasını koruyan idare eden Ģer-i memur

MÜDERRĠS

Medrese eğitmeni

2016 KPSS Osmanlı Devletinde aĢağıdaki görevlilerden hangisi Kalemiye sınıfına ait değildir? A) NiĢancı B) Defterdar C) Müderris D) DevĢirme Usulü E) Enderun Mektepleri

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde örgün eğitim kurumlarının en önemlisi olan medreselerde okuyan bir öğrencinin akademik kariyer basamakları seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiĢtir? A) DaniĢmend-Müid-Softa-Müderris-Mülazım

B) Mülazım-Müderris-DaniĢmend-Muid-Softa

C) Softa-DaniĢmend-Muid-Mülazım-Müderris

D) Muid-Softa-Müderris-Mülazım-DaniĢmend

E) Müderris-Mülazım-Softa-DaniĢmend-Muid

KALEMĠYE

―Bürokrasi ve Mali sınıftır‖

DEFTERDAR

I.MURAT döneminde kuruldu Fatih döneminde Anadolu ve Rumeli

defterdarlığı oluĢturuldu

Defterdar Kalemleri

Ruznamçe Kalemi: Devlete her gün gelen gelirlerin kaydedildiği yer Tarihçi Kalemi: Maliye belgelerinin tarihlendiği kalem Maliye Emirleri Kalemi: Maliye ile ilgili emirlerin

yazılıp ilgili yerlere gönderildiği kalem

NĠġANCI

Fermanlara, Beraatlara tuğra çeker

Tuğra, ROMA GELENEĞĠNĠN DEVAMI OLARAK belgelerin baĢına konulurdu

Tımarların dağıtılması ve bunların

kaydedilmesinden sorumludur

Ġlk NiĢancı, MUHAMMED ASGARÜ‘L CEZERÎ

1836’da DÂHĠLĠYE NEZARETĠ oldu

REĠSÜ’L KÜTTAP

NiĢancıya bağlı katiplerin reisi 1836’da HARĠCĠYE NEZARETĠ oldu

60

2013 KPSS Osmanlı Devletinde Divan-ı Hümayun‘un üyelerinden reisü‘l küttap zamanla aĢağıdakilerden hangisine dönüĢmüĢtür?

A) Hariciye Nâzırı B) Maarif Nâzırı C) Maliye Nâzırı D) Serasker E) Dahiliye Nazırı

NiĢancı Kalemleri


VAK‘ANÜVĠSLĠK KALEMĠ AMEDĠ KALEMĠ MÜHĠMME ODASI KALEMĠ HACEGÂN DĠVAN (Beylikçi) KALEMĠ TAHVĠL (Kese) KALEMĠ TAHRĠR DEFTERLERĠ RÜUS KALEM MÜHĠMME DEFTERLERĠ AHKÂM DEFTERLERĠ TEġFĠRATÇILIK KALEMĠ

……………: PadiĢah ile Sadrazam arasındaki

yazıĢmalardan sorumlu

……………: Divan toplantılarının kayıtlarının

tutulduğu defterler

…………………: Divanda alınan kararların

ilgili yerlere havalesinin yapıldığı yer - Ferman ve Beraatler burada yazılır. -

…………….…: Beylikçi kalemlerindeki

Nüvislerin (Yazanların) bir yerde çalıĢmaları için oluĢturulan yer

……………: Divan Ģeflerinin kalemlerine denir

………….……: Üst mevkideki görevlilerin

(Vezir, Betlerbeyi, Sancakbeyi) özlük - atama – iĢlerinin yapıldığı yer

………………: Kese kalemi dıĢındaki

görevlilerin özlük iĢlerinin yapıldığı yer

…………………: Devlet merasimlerinde

protokolden sorumlu

………………: XVIII. yüzyılda devlet iĢlerine

ait verileri tetkik eder ve kaydeder

Ġlk Vak’anüvis: …………………..

…………….…: Fethedilen toprakların

kayıtlarının tutulduğu defter

……………..…: Eyaletlere ait tutulan defterler

Örnek Soru: Divan-ı Hümayunda alınan kararların uygulanması ve kayıtların tutulmasında aĢağıda verilen hangi kalemin bir görevi yoktur? A) Rüus B) Amedi C) Beylikçi D) TeĢrifatçı E) Tahvil

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde Divan-ı Hümayun toplantılarında alınan kararların hangi deftere kaydedilir? A) Tahrir B) Rüus C) Mühimme D) Mimari E) Yönetim

KAVRAM BĠLGĠSĠ:

Kapan: ġehir ve Kasabalarda çevreden gelen ürünlerin toplandığı ve toptancılara dağıtıldığı yer Kapan Emini: Pazarlara gelen ürünlerin tartılması, adaletli dağıtımın yapılması iĢlerini yürütür Nakibü’l EĢraf: Hz. Muhammed soyundan gelen isimlerini kaydeder ayrıca padiĢahlara taht değiĢikliği sırasında kılıç kuĢatır ġecere-i Tayyibe: Nakibü‘l EĢraf defterlerine denir

DĠVAN ÇEġĠTLERĠ

ĠKĠNDĠ DĠVANI: Divanda eksik kalan konuların görüĢüldüğü divan ÇARġAMBA DĠVANI: Ġstanbul meselelerin görüĢüldüğü divan CUMA DĠVANI: Divanda ġer-i ve Örf-i davalara bakılan divan

Bu üç Divan Sadrazam Konağında yapılırdı SEFER DĠVANI: Sefer öncesi toplanırdı ULUFE DĠVANI: Ulufe dağıtımından önce toplanır GALEBE DĠVANI: Elçi kabulünde toplanır AT DĠVANI: Sefer esnasında at üstünde yapılırdı AYAK DĠVANI: Olağanüstü durumlarda toplanırdı

61

ĠDARĠ BĠRĠM

YÖNETĠCĠ GÜVENLĠK ADALET

Eyalet Betlerbeyi SubaĢı Kadı

Sancak Sancakbeyi SubaĢı Kadı Kaza Kadı SubaĢı Kadı

Köy Köykethüdası YiğitbaĢı Kadı Naibi

TAġRA TEġKĠLATI

Salyanesiz Eyaletler

Tımar Sistemi uygulanır Arazilerine Dirlik Arazi adı verilir Yıllık gelir devlet memurları ve tımarlı sipahilere

ayrılmıĢtır Rumeli Bosna Sivas Musul

Erzurum Karaman Budin Diyarbakır

ġam Halep Kefe Trabzon

Salyaneli Eyaletler

Ġltizam Sistemi uygulanır Ġlk Fatih döneminde uygulandı

Islahat Fermanı ile kaldırıldı (Abdümecit)

Arazilerine mukataa arazi denir Geliri doğrudan hazineye aktarılır Ġhale Usulü ile verilir Ġhaleyi kazanan kiĢiye mültezim adı verilir Ġltizam ömür boyu verilirse buna Malikane

Sistemi adı verilir (1691) Ġltizam sisteminin kaldırılmasından sonra

Muhasıllık Sistemi uygulandı

Trablusgarp Tunus Yemen

Bağdat Cezayir HabeĢ

Mısır Hidiv

(Mısır Valisi)

Bağlı Hükümet ve Beylikler

Ġç iĢlerinde serbest dıĢ iĢlerinde Osmanlıya bağlı

Devlete yıllık vergi verirler, savaĢ zamanı asker

gönderirler

Kırım Eflak

Erdel Boğdan

Hicaz

KIRIM: Asker yollar, vergi vermezdi HĠCAZ: Asker yollamaz, vergi vermezdi (Haremeyn Vakıfları) VOYVODA: Eflak Boğdan yöneticisi

Örnek Soru: AĢağıda verilen Osmanlı Devleti eyaletlerinden hangisi, diğerlerine göre farklı bir statüye sahiptir? A) HabeĢ B) Hicaz C) Anadolu D) Kırm E) Yemen

BUNLARI BĠLĠYOR MUSUNUZ?


Sadaret Kaymakamı Kethüda PaĢa Sancağı KocabaĢ Bed-i Besmele ġehremini Taht Kadısı MüĢirlik AsesbaĢı

……………………: Sadrazam sefere

çıktığında yerine bakan kiĢi

………………: Ġstanbul Valisi

……………: Belediye iĢlerinden sorumlu

……………: Kethüda

……………: Kazalardaki gayr-i Müslimlerin

asayiĢ iĢlerine bakar

……………: ġehzadelerin ilk derse baĢlaması

……………: Tımar sisteminin kaldırılmasının

ardından Rumeli‘deki askeri birlik

……………: ÇarĢı ve pazarların gece

güvenliğinden sorumlu

……………: Beylerbeyinin bulunduğu sancak

62

TOPRAK SĠSTEMĠ

MĠRĠ ARAZĠ


Dirlik Ocaklık Malikane PaĢmaklık Yurtluk Mukataa Vakıf

…………… (Havass-ı Hümayun): Geliri

doğrudan hazineye aktarılırı. Salyaneli eyaletlerde uygulanır.

……………: PadiĢahın eĢleri, Sultan hanım,

annesi ve kızları için ayrılan topraklar

……………: Üstün hizmet karĢılığı devlet

adamlarına mülk olarak verilen topraklar

……………: Geliri KALE KOMUTANLARINA

ve tershane giderlerine ayrıldı

……………: Geliri KALE MUHAFIZLARINA ve

sınır boylarındaki görevlerine karĢılık Türkmenlerden oluĢan akıncılara ve verilen topraklardır.

……………: Devlet hazinesine ait olan yada

kiĢilerin mülk arazi gelirlerinin sosyal kurumların masraflarına ayrılan topraklardır.

……………: Belli bir hizmet karĢılığı devlet

memurlarına ve askerlerine verilen toraklardır. Salyanesiz eyaletlerde uygulanır. Dirlik sahipleri geçimlerini sağladıktan sonra geri kalanını belli bir oranda asker (Cebelü) beslemek zorundadır.

Dirlik toprakları gelirlerine göre üçe ayrılır: Has: Geliri 100 Bin akçeden fazla olanlara verilir PadiĢah ailesine, divan üyelerine, eyalet ve sancak beylerine verilirdi Zeamet: Geliri 20 Bin ile 100 Bin akçe arası olanlara verilir Kadı ve subaĢlarına, eyalet merkezindeki defterdarlara ve diğer orta derecedeki memurlara Tımar: Geliri 3 Bin ile 20 Bin akçe arasında olanlara veriliri. SavaĢta yararlılık gösteren tımarlı sipahilere verilirdi.

3‘e ayrılırdı.

Örnek Soru: Osmanlı nüfusunun büyük bir kısmını oluĢturan köylülere, devletin iĢletilmesi amacıyla arazi verip ve bu arazilerin satılmasının, vakfedilmesinin yasaklandığı siteme ne ad verilir? A) Gulam B) Pençik C) Çifthane Ġltizam E) Ġkta

MÜLK ARAZĠ Yüksek derecedeki devlet memurlarına verilirdi. ġahsa aittir. Miras olarak bırakılabilir. Ġkiye ayrılırdı

MÜSADERE SĠSTEMĠ

Ölen, öldürülen, idam edilen veya haksız kazanç elde eden yüksek derecedeki devlet memurlarının mallarına devletçe el konulmasıdır.

EĢkinci SavaĢta yararlılık gösteren askerlere verilirdi

Mustahfaz SavaĢta yararlılık gösteren askerlere verilirdi

Hizmet Sarayda düĢük dereceli memurlara verilen toprakla

Haraci Toraklar Fethedilen bölgelerde gayri müslümanlara ait arazilerdir.

ÖĢr-i Toraklar Fethedilen bölgelerde Müslümanlara ait arazilerdir.

63

TAHRĠR (Kayda Geçme)

- Mali ve askeri konularda yapılan kayıtlara sayımlar

Ġcmal Defterleri: Dirlik sahiplerinin adları ve gelirleri belirlenir Cizye Defterleri: Gayr-i Müslimlerden alınan askerlik ve güvenlik vergisi Mufassal Defterleri: Köy ve mezra asları, vergi mükellefi reayanın adları, bölgede yetiĢen ürünler ve bunlardan alınacak öĢür miktarları Avarız Defterleri: Dirlik Olağanüstü durumlarda alınan vergidir.

ORDU

KARA KUVVETLERĠ

A- KAPIKULU ASKERLERĠ

PĠYADELER

Acemioğlanlar Ocağı

I.Murat tarafından Gelibolu‘da kuruldu

Esir düĢen Hıristiyan çocuklardan oluĢtu

SavaĢ, usul ve nizam öğrendikten sonra yeniçeri ocağına alındı

Yeniçeri Ocağı

Acemioğlanlar Ocağı ile birlikte kuruldu

Evlenemezler, baĢka iĢle uğraĢamazlar

Yıldırım Bayezit döneminden itibaren her taht değiĢikliğinde CULÜS BAHġĠġĠ aldılar

Üç ayda bir ULUFE (MaaĢ) aldılar

Humbaracılar Ocağı

Havan toplarını, mayınları ve el bombalarını üreten ve kullanan sınıftır.

Cebeciler

Piyadelerin silahlarının bakım ve onarımını yapan sınıf

Topçu Ocağı

SavaĢta yeniçerilerinin önünde sıralanır, korurlardı

DüĢman ilerleyiĢini durdurdular

Top arabacıları Ocağı

Topları taĢıyan ocak

Lağımcılar

Kale kuĢatmaları sırasında tünel kazan, patlayıcı yerleĢtiren ve kalelerin çökertilmesini sağlayan ocaktır.

SÜVARĠLER (altı bölük halkı)

B- EYALET ASKERLERĠ

Tımarlı Sipahiler Devletin asıl savaĢ gücüdür Türkmenlerden oluĢur Masraflarını dirlik sahibi karĢılar Devletten maaĢ almazlar

Sipahiler Hükümdarın

sağında sefere giderler

Silahtar Hükümdarın solunda sefere giderler PadiĢah çadırını korudular

Sefere giderken

Sağ Ulufeciler Sol Ulufeciler SavaĢta sancakları korudular

Sol Garipler Sağ Gariplar Ordu ağırlıklarını ve hazineyi korurlar

64

Akıncılar

Sınır güvenliği için kuruldular

Azaplar

SavaĢan bekar erkekler

Farisanlar

Sınır boylarındaki kaleleri korumakla görevli

Turnacılar

Ordu içi haberleĢmeyi sağlarlar

Yaya ve Müsellemler

Ordunun geçeceği yoları açar Köprüleri tamir eder

Yörükler

Zorunlu iskân politikası sonucu ordu kademesine alındılar

Deliler

Ġri cüsseli ve kıyafetleri ile düĢmana korku saldılar

Öncü birlikleridir Sınır boylarını korudular

Gönüllüler

Sınırlardaki Ģehir ve kasabaları korudular

BeĢliler

Geri hizmetten sorumludurlar

Sakalar

Ordunun su ihtiyacını karĢıladılar

C – YARDIMCI KUVVETLER

Kırım, Eflak, Boğdan, Arnavutluk gibi bağlı beylik ve devletlerden alınan askeri kuvvetler

2004 KPSS I.DevĢirme II. Ġltizam III. Müsadere

Osmanlı Devletinde sürekli ve düzenli olarak devlet adamı ve ordunun asker ihtiyacı hangisi ve hangileriyle sağlanmıĢtır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III



KEMANKEġ BEDERGAH CERAHORLAR SOLAK DÜZEN AKÇESĠ MARTOLOS VOYNUK FETĠH ġADUMANLIĞI

……………:

Gayr-i Müslim askerlerden oluĢur

DüĢman savaĢ sistemlerini bozarla

KeĢif yaparlar, haber ulaĢtırırlar

Gerekirse merkez orduya katılırlar

Belirli bölgelerin ve sınırların emniyetini sağlarlar

……………:


Atlara bakarlar, at arabalarını sürerler

Geri hizmette bulunurlar

Ordu malzemelerini korurlar

Bulgarlardan oluĢan askeri sınıf

…………………:


Ġlk zamanlarda ordu malzemelerini taĢıdılar

Daha sonra askeri inĢaatlarda iĢçi olarak çalıĢtılar

…………….…:

Acemi ocağından diğer askeri birliklere geçiĢ

…………………..:

Kazanılan askeri zafer

…………………:

Yeniçeri Ocağına yeni kayıt olanlara verilen para

……………: PadiĢahın muhafızlığını yapar

…………..……: Okçu

65

DENĠZ KUVVETLERĠ


TERSHANE-Ġ AMĠRE KALYONCU FORSA ĠLK TERSHANE TERSHANE EMĠNĠ KAPTAN-I DERYA LEVENT ĠLK DONANMA GABYA

…………………: Karesioğullarının

alınmasıyla ilk Orhan Gazi döneminde oluĢturuldu

………………….: Gelibolu‘da Yıldırım

Bayzezit döneminde yapıldı

………….………: Deniz Komutanı

……………..…: Deniz askeri

…………………: Tershane sorumlusu

…………: Yelkenleri açan ve muhafaza eden

………………: Yelkenli gemilerde kazalardan

seçilen bahriye sınıfı

……………: Esirlerden oluĢan kürekçiler

……………….…:Fatih döneminde

Ġstanbul‘un fethi sonrası Haliç‘te gemilerin yapım ve onarımı için kurulan deniz üssü

EKONOMĠK HAYAT

MALĠKÂNE SĠSTEMĠ

1695 itibaren uygulanmaya baĢladı

Mültezimlere verilen iltizam topraklarının ömür boyu verilemesidir.

Mültezim ömür boyu vergi toplama hakkını elde etti

MUHASSILLIK SĠSTEMĠ

Islahat fermanı ile iltizam sisteminin kaldırılmasıyla Muhasıllık sistemi uygulanmaya baĢladı

Muhassıllık, eyalet ve sancağın gelirini toplamak demektir

Muhasıl, bu görevi yapan kiĢi

ESHAM (Pay / Ġç borçlanma)

Malikâne sisteminin devamıdır

Kaime‘ye geçiĢte ilk uygulama

1770 ÇeĢme Baskını sonrası donanmanın yenilenmesi için III. Mustafa döneminde Galata Bankerlerinden borç alınarak ilk kez iç borçlanma yapıldı

I.Abdülhamit, 1775‘te Ġstanbul Duhan Gümrüğü‘nde uygulamaya koydu

ESHAM SENEDĠNĠ III. MUSTAFA ÇIKARTTI I.ABDÜLHAMĠT UYGULAMAYA KOYDU

DIġ BORÇ

Osmanlı ilk dıĢ borcu 1853 – 1856 Kırım Harbi

sırasında ―Ġngilizlerden‖ aldı (200.000 sterlin)

2004 KPSS Osmanlı Devletinde dıĢ borçlanma hangi padiĢah döneminde baĢlamıĢtır. A) Abdülaziz B) Abdülmecit C) II.Abdülhamit D) V.Murat

E) II.Mahmut

TENZĠL FAĠZ KARARNAMESĠ 6 Ekim 1875 (Ramazan Kararnamesi) /Abdülaziz dönemi

Osmanlı‘nın dıĢ borçlarını ödeyemeyeceğini ve borçların faizlerini yarıya indirdiğini açıkladığı geliĢme (MORATORYUM)

MUHARREM KARARNAMESĠ 20 Aralık 1881

Avrupalı devletler alacalarını tahsil etmek için DUYUN-U UMUMĠYE‘yi kurdular

Osmanlı iflasını açıkladı

Duyun-u Umumiye Lozan‘da kaldırıldı.

1953’e kadar anaparayı, 1981’e kadar faizini

ödedik

OSMANLI BANKALARI

LEVANTEN: Osmanlı‘da Yahudilerden oluĢan

Galata bankerleri (ayaklı bankalar)

1847 BANK-I DERSAADET: Ġstanbul‘da Galata bankerlerince kurulan ilk Osmanlı Bankası

1856 BANK-I OSMANĠ: Osmanlı‘da Ġngiliz

sermayeli kurulan banka

66

1863 BANK-I OSMAN-Ġ ġAHANE: Ġngiliz ve

Fransız ortaklı Bank-ı Osmani‘nin yerine kuruldu

2001’de GARANTĠ BANKASI‘na devredilmesiyle varlığı sona erdi

1863 MEMLEKET SANDIKLARI: Ahmet Mithat

PaĢa tarafında çiftçiyi desteklemek için kurulan imece usulü yardımlaĢma Ģeklidir. Ziraat Bankasının temelini oluĢturur.

1868 ĠSTANBUL EMNĠYET SANDIĞI : Mithat

paĢanın giriĢimleriyle kuruldu. 1907‘de Ziraat Bankası‘na bağlandı.

Memleket sandıkları ve Ġstanbul Emniyet Sandığı ABDÜLAZĠZ DÖNEMĠNDE kuruldu

1917 OSMANLI ĠTĠBAR-I MĠLLĠ BANKASI: Cavit Bey tarafından kapitülasyonların kaldırılması ve milli bir devlet bankasının kurulması için 4 Milyon sermayeli kuruldu

1927’de Ġġ BANKASI‘na devredilmesiyle varlığı sona erdi

PARALAR

Ġlk Sikke: Osman Bey döneminde basıldı Akçe-i Osmanî: Orhan Gazi döneminde

gümüĢten, 6 kırat ağırlığındaki para

Pul, Fels, Mangır: I.Murat döneminde Bakır‘dan

basılan para 24 Mandır: 1 Akçe

Sikke-i Hasene: Fatih döneminde basılan altın

para

Sultani: Fatih dönemindeki 3.45gr. değerindeki

altın para

Akçe-i Büzürg (GümüĢ-ü Sultaniye): Fatih döneminde 9 gr. ağırlığında, 10 akçe değerindeki gümüĢ para

MağĢuĢ Akçesi: III.Murat döneminde akçenin

değerinin düĢtüğü zamanda basılan para

Kaime: Abdülmecit döneminde basılan ilk kağıt

para

Metelik: II.Abdülhamit döneminde basılan kağıt

para

Tevhid-i Meskukat Kanunu: V.Mehmet ReĢat

döneminde Osmanlı parasının ıslahı için çıkarılan kanun



EHL-Ġ HĠBRE (vukuf) NARH GEDĠK ULAK EHL-Ġ HĠRFET AMEDĠYE TACĠR-Ġ MÜTEMEKKĠN RETFĠYE DERBENTÇĠLER NAKĠP MEKKÂRĠ TAĠFESĠ ġEYH MENZĠL TEġKĠLATI ÇAPARHANE HĠZMET ERBABI FĠSKALĠZM MERKANTALĠZM GELENEKÇĠLĠK ĠAġECĠLĠK

………………….…..: Osmanlı tüccarı

……………: Tüccarlardan ihraç malları

üzerinden alınan vergi

……………: Tüccarlardan ithal malları


……………: Hammaddeyi iĢleyerek, iĢlenmiĢ

hale getiren esnaf (Kunduracı, marangoz, bakırcı, fırıncı)

……………..…:Toplum için gerekli hizmeti

yapan esnaftır. (Berber, Hamallar gibi…)

……………: Esnaflara verilen dükkan açma

izni

………………:Üretilen mallara fiyat, kalite

sınırlaması getirilmesi

………………..…: Narh fiyatlarının

belirlenmesinden sorumlu, meslek sırlarını ve mal kalitesini iyi bilen kiĢi

……………: Tatarlardan oluĢan postacı

……………: Ulakların bulunduğu yer

…………………: Ulakların ihtiyaçlarını

karĢılayan köy ve kasabalardaki konaklama yeri

……………: Lonca sistemindeki ustalar

kurulunun en yaĢlı üyesi

……………: ġeyh yardımcısı

…………………: Yolcu ve mal taĢıma iĢlerini

meslek edinen kiĢi (KARGO)

……………: Koruma ve iskân için yapılan

karakol ve üsler

67

………………..…: Coğrafi keĢiflerle Avrupalı

devletlerin değerli madenlere (altın / gümüĢ) sahip olması

………………..…: Devlet ekonomisinde

gelirleri arttırmaya, giderleri daraltmaya çalıĢma

……………….…: Halkın refahı için istenilen

kalitede malın bulundurulması

…………………: Toplumsal gelenekleri,

sosyal değerleri ön plana çıkaran, onları değiĢtirecek olan her Ģeyi değersiz ve önemsiz kılan sosyal akım

Örnek Soru: Osmanlı ekonomisinde eksik rekabet Ģartlarından dolayı devletin fiyatlara müdahale etmesine ne ad verilir? A) Fiskalizm B) Narh C) Kapan D) ĠaĢecilik E) Muhtesip

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde halkın refahını sürekli kılmak için öncelikle piyasalarda istenilen kalitede, uygun fiyata ve yeterli miktarda mal bulunması ile arz yönlü bir ekonominin çıkmasını sağlayan ekonomik anlayıĢa ne isim verilir? A) Narh sistemi B) ĠaĢecilik C) Fiskalizm D) Gelenekçilik E) Ġnfak

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde hazineye ait gelirleri mümkün olduğu kadar yüksek bir düzeye çıkartıp, ulaĢtığı düzeyin altına inmesini engelleyen ekonomik anlayıĢa ne ad verilir? A) Narh B) Enflasyon C) ĠaĢecilik D) Mukataaa E) Fiskalizm

2005 KPSS AĢağıdakilerden hangisi Osmanlılarda toprak yönetimi ile ilgili değildir? A) Ġkta B) Yurtluk C) Ocaklık D) Zeamet E) Ulak

VERGĠLER


Nüzül Bedeli

Ġane-i Cihadiye Adet-i Irgadiye

Tapu Adet-i Ağnam Ağırlık Vergisi Resm-i MevaĢi

Bac-ı Kil Cerime

Resm-i Cürüm Ġane-i Cihadiye Sürsat Bedeli

Resm-i Bennak Resm-i Hınzır Resm-i Asel

Resm-i Ġspenç Çift Bozan

Cizye ÖĢür Haraç Avarız

Adet-i DeĢtbani Adet-i Irgadiye Nüzül Bedeli

Bac-ı Tamga Resm-i Asiyap

Resm-i Ağıl Resm-i Mücerred

Bad-ı Hava Niyabet Kaçgun

Resm-i Arus Resm-i Zebiha Bac-ı Ağnam

Tapu Ġmdadiye-i Hazariye

……………: Müslümanlardan ürün üzerinden

alınan vergi

……………: Gayr-i Müslimlerden ürün


……………: Gayr-i Müslimlerden alınan

askerlik ve güvenlik vergisi

……………: Ġlk kez II.Bayezit döneminde

olağan üstü durumlarda alınan vergilerdir.

……………: Toprağını üst üste üç yıl

ekmeyenden alınan vergi cezasıdır.

………………..…: Devlet arazisinin herhangi

bir sebeple alıkonulmasına karĢılık alınan vergi ya da harç

……………….…: Gayr-i Müslimlerden buluğ

çağına ermiĢ olanlardan devlete ait toprakları kullanmaları karĢılığında ödediği vergi

…………………: Pazarlardaki ürün vergisi

……………: Bal vergisi

…………..……: Değirmen vergisi

…………..……: Rumeli‘de beslenen

domuzlardan alınan vergi

…………..……: Ahırlardan alınan vergi

…………..……: Tımar toprağı dıĢında iĢlerle

uğraĢan EVLĠ olanlardan alınan vergi

…………..……: Tımar toprağı dıĢında iĢlerle

uğraĢan BEKÂR olanlardan alınan vergi

…………..……: Tımar topraklarında suç

iĢleyenden alınan vergi

68

…………..……: Bir kiĢinin mal varlığına zarar

verenden alınan vergi

…………..……: Suçludan alınan para cezası

…………..……: Devlet Memurlarının

hizmetleri karĢılığında aldığı vergi

…………..……: Hububat ürünlerinin satıĢı

sırasında ürünlerin tartılmasından alınan vergi

…………..……: Kaybolan hayvanın devletçe

bulunmasının ardından köylüden alınan vergi

…………..……: Sığır Vergisi

…………..……: Gelin vergisi

…………..……: Evlenecek bekar erkeklerden

alınan vergi

…………..……: Kesilen hayvan baĢına alınan

vergi

…………..……: Koyun ve keçi baĢına alınan

vergi

…………..……: Pazarlarda alınıp satılan

hayvanlar üzerinden alınan vergi

…………..……: KiĢinin devlete ait araziye

inĢa ettiği yapı için ödediği vergi

…………..……: Tüccarların geçit, yol ve

tünellerin korunması, han ve köprülerin yaptırılması karĢılığında alınan vergi

…………..……: Tımar sahibinin bedenen

çalıĢarak ödediği vergi

…………..……: Otlak vergisi

…………..……: SavaĢ zamanı mali

ihtiyaçları karĢılamak için aile reislerinden alınır

…………..…………: BarıĢ zamanı askeri

personel ihtiyaçları için aile reislerinden alınan vergi

…………..……: Ordunun geçeceği yerdeki

ahaliden alınan para karĢılığındaki vergi

…………..……: Ordunun geçeceği yerdeki

ahaliden alınan yiyecek ve çeĢitli ihtiyaç karĢılığındaki vergi

MEDRESE ve OKUL TÜRLERĠ


…………..……:

Kur‘an eğitimi veren medrese

…………..……:

Hadis eğitimi veren medrese

…………..……:

Medreselerin ihtiyacı karĢılayamama durumundaki örgün eğitim kurumu

…………..……:

Matematik ve astronomi eğitimi veren medrese

…………..……:

Tıp eğitimi veren medrese

…………..……:

1873‘te Abdülaziz döneminde açıldı Ailesini kaybetmiĢ çocuklar için açılan parasız

eğitim veren yatılı okul

…………..……:

1895‘te II.Abdülhamit döneminde açıldı Bakıma muhtaç insanların her türlü

ihtiyaçlarının karĢılandığı yer

…………..……: (2014 KPSS) 1914‘te V.Mehmet ReĢat döneminde açıldı Yetim ve öksüz kalan çocukları korumak

amacıyla açılan yurtlardır

…………..……:

1870‘te Abdülaziz döneminde açılan ilk üniversite

……………...……:1914 – 1915 1914‘te V.Mehmet ReĢat döneminde açıldı Ġlk kızlar üniversitesi (3 yıllık)

…………..……: 1917 – 1927 arası maarif nezaretine bağlı

okullarda öğretmenlik yapmak üzere açılan ilk müzik okulu

…………..……: 1914‘te Ġstanbul belediyesi bünyesinde

konservatuvar olarak açıldı. Daha sonra tiyatro bünyesine dönüĢtü

Günümüzde Ġstanbul BüyükĢehir Belediye

Tiyatroları olarak varlığını devam ettirmektedir.

69

…………..……: 1848‘de Sultan Abdülmecit döneminde açıldı RüĢtiyelere erkek öğretmen yetiĢtirmek için

açıldı

…………..……: 1870‘te Abdülaziz döneminde açıldı Ġlk ve ortaöğretim kız okullarına öğretmen

yetiĢtirmek için açıldı

…………..……: 1838‘de II.Mahmud döneminde açıldı Enderun Mekteplerinin açılmasıyla memur

yetiĢtirmek için açıldı

…………..……: 1850‘de Abdülmecit devrinde annesi Bezm-i

Alem Valide sultan tarafından memur yetiĢtirmek için açıldı

1872‘de Ġdadi oldu

…………..……:

1864‘te Abdülaziz devrinde devlet görevlilerin yabancı dil öğrenmeleri amacıyla kuruldu

…………..……: 1860‘ta Abdülaziz döneminde Mithat PaĢa

tarafından sanayi alanında teknik eleman yetiĢtirmek amacıyla açılmıĢtır.

…………..……: 1859‘da Sultan Abdülmecit döneminde

Kaymakam ve Nahiye müdürü yetiĢtiren bugünkü siyasal bilimler okulunun temelidir

…………..……: Osmanlı Devletinde Ramazan ayında iĢlenen

derslere denir

…………..……: 1857‘de Sultan Abdülmecit döneminde

Fransa‘ya gönderilecek askeri öğrencilerin Fransızca öğrenmelerini sağlamak amacıyla Paris‘te açılan okul

…………..……: (Galtasaray lisesi) 1868‘de Sultan Abdülaziz döneminde Mekteb-i

Osmanî‘nin ağır maliyetli olması sonucu açıldı. 1874‘te Mekteb-i Osmanî kapatıldı

…………..……: XIX. Yüzyılda Müdürlüğünü Osman Hamdi

Bey‘in yaptığı Güzel Sanatlar Okulu

…………..……: 1892‘de II.Abdülhamit döneminde aĢiretlerin

hakim olduğu bölgeleri muhafaza için ağa çocuklarını Osmanlı kültürüyle yetiĢtirmek için açılan mektep

Örnek Soru: Osmanlı Devleti hangi yüzyıldan itibaren yabancı lisan bilen diplomatlara ihtiyaç duymaya baĢlamıĢtır? A) XV B) XVI C) XVII D) XVIII D) XIX

Örnek Soru: Bursa‘da kurulan ilk tıp medresesi hangi padiĢah zamanında açılmıĢtır? A) Orhan Bey B) Fatih C) Kanuni D) Yıldırım Bayezit E) I.Murat

Örnek Soru: - Tıp - Matematik - Kur‘an-ı Kerim - Hadis Yukarıda verilen derslerin okutulduğu ihtisas medereseler eĢleĢtirildiğinde hangisi boĢta kalır? A) Darültıp B) Darül Hadis C) Darülaceze D) Darülhendeshane E) Darülkurra

2012 KPSS AĢağıdakilerden hangisinin, Osmanlı Devletinde ticareti geliĢtirmek ve ticaret yollarında güvenliği sağlamak amacıyla yapıldığı savunulamaz? A) Menziller B) Derbentler C) Darulkurralar D) Bedestenler E) Kervansaraylar

DĠVAN EDEBĠYATI

XIII. YÜZYIL XIV. YÜZYIL XV. YÜZYIL

Mevlana Sultan Veled

Hoca Dehhani

Nesimi Ahmedi Kadı Burhaneddin

ġeyhi Ahmet-i Dai Süleyman Çelebi

XVI. YÜZYIL XVII. YÜZYIL XVIII. YÜZYIL

Bakî Fuzulî Nevî

Nefî Nabî (Hayrabad)

Nedim (Lale Dönemi Sanatçı)

70

Örnek Soru: Türk edebiyatının en önemli hiciv Ģairlerinden olan ―Nefi‖nin dönem sadrazamları ve devlet adamlarına yönelik eleĢtirel Ģiirlerini topladığı ünlü eseri aĢağıdakilerden hangisidir? A) Hayrabad B) Seyahatname C) Nevaker D) Siham-ı Kaza E) Kitab-ı Bahriye

HALK EDEBĠYATI Temeli Ozan ve âĢıklar tarafından atılmıĢtır.

ÂĢık Ömer Kul Mehmet Kul Mustafa Karacaoğlan Pir Sultan Abdal

Bayburtlu Zihni Köroğlu Dadaloğlu Dertli Gevheri

BĠLĠM DÜNYASI ve FĠKĠR HAYATI


- Ahmet Cevdet PaĢa - Takiyüddin Mehmet - Mustafa Naima Efendi - - - Hezarfen Ahmet Çelebi - Kâtip Çelebi - Matrakçı Nasuh - Ahmet Mithat Efendi

- Piri Reis - Tursun Bey - Ali KuĢçu - Sabuncuoğlu ġerafeddin - Amasyalı ġükrullah - Seyd-i Ali Reis - Kemal PaĢazade - Legari Hasan Çelebi

……….……..……: (1385 – 1468)

Fatih döneminde yaĢamıĢ tıp alanında eser vermiĢtir.

Kitabü‘l Cerrahiyyetü‘l Haniye

Cerrahiye-i Ġlhaniye Mücerebnâme

…………..……: ( ? – 1474)

Timur Devleti döneminde Uluğ Bey Rasathanesinde müdür yaptı

Uzun Hasan‘ın elçiliğini de yaptı Otlukbeli SavaĢı sonrası Fatih‘in daveti

Ġstanbul‘a geldi Sahn-ı Seman medresesinde müderrislik yaptı Fatih‘e sunduğu Fethiye ve Muhammediye adlı

eser vardır

…………..……: Fatih ve II. Bayezit dönemini anlatan

―Tarihi Ebu‘l feth‖ önemli eseridir.

…………..……: Fatih döneminde yaĢamıĢ önemli tarihçidir Beyçetü‘t tevarih adlı eseri vardır.

…………..……:

Kanuni döneminin ünlü denizcisi coğrafyacısıdır UNESCO 2013‘ü Piri Reis yılı ilan etmiĢtir.

Kitab-ı Bahriye adlı coğrafya kitabı vardır. II.Hint Deniz seferi sonrası Kanuni tarafından

korkaklıkla suçlanarak idam ettirildi

…………..……:

Kanuni döneminin ünlü denizci ve coğrafyacısıdır

IV. Hint Deniz seferi sonrası Ġstanbul‘a karadan

3.5 yılda dönmüĢtür. Gördüklerini Miratü’l Memalik (Ülkelerin Kitabı)

adlı eserde topladı Kitabü’l Mühit deniz terimleri ile ilgili eseridir

…………..……: 1609 – 1657

Cihannüma, Ġbrahim mütefferika tarafından bastırılan meĢhur coğrafya ansiklopedisidir

Müntehab-ı Bahriye, coğrafya eserdir Tuhfetü‘l Kibar, Osmanlı deniz savaĢlarını

anlatır KeĢf-ü Zünnun, Kâtip Çelebi‘nin 15 civarında

kitabın tanıtımını yaptığı eser

…………..……: 1468 – 1574

XVI. Yüzyılın âlimidir. Tevarih-i Âli Osman, önemli eserirdir Galatat, Arapça kaleme aldığı eserdir Yusuf ile Züleyha, adlı mesnevisi vardır.

71

………………..……: 1609 – 1640

Kendi geliĢtirdiği takma kanatlarla uçmayı baĢaran ilk Türk oldu

UçuĢu hakkındaki bilgileri Evliya Çelebi‘nin

seyahatnamesinden alıyoruz Avrupa‘da büyük yankı buldu IV. Murat tarafından beğenildi

………………..……: 1612 – 1640

IV. Murat döneminde ilk defa füzeyle uçan adam unvanını kazanan ilim adamımızdır

………………..……: 1655 – 1716

Ġlk Vak‘a-inüvis (resmi tarihçi)

………………..……: 1480 – 1564

Kanuni döneminde ön plana çıktı Tuhfetü‘l Guzat, silahlarla ilgili yazdığı kitap

Örnek Soru: Ġstanbul‘da ilk rasathane hangi padiĢah zamanında kurulmuĢtur? A) II.Mahmut B) III.Murat C) I.Selim D) II.Selim E) II ve IV

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde ilk kahvehane aĢağıda verilen hangi ilde ve hangi padiĢah zamanında açıldı? ĠL PADĠġAH A) Adana I.Selim B) Bursa II.Mahmut C) Ġstanbul Kanuni Sultan Süleyman D) Edirne II.Selim E) Bağdat IV.Murat

……………….……: 1526 – 1585

Gökbilimci, mühendis ve matematikçi Sokullu, ve Hoca Sadettin desteği, III. Murat‘ın

fermanı ile Tophane sırtlarında Takiyüddin Rasathanesi kuruldu 1578

1580‘de ġeyhülislam Ahmet ġemseddin

Efendi‘nin fetvasıyla topa tutularak yıkıldı

…………..……….: 1844 – 1912 Tanzimat dönemi yazarlarındandır Tercüman-ı Hakikat, gazetesi en uzun ömürlü

ve en etkili yayını olmuĢtur Paris‘te bir Türk, Çengi bazı eserlerindendir.

…………..…………: 1822 – 1895

Bilim adamı, tarihçi, hukukçu, Ģair Tarih-i Cevdet, 16 Ciltlik dev eseridir Fatma Aliye Hanım‘ın babasıdır.

(Ġlk Türk Romancı) Encümen-i DaniĢ asil üyesidir. Kavâid-i Osmaniye‘nin yazarıdır.

(Ġlk Türk dilbilgisi kitabı) Mecelle‘yi yazdı

(Osmanlı‘daki medeni kanun)

Örnek Soru: Osmanlı XIX. Yüzyıl Osmanlı Devletinde önde gelen bilim ve devlet adamlarından olan ―Ahmet Cevdet PaĢa‖ –Tarih-i Cevdet- adlı eserini aĢağıda verilen hangi Osmanlı padiĢahına sundu? A) II.Abdülhamit B) III.Selim C) V.Murat D) II.Mahmut E) Sultan Abdülmecit

Örnek Soru: Bir dönem Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan‘ın elçisi olarak Ġstanbul‘a gelen ve Fatih‘in teklifi ile Ġstanbul‘a yerleĢip Ayasofya Medresesinin müderrisliğini yapan ünlü astronomi ve matematikçi kimdir? A) Ali KuĢçu B) Uluğ Bey C) Takiyüddin Mehmet Efendi D) Lagari Hasan Çelebi E) Hezarfen Ahmet Çelebi

Örnek Soru: 1498 – 1563 yılları arasında yaĢayan, Hint Deniz Seferlerinde bulunan, ―Mirat‘ül Memalik‖ ve ‗‘Kitab‘ül Muhit‖ adlı eserlerin sahibi ünlü denizci kimdir? A) Piri Reis B) Çaka Bey C) Piyale PaĢa

D) Barbaros Hayreddin PaĢa E) Seydi Ali Reis

72

Örnek Soru: Fatih döneminde hekimlik yapan ve özellikle idrar yolu hastalıkları üzerinde çalıĢmaları ile bitkilerden ilaç yapma konusunda uzmanlaĢan bilim insanı kimdir? A) Sabuncuoğlu ġerafeddin B) Altuncuzade C) AyaĢlı ġifai D) Hacı PaĢa E) Marco PaĢa

Örnek Soru: Osmanlı Devleti‘nin ilk resmi tarihçisi kimdir? A) Nabi B) AĢıkpaĢazade C) Katipçelebi D) Naima E) MüneccimbaĢı

2010 KPSS: Osmanlı Devletinde resmi tarih yazarlarına verilen ad aĢağıdakilerden hangisidir? A) Mültezim B) Mütevelli C) NĢancı D) Reisü‘l Küttap E) Vakanüvis

2016 KPSS XVII.yüzyılda KeĢf-üz-Zünûn adl biyografik eserinde binlerce kitabı yarlarıyla tanıtan ve Cihannüma adlı eseriyle de çeĢitli ülkeler hakkında bilgi veren bilim adamı aĢağıdakilerden hangisidir? A) Hezarfen Ahmet Çelebi B) Lagari Hasan Çelebi C) Evliya Çelebi D) Kâtip Çelebi E) Ahi Ahmet Çelebi

MĠMARĠ

ERKEN DÖNEM OSMANLI SANATI 1300 – 1500

Camiler

Batı etkisi yok Devletin kuruluĢundan 1501 Beyazıt Camisi‘nin

yapımına kadar sürdü (KuruluĢ dönemi) Anadolu Selçuklu Mimarisinden etkilenmiĢtir DıĢ ve iç mekan dört bölümden oluĢmaktadır 1- Tek Kubbeli (Kare Planlı) 2- Ters T Planlı (Ana bölüm dikdörtgen) 3- Çok Kubbeli (Her bölüm kubbeyle örtülü) 4- Merkez Kubbeli (Ana Mekân büyük kubbe, etrafı küçük kubbe)

- Hacı Özbek Cami (Tek kubbeli)

Osmanlıdaki ilk cami

- Ġznik YeĢil Cami (Tek kubbeli)

- Bursa YeĢil Cami (Tek kubbeli)

- Bursa Nilüfer Hatun Cami (Çok kubbeli)

- Bursa Orhan Bey Cami (Merkez Kubbe)

- Bursa Hüdavendigar (Ters T Planlı)

- Bursa Yıldırım Cami (Ters T Planlı)

- Fatih Külliyesi Cami (Merkez Kubbeli)

- Edirne Üç ġerefeli Cami (Merkez Kubbeli)

(II. Murat döneminde inĢa edildi Müslihiddin Ağa-> M.Sinan‘ın Hocası)

Ġlk minare dini gücü

Ġkinci minare Osmanlı‘nın gücünü

Üçüncü minare Rumeli‘deki gücünü sembolize eder

Medreseler

- Ġznik Orhaniye Medresesi (Osmanlıdaki ilk Medrese)

- Ġznik Süleyman PaĢa Medresesi

- Bursa Muradiye Medresesi

- Bursa YeĢil Medresesi

- Ġznik Yakup Çelebi Medresesi

Türbeler

- Ġznik Sarı Saltuk Türbesi - Bursa Hüma Hatun Türbesi - Bursa Devlet Hatun Türbesi

Saray ve KöĢkler

- Saray-ı Atik (Eski Ġstanbul)

- Saray-ı Cedit (Topkapı Sarayı)

- Çinili KöĢk (Sırça KöĢk)

Hanlar

- Bursa Emir Han

- Bursa Geyve Han

- Bursa Issız Han

- Bursa Ġpek Han

- Ġstanbul TaĢ Han

73

Bedesten ve Kapalı ÇarĢılar

- Ġstanbul sandal Bedesteni

- Edirne Bedesteni

- Bursa Bedesteni

- Yıldırım Bayezit Bedesteni (Osmanlı‘nın ilk geniĢ Bedesteni)

Askeri Mimari

- Anadolu Hisarı (Güzelcehisar) - Rumeli Hisarı (boğazkesen) - Kale-i Sultaniye - Kilid-i Bahir Kalesi

KLASĠK DÖNEM OSMANLI SANATI 1500 – 1718

Batı etkisi yoktur 1501‘de II. Bayezit Camisi ile baĢlar Genellikle Ġstanbul‘dadır Mimari yapılar her yönden ve herkes tarafından

görülebilecek heybetli yapılardır Minare sayısı iki veya dörttür Bu dönemi etkileyen en önemli yapı 1537

Ayasofya Camisidir

Örnek Soru: Osmanlı Klasik dönem kültür ve medeniyetinin oluĢumunda;

I. Orta Asya Türk Gelenekleri II. Ġslamiyetin getirdiği kültürel değerler III. Hâkim olunan coğrafyadaki kültürel unsurlar durumlarından hangileri etkili olmuĢtur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) ı ve II D) I ve III E) I, II, III

Dönemin ünlü mimarı Mimar Sinan

Örnek Soru: Mimar Sinan‘ın bir yeniçeri olarak katıldığı ve gösterdiği yararlılık nedeniyle Acemi Oğlanlar YayabaĢılığına (Bölük Komutanı) terfi ettirildiği savaĢ aĢağıdakilerden hangisidir? A) Preveze Deniz SavaĢı B) Zigetvar Seferi C) Mohaç Meydan Muharebesi D) Irakeyn Seferleri E) I.Viyana KuĢatması

- Kanuni, II. Selim ve III. Murat dönemleri baĢ mimarı - Ustası Müslihiddin Ağa

Haseki Külliyesi, Ġstanbul‘daki ilk eseridir. (1551‘de Hürrem sultan yaptırdı) ġehzade Cami, Çıraklık dönemi / ĠSTANBUL Süleymaniye Cami, Kalfalık dönemi /

ĠSTANBUL Selimiye Cami, Ustalık Dönemi / ĠSTANBUL Ġstanbul Rüstem PaĢa Cami Ġstanbul Mihrimah Sultan Külliyesi Barboros Hayreddin PaĢa Türbesi Kanuni Sultan Süleyman Türbesi RüstempaĢa Mederesesi Mihrimah Sultan Medresesi

Örnek Soru: Yabancıların Blue Mosgue (Mavi Cami) olarak adlandırdığı ve Mimar Sinan‘ın öğrencisi Sedefkâr Mehmet Ağa tarafında yapılan cami aĢağıdakilerden hangisidir? A) Selimiye Cami

B) Sultan Ahmet Cami

C) Hacı Özbek Cami

D) Nuru Osmaniye Cami

E) Laleli Cami

BLUE MOSQUE (Mavi Cami) Sultan Ahmed Camisi

- 1609 / 1616 yıları arasında inĢa edildi

- I.Ahmed tarafından Sedefkâr Mehmed Ağa‘ya yaptırıldı

- Ağırlıklı olarak mavi çini kullanıldığı için Batılılar,

Blue Mosque demiĢtir.

Diğer Eserler (Mimar Sinan‘ın değil) - Bağdat KöĢkü - Revan KöĢkü - Sepetçiler KöĢkü - Sivas Yeni Han - Merzifon TaĢ Han - Safranbolu Cinci Han - Öküz Mehmet PaĢa Kervansarayı - Davut PaĢa ÇeĢmesi - AĢık PaĢazade ÇeĢmesi - Hatice Valide Sultan ÇeĢmesi

74

GEÇ DÖNEM OSMANLI SANATI 1718 – 1930

Lale Devri Osmanlı Mimarı 1718–1730

BATI ETKĠSĠ VARDIR Dini mimari alanında eser azdır

Köprülü külliyesi Ġsmail Efendi Külliyesi Ġbrahim PaĢa Külliyesi Sultan Ahmet ÇeĢmesi Kara Mustafa PaĢa Külliyesi

Türk Barok ve Türk Rokoko Devri 1730 – 1808

Tek ana kubbe kullanıldı Minare sayısı azaltıldı Süslemelerde Fresko kullanıldı KöĢeli yapılar yerini Oval yapılara bıraktı

DÖNEM ESERLERĠ

- Nuru Osmaniye Cami (Ġlk Örneği) - Laleli Cami - Beylerbeyi Cami - Selimiye KıĢlası - Ayazma Cami - Eyüp Sultan Cami - Ġshak PaĢa Sarayı / AĞRI (Osmanlı‘da ısıtma sistemi olan tek cami, atık su kanalları vardır)

Türk Ampir Üslup Dönemi Devri 1730 – 1808

BatılılaĢmada Fransız etkisi daha fazla görüldü Yuvarlak pencereler görüldü Minareler ana yapıdan ayrıldı Süslemede çiçek ve yaprak motifleri kullanıldı Hayvan ve insan figürleri ön plana çıktı

DÖNEM ESERLERĠ

- Dolmabahçe Cami 1855 - Yıldız Sarayı (III.Selim‘in annesi MihriĢah Sultan için yapıldı. II. Abdülhamit döneminde ana saray olarak kullanıldı)

- Nusretiye Cami 1826

- Dolmabahçe Sarayı 1856

Sultan Abdülmecit dönemi Mimarları, Garabet Balyan Nikogos Balyan Sarkis Balyan

SEÇMECĠ (Eklektik Dönem) 1860 – 1900

- Daha çok saray mimarisinde görülmektedir - Belli bir plan ve süsleme tarzı yoktur - Bir çok üslup aynı eserde kullanıldı

Aksaray Valide Cami 1869 – 1871 / Mimar Sarkis Balyan

Yıldız Hamidiye Cami 1886

Konya Aziziye Cami 1867

Çırağan Sarayı 1867 / BAROK TARZI Abdülaziz Dönemi

Beylerbeyi Sarayı 1865 / Mimar Sarkis Balyan

Neo Klasik Dönem 1877 – 1930

Avrupa tarzı üsluplardan vazgeçildi Klasik Osmanlı ve Türk Mimari öğeleri kullanıldı

Bostancı Kuloğlu Cami 1913 Mimarı Kemalettin Bey

75

AVRUPA TARĠHĠ ORTA ÇAĞ 375 – 1453

A) KĠLĠSE ve PAPALIK

375 Kavimler Göçü sonrası Roma ikiye ayrıldı (Batı roma / Doğu Roma)

Katolik (Roma) / Ortodoks (Konstantinopolis) mezhebi oluĢtu

Papa otorite boĢluğunda etkin güç haline geldi Bunda etken olan faktörler

Aforoz: Bir kiĢiyi dinden çıkarma Enterdi: Bir grubu, bir Ģehri dinden çıkarma

Endülijans: Af kağıdı / cennet tapusu

Engizisyon: Papanın yüksek mahkemesi

Skolâstik Felsefe: Ayrıcalıklarını kaybetmek

istemeyen din adamlarının etkisiyle ortaya çıktı. Dogmatik kalıplar içerir.

B) FEODALĠTE (Derebeylik)

Kavimler göçü sonrası, Kralın siyasi otoritesini kaybetmesiyle senyörlerin (torak ağaları) kendi bölgelerini himaye etmeye dayalı baĢına buyruk yönetim ortaya koymalarıdır.

Vassal: Himaye edilen Süzeren: Himaye eden

Türk – Ġslam dünyasında topraklar devlete ait olduğundan feodalite görülmedi

C) HAÇLI SEFERLERĠ 1096 – 1270

Hıristiyan dünyasının, kutsal saydığı Müslümanların elinde bulunan Kudüs ve çevresini ele geçirmek için düzenledikleri seferdır

NEDENLER

Dini Nedenler

- Kudüs‘ün kutsallığı - Kluni tarikatının faaliyetleri - Papa ve din adamlarının kıĢkırtması Siyasi Nedenler

- Anadolu, Suriye, Filistin ve Akdeniz‘deki Türk varlığı - Bizans‘ın yardım istemesi

Ekonomik Nedenler - Doğunun zenginliği - Avrupalıların, Doğu Avrupa ticaret yollarına sahip olma isteiği - Toprak sahibi olmak isteyen köylüler

I.Haçlı Seferi 1096 -1099

Dorlion savaĢı sonrası ASD (I.Kılıçarslan), baĢkenti, Ġznik‘ten Konya‘ya yerleĢti

Kudüs, Antakya, Urfa, TrablusĢam…

Haçlıların eline geçti I.Haçlı Seferi 1147 – 1149

Musul Atabeyinin Urfa‘yı Haçılardan geri almasıyla gerçekleĢti

BaĢarılı olamadılar III.Haçlı Seferi 1189 – 1192

Selahaddin Eyyubi‘nin 1187 HITTĠN SAVAġI ile Kudüs‘ü Haçlılardan geri almasıyla gerçekleĢti

BaĢarılı olamadılar IV.Haçlı Seferi 1189 – 1192

Amacından sapan bir seferdir

Katolikler, Ġstanbul‘u yağmaladılar

SONUÇLAR

- Papaya olan güven azaldı (Dini) - Feodalite zayıfladı (Siyasi) - Doğu – Batı ticareti geliĢti (Ekonomik) - Bankacılık geliĢti (Ekonomik) - Akdeniz ticareti önemini yitirdi (Ekonomik) - Barut, pusula, kağıt ve matbaa Avrupa‘ya taĢındı (Teknik)

Örnek soru: Fransa‘da ortaya çıkan hangi oluĢum Hıristiyanları Müslümanlara karĢı kıĢkırtarak Haçlı Seferlerinin baĢlamasına öncülük etmiĢtir? A) Cizvit B) Kluni tarikatı C) Carbonari Cemiyeti D) Mesen E) Tapınak ġövalyeleri

D) MAGNA CHARTA 1215

Ġngiltere’de Kral Yurtsuz John’un uyruğundaki halkın kiĢisel haklarını tanıdığını ifade eden belgedir

(Büyük SözleĢme / Libertatum)

Osmanlıda, Sened-i Ġttifak‘a benzer (1808 – II:Mahmut / Ayanlar)

76

E) YÜZYIL SAVAġLARI

Ġngiltere‘nin, Fransa topraklarında hak iddia etmesiyle baĢladı

Osmanlı‘nın Balkan ilerleyiĢi kolaylaĢtı Kresy SavaĢında Ġngilizler tarafından ilk kez top

kullanıldı Fransa‘nın üstünlüğü ile sonuçlandı

Yüzyıl SavaĢları sonrasında Ġngiltere‘de Kral ve yeğeni arasında yaĢanan Çifte Gül SavaĢları (1453 – 1485) yaĢandı.

Çifte Gül SavaĢları etkisiyle Fatih‘in Batı ilerleyiĢi kolaylaĢtı.

77

YENĠ ÇAĞ AVRUPASI 1453 – 1579

A) COĞRAFĠ KEġĠFLER

XV. ve XVI. Yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ada, kıta ve okyanusların bulunmasına denir

NEDENLER - Pusulanın kullanımı - Coğrafi bilgisindeki artıĢ - Okyanuslara dayanıklı gemiler - Ġpek ve Baharat yollarının Müslümanlarda olması - Cesur gemiciler - Doğu‘nun zenginliği

KAġĠFLER ve KEġĠFLER

KRĠSTOF KOLOMB: Amerika kıtasını, Hindistan sandı, asıl amacı dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamaktı

AMERICO VESPUCI: 1507‘de Colomb

tarafından keĢfedilen yerin yeni bir kıta olduğunu söyledi (Amerika)

BERTALMI DĠAZ: Afrika‘nı Batı sahillerini

dolaĢarak Ümit Burnu‘nu (Fırtınalar Burnu) keĢfetti

VASKO DÖ GAMA: Ümit Burnu‘ndan devam

ederek Hindistan‘a ulaĢtı MACELLAN / DEL KANO: 1519‘DA

Macellan‘ın baĢlattığı yolculuğu Del Kano tamamladı (Macellan Filipinlerde vahĢi bir kabile tarafından öldürüldü)

SONUÇLAR

Ekonomik

- Doğu / Batı ticareti geliĢti - Akdeniz ticareti canlandı - Ġpek ve Baharat yolları önemini yitirdi - Avrupa‘da üretim ve alım gücü arttı - Osmanlı‘da akçe‘nin değeri düĢtü - Osmanlı Kapitülasyonlar verdi Siyasi ve Sosyal - Yeni kıtalar keĢfedildi - Ġspanya ve Portekiz keĢiflerin öncüsü oldular - Ġngiltere ve Hollanda daha sonra bu durumu devam ettirip sömürgeler kurdular - Yeni keĢfedilen yerlere Avrupa‘dan göç dalgası yaĢandı - Burjuva sınıfı ticaret sayesinde çok zenginleĢti - Rönesans‘a zemin hazırladı - Mesen sınıfı oluĢtu Dini - Papa‘ya olan güven azaldı - Hıristiyanlık yayıldı (Misyonerlik yayıldı)

Örnek soru:

AĢağıdakilerden hangisi coğrafi keĢiflerin nedenlerinden değildir? A) Pusula ve gemi yapım teknolojisinin geliĢmesi B) Hint Deniz Seferlerinin yapılması C) Maceracı gemicilerin yetiĢmesi D) Osmanlı Devletinin, iç deniz ticaretinde hakim olması E) Krallıkların, ekonomik açıdan güç kazanma isteği

Örnek soru:

Avrupa, coğrafi keĢifler sonrasında Osmanlı Devletinden yüksek miktarda tahıl ve ham madde talebinde bulunmuĢtur.

AĢağıdakilerden hangisi bu durumun Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerinden değildir?

A) Arz – talep dengesinin bozulması B) Gümrük vergi gelirlerinin düĢmesi C) enflasyon yaĢanması D) Paranın değerinin azalması E) Terli esnafın hammadde sıkıntısı yaĢaması

2007 KPSS

AĢağıdakilerden Coğrafi keĢiflerin Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerinden biri değildir?

A) KeĢfedilen yerlerden Avrupa‘ya taĢınan değerli madenlerin Avrupa‘dan Osmanlı ülkesine girmesi

B) Osmanlı parasının değer kaybetmesi

C) Osmanlı Devletinin Avrupa‘daki bilimsel ve teknik geliĢmelere yabancı kalması

D) Osmanlı ülkesindeki fiyat artıĢları

E) Osmanlı ülkesinden geçen ticaret yollarının önemini kaybetmesi

B) RÖNESANS (Yeniden DoğuĢ)

XV. ve XVI. Yüzyıllarda önce Ġtalya‘da baĢlayan ve daha sonra Avrupa‘da yayılan bilim, sanat, edebiyat ve güzel sanatlarda yaĢanan geliĢme

NEDENLER

Haçlı Seferleri ve Coğrafi keĢiflerin etkisi Avrupa‘da matbaanın kullanım yaygınlığı Mesen sınıfının etkisi

Önce Ġtalya‘da baĢlamasının nedeni

Ġtalya‘nın coğrafi konumu

Roma‘nın dini merkez oluĢu

Ticari konumu

Eski Roma ve Helen kültürünün izlerinin olması

78

SONUÇLAR

Pozitif bilime dayalı bilim geliĢti Hümanizm ortaya çıktı Papaya olan güven azaldı

Coğrafi keĢifler ve Rönesans Osmanlı‘yı olumsuz etkiledi

Ġtalya‘da, Da Vinci, Leonardo, Donetello, Rafael, Mikelanj

Fransa‘da, Montaigne Almanya‘da Albert Dürer Ġngiltere‘de Shakespeare Polonya, Kopernik

Örnek soru:

AĢağıdakilerden hangisi Rönesans hareketinin sonuçlarından değildir? A) Kâğıt ve Matbaa‘nın kullanımı B) Skolâstik düĢüncenin zayıflaması C) Pozitif bilimlerinin önem kazanması D) Hümanizma ve özgür düĢüncenin önem kazanması E) Ġncil‘in ana dillere çevrilmesi

C) REFORM (Düzeltme)

XV.yüzyılda Katolik mezhebindeki bozulmayı önlemek ve yeni düzenlemeler yapmak ihtiyacından doğmuĢtur.

NEDENLER

Papaya olan güvenin azalması Rönesansın etkisi Ġncil‘in Almancaya çevrilmesi Önce Almanya‘da baĢlamasının nedeni

Alman halkının Ġtalya‘daki halka göre ekonomik durumunun kötü olması

Kilisenin desteklediği Katolik Avusturyalı Kralların, Alman Kralı ve Prensleri baskı altında tutmak istemesi

SONUÇLAR Avrupa‘da Mezhep birliği bozuldu, yeni

mezhepler ortaya çıktı

Anglikanizm, Calvenizm, Presbiteryen, Protestanlık

Katolik kilisesi kendini yenilemek için CĠZVĠT TARĠKATINI kurdu

Eğitimde laikleĢme baĢladı.

Papaya olan güven azaldı

Papa, Engizisyon Mahkemesi ile dağılan otoritesini zorla sağlamaya çalıĢtı

Almanya‘da Luther, Fransa‘da Calven, Ġngiltere‘de VIII. Henry Reform hareketlerinin öncüleridir.

1555 Ogsburg AntlaĢması ile Protestanlık,

Almanya‘da resmiyet kazandı 1598 Nant Fermanı ile Fransa‘da Kalvenizim

resmiyet kazandı

Örnek soru:

Avrupa‘da akılcı ve Bilimsel düĢüncenin geliĢmesini hızlandıran unsurlar arasında aĢağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Rönesans B) Reform C) Feodalite D) Aydınlanma Çağı E) Fransız Ġhtilali

Örnek soru:

Reform ile beraber Avrupa‘da eğitim hayatının laikleĢmesi; I. Bilimsel geliĢmelerin hızlanması II. Dinin siyasal yaĢam üzerindeki etkisinin azalması III. Burjuva sınıfının ortaya çıkması geliĢmelerinden hangilerinin üzerinde etkili olmuĢtur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II D) I ve III E) I,II ve III

Örnek soru: AĢağıdakilerden hangisi Reform hareketlerinin sebeplerinden değildir?

A) 1830 ihtilalinin yaĢanması B) Ġncilin ulusal dillere çevrilmesi C) Kâğıt ve matbaanın kullanılması D) Kilisenin halk ve yönetim üzerinde baskı kurması E) Rönesans ile akılcı ve bilimsel düĢüncenin kuvvetlenmesi

79

D) AYDINLANMA ÇAĞI

Avrupa‘da XVII. Ve XVIII.yüzyılda aklı, bilimi ve düĢünceyi ön planda tutan döneme AYDINLANMA ÇAĞI denir.

Doğru bilgiye ulaĢmanın yolu deney, gözlem ve akıl olduğunu savundu.

Ġnsan hakları ve demokrasi alanında ortaya

koyduğu değerler toplumları etkilemiĢtir

E) OTUZ YIL SAVAġLARI 1618 – 1648

(Mezhep SavaĢları)

Alman Ġmparatoru II.Ferdinant ile Protestanlar arasında çıkmıĢ ve daha sonra siyasi bir nitelik kazanmıĢtır.

Alman Ġmparatorunun yenilgisiyle sonuçlandı

Ġmzalanan Westfalya AntlaĢmasıyla 1648 Alman Prensleri mezhep özgürlüğüne kavuĢtu

F) YEDĠ YIL SAVAġLARI

1756 – 1763 Ġngiltere’nin Fransa, Rusya ve Avusturya ile

savaĢıdır. Ġngiltere, imzalanan 1763 Paris AntlaĢması ile

Fransa‘nın Uzak doğudaki ve Amerika‘daki sömürgelerini ele geçirdi

G) AMERĠKA BĠRLEġĠK DEVLETLERĠ’NĠN KURULMASI

1787

Ġngiltere‘nin Yedi yıl savaĢları sonrasında bozulan ekonomisi için Amerika‘daki 13 Koloniye vergi yüklemesi sonucu kolonilerle olan savaĢa girdi

13 Koloni, 1774 I.Filedelfiya kongresi ile savaĢ

kararı verdi. 1776 II.Filedelfiya Kongre Kongresi ile

bağımsızlığını ilan ederek ĠNSAN HAKLARI BĠLDĠRSĠNĠ kabul etti

Ġngiltere, 1783 Versay AntlaĢması ile 13

Koloni‘nin bağımsızlığını kabul etti 1787‘de ABD kuruldu. Ġlk BaĢkanı George

Washington

80

YAKIN ÇAĞ AVRUPASI 1789 - ?

A) FRANSIZ ĠHTĠLALĠ 1789

NEDENLER

Kral XVI. Lui baskısı SınıflaĢmıĢ toplum yapısı Aydınların etkisi (Montesque, JJ Russo, Diderot,

Voltaire) ABD‘de ilan edilen ĠNSAN HAKLARI BĠLDĠRSĠ

ve bağımsızlığını ilan etme süreci

SONUÇLAR

EĢit toplum yapısı Mutlak monarĢinin yıkılması EĢitlik, adalet, milliyet, hürriyet, ulusal

egemenlik, laiklik, cumhuriyet gibi kavramlar önem kazandı

Ġhtilal savaĢları baĢladı (1792 – 1815) Fransa‘da

1830 Ġhtilali (Liberalizm) 1848 Ġhtilali (sosyalizm) yaĢandı ĠNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESĠ

yayınlandı

Fransız Ġhtilalinin Osmanlıya

Olumlu Etkileri Olumsuz etkileri

- 1839 Tanzimat Fermanı (ilk Olumlu etkisi)

- 1856 Islahat Fermanı

- 1876 I.MeĢrutiyet

- 1908 II.MeĢrutiyet

- 1804 Sırp Ġsyanı (Ġlk Olumsuz etkisi)

- 1815 Yunan Ġsyanı

- 1829 Yunanistan‘ın bağımsız olması

- 1878 Berlin AntlaĢması ile Sırbistan, Karadağ ve Romanya‘nın bağımsız olması

- 1908 Bulgaristan‘ın bağımsız olması

- 1913 Arnavutluk‘un bağımsız olması

- 1916 Arapların bağımsız olması

Örnek soru:

Fransız ihtilali ile beraber ortaya çıkan geliĢmeler arasında aĢağıdakilerden hangisi bulunmaz?

A) Milli iradeye dayanan yönetimlerin kurulması

B) Sosyal sınıfların ortadan kalkması

C) Hürriyet, adalet, eĢitlik gibi evrensel değerlerin yaygınlaĢması

D) Burjuva sınıfının ortaya çıkması

E) Ġmparatorlukların dağılma sürecine girmesi

Örnek soru:

Fransız ihtilali‘nin aĢağıdaki Atatürk ilkelerinden hangisi üzerinde etkili olduğu savunulamaz? A) Milliyetçilik B) Devletçilik C) Halkçılık D) Cumhuriyetçilik E) Laiklik

Örnek soru:

Fransız ihtilali ile baĢlayan milliyetçi ayaklanmalar;

I.Sened-i Ġttifak 1808 II. Islahat Fermanı 1856 III.Kanun-i Esasi 1876

belgelerinden hangilerinin ortaya çıkmasında etkili olmuĢtur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Örnek soru:

Osmanlı Devletinin ―Tanzimat Fermanı‖ ile temel hak ve hürriyetleri geniĢletmesinde;

I. 1789 II. 1830 III. 1848

yıllarında gerçekleĢen ihtilallerden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II ve III

B) SANAYĠ ĠNKILÂBI

Ġnsan ve hayvan gücüne dayalı üretimden makineli üretime geçiĢtir. XIX.yüzyılda Ġngiltere‘de baĢladı Sanayi Ġnkılabı ile…

Avrupa‘da üretim ve yaĢam kalitesi arttı Büyük sanayi kentleri oluĢtu ĠĢçi Sendikaları kuruldu Karl Marx, Simon gibi isimler iĢçi haklarını

savundu

81

Sanayi inkılâbı, Osmanlıyı olumsuz etkiledi. Osmanlı, dıĢarıya hammadde ihraç eden,

dıĢarıdan da iĢlenmiĢ madde satın alan ülke oldu

Örnek soru:

Sanayi Ġnkılâbının Osmanlı Devleti üzerindeki etkileri arasında aĢağıdakilerden hangisi bulunmaz?

A) HaberleĢme ve yol yapımına yönelik alt yapı hizmetlerinin artması

B) Mamul madde ithalatının çoğalması

C) Lonca üretimlerinin azalması

D) Ticaret açığının artması

E) Modern ilk bütçenin oluĢturulması

Örnek soru:

Osmanlı Devletine ait aĢağıdaki topraklardan hangisi Sanayi Ġnkılabının etkisiyle elden çıkmamıĢtır?

A) Tunus B) Trablusgarp C) Makedonya D) Kıbrıs E) Mısır

2007 KPSS: Osmanlı Devleti Makedonya‘yı aĢağıdakilerden hangisinin sonucunda kaybetmiĢtir? A) I. Dünya SavaĢı B) Trablusgarp SavaĢı C) Balkan SavaĢları D) KurtuluĢ SavaĢları E) 1877 – 1878 Osmanlı Rus SavaĢı

2008 KPSS

Avrupa XVII. yüzyıl boyunca daha büyük boyutlu bir sanayiye geçmek ve lonca düzeyindeki üretimi aĢmak için uğraĢmıĢ ve XVIII. yüzyılda bunu gerçekleĢtirmiĢtir. Avrupa, sanayi toplumuna doğru yol alırken tarım üretimi azalmıĢ Osmanlı Devleti‘nden tarım ürünleri almaya baĢlamıĢtır.

Bu durumun Osmanlı Devleti‘nde aĢağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulamaz? A) Elinde bulunan ipek ve baharat yollarının önem kazanmasına B) Ġpekli sanayinin ham ipeğe, sof sanayinin yapağıya dönüĢmesine C) Tarım üretiminin geçimlik düzeyden pazar ekonomisi düzeyine gelmesine D) Esnaf gruplarının kendi aralarında paylaĢması gereken ham maddenin yurt dıĢına çıkmasına E) Sanayinin ham maddesi olan pamuk ve tütün gibi ürünlerin üretiminin yoğunluk kazanmasına

2010 KPSS

XIX. yüzyılın ortalarından itibaren Sanayi Ġnkılâbı, Osmanlı Devleti‘nde esnaf teĢkilatını etkilemiĢ ve esnafın üretimdeki önemi azalmıĢtır.

AĢağıdakilerden hangisinin bu durumla ilgili geliĢmelerden biri olduğu savunulamaz? A) Ġthalatın azalması

B) ĠĢsizliğin artması

C) Paranın değerinin düĢmesi

D) Yerli Malın iç pazarda sürümünün azalması

E) Üretimde kullanılan ham maddenin dıĢarıya çıkması

C) 1815 VĠYANA KONGRESĠ

Avrupalı Devletlerin, Fransız ihtilaline karĢı bir araya gelerek önlem almaya çalıĢmasıdır 1792 – 1815 Napolyon SavaĢlarıyla Liberal ve Milliyetçi fikirlere karĢı Avrupalı Devletler önlem almaya çalıĢtı

Osmanlı, Viyana kongresine katılmamıĢtır.

AVUSTURYA / RUSYA / PRUSYA / ĠNGĠLTERE

Avrupalı devletler, Avusturya BaĢkanı Meternich

öncülüğünde toplandı Kongre sonucunda;

- Ġhtilale karĢı önlem alınacak - Çok uluslu imparatorluklar korunacak - Milliyetçilik engellenecek

(METERNICH SĠSTEMĠ)

RESTORASYON DÖNEMĠ: 1815 Viyana Kongresi’nden baĢlayan ; 1827 Navarin Baskını’na kadar süren dönemdir

Avrupalı Devletler, 1827 Navarin Baskınında Osmanlı donanmasını yakarak Meternich Sistemine aykırı davrandılar.

Osmanlıdaki milliyetçi hareketleri desteklediler

82

Örnek soru:

1815 Viyana Kongresinde ―Meternich Sistemi‖ denilen bir düzen kurulmuĢtur. Bu yeni düzene göre, konferansa katılan devletler Fransız ihtilali öncesi sınırlara tekrar dönülmesi ve milliyetçi ayaklanmalara karĢı ortak hareket edilmesi kararı almıĢtır.

Bu duruma bağlı olarak Viyana Kongresi hakkında aĢağıdaki yargılardan hangisine ulaĢmak mümkündür?

A) Milliyetçi akımlara güç kazandırdığı

B) Avrupalı devletlerarasındaki siyasi dayanıĢmayı zayıflattığı

C) Ulusal iradeye dayalı yönetimleri kuvvetlendirdiği

D) Çok uluslu devlet yapısını korumaya çalıĢtığı

E) Fransız ihtilalinin getirdiği düzeni kalıcı kıldığı

C) 1830 ĠHTĠLALLERĠ (Liberalizm)

1815 Viyana Kongresinin getirdiği düzene tepki olarak Fransa‘da gerçekleĢti

Ġhtilal sonucunda;

Avrupa‘da Liberal demokrasiler güçlendi Fransa‘da meĢruti yönetimler kuruldu Bu ihtilaller diğer Avrupa ülkelerine yayıldı Osmanlı, 1830 ihtilallerinden etkilenmiĢtir.

D) 1848 ĠHTĠLALLERĠ (Sosyalizm)

Milliyetçilik ve Liberalizm‘in güçlenmesi ayrıca sanayi Ġnkılabının gerçekleĢmesiyle iĢçi sınıfının birtakım haklar istemesi sonucu Fransa‘da gerçekleĢti

Ġhtilal sonucunda; Fransa‘da Cumhuriyet ilan edildi Ölüm cezaları kaldırıldı Sosyal Hukuk Devleti kavramı doğdu Avusturya‘da toprak köleliği kaldırıldı Rusya, XX. yüzyılın baĢlarına kadar bu

ihtilallerden etkilenmedi Ġtalya ve Almanya‘nın siyasi birliklerini

gerçekleĢtirmesinde etkili oldu Osmanlı, 1848 ihtilallerinden etkilenmemiĢtir.

Çünkü Osmanlıda ayaklanacak iĢçi sınıfı yoktu

1870‘te ĠTALYA, Kont Kavur ve Garibaldi‘nin çalıĢmalarıyla siyasi birliğini kurdu

1871‘de ALMANYA, Bismarc BaĢbakanlığında

siyasi birliğini kurdu Ġtalya ve Almanya, Avusturya‘ya karĢı siyasi

birliğini kurdu Ġtalya ve Almanya‘nın siyasi birliğini kurmasıyla

Avrupa güçler dengesi değiĢti

83

OSMANLI DEVLETĠ DURAKLAMA DÖNEMĠ

ArayıĢ yılları 1579 – 1699

XVII. Yüzyılda en fazla savaĢtığımız devlet

…………………

XVII. Yüzyılda savaĢtığımız devletler

…………… / …………… / ………

……… / ……… / ………

XVII. Yüzyılda devlet politikası

…………………. XVII. Yüzyılda Kutsal ittifaka karĢı 16 yıl Venediklilere karĢı 24 yıl savaĢıldı.

Örnek Soru:

Dönemin aydınlarının ―tereddi (yozlaĢma) ve tagayyür (/bozulma) olarak nitelendirdikleri yüzyıl aĢağıdakilerden hangisidir? A) XIV B) XVI C) XVII D) XVIII E) XIX

AġAĞIDAKĠ CÜMLELERĠN SONUNA ARTTI / AZALDI KELĠMELERĠNDEN UYGUN OLANI YAZINIZ

SavaĢların süresi ………

Devlet Masrafları ………

Ganimet ve gelirler ………

Tımar arazilerinden alınan vergiler ………

Tımar sistemi bozulunca çift bozanlar ………

Köyden kente göç ………

ġehir nüfusu ………

Tarım üretimi ………

Ayaklanmalar ………

Merkezi otorite ………

Eyalet askerleri ………

Kapıkulu askerleri ………

Ordu disiplini ………

Ulufe ve Culüsün miktarı ………

SavaĢlarda baĢarı ………

―OCAK DEVLET ĠÇĠNDĠR YERĠNE, DEVLET OCAK ĠÇĠNDĠR ANLAYIġI‖ hâkim oldu

1999 DMS

XVII.Yüzyılda Osmanlı Devleti halktan ve tüccardan yeni vergiler aldığı gibi eski vergilerde artmıĢtır?

Bu durum aĢağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıĢtır?

A) Islahat hareketlerinin hızlanmasına

B) Ekonomik hayatın canlamasına

C) Ülkede ayaklanmaların çıkmasına

D) Devlet giderlerinin azalmasına

E) Tüketim maddelerinin ucuzlamasına

DURAKLAMANIN NEDENLERĠ

A – ĠÇ NEDENLER

Ġmparatorluğun içyapısı

PadiĢah ve Devlet adamlarının tutumu

Maliye‘nin bozulması

Eyalet yönetiminin bozulması

Ordu ve donanmanın bozulması

Eğitim sisteminin bozulması

B – DIġ NEDENLER

Doğal sınırlara ulaĢılması

Sınırlardaki güçlü devletler

Coğrafi keĢiflerin etkisi

Rönesans ve Reform etkisi

ĠSYANLAR

CELALĠ (ANADOLU)

Haçova SavaĢı sonrası bazı tımarların halktan alınması

Ekonominin bozulması

Vergilerin artması gibi nedenlerle isyanlar baĢladı

84

ĠSTANBUL (MERKEZĠ)

Yeniçerilere ayarı düĢük akçe ile maaĢ verilmesi

Usule uygun alımların yapılmaması

―Devlet Ocak içindir‖ anlayıĢı

EYALET

Eyaletlerde yönetimin bozulması

RüĢvet ve Ġltimasın yaygınlaĢması

Merkezi Otoritenin bozulması sonucu çıktı

UNUTMA…

Halkın devlete olan güveni azaldı

Ġsyanların temel nedeni ekonominin ve merkezi otoritenin bozulmasıdır.

Çıkan isyanlar rejime karĢı değildir.

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden XVII. Yüzyılda meydana gelen Celali isyanları arasında yer almaz?

A) Baba Zünnun

B) Deli Hasan

C) Karayazıcı

D) Tavil Ahmet

E) Canbolatoğlu

Örnek Soru:

―Celay-ı Vatan‖ ve ―Diyar-ı Terk‖ sorunları hangi isyandan sonra ortaya çıkmıĢtır?

A) Buçuktepe Ġsyanı

B) Celali Ġsyanları

C) Eyalet Ġsyanları

D) Kapıkulu isyanları

E) Patrona Halil Ġsyanı

Örnek Soru:

Celali Ġsyanlarından sonra Anadolu‘da nizamı ve devlet otoritesini sağlayan vezir-i azam kimdir?

A) Kuyucu Murat PaĢa

B) Damat Ġbrahim PaĢa

C) Sokullu Mehmet PaĢa

D) Mithat PaĢa

E) Çandarlı Halil PaĢa

SĠYASAL GELĠġMELER

OSMANLI – ĠRAN ĠLĠġKĠLERĠ I.Dönem

III.Ahmet, ġah Tahmasb‘ın ölümü üzerine Ġran‘a sefere çıktı. Ferhat PaĢa antlaĢması imzalandı.

Ferhat PaĢa AntlaĢması 1590

Azerbaycan, Gürcistan, Luristan ve Dağıstan Osmanlıya verildi.

Osmanlı, ―Doğuda en geniĢ sınırlara ulaĢtı‖

Doğu’da topraklarımıza toprak kattığımız son antlaĢma

II.Dönem

ġah Abbas, Osmanlı‘nın Avusturya ile savaĢ halinde olması ve Celali Ġsyanlarından yararlanıp Osmanlıya saldırdı. I.Ahmet‘le antlaĢma imzaladı

Nasuh PaĢa AntlaĢması 1611

Osmanlı, Ġran‘dan aldığı yerleri geri verdi

Buna karĢılık Ġran, 200 deve yükü ipek vermeyi vaad etti.

III.Dönem

II.Osman, Ġran‘ın Ġpek yollamaması üzerine sefere çıktı.

Serav AntlaĢması 1618

Ġran‘ın ödeyeceği ipek miktarı yarıya indirildi

VI. Dönem

IV. Murat, ġah Abbas‘ın Bağdat‘ı iĢgali üzerine sefere çıktı. Bağdat‘ı geri aldı

Kasr-ı ġirin AntlaĢması 1639

- Azerbaycan ve Revan Ġran‘a, - Bağdat, Osmanlıya bırakıldı - Zagros Dağları sınır kabul edildi.

Günümüz Türkiye – Ġran sınırının temelleri atıldı

1746 Kerden AntlaĢmasında sınırlar çok değiĢmedi

IV. Murat ―II. Bağdat Fatihi‖ unvanı aldı

I.Bağdat Fatihi ―……………‖

IV. Murat bu seferlere ithafen Saray-ı Cedit‘te ―Revan KöĢkü‖ ve ―Bağdat KöĢkü‖ yaptırdı.

85

OSMANLI – LEHĠSTAN ĠLĠġKĠLERĠ

VII. yüzyılda Lehistan ile savaĢtık

VIII. yüzyılda toprak bütünlüğünü koruduk.

―Rusya‘nın devlet politikası nedeniyle‖

I.Dönem

II.Osman, Lehistan‘ın Eflak, Erdel ve Boğdan‘ın içiĢlerine karıĢması sonucu sefere çıktı. Yeniçerilerin disiplinsizliği nedeniyle antlaĢma imzaladı

Hotin AntlaĢması 1621

Hotin Osmanlı‘da kaldı, Lehistan vergi vermeye devam etti

II.Osman, antlaĢma sonrası yeniçeri ocağını kaldırmak istediği için öldürüldü

II.Dönem

IV.Mehmet döneminde Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa, Lehlilerin Ukrayna kazaklarına saldırması sonucu sefere çıktı

BucaĢ AntlaĢması 1672

Podolya ve Ukrayna Osmanlı‘da kalacak, Lehistan 22 Bin altın verecek

II.Osman, antlaĢma sonrası yeniçeri ocağını kaldırmak istediği için öldürüldü

OSMANLI – VENEDĠK ĠLĠġKĠLERĠ

1645‘te Sultan Ġbrahim döneminde baĢlayan kuĢatma IV.Mehmet döneminde Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa‘nın Kandiye Kalesini almasıyla 1669 tamamlandı

Girit kuĢatmasının 24 yıl sürmesi donanmanın bozulduğunun göstergesidir.

Girit, II. MeĢrutiyet sonrası 1908’de Yunanistan‘a bağlandı.

II.Balkan Harbi sonrası imzaladığı 1913 Atina AntlaĢması ile Girit‘in Yunanistan‘a ait olduğunu kabul etti.

Örnek Soru:

Sultan Ġbrahim‘in gözdesi iken Osmanlı soyunun kurumasını hanedana bir Ģehzade vererek engelleyen haseki sultan kimdir?

A) Hürrem Sultan

B) Hatice Turhan Sultan

C) Kösem Sultan

D) Mahide Evran Sultan

E) Nurbanu Sultan

OSMANLI – RUS ĠLĠġKĠLERĠ

Rusya’nın Özi Kazaklarına saldırmasıyla IV.Mehmet döneminde Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa sefere çıktı.

1678’de Çehrin Kalesini aldı

Çehrin AntlaĢması 1678

- Kiev Ruslar‘da kalacak

- Özi (Dinyeper) Nehri sınır kabul edildi

Osmanlı / Rusya arasında imzalanan ilk antlaĢma

Bil Bakalım

Batıda Osmanlı‘nın fethettiği son kale

…………………

Bil Bakalım

- 1583‘te Osmanlıda açılan ilk yabancı okuldur.

- III.Murat döneminde açıldı

- Cizvit tarikatı tarafından Beyoğlu‘nda açılan en eski Latin Katolik okulu

……………………….

86

OSMANLI – AVUSTURYA ĠLĠġKĠLERĠ

XVII. Yüzyılda en fazla savaĢtığımız devlet Avusturya

I.Dönem (1593 – 1606)

III.Mehmet, 1596 Haçova SavaĢında zafer kazanarak Kanije ve Estergon Kalelerini aldı. Avusturya barıĢ antlaĢması istedi

Zitvatorok AntlaĢması 1606

- Eğri, Kanije ve Estergon Kaleleri Osmanlıda kalacak

- Avusturya vergi vermeyi kesecek bir defaya mahsus savaĢ tazminatı verecek

- Avusturya ArĢüdakası Osmanlı PadiĢahına eĢit sayılacak,

Avusturya’dan son kez vergi alındı

Avusturya’ya karĢı 1533 Ġstanbul AntlaĢmasında elde ettiğimiz siyasi üstünlüğümüzü kaybettik.

II. Dönem (1662 – 1664)

IV.Mehmet döneminde Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa yaptığı sefer sonrası Uyvar ve Neograd Kalelerini aldı. Avusturya barıĢ istedi

Vasfar AntlaĢması 1664

- Erdel,Uyvar ve Neograd Osmanlı‘da, Zerinvar Avusturya‘da kaldı

- Avusturya SavaĢ tazminatı ödedi

Avusturya’dan son kez savaĢ tazminatı alındı

Avusturya ile son kazançlı antlaĢma imzalandı

Bil Bakalım

- IV. Mehmet döneminde meydana gelen olaydır. - Yeniçeriler Girit Seferi sonrası ayarı düĢük akçe ile maaĢ almak istemedikleri için ayaklandılar. - Yeniçeriler, idam ettirdikleri devlet adamlarının kellelerini At meydanındaki çınar ağacına astılar.

ÇINAR VAKASI (…………………….)

III. Dönem (1683 – 1699)

Macarların, Avusturya baskısı sonrası Osmanlı‘dan yardım istemesi sonrası Osmanlı Viyana‘yı kuĢattı, baĢarısız oldu.

Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta‘ya karĢı 16 yıl savaĢıldı.

II. Mustafa, Kutsal Ġttifak‘a karĢı Ordunun baĢında sefere giden son padiĢahtır.

Karlofça AntlaĢması 1699

- Avusturya‘ya, Banat ve TemeĢvar hariç Kuzey Macaristan

- Venediklilere Mora ve Dalmaçya - Lehistan‘a Podolya ve Ukrayna

AntlaĢmanın garantör devleti …………..

En geniĢ çaplı toprak kaybı

SavaĢa katılmalarına rağmen Karlofça‘ya

katılmayan devletler ……… ve ………

SavaĢa katılmamalarına rağmen Karlofça‘ya

katılan devletler ……… ve …………

Ġstanbul AntlaĢması 1700

- Azak Kalesi Ruslara bırakıldı

- Ruslar, Ġstanbul‘da elçi bulundurabilecek ve Kudüs‘ü ziyaret edebilecek

Her iki antlaĢma II. MUSTAFA döneminde imzalandı.

Ruslar, Karadeniz‘e ilk adımını attılar.

Azak Kalesi, 1711 Prut antlaĢmasıyla geri alındı

Azak Kalesi, 1739 Belgrat AntlaĢmasıyla kesin olarak kaybedildi.

Orta Avrupa Egemenliği kaybedildi, Sakar Meydan Muharebesine kadar 1921 geri çekiliĢ baĢladı

87

ISLAHATLAR

I.AHMED 1603 – 1617

Sancak usulünü kaldırdı (ÖSYM bu Ģekilde kabul ediyor. 1987 ÖSS Sorusu)

MEB Lise II kitaplarında III. Mehmet diyor

Ekber-i ErĢat ile yaĢlı ve tecrübeli Ģehzade baĢa geçti, KardeĢ katli uygulamasına son verildi

Kuyucu Murat PaĢa

I.Ahmed döneminde sadrazamlık yaptı.

Anadolu‘da çıkan isyanları Ģiddete dayalı bastırdı.

II. OSMAN 1618 – 1622

Saray dıĢı evlilik yaptı. Amacı halkla bütünleĢmekti

ġeyhülislamın atama yetkisini elinden aldı

DevĢirme kökenlilerin etkisini azaltmak için baĢkent değiĢikliğini düĢündü

Hotin Seferi sonrası Yeniçeriler tarafından, Yedikule zindanlarında öldürüldü

IV. MURAT 1623 – 1640

Annesi Kösem Sultan (I.Ahmet‘in eĢi) devlet yönetiminde etkili oldu

Tahta çıktığında Avrupa‘da meydana gelen

savaĢ ……………. SAVAġLARI

Ağabeyi I.Mustafa ikinci defa tahttan indirildi

Bil bakalım…

Hangi padiĢahlar Osmanlıda iki defa tahta çıktı

………..…/ ……….……/ ……..……

―Bağdat‘ı almaya çalıĢmak, Bağdat‘ın

kendinden daha mı güzeldi ne!‖

Ġstanbul‘da tütün ve alkol yasağı koydu

Örnek Soru:

IV.Murat‘ın alkol, tütün ve kahvehaneleri yasaklaması hangi olaydan sonra olmuĢtur?

A) Büyük Ġstanbul Depremi

B) 17.Yüzyıl Ġstanbul Yangınları

C) Ġstanbul Boğazının taĢması

D) Viyana Bozgunu

E) Müslüman tebaanın ibadetlerini aksatması

Örnek Soru:

Osmanlıda alkol tüketimini yasaklayan ilk padiĢah kimdir? A) IV.Murat B) I.Ahmet C) II.Osman D) III.Mehmet E) IV.Mehmet

Nefî / Bekri Mustafa / ġeyhülislam Yahya

Evliya Çelebi / Hazerfen Ahmet Çelebi ve

Lagari Hasan Çelebi… IV.Murat döneminde yaĢadı

Bil bakalım…

IV. Murat hangi Ġtalyan düĢünürü ve eserini Türkçeye çevirtti.

…………………… / ………

KATĠP ÇELEBĠ ve KOÇĠ BEY devletteki

aksaklıkları belirlemek için Risale hazırladılar

Bil bakalım…

Islahat Risaleleri hangi padiĢah döneminde hazırlandı

………………………..

Bil bakalım…

―XVII. yüzyılın en büyük mareĢali‖ ölümünü de ―Büyük bir kayıp‖ olarak niteleyen günümüz tarihçisi

…………………….

Örnek Soru:

AĢağıda verilen âlimlerden hangisi devletin buhrana girmesini Osmanlı Medreselerinin bozulmuĢ olmasına bağlamıĢtır? A) Koçi Bey B) Katip Çelebi C) Hasan Kafi D) Gelibolulu Mustafa Ali E) Hoca Saadettin Efendi

Tarhuncu Ahmet PaĢa 1652 – 1656

IV. Mehmet döneminde sadrazam oldu

Gelir – gider dengesini sağlamaya çalıĢtı

Modern anlamda ilk denk bütçeyi oluĢturdu.

Sarayda çıkarları gidenler tarafından öldürüldü

88

KÖPRÜLÜLER

Köprülü Mehmet PaĢa 1656 – 1661

IV. Mehmet döneminde sadrazam oldu

Yapacak olduğu çalıĢmalara uygun ortam oluĢturmak için Ģartlı olarak sadrazam oldu.

Venediklilerin aldığı Limni, Bozcaada ve Eğriboz‘u geri aldı

Devlet otoritesini yeniden sağladı.

Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa 1661 – 1676

IV. Mehmet döneminde sadrazam oldu Avusturya seferi sonrası 1664 Vasfar AntlaĢması imzalandı. 1669 Girit’in fethi gerçekleĢti. Lehistan ile 1672 BucaĢ antlaĢması

imzalandı ÇemberlitaĢ‘ta kütüphane kurdu tüm klasik

eserleri Osmanlıcaya çevirdi.

Merzifonlu Kara Mustafa PaĢa 1676 – 1683

IV. Mehmet döneminde sadrazam oldu II.Viyana Seferine çıktı Sonsuz hırsı, tedbirsizliği ve Kırım Hanı

Murat Giray‘ın ihaneti II. Viyana kuĢatmasının felaketle sonuçlanmasına neden oldu.

ISLAHATLARIN GENEL ÖZELLĠKLERĠ

Islahatlar padiĢah ve devlet adamları tarafından gerçekleĢtirildi

Islahatlarda Batı etkisi yoktur.

Halka indirgenemedi

Ġsyanlar baskı ve Ģiddete dayalı bastırıldı

Çıkarları elden gidenler tarafından bastırıldı.

Yeniçeriler ıslahatların önünde en büyük engel

Örnek Soru:

―Vak‘a-i Vakvakiye veya ―Çınar Vakası‖ olarak bilinen olay hangi Osmanlı PadiĢahı döneminde ortaya çıkmıĢtır?

A) Genç Osman

B) Kanuni Sultan Süleyman

C) I.Ahmed

D) IV.Mehmet

E) IV.Murat

Örnek Soru:

Osmanlı Devletinde en küçük yaĢta tahta çıkan padiĢah kimdir?

A) Orhan Bey

B) II.Mehmet

C) I.Ahmed

D) IV.Mehmet

E) IV.Murat

Örnek Soru:

Ġstanbul‘da bulunan Yeni Cami ve Mısır ÇarĢısı aĢağıda verilen hangi padiĢah döneminde inĢa edilmiĢtir?

A) I.Ahmet

B) II.Osman

C) IV.Murat

D) IV.Mehmet

E) IV.Murat

Örnek Soru:

I.Ahmet zamanında yapılan Türkiye‘nin ilk altı minareli camisi aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Nuru Osmaniye Cami

B) Ortaköy Cami

C) Selimiye Cami

D) Sultan Ahmet Cami

E) Ayasofya Cami

89

OSMANLI DEVLETĠ GERĠLEME DÖNEMĠ

DeğiĢim ve Diplomasi 1699 – 1792

XVIII. yüzyılda en fazla savaĢtığımız devletler

……… ve ………..

XVIII. yüzyılda devlet politikası ………

―XVII. Yüzyılda Lehistan ile savaĢtık‖ ancak XVIII. yüzyılda Lehistan‘ın toprak bütünlüğünü koruduk.

Bundaki Sebep, Rusya‘nın devlet politikasıdır.

- Sıcak denizlere inmek istemesi Osmanlı ile

- Baltık Denizi‘ne çıkmak istemesi Lehistan ile

karĢı karĢıya gelmesine neden oldu.

Bil bakalım …

- II.Mustafa’nın Karlofça sonrası Edirne‘ye çekildi

- Yönetimi ġeyhülislam Feyzullah Efendiye bıraktı

- Yeniçeriler bunun üzerine ayaklanarak, ġeyhülislamı öldürüp, II.Mustafa‘yı tahttan indirdi.

………… OLAYI 1703

SĠYASAL GELĠġMELER

OSMANLI – RUS SAVAġLARI

Rusya’nın Amacı:

- Lehistan’ı ele geçirip kapitülasyon elde etmek - Ortodoks liderliği elde etmek - Balkanlar’da Panslavizm gerçekleĢtirmek

Rusya, devlet politikası gereği Baltık Denizi‘ne çıkmak için ―1709 Paltova SavaĢ‖ı‘nda Leh Kralı XII.ġarl ile savaĢtı ve yendi

XII.ġarl Osmanlı topraklarına sığındı peĢinden Rus ordusu Osmanlı topraklarına girdi

Osmanlı bunun üzerine Rusya‘ya savaĢ açtı

Baltacı Mehmet PaĢa’nın Rus seferi sonrası Prut AntlaĢması imzalandı.

Prut AntlaĢması 1711

- Rusya, 1700 Ġstanbul antlaĢmasıyla aldığı Azak‘ı geri verecek

- Ruslar, Ġstanbul‘da elçi bulunduramayacak

- Rusya, Lehistan‘ın içiĢlerine karıĢmayacak

- Leh Kralı XII.ġarl ülkesine dönebilecek

Kaybedilen topraklar ilk defa geri alındı

Karadeniz Türk Gölü olma özelliğini korudu

OSMANLI – VENEDĠK / AVUSTURYA SAVAġLARI

1715 – 1718

Karlofça ile kaybedilen yerlerin geri alınmak

istenmesi

Venediklilerin;

- Mora halkına baskısı

- Osmanlı yolcu gemilerine saldırması

- Osmanlıya karĢı isyan Karadağlıları desteklemesi

―Osmanlı Venedik‘e üstün gelse de Karlofça‘nın 25 yıl garantör devleti olan Avusturya‘ya karĢı 1716 PETERVARADĠN SAVAġI‘nda yenildi. Osmanlı barıĢ istedi‖

AntlaĢma öncesi ……… ve …………. devreye girdi.

Prut AntlaĢması 1718

- Banat, TemeĢvar ve Belgrat Avusturya‘ya

- Mora, Osmanlıya; Dalmaçya Venediklilere verildi

Pasarofça AntlaĢması iki devletle birlikte imzalandı

Ġstirdat Politikası sona erdi

Osmanlı Batı‘nın üstünlüğünü kabul etti.

Lale Dönemi baĢladı

Orta Avrupa egemenliği kaybedildi.

90

OSMANLI – ĠRAN SAVAġLARI 1724 – 1746

Safevi Sultanlarının sunnileri zorla Ģii yapmak

istemesi

Azerbaycan Halkının Osmanlı‘dan yardım istemesi

―Rus Çarı‘nın durumdan yararlanarak Kafkaslar‘dan girmesi Osmanlıyı harekete geçirdi. Rusya ve Osmanlı Ġran politikası üzerinden antlaĢma imzaladılar‖

AntlaĢma öncesi ………. devreye girdi.


- Dağistan ve Hazar kıyıları Ruslara verildi

- Gence, Karabağ, Revan, Tebriz Osmanlıya verildi

Osmanlı / Rusya arasında dostluk antlaĢmasıdır

Ahmet PaĢa AntlaĢması 1732

- Gence, Tiflis, Dağistan Osmanlılar‘da kalacak

- Tebriz, KirrmanĢah ve Hamedan Ġranlılar‘da kalacak

Ġran’da Nadir ġah‘ın tahta geçmesiyle Bağdat‘a saldırdı.

Osmanlı’da imzalanmasına rağmen uygulanmayan bir antlaĢmadır.


- Ahmet PaĢa AntlaĢması Ģartları tekrar kabul edildi

- Osmanlı, Nadir ġahı Ġran ġahı olarak kabul etti.

Kerden AntlaĢması 1746 (II.Kasr-ı ġirin)

- Bağdat Osmanlıya verildi - Zagros Dağları iki ülke arasında sınır olarak kabul edildi.

Günümüz Türkiye / Ġran sınırı çizildi

OSMANLI RUS / AVUSTURYA SAVAġLARI

1736 – 1739

Kırım Ordusu‘nun Ġran‘a giderken Ruslar‘ın Kabartay bölgesinden geçmeleri

Ruslar‘ın Kırım‘a saldırmaları sonucu Osmanlılar Rusya‘ya savaĢ açtı.

AntlaĢma öncesi ……………. devreye girdi.

―Fransa arabuluculuk yaptığı için 1740‘ta Kapitülasyonlar süresiz hale getirildi.‖

Belgrat AntlaĢması 1739

- Belgrat ve 1718 Pasarofça AntlaĢması dahil Avusturya‘ya verilen tüm topraklar geri alındı

Ġmzalanan son kazançlı antlaĢmadır.

- Azak Kalesi, yıkılmak Ģartıyla geri verilecek

Azak Kalesi kesin olarak elden çıktı - Ruslar, Karadeniz‘de donanma bulunduramayacak

Karadeniz son kez Türk Gölü olma özelliğini korudu

- Rus Çarı Protokolde Avusturya ve Fransa Kralına eĢit sayılacak

Rusya, siyasi bakımdan Osmanlıya eĢit sayılacak

91

OSMANLI – RUS SAVAġLARI 1768 – 1774

Rusların Kırım, Kafkaslar ve Karadeniz‘i ele geçirip Akdeniz‘e inmek istemesi

Rusların, Bosna ve Hersek‘i Osmanlıların aleyhine kıĢkırtması

Rusların, Lehistan‘ı paylaĢmak için Prusya ile antlaĢması

III. Mustafa’nın Rus düĢmanı olması ―Rusların, Lehistan SavaĢında Lehlileri takip ederek Osmanlı köylerine zarar vermesi sonucu Osmanlı Rusya‘ya savaĢ açtı‖

ÇeĢme Baskını 7 Temmuz 1770

- Rus donanmasının Baltık Denizi ve Cebeli Tarık Boğazı yoluyla Akdeniz‘i geçerek Ġzmir‘in ÇeĢme Limanındaki Osmanlı Donanmasını yakmıĢtır.

Larga Bozgunu 7 Temmuz 1770

- Prut Nehri‘nin Larga Irmağında Kırım Hanının Ruslara yenilmesidir.

Kartal Bozgunu 1 Ağustos 1770

- 180 Bin kiĢilik Osmanlı Ordusu‘nun 30 Bin kiĢilik Rus Ordusu‘na yenildiği savaĢtır.

AntlaĢma öncesi ……… ve …………. devreye girdi.

III. Mustafa öldü

………….. MÜTAREKESĠ imzaladı.

Küçük Kaynarca AntlaĢması 1774

- Kırım‘a Bağımsızlık verilecek halkı Müslüman olduğu için dini bakımdan Osmanlı Halifesine bağlı kalacak

Halifeliğin yetkileri ilk kez kullanıldı.

Kırım 1792 YaĢ AntlaĢması ile kurtarıldı - Rus ticaret gemileri, Karadeniz‘de serbestçe ticaret yapabilecek, Rusya, Fransa ve Ġngiltere‘ye verilen kapitülasyonlardan aynen yararlanabilecek

Rusya’ya ilk defa kapitülasyon verildi.

Rusya’ya verilen kapitülasyonlar

16 MART 1921 ………… ANTLAġMASI ile kaldırıldı. - Osmanlı, Rusya‘ya savaĢ 15.000 Akçe savaĢ tazminatı ödeyecek

Osmanlı ilk defa savaĢ tazminatı ödedi - Rusya, Karadeniz‘de savaĢ gemisi bulundurabilecek

Rusya, Karadeniz‘de savaĢ gemisi bulundurabilecek

- Rusya, Osmanlı egemenliğindeki Ortodoksların haklarını koruyacak

- Rusya, Ġstanbul‘da elçi bulundurup istediği yerde konsolosluk açabilecek

Osmanlı egemenlik hakları zedelendi, içiĢlerine karıĢıldı

Aynalı Kavak Tenkihnamesi (Düzenlemesi) 1779

- Rusların Kırım‘a ġahin Giray‘ı; Osmanlı‘nın III.Selim Giray‘ı han seçtirmek istemesi - Rusya, Kırım‘ı iĢgal etti. ġahin Giray‘ı Han seçti.. - Osmanlı savaĢ açtı. Fransa devreye girdi. Aynalı Kavak Tenkihnamesi imzalandı

Rusya iĢgal ettiği Kırım topraklarından askerlerini çekecek

Buna karĢılık Osmanlı ġahin Giray‘ın Hanlığını kabul edecek

Aynalı Kavak, Küçük Kaynarca‘nın devamdır

Kırım’ın elden çıkmasına zemin hazırladı

92

OSMANLI RUS / AVUSTURYA SAVAġLARI

1787 – 1792

Aynalı Kavak Tenkihnamesi sonrası Rusların Kırım‘da çıkan ayaklanmayı bahane edip halkı kılıçtan geçirmesi

Rusya‘nın Avusturya ile ittifak yapması

Dakya / Bizans devleti için aralarında anlaĢması

Dakya Projesi: Eflak, Boğdan, Beserebya‘da

Avusturya ve Rusya‘ya bağlı Dakya Devleti kurma giriĢimidir.

Grek Projesi (Yunan): Tüklerin Avrupa‘dan

atılıp Ġstanbul Merkezli Grek Devleti kurulmasıdır. II.Katherina, 1779‘da doğan torununa KONSTANTĠN adını verdi.

- FokĢan ve Kalas Bozgunlarının ardından I.Abdülhamit, kahrından öldü. Yerine III. Selim tahta geçti. - SavaĢ devam ederken 1789 Fransız ihtilali çıktı. Avusturya ihtilalden olumsuz etkilendi. Osmanlı ile ZiĢtovi antlaĢması bir yıl sonra Rusya ile YaĢ antlaĢması imzalandı.

Bil Bakalım…

Osmanlı bu savaĢta hangi devletle ilk defa olmak üzere ilk ittifak SözleĢmesi (Mukavelesi) imzaladı.

………

ZiĢtovi AntlaĢması 1791

- Avusturya savaĢta aldığı tüm yerleri geri verecek

- Osmanlı bir miktar araziyi geri verecek

Bu tarihten sonra Avusturya ile savaĢ olmadı

En son I.Dünya SavaĢında aynı grupta yer aldık

YaĢ AntlaĢması 1792

- Dinyester sınır kabul edilecek - Rusya iĢgal ettiği yerlerden çekilecek - Buna karĢılık Osmanlı, Kırım‘ın Rusya‘ya ait olduğunu kabul edecek

Kırım, kesin olarak elden çıktı

Dakya – Bizans projesi sona erdi

Gerileme sona erdi, dağılma baĢladı

OSMANLI – FRANSIZ ĠLĠġKĠLERĠ

ĠliĢkiler, Kanuni döneminde baĢladı

Köprülüler döneminde soğukluk girdi

Dakya – Grek Projesi, iliĢkileri yakınlaĢtırdı

Napolyon döneminde – Direktuar Hükümeti (1795 – 1799) Yedi yıl savaĢlarında Ġngilizlere kaptırdığı Uzak Doğu sömürgelerine ulaĢmak için Mısır‘a saldırdı.

Bil Bakalım…

Bu savaĢlarda Ġngiltere, Mısır‘ı Fransa‘da yenmiĢ ve Fransa ile EL-ARĠġ ANTLAġMASI imzalamıĢtır.

……… DENĠZ SAVAġLARI

…………... DENĠZ SAVAġI

El-AriĢ AntlaĢması 1801

- Fransızlar, Mısır‘ı boĢaltacak

- Mısır, Osmanlıya bırakılacak

Osmanlı ilk MUVAZENE (Denge) politikası uyguladı

III.Selim‘in kurduğu Nizam-ı Cedit Ocağı, Cezzar Ahmet PaĢa komutasında baĢarı elde etti.

93

XVIII. YÜZYIL ISLAHATLARI

Lale Devri (1718 – 1730) 1718 Pasarofça AntlaĢması ile baĢlar 1730 Patrona Halil Ġsyanı ile biter

Lale Devri‘nin ünlü minyatürcüsü Levni, Ünlü Ģairi ise Nedim

―Nedim bu dönemi DEVR-Ġ SULTAN AHMET GAZĠ‖ Baharlarından ise ÇERAĞAN VAKTĠ ve FASL-I SADABAT diye bahseder

Lale Devri ismi nerden geliyor - Ġsim babası YAHYA KEMAL

- Yahya Kemal, Paris‘te tarihçi Ahmet Refik ile konuĢurken 18.Asırdaki bu medeni hamle devrine ―LALE DEVRĠ‖ diyeceğini söylemiĢti.

- Bu ismi de çok beğenen Ahmet Refik de o sıralarda hazırladığı bir kitabı Lale Devri olarak nitelendirdi.

YENĠLĠKLER Ġbrahim Mütefferika ve Said Efendi tarafından

ilk özel matbaa kuruldu.

Bil bakalım…

- Ġl özel matbaa hangi ülkeden getirilmiĢtir?

―……………………‖

Bil bakalım…

- Ġl basılan eser (17 tane basıldı )

―……………………‖

Bil bakalım…

- Kitapları elleriyle çoğaltanlara verilen isimdir.

―……………………‖

- Ġbrahim Müteferrika‘nın, I.Mahmut‘a sunduğu eseri adı

―USULÜ’L HĠKEM FĠ NĠZAM’ĠL ÜMEM‖

Bil bakalım…

- Matbaa‘nın kullanımı ve kamuoyunu aydınlatmak için yazdığı eser

―……………………‖

Bil bakalım…

- Ġlk kez Avrupa‘ya gönderilen (Paris‘e) elçi

―……………………‖

Bil bakalım…

- Geçici elçiliklerin açıldığı dört Ģehir

……. / …….…. / ……….. / ………

Ġlim heyetinden oluĢan TERCÜME HEYETLERĠ oluĢturuldu.

Ġstanbul‘da ÇĠNĠ / KUMAġ ATÖLYESĠ, Yalova‘da KAĞIT FABRĠKASI açıldı.

TULUMBACILAR OCAĞI açıldı.

KÜTÜPHANELER açıldı

Ġlk kez ĠRAN‘dan ÇĠÇEK AġISI geldi.

Bil bakalım…

- Ġstanbul‘un su ihtiyacını karĢılamak için açıldı

……………….. III. AHMET ÇEġMESĠ ve SADABAT KASRI bu

dönemde yapıldı.

94

PATRONA HALĠL ĠSYANI 1730

Bil bakalım…

- Patrona ne demektir?

…………………………….

Yöneticilerin lüks hayat sürmesi

Halktan alınan ağır vergiler

Halkın ağır tepki göstermesi

Patrona Halil, ayaklanması sonucu Sadrazam Damat Ġbrahim PaĢa öldürüldü. III.Ahmet‘i tahttan indirdi. Yerine I.Mahmut geçti.

I.MAHMUT 1730 – 1754

Ġlk defa yabancı uzmanlardan yararlanıldı

Fransız asıllı Comte dö Bonneval (Humbaracı Ahmet PaĢa) topçu ve humbaracı ocağını düzenledi.

Ġlk askeri mühendislik okulu açıldı. Batı

tarzındaki ilk ıslahat

HENDESHANE açıldı.

Halk kütüphanesi açıldı. Ġlk sivil kütüphane Ordu onluk sisteme göre düzenlendi.

BÖLÜK / TABUR / ALAY

Subay yetiĢtirme amacıyla Üsküdar‘da KARA MÜHENDĠSHANESĠ açıldı.

III. MUSTAFA 1757 – 1774

Bu dönemde Osmanlı ordusunda görevlendirilmek üzere yabancı uzmanların Müslüman olma Ģartı kaldırıldı. Fransa‘dan getirilen Macar asıllı BARON DÖ TOT ıslahatlar yapmıĢtır. SARDAZAM KOCA RAGIP PAġA,

III.Mustafa ve III.Osman dönemlerinde sadrazamlık yapmıĢtır.

1770 ÇeĢme Baskını sonrası Osmanlı

Donanması yenilenmiĢtir.

Donanmanın subay ihtiyacı için MÜHENDĠSHANE-Ġ BAHRĠ HUMAYUN / Deniz Mühendishanesi açıldı.

ÇeĢme baskını sonrası GALATA

BANKERLERĠNDEN borç alarak ilk kez ĠÇ BORÇLANMA yaptı. (Ermeni ve Yahudilerden)

SÜRAT TOPÇULARI OCAĞI açıldı. BALTACILAR OCAĞI kaldırıldı.

Enderun ve Harem‘de hizmet görürlerdi.

I.ABDÜLHAMĠT 1774 – 1789

SADRAZAM HALĠL HAMĠT PAġA ıslahatlarda önemli rol oynamıĢtır. Ulufe alım – satımı yasakladı.

Diğer ıslahatçı sadrazam CEZAYĠRLĠ HASAN PAġA ĠSTĠHKAM OKULU açıldı (Engelleri ortadan

kaldırır, yol köprü yapar) CULUSĠYE kaldırıldı. 1775 Ġstanbul Duhan Gümrüğünde ilk kez

ESHAM uygulandı.

ESHAM SENEDĠNĠ, III. Mustafa çıkarttı. I.Abdülhamit uyguladı.

RĠYAZĠYE MEKTEBĠ açıldı. (Matematik) SÜRET TOPÇU OCAĞI geniĢletildi. Devlet hizmetinde bulunmak isteyen gayr-i

Müslimlerin kendi dinlerinde kalmalarına ve kendi kıyafetlerinde çalıĢmalarına izin verildi.

YENĠÇERĠ SAYIMI yapıldı. Anadolu‘da halka zarar veren LEVENT TEġKĠLATI kaldırıldı.

95

III. SELĠM 1789 – 1807

III. Mustafa‘nın oğludur. Ġlk defa planlı ve programlı, Avrupa‘yı MEġVERET MECLĠSĠ açılmıĢtır.

Önemli: Lahiya, Çözüm önerir

Risale, Çözüm önermez, durum tespitidir.

NĠZAM-I CEDĠT (Yeni Düzen) oluĢturuldu. Nizam-ı Cedit için SELĠMĠYE KIġLASI ve

LEVENT KIġLASI kuruldu. -Barok Rokoko tarzı mimari-

Nizam-ı Cedit için FRANSA‘dan uzamanlar

getirildi. Masrafları için IRAD-I CEDĠT HAZĠNESĠ

oluĢturuldu. Ordunun subay ihtiyacı için MÜHENDĠSHANE-Ġ BERRĠ HUMAYUN (Kara Mühendishanesi) açıldı. Yerli malı kullanılmasına önem verildi.

Bil bakalım…

- XVIII.yüzyılda hangi Avrupa baĢkentlerinde sürekli elçilikler açılmıĢtır

…..…. / ………. / …….…. / …..….

Hatırlatma…

- Lale devrinde hangi Avrupa baĢkentlerinde geçici elçilikler açılmıĢtır

…..…. / ………. / …….…. / …..….

Bil bakalım…

- XVIII.yüzyılda ĠLK DAĠMĠ ELÇĠMĠZ ve nerede

……………. / ………

Hatırlatma…

- Lale devrinde ĠLK GEÇĠCĠ ELÇĠMĠZ ve görev yeri ise

…………………….. / ………

MATBA-Ġ AMĠRE açıldı. Ġlk devlet matbaası

Fransızca, askeri okullarda resmi dil olarak okutuldu.

KABAKÇI MUSTAFA PAġA ĠSYANI 1807 III. Selim‘in yeniçeri isyanı sonucu tahttan

indirilerek yerine IV. Mustafa – kısa bir süreliğine- daha sonra II. MAHMUT baĢa

geçmiĢtir.

XVIII. YÜZYIL ISLAHATLARIN GENEL ÖZELLĠKLERĠ

Ġlk kez Avrupa‘nın üstünlüğü kabul edildi. Yeniçeriler ve Ulema Islahatların önündeki en büyük engel Ġlk defa Avrupa‘dan uzamanlar getirildi. Devlet Batı‘dan geri kaldığını hatırladı. Mimari alanda Barok Rokoko etkisi görülmeye

baĢlandı. Islahatların öncüsü padiĢah ve devlet adamları Askeri, idari, mali, teknik, sanat, kültür ve

eğitim alanlarında ıslahatlar yapıldı. XIX. Yüzyılda ise daha çok HUKUK alanında

yapıldı.

96

OSMANLI DEVLETĠ DAĞILMA DÖNEMĠ

En Uzun Yüzyıl 1792 – 1908

PADĠġAHLAR

IV. MUSTAFA 1807 – 1808

II. MAHMUT 1808 – 1839

ABDÜLMECĠT 1839 – 1861

ABDÜLAZĠZ 1861 – 1876

V.MURAT 1876

II. ABDÜLHAMĠT 1876 – 1909

V.MEHMET REġAT 1909 – 1918

VI. MEHMET VAHĠDETTĠN 1918 – 1922

XIX. yüzyıl devlet politikası MUVAZENE (Denge)

Bil bakalım…

Osmanlı Denge Politikasını ilk kez hangi geliĢme sırasında uyguladı?

………………………………………

……………………………..

SIRP ĠSYANI 1804

Sebepler

Sırpların milliyetçilik ve Panslavizm politikalarından etkilenmeleri

Rusya ve Avusturya‘nın kıĢkırtması Yeniçerilerin Sırplara baskı yapması Sırp topraklarının sürekli savaĢ alanı olması KARA YORGĠ önderliğinde Sırp isyanı baĢladı. Bu sırada Osmanlı – Rus SavaĢı patlak verdi.

Unutma…!

Sırp Ġsyanı, Osmanlıda Fransız Ġhtilalinin Osmanlıdaki ilk olumsuz etkisidir.

OSMANLI – RUS SAVAġI 1806 – 1812

Nedenler

1805’te Fransa‘da Napolyon‘un imparator olması üzerine Ġngiltere ve Rusya‘nın Fransa‘ya karĢı ittifak kurması

Fransa‘nın bu devletlere karĢı Osmanlı ile ittifak

yapması Osmanlı, Boğazları kapattı

GeliĢme: Rusya, Eflak‘ı iĢgal etti. Osmanlı savaĢa giderken 1807‘de Kabakçı Mustafa PaĢa isyanı çıktı. III. Selim, öldürüldü. Yerine IV. Mustafa daha sonra II. Mahmut geçti.

Osmanlıda iç olaylar devam ederken Rusya ile Fransa 1807 TĠLSĠT ANTLAġMASI‘nı imzaladı

Osmanlıyı, paylaĢtılar.

Daha sonra 1808 ERFURT ANTLAġMASI yaptılar. Fransa, Eflak ve Boğdan‘ın Rusya‘ya

katılmasına razı oldu.

Ġngiltere, bu geliĢmeler üzerine Osmanlı ile yakınlaĢarak 1809 KALE-Ġ SULTANĠYE

antlaĢması imzaladı.

―Bu antlaĢma ile Fransa, Osmanlıya saldırırsa Ġngiltere, Osmanlıya yardım edecekti. Ġngiltere, Rusya‘nın sıcak denizlere inmesini engelledi.‖

1812 BükreĢ AntlaĢması

Beserebya, Rusya‘ya verildi.

Sırbistan‘a ayrıcalık verildi. (Ġlk)

Prut Nehri, sınır kabul edildi.

Eflak ve Boğdan, Osmanlıya geri verildi.

Sırplar, Osmanlıdan ayrıcalık elde eden ilk azınlık

97

YUNAN ĠSYANI 1820 – 1821

Nedenler

Yunan ve Mora halkının milliyetçilik akımından etkilenmeleri

Avrupa devletleri ve Rusya‘nın Yunanistan‘ı kıĢkırtması

Filik-i Eterya‘nın çalıĢmaları

Yunanistan‘ın Megola Ġdeası

Filhelenizm (Avrupa‘nın Yunan hayranlığı)

1821‘e kadar Mora Valisi Tepedelenli Ali PaĢa bastırıyordu.

Kimdir bu…?

- Rum isyanına destek vermek için Yunanistan‘a gelen Ġngiliz Ģairdir. - Fransa, Rusya ve Osmanlıdaki asilzadeleri anlatan DON-JUAN adlı eseri vardır. - AteĢli hastalık sonucu erken öldü

………………………. 1788 – 1824

Bil bakalım…

- ĠLK Yunan isyanı (1820) nerede çıktı ve kim etkili rol oynadı?

………………. / ………………...

Bil bakalım…

- ĠKĠNCĠ Yunan isyanı (1821) nerede çıktı?

………………. Osmanlı isyanı bastıramadı, bir baĢka

valisinden yardım istedi.

―KAVALALI MEHMET ALĠ PAġA‖ Kavalalı, karĢılık olarak Mora ve Girit Valiliklerini

istedi. Kabul olunca kısa sürede isyanı bastırdı. Ġngiltere ve Rusya bunun üzerine bağımsız bir

Yunanistan‘ın kurulmasına karar verdi.

1827 Navarin Baskını

- Bağımsız Yunanistan’ı Avusturya reddettiği halde Fransa destek verdi.

- Ġngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluĢan BAĞLAġIKLAR Osmanlı Devleti‘ne ültimatom verdi.

- II.Mahmut reddetti.

- BağlaĢıklar, Navarin‘deki Osmanlı donanmasını ateĢe verdi.

Restorasyon Dönemi sona erdi. (1815–1827) Navarin Baskınında milliyetçilik etkilidir. Osmanlı, Batı ile iliĢkilerini kesti. Bunu fırsat bilen Rusya, Osmanlıya saldırdı.


Nedenler

Osmanlı‘nın yanan donanması için Ġngiltere, Fransa ve Rusya‘dan tazminat istemesi ve isteğinin reddedilmesi

Kesilen iliĢki sonrası durumu fırsat bilen

Rusya‘nın Osmanlıya saldırması 1826‘da Yeniçeriocağının yeni kaldırılmıĢ

olması Asakir-i Mansure-i Muhammediye‘nin daha tam

hazır olmaması

1829 Edirne AntlaĢması

Osmanlı, Yunanistan‘ın bağımsızlığını kabul edecek

Sırbistan’a özerklik verildi

Eflak ve Boğdan (Romanya) özerk olma koĢulu ile Osmanlıda kalacak

Rus ticaret gemileri boğazlardan serbestçe geçebilecek

Osmanlı, Rusya‘ya 8.5 Milyon düka altın savaĢ tazminatı ödeyecek

Mora kesin olarak elden çıktı.

Yunanistan ilk bağımsızlığını elde eden azınlıktır.

Sırbistan ve Romanya 1878 Berlin AntlaĢması ile bağımsız olacaktır.

Fransa, Akdeniz‘de dengelerin değiĢtiğini iddia ederek 1830‘da Cezayir‘e saldırdı.

Bu antlaĢma Mısır Sorununun çıkmasına neden oldu.

98

MISIR SORUNU Denize düĢen yılana sarılır

1831 – 1840

Mora‘nın elden çıkması üzerine Kavalalı‘nın Suriye ve Girit valiliklerini istemesi

II.Mahmut, Batı‘dan yardım istedi. Batı durumu iç sorun olarak gördü

―DENĠZE DÜġEN YILANA SARILIR‖

Osmanlı, Rusya‘dan yardım istedi. Rusya, Hünkâr Ġskelesine geldi.

Avrupalı devletler bunun üzerine hemen duruma müdahale edip, Kütahya‘da tarafları bir araya getirdi

14 Mayıs 1833 Kütahya AntlaĢması

Kavalalı‘ya Mısır‘a ek olarak Suriye (ġam) ve Girit Valilikleri

Ġbrahim PaĢa‘ya da Cidde ve Adana Muhasıllıkları verilecekti.

Ġç sorun dıĢ sorun oldu

II. Mahmut, Ġngilizlere güvenemedi. Ruslarla Hünkâr Ġskelesi AntlaĢmasını imzaladı.

8 Temmuz 1833 Hünkâr Ġskelesi AntlaĢması

Osmanlı saldırıya uğrarsa, bedelini Osmanlı karĢılamak üzere Rusya asker ve mühimmat yardımı yapacak

Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı Rusya‘ya yardım yapmayacak sadece Boğazları kapatacak.

AntlaĢma sekiz yıl sürecek

Osmanlı‘nın boğazlar üzerinde egemenlik hakkını kullanarak imzaladığı son antlaĢma

Rusya, Osmanlı üzerinde büyük baskı kurdu.

Osmanlı bu baskıdan kurutulmak için denge siyaseti gereği Ġngiltere ile Balta Limanı Ticari SözleĢmesini imzaladı

1838 Balta Limanı Ticari SözleĢmesi

Osmanlı – Ġngiltere arasında imzalandı.

Ġngilizlere uygulanan iç gümrük vergileri kaldırıldı.

Ġngiliz malları Osmanlıyı istila etti.

Yerli üretim çöktü

Lonca sistemi çöktü.

Bil bakalım…

- 1809 Kale-i Sultaniye - 1812 BükreĢ AntlaĢması - 1829 Edirne AntlaĢması - 1833 Kütahya AntlaĢması - 1833 Hünkâr Ġskelesi AntlaĢması - 1838 Balta Limanı Ticari SözleĢmesi Hangi padiĢah döneminde imzalandı?

……………….

NĠZĠP SAVAġI 24 Haziran 1839

Nedenler

Balta Limanı AntlaĢması‘nın Mısır‘da uygulanacak olması

Fransa‘nın Kavalalı‘yı kıĢkırtması

Kavalalı‘nın ödemesi gereken vergiyi ödememesi

II. Mahmut, Kavalalı‘ya savaĢ açtı. Kavalalı‘nın oğlu Ġbrahim‘e yenildi. Batılı devletler Rusya‘nın müdahalesinden çekindi. Londra AntlaĢması yapıldı.

1840 Londra AntlaĢması

Katılan Devletler

………… / ………… /………… /

………… / …………

Katıl-MAYAN Devlet: …………

Maddeler

Mısır, hukuki olarak Osmanlıya bağlı kalacak, yönetimi Mehmet Ali PaĢa‘ya bırakılacak

Adana, Suriye ve Girit Muhasıllıkları Osmanlıya bırakılacal

99

1841 Mısır Fermanı

Londra AntlaĢmasını kabul etmeyen Kavalalı‘ya karĢı Avrupalı devletler savaĢ açtı.

Mısır, Özerk yapıya kavuĢtu.

Bil bakalım…

- 1840 Londra AntlaĢması

- 1841 Mısır Fermanı

- 1841 Londra Boğazlar SözleĢmesi - 1853 – 1856 Kırım Harbi - 1856 Paris BarıĢ Konferansı Hangi padiĢah döneminde imzalandı?

…………………..

1840 Londra Boğazlar SözleĢmesi

Katılan Devletler

………… / ………… /………… /

………… / …………/ ………….

Maddeler

Osmanlı, barıĢ zamanında devletlerin savaĢ gemilerine boğazları kapatabilecek, savaĢ zamanında istediği ülkenin savaĢ gemisini boğazlardan geçirebilecek

Ticaret gemilerinin geçiĢine izin verilecek Boğaz egemenliği Osmanlı‘da kalacak

1936 Montrö Boğazlar SözleĢmesine kadar Boğazlar, uluslararası bir statüde yönetildi.

1848 Macar Mültecileri Sorunu

Sanayi Ġnkılâbı sonrası Katolik Avusturya‘nın Ortodoks Macar halkına sanayisinde baskı yapıyor ve güvence vermiyordu.

Fransa‘daki 1848 Ġhtilalleri sonrası Macar halkı ayaklandı. Avusturya baskı sonrası Osmanlıya sığındılar.

Osmanlı Macar mültecilerini geri vermedi.

Aynı olayların kendi ülkesinde görülmesinden çekinen Ġngiltere, Fransa ve Piyomente Osmanlıya destek oldular. Hatta kırım Harbi‘nde Osmanlıyı desteklediler.

Avusturya ve destekçisi Rusya geri adım attı.

KIRIM HARBĠ 4 Ekim 1853 – 30 Mart 1856

Bil bakalım…

- 9 Ocak 1853‘te bir konser çıkıĢında sohbet etmekte olduğu Ġngiltere‘nin Rusya elçisi HAMILTON SEYMOUR‘a Osmanlı için ilk defa ―HASTA ADAM‖ tabirini kullanan Rus Çarı kimdir?

……………………….

Nedenler

Rusya‘nın Osmanlı üzerindeki emelleri Kutsal yerler sorunu Prens Mençikof‘un Kutsal Yerler Sorunu ile ilgili

isteklerini ültimatom Ģeklinde sunması

RUSYA, OSMANLIYA SAVAġ AÇTI…

Eflak – Boğdan Ruslar tarafından iĢgal edildi.

Balkan topraklarındaki Rus ilerleyiĢinden rahatsız olan Avusturya Osmanlı Devletinden yana savaĢa girdi

Ġngiliz ve Fransız donanmaları Boğazları geçip Ġstanbul‘a demirledi.

SĠNOP BASKINI 1853

Rusya, 1841 Londra Boğazlar SözleĢmesinin ihlal edildiğini bahane ederek SĠNOP‘ta bulunan 10 parçalık Osmanlı filosunu baskın yaparak yaktı.

BATILI DEVLETLER DESTEĞĠ…

ĠNGĠLTERE – FRANSA – PĠYOMENTE – SARDĠNYA ve AVUSTURYA Osmanlı‘nın yanında yer aldı

Ġngiliz ve Fransız gemileri Kırım‘ın önemli kalesi olan SĠVASTOPOL‘u ele geçirdi.

ÇAR I.NĠKOLA kuĢatma sırasında öldü

Yerine geçen II.ALEXANDIR barıĢ istedi

PARĠS‘te barıĢ konferansı yapıldı.

Bil bakalım…

- Paris BarıĢ Konferansına katılan devletler kimlerdir?

………… / ………… /………… /

………… / …………………………/ ………….

100

Bil bakalım…

- Osmanlı konferans öncesi Batılı devletlerin desteğini almak için hangi demokratik geliĢmeyi gerçekleĢtirdi.

18 ġubat 1856 …………………

Kimdir bu…?

- Konferansta Osmanlıyı temsil eden baĢ müzakerecidir. (Sadrazam) - Islahat Fermanı onun tarafından hazırlanmıĢtır.

…………………

Kimdir bu…?

- Abdülaziz döneminde iki defa sadrazamlık yaptı - Kırım Harbinde Hariciye Nâzırlığı yaptı - 1860 Suriye Ayaklanması çözümü için ġam‘a atandı. Orada eski ġam Valisi Ahmet PaĢa‘yı idam ettirdi.

……………………………

Bil bakalım…

- Kırım Harbi sırasında Osmanlı hangi ülkeden ilk dıĢ borcunu aldı?

…………… / 200.000 Sterlin

Kimdir bu…?

- Kırım Harbinde Selimiye KıĢlasında yaralı Osmanlı askerlerini tedavi eden yaralı Ġngiliz HemĢiresidir?

…………………. 1820 – 1910

1856 Paris BarıĢ Konferansı

Osmanlı bir Avrupalı devlet sayılacak

1839 Tanzimat ve 1856 Islahat Fermanı ilan edilmiĢ olması bunda etkendir.

Toprak bütünlüğü Avrupalı devletler tarafından

sağlanacak

Osmanlı kendi topraklarını koruyamayacak durumdadır.

Osmanlı ve Rusya Karadeniz‘de donanma bulunduramayacak, tershane kuramayacak

SavaĢtan yenik çıktığımızın bir göstergesidir.

Boğazlardaki statü 1841 Londra Boğazlar

sözleĢmesine göre olacak Eflak ve Boğdan’a Muhtariyet verilecek Osmanlının ilan ettiği Islahat Fermanı kabul

edilecek uygulanmasına hiçbir Avrupa Devleti müdahale etmeyecek

Ali PaĢa konferansta kapitülasyonların

kaldırılmasını teklif etmiĢ sonuç alınamamıĢtır.

1859 Kuleli Vakası

FEDAĠLER CEMĠYETĠ’nin ABDÜLMECĠT’i devirip ABÜLAZĠZ‘i tahta çıkarma giriĢimidir.

Kılıç PaĢa Camisinde toplantı halindeyken

baskın düzenlendi. Cemiyetin önde gelenleri yakalandı.

Yargılamalar Kuleli KıĢlasında olduğu için tarihe

KULELĠ VAKASI olarak geçti.

Örnek Soru:

I. Cidde Olayları II. Suriye Ayaklanması III. Lübnan Nizamnamesi Osmanlıda XIX.Yüzyılda meydana gelen olayların hangisinde Islahat fermanına tepki yoktur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I,II ve III

1858 Cidde Olayları

Islahat Fermanı sonrası bölgedeki MARUNĠLER (Hıristiyan Halk) teĢkilatlandı. DÜRZĠLER ((ġii MeĢrepli Halk) tepki gösterdi.

Ġngiliz ve Fransız konsoloslukları kıĢkırtıcı rol

oynadı. Öldürülmeleri olayların büyümesine sebep oldu.

1860 Suriye Ayaklanması

Cidde Olaylarının ġam‘a sıçradığı olaylardır. ġam Valisi Ahmet PaĢa isyanı bastıramadı.

Bölgeye Keçecizade Fuat PaĢa gönderildi.

Ġsyan bastırıldı.

101

1860 Lübnan Problemi

Fransızlar, Fuat PaĢa‘nın ġam‘daki olayları batırmasına rağmen Lübnan‘a asker çıkardı.

Fransızların, Marunilerin intikamını alacağını

düĢünen Fuat PaĢa Dürzilere karĢı harekete geçmedi.

Dürzi reislerinin teslim olması Fuat PaĢa‘yı zor

durumdan kurtardı.

1861 Lübnan Nizamnamesi

Lübnan Olayları üzerine Ġngiltere, Fransa, Avusturya, Rusya, Prusya ve Osmanlı temsilcilerinden oluĢan bir komisyon kuruldu.

Komisyonda hazırlanan nizamnameye göre Lübnan‘ın Hıristiyan kaymakam tarafından yönetilmesine karar verildi.

23 Aralık 1876 TERSHANE KONFERANSI

Ġstanbul Konferansı

―Kararların kâğıt üzerinde kaldığı konferanstır‖

Bil bakalım…

- Tershane Konferansına katılan devletler hangileridir?

………… / ………… /………… /

………… / ………………

1876‘da PANAGÜRĠġ‘te çıkan BULGAR

ĠSYANINI Osmanlı‘nın bastırma Ģekli Avrupalı devletlerin müdahalesine sebep oldu.

Kararlar

Sırbistan ve Karadağ için bağımsızlık kararı alındı

Bulgaristan ve Bosna – Hersek‘e özerklik verilmesi kararlaĢtırıldı.

―Kararları kabul etmeyen Osmanlıya, Rusya savaĢ açtı‖

Konferansta tartıĢılan konular BERLĠN ANTLAġMASI ile kesinliğe kavuĢtu.

Kimdir bu…?

- Muhbir ve Ulum Gazetelerinin baĢ yazarlığını yaptı. - Kanuni Esasi‘nin ilanı için çalıĢan Yeni Osmanlılar örgütünün üyeleri arasındadır. - Osmanlıda Laikliği savunan ilk kiĢidir. Din ve devlet iĢlerinin birbirinden ayrılmasını savunur. - Çırağan Vakasında hayatını kaybetmiĢtir. - Sarıklı Ġhtilalci lâkabıyla tanınır.

…………………….. 1839 – 1878

Bil bakalım…

- 20 Mayıs 1878‘de gerçekleĢmiĢtir.

- II.Abdülhamit‘i tahttan indirip V.Murat‘ı tahta geçirme giriĢimidir.

- Ġhtilali gerçekleĢtiren Ali Suavi (Sarıklı Ġhtilalci) ve 150 kadar kiĢidir.

- BeĢiktaĢ Muhafızı Hasan PaĢa, sopayla Ali Suavi‘nin baĢına vurup öldürdü.

- Ġhtilal giriĢimi baĢarısız oldu.

……………………..


93 Harbi / Rumi 1293

II. ABDÜLHAMĠT / II. ALEXANDER

Kimdir bu…?

- 93 Harbinde BALKANLARDA Plevne Muharebelerinde üstün savunmalar yaptı.

- II. Abdülhamit tarafından GAZĠ unvanına layık görüldü.

……………………..

Kimdir bu…?

- 93 Harbinde KAFKAS CEPHESĠNDE üstün savunmalar yaptı.

- Asker, gökbilimci, yazar ve devlet adamıdır.

- DarüĢĢafaka‘nın kurucularındandır.

- Girit‘te asilerle Osmanlı adına Halepa Fermanı‘nı imzaladı.

……………………..

102

Kimdir bu…?

- 93 Harbinde Erzurum‘da Aziziye Savunmasına katılan, Rus iĢgaline karĢı direnen, halk direniĢinin simgesi haline gelmiĢ kahraman Türk kadınıdır..

………………… 1857 – 1955

Sürekli Rus saldırıları karĢısında yardım alamayan Osmanlı kuvvetleri eridi.

Doğu‘dan Erzurum‘a, Batı‘dan YeĢilköy‘e kadar ilerleyen Rus orduları karĢısında antlaĢma yapmak zorunda kaldı.

3 Mart 1878 AYASTEFANOS ANTLAġMASI

Büyük Bulgaristan Krallığı kurulacak, Doğu

Rumeli ve Makedonya Bulgaristan‘a bağlanacak Bosna Hersek‘e özerklik verilecek Kars, Ardahan, Batum ve Doğu Beyazıt

Ruslara bırakılacak Osmanlı, 30 Milyon Ruble SavaĢ tazminatı

ödeyecek

Teselya Yunanistan‘a bırakılacak

Sırbistan – Karadağ – Romanya bağımsız olacak

Girit ve Ermenilerin bulunduğu yerde ıslahat yapılacak

Ermeni Meselesi uluslar arası boyut kazandı.

13 Temmuz 1878 BERLĠN ANTLAġMASI

Ayastefanos AntlaĢmasıyla kurulan Bulgar Krallığı üçe ayrıldı.

Makedonya : Osmanlı‘da kalacak, Osmanlı bu

bölgelerde ıslahat yapacak

Doğu Rumeli: Osmanlı‘da kalacak ancak

Hıristiyan vali yönetecek

Asıl Bulgaristan. Özerk Prenslik olacak,

Osmanlıya vergi verecek Bosna Hersek, Osmanlı toprağı sayılacak

yönetimi Avusturya’ya bırakılacak

Kars, Ardahan, Batum Ruslara, Doğu Beyazıt

Osmanlıya bırakıldı. Osmanlı, 60 Milyon Ruble savaĢ tazminatı

ödeyecek

Teselya Yunanistan‘a bırakılacak Sırbistan – Karadağ – Romanya bağımsız

olacak

Girit ve Ermenilerin bulunduğu yerde ıslahat yapılacak

XIX. YÜZYIL GĠRĠT ĠSYANI Girit halkı, Yunan isyanı sonrası Yunanistan‘a

bağlanmaya çalıĢtıysa da önce Kavalalı daha sonra Nail PaĢa tarafından bastırıldı.

1866‘dan 93 Harbine kadar Girit ciddi haklar

elde etti.

12 Ekim 1878 Halepa Fermanı

93 Harbini fırsat bilen Girit halkının ayaklanmasını önlemek için yapılmıĢtır.

Fermana göre Girit Valisinin Hıristiyan olması ve beĢ yıl için büyük devletlerin onayı ile atanması kararlaĢtırıldı.

Bil bakalım…

- Fermanı Osmanlı devleti adına asilerle imzalayan ―Olağanüstü Komser‖ statüsüyle Girit‘e giden paĢadır. - Aynı zaman 93 Harbinde Kafkaslarda üstün baĢarılar elde etmiĢti.

…………………………………

Bil bakalım…

- Halepa Fermanı ile Girit‘e atanan ilk Hıristiyan vali kimdir?

…………………………

1882 Arabî PaĢa Ayaklanması

1869’da Sultan Abdülaziz döneminde SüveyĢ Kanalı açıldı.

Ġngiliz ve Fransızlar, kurdukları KANAL ġĠRKETĠ sayesinde iĢgale gerek olmadan sömürmeye baĢladılar.

103

ModernleĢme yanlısı Mısır Hidivi Ġsmail PaĢa’nın görevden alınıp yerine Ġngiliz ve Fransız yanlısı Tevfik PaĢa atandı.

Bunun üzerine Arap Milliyetçileri Arabî PaĢa‘nın etrafında birleĢerek ayaklandılar.

Ġngilizler, bu durumu bahane edip Mısır‘ı iĢgal

etti.

1897 DÖMEKE MEYDAN SAVAġI

Etnik-i Eterya ve Adadaki Çete faaliyetleri

sonucu Yunan saldırıları baĢladı. Ethem PaĢa komutasındaki Osmanlı Orduları

Yunanlıları yenilgiye uğrattı.

Ancak Batılı devletlerin müdahalesi ve Rusya‘nın Erzurum‘u iĢgal etmesi üzerine Osmanlı geri adım attı.

1897 Ġstanbul AntlaĢması

Yunanistan, 4 milyon savaĢ tazminatı ödemeyi kabul etti.

Osmanlı, GĠRĠT’E ÖZERKLĠK VERDĠ

GĠRĠT ELDEN GĠDĠYOR…

- 1908 Avusturya‘nın Bosna-Hersek‘i Ġlhakını fırsat bilip Yunanistan‘a bağlandıklarını açıkladılar. - 1913 Atina AntlaĢması ile Osmanlı, Girit‘in Yunanistan‘a ait olduğunu kabul etti.

Örnek Soru:

―Gençlik hayatımın en heyecanlı günlerini yaĢadım. YaĢımın küçük olmasına rağmen bu savaĢa katılmayı çok istedim‖

Mustafa Kemal‘in Dömeke Meydan SavaĢı için yukarıda sözü söylediği sırada hangi askeri okulda okumaktaydı?

A) Selanik Askeri RüĢtiyesi

B) Manastır Askeri Ġdadisi

C) Ġstanbul Harp Okulu

D) Ġstanbul Harp Akademisi

E) Selanik Mülkiye RüĢtiyesi

Örnek Soru:

1878 sonrası Rus yayılmasına karĢı II.Abdülhamit ordunun modernize edilmesi için Almanya ile iĢbirliğine yöneldi. Won der Goltz müĢir olarak atandı. Krupp ve Mauser Alman silah sanayi Ģirketlerine kapsamlı sipariĢler verdi.

II.Abdülhamit‘in 93 Harbi sonrası Alman askeri iĢbirliğinin ilk olumlu sonucu olarak yansıması aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Dömeke Meydan Muharebesi

B) 31 Mart Olayı

C) I.Balkan SavaĢı

D) II.Balkan SavaĢı

E) Trablusgarp SavaĢı

Kimdir bu…?

- Abdülmecit döneminde sadrazamlık yaptı.

- Ġngiliz yanlısı politika takip etti.

- 1838 Balta Limanı Ticari SözleĢmesinin imzalanmasında etkilidir.

- 1839 Tanzimat Fermanının hazırlayıcısıdır.

- 1851‘de Avrupa Bilim Akademileri örnek alınarak ENCÜMEN-Ġ DANĠġ‘Ġ kurdu - Bilim ve Kültür Kurulu -

……………………………. 1800 – 1858

Kimdir bu…?

- Ġlk Türk Kadın Romancıdır.

- 50 TL‘nin arkasındaki resim ona aittir.

- Kadınlara Mahsus (Gazete) kurucusudur.

- Terakk-i Muhadderat (Kadınların YükseliĢi) Ġlk Kadın Dergisi

- Nisvan-ı Ġslam Avrupalı kadınlara Ġslâmı anlattı

ESERLERĠNĠN YAZARIDIR.

…………………………….

104

Kimdir bu…?

- Fatma Aliye Hanımın babasıdır. - Tarihi Cevdet (16 Ciltlik) Encümen-i DaniĢ için hazırladı, Sultan Abdülmecit’e sundu - Kavaid-i Osmaniye

Türkçe Yazılan ilk dilbilgisi kitabı - Mecelle / Medeni Kanun - Kısas-ı Enbiya - Tarih-i Hülefa

Peygamberler, Halifeler ve II.Murat’a kadar Osmanlı PadiĢahlarından bahseder - Ceride-i Mehakim / Ġlk hukuk gazetesi - Düstur / Bugünün Resmi Gazetesi

ESERLERĠNĠN YAZARIDIR.

……………………………. 1822 - 1895

Kimdir bu…?

- II.Abdülhamit‘in tahta çıkmasında belirleyici rol oynadı - Kanuni Esasi‘nin mimarlarındandır. - Menafi Sandıkları, Memleket sandıkları ve Ziraat Bankası‘nın kurulmasını sağladı. - 1868‘de ġuray-ı Devlet‘in baĢkanlığını yaptı. - 93 Harbinde Ġngiltere‘nin yardım edeceğini düĢündü. Osmanlıyı savaĢa sürükledi. - Harp sonrası II.Abdülhamit tarafından Taif‘e sürgüne yollandı. Muhafızlar tarafından öldürüldü.

……………………………. 1822 – 1884

105

OSMANLI DEVLETĠ DAĞILMA DÖNEMĠ

Islahatlar

II. MAHMUT 1808 – 1839

Alemdar Olayı 1808

Rusçuk Ayanı (Bulgar Ayanı), Alemdar (Bayraktar) Mustafa PaĢa‘nın

Kabakçı Mustafa PaĢa isyanını bastırmasıdır. IV.Mustafa tahttan indirip yerine II.Mahmut’u

baĢa geçirdi.

Sened-i Ġttifak 1808

- II.Mahmut‘un, Ayanlarla imzaladığı sözleĢmedir. PadiĢah ayanların varlığını tanıdı

PadiĢah vergi konusunda adaletli olacak

Ayanlar padiĢah emirlerine uyacaklar

Yapılacak ıslahatlara destek olacaklar

Eyaletlerden asker toplanmasına yardımcı olacaklar

Ġlk padiĢahın yetkileri demokratik olarak kısıtlanmıĢtır.

1215 Magna Charta‘ya benzer

A- ASKERĠ ALANDA

Sekban-ı Cedit 1808

Nizam-ı Cedit‘in Sekban-ı Cedit adıyla yeniden kurulmasıdır.

Durumdan hoĢnut olmayan IV.Mustafa ve adamları yeniçeri sarayını basıp Alemdar‘ı öldürdüler.

KADI ABDURRAHMAN PAġA, 3000 kadar yeniçeriyi öldürmesine rağmen yeniçeriler üstün geldi.

Sekban-ı Cedit dağıtılmak zorunda kaldı.

EĢkinci Ocağı 1825

Yeniçeriocağını kaldırmak isteyen II.Mahmut, ocağın yerine alması için kurdu.

Bunu bir tehdit olarak gören yeniçeriler ayaklanarak eĢkinciocağını kaldırdı.

Vaka-i Hayriye 1826

SADRAZAM SELĠM PAġA halkında desteği ile At Meydanına çekilen Yeniçeriocağını topa tuttu.

6000 kiĢi öldü, 20.000 kiĢi sürgüne yollandı.

II. Mahmut yayınladığı fermanla Yeniçeriocağını kaldırdığını duyurdu.

1826 Asakir-i Mansure-i Muhammediye

Muhammed‘in Zafer KazanmıĢ Orduları

Yeniçeriocağının kaldırılmasından sonra kuruldu.

Seraskerlik: Ordunun baĢkomutanlığını yürütmek için Yeniçeriağasının yerine kuruldu.

Bil bakalım…

- Tımarlı Sipahilerin ortadan kaldırılmasıyla eyaletlerdeki askeri boĢluğu doldurmak için

ANADOLU‘da kuruldu.

………………………… 1834

Bil bakalım…

- Tımarlı Sipahilerin ortadan kaldırılmasıyla eyaletlerdeki askeri boĢluğu doldurmak için

RUMELĠ‘de kuruldu. - Redif Birlikleri MüĢirliklere bağlandı.

………………………… 1836

106

B- ĠDARĠ VE YÖNETĠM ALANINDA

Divan-ı Hümayun kaldırıldı. Yerine

……………… kuruldu.

Hükümet iĢleri için yerine ……………… kuruldu.

BoĢluklara uygun açıklamaları yazınız… MECLĠS-Ġ MAARĠFĠ UMUMĠYE

ADEVĠ NEZARETĠ

BAġ VEKALET

HARĠCĠYE NAZIRLIĞI

MALĠYE

DAHĠLĠYE NAZIRLIĞI

BAB-I MEġĠHAT DAĠRESĠ

Sadrazam : ………………

NiĢancı: ………………

Reis‘ül Küttap: ………………

Defterdar………………

Kazasker: ………………..… (adalet)

………………………..(meb)

ġeyhülislam: …………………….

Kanun, Tüzük ve Yönetmelik için

MECLĠS-Ġ VALAYI AHKÂM-I ADLĠYE

(Yargıtay) kuruldu.

ABDÜLAZĠZ döneminde 8 Mart 1868‘de

DĠVAN-I AHKÂM-I ADLĠYE kuruldu

KuruluĢ esasına göre

MECLĠS-Ġ VALAYI AHKÂM-I ADLĠYE ġuray-ı Devlet‘e dönüĢtü. (DanıĢtay)

ġuray-ı Devlet‘in görevi 1922‘de sona erdi. Cumhuriyet döneminde yeniden kuruldu. 1927‘de çalıĢmaya baĢladı.

1879’da II.ABDÜLHAMĠT döneminde ĠSTĠNAF MAHKEMELERĠ kuruldu. (Yeniden baĢlama anlamına gelir, ilk mahkemenin verdiği kararı bir üst mahkemenin incelemesidir.)

DĠVAN-I AHKÂM-I ADLĠYE, 1879‘da

MAHKEME-Ġ TEMYĠZ Adını aldı.

TBMM tarafından Sivas‘ta

MUVAKKAT TEMYĠZ HEYETĠ kuruldu.

Bu heyet EskiĢehir‘e taĢındığında

TEMYĠZ MAHKEMESĠ adını almıĢtır.

1924 Anayasasına göre adı YARGITAY oldu

AH MEMURUM CANIM MEMURUM

Bil bakalım…

- MEMURLARIN terfi ve yargılama iĢlemleri için kurulmuĢtur?

………………………….

MEMURLUKLAR, Dâhiliye ve Hariciye olmak üzere ikiye ayrıldılar.

MEMURLARIN, Rütbe ve NiĢanları ile ilgili düzenlemeler yapıldı.

MEMURLUKLARA, maaĢ bağlandı. Tımar ve Zeamet kaldırıldı.

MEMURLUKLARIN üzerindeki

MÜSADERE USULÜ kaldırıldı. Özel Mülkiyet güvence altına alındı.

MEMURLUKLARIN, Kavuk, Sarık, ġalvar ve Çarık giymeleri yasaklandı. (1829)

MEMURA, Setre (Ceket), Fes, Pantolon giyme mecburiyeti getirildi.

1826 EVKAF-I HUMAYUN NEZARETĠ (Vakıf Bakanlığı)

Ġlk Muhtarlık teĢkilatı kuruldu.

Devlet dairelerine padiĢah resimleri asılması gelenek haline geldi.

Ġlk nüfus sayımı yapıldı.

Askeri ve ekonomik amaçlı yalnızca erkekler sayıldı

Mülk sayımı yapıldı.

Kadınlarında sayıldığı ilk modern anlamda nüfus sayımı 1927‘de yapıldı

107

Bil bakalım…

- Milli Savunma Bakanlığı ve Genel Kurmay BaĢkanlığı‘nın yaptığı görevleri yerine getirdi.

- Görevleri daha sonra Erkân-ı Harbiye‘ye verildi. - Askerlik iĢlerinin düzenlenmesi için kuruldu.

……………………..

Bil bakalım…

- Yeniçeriocağı ile birlikte kapatılan TULUMBACILAR OCAĞI yerine kuruldu.

- Kurulmasında 1828 BÜYÜK HOCA PAġA YANGINI etkilidir.

…………………….. 1828

Bil bakalım…

- Ġlk kez diplomat yetiĢtirmek için açılmıĢtır.

- Fransızca eğitim verilmiĢtir

…………………….. 1821

Bil bakalım…

- Ġstanbul’a giriĢ / çıkıĢlarda uygulanan zorunlu

VĠZE UYGULAMASIDIR.

…………………….

Bil bakalım…

- Ġlk kez diplomat yetiĢtirmek için açılmıĢtır.

- Fransızca eğitim verilmiĢtir

…………………… 1821

Bil bakalım…

- Karantina Servisi uygulamak için açıldı.

- Amaç salgın hastalıkları önlemek

………………… 1838

C- EĞĠTĠM ALANINDA Ġstanbul‘da ilköğretim zorunlu oldu.

1913 Ġptidaiye Kanun-u Mavafakati ( Ġlköğretim geçici kanunu) TÜM ÜLKEDE ZORUNLU HALE GELDĠ - V.MEHMETREġAT – Avrupa‘ya EĞĠTĠM AMAÇLI ilk kez öğrenci

gönderildi.

Avrupa‘ya ĠNCELEME AMAÇLI ilk kez LALE DEVRĠ‘nde elçilik açılan ülkelere gönderildi.

MEHTERHANE-Ġ HÜMAYUN kaldırıldı. 1826

Avrupa standartlarında kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediye‘ye uymadığı için kaldırıldı.

II. Abdülhamit döneminde eski ihtiĢamı canlandırmak için tekrar kuruldu.

MIZIKA-Ġ HÜMAYUN kuruldu (Bando Okulu) 1826

KuruluĢun baĢına, 17 Eylül 1828‘de bir Ġtalyan müzik adamı olan; DONĠZETTĠ PAġA getirildi.

1924’te kurulan CumhurbaĢkanlığı Senfoni Orkestrasının çekirdeği sayılır.

TIPHANE-Ġ AMĠRE açıldı. (Tıp Mektebi)

1826

Ordunun tabip ve cerrah ihtiyaçlarını karĢılamak amacıyla kuruldu.

Tıp eğitimi Fransızca yapıldı

MUSTAFA BEHÇET EFENDĠ bu mektebin nizamını hazırlamıĢ ve Türkiye‘de modern tıp mektebinin kurucusu olmuĢtur.

CERRAHNAME açıldı. 1836

1836‘da Tıphane-i amire ve Cerrahname birleĢtirildi.

1839‘da Galatasaray‘a taĢındı. (Abdülmecit)

TaĢındıktan sonra adını MEKTEB-Ġ TIBBIYEYĠ ADLĠYEYĠ ġAHANE olarak değiĢtirildi.

BaĢına Avustralyalı doktor AMBROĠSE BERNARD getirildi.

108

Ġlk Resmi Gazete TAKVĠM-Ġ VEKÂYĠ çıkarıldı.

1 Kasım 1831

Mısır valisi Mehmet Ali PaĢa‘nın Mısır‘da çıkardığı Resmi Ġlk Türkçe Gazete VEKÂY-Ġ MISRĠYYE‘dir.

Bestelenen

MarĢ Kullanılan

Dönem Bestekar

Bestelenen PadiĢah

Mahmudiye 1808-1839

Guiseppe Donizetti

- Gaetano Donizetti

II.Mahmut

Mecidiye 1839-1861 Guiseppe Donizetti

Abdülmecit

Aziziye 1861-1876 Callisto Guatelli

Abdülaziz

Hamidiye 1876-1909 NECĠP PAġA

II.Abdülhamit

ReĢadiye 1909-1918 Italo

Selvelli Mehmet ReĢat

Önemli:

- Tanzimat Devri(1839 – 1876) sırasında bestelenen Mecidiye MarĢı ile bugün Türkiye Cumhuriyeti‘nin kullanıdığı ―BEYAZ AY YILDIZLI BAYRAK‖ resmi bayrak olarak kullanıldı.

Bil bakalım…

- RüĢtiyelere öğrenci yetiĢtirecek Sıbyan Okullarına hazırlık sınıfı olarak açıldı - Daha sonra Mektebi Tıbbiye ve Mektebi Harbiye gibi yüksek okullara askeri hazırlık sınıfı olarak açıldı.

………………….. 1838

Bil bakalım…

Asakir-i Mansure-i Muhammediye‘nin asker ihtiyacını karĢılamak için açılmıĢ harp okuludur?

…………………… 1834

Bil bakalım…

- Eğitim sistemimizin düzenleme iĢleriyle ilgili ilk yapılanmasıdır. - Eğitimin çeĢitli kademelerinden olup meslek edindirmeye yönelik çalıĢmalar yapmıĢtır.

…………………….. 1838

Bil bakalım…

- Sıbyan Mektebinin devamı sayılır.

- Osmanlı‘da açılan ĠLK RÜġTĠYE MEKTEBĠ‘dir.

………………….. 1839

Bil bakalım…

- Osmanlı‘da açılan RüĢtiye Mekteplerinden sorumlu bakanlık

………………………… 1838

Bil bakalım…

- 18 yaĢına kadar eğitim gördüler - Evkaftan maaĢ alırlardı. - PadiĢah huzurunda imtihandan sonra isteklerine göre çeĢitli devlet dairelerinde görevlendirildi.

…………………………. 1839

D- EKONOMĠ ALANINDA YERLĠ MALI KULLANIMI zorunlu hale getirildi.

I.Abdülhamit de zorunlu hale getirmiĢtir.

III. Selim döneminde geniĢletildi. 1839 BALTA LĠMANI TĠCARĠ SÖZLEġMESĠ

imzalandı.

Lonca Sistemi çöktü.

Yabancı mallar ülkeyi istila etti. YED-Ġ AHĠT (Devlet Tekeli) kaldırıldı.

Balta Limanı sözleĢmesi ile kaldırıldı.

Tahıl, yün, haĢhaĢ, zeytinyağı, ipek, meyan kökü gibi malzemelerin sadece devlet tarafından belirlenmiĢ kiĢiler tarafından ithalatının veya ihracatının yapıldığı sistemin kaldırılması

Yerli üreticiye GÜMRÜK KOLAYLIĞI getirildi.

Amaç, yerli üretimi arttırmak

Yabancı mallarla rekabet edebilmek.

109

Ġzmit‘te ÇUHA (KUMAġ) FABRĠKASI açıldı.

Amaç, yerli kumaĢ kullanımı arttırmak

DıĢarıya para çıkıĢını engellemek Bakırköy’de BEZ

Beykoz’da DERĠ

Eyüp’te ĠPLĠK

fabrikaları açıldı. Özel teĢebbüsler desteklendi. BAYTAR MEKTEBĠ açıldı. Uzmanlar

Prusya‘dan getirildi. YOL YAPIMINA önem verildi.

Amaç, ekonomik kalkınma, merkezi otorite

Önemli…

- III.SELĠM: Avrupa‘yı örnek alıp inkılâp niteliğindeki ilk köklü ıslahat giriĢimini yaptı. - II.MAHMUT: En kapsamlı ıslahatları yaptı

TANZĠMAT DÖNEMĠ ISLAHATLAR 1839 – 1876

ABDÜLMECĠT 1839 – 1861

ABDÜLAZĠZ 1861 – 1876

TANZĠMAT FERMANI 3 Kasım 1839

Abdülmecit döneminde ilan edildi.

Mustafa ReĢit PaĢa tarafından hazırlandı.

Gülhane Parkı’nda halka okundu.

Osmanlıcılık, Tanzimat‘la baĢlar, Balkan harbi

ile biter.

Nedenler:

Avrupalı devletlerin içiĢlerimize karıĢmasını engellemek

Dağılmayı engellemek

Azınlıkları devlete bağlamak

Mısır meselesine destek sağlamak

Maddeler

Herkesin can,mal ve ırz güvenliği sağlanacak

Tanzimat’tan önce bunu ilk sağlayan padiĢah

…………… Müsadere usulü tamamen kaldırıldı. Herkes

Mal, mülk sahibi olabilecek Askerlik, VATAN HĠZMETĠNE dönüĢecek (5yıl) Mahkemeler açık olacak ve kimse

yargılanmadan cezalandırılmayacak RüĢvet ve iltimas kaldırılacak PadiĢah dahil herkes kanunlara uyacak

Bilmen gerekenler var…

Yayınlanmasında DIġ BASKI YOKTUR.

Abdülmecit, kendi hakkını kendi sınırladı

Hukukun üstünlüğü ilkesi benimsendi.

Mısır sorunu için Londra Konferansında ilan

edildi.

Anayasalcılık hareketinin baĢlangıcıdır.

MeĢrutiyet‘e - Anayasal Düzene - atılan Ġlk adımdır.

Müslüman / Hıristiyan eĢitliği sağlanmaya

çalıĢıldı.

110

ISLAHAT FERMANI 18 ġubat 1856

Abdülmecit döneminde ilan edildi.

Mehmet Emin Ali PaĢa tarafından

hazırlandı.

Maddeler

Gavur sözcüğü yasaklanacak Azınlıklar bir defaya mahsus bedel ödeyerek

askerlikten muaf tutulacak

Cizye vergisi kaldırılacak

Nakd-i Bedel ve Ġane-i Askeriye

tahsil edildi. Ġltizam Usulü, kaldırıldı.

Muhassıllar vergi toplamaya baĢladı.

Ġltizam Usulünü

- FATĠH ilk uyguladı

- ABDÜLMECĠT kaldırdı.

MUHASSIL: Ġltizam Usulü kaldırıldıktan sonra

salyaneli eyaletlerde vergi toplayan kiĢi Gayr-i Müslimler;

BANKA / ġĠRKET / OKUL / KĠLĠSE açabilecek DEVLET MEMURU olabilecek ĠL GENEL MECLĠSĠ ÜYESĠ olabilecek

- KAZANDIKLARI ĠLK SĠYASĠ HAK -


Yayınlanmasında DIġ BASKI VARDIR.

Paris BarıĢ Konferansında etkili olmak için

ilan edildi.

Gayr-i Müslimler Mülk edinebildiler.

Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı milliyetçilik isyanlarını engelleyemedi.

Tam VatandaĢlık için rejimin değiĢtirilmesine

karar verildi.

A- HUKUK ALANINDA

AÇIKLAMALARA UYGUN YAPILAN YENĠLĠKLERĠ BELĠRTĠNĠZ?

Devlet yönetmeliklerini hazırlamak için kuruldu.

……………………….. 1854

ġeriat Mahkemelerinin yanında Avrupa Hukuk kurallarına göre iĢleyen Laik sistemde açılan yeni mahkemelerdir.

1864 Vilayet Nizamnamesiyle ilk olarak

BAĞDAT‘ta açıldı.

………………………… 1864

Bugünkü YARGITAY’dır.

Ġlk kez yasama ile yürütme birbirinden ayrılmıĢtır.

Yasama yürütmeyi denetleme hakkı elde etmiĢtir.

…………………………… 1868

Bugünkü DANIġTAY’dır.

Fransa‘dan alındı.

Conseil d’Etat (Fransız DanıĢtayı) kurumundan etkilenerek kuruldu.

Devlet görevlilerine karĢı açılan davalara bakar.

……………….. 1868

Osmanlı‘da Ġlk Medeni Kanundur.

16 Bölüm, 1851 Maddeden oluĢur.

Sadece Hanefi Mezhebinden olanlar yararlanabildi.

17 ġubat 1926 Medeni Kanunu‘na kadar

yürürlükte kaldı.

……………… 1876

111

B- MALĠ ALANDA


Basılan Ġlk kağıt para’dır.

Rağbet görmediği için MADENĠ PARA usulüne geçildi.

………………… 1843

20 KuruĢ değerindeki GümüĢ Sikke

(MADENĠ PARA)

……………… 1844

ÇağdaĢ bir arĢiv oluĢturmak ve

Belgeleri arĢivlemek için açılmıĢtır.

…………………….. 1846

Osmanlı‘da açılan ilk bankadır.

Levanten / Galata Bankerleri tarafından

açıldı.

…………………….. 1847

1854’ten 1945’e kadar Boğaziçi‘nde yolcu ve yük taĢımacılığı yapan…

Ġlk Anonim Ortaklığı ġirketi’dir.

Ġlk Seferini Üsküdar’a yaptı.

ġirkette TÜRK olarak ĠLK çalıĢan

Beykozlu RIZA ÖMER KAPTAN

…………………… 1854

Osmanlı‘da açılan Ġlk yabancı sermayeli banka’dır.

Tanzimat döneminde açılan ĠNGĠLTERE destekli ilk bankadır.

………………… 1856

Kırım Harbi sonrası Ġngiltere‘den ilk dıĢ borç alındı. 200.000 Sterlin

Tanzimat döneminde açılan ĠNGĠLTERE ve FRANSA destekli bankadır.

…………………… 1863

1863’te, MEMLEKET SANDIKLARI açıldı.

1868’de ĠSTANBUL EMNĠYET SANDIĞI açıldı.

TANZĠMAT DÖNEMĠ DIġI 1883‘te Menafi Sandıkları, Memleket

Sandıklarının yerini aldı.

1888‘de ZĠRAAT BANKASI kuruldu.

- II.ABDÜLHAMĠT -

Osmanlı yayınladığı kararname ile

dıĢ borçların faizlerini yarıya indirdi. (MORATORYUM) Avrupalı devletler bu kararnameye Ģiddetle karĢı çıktı. Duyun-u Umumiye‘ye zemin hazırladı.

…………… KARARNAMESĠ 1875

(……………KARARNAMESĠ)

112

C- EĞĠTĠM ALANINDA


Tanzimat döneminde eğitim alanında

…………… ve ……………‘dan

yararlanılmıĢtır.

Batılı anlamda müzik dersi alan ilk padiĢah

……………

1856’da Topkapı Sarayı‘ndan

………………………….taĢınıldı.

ABDÜLMECĠT DÖNEMĠNDE

17 Kasım 2011‘de TBMM tarihinde ilk kez hangi padiĢah için Dolmabahçe Sarayı‘nda

anma töreni düzenlendi? ………………


Fener Rum Patrikhanesinin din adamı yetiĢtirmek için açtığı özel okuldur.

………………………..1844

Eğitim iĢlerini düzenlemek için açıldı.

Sıbyan Mektebi‘nin ıslahı, dayağın yasaklanması gerçekleĢti

……………………………1846

RüĢtiyelere ERKEK ÖĞRETMEN yetiĢtirmek

için açıldı.

………………………. 1848

Avrupa tarzında inĢa edilen ilk eğitim kurumu

Bezm-i Alem Valide Sultan‘ın katkılarıyla devlet memuru yetiĢtirmek için açıldı.

Daha sonra idadi (Lise‘ye hazırlık) oldu.

……………….. 1850

Ġstanbul‘da Kadı ve Naip yetiĢtiren okul

…………………. 1853

TANZĠMAT DÖNEMĠ DIġI 1884‘te Mekteb-i Nüvvap

1911’de Medresetü’l Kuzzat (Kadılar Medresesi) adını aldı.

1851‘de açılan Bilim kuruludur.

Kurucusu Mustafa ReĢit PaĢa

Fransız Ġlimler Akademisi örnek alınarak

kuruldu.

Kurulun en önemli baĢarısı AHMET CEVDET PAġA‘ya yazdırılmıĢ

Tarih-Ġ Cevdet

………………..… 1851 – 1862

Yahudilerin açtığı Ġlk modern Okul

……………………… 1854

Meclis-i Vükelaya bağlı bir Nâzır tarafından yönetilmesi için kuruldu.

Bugünkü MEB

Ġlk Maarif Nâzırı Abdurrahman Sami PaĢa

Ġlk MüsteĢar Hayrullah Efendi

…………………………… 1857

Fransa‘ya gönderilecek askeri öğrencilerin

Fransızca öğrenmeleri için Paris’te açıldı.

………………….1857

Kaymakam ve Nahiye Müdürü yetiĢtirmek için açıldı.

Bugünkü SĠYASAL BĠLĠMLERĠN temeli olan okuldur.

Ġlk Sivil Yüksek Okuludur.

………………………….. 1859

113

Ġlk Kız RüĢtiyesidir. ÇEVRĠ KALFA KIZ RÜġTĠYESĠ

Sultan Ahmet‘te açıldı.

………………….. 1859

TANZĠMAT DÖNEMĠ DIġI Kız RüĢtiyelerinden mezun olanların artması ile

bir üst okulda okumaları için 1911‘de

ĠNAS ĠDADĠSĠ adıyla açıldı. (Ġlk Kız Ġdadisi)

1922’de ĠSTANBUL KIZ LĠSESĠ adını aldı.

Mithat PaĢa tarafından, Tanzimat döneminde öksüz, yetim, kız ve erkek çocukların korunup eğitilmesi sanayi alanında teknik eleman eğitimi verilerek topluma kazandırılması amaçlandı.

Sonraki adı Ġnas Sanayi Mektebi 1914

…………… 1860

TANZĠMAT DÖNEMĠ DIġI 1914 Ġnas Sanayi Mektebi

(Kız Sanayi Mektebi)

Kızlara zanaat ve el iĢi öğretmiĢtir.

- V.MEHMET REġAT -

Amerikan usulü eğitim vermek için süresi

beĢ yıl olup karma eğitim sistemi olan okuldur.

………………… 1863

TANZĠMAT DÖNEMĠ DIġI

Osmanlı’da açılan ilk yabancı okuldur

Cizvit tarikatı tarafından Beyoğlu‘nda açılan en eski Latin Katolik Okuludur.

III. Murat döneminde açıldı.

…………… 1583 (…………..……)

Devlet Görevlilerin yabancı dil eğitimi için açıldı.

Sultan Ahmet‘te açıldı.

………………… 1864

Fransızların teklifi ile Fransızca eğitim vermek amacı ile açılmıĢtır.

Mekteb-i Osmani‘nin maliyetli olması sonucunda açıldı.

AçılıĢı sonrası Mekteb-i Osmani kapatıldı.

………………… 1868

GALATASARAY SULTANĠSĠ

1869‘da hazırlanan nizamname ile RüĢtiye ve

Ġdadiler birleĢtirilip SULTANĠ adıyla

sınıflandırdı.

Askeri tıbbiye ve Harp Okullarına hazırlayacak idadiler (Liseler) açıldı.

Aynı yıl idadilerin bütün vilayetlerde açılmasına karar verildi.

Vilayetlerde Müslüman / Gayr-i Müslüman yan yana okudu.

Klasik Osmanlı medrese eğitiminden vazgeçildi.

Fransa örnek alındı.

………………… NĠZAMNAMESĠ 1869

Kız RüĢtiyelere bayan öğretmen yetiĢtirmek

için açıldı.

Ġlk kadın müdürü

FATIMATÜZZEHRA HANIM

………………… 1870

Osmanlı eğitim kurumlarındaki bölümler

- Ġbtida-i (Sıbyan) Ġlkokul - RüĢtüye Ortaokul - Ġdadi (Sultani) Lise - Darülfünun Üniversite

1870’te Ġlk Üniversite açıldı. 1900‘de Ġstanbul

Darülfünun‘u 1933 Reformuyla Ġstanbul Üniversitesi oldu.

114


Ġnâs Darülfünun 1914 – 1915

(Ġlk kızlar Üniversitesi)

Kızların yükseköğrenim görebilmesi için açılan üç yıllık yükseköğrenim kurumu

- V.MEHMET REġAT –

Evli yada dul kadınlar alınmadı.

1920‘de Darülfünun‘a bağlandı.

1920 – 1921 dönemi Hukuk Fakültesi ilk kez kız öğrenci aldı.

(ĠLK KARMA EĞĠTĠM / Kız – Erkek)

Abdülaziz döneminde kimsesiz çocuklar için açılan eğitim okuludur.

…………..… 1873 (…………..…)

Hatırlatma:

- Darülaceze, 1895’te II.Abdülhamit tarafından

din, ırk ve cinsiyet farkı gözetmeksizin bakıma muhtaç, kimsesiz, yaĢlı ve sakat insanların ihtiyaçlarının karĢılandığı yer

- Darüleytam, 1914’te V.Mehmet ReĢat

döneminde açıldı. Yetim ve öksüz kalan çocukların bakımının yapıldığı yer

DĠĞER GELĠġMELER

Abdülmecit döneminde kuruldu.

Jandarma TeĢkilatı’nın kuruluĢu olarak

kabul edilir.

…………..………..1839

Ġltizam sisteminin kaldırılmasıyla sancak merkezlerinde halkın seçimi ile kuruldu.

Mahalli seviyede halk yönetime katıldı.

MeĢrutiyet Meclisi’nin temellerini oluĢturur.

…………..……….1840

1840’ta POSTA NEZARETĠ kuruldu./Abdülmecit

1863’te ĠLK POSTA PULU kullanıldı./ Abdülaziz

Ġlk POSTA NAZIRI AGÂH EFENDĠ

Ġlk TELGRAF HATTI kuruldu

- Ġlk telgraf hattı ĠSTANBUL / EDĠRNE döĢendi.

- Daha sonra EDĠRNE / VARNA / KIRIM - 1860‘ta ĠSTANBUL / ANKARA HATTI - Ġlk Çekilen telgraf ―KIRIM HARBĠNDE RUSLARIN SĠVASTOPOL‘U BOMBALAMASI‖


II.Abdülhamit döneminde telgraf hatları Yemen‘den Hicaz‘a kadar uzatıldı.

Telgrafçılık öğrenimi için Fransa‘ya öğrenciler gönderildi.

1867’de Abdülaziz döneminde WASHINGTON‘da Ġlk Osmanlı Büyükelçiliği açıldı.

10 Nisan 1845 POLĠS NĠZAMNAMESĠ yayınlanarak günümüz polis teĢkilatının temeli kuruldu.

ĠHTĠSAP NEZARETĠ, 1826 Yeniçeriocağının kaldırılmasıyla Seraskerle birlikte Ġstanbul‘un güvenliğinden sorumlu idiler.

1845’te görevlerinin bir kısmı polis teĢkilatına

bırakılınca görevi sadece esnafı ve fiyatları denetleme olarak kaldı.

Cep Bilgi

YARMAK: Tespit edilen ilk zabıta görevlisi Tudun, ġad(yüksek rütbeli komutan) ve SubaĢıların zabıta iĢlerinden sorumludur.

Mecma-ı Âsâr-ı Atika (1846) (Eski Eserler Koleksiyonu)

Abdülmecit‘in Yalova gezisi sonrasında Bizans eserleri 1846‘da Aya Ġrini‘de toplatıldı.

1869 Abdülaziz döneminde düzenlenerek Müze-i Humayun olarak adlandırıldı.

Ġlk Müze Müdürü Dr.Good

(Galatasaray Lisesi Öğretmenlerinden)

Bir ara kapandıysa da Ahmet Vefik baĢkanlığında yeniden açıldı.

BaĢına Alman asıllı DETHĠER getirildi.

1874‘te asar-ı atika nizamnamesi çıkarıldı.

Eserler Çinili KöĢke taĢındı.

Aya Ġrini askeri müze olarak kullanıldı.

115


Dethier‘in ölümü üzerine Çinili KöĢk Müze Müdürlüğüne 1881‘de OSMAN HAMDĠ BEY

atandı. ĠLK TÜRK MÜZE MÜDÜRÜ

- II.ABDÜLHAMĠT -

Ġlk Bayındırlık Bakanlığıdır.

Ġmar ĠĢlerini merkezden yürütmek için kuruldu.

…………..…1848

…………..………….. Osmanlı Devletinde döĢenen ilk demir yolu

hattı

…………..…/ …………..… HATTI 1854

Anadolu’da döĢenen ―Ġngiliz destekli‖ ilk demir yolu hattı

…………..… /…………..…HATTI 1860

Osmanlı Devleti’nin kendi döĢediği ilk demir yolu hattı

…………..… / …………..… HATTI 1873

Osmanlı‘da kurulan Ġlk sahil güvenlik örgütü

RUSUMAT EMANETĠ 1859

Topraktan alınan vergilerin kaldırılıp % 10 oranında vergi konulmasıdır.

Tapu Nizamnamesi çıkarılarak mülk ve arazilerin yazımı yapıldı.

Özel Mülkiyete güvence konuldu.

ARAZĠ KANUNNAMESĠ 1858

Türk basın tarihinin ―YARI RESMĠ ĠLK TÜRKÇE GAZETESĠ‖

WILLIAM CHURCHILL adında Ġngiliz tarafından kuruldu.

1860‘a kadar devam etti.

…………..……..1840

AGÂH EFENDĠ ve ġĠNASĠ tarafından çıkarılan

ĠLK ÖZEL GAZETE

…………..……….1860

Dili Türkçe olan ilk cemiyet ve çıkardığı derginin adı nedir?

…………..………………….1860

…………..…

Osmanlıda basılan ĠLK TÜRK DERGĠSĠ

Meslek Dergisi Özelliğinde

…………..…… 1862

Münif PaĢa ve Fuat PaĢa ilim ve fennin yurda yayılması için kurdu.

Veka-i Tıbbiye‘den sonra açılan dergidir.

Abdülaziz kapatmıĢtır. Bunun üzerine Münif PaĢa Ruzname-i Ceride-i Havadis‘in yazarlığını yaptı.

…………..……….. 1862

ġinasi tarafından yayımlandı.

1865‘te ġinasi, Fransa‘ya gittikten sonra Namık Kemal çıkardı.

Oda Avrupa‘ya gidince Recaizade Ekrem yayınladı.

1866‘da kapandı.

…………..…….. 1862

William Churchill‘in ölümünden sonra oğlunun Ceride-i Havadis‘i kapatmasından sonra açtığı gazetedir.

Yazarı MÜNĠF PAġA‘dır.

…………..………………… 1864

Ali Suavi‘nin çıkarmıĢ olduğu hükümeti sert bir dille eleĢtirdiği gazetedir.

Kısa bir süre sonra kapatıldı.

…………..… 1867

116

Ġlk kadın dergisidir.

BaĢ yazarı FATMA ALĠYE TOPUZ Ġlk kadın romancı

…………..……………… 186

…………………..…


TERCÜMAN-I HAKĠKAT 1878

Ahmet Mithat Efendi‘nin baĢarılı ve tenkit etmeyen, Ģantaj içerisinde olmayan ciddi haberciliği ile en uzun en itibarlı gazete oldu

- II.ABDÜLHAMĠT -


NĠSVAN-I ĠSLAM 1892

FATMA ALĠYE TOPUZ‘un Avrupalı kadınlara Ġslam‘da kadını anlatmıĢtır.

- II.ABDÜLHAMĠT -

Ġlk Mizah Dergisidir.

Teodor Kasap ve Namık Kemal‘in çıkardığı dergidir.

…………..… 1869


ĠKDAM 1894

1894 – 1928 arası günlük yayımlanan gazete

- II.ABDÜLHAMĠT -

Ġlk Hukuk Gazetesi

…………..…… 1874


CERĠDE-Ġ ADLĠYE 1909

Hukuk alanında yayımlanan diğer gazete

- II.ABDÜLHAMĠT -

Kanunların yayımlandığı gazetedir.

Bugünün resmi gazetesi

…………..… 1874

I.Dünya SavaĢında Ali Kemal tarafından çıkarılan PEYAM GAZETESĠ ile birleĢtirilmiĢ PEYAM-I SABAH adını almıĢtır.

Ġlk Miladi takvimi kullanan gazetedir.

Milli mücadeleyi olumsuz etkiledi.

1922‘de kapatıldı.

…………..… 1876

Osmanlıda ĠLK YURT DIġI GEZĠSĠ yapan padiĢahtır.

Yavuz‘dan sonra MISIR‘I ZĠYARET EDEN ĠKĠNCĠ Osmanlı PadiĢahıdır.

Süleyman Seyyid ve ġeker Ahmet PaĢa‘yı resim öğrenimi için yurt dıĢına gönderdi.

Osmanlı‘da HEYKELĠNĠ YAPTIRAN ĠLK ve TEK PADĠġAHTIR

…………..… 1874

Abdülaziz‘in baĢ pehlivanıdır.

Abdülaziz‘in baĢ pehlivanı Kel Aliço ile 1885‘te baĢlayan mücadele akĢam sona erdi.

Abdülaziz‘in baĢpehlivanı oldu

Amerika‘da onu yenebilen Türk olmadı.

Terrible Türk (Korkunç Türk) olarak tanındı.

ABD dönüĢü 21 Mayıs 1898‘de bindiği Fransız bandıralı gemi, Ġngiliz bandıralı gemiyle çarpıĢtı.

Kurtulan olmadı

…………..… 1857 / 1898

Kırkpınar Yağlı güreĢleri ilk defa

…………..… döneminde yapıldı

ĠDARĠ BĠRĠM

YÖNETĠCĠ GÜVENLĠK ADALET

Eyalet

Beylerbeyi SubaĢı Kadı

Sancak

Sancakbeyi SubaĢı Kadı

Kaza

Kadı SubaĢı Kadı

Köy

Köy Kethüdası

YiğitbaĢı Kadı Naibi

117

ĠDARĠ BĠRĠM YÖNETĠCĠ

Eyalet

MüĢir

Sancak

Mutasarrıf

Kaza

Kaza Müdür

Köy

Muhtar

VĠLAYET NĠZAMNAMESĠ 1842

Abdülmecit döneminde hazırlandı

Eyaletlere atanan yöneticiye müĢir denir.

Islahat Fermanı ile iltizam sistemi kaldırıldı

Sancaklardan vergileri MUTASARRIF topladı.

- ABDÜLMECĠT –


Vilayet

Vali

Liva

Mutasarrıf

Kaza

Kaza Müdürü

Köy

Muhtar


ABDÜLAZĠZ döneminde hazırlandı

Bütün eyaletler VĠLAYET oldu.

Ġlk kez TUNA‘da uygulandı

Sınırların daralması nedeniyle

VĠLAYET SĠSTEMĠNE geçildi.

Vilayetlere merkezden VALĠ atandı. Sancakların yerini LĠVA aldı.

- ABDÜLAZĠZ -


Vilayet

Vali

Liva

Mutasarrıf

Kaza

Kaza Müdürü

Nahiye

Nahiye Müdürü

Köy

Muhtar


Nahiye adı verilen kaza ile köy arasındaki idari birim oluĢturuldu.

1913’e kadar yürürlükte kaldı

II. ABDÜLHAMĠT Maarif Perver / Kızıl Sultan

1876 – 1909

Camiden çok okul yaptırdığı için MAARRĠF PERVER olarak anıldı.

Ermenilere karĢı aman vermeyen II.Abdülhamit‘e karĢı Fransız akademisi

―La Sultan Rouge‖ tabirini kullandı.

Ermenilerle birlikte hareket eden ittihatçılar ―KIZIL SULTAN‖ diye tabir etti.

Doğu‘da Kürt AĢiret Reislerinin Ermenilere karĢı örgütlendiği düzensiz milis birliklerine

…………..… ALAYLARI denir.

1905’te Ermeniler II. Abdülhamit‘e Yıldız Camisinde Cuma selamlığında suikast düzenlediler.

II.Abdülhamit muhalifi Tevfik Fikret ― Ey Ģanlı avcı, tuzağını boĢa kurmadın / attın yazık ki, yazık ki vuramadın ― dizelerini kaleme aldı.

II.Abdülhamit, 31 Mart olayı ile tahttan

indirilerek …………..…’e sürgüne

gönderildi.

Selanik‘in savaĢsız Bulgaristan‘a geçmesi sonrası Ġstanbul‘da

…………..… SARAYI’na getirildi.

118

- II.Abülhamit‘in yönetimi Dolmabahçe Sarayından buraya taĢıdığı yerdir. - II.Abdülhamit Dolmabahçe‘de sadece 236 gün kaldı. - Suikast Ģüphesiyle buradan devlet yönetimini

taĢıdığı yer …………..… SARAYI‘dır.

- Necip PaĢa tarafından II. Abdülhamit için bestelenmiĢtir.

- 1876 – 1909 arası kullanılmıĢtır.

…………..… MARġI

TERSHANE KONFERANSI 23 Aralık 1876

Osmanlı‘nın Balkanlardaki Bulgar isyanını bastırmasındaki yöntem sonrası Avrupa Kamuoyunun baskısıyla Ġstanbul‘da yapılan ve kağıt üzerinde kalan konferanstır.

Osmanlı kararları kabul etmedi.

Rusya, Osmanlıya saldırdı. (93 Harbi)

Osmanlı, konferans kararlarını etkisiz kılabilmek için ―Kanuni Esasi‖ yi ilan ettiğini açıkladı.

I.MEġRUTĠYET 23 Aralık 1876 / 13 ġubat 1878

Ġlanı Öncesi Bilinmesi Gerekenler Anayasal Devlet Düzeni‘ne geçildi.

Halk, Ġlk defa yönetime ortak oldu

Kanuni Esasi, …………… ve …………. Anayasalarından etkilenerek oluĢturuldu.

1876 Anayasası ve 1961 Anayasası ile çift

meclisli yapı benimsendi.

1876 Anayasası: Meclis-i Mebusan / Meclis-i Ayan

1961 Anayasası: Seneto Meclisi / Temsilciler Meclisi

Mithat PaĢa‘nın Kanuni Esasi için hazırladığı

taslak metin …………..…

Rusya ile 93 Harbi sonrası Osmanlı – Alman yakınlaĢması yaĢandı.

Bu yakınlaĢma orduda Alman etkisine neden

oldu. MÜġĠR WONDER GOLTZ Ġlk Olumlu sonucunu 1897 Osmanlı – Yunan

SavaĢında kendini gösterdi. 93 Harbi sonrası imzalanan Edirne Mütarekesi

(31 Ocak 1878)‘den sonra 13 gün sonra 13 ġubat 1878‘de II. Abdülhamit meclisi süresiz olarak tatil etti. Halepa Fermanı, Çırağan Vakası II. Abdülhamit döneminde yaĢandı.

KANUNĠ ESASĠ MADDELER Herkes kanun ve devlet karĢısında eĢit haklara

sahip Herkese eğitim-öğretim, mülkiyet hakkı basın,

yayın ve din özgürlüğü verildi. Yasama yetkisi, Âyan ve Mebusan Meclisine

aittir. Ayan Meclisi üyeleri, padiĢah tarafından ömür

boyu seçilebilirdi. Mebusan Meclisi üyelerini ise dört yıllığına

halktan erkekler seçebilecekti. Yürütme yetkisi baĢında padiĢahın bulunduğu

(Heyet-i Vükela) bakanlar kurulluna aittir. PadiĢah hükümeti kurma yetkisine sahiptir. Gerekirse hükümeti görevden alabilir. Hükümet

padiĢaha karĢı sorumludur. PadiĢah istediği zaman meclisi açıp kapatabilir. Kanun teklifi hükümete aittir. PadiĢah istediği

yasayı veto edebilir. Yasalar padiĢahın onayı ile yürürlüğe girebilir. PadiĢah sürgün etme yetkisine sahiptir.

Yeniden baĢlama anlamına gelir. Ġlk Mahkemenin verdiği kararı, bir üst

mahkemenin yeniden incelemesidir. 1879‘da II. Abdülhamit döneminde açıldı.

…………..……………….

119

Ġlk noterlik teĢkilatıdır. Fransız Noterlik Kanunu esas alındı.

………….. MUHARĠRLERĠ NĠZAMNAMESĠ

1879

II.Abdülhamit’in 93 Harbi sonrası kurduğu Osmanlı tarihinde ilk defa geniĢ kapsamlı

polis ve istihbarat teĢkilatı

…………..… TEġKĠLATI 1880

Bu kararname ile borçlar konusunda

Osmanlı iflasını açıklamıĢtır. Bu kararnameye göre;

- Osmanlı vergilerine el konulmuĢ - Ekonomik bağımsızlık sona ermiĢtir. - Avrupalı Devletler tarafından vergilerin toplanması ve denetimi için,

DUYUN-U UMUMĠYE kuruldu. 1881

…………..… KARARNAMESĠ

Duyun-u Umumiye idaresinde yer alan ülkeler,

………… / ………….…/ …..……… /

…………/ …………… / …………… /

…………………………olmak üzere

yedi temsilciden oluĢmaktadır.

Cep Bilgi: Duyunu-u Umumiye Binasını, 1897‘de

FRANSIZ LEVANTEN ALEXANDRE VALLAURY inĢa etti. ATATÜRK’ün emriyle bina Ġstanbul Lisesi‘nin emrine verildi.

1875 Ramazan Kararnamesi ile ilan edilen Moratoryum‘dan 1881 Muharrem Kararnamesine kadar geçen süredir.

………………..…

ĠLK TÜRK MÜZE MÜDÜRÜ Deither‘in ölümü üzerine Çinili KöĢk Müze

Müdürlüğü‘ne 1881‘de ………………….. atandı.

Osman Hamdi Bey’in II. Abdülhamit tarafından MÜDÜR olarak atanmasıyla resmen kuruldu.

Paris‘teki Ecole Des Beaux – Art okulu

örnek alınarak kuruldu.

………………… MEKTEBĠ 1882

Güzel Sanatlar Akademisi

1853’te Abdülmecit döneminde 1853‘te kurulan Kadı ve Naip yetiĢtiren

― MUALLĠMHANE-Ġ NÜVVAP ‖,

II.Abdülhamit döneminde

……………… NÜVVAP adını aldı.

Menafi Sandıkları ve Memleket Sandıkları’nın yerine kuruldu.

……………… BANKASI 1888

1887’de JAPON ĠMPARATORU KOMEĠĠ‘nin yeğeninin savaĢ gemisiyle Ġstanbul‘u ziyaret etmesinin ardından iade-i ziyaret olarak bu fırkateyn ile Japonya‘ya ziyaret etmiĢtir.

Fırkateyn 11 ayda varabildi. DönüĢ yolunda KUġĠMOTO açıklarında tayfuna

yakalandı. KAYALARA ÇARPARAK BATTI 16 Eylül 1890

……………… FIRKATEYNĠ

Fatma Aliye Topuz, Avrupalı kadınlara Ġslam‘da kadını anlatmıĢtır.

……………… 1892

1894 – 1928 arası yayımlanan günlük siyasi gazete

……………… GAZETESĠ 1894

Din, ırk ve cinsiyet farkı gözetmeksizin bakıma muhtaç, bakıma muhtaç, kimsesiz, yaĢlı ve sakat insanların ihtiyaçlarının karĢılandığı bakım evidir.

……………… 1895

120

Ahmet Rıza, kurdu. Fransızca ve Türkçe yayınlandı. Yazılarında meĢrutiyeti ilerleme aracı olarak gördü.

……………… GAZETESĠ 1895

Ġlk Çocuk Hastanesidir.

II.Abdülhamit’in yedi aylık kızı Hatice Sultan‘ın 14 ġubat 1898‘de difteri hastalığından ölümü üzerine üzüntüye düĢen II:Abdülhamit, dört gün sonra Dr. Ġbrahim Bey‘e bir etfal (Çocuklar) hastanesi kurmakla görevlendirdi.

……………… HASTANESĠ 1895

1902‘den 1929‘a kadar çıkan Jön Türk dergisidir.

……………… DERGĠSĠ 1902

Özürlüler için açılan ilk okuldur. ĠĢitme engelliler için açılan il okuldur.

……………… OKULU 1902

Osmanlı’da saray yada Bab-ı Ali‘de görevli dilsizlerdir.

………………

ġam ile Medine arasına inĢa ettirilen projenin baĢında Alman Mühendis Meissner bulunuyordu.

Kutsal topraklarla iletiĢimi sağlamak için yapıldı. Proje asıl hedefteki Mekke‘ye kadar

uzatılamamıĢtır.

………………. DEMĠRYOLU PROJESĠ

1900 – 1908

Konya’dan, Bağdat’a ulaĢmak için 1600 km uzunluğundaki projedir.

1930’larda tamamlandı. Tren Hattının inĢası lisansını, Alman Bankası

Deutsche Bank‘a verdi. Ġlk seferini 1940’ta ĠSMET ĠNÖNÜ‘nün

CumhurbaĢkanlığı döneminde yapmıĢtır.

………… DEMĠRYOLU PROJESĠ

1903- 1930

Sultan Ahmet Meydanında bulunan Bağdat Demiryolu projesinin Alman firmalara verilmesi üzerine Alman Ġmparator II.Wilhelm tarafından Almanya‘da yaptırıp Ġstanbul‘da yerine monte ettirilen çeĢmedir.

NEO – BĠZANTEN ÜSLUBU‘nda yaptırılmıĢtır.

……………… ÇEġMESĠ 1901

Emperyalist Ülkeler çıkarları için bu projeye önem verdiler.

I.Dünya SavaĢında en çok kullanılan demiryolu

hattıdır.

Bu demiryolu projesini ortaya atan

ALMAN ĠMPARATORU II.WILHELM

…… PROJESĠ

(…… / …… / ……) 1894

ĠSANBUL / BAĞDAT DEMĠRYOLU HATTI‘nın baĢlangıç noktasıdır.

Gâr TCDD‘nin ana istasyonudur.

…………………..1908

Kız çocuklarının eğitimi için ZEKĠYE HANIM tarafından SELANĠK‘te kullanıldı.

……………………….. 1908

HUKUK ALANINDA yayımlanan gazete

……………….… 1909

Fransa‘da düzenlenen Dünya BaĢ Pehlivanlığı ġampiyonasında rakibi Paul Pons‘u yenerek ġAMPĠYONLAR ġAMPĠYONU UNVANI aldı

Ġstanbul‘a döndüğünde II. ABDÜLHAMĠT

tarafından OSMANÎ NĠġANI ile ödüllendirildi. 1902‘de henüz 32 yaĢında vefat etti.

……………….. 1870 - 1902

II. Abdülhamit‘in MeĢrutiyet dönemine son verdikten sonra 24 Temmuz 1908‘e kadar uyguladığı baskı dönemine denir.

………………… DÖNEMĠ 1878 – 1908

121

1889’da kuruldu.

II.MeĢrutiyet’in ilanında etkili olmuĢtur.

Ġdeolojik olarak Türkçülük düĢüncesini benimsedi

Genç Osmanlıların devamı niteliğinde sayılır.

Avrupalılar JÖN TÜRK diye bahseder (Yeni Osmanlılar)

……………………. (……………..…)

1889 – 1918

ĠTTĠHAT ve TERAKKĠ’nin OLUġUMU 27 Eylül 1907

Ġshak Sukuti

Ġbrahim Temo Abdullah Cevdet Çerkez Mehmet ReĢit Tarafından 12 kiĢinin katılımı ile Edirne‘de bir bağda 2 Haziran 1889‘da Ġnciraltı toplantısı veya 12‘ler toplantısı adıyla

ĠTTĠHAT-Ġ OSMANĠ kuruldu. Cemiyet Ġtalyan Carbonari Mason TeĢkilatı‘nı

örnek aldı. Hücreler halinde yapılandı. Her üyeye bir sıra numarası verildi. Birinci hücrenin birinci üyesi ĠBRAHĠM TEMO

Selanikli Nazım cemiyet tarafından Paris‘e

gönderildi. Burada eski Maarif Müdürü Ahmet Rıza Bey‘i cemiyete üye yapıp buradaki muhaliflerle Paris‘te; OSMANLI TEREAKKĠ ve ĠTTĠHAT CEMĠYETĠ adı altında birleĢtiler.

Üyeler:

Selanikli NAZIM / Ahmet RIZA Bey ġerafettin MAĞMUMĠ / Milaslı HALĠL Bey 1895‘ten itibaren MEġVERET GAZETESĠNĠ çıkardılar.

Cemiyetin kurucularından değildir. Jön Türk düĢüncesinde ve gruplaĢmasında

etkilidir.

Mizan Gazetesindeki eleĢtirileri nedeniyle gazete kapatıldı

Reform düĢüncesi ne padiĢahtan nede

Paris‘teki Ahmet Rıza‘dan ilgi görmedi.

………………………..

Harp Mektebi öğrencileri Askeri Mektepler Nâzırı Zeki PaĢa‘ya suikast giriĢiminde bulundular.

II. Abdülhamit, 630 kiĢiyi tutukladı, 74 kiĢiyi Fizan‘a sürgüne yolladı.

Sürgüne yollananlar ……… KURBANLARI olarak anıldılar.

Adem-i Merkeziyet fikrini savunan PRENS SABAHATTĠN‘in Paris‘te yaptığı kongredir.

Ahmet Rıza ve grubu katılmadı. Kongre ilgi

görmedi.

…………… KONGRESĠ 4 ġubat 1902

1906’da SELANĠK‘te istibdat yönetimini yıkmak

isteyen OSMANLI HÜRRĠYET CEMĠYETĠ kuruldu.

1906’da ġAM‘da MUSTAFA KEMAL,

VATAN ve HÜRRĠYET CEMĠYETĠNĠ kurdu.

Selanik‘te bu cemiyetin Ģubesini açtı. Osmanlı Hürriyet Cemiyeti önce Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ile birleĢti. Dr. Nazım Bey’in çabaları ile Paris‘te bulunan

OSMANLI TERAKKĠ ve ĠTTĠHAT CEMĠYETĠ ile resmen birleĢti. (27 Eylül 1907)

BirleĢme sırasında Cemiyetin adı da değiĢti.

― ĠTTĠHAT ve TERAKKĠ CEMĠYETĠ ― Mustafa Kemal, 29 Ekim 1907‘de Fethi

Okyar‘ın ısrarı ile 322 numaralı üye olarak derneğe girdi.

I.Dünya SavaĢı baĢladığında Ġttihat ve

Terakki‘nin Genel BaĢkanı ……… PAġA

9 Ekim 1918‘de Ġttihat ve Terakki‘den ayrılanlar,

FETHĠ BEY‘in baĢkanlığında… OSMANLI HÜRRĠYETPERVER AVAM FIRKASI‘nı kurdular. Mustafa Kemal, bu fırkanın üyesidir.

122

AHMET RIZA, PRENS SABAHATTĠN, ERMENĠ DEVRĠMCĠ FEDERASYONU ve MALUMYAN katıldı.

Toplantı sonu bildirgesi:

―II.Abdülhamit‘i tahttan indirmek ve Meclis-i Mebusanı açmak ―

…………… KONGRESĠ 1907

REVAL GÖRÜġMELERĠ 9 Haziran 1908

Günümüz Estonya‘nın baĢkenti TALĠN‘de

eski adıyla Reval‘de yapıldı.

Ġngiltere Kralı VII.Edward ile Rus Çarı Nikola

arasında yapıldı. 1907 Üçlü Ġtilafın kurulması ile her iki devlet

aralarındaki sorunları gidermek Osmanlı‘yı paylaĢmak üzere toplandı.

Ġngiltere, Reval sonrası Balkanlarda Rusya‘yı serbest bıraktı. Bu durum I.Balkan Harbi‘ne neden oldu.

1908 DEVRĠMĠ Ġngiltere‘nin, Makedonya sorununu bahane edip

bölgeye müdahale etmesini istemeyen RESNELĠ NĠYAZĠ, 200 asker ve 200 sivil ile dağa çıkarak isyan etti.

II. Abdülhamit‘ten meĢrutiyet‘i yeniden ilan

etmesini istedi. 23 Temmuz‘da ĠTC MeĢrutiyeti, MANASTIR‘da

21 Pare top atıĢıyla ilan etti. Durum Yıldız Sarayı‘na bildirildi. 23 Temmuz‘u

24 Temmuz‘a bağlayan gece Kanuni Esasi‘nin yürürlüğe konmasına karar verildi.

II. MEġRUTĠYET 24 Temmuz 1908 / 11 Nisan 1920

ĠTC, gizli Selanik toplantısı sonrası cemiyet,

Fırka‘ya dönüĢmeye karar verdi. ĠTC, ġubat 1909‘da KAMĠL PAġA Hükümeti‘ni

güvensizlik oyu ile düĢürdüler. II. MeĢrutiyet‘in ilanı sonrası,

Bulgaristan, Bağımsızlığını ilan etti.

Girit, Yunanistan‘a bağlanma kararı aldı.

Avusturya – Macaristan, Bosna-Hersek‘i

ilhak etti.

23 Nisan 1920 / 29 Ekim 1923 arasındaki

TBMM Rejimini, III.MeĢrutiyet dönemi olarak adlandıran Türk siyaset adamı ve tarihçi kimdir.

…………………… 1915 – 1982

31 MART OLAYI 13 Nisan 1909

ĠTC‘ye muhalif SERBESTĠ GAZETESĠ‘nin

yazarı Hasan Fehmi Bey‘in kimliği belirsiz kiĢilerce Galata Köprüsünde öldürülmesi

Ahrar Fırkası‘nın ĠTC‘ye karĢı muhalefeti Volkan Gazetesi yazarı DERVĠġ VAHDET‘in

isyancılara destek vermesi Avcı Taburları’nın isyancılarla hareket etmesi 31 Mart Olayı‘na neden oldu. Ġsyana karĢı Selanik‘te 1 günde, Hareket

Ordusu toplandı. Trenle YeĢilköy‘e gelindi. Ordu Komutanı Mahmut ġevket PaĢa,

Tümen‘in Kurmay Subaylarından biri de Mustafa Kemal‘dir. Ġsyanın bastırılması sırasında 300‘den fazla

insan öldü. DerviĢ Vahdet, Ġzmir‘de yakalandı. Ġstanbul

sıkıyönetim mahkemesinde yargılandı. Ayasofya meydanında asılarak idam edildi.

OSMANLI‘da REJĠME KARġI ĠLK ĠSYANDIR.

123

31 MART OLAYI SONRASI…

II.Abdülhamit tahttan indirildi. Yerine kardeĢi

V.Mehmet ReĢat getirildi. Hüseyin Hilmi PaĢa Hükümeti kuruldu. Bu

hükümet Divan-ı Harbin II.Abdülhamit‘in yargılamasına izin vermedi.

Kanuni Esasi’nin maddeleri değiĢtirildi. II.Abdülhamit, Selanik‘e sürgüne gönderildi.

Selanik‘in savaĢ yapmadan Bulgaristan‘a teslim olmasıyla II.Abdülhamit BEYLERBEYĠ SARAYI‘na getirildi. Ölümüne kadar (1918) burada kaldı.

KANUNĠ ESASĠ‘NĠN DEĞĠġTĠRĠLEN MADDELERĠ…

Meclis-i Mebusan, Heyet-i Vükelayı güvensizlik

oyu ile düĢürebilecek. Heyet-i Vükela (Bakanlar Kurulu) güvensizlik

oyu ile düĢürülebilecek Sadrazam‘ı PadiĢah atayacak, Bakanları

sadrazam atayacak Uluslararası antlaĢmalar, Meclis-i Umumi‘nin

onayına bırakılacak Kanun teklif etmek için padiĢahın iznini alma

Ģartı kaldırıldı. PadiĢahın Veto ettiği yasaları Meclis-i Umumi

2/3 çoğunlukla kabul ederse padiĢah kanunu tastik etmek zorunda kalacak

PadiĢahın sürgün yetkisi kaldırıldı. Kanun dıĢı tutuklama yasağı getirildi.Sansüre

yasak konuldu.

FIRKALAR

ÖZELLĠKLERĠ VERĠLEN PARTĠLERĠ CEVAPLAYINIZ

Ġbrahim Temo, Ġshak Sukuti, Abdullah Cevdet,

Mehmet RaĢit, Hikmet Emin kurdu.

MeĢveret, Mizan ve Ġçtihat gazeteleri bu partiyi destekledi.

…………… FIRKASI 1889

Liberal Jön Türk kanadı Prens Sabahattin Ġstanbul‘da kurdu.

Volkan ve Serbesti gazeteleri bu partiyi destekledi.

…………… FIRKASI 1908

Ġbrahim Temo kurdu.

1911’de Hürriyet ve Ġtilaf fırkasına katıldı.

…………….…… FIRKASI 1908

Arap Asıllı Osmanlılar kurdu.

……………….…… CEMĠYETĠ 1908

Gümülcine Mebusu Ġsmail Bey kurdu.

1911’de Hürriyet ve Ġtilaf fırkasına katıldı.

…………………….. FIRKASI 1910

ĠĢtirak Dergisi’ni yayınlayan HÜSEYĠN HĠLMĠ

kurdu.

Türkler tarafından kurulan ilk sosyalist partidir.

……………………… FIRKASI 1910

Ġttihat veTerakki’ye karĢı kurulmuĢ en önemli muhalefet partisidir. Parti Liderleri Damat Ferit, Refik Halit Karay, Ali Kemal

Türkler tarafından kurulan ilk sosyalist partidir.

……………………… FIRKASI 1911

1912’de ALAYLI SUBAYLAR tarafından SOPALI SEÇĠMLER sonrasında kurulan Ġttihatçıların suikastlarına karĢılık veren, Hürriyet ve Ġtilaf yanlısı silahlı örgüt.

……………….. ZABĠTAN 1912

Kurtarıcı Subaylar

1918 Mondros Mütarekesi sonrasında Ġttihat ve Terakki‘nin son kongresinde kendisini fesh ederek kurduğu partidir.

……………….. FIRKASI 1918

Osmanlı‘da Ġlk defa ÇOK PARTĠLĠ HAYATA II.

MEġRUTĠYET ile geçildi.

II.MeĢrutiyet‘in ilanı sonrasında bütün partilerin aynı anda gittiği seçim

1912 SOPALI SEÇĠMLERĠDĠR.

124

BARBAROS 2016 -2017

―LĠSANS / ÖN LĠSANS‖

KPSS ĠNKILÂP TARĠHĠ

ÖĞRENCĠ NOTLARI

Analitik Konu anlatımı BoĢluk doldurma ile konu pekiĢtirme Her konuyu bütünleĢtirici piyasadaki soru bankalarından seçilmiĢ soru örnekleri

KPSS‘de çıkmıĢ örnek sorular Katılımlı ders iĢleme tekniği

Pars Akademi Grubu içerisinde örnek soru paylaĢımları ve görsel içerikli hazırlanmıĢ power point konu anlatımları

Hazırlayan Tarih Öğretmeni

SERKAN CENGĠZ

125

MUSTAFA KEMAL

FĠKĠR AKIMLARI

XX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETĠ

Mustafa Kemal’in Gittiği Okullar

- 1886 Hafız Mehmet Efendi

- 1888 ġemsi Efendi Ġlkokulu

- 1892 Selanik Mülkiye RüĢtiyesi

- 1895 Selanik Askeri RüĢtiyesi

- 1896 Manastır Askeri Ġdadisi

―Gençlik hayatımın en heyecanlı günlerini yaĢadım. YaĢımın küçük olmasına rağmen bu savaĢa katılmayı çok istediğim‖ dediği

savaĢ ……………….....SAVAġIDIR

Fethi Okyar okul arkadaĢıdır

- 1899 Manastır Harp Okulu

Ali Fuat Cebesoy okul arkadaĢıdır

Teğmen (Mülâzım) olarak mezun oldu

Örnek Soru:

Atatürk, aĢağıdaki okullardan hangisinde okurken ―Kemal‖ ismini almıĢtır?

A) Hafız Mehmed Efendi

B) ġemsi Efendi Ġlkokulu

C) Selanik Mülkiye RüĢtiyesi

D) Manastır Askeri Ġdadisi

E) Manastır Harp Okulu

- 1902 Harp Akademisi

―Hangi Türk Ģairi böyle inkılâpçı Ģiirler yazmıĢtır‖ diyerek övdüğü kiĢi

……………….....

Mustafa Kemal ………………..... için ―Türk Milletinin yıllardır beklediği ses‖ ifadesini kullandı

Kurmay YüzbaĢı olarak Mezun oldu

Ġlk görev yeri ……………

Burada Vatan ve Hürriyet Cemiyeti‘ni kurdu

2015 KPSS Mustafa Kemal‘in Vatan ve Hürriyet Cemiyeti‘ni kurduğu yer?

— ġam

- 1909 31 Mart Olayı (13 Nisan 1909)

Ordudaki görevi ……………….....

- 1912 Trablusgarp savaĢına

………………................. kılığında gizlice girdi

Enver PaĢa da …………………..… kılığında girdi

Ordudaki görevi ……………….....

- 1915 Çanakkale Muharebesi

Ordudaki görevi 19.Tümen Komutanı

………………..... - Kafkas Cephesi

Ordudaki görevi 16.kolordu Komutanı

……………….....

- 1918 Suriye Filistin Cephesi

Ordudaki görevi

………………............... KOMUTANI

- 1919 Samsun‘a gönderiliĢi

Ordudaki görevi

……………..…… MÜFETTĠġLĠĞĠ

- 1919 Amasya Genelgesi sonrası istifa etti (SĠNE-Ġ MĠLLET gerçekleĢti)

- 1919 Erzurum Kongresi (Ġlk sivil çalıĢması)

Kongrede TEMSĠL HEYETĠ BAġKANI seçildi (Bölgesel Heyet)

Ġlk sivil önder

- 1919 Sivas Kongresi

Kongrede TEMSĠL HEYETĠ BAġKANI seçildi (Ulusal Heyet)

- 1920 TBMM‘nin açılması

Meclisteki görevi TBMM BAġKANI

126

- 1921 EskiĢehir / Kütahya Muharebeleri

Askerlik görevine geri döndü

Meclis Mustafa Kemal‘i, BAġKOMUTAN olarak atadı

- 1921 Sakarya Meydan Muharebesi

Muharebe sonrası Meclis Mustafa Kemal‘e GAZĠLĠK MAREġALLĠK unvanlarını verdi

- 1923 Cumhuriyet‘in Ġlanı

TBMM, Mustafa Kemal‘Ġ CUMHURBAġKANI ilan etti

1923 / 1927 / 1931 / 1935

CUMHURBAġKANLARIMIZ

1- MUSTAFA KEMAL 1923 – 1938

2- ĠSMET ĠNÖNÜ 1938 – 1950

3- CELAL BAYAR 1950 – 1961

4- CEMAL GÜRSEL 1961 – 1966

5- CEVDET SUNAY 1966 – 1973

6- FAHRĠ KORUTÜRK 1973 – 1982

7- KENAN EVREN 1982 – 1989

8- TURGUT ÖZAL 1989 – 1993

9- SÜLEYMAN DEMĠREL 1993 – 2000

10- AHMET NECDET SEZER 2000 – 2007

11- ABDULLAH GÜL 2007 – 2014

12- RECEP TAYYĠP ERDOĞAN 2014 - …

FĠKĠR AKIMLARI

OSMANLICILIK (ĠTHAT-I ANASIR / ulusların birliği)

Osmanlı sınırları içerisinde dini dili ırkı ne olursa olsun herkesin OSMANLI VATANDAġI kabul edildiği esası eĢitlik prensibine dayanan düĢünce sistemidir.

Tanzimat Fermanı ile baĢlar; Balkan Harbi ile sona erer

Osmanlıcılık, Milliyetçiliğe karĢı olarak ortaya çıktı

1839 Tanzimat Fermanı 1856 Islahat Fermanı 1876 Kanuni Esasi’nin Ġlanında etkilidir. SAVUNUCULARI

- MĠTHAT PAġA - NÂMIK KEMAL - ZĠYA PAġA

2008 KPSS

XIX. yüzyılda Osmanlı Devletinde dağılmayı önlemek amacıyla birtakım düĢünce akımları ortaya çıkmıĢtır.

Bu düĢünce akımlarından Osmanlıcılık düĢüncesinin önemini kaybetmesinde,

I. Avrupa Ulus devletlerin ortaya çıkması II. MeĢrutiyetin ilanına rağmen azınlıkların ayrılıkçı hareketlerini sürdürmesi III. Yeniçeri Ocağını kaldırması

durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

ĠSLAMCILIK (Ümmetçilik)

Osmanlı Sınırları içersinde bütün Müslümanları birleĢtirici düĢünce sistemidir. PANĠSLAMĠZM

II. Abdülhamit‘in Baskı ve Ġstibdat dönemi ile baĢlar

I.Dünya SavaĢında Hicaz – Yemen Cephesi ile sona erer

SAVUNUCULARI

- MEHMET AKĠF ERSOY - SAĠD HALĠM PAġA - CEVDET PAġA

2013 KPSS

Osmanlı Devleti‘nde XIX.yüzyılda savunulan Ġslamcılık fikriyle ilgili olarak aĢağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Devletin bütünlüğünün dini esaslara uyulmakla sağlanacağı fikrini savunmuĢtur

B) Din ve Ümmet birdir

C) Osmanlıcılık fikrinin uygulanamayacağı düĢüncesiyle gündeme gelmiĢtir

D) II. Abdülhamit döneminde devlet politikası haline gelmiĢtir

E) I.MeĢrutiyet‘in ilanı ile etkisini yitirmiĢtir

127

TÜRKÇÜLÜK (Turancılık)

- Osmanlı sınırları içerisinde yaĢayan bütün Türkleri birleĢtirici düĢünce sistemi PANTÜRKĠZM - Osmanlı sınırları dıĢında yaĢayan bütün Türkleri birleĢtirici düĢünce sistemi PANTURANĠZM

Ali Hüseyinzade TURAN ifadesini ilk kez kullandı

Ġsmail Gaspıralı (1851-1914), ―Dilde, iĢte, fikirde birlik‖ parolasını ortaya

koyan kiĢidir.

Üç tarz siyaset YUSUF AKÇURA‘ya aittir.

Türkçülük akımını sistemleĢtiren ZĠYA GÖKALP ― Vatan ne Türkiye’dir Türklere ne Türkistan / Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir; TURAN

SAVUNUCULARI

- ZĠYA GÖKALP - YUSUF AKÇURA - ĠSMAĠL GASPIRALI - ÖMER SEYEFEDDĠN - MEHMET EMĠN YURDAKUL - FUAD KÖPRÜLÜ - NECĠP ASIM

Örnek Soru: I. Savunucuları arasında Mehmet Akif de bulunur

II. Anadolu içindeki Türkleri bir bayrak altında toplamayı hedefler

III Türkiye Cumhuriyeti‘nin kuruluĢ ideolojisidir Yukarıda verilenlerden hangileri Türkçülük ideolojisinin özellikleri arasında gösterilemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

2015 KPSS Hangisi Türkçülük düĢüncesini savunan kiĢiler arasında yer alır? Ġsmail Gaspıralı / Mehmet Emin Yurdakul

BATICILIK

- Batının her alanda Osmanlının önüne geçmesiyle yenilik hareketlerinin yapılması benimsenmiĢtir. - LALE DEVRĠ ile baĢlar. XIX. Yüzyıl Osmanlısına kadar devam eder.

SAVUNUCULARI

- CELAL NURĠ ĠLERĠ - TEVFĠK FĠKRET - KILIÇZADE HAKKI - ABDULLAH CEVDET

ADEM-Ġ MERKEZĠYETÇĠLĠK

- Federal yönetim anlayıĢını savunur - TeĢebbüsü ġahsiye‘ye (Özel TeĢebbüs) önem verir (Liberal ekonomi) - II. MeĢrutiyet dönemi ortaya çıkmıĢ ancak uygulanamamıĢtır SAVUNUCULARI

- PRENS SABAHATTĠN (Paris‘te AHRAR FIRKASI‘nı kurdu)

Örnek Soru: II.Abdülhamit‘in dıĢ politikada benimsediği ve I.Dünya SavaĢı sırasında Arapların Osmanlı‘ya karĢı Ġngilizlerle iĢbirliği yapması sonucu önemini yitiren kurtarma fikri aĢağıdakilerden hangisidir A) Batıcılık B) Ġslamcılık C) Türkçülük D) Osmanlıcılık E) Federalizm

Örnek Soru:

- ―Osmanlıcılık‖ fikrinin öncüsü olan Vatan ġairi - ―Türkçülük‖ fikrinin ideolojisini oluĢturan fikir adamı - ―Batıcılık‖ düĢüncesinin kurucu ismi - Safahat adlı eseriyle de ―Ġslamcılık‖ fikrinin öncüsü

Tanımları aĢağıdaki isimlerle eĢleĢtirildiğinde hangisi dıĢarıda kalır? A) Ziya Gökalp B) Mehmet Akif C) Namık Kemal D) Namık Kemal E) Ali Suavi

TRABLUSGARP SAVAġI 1911 – 1912

Ġtalya‘nın Osmanlı bölgesi olan

Trablusgarp‘a saldırmasıyla baĢlar Ġtalya‘nın saldırmasında; - Sömürgecilik anlayıĢı - Coğrafi yakınlık - 1896 HabeĢistan barısızlığı etkilidir

Ġngiltere ve Fransa, Ġtalya‘yı kendi tarafına çekebilmek için iĢgale yeĢil ıĢık yaktı

Ġtalya, Rusya ile RACCONĠGĠ ANTLAġMASI‘nı imzalayarak karĢılıklı çıkarlarını korudu

Karadan ve denizden yardım yapılamadı

Vatansever subaylar gizlice bölgeye gönderildi Mustafa Kemal, Gazeteci ġerif Bey Enver PaĢa, Tüccar Hamdi Bey

128

Osmanlı Trablusgarp SavaĢında ümmetçilik politikasını uyguladı

………………..... (………………): Trablusgarp SavaĢında Osmanlı‘nın yanında olan yerel halk

Mustafa Kemal, BinbaĢı olarak görev yaptı Mustafa Kemal‘in emperyalizme karĢı yaptığı ilk mücadele Mustafa Kemal, Derne ve Tobruk‘ta

Enver PaĢa, Bingazi‘de görev yaptı Ġtalya, Osmanlıyı barıĢa zorlamak için 12 adayı

iĢgal etti, Çanakkale Boğazını ablukaya aldı Balkan Harbinin baĢlaması nedeniyle Ġtalya ile

UġĠ ANTLAġMASI imzalandı

Dünya tarihinde ilk kez savaĢ uçakları savaĢ aracı olarak kullanıldı

Örnek Soru: Ġtalya Trablusgarp‘ın içlerine girememesi sonucu 12 adayı iĢgal etti ve Çanakkale‘yi abluka altına aldı.

Ġtalya‘nın bu manevrası aĢağıdakilerden hangisine yöneliktir?

A) Avrupalı devletlerin desteğini almak B) Osmanlı Devletini barıĢa zorlamak C) Ġstanbul‘u alarak Osmanlı‘ya son vermek D) Tüm Ege adalarını ele geçirmek E) Boğazları alarak sıcak denizlere inmek

UġĠ ANTLAġMASI 15 EKĠM 1912

Trablusgarp ve Bingazi, Ġtalya‘ya bırakılacak

Kuzey Afrika‘daki son toprak parçasını kaybettik

Trablusgarp halkı dini ve kültürel açıdan

Halifeye bağlı kalacak

Dini ve kültürel bağlar devam ettirilmek istendi

Ġlk kez 1774 Küçük Kaynarca AntlaĢması ile halifenin gücünden ayrıldı

12 Ada, Balkan SavaĢı sonuçlanıncaya kadar

Ġtalya‘ya bırakıldı

Bundaki sebep, Yunan tehlikesidir

12 ADA, 1923 Lozan AntlaĢması ile Ġtalya‘ya; 1947 Paris AntlaĢması ile Yunanistan‘a

bırakıldı

Trablusgarp‘ın, Duyun-u Umumiye‘ye olan borcunu Ġtalya ödeyecek

Örnek Soru: Ġtalya‘nın Trablusgarp‘ı iĢgal etmesinin temel nedeni aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Sömürgecilik ve Hammadde arayıĢı B) Demokrasi anlayıĢını Araplara benimsetmek istemesi C) Osmanlı ile siyasi rekabet halinde olması D) Osmanlı‘nın Kudüs‘e gidecek olan Hıristiyan hacıları engellemesi E) Bölgenin tarihsel ve ekonomik yapısı

Örnek Soru: I.Hammadde ve Pazar arayıĢı II. Coğrafi konum yakınlığı III. Osmanlı‘nın bölgeyi savunacak güçte olmaması Yukarıda verilenlerden hangileri Ġtalya‘nın Trablusgarp‘ı iĢgal etmesinin nedenleri arasındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I,II ve III

I.BALKAN SAVAġI 8 EKĠM 1912

Nedenler:

Balkan uluslarının topraklarını geniĢletme isteği Rusya‘nın Panslavizm politikası ve Balkan

uluslarını kıĢkırtması Fransız ihtilali ile ortaya çıkan Milliyetçilik

anlayıĢı Osmanlı‘nın Trablusgarp SavaĢı içinde olması Osmanlı‘nın Balkanlarda ―Kiliseler Sorunu‖ nu

çözmesi

SavaĢın nedeni;

- Balkan uluslarının bağımsız olma isteği - Balkan Uluslarının sömürgecilik anlayıĢı

…DEĞĠLDĠR

Unutulmaması gereken nokta, nedenleri arasında Fransız Ġhtilali ortaya çıkan Milliyetçilik etkilidir.

Ancak Balkan uluslarının bağımsız olma anlayıĢındaki Milliyetçilik etkili değildir. Çünkü Balkan ulusları çok önceden bağımsız olmuĢtu. Sömürmek değil

topraklarını geniĢletmek istediler

129

1829 Edirne AntlaĢması YUNANĠSTAN

1878 Berlin AntlaĢması SIRBĠSTAN KARADAĞ ROMANYA

1908 II. MeĢrutiyet BULGARĠSTAN 1913 I.Balkan Harbi Sonrası ARNAVUTLUK

GeliĢme: - 8 Ekim 1912‘de Karadağ‘ın Makedonya‘ya

saldırması ve ardından diğer Balkan uluslarının da saldırmasıyla Balkan Harbi baĢladı

- ARNAVUTLUK bağımsızlığını ilan etti. (Bağımsızlığını ilan eden son azınlık)

Arnavutluk‘un bağımsızlığını ilan etmesi, ÜMMETÇĠLĠK ANLAYIġININ baĢarısız olduğunu gösterir

BAB-I ÂLĠ BASKINI 23 Ocak 1913

Ġttihat ve Terakki, I.Balkan Harbi‘nin sorumlusu olarak gördüğü Kamil PaĢa hükümetini devirerek, Mahmut ġevket PaĢa‘yı baĢa geçerdi

Ġlk askeri darbedir.

PadiĢah değiĢikliği yaĢanmamıĢtır

Hükümet değiĢikliği yaĢandı

Örnek Soru: Osmanlı Devletinde XX.yüzyıl baĢlarında görülen;

I. Ġkinci MeĢrutiyet‘in ilanı II. Bab-ı Ali Baskını III.31 Mart Vakası

Olaylarının kronolojik sıralaması aĢağıdakilerden hangisidir? A) I,II,III B) I,III,II C) II,I,III D) III,I,II E) III,II,I

LONDRA ANTLAġMASI 30 MAYIS 1913

Midye – Enez Hattı sınır çizildi Bulgaristan‘a Edirne, Kırklareli, Dedeağaç Sırbistan‘a Orta ve Kuzey Makedonya Yunanistan‘a Güney Makedonya, Selanik, Girit

I.Balkan SavaĢından en kârlı çıkan devlet BULGARĠSTAN

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi I.Balkan SavaĢının sonuçlarından biri değildir?

A) Osmanlı ile Bulgaristan arasındaki sınır Meriç nehri olmuĢtur?

B) Londra AntlaĢmasını imzalamıĢtır?

C) Osmanlıcılık fikri önemini yitirmiĢtir?

D) Batı Trakya Türkleri sorunu ortaya çıkmıĢtır?

E) En kârlı devlet Bulgaristan olmuĢtur?

Örnek Soru: AĢağıdakilerden hangisi I.Balkan SavaĢı ile kaybedilen yerlerden değildir? A) Makedonya B) Bosna Hersek C) Arnavutluk D) Batı Trakya E) Selanik

Örnek Soru: I.Balkan SavaĢı hangi devletin Osmanlı Devletine saldırısı ile baĢlamıĢtır? A) Sırbistan B) Yunanistan C) Karadağ D) Bulgaristan E) Romanya

— Sırbistan — Karadağ — Yunanistan — Bulgaristan

OSMANLI DEVLETĠ

130

II. BALKAN SAVAġI 29 HAZĠRAN 1913

- Bulgaristan‘ın fazla toprak alması savaĢın nedenidir.

- Bulgaristan bütün cephelerde yenildi - Osmanlı, Edirne ve Kırklareli‘ni geri aldı

I.Edirne Fatihi: ………………...

II. Edirne Fatihi: ………………...

BÜKREġ ANTLAġMASI 10 ĞUSTOS 1913

- Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ, Yunanistan ve Romanya arasında imzalandı

Yunanistan’a, Selanik, Serez, Drama, Dedeağaç

Romanya’ya, Dobruca ve Silistire

Sırbistan’a, Orta ve Kuzey Makedonya

Osmanlı, BükreĢ antlaĢmasında yer almadı

ĠSTANBUL ANTLAġMASI 29 EYLÜL 1913

— Osmanlı / Bulgaristan arasında imzalandı Meriç Nehri, iki ülke arsında sınır kabul edlldi Edirne, Kırklareli ve Dimetoka OSMANLI‘ya Kavala ve Dedeağaç BULGARĠSTAN‘a

bırakıldı

Bulgaristan‘ın Ege Denizi ile olan bağlantısı NÖYYĠ ANTLAġMASI ile kesilecektir.

Azınlık durumundaki bulunan Türklerin eğitimi

TÜRKÇE olacak

TÜRK AZINLIK DEYĠMĠ ilk kez kullanıldı

ATĠNA ANTLAġMASI 14 KASIM 1913

— Osmanlı / Yunanistan arasında imzalandı Osmanlı’ya Gökçeada ve Bozcaada

Yunanistan‘a Yanya, Selanik ve GĠRĠT

Azınlık durumundaki Türklerin hakları korunacak

Ege Adalarını geleceğine Avrupalı devletler karar verecek

ĠSTANBUL ANTLAġMASI 13 MART 1914

— Osmanlı / Sırbistan arasında imzalandı — Osmanlı‘nın Sırbistan ile herhangi bir sınırı yoktu — Azınlık durumundaki Türklerin hakları korundu

2007 KPSS:

Osmanlı Ġmparatorluğu, Makedonya‘yı aĢağıdakilerden hangisinin sonucunda kaybetmiĢtir? A) I.Dünya SavaĢı

B) Trablusgarp SavaĢı

C) Balkan SavaĢları

D) KurtuluĢ SavaĢı

E) 1877 – 1878 Osmanlı / Rus SavaĢı (93 Harbi)

BALKAN SAVAġLARININ SONUÇLARI Batı Trakya, Ege Adaları ve Makedonya elden

çıktı Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti Osmanlıcılık önemini yitirdi, Türkçülük önem

kazandı

2012 KPSS

Osmanlı Devletinde Türkçülük hareketinin hızlanmasında,

I.Kırım II. Balkan III.Birinci Dünya

savaĢlarından hangileri etkili olmuĢtur? A) Yanız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I,II ve III

Batı Trakya Türkleri sorunu ve Ege Adaları

sorunu günümüze kadar geldi Balkanlardan gelen göçlerle Anadolu‘daki Türk

nüfusu arttı. (Osmanlı‘nın genel nüfusu artmamıĢtır. Anadolu‘daki Türk nüfus yoğunluğu arttı)

Bulgaristan‘ın I.Dünya savaĢında Ġttifak

grubunda savaĢa girmesinde etkili oldu

BULGARĠSTAN

— Sırbistan — Karadağ — Yunanistan — ROMANYA — OSMANLI

131

Önemli Not:

Örnek Soru:

Osmanlı Devleti II. Balkan SavaĢında

I. Selanik II. Doğu Trakya III. Batı Trakya

yerlerinden hangilerini tekrar sınırlarına dahil etmiĢtir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I,II ve III

Örnek Soru:

I.Trablusgarp SavaĢı 1911 II.Balkan savaĢı 1912 III. I.Dünya SavaĢı 1914

Yukarıda meydana gelen savaĢların baĢlamasında milliyetçilik etkili değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I,II ve III

Örnek Soru:


Yukarıda meydana gelen savaĢların baĢlamasında sömürgecilik etkili değildir?


Örnek Soru:


Yukarıda meydana gelen savaĢların baĢlamasında sömürgecilik etkilidir?


Örnek Soru:

I.Trablusgarp SavaĢı 1911 II.Balkan SavaĢı 1912 III. I.Dünya SavaĢı 1914

Yukarıda meydana gelen savaĢların baĢlamasında hem sömürgecilik hem de milliyetçilik aynı anda etkilidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I,II ve III

BoĢlukları doldurunuz Balkan SavaĢlarında Hamidiye Kruvazörü ile

baĢarılı savunmalar yapan ……………….. Balkan SavaĢlarında kapatılan gazete

………………... GAZETESĠ

Trablusgarp SavaĢı‘nın Nedeni milliyetçilik değildir. Nedeni SÖMÜRGECĠLĠK‘tir

I.Balkan SavaĢı‘nın Nedeni milliyetçiliktir. Ancak sömürgecilik değildir.

I.Dünya SavaĢı‘nın Nedeni hem MĠLLĠYETÇĠLĠK hem de SÖMÜRGECĠLĠK‘tir

132

I.DÜNYA SAVAġI 1914 – 1918

Üç PaĢalar Ġktidarı

1913 Bab-ı Âli Baskınıyla baĢlayan, I.Dünya Savalının çöküĢüne kadar süren dönemdir.

- …………. PAġA

- …………. PAġA

- …………. PAġA

Bâb-ı Âli Baskınıyla düĢürülen hükümet

………… PAġA HÜKÜMETĠ 1912 – 1913

Bâb-ı Âli Baskınıyla baĢa geçirilen hükümet

………………….PAġA HÜKÜMETĠ

1913 I.Dünya SavaĢı baĢladığında görevde olan

………………….PAġA HÜKÜMETĠ

1913- 1917 I.Dünya SavaĢı bĠttiğinde görevde olan

……………… PAġA HÜKÜMETĠ 1918

Mondros AteĢkes AntlaĢmasını imzalayan

………………. PAġA HÜKÜMETĠ 1918

Mondros AteĢkes AntlaĢması son Osmanlı

padiĢahı olan VI. Mehmet VAHDETTĠN döneminde imzalandı

1882 Üçlü Ġttifak Devletleri (BağlaĢma) Almanya / Ġtalya / Avusturya Macaristan Ġmp.

1907 Üçlü Ġtilaf Devletleri (UzlaĢma) Ġngiltere / Fransa / Rusya

I.Dünya SavaĢına en geç giren devlet

………….

En geç giren ittifak devleti ……………..

En erken ayrılan devlet ………………

Taraf değiĢtiren devlet ………………

SAVAġIN NEDENLERĠ

Genel Nedenler:

Sömürgecilik Hammadde ve Pazar arayıĢı BloklaĢmalar Silahlanma yarıĢı Milliyetçilik

Özel Nedenler:

Ġtalya ve Almanya‘nın yayılmacı siyaseti Avusturya Macaristan Ġmparatorluğunun güneye

yayılma siyaseti Ġngiltere‘nin güneĢin batmadığı imparatorluk

anlayıĢı Fransa‘nın 1872 Sedan SavaĢı ile kaybettiği

Alsaz – Loren‘i Almanya‘dan istemesi Rusya‘nın Panslavizm politikası Osmanlı ve Bulgaristan‘ın kaybettiği yerleri geri

almak istemesi Sülaleler ÇekiĢmesi

Ramanof / Rusya

Habsburg / Almanya – Avusturya Mac.Ġmp

Hohenzolern / Almanya

Honover / Almanya

Görünen Nedeni: 28 Haziran 1914‘te Avusturya – Macaristan Veliahdı Fredinand, 17 yaĢındaki Sırp milliyetçisi Gabrial Princip tarafından öldürüldü

Örnek Soru:

Osmanlı Devleti, I.Dünya SavaĢı baĢladığında;

I.Tarafsızlığını ilan etmesi II. Boğazları savaĢ gemilerine kapatması III.Devlet borçlarının ertelendiğini açıklaması

Önlemlerinden hangilerini almıĢtır?


Osmanlı‘nın savaĢ öncesi Ġngilizlere bedelini ödeyip alamadığı gemilerin adı

………… / ………………….

133

Ġngiliz önlerinden kaçarak Osmanlıya sığınan iki alman gemisinin adı

………….… (Yavuz) / ………… (Midilli)

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi I.Dünya SavaĢının baĢlamasının nedenlerinden biri değildir?

A) Ulusçuluk akımının etkisi

B) Devletlerarasındaki siyasi ve ekonomik rekabet

C) Fransa – Almanya arasındaki Alsaz-Lore sorunu

D) Ülkeler arasındaki silahlanma ve bloklaĢmalarının yaĢanması

E) Ġtalya ve Almanya‘da faĢist ve totoliter rejimlerin iĢbaĢına geçmesi

OSMANLI’NIN SAVAġA GĠRME NEDENLERĠ

Kaybettiği yerleri geri almak

Ġttihat ve Terakki‘nin Alman politikası

Pantürkizm

Kapitülasyonlardan kurtulma isteği

Örnek soru:

I. Kaybedilen toprakların geri alınmak istenmesi II. Almanya‘nın savaĢı kazanacağına inanılması III. Kapitülasyonlardan kurtulmak istenmesi

durumlardan hangileri Osmanlı Devleti‘nin savaĢa girmesinde etkili olmuĢtur?


ALMANYA’NIN OSMANLI ISRARI Jeopolitik Konum Hilafetin gücü Osmanlı‘nın hammadde ve askeri gücü

GeliĢme: Harbiye Nazırı Enver PaĢa Almanya ile 2

Ağustos 1914‘te gizli bir antlaĢma imzaladı

Ġmzalan antlaĢmada Osmanlı ve Almanya savaĢ halinde birbirlerini destekleyecek

GeliĢme: Goben ve Breslau 29 Ekim 1914‘te

Sivastopol‘u bombaladı - 2 Kasım 1914 Rusya - 5 Kasım 1914 Ġngiltere ve Fransa

Osmanlı‘ya savaĢ açtı

12 Kasım 1914 Ġttihat ve Terakki savaĢ kararı aldı

Örnek Soru:

Almanya‘nın Osmanlı Devletini I.Dünya SavaĢında kendi yanında savaĢa girmesinin isteme nedenleri arasında;

I.Yeni Cephelerin açılmasını sağlayarak savaĢ yükünü hafifletme II. PadiĢahlık ve Halifelik gücünden yararlanma III.Ekonomik gücü kullanma

durumlarından hangileri gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

Örnek Soru:

I.Dünya SavaĢında Almanya‘nın Osmanlı Devletiyle ittifak yapmasında,

I. Osmanlı Devleti‘nin halifelik sıfatından faydalanma II. Doğu Avrupa‘daki savaĢ yükünü hafifletme III. Osmanlı‘nın Jeopolitik konumundan yararlanma

durumlarından hangilerini amaçladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I,II ve III

134

GĠZLĠ ANTLAġMALAR

1915 Boğazlar (Ġstanbul) AntlaĢması

Ġngiltere / Fransa / Rusya

Rusya Ġstanbul, Boğazlar ve Marmara kıyıları

1915 Londra AntlaĢması

Ġngiltere / Fransa / Ġtalya

Ġtalya 12 Ada hâkimiyeti ve Antalya ĠTALYA, TARAF DEĞĠġTĠRDĠ

1916 Sykes - Picot AntlaĢması

Ġngiltere / Fransa / Rusya (Ek protokolle katıldı)

Ġngiltere Musul Hariç Irak Fransa Adana, Suriye, Lübnan ve Antakya

1916 Petro – Grat Protolü

Ġngiltere / Fransa / Rusya

Rusya Sykes – Picot‘u onaylayacak böylece Doğu Karadeniz Kıyıları, Erzurum, Van, Bitlis‘i iĢgal edecek

1916 Mac -Mahon AntlaĢması

Ġngiltere / Araplar (Hicaz Emiri ġerif Hüseyin)

Araplar Suriye ve Irak‘ta Arap Devleti vaat edildi

1917 Saint Jean de Maurienne AntlaĢması Ġngiltere / Fransa / Ġtalya Ġtalya Sykes – Picot‘u onaylayacak böylece Ġzmir, Muğla, Konya, Antalya iĢgal edecek

Örnek Soru:

I.Dünya SavaĢından sonra;

I.Urfa II.Ġzmir III.MaraĢ IV.Antalya

topraklarından hangileri Ġngilizler tarafından iĢgal edilmiĢtir? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV D) I,II ve III E) I,III ve IV

Rusya’nın ihtilal nedeniyle gizli antlaĢmaları dünya kamuoyuna açıkladığı belgenin adı

………………

YUNANĠSTAN gizli antlaĢmalarda yer almadı

Örnek Soru:

I.Dünya SavaĢındaki

I.Osmanlı Devleti‘nin Çanakkale Cephesinde baĢarılı olması

II.Bulgaristan‘ın savaĢa katılması

III.BolĢevik ihtilalinin çıkması

GeliĢmelerinden hangileri gizli paylaĢım tasarılarında değiĢiklik yaĢanmasına neden olmuĢtur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I,II ve III

OSMANLI’NIN SAVAġTIĞI CEPHELER

TOPRAKLARIMIZDA SAVAġTIĞIMIZ CEPHELER

Taarruz Savunma

Kafkas Cephesi

Kanal Cephesi (SüveyĢ / Mısır)

Irak

Çanakkale

Hicaz – Yemen

Suriye – Filistin

TOPRAKLARIMIZ DIġINDA SAVAġTIĞIMIZ CEPHELER

Romanya / Galiçya / Makedonya

Mustafa Kemal‘in savaĢtığı cepheler

- Çanakale Cephesi

- Kafkas Cephesi

- Suriye / Filistin Cephesi

135

KAFKAS CEPHESĠ

Amaçlar

Evliye-i Selase’yi (Kars, Ardahan Batum) geri alma

Rus baskısına son verme Enver PaĢa’nın Panturanizm politikası Almanların Bakü petrollerine ulaĢma amacı Rusların güneye inmesini engelleme

SarıkamıĢ Harekatı 91.Alay komutasındaki Türk askerleri 22 Aralık 1914‘te baĢladıkları SarıkamıĢ harekatında 3 – 4 Ocak 1915‘te kıĢ Ģartları nedeniyle 90 Bine yakın Ģehit verdi

Bilinmesi Gerekenler

Ruslar, karĢı taarruzla Erzincan, Erzurum, MuĢ, Bitlis, Van, Trabzon‘u ele geçirdi

Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesi sonrası bölgeye 16.Kolordu Komutanı olarak bölgeye gönderildi. MuĢ ve Bitlis‘i geri aldı.

……………….. (Mirliva) yükseltildi

Bu baĢarısı nedeniyle

……………… MADALYASI aldı. 1916

Mustafa Kemal, Van‘da kimsesiz bir çocuk olan

……………………’I evlat edindi

Mustafa Kemal‘in, 14.Tümen Komutanı Ali Fuat Cebesoy‘u Ruslara karĢı müĢkül durumdan kurtardığı harekâtın adı

…………….. (Bingöl) HAREKÂTI

I.Dünya SavaĢında Ermenilerin ilk isyanı

Süleymanlı’da (Zeytun)‘da çıktı (KahramanmaraĢ)

27 Haziran 1915 Dâhiliye Nezareti tarafından

TEHCĠR KANUNU çıkarıldı. Ermeniler Suriye‘ye zorunlu göçe tabi tutuldular

Tehcir Kanunu …………………... GAZETESĠNDE yayınlandı

31 Aralık 1918’de taĢkınlık yapmayan

Ermeniler için GERĠ DÖNÜġ YASASI çıkarıldı.

7 Kasım 1917 BolĢevik Ġhtilali ile Rusya, savaĢtan çekildi

18 Aralık 1917 Rusya, …………….…. MÜTAREKESĠ ile Kafkas Cephesinden çekildi

3 Mart 1918 Rusya ile imzalanan Brest Litowsk AntlaĢması ile Evliye-i Selase Osmanlı‘da kaldı.

Brest Litowsk antlaĢması ile Kafkas Cephesi kapandı 2014 KPSS

Osmanlı‘nın I.Dünya savaĢında toprak kazandığı tek cephe

…………… CEPHESĠ

Osmanlı‘nın I.Dünya savaĢında kazandığı

tek cephe …………… CEPHESĠ

Örnek Soru:

- Rusya, savaĢtan çekilmiĢtir - Doğu cephesi kapanmıĢtır. - Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı Devleti‘ne verilmiĢtir?

Yukarıda özellikleri verilen Sovyet Rusya ile itilaf Devletleri arasında imzalanan antlaĢma aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Londra B) Mondros C) Ġstanbul D) Brest – Litowsk E) Mac Mahon

Örnek Soru:

I.Dünya SavaĢı sırasında açılan hangi cephede Osmanlı Devleti baĢarısız olmasına rağmen toprak kazanmıĢtır?

A) Çanakkale B) Kafkasya C) Suriye D) Hicaz – Yemen E) Irak

Örnek Soru:

Kafkasya Cephesinin açılmasında;

I.Pantürkizm‘i gerçekleĢtirme II. Kutsal toprakları koruma III. Bakü petrollerini ele geçirme

durumlarından hangileri etkili olmuĢtur?


136

KANAL CEPHESĠ

Kanal Cephesinde Ġngilizlere karĢı mücadele

eden BAHRĠYE NAZIRI …………….. Almanların isteği ile açıldı. Osmanlı;

- Mısır‘ı Ġngilizlerden geri almak - Ġngiliz sömürge yollarını kesmek - Ümmetçiliği uygulayıp Ġngilizleri bölgeden

atmak istedi Osmanlı‘nın Kanal Cephesinde savaĢtığı

muharebeler

- Katya Muharebesi 1916 - Romani Muharebesi (KüçüksarıkamıĢ)

1916

Araplar, Ġngilizlere iĢbirliği yaparak. Ġsyan ettiler.

Ġsyanda etkili olan Edward Lawrance

Örnek Soru:

I.Kanal II.Kafkasya III.Hicaz – Yemen

Yukarıda verilen cephelerden hangilerinde halifenin cihat ilanının etkisini gösterdiği söylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

2011 KPSS

AĢağıdakilerden hangisinin Osmanlı Devleti‘nin ve Almanya‘nın, Kafkas Cephesi‘nin açılmasıyla elde etmeyi planladıkları kazanımlarından biri olduğu savunulamaz?

A) Bakü petrollerini ele geçirmek

B) Kafkaslar üzerinden Hindistan‘a ulaĢmak

C) Rusya‘nın güneye inmesini önlemek

D) Kafkaslardaki bağımsızlık mücadelesini desteklemek

E) SüveyĢ Kanalı‘nı ele geçirerek Ġngilizlerin sömürgelerine giden yolu kapatmak

SURĠYE – FĠLĠSTĠN CEPHESĠ

Kanal Cephesinin devamı Ģeklinde açıldı Yıldırım Orduları Grup komutanları

- 1917 Falkenhany - 1918 Liman Van Sanders - 1918 Mustafa Kemal

Suriye‘nin elden çıkmasına neden olan savaĢ

Mecidiye / Megiddo Meydan SavaĢı

ġam, Ġngilizlerin eline geçti

18 bin Türk askeri esir düĢtü

Liman Van Sanders yenildi

Mustafa Kemal, 7.Orduya atandı

Mustafa Kemal, 7.Orduya atanmadan önce

rahatsızlığı nedeniyle …………… ve

……………‘ta tedavi gördü

…………… MEYDAN SAVAġINDA

Ġngiliz ilerleyiĢini KATMA HATTI’nda durdurdu

Nablus SavaĢı, Osmanlının I.Dünya SavaĢında kaybettiği son savaĢ

Mustafa Kemal PadiĢahın onursal yaveri unvanını aldı

FAHRĠ YAVERĠ HAZRETĠ ġEHRĠYARĠ

2014 KPSS:

Falih Rıfkı Atay‘ın Filistin ve Kanal Cephesini

anlattığı eserin adı: ……………

Örnek Soru:

Mustafa Kemal, I.Dünya SavaĢı sırasında Veliaht Vahdettin ile hangi ülkeye yapılan geziye katılmıĢtır?

A) Ġngiltere B) Fransa C) Almanya D) Bulgaristan E) Rusya

IRAK CEPHESĠ

7 Kasım 1914 Ġngilizler tarafından açıldı (Açılan ilk cephe) Çarlık Rusya’sına karadan yardım götürme

amaçlandı 1915 Selmanpak Muharebesi ile

3

1916 Kut’ül Âmare (Sabis Meydan SavaĢı)

savaĢlarında baĢarılı olundu

Ġngiliz General Townshed esir edildi

1915 ġuabiye SavaĢında, SÜLEYMAN ASKERĠ

Ġngiliz yenilgisi sonrası intihar etti

137

ÇANAKKALE CEPHESĠ

Nedenler

Ġstanbul ve Boğazları alıp Osmanlıyı savaĢ dıĢı bırakmak

Çarlık Rusya‘sına yardım götürmek Balkan uluslarını kendi yanına çekmek

Mustafa Kemal’in Çanakkale‘de savaĢtığı cepheler

CAKAS

……………

……………

……………

……………

……………

Ġtilaf Devletlerinin Çanakkale‘yi geçme Planına

…………… PLANI adı verilir.

Ġngiltere‘de II. Dünya SavaĢı ve sonrasında iki

dönem baĢkanlık yapmıĢ olan

………………. Çanakkale

Muharebelerinde Bahriye Nazırı idi Amiral John de Robeck, 16 savaĢ gemisi ile

Boğazlardan geçmeye kalkmıĢ, NUSRET MAYIN GEMĠSĠ‘nin döĢediği mayınlar geçit vermemiĢtir.

Mecidiye Tabyasındaki Seyit OnbaĢı 270 kiloluk top mermisini kaldırarak topun kundağına

yerleĢtirmiĢ, Fransız zırhlısı ……………’ı batırdı

Zığındere / Kerevizdere / Kitre Bağları / Alçıtepe Muharebeleri Çanakkale‘de yapıldı

Örnek Soru:

I.Zığındere II.Anafartalar III.Duatepe

Yukarıda verilenlerden hangileri Çanakkale cephesinde savaĢ yapılan yerlerdir?

A) Yalnız I B) YalnızII C) I ve II D) II ve III E) I,II ve III

―DüĢmandan kaçılmaz, cephaneniz yoksa

süngünüz var, asker süngü tak ve yere yat‖

dediği cephe …………… CEPHESĠ

―Ben size taaruz emretmiyorum ölmeyi emrediyorum‖ dediği cephe

…………… CEPHESĠ

Mustafa Kemal‘in rütbesi YARBAY idi. Arıburnu

Kuvvetleri Komutanlığına atandıktan sonra

……………‘lığa getirildi. Daha sonra

Anafartalar Grup Komutanlığına getirildi Anafartalarda bir Ģarapnel parçası Mustafa

Kemal‘in göğsündeki saati parçaladı.

Parçalanan saati Mustafa Kemal, ……..… …………..………’a hediye etti.

Urfa Mutasarrıf‘ı Nusret Bey Anafartalar

Kahramanı Mustafa Kemal‘in Urfa‘da anıtını dikti

Sonuçlar

Ġtilaf Devletleri Boğazları geçemediler Rusya‘ya yardım gidemedi, çöküĢünü

hızlandırdı (BolĢevik Ġhtilali)

BULGARĠSTAN Osmanlıdan yana savaĢa girdi (Dimetoka / Karaağaç Bulgaristan‘a verildi)

Kazanılan tek cephedir 500.000‘e yakın insan hayatını kaybetti Dünyanın en büyük ikinci askeri çıkartmasıdır

Dünyanın en büyük birinci askeri çıkartması

…………………. ÇIKARTMASI 1944

SavaĢın süresi uzadı Mustafa Kemal ismi Anadolu‘da hızla yayıldı

2006 KPSS:

AĢağıdakilerin hangisinde Çanakkale SavaĢlarının etkisi olduğu savunulabilir?

A) Kıbrıs‘ın Ġngiliz yönetimine girmesi B) Mustafa Kemal‘in ulusal boyutta üne kavuĢması C) Rusya‘nın I.Dünya SavaĢına girmesi D) Osmanlı Ġmparatorluğunun Makedonya‘yı kaybetmesi E) Ġtalya‘nın Trablusgarp‘ı iĢgal etmesi

BaĢarısız olma durumunda devlet merkezini

……………‘ya taĢınması çalıĢmaları yapıldı

138

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi 1915 – 1916 yıllarında Ġtilaf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında yapılan Çanakkale Deniz ve Kara savaĢlarının sonuçlarından biri değildir?

A) I.Dünya SavaĢının süresini uzatması

B) Yarım milyona yakın insanın ölmesi

C) Rusya‘nın Brest – Litowsk AntlaĢmasını imzalayarak savaĢtan çekilmesini

D) Rusya‘ya gerekli ekonomik ve askeri yardımın ulaĢtırılamaması

E) Mustafa Kemal‘in Anadolu‘da tanınan bir komutan haline gelmesi

2006 KPSS

Mustafa Kemal‘in komutanlığını yaptığı,

I.Derne II.Anafartalar III.Conkbayırı

SavaĢlarından hangilerinin kazanılması Ġstanbul‘un iĢgalini önlemiĢtir?


Örnek Soru:

Mustafa Kemal I.Dünya SavaĢı sırasında;

I. Çanakkale II.Irak III.Suriye - Filistin

cephelerinden hangilerinde savaĢmıĢtır?


Örnek Soru:

Ġttifak Devletleri Rusya‘ya yardım götürmek için;

I.Kanal II.Çanakkale III.Irak

cephelerinden hangileri açmıĢtır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I,II ve II

Örnek Soru:

XX.yüzyıl siyasi tarihindeki; I. Kıbrıs‘ın Ġngiliz yönetimine girmesi II. Bulgaristan‘ın savaĢa ittifak devletleri blokunda katılması III. Rusya‘nın I.Dünya SavaĢına girmesi

geliĢmelerinden hangilerinde Çanakkale SavaĢlarının etkisi olduğu savunulabilir?


Örnek Soru:

Mustafa Kemal ―Hamdolsun, Ġstanbul‘u kurtardık.‖ sözünü hangi savaĢın ardından söylemiĢtir?

A) I.Ġnönü

B) Çanakkale SavaĢı

C) Sakarya Meydan Muharebesi

D) BaĢkomutanlık Meydan Muharebesi

E) Trablusgarp SavaĢı

2006 KPSS

Mustafa Kemal’in komutanlığını yaptığı,

I. Derne, II. Anafartalar, III. Conkbayırı

savaĢlarından hangilerinin kazanılması Ġstanbul’ un iĢgalini önlemiĢtir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

HĠCAZ YEMEN CEPHESĠ

Amaç, Mekke / Medine‘yi korumak, Ġngiliz iĢgalini engellemek

Örnek Soru:

Hicaz – Yemen Cephesinde yapmıĢ olduğu savunmadan dolayı kendisine ―Çöl ortasında Plevne Kahramanı‖ unvan verilen komutan kimdir?

A) Enver PaĢa B) Kazım Karabekir C) Rauf Orbay D) Fahreddin PaĢa E) Cemal PaĢa

139

Mekke / Medine‘yi baĢarılı savunduğu için Mekke / Medine Müdafai, Lawrance tarafından Çöl Kaplanı olarak anılan kiĢi

…………… PAġA

I.Dünya SavaĢında savaĢılan son cephe

(Mondros sonrası 3 ay savaĢ uzadı)

ROMANYA / GALĠÇYA / MAKEDONYA CEPHESĠ

Müttefiklerine destek vermek amacıyla toprakları dıĢında açılan cephelerdir.

Romanya Romen ve Ruslara karĢı

Galiçya Ruslara karĢı

Makedonya Fransa ve Sırplara karĢı savaĢıldı

ABD’nin SAVAġA GĠRMESĠ 2 NĠSAN 1917

Alman denizaltılarının kendilerine ait yolcu

gemilerini batırdığı iddasıyla ABD, 2 Nisan 1917‘de savaĢa girdi.

Örnek Soru:

I.BolĢevik Ġhtilalinin çıkması II.ABD‘nin I.Dünya savaĢına girmesi III. Brest Litowsk AteĢkes AntlaĢması IV. Bab-ı Ali Baskını

Olaylarının kronolijik sırası aĢağıdakilerden hangisidir?

A) I – II – III – IV

B) II – III -I – IV

C) IV – I – II – III

D) IV – III – I- II

E) IV – II – I – III

ABD, itilaf devletlerine borç vermiĢti, Rusya’daki geliĢmeler ABD‘yi tedirgin etti.

SavaĢı itilaf devletleri lehine çevirmek için savaĢa girdi

SavaĢa girmesinde Rusya‘daki BolĢevik Ġhtilali etken değildir. (Ġhtilal 7 Kasım 1917)

WĠLSON ĠLKELERĠ 8 OCAK 1918

Yenen Devletler, yenilen devletlerden toprak ve savaĢ tazminatı almayacak

Ahmet Ġzzet PaĢa Kabinesi, bu maddeye güvenerek Mondros‘a imza attı.

Alsaz – Loren, Fransa‘ya geri verilecek

Ġlk madde ile çeliĢir

Gizli antlaĢmalar yapılmayacak /

GLOSTNOST

Sömürgecilik yapılmayacak

Ġtilaf Devletleri, manda ve himaye politikası uyguladı

Dünya barıĢı için Uluslararası kurul oluĢturulması kararlaĢtırıldı

10 Ocak 1920 Cenevre Konferansı ile Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) kuruldu

Boğazlar tüm devlerin ticaret gemilerine açık

olacak

ABD, Dünya ticaretinde söz sahibi olmak istedi

Türklerin çoğunlukta olduğu yerlerde Türk

Egemenliği sağlanacak

Yararlı Cemiyetlere zemin hazırldı

Azınlıkların çoğunlukta olduğu yerlerde

azınlıklar kendi geleceklerini belirleyecekler / SELFDETERMĠNASYON

Zararlı Cemiyetlere zemin hazırladı

POLONYA DEVLETĠ, kurulacak

Not: Wilson Ġlkeleri Monroe Doktrini‘ne aykırıdır.

Monroe Doktrini: 1823‘te ABD BaĢkanı

Monroe‘nin ABD‘nin kendi iç politikası ile uğraĢıp, Avrupa‘nın politikasına karıĢmamasıdır.

1921 seçimleri Monroe yanlısı HARDING kazanarak Wilson‘un yerine ABD BaĢkanı seçilmiĢtir.

140

Örnek Soru:

AĢağıdaki devletlerden hangisi Wilson ilkeleri kararıyla kurulmuĢtur?

A) Polonya B) Ġtalya C) Suriye D) Suudi Arabistan E) Yugoslavya

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Wilson ilkelerinden biri değildir?

A) Gizli diplomasi yapılmayacak

B) Devletler arası anlaĢmazlıkların çözümü amacıyla bir teĢkilat kurulacak

C) Yenen devletler yenilenlerden toprak ve savaĢ tazminatı almayacak

D) Her ulus kendi geleceğine kendi karar verecek

E) Her ülke sivil Savunma Örgütleri kuracak

2011 KPSS

AĢağıdakilerden hangisi Wilson ilkelerinden biri değildir?

A) Devletlerarası anlaĢmazlıkları barıĢ yoluyla çözecek bir teĢkilat kurulması

B) Yenen devletlerin, yenilen devletlerden toprak almaması

C) Yenilen devletlerin, yenen devletlere savaĢ tazminatı ödemesi

D) Boğazların her devletin ticari gemilerine açık olması

E) Devletler arası gizli anlaĢmalar yapılmaması

PARĠS BARIġ KONFERANSI 18 Ocak 1919

18 Ocak 1919‘dan 20 Ocak 1920‘ye kadar

süren dönemdir. Ġtilaf ve Ġttifak devletleri barıĢ görüĢmeleri yapıldı

(Osmanlı hariç)

32 devletin katılımıyla gerçekleĢti

Paris BarıĢ Konferansında,

- Türk topraklarının durumunu - Suriye ve Filistinlilerin sınırlarına iliĢkin rapor hazırlanması için oluĢturulan komisyonun adı

……………… KOMĠSYONUDUR.

Alınan Kararlar:

Yenen devletler, yenilen devletlerle barıĢ antlaĢmaları imzaladılar

Örnek Soru:

I.Dünya SavaĢından sonra imzalanan;

I.Almanya – Versay

II. Avusturya – Triannon

III.Macaristan – Saint Germen

IV.Bulgaristan – Nöyyi

antlaĢmalar ve imzalandıkları devletler eĢleĢtirilmelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve IV E) I,III ve IV

Almanya Versay AntlaĢması 28 Haz.1919

Avusturya Sen Germen Ant. 10 Eylül 1919

Bulgaristan Nöyyi AntlaĢması 27 Kas. 1919

Macaristan Triannon AntlaĢması 4 Haz.1920

- Almanya ile imzalanan

Versay AntlaĢması, ………………… savaĢına zemin hazırladı - Nöyyi AntlaĢması ile Bulgaristan‘ın Ege

denizi ile bağlantısı kesildi - Osmanlı, konusunda anlaĢmazlığa

düĢtüler

Sömürgecilik yerini mandaterliğe bıraktı

Manda fikrini ilk ortaya atan kiĢi Güney Afrikalı;

General Jean Chiristian Smuts

SavaĢ tazminatı ifadesi yerine, SavaĢ onarımı ifadesi kullanıldı Ġzmir ve çevresi Yunanlılara bırakıldı

……………, konferansı terketti

Ġtilaf Devletleri arasındaki ilk ayrılıklar

141

Cemiyet-i Akvam‘ın kurulması kararlaĢtırıldı

Ġlk kurma fikri …………………… ile

kararlaĢtırıldı

10 Ocak 1920 Cenevre Konferansı ile kuruldu

Türkiye, Ġspanya‘nın teklifi Yunanistan‘ın desteği ile 1932‘de üye oldu

Davet üzerine üye olan tek ülke

ABD, senatosu izin vermediği için cemiyete

katılmadı

Doğu‘da ―ERMENĠ DEVLETĠ‘nin KURULMASI‖

kararlaĢtırıldı *** (ilk)

Antep, Urfa ve MaraĢ Fransızlara bırakıldı

Daha önce Ġngilizlere bırakıldı

Örnek Soru:

18 Ocak 1919‘da toplanan Paris BarıĢ Konferansında aĢağıdaki teĢkilatlardan hangisi kurulmuĢtur?

A) BirleĢmiĢ Milletler B) Avrupa Birliği C) Milletler Cemiyeti D) Balkan Antantı E) NATO

Örnek Soru:

Ġtilaf Devletleri arasındaki ilk görüĢ ayrılığı hangi konferansta ortaya çıkmıĢtır? A) Paris B) Yatla C) San Remo D) San Francisco E) Tahran

SEVR ANTLAġMASI 10 Ağustos 1920 443 Maddeden oluĢur

Ġtilaf Devletleri, 24 Nisan 1920 …………… KONFERANSINDA Ģartları belirlediler

20 Haziran 1920 Sevr ile ilgili düzenlemelerin

yapıldığı konferans ……….. KONFERANSI 22 Nisan 1920 San – Remo‘da

…………………..PAġA baĢkanlığındaki

heyet ―Devlet mefhumu ile kabil-i telif olmadığını‖ (BağdaĢmadığını) bildirerek kabul etmedi.

11 Temmuz 1920 Ahmet Tevfik‘in Sevri reddetmesi üzerine Osmanlı isteklerinin

görüĢüldüğü konferans ……. KONFERANSI 22 Temmuz 1920 Damat Ferit BaĢkanlığında

toplanan saltanat Ģurası ikinci bir heyet yolladı

HEYETTEKĠLER

Maarif Nazırı Bağdatlı Mehmet Hadi PaĢa

Sadrazam Damat Ferit

ġuray-ı Devlet Reisi Rıza Tevfik

Bern Sefiri ReĢat Halis Bey

7 – 11 Nisan 1920 Vahdettin meclisi bu tarihte

kapattığı ve halkın onayına sunulmadığı için ÖLÜ DOĞAN UYGULANAMAYAN bir antlaĢmadır.

KURTULUġ SAVAġINA ZEMĠN HAZIRLADI 19 Ağustos 1920 TBMM, antlaĢmayı

imzalayanları VATAN HAĠNĠ ilan etti 23 Nisan 1924 antlaĢmayı imzalayanlar

150‘likler listesine eklendi 28 Mayıs 1827 tarihli yasayla yurttaĢlıktan çıkarıldı

Osmanlı Devleti FĠĠLEN sona erdi

SAVAġIN SONUÇLARI Ġmparatorluklar yıkıldı

(Almanya, Rusya, Avusturya – Mac.Ġmp, Osmanlı)

Yeni Devletler kuruldu

- TÜRKĠYE

- Macaristan - Polonya - Çekoslovakya

- Yugoslavya - Letonya - Litvanya - Estonya - Ukrayna

Örnek Soru:

1914 – 1918 yılları arası devam eden I.Dünya SavaĢı sonrasında bir çok yeni devlet kurulmuĢtur.

Yeni kurulan devletlerden üçü hangi seçenekte doğru olarak verilmiĢtir.

A) Sırbistan / Romanya / Karadağ

B) Polonya / Yugoslavya / Çekoslovakya

C) Hollanda / Belçika / Lüksemburg

D) Yunanistan / Bulgaristan / Belçika

E) Yugoslavya / Yunanistan / Türkiye

142

Rusya‘da BolĢevik ihtilali ile kurulan devletler

- ……………

- ……………

- ……………

Ümmetçilik, sona erdi Ġlk kez

- KĠMYASAL SĠLAHLAR

- TANKLAR

- DENĠZALTILAR kullanıldı Yeni rejimler ortaya çıktı

- Nazizim Almanya - FaĢizm Ġtalya - Komünizm Rusya Sivil savunma ortaya çıktı

Cephe gerisi önem kazandı

Örnek Soru:

I.Dünya savaĢından en kârlı çıkan devlet ile en çok zarara uğrayan devlet aĢağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiĢtir?

Kârlı Zararlı

A) Fransa Osmanlı B) Ġngiltere Almanya C) ABD Bulgaristan D) Fransa Almanya E) ABD Ġtalya

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi I.Dünya SavaĢının sonuçlarından biri değildir?

A) Ġmparatorluklar parçalandı

B) Yeni devletler kuruldu

C) On milyon insan hayatını kaybetti

D) BirleĢmiĢ Milletler kuruldu

E) Avrupa‘da yeni siyasi rejimler ortaya çıktı

143

MONDROS MÜTAREKESĠ 30 Ekim 1918

ve CEMĠYETLER


Son Osmanlı padiĢahı

……………………… döneminde

imzalandı

………………… PAġA HÜKÜMETĠ döneminde imzalandı

Mütarekeyi imzalayan Bahriye Nâzırı

…………………, Ġngiliz tarafında ise

……………………. Mustafa Kemal imzalandığında

…………………… görev yapıyordu

Mütareke Ege Denizinde Limni Adasının

Mondros Limanında imzalandı

BAZI MADDELER Boğazlar açılacak, bölgedeki kaleler Ġtilaf

Devletleri tarafından iĢgal edilecek

Wilson Ġlkelerine dayandırılmıĢtır.

Osmanlı filen iĢgal edilmiĢtir

Ġtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden bir

durum halinde istedikleri bölgeleri iĢgal edebilecekler (7.Madde)

Anadolu’yu iĢgale açık hale getirmek istediler

Vilayet-i Sitte‘de (Altı Vilayet - Van / Bitlis /

Diyarbakır / Erzurum / Elazığ / Sivas )

Doğuda bir Ermeni Devleti kurulması kararlaĢtırıldı

Tüm haberleĢme araçları itilaf devletlerinin

denetimine bırakılacak

ĠĢgal sonrası halkın ve askerlerin irtibatı kesilmeye çalıĢıldı

Ordular terhis edilecek, Ġtilaf kontrolüne bırakılacak

Trablusgarp ve Bingazi‘deki Ordular Ġtalyan

Garnizonuna teslim olacak

Osmanlıyı savunmasız bırakmak amaçlandı

Osmanlıdaki esirler serbest kalacak, Ġngilizlerin

elindeki esirler gözetim altında kalacak

EĢitliğe aykırıdır

Tüm liman ve tershanelerden Ġtilaf güçleri

yararlanacak Bütün demiryolları (Toros tünelleri dahil) Ġtilaf

güçlerinin kontrolüne geçecek

Stratejik önem arzeden yerleri kontrol altına alıp iĢgalleri kolaylaĢtırmak istediler

Osmanlı; Mondros ve Sevr‘de fiilen

Mudanya‘da resmen

Saltanatın kaldırılması / Lozan‘da hukuken

Sona erdi

2012 KPSS:

Mondros AteĢkes AntlaĢması‘nın;

- Toros tünelleri, limanlar ve demir yollarının kontrolü AnlaĢma devletlerine bırakılacaktır.

- Telsiz, telefon, telgraf ve kablolarını AnlaĢma Devletleri kontrol edecektir.

maddelerine göre, AnlaĢma Devletlerinin amacının aĢağıdakilerden hangisi olduğu savunulamaz? A) Osmanlı Devleti‘nin ulaĢım alt yapısını geliĢtirmek

B) HaberleĢmeyi kontrol altına almak

C) Ġktisadi yönden Osmanlıyı zayıflatmak

D) Osmanlı Devletini sömürge haline getirmek

E) UlaĢımı denetlemek

KĠMDĠR BU?

- 1880 / 1964 arası yaĢadı - Balkan SavaĢlarında Hamidiye Kahramanı olarak bilinir - TBMM BaĢ vekilliği yaptı - TPCH fırkasının kurucularındandır - Londra Büyükelçiliği yaptı - CEHENNEM DEĞĠRMENĠ adlı eseri vardır - Mondros‘a imza attı

………………………

144

Örnek Soru:

Osmanlı Devleti‘nin Mondros AteĢkes AntlaĢmasını imzalanmasında; I.Bulgaristan‘ın savaĢtan çekilmesi

II. Almanya ile Osmanlı Devleti arasında kara bağlantısının kesilmesi

III.Trakya ve Ġstanbul‘un olası bir Yunan saldırısına karĢı açık hale gelmesi

durumlarından hangileri etkili olmuĢtur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

Örnek Soru:

Osmanlı Devleti‘nin Mondros AteĢkes AntlaĢmasını imzalanmasında;

I.Osmanlı Devletinin savaĢtan yenik çıkması II.Wilson Ġlkelerinin yayınlanması III.Milletler Cemiyetinin kurulması

GeliĢmelerinden hangileri etkili olmuĢtur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

Mondros Sonrası…

Mustafa Kemal Yıldırım Orduları Frup Komutanlığına atandı (31 Ekim / 1 Kasım)

Bu tarihte …………..‘ya geldi. Yanında Faut

PaĢa vardı

13 Kasım 1918‘de Ġstanbul‘a geldi

Ġtilaf donanmasını gören Mustafa Kemal

― GELDĠKLERĠ GĠBĠ GĠDERLER‖ sözünü

söyledi

Bu sözü yanındaki yaveri

…………………’e söylemiĢtir.

Ġstanbul‘a geldiğinde

………………… OTELĠ‘nde kaldı

17 / 18 Kasım 1918‘de Mustafa Kemal

Mondros‘a dair düĢüncelerini

………… GAZETESĠ‘ne beyanat olarak

verdi. Mustafa Kemal’in Biyografisini

yayımlayan ilk gazetedir.

21 Kasım 1918 Fethi Okyar ile birlikte

- ĠĢgallere karĢı düĢüncesini ortaya koyan - Tevfik PaĢa Hükümetinin düĢürülmesine yönelik

yayınlar yapan ………… GAZETESĠ‘ni

çıkardı

2016 KPSS:

Mondros AteĢkes AntlaĢması sonrasında, 13 Kasım 1918‘de Ġstanbul‘a dönen Mustafa Kemal, 18 Kasım 1918‘de Vakit Gazetesi‘nde yayımlanan demecinde ―Herhâlde ulusun ve memleketimizin pek çok muhtaç olduğu barıĢı sağlayacak hükümetin bugünkü Mebuslar meclisine dayanması bir zorunluluktur.‖ demiĢtir.

Mustafa Kemal bu sözlerle, aĢağıdakilerden hangisinin gerekliliğini vurgulamıĢtır?

A) Hükûmetin meclisle uyumlu olmasını

B) Çok partili siyasal hayata geçilmesini

C) Her koĢulda barıĢın imzalanmasının

D) Yeni bir meclisin toplanmasının

E) PadiĢahın meclis kararlarına uymasının

Örnek Soru:

Mondros AteĢkes AntlaĢmasından sonra Ġtilaf Devletlerinin iĢgallerine karĢı 1919‘da Anadolu‘da baĢlayan kurtuluĢ hareketinin ilk yayın organlarından biri olarak Sivas‘ta çıkarılan aĢağıdakilerden hangisidir? A) Alemdar B) Tanin C) Albayrak D) Ġrade-i Milliye E) Minber

Örnek Soru:

Mondros‘tan sonra iĢgale uğrayan ilk Osmanlı toprağı aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Antakya B) Mısır C) Ġzmir D) Musul E) Suriye

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi, Mondros AteĢkes AntlaĢması sonrası Anadolu‘da görülen geliĢmelerden biri değildir?

A) Ulusal Cemiyetlerin kurulması

B) Temsilciler kurulunun oluĢması

C) Ġlk Osmanlı Anayasası‘nın hazırlanması

D) Ġstanbul‘un resmen iĢgali

E) Erzurum Kongresinin toplanması

ĠĢgaller…

ĠNGĠLTERE

FRANSA ĠTALYA YUNANĠSTAN

Musul (Ġlk) Urfa Antep MaraĢ Batum Samsun Kars Merzifon

Hatay Dörtyol Urfa Antep MaraĢ Mersin Adana (Çukurova)

Antalya KuĢadası Fethiye Bodrum Marmaris (Muğla) Konya

Ġzmir Doğu Trakya

145

Urfa / Antep MaraĢ ……… ANTLAġMASI (15 Eylül 1919) Ġle Ġngiltere‘den Fransa‘ya bırakıldı

Örnek Soru:

Mondros AteĢkes AntlaĢması‘ndan sonra iĢgale uğrayan yerler ve iĢgali yapan devletler aĢağıdaki seçeneklerin hangisinde yanlıĢtır?

Devlet Bölge A) Fransa Çukurova B) Ġtalya Ġzmir C) Ġngiltere Musul D) Yunanistan Doğu Trakya E) Ġtalya Muğla

Örnek Soru:

Mondros AteĢkes AntlaĢmasından sonra;

I.Antep II.Urfa III.Batum

Ģehirlerinden hangileri önce Ġngilizler tarafından iĢgal edilmiĢ, ancak bir süre sonra Fransızlara bırakılmıĢtır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

Örnek Soru:

Mondros AteĢkes AntlaĢması‘ndan sonra baĢlayan iĢgallere karĢı Türk Milletinin ilk tepkisi ne olmuĢtur?

A) PadiĢahtan gelen emirleri beklemek B) Cemiyetler kurmak C) Tüm ülkede seferberlik ilan etmek D) KomĢu ülkelere göç etmek E) Mustafa Kemal‘in etrafında birleĢmek

Anadolu halkının, iĢgallere karĢı

- ĠLK TEPKĠSĠNĠ ……………. kurulması

ile

- ĠKĠNCĠ TEPKĠSĠNĠ …………….’nin

kurulması ile vermiĢtir

CEMĠYETLER

ZARARLI CEMĠYETLER

A) AZINLIKLARIN KURDUĞU

- TaĢnak ve Hınçak

- Etnik-i Eterya

- Mavri Mira

- Pontus Rum

- Maccabi Alyans

- El – Ġsrailit

- Kardos

- Ermeni Ġntikam Alayı

- Kızılhaç

- Zafen Efendi Derneği

- Rum Ġzcilik TeĢkilatı

- Yunan Komitesi

- Trakya Komitesi

Yukarıda koyu olarak belirtilen Zararlı Cemiyetleri uygun olan

boĢluklara yazınız

………………….. (KARA GÜN): Ġstanbul‘da

patrikhaneye bağlı olarak kuruldu. Amaç, Megola Ġdea

…………………..: Doğu Trakya‘da faaliyet

gösterdi. 1814‘te kuruldu. Amaç, Bizans‘ı diriltmek

…………………..: Ermeni Patriği Zaven

Efendi kurdu. Amaç, Doğuda Ermeni Devleti kurmak

Örnek Soru:

Mavri Mira, Etnik-i Eterya, ve TaĢnak ve Hınçak zararlı cemiyetlerin ortak amacı aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Osmanlı Devletinin rejimini değiĢtirmek

B) ĠĢgal ettikleri bölgelerde devlet kurmak

C) SavaĢ yerine diplomasiyi ön plana çıkarmak

D) ĠĢgallerin haklı olduğunu tüm kamuoyuna duyurmak

E) Wilson ilkelerinin tam olarak uygulanmasını sağlamak

……………: (RUM DENĠZĠ): 1904 Merzifon

Amerikan Kolejinde kuruldu. Amaç, Doğu Karadeniz‘de Rum Devleti kurmak

…………………………..: Yahudiler Kurdu.

Amaç, Filistin‘de Yahudi devleti kurmak

……………: Amaç, Doğu Karadeniz‘de Rum

sayısını arttırmak

146

2013 KPSS:

Mondros AteĢkes AntlaĢması‘nın 7. maddesine iĢlerlik kazandırmak amacıyla;

I. Mavri Mira II. Pontus Rum III. Hürriyet ve Ġtilaf IV. Ġngiliz Muhipleri

KuruluĢlarından hangileri, fiili hareketlerde bulunmuĢtur? A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV D) I,II ve III E) II,III ve IV

Genel Özellikleri

Mondros’un 7. ve 24. Maddesini yerine getirmeye çalıĢtılar

Bağımsız Devlet kurmaya çalıĢtılar Ġtilaf Devletleri tarafından desteklendiler ĠĢgallere zemin hazırladılar

Dayanak noktaları …………………‘dir

HRĠSANTOS RAPORU (2 MAYIS 1919)

Trabzon Metropoliti Hrisantos, Paris BarıĢ Konferansına Pontus bölgesi ile ilgili olarak sunduğu rapordur

Örnek Soru:

I. Pontus Rum II.Teali Ġslam III.Kardos IV. Hınçak

Cemiyetlerinden hangilerinin azınlıklar tarafından kurulduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV D) I,III ve IV E) II,III ve IV

A) MĠLLĠ VARLIĞA DÜġMAN OLANLARIN KURDUĞU

- Wilson Prensipleri

- Ġngiliz Muhipleri

- Sulh ve Selameti Osmaniye

- Kürt Teali

- Ġslam Teali

- Hürriyet ve Ġtilaf

- Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet

- Nigahban Cemiyet-i Askeriyesi

- Kızıl Hançerler

- Lazistan Selamet-i Milliye

HÜRRĠYET VE ĠTĠLAF: 1911 Ġttihat ve Terakki

karĢıtıdırlar. Halkın kıĢkırtmasında etkilidirler.

SULH VE SELAMETĠ: KurtuluĢu Hilafet ve

Saltanatta gördüler

ĠSLAM TEALĠ: Ġngiltere desteğinde kuruldu.

Ümmetçilik fikriyle etkili oldu. Ġslam Birliğini amaçladılar.

KÜRT TEALĠ: Doğu ve Güney Doğuda Kürt

Devleti kurmayı amaçladılar

ĠNGĠLĠZ MUHĠPLERĠ: Ġngiliz mandasını

savundular. Damat Ferit üyesidir.

WĠLSON PRENSĠPLERĠ: Amerikan mandasını

savundular

NĠGEHBAN CEMĠYETĠ ASKERĠYESĠ: Osmanlıdaki emekli subaylar tarafından kuruldu. PadiĢa bağlıdırlar. Milli mücadele ayaklanmalarını desteklediler

TRABZON ve HAVALĠSĠ ADEM-Ġ MERKEZĠYET: Milli mücadele karĢıtı cemiyet, Trabzon ve çevresi için özerk yönetim amaçladılar

Genel Özellikleri

Saltanat ve hilafeti savundular Manda ve himaye taraftarıdırlar Milli Mücadele karĢıtıdırlar Ġtilaf Devletleri desteğini aldılar ĠĢgalleri kolaylaĢtırdılar

Örnek Soru:

Türkler tarafından kurulan Teali Ġslam Cemiyetinin kuruluĢ amaçları arasında;

I. Saltanat makamının güçlendirilmesini amaçlar II. Halifelik makamının devamını öngörür III.Tam bağımsızlık ilkesini benimsemiĢtir.

Ġfadelerinden hangileri yer almaktadır A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

147

Örnek Soru:

Osmanlı Devleti‘nde Mondros AteĢkes AntlaĢmasıyla baĢlayan iĢgallere tepki olarak;

I.Mavri Mira II.Kilikyalılar III.Trakya PaĢaeli

cemiyetlerinden hangileri kurulmuĢtur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

2011 KPSS:

I.Ġslam Teali II.Ġngiliz Muhipleri Cemiyeti III.Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası Yukarıdakilerden hangileri ulusal mücadeleye karĢı çıkmıĢtır? A) I,II ve III B) II ve III C) I ve II D) Yalnız III E) Yalnız I

YARARLI CEMĠYETLER

- Trakya PaĢaeli

- ġark Vilayetleri Müdafa-i Hukuk

- Ġzmir Müdafa-i Hukuk ve Reddi Ġlhak

- Kilikyalılar (Adana)

- Trabzon Muhafaza-i Hukuk

- Milli Kongre

- Anadolu Kadınları Müdafa-i Hukuk

- Vahdet-i Milliye - Gizli Karakol Cemiyeti

Yukarıda koyu olarak belirtilen Yararlı Cemiyetleri uygun olan

boĢluklara yazınız

………………..…: Trakya‘da

Trakya Cumhuriyeti Devleti kurmayı amaçladı

…………………………………………: Ġzmir‘in Yunanlılara verilmesini engellemeyi amaçladı. Batıda yapılan kongrelerde ve Batı Cephesinde etkili oldu

…………………...:Doğu‘da Ermeniler‘e karĢı

mücadele etti. Fransızca La Pays (Vatan), Tükçe Hadisat ve Albayrak gazeteleri çıkarıldı.

………………………..: Doğu Karadeniz‘de

Rumlara karĢı etkili oldu. Erzurum Kongresinin yapılmasında etkili oldu

……………………….: Adana ve

çevresinde Fransız ve Ermenilere karĢı mücadele etti.

………………………: Ġstanbul Merkezlidir.

Üyeleri Darülfunun hocalarıdır. DR. ESAT IġIK önde gelen ismidir. (Kuva-i Milliye Tabirini ilk kez kullandı) Sadece Basın Yayın yoluyla destek verdi. Bütün Milli güçleri birleĢtirmek için Ġstanbul‘da kuruldu

……………………:1919 Sivas Kongresinde

Mustafa Kemal‘in isteği ile Melek Hanım tarafından kuruldu

…………………….: Milli Cemiyetleri

birleĢtirmeyi amaçladı. Gerekirse ABD ile iĢbirliğini amaçladı

……………………….: Kasım 1919‘da milli

mücadeleye destek olmuĢtur.

Kapatıldıktan sonra yerine

…………GRUBU kuruldu

(……………………………)

Genel Özellikleri

Mondros ve sonrası iĢgallere karĢı kuruldular Türk Milliyetçiliği ön plandadır. Bulundukları bölgeyi savundular Basın ve Yayını kullandılar Saltanat ve hilafet karĢıtı DEĞĠLDĠRLER! Azınlıkların taĢkınlıklarına karĢı kuruldu Erzurum Kongresi‘nde Doğudaki Cemiyetler,

Sivas Kongresi‘nde tüm yurttaki cemiyetler BĠRLEġTĠRĠLDĠ. ―ANADOLU ve RUMELĠ MÜDAFA-Ġ HUKUK CEMĠYETĠ

Örnek Soru:

I. Wilson Ġlkeleri II.Milli Kongre III.Ġngiliz Muhipleri IV. Hınçak ve TaĢnak V. Etnik-i Eterya

Yukarıda verilen cemiyetlerden hangileri Türkler tarafından kurulmasına rağmen ulusal mücadeleye karĢı çıkmıĢtır? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) II ve IV E) III ve V

148

Mondros‘tan sonra kongre düzenleyen ve aynı zamanda kurulan ilk yararlı cemiyet

…………………………

Örnek Soru:

Milli Mücadeleye sadece basın yoluyla destek veren yararlı cemiyet aĢağıdakilerden hangisidir? A) Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti

B) Trabzon Muhafaza-i ve Müdafa-i Huk.Cem

C) Milli Kongre Cemiyeti

D) Kilikyalılar Cemiyeti

E) Reddi Ġlhak Cemiyeti

2012 KPSS:

AĢağıdakilerden hangisi, bütün milli güçleri birleĢtirmek amacıyla Ġstanbul‘da kuruldu?

A) Kilikyalılar Cemiyeti

B) Anadolu Kadınları Müdafa-i Hukuk Cemiyeti

C) Ġzmir Müdafa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti

D) Trakya PaĢaeli Cemiyeti

E) Milli Kongre Cemiyeti

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Mondros‘tan sonra kurulan yararlı cemiyetlerden değildir?

A) Vahdet-i Milliye Cemiyeti B) Gizli Karakol Cemiyeti C) Milli Kongre Cemiyeti D) Vatan ve Hürriyet Cemiyeti E) ġark Vilayetleri Cemiyeti

ĠZMĠR’ĠN ĠġGALĠ 15 Mayıs 1919

…………… MĠTĠNGĠ: Ġzmir‘in iĢgalinden bir

gün önce yapılan mitingdir..

Yunanistan 15 Mayıs 1919‘da Ġzmir‘i iĢgal etti ĠĢgale karĢı ilk kurĢunu Hukuk-U BeĢer

Gazetesi BaĢ Yazarı ………………. (……………………..) sıktı. Oracıkta

Ģehit edildi Albay Süleyman Fethi Bey Zito Venizelos

(YaĢa Venizelos) demediği için Ģehit edildi

Yunan gavuruna karĢı ĠLK SAVAġ ÖDEMĠġ’ĠN ĠġGALĠ sırasında ĠLK KURġUN‘da yapıldı

ĠĢgallere karĢı Ġzmir Reddi Ġlhak Cemiyeti

kuruldu

NASĠHAT HEYETĠ: Ġstanbul hükümeti Yunan

iĢgalinin gerçekleĢmeyeceğini halka duyurmak, azınlık saldırılarını önlemek ve Rumlarla görüĢmek üzere bölgeye gönderdiği heyettir.

Örnek Soru:

KurtuluĢ SavaĢındaki;

I. Mondros AteĢkes AntlaĢmasının imzalanması II. Kuva-i Milliye hareketinin baĢlaması III. Ulusal Cemiyetlerin faaliyetlerini arttırması

geliĢmelerinden hangilerinin Ġzmir‘in iĢgali sonrasında yaĢandığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I,II ve III

Ġzmir‘in iĢgali Batıda KUVA-Ġ MĠLLĠYE‘nin oluĢumuna zemin hazırladı

ĠĢgal sonrası;

- Münevver Saime - Halide Edip Adıvar - Mehmet Eminyurdakul - Ġsmail Hakkı - Hamdullah Suphi - Meliha Hanım - Selim Sırrı Tarcan - Nakiye Hanım gibi isimler Ġstanbul‘da mitingler düzenledi

2013 KPSS:

Ġzmir‘in Yunanlılar tarafından iĢgal edilmesinin öncelikle aĢağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulabilir? A) Müdafa-i Hukuk cemiyetlerinin birleĢtirilmesine

B) Ġsmet PaĢa‘nın Batı Cephesi komutanlığına atanması

C) Reddi Ġlhak cemiyetinin kurulmasına

D) Tekalifi Milliye Emirlerinin yayınlanmasına

E) Hıyanet-i Vataniye Kanunun çıkarılmasına

149

Örnek Soru:

Ġzmir‘in ĠĢgalinin protesto edilmesi amacıyla yapılan Sultan Ahmet ve Fatih Mitinglerinde milli duyguları coĢturan ve iĢgalleri protesto eden konuĢmacılar arasında hangisi yoktur? A) Halide Edip Adıvar B) Selim Sırrı Tarcan C) Mehmet Emin Yurdakul D) Nakiye Hanım E) Namık Kemal

KĠMDĠR BU?

- Kuzey Anadolu ĠĢgal Kuvvetleri Komutanıdır

- Ġzmir iĢgali sonrası Kuva-i Milliye direniĢinin artması sonrası Paris BarıĢ Konferansında Türk / Yunan sınırının tespit görevi bu kiĢiye verilmiĢtir.

- Raporunda Kuva-i Milliye‘nin Ġstanbul Hükümeti‘ni dinlemediğini belirtmiĢtir.

…………..……

…… HATTI: ……… / …… / …… / …….

Örnek Soru:

I. Sandler Raporu

II. Amiral Bristol Raporu

III.General Harboard Raporu

Yukarıdakilerden hangileri Ġzmir‘deki Yunan iĢgalinin haksız bir temele dayandığını ifade etmiĢtir?


KĠMDĠR BU?

- Yunanlıların Ġzmir iĢgali sonrası katliamları sonucu Osmanlı bu katliamların incelenmesi talebinde bulundu

- Paris BarıĢ Konseyi tarafından Ġzmir‘deki geliĢmeleri incelemek için Paris BarıĢ Konseyi tarafından Ege‘ye yollandı

- Hazırladığı rapor Türklerin Uluslararası alanda haklı olduğunu ortaya koyan ilk belgedir.

………………..

……………….. Raporu

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Ġzmir‘in iĢgalinin sonuçlarından değildir?

A) Ġzmir Müdafa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu

B) Türk Milleti arasında milli bilinç uyandı

C) Hasan Tahsin Yunanlılara karĢı ilk silahlı direniĢi baĢlattı

D) Generel Harboard durumu incelemek için bölgeye gönderildi

E) Yüzbinlerce Türk öldürüldü ve onlarca köy ateĢe verildi

KĠMDĠR BU?

- I.Dünya SavaĢı sonrası ABD‘nin Woodrow Wilson tarafından Ermenistan iliĢkilerinin incelenmesi için Yakın Doğu‘ya gönderildi. - Hazırlanan komisyonun baĢındaki isimdir. - Hazırladığı raporda Doğu‘da Türk nüfusunun, Ermeni nüfusundan fazla olduğunu belirtti - Anadolu kaynaklarının ABD ihtiyaçlarını karĢılayacak zenginlikte olmadığını belirtti.

……………………….

………… Raporu

Örnek Soru:

Türk Milletinin Ġzmir‘in iĢgaline diğer iĢgal edilen bölgelere göre daha fazla tepki vermiĢtir. Bu durumun oluĢmasında;

I. Yunanlıların Ġzmir‘i ilhak etmek istemesi

II.Anadolu‘daki iĢgale uğrayan diğer kentlerin Türk Milleti için daha çok öneme sahip olmaması

III. Ġzmir‘in ihracat limanı olması A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I,II ve III

KUVA-Ġ MĠLLĠYE

Kurulmasının Nedenleri

ĠĢgallere Ġstanbul hükümetinin tepkisiz kalması Orduların terhis edilmiĢ olması ĠĢgalcilerin zulümleri Halkın bağımsız yaĢama isteği

SEVR ANTLAġMASI’nın Kuva-i Milliye ile ilgisi yoktur. Çünkü Sevr‘in imzalandığı tarihte çoktan Kuva-i Milliye kurulmuĢtu

150

Mustafa Kemal’in Kuva-i Milliye’nin oluĢumu ile ilgisi yoktur. Düzenlenmesinde etkisi vardır

PadiĢah ve Hükümetin Kuva-i Milliye’nin oluĢumu ile ilgisi yoktur. Engellemesinde etkisi vardır

Kuva-i Milliye, halk hareketi olarak ilk defa

HATAY DÖRTYOL’da FRANSIZLARA karĢı ortaya çıktı

TeĢkilatlı olarak düĢmana karĢı çıktı ilk yer BATI ANADOLU / EGE

Batı‘da iĢgale karĢı direnen ĠLK DÜZENLĠ BĠRLĠK

172.ALAY KOM. ………………………

(Aydın / Denizli arasında – 27 Mayıs 1919)

Resmi anlamda ilk kurĢunu atan kiĢidir.

Kuva-i Milliye‘nin 30 Haziran 1919‘da ilk

taarruzu ile geri aldığı il …………

Genel Özellikleri Düzensiz, disiplinsiz, gayr-i nizamı milis

güçlerdir

Ġhtiyaçlarını zorla halktan karĢıladılar

16 Mayıs 1920‘ten itibaren ihtiyaçları MSB (Milli Savunma Bakanlığı) tarafından karĢılandı

Bölgesel olarak mücadele ettiler

BATI ve GÜNEY ANADOLU‘da mücadele ettiler

2012 KPSS:

Kuva-i Milliye birlikleri ile ilgili olarak aĢağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Bazı yerel isyanların bastırılmasında etkili olduğu

B) ĠĢgallere karĢı halkın tepkisi sonucu oluĢtuğu

C) DüĢman ilerleyiĢini yavaĢlattığı

D) Doğu Cephesinde etkin rol oynadığı

E) Bölgesel mahiyette olduğu

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Kuva-i Milliye‘nin özellikleri arasında gösterilemez

A) Vatanın bağımsızlığı için mücadele ettiler

B) Düzenli ordunun kurulmasına zaman ve zemin hazırlamıĢlardır

C) ĠĢgal güçlerine maddi ve manevi zararlar vermiĢlerdir

D) Yunanlıları iĢgal ettikleri bölgelerden tamamen çıkarmıĢlardır

E) TBMM‘ye karĢı çıkan ayaklanmaların astırılmasında etkili oldular

Kuva-i Milliye iĢgalleri tam olarak durduramadı

TBMM tarafından kaldırıldı

Bazı Kuva-i Milliyeciler;

- Çerkez Ethem - Demirci Mehmet Efe - Yörük Ali Efe - ġahin Bey (Antep) - Ġpsiz Recep - Karayılan - BinbaĢı AyĢe - Zurnacı Efe

2016 KPSS: Mondros AteĢkes AntlaĢmasından sonrasında baĢlayan iĢgaller karĢısında halkın örgütlenerek kurduğu Kuva-i Milliye birliklerinin liderleri arasında eski askerler, tanınmıĢ efeler ya da eĢraftan kiĢilerde bulunmaktaydı. Buna göre, aĢağıdakilerden hangisinin Kuva-i Milliye birliklerine liderlik ettiği söylenemez? A) Ġpsiz Recep B) Çerkez Ethem C) Yörük Ali Efe D) Nene Hatun E) ġahin Bey

BoĢlukları tamamlayınız Tellidede Baskını / Malgaç Baskını Gediz Muharebeleri / Kuva-i Ġnzibatiye MALGAÇ BASKINI: Yörük Ali Efe ve

arkadaĢlarının Ġzmir / Aydın demiryolundaki Yunan Karakoluna yaptığı baskındır.

TELLĠ DEDE MUHAREBELERĠ: 29 Haziran

1919‘da Yunan Kuvvetlerinin Aydın etrafındaki Türk Müfrezeye yaptığı baskındır.

KUVA-Ġ ĠNZĠBATĠYE: 18 Nisan 1920‘de Milli

Mücadeleye karĢı Ġstanbul Hükümeti tarafından kuruldu

GEDĠZ MUHAREBELERĠ: Albay Ali Fuat PaĢa

ile Kuva-i Seyyare Komutanı Çerkez Ethem‘in Yunan Kuvvetlerine karĢı baĢarısız taarruz giriĢimidir. Bu muharebe sonrası Kuva-i Milliye‘nin kapatılmasına karar verildi.

Örnek Soru:

KurtuluĢ SavaĢı sırasında Kuva-i Milliyecilerin sembolü olan kıyafet aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Kalpak B) ġapka C) Enveriye

D) Kalabalak E) Ceket

151

KURTULUġ SAVAġI HAZIRLIK DÖNEMĠ I

MUSTAFA KEMAL’ĠN SAMSUN’A ÇIKIġI 19 Mayıs1919

Karadeniz‘de Rum çetelerinin Merzifon ve

Vezirköprü‘de Türklere saldırması sonucu çatıĢmalar çıktı.

Mustafa Kemal, Samsun‘a gönderilirken görevdeki hükümet

…………………..… HÜKÜMETĠ

Ġstanbul Hükümeti, itilaf güçlerinin 7 ve 24.

maddesini uygulamasından çekindiği için Ġtilaf güçlerinin baskıları sonrasında bölgeye 9.Ordu MüfettiĢi olarak Mustafa Kemal gönderildi (BANDIRMA VAPURU ĠLE)

9. Ordu MüfettiĢliği Görev Alanı

Sivas Erzurum Van

Canik Samsun Kayseri

Trabzon Erzincan MaraĢ

Mustafa Kemal‘in Samsun‘daki görevi

- Bölgede asayiĢ ve huzuru sağlama - Ordunun terhis edilmesini sağlama - Halkın elindeki silah ve cephaneyi

toplamak - Hükümet karĢıtı örgütlenmeleri

engelleme

Örnek Soru:

Mustafa Kemal‘in Samsun‘a çıkarken IX. Ordu müfettiĢliği ile olağanüstü yetkilere sahip olması; I.Gittiği bölgeleri düĢman iĢgalinden kurtarması II. Rahat hareket etmesi III. Sivil ve askeri makamlara emredebilmesi durumlarından hangilerinde kendisine kolaylık sağlamıĢtır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I,II ve III

SAMSUN RAPORU 22 Mayıs 1919

Mustafa Kemal, Samsun‘a geldiğinde olanı biteni rapor halimde Ġstanbul‘a bildirdi.

- Samsun ve çevresindeki olayların nedeni

Türkler değil Rumlardır

- Türklerin yabancı kontrolüne tahammülü yoktur

- Yunanlıların Ġzmir‘de hakları yoktur

- Millet bağımsızlık düĢüncesi ile bileĢmiĢtir.

Milli mücadelede atılan ilk önemli adım

HAVZA GENELGESĠ 28 – 29 Mayıs 1919

Amaç: Milleti içinde bulunduğu durumdan haberdar edip Milli bilincin uyanmasını sağlayarak birlik oluĢturmaktır.

MADDELER

ĠĢgaller protesto mitingleri ile kınansın Ġstanbul Hükümeti ve itilaf Devletlerine iĢgali

kınayan protesto telgrafları çekilsin Anadolu‘nun her yerinde cemiyetler kurulsun Ordu, silah ve cephaneler terhis edilmesin

Mondros‘a ilk tepkidir. Milli mücadelenin silahlı olacağının

göstergesidir. Mustafa Kemal ilk kez resmi görevinin dıĢına

çıktı

Mustafa Kemal, Havza‘dan Amasya‘ya giderken; ―Dağ baĢını duman almıĢ‖ marĢını okumuĢtur.

- MarĢ, ………………..…….. tarafından

yazılmıĢtır.

- 1938‘de ―GENÇLĠK ve SPOR BAYRAMI MARġI‖ olarak kabul edilmiĢtir.

Örnek Soru:

Ġzmir‘in iĢgalinin protesto edildiği ilk yer aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Ġzmir B) Ġstanbul C) Ankara D) Musul E) Havza

152

AMASYA TAMĠMĠ (GENELGESĠ) 22 Haziran 1919

KATILANLAR

- Mustafa Kemal - Rauf Orbay - Refet Bele (3.Ord.Kom / Sivas) - Ali Fuat Cebesoy (20. Kol. Kom. / Ankara) - Hamit Bey (Samsun Mutasarrıfı) - Kazım Dirik (3.Ordu Kur.BaĢk)

KATILAMAYIP ONAYLAYANLAR

- Kâzım Karabekir (15.Kol.Kom)

- Mersinli Cemal PaĢa (Konya)

- Cafer Tayyar (Trakya)

Örnek Soru:

22 Haziran 1919‘da hazırlanan Amasya Genelgesi‘ne hazırlayanlar veya onay verenler arasında hangisi yoktur?

A) Rauf Orbay B) Ali Fuat Cebesoy C) Cemal PaĢa D) Kâzım Karabekir E) Çerkez Ethem

Mustafa Kemal milli mücadeleyi bireysellikten çıkarmayı amaçladı

Saraydüzü KıĢla Binasında, Karanlık Oda adı verilen yerde hazırlandı

Kaleme alan kiĢi …………………….. Ali Fuat Cebesoy, Amasya Genelgesi için

…………………….. ifadesini kullandı

Örnek Soru:

Mustafa Kemal‘in Amasya Genelgesini silah arkadaĢlarıyla beraber yayınlayarak

I.Halkın desteğini alabilme II.Milli mücadeleyi kiĢisellikten çıkarma III.Ġstanbul hükümetini milli mücadeleye çekme

hedeflerinden hangilerine ulaĢmak istemiĢtir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I,II ve III

MADDELER

Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir

KurtuluĢ savaĢının gerekçesidir.

Bölgesel Cemiyetlerin ve Kuva-i Milliye‘nin birleĢtirileceği sinyali ilk kez verildi

Ġstanbul hükümeti üzerine aldığı görevi yerine getirememektedir.

KurtuluĢ savaĢının gerekçesidir.

Milletin istiklalini yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır.

KurtuluĢ savaĢının amaç ve yöntemidir.

Ulusal Egemenlikten ilk kez bahsedilmiĢtir

Cumhuriyet yönetimine geçileceğinin ilk sinyali belirtilmiĢtir.

Türk Ġnkılâbının evrenselliği ortaya konmuĢtur.

Her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kurulun varlığı gerekmektedir.

KurtuluĢ savaĢının yöntemidir.

Temsil Heyetinin kurulacağının ilk sinyali verildi

Anadolu‘nun en güvenli yeri olan Sivas‘ta milli

bir kongre toplanacaktır.

Milli birlik ve beraberlik amaçlandı

Her ilden milletin güvenini kazanmıĢ üç delege seçilerek acele ve gizli olarak bu kurula gönderilmelidir

Milli mücadele halka mâl edilmeye çalıĢıldı

Milli birlik ve beraberlik amaçlandı

Katılacak temsilciler, Müdafa-i Hukuk ve Reddi Ġlhak Cemiyetleri ve Belediyeler aracılığı ile seçilecektir.

Kongrenin bağımsızlığa uygun kararlar alması amaçlandı

Genelge mili bir sır gibi tutulmalı, delegeler isimlerini değiĢtirerek yolculuk yapmalıdır

Kongre’nin güvenliği amaçlandı

153

Askeri ve milli örgütler hiçbir Ģekilde dağıtılmayacak

Mondros’a karĢı çıkıldı

Askeri mücadeleye iĢaret edildi

Doğu illeri adına 10 Temmuz‘da Erzurum‘da bir kongre toplanacaktır.

Kâzım Karabekir’in ısrarı ile Doğu‘da Ermenilere karĢı toplanacaktır

2016 KPSS

Amasya Genelgesi‘nin

I.Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.

II. Ġstanbul Hükümeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir

III. Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararlılığı kurtaracaktır.

IV. Her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kurul oluĢturulmalıdır.

hükümlerinden hangileri, Milli Mücadele‘nin yöntemini ortaya koymaktadır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

Örnek Soru:

Milli mücadele döneminde alınan kararlardan hangileri, ilerde ulus egemenliğine dayalı bir yönetime geçileceğinin ipuçlarını vermiĢtir?

A) Manda ve Himaye kabul edilemez

B) Tüm yararlı cemiyetler birleĢtirilecektir

C) Vatanın bütünlüğü, milletin istikbali tehlikededir

D) Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararlılığı kurtaracaktır.

E) Ulusal Bağımsızlığa saygılı herhangi bir dıĢ devletin yardımı alınabilir

- Amasya Genelgesi bir ĠHTĠLAL BEYANNAMESĠDĠR. - Milli mücadelenin PROGRAMI belirendi - Ġstanbul Hükümet‘i Mustafa Kemal hakkında tutuklama kararı çıkardı - Mustafa Kemal resmi görevinden istifa etti

Örnek Soru:

Mustafa Kemal ―Artık Ġstanbul Hükümeti Anadolu‘ya hâkim değil Tâbi olmak zorundadır.‖ sözünü aĢağıda verilen hangi geliĢme sonrasında söylemiĢtir.

A) Havza Genelgesi B) Sivas Kongresi C) Amasya Tamimi D) Erzurum kongresi E) Amasya Protokolü

Mustafa Kemal‘in askerlik görevinden ayrılıp, sivil önder olarak mücadeleye devam etmesi

………………………. olarak ifade edilir

Mustafa Kemal, EskiĢehir ve Kütahya Muharebeleri sonrası 5 Ağustos 1921‘de

………………………….. ile askerlik

görevine geri dönecektir.

Kâzım Karabekir, Mustafa Kemal‘ ―PAġAM! BEN ve KOLORDUM EMRĠNĠZDEDĠR!‖ diyerek Mustafa Kemal‘e olan bağlılığını göstermiĢtir.

Mustafa Kemal, ―Artık Ġstanbul Hükümeti, Anadolu‘ya hâkim değil tabî olmak zorundadır‖ Ġfadesini kulandı

Örnek Soru:

Ġstanbul Hükümetinin iĢgallere karĢı görevini yerine getiremediği ve iĢgallere sessiz kaldığı ilk defa nerede belirtilmiĢtir?

A) Sivas Kongresi

B) Amasya Protokolü

C) Erzurum Kongresi

D) Amasya Tamimi

E) Amiral Bristol Raporu

Örnek Soru:

Milli Mücadele‘nin hazırlık döneminde millet iradesine dayalı yeni bir devletin kurulacağının ilk iĢareti nerede verilmiĢtir?

A) Amasya Tamimi

B) Amasya Protokolü

C) Sivas Kongresi

D) Erzurum Kongresi

E) Balıkesir / AlaĢehir Kongresi

Örnek Soru:

Amasya Genelgesi‘nde ―Ulusun haklarını dile getirecek her türlü etki ve denetimden uzak bir kurul oluĢturulacaktır.‖ kararı aĢağıdakilerden hangisinin oluĢumuna zemin hazırlamıĢtır.?

A) TBMM‘nin açılmasına

B) Osmanlı Mebusan Meclisinin açılmasına

C) Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyetinin kurulmasına

D) Heyet-i Vükela‘nın seçilmesine

E) Temsil Heyeti‘nin kurulmasına

154

ERZURUM KONGRESĠ 23 Temmuz / 7 Ağustos 1919

- ToplanıĢ bakımından ………………..

- Kararlar bakımından …………………..‘dır

Erzurum Kongresi Ġdadi Mektebinde (Sanasaryan Mektebi) toplandı

ToplanıĢ amacı, Ermenilerin bölgedeki zararlı faaliyetleri karĢısında bölgenin savunulması

Mustafa Kemal‘in kongreye katılma Ģekli,

………………………………………..

Kongreye Delege göndere iller

- Van - Erzurum

- Bitlis - Erzincan

- Sivas - Trabzon

54 Delege katıldı. (Delege sayısı tartıĢmalıdır.

Valilik baskısı nedeniyle ;

- Elazığ - Mardin - Diyarbakır

katılamadı

Mustafa Kemal yapılan oylama sonucu

kongre baĢkanı seçildi

2012 KPSS

AĢağıdakilerden hangisi, Erzurum kongresinin toplanma nedenlerinden biri değildir? A) Ġstanbul‘un, AnlaĢma devletleri tarafından resmen iĢgal edilmesi

B) Doğu Anadolu‘nun Ermenilere verilmesi olasılığı

C) Pontus Rum Devletinin kurulması amacıyla giriĢilen faaliyetler

D) AnlaĢma Devletlerinin Osmanlı Devleti‘nin kimi bölgelerini iĢgal etmesi

E) Erzurum ve Trabzon‘da kurulan cemiyetlerin birleĢtirilmek istenmesi

MADDELER

Ulusal sınırlar içerisinde vatan, bölünmez bir bütündür, PARÇALANAMAZ

Ġlk defa ulusal sınırlardan bahsedildi

ULUSAL BAĞIMSIZLIK VURGUSU yapılmıĢtır.

Her türlü yabancı iĢgal ve müdahaleye karĢı

Ġstanbul hükümetinin sessiz kalması halinde Millet topyekûn karĢı koyacaktır.

Ġlk defa savaĢ kararı alınmıĢtır.


Hıristiyan azınlıklara milli bütünlüğü zedeleyici

sosyal ve siyasi ayrıcalıklar verilemez

Ġlk defa kapitülasyonlara karĢı çıkıldı


Ġstanbul hükümeti vatanın bütünlüğünü

koruyamazsa, Anadolu’da geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümeti Milli Kongre seçecektir. Kongre toplanamamıĢsa bu seçimi TEMSĠL HEYETĠ yapacaktır.

Ġlk defa geçici bir hükümetten bahsedildi

ULUSAL EGEMENLĠK VURGUSU yapılmıĢtır.

Kuva-i Milliye‘yi etken, Ġrade-i Milliye‘yi hâkim

kılmak esastır.

ULUSAL EGEMENLĠK vurgusu yapılmıĢtır.

Manda ve Himaye Kabul edilemez

Ġlk defa manda ve himayeye karĢı çıkıldı


Ulusal güçler padiĢahlık ve halifelik makamını

da kurtaracaktır.

Kongredeki padiĢah yanlıları nedeniyle böyle bir karar alındı

ULUSAL EGEMENLĠĞE aykırıdır

Mebuslar Meclisi derhal toplanmalı, hükümet

kararları denetim altına alınmalı

Hükümet denetim altına alınmaya çalıĢıldı

ULUSAL EGEMENLĠK vurgusu yapılmıĢtır.

155

Sömürge amacı taĢımayan dıĢ devletlerden yardım alına bilir.

ULUSAL BAĞIMSIZLIK korunmaya çalıĢıldı

Kongrenin Önemi ve Sonuçları

ĠLK DEFA milli sınırlardan bahsedildi ĠLK DEFA savaĢ kararı alındı ĠLK DEFA geçici hükümetten bahsedildi ĠLK DEFA kapitülasyonlara karĢı çıkıldı ĠLK DEFA manda ve himayeye karĢı çıkıldı ĠLK DEFA Mustafa Kemal sivil önder olarak ilk çalıĢmasını yaptı ĠLK DEFA devlet kurma fikrinden bahsedildi ĠLK DEFA Temsil Heyeti kuruldu

BaĢkanı Mustafa Kemal / 9 kiĢidir.

Bölgesel bir heyettir.

Sivas‘ta ulusal hale getirilecek ve gene Mustafa Kemal baĢkan seçilecektir.

Görev süresi TBMM‘nin açılmasıyla sona ermiĢtir.

Örnek Soru:

Milli Mücadele döneminde milli sınırlardan ve Osmanlı Hükümeti dıĢında bir hükümet kurulması kararı ilk kez nerede alındı?

A) Sivas Kongresi

B) Erzurum Kongresi

C) Havza Genelgesi

D) I.TBMM

E) Amasya GörüĢmeleri

Örnek Soru:

Erzurum Kongresi‘nde alınan hangi karar, Ġstanbul Hükümetine ve iĢgalci devletlere karĢı bir baĢkaldırının olduğunun göstergesidir?

A) Mebusan Meclisi derhal toplanmalıdır

B) Azınlıklara siyasi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez

C) Manda ve Himaye kabul edilemez

D) Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz

E) Milli kuvvetleri etkin, irade-i milliyeyi hâkim kılmak esastır

Örnek Soru:

Milli Mücadele döneminde ―Ulusal egemenliğin koĢulsuz olarak gerçekleĢtirileceği‖ dair kara ilk nerede alınmıĢtır?

A) Sivas Kongresi B) Amasya GörüĢmeleri C) Osmanlı Mebusan Meclisi D) Erzurum Kongresi E) I.TBMM

BALIKESĠR KONGRESĠ 26 - 30 Temmuz 1919

- ToplanıĢ bakımından ……………

- Kararlar bakımından ………………..‘dir

- Ġzmir iĢgali sonrasında Ġstanbul hükümetinin tepkisiz kalması sonucu yapıldı - Ġzmir Reddi Ġlhak ve Müdafa-i Hukuk Cemiyeti düzenlenmesinde etkilidir. - Kongre‘nin düzenlenmesinde;

………………..……….. etkilidir

Batı‘daki güçlerin birleĢtirilmesi ve Yunanlılara

karĢı BATI CEPHESĠ kurulması kararlaĢtırıldı. Silahlı direniĢ için SEFERBERLĠK ilan edildi BATIDAKĠ CEMĠYETLER birleĢtirildi.

- Amasya Genelgesi benimsendi - Ancak padiĢaha bağlılık ifade edildi.

ULUSAL EGEMENLĠĞE aykırıdır.

NAZĠLLĠ KONGRESĠ 6 Ağustos 1919

- ToplanıĢ bakımından …………….

- Kararlar bakımından ………………‘dir

- Batı Anadolu Kongresi‘dir. - CELAL BAYAR, ―Galip Hoca‖ takma ismiyle yapmıĢtır.

156

- Kuva-i Milliye harekatını düzenleme amacı vardır - Demirci Mehmet Efendi’nin keyfi davranıĢlarını

engellenmesi kararı alındı

ALAġEHĠR KONGRESĠ 16 - 25 Ağustos 1919

- ToplanıĢ bakımından …………

- Kararlar bakımından ……………‘dir

- Ġzmir iĢgali sonrasında Ġstanbul hükümetinin tepkisiz kalması sonucu yapıldı - Ġzmir Reddi Ġlhak ve Müdafa-i Hukuk Cemiyeti düzenlenmesinde etkilidir. - Kongre‘nin düzenlenmesinde;

…………………………. etkilidir

- Wilson Ġlkelerine göre Batı‘da Türklerin hakları korunmaya çalıĢıldı - Ancak padiĢaha bağlılık ifade edildi.

ULUSAL EGEMENLĠĞE aykırıdır. - Gerekirse itilaf devletlerinden yardım istenebilecek

ULUSAL BAĞIMSIZLIĞA aykırıdır.

SĠVAS KONGRESĠ 4 – 11 Eylül 1919

- ToplanıĢ bakımından ………

- Kararlar bakımından …………..‘dır.

- Toplanma kararı ………………….‘nde alındı

- Mustafa Kemal‘in kongreye katılma Ģekli

…………………………

Kongre Öncesinde…

- Kongre BaĢkanlığı sorunu: Mustafa Kemal 3

red oyuna karĢı 35 oyla kongre baĢkanı seçildi

- Ali Galip Olayı: Elazığ Valisi Ali Galip ile Ankara

Valisi Muhittin PaĢa, Sivas Kongresini engellemek için görevlendirildiler.

2013 KPSS

- Mustafa Kemal ve Kongre liderlerinin tutuklanması

- Ġngilizlerin, Anadolu‘da kendileri için tehlikeli gördükleri stratejik mevkileri iĢgal etmesi

- Ankara Valisi Muhittin PaĢa‘nın, kongreyi engellemek ve Mustafa Kemal ve arkadaĢlarını tutuklamakla görevlendirmesi

Damat Ferit Hükümeti, bu önlemleri aĢağıdaki kongrelerden hangisini engellemek amacıyla uygulamaya koymuĢtur? A) Erzurum B) Pozantı C) AlaĢehir D) Balıkesir E) Sivas

Ali Galip Olayı Sonrası…

- Ġstanbul ile her türlü haberleĢme kesilecek - Hükümetin atadığı vali ve komutanlar geri gönderilecek - Her türlü haberleĢme ve danıĢma merkezi SĠVAS olacak

2012 KPSS

Mustafa Kemal ve Temsilciler Kurulunun, Sivas Kongresi‘nden sonra Ġstanbul hükümetine karĢı kazandığı ilk siyasi baĢarı aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Amasya Genelgesinin yayımlanması

B) Amasya GörüĢmelerinin yapılması

C) Mebusan Meclisinin açılması

D) Misak-ı Milli‘nin ilan edilmesi

E) Saltanat ġurasının toplanması

DAMAT FERĠT’in istifası

- Ali Galip Olayı sonrası Ġstanbul ile haberleĢme kesilince Vahdettin, Damat Ferit‘in istifasını istedi. - Damat Fert‘in istifası TEMSĠL HEYETĠ‘nin ĠLK SĠYASĠ BAġARISI‘dır. (ÖSYM ilk siyasi baĢarıyı Amasya GörüĢmeleri olarak kabul ediyor!)

Temsil Heyeti’nin ikinci siyasi baĢarısı,

……………………….

TBMM’nin ilk siyasi baĢarısı;

………………….. 5 Aralık 1920

157

Küstah Ġngiliz ve Fransızlar…

- Sivas Kongresi‘ni engellemeye çalıĢan Ġngiliz

istihbaratçı …………………………

- Ġngiliz ve Fransızlar Sivas Valisi ReĢit PaĢa‘ya Ģehri iĢgal etme tehdidinde bulundular.

ABD’ye Mektup…

- ABD‘ye ülkenin durumunu anlatan mektup yazılması kararı alındı

MADDELER

Erzurum Kongresi kararları kabul edildi Bütün cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafa-i

Hukuk Cemiyeti adı altında birleĢtirildi.

Mücadelenin TEK ELDEN yürütülmesi amaçlandı

Ġleride Mustafa Kemal‘in kuracağı CHP‘nin ilk

kurultayı kabul edilir

Temsil Heyeti ULUSAL hale getirildi. (Üye Sayısı 15 / Refet Bey‘in katılımıyla 16) Vatanın herhangi bir parçası terk ve ihmal

edildiği takdirde geçici bir hükümet kurularak idare millet adına yapılacaktır.

ULUSAL EGEMENLĠK vurgusu yapıldı

Manda ve himaye KESĠNLĠKLE reddedildi

ULUSAL BAĞIMSIZLIK vurgusu yapıldı

Örnek Soru:

I. Tüm Cemiyetlerin birleĢmesi II. Temsil Heyetinin tüm yurdu temsil etmesi III. Manda ve himayenin kabul edilmemesi

Sivas Kongresi‘nde alınan kararlardan hangileri, Erzurum Kongresinde alınan kararlardan farklıdır?


Kongrenin Önemi ve Sonuçları

Milli mücadele TEK ÇATI ALTINDA toplandı ― YA ĠSTĠKLAL YA ÖLÜM‖ parolası belirlendi Mustafa Kemal, TARTIġMASIZ milli

mücadelenin tel lideri haline geldi Temsil Heyeti Ali Fuat PaĢa‘yı Batı Cephesi

Kuva-i Milliye Komutanlığına atadı.

Temsil Heyeti, MeclismiĢ gibi hareket ederek ―YÜRÜTME‖ gücünü kullandı.

Mustafa Kemal’in katıldığı kongreler…

…………………..Kongresi

………………….Kongresi

…………………..Kongresi

………………….. Kongresi

Ġrade-i Milliye Gazetesi çıkarıldı…

- 13 Eylül 1919‘da propaganda ve halkı bilinçlendirme amaçlı çıkarıldı

- Ġlk baĢyazısını …………………..….. yazdı - Temsil Heyeti Ankara‘ya geldiğinde ismini

…………………….. olarak değiĢtirdi.

- 1934‘te bu gazete ……………. GAZETESĠ olarak ismini değiĢtirdi.

Örnek Soru:

Milli mücadelenin yayın organı olan ilk gazete hangisidir? A) Hâkimiyet-i Milliye B) Ġrade-i Milliye C) Tasvir-i Efkâr D) Ceride-i Resmiye E) Peyam-ı Sabah

2010 KPSS

AĢağıdakilerden hangisi, Erzurum ve Sivas Kongresi‘nin ortak kararlarından biri değildir? A) Mustafa Kemal‘in kongre baĢkanlığına getirilmesi

B) Milli Kuvvetleri etken, milli iradenin hâkim kılınması

C) Vatanın parçalanmaz bir bütün olduğunun dile getirilmesi

D) Temsilciler Kurulu‘nun doğu illerinin tamamını temsil ettiğini kabul etmesi

E) Azınlıklara, siyasi egemenliği ve sosyal dengeyi bozacak imtiyazlar verilmesine karĢı çıkılması

158

Sivas Kongresi sonrası Mustafa Kemal ile görüĢen yabancı temsilciler

ABD‘nin, Mustafa Kemal ile Anadolu‘da

görüĢtürmek üzere gönderdiği aynı zamanda PaĢa‘nın ANADOLU’DA GÖRÜġTÜĞÜ ĠLK YABANCI TEMSĠLCĠ olan kiĢi

…………………..

- Mustafa Kemal ile Sivas‘ta görüĢen ABD‘li

gazeteci ………………….. FRANSA, Mustafa Kemal ile görüĢmek üzere

Anadolu‘ya ………………….. gönderdi

Birinci öncelik ―ULUSAL BAĞIMSIZLIK‖

- 14 Eylül 1919‘da ―Devlet ĠĢleri padiĢah hazretleri adına yürürlükteki yasalara göre yürütülecektir.‖

Ġfadesi ile öncelik olarak ULUSAL BAĞIMSIZLIK amaçlandı.

KĠMDĠR BU? - Mustafa Kemal‘in Harp okulundan sınıf arkadaĢıdır. - 1911 Trablusgarp‘ta görev aldı - I.Dünya SavaĢında Kanal Harekâtında görev aldı - TBMM hükümeti tarafından MOSKOVA BÜYÜKELÇĠLĠĞĠ‘ne atandı - TCHF kurucularındandır.

- MĠLLĠ MÜCADELE HATIRALARI MOSKOVA HATIRALARI SINIF ARKADAġIM ATATÜRK adlı eserleri vardır.

…………………..

Örnek Soru:

Sivas Kongresi sonunda Temsil Heyeti hangi komutanı Batı Anadolu Kuva-i Milliye komutanlığına atayarak ilk defa yürütme yetkisini kullanmıĢtır?

A) Hüseyin Rauf Orbay B) Kazım Karabekir C) Ġsmet Ġnönü D) Çerkez Ethem E) Ali Fuat Cebesoy

AMASYA PROTOKOLÜ (GörüĢmeleri) 20 – 22 Ekim 1919

- Damat Ferit‘in istifası sonrası,

………………….. HÜKÜMETĠ kuruldu.

- Hükümet, Mustafa Kemal ile görüĢme yapması için

BAHRĠYE NAZIRI …………… PAġA‘yı

Amasya‘ya gönderdi.

GörüĢmeleri yapan Temsil Heyeti içersinde yer alanlar;

- MUSTAFA KEMAL

- …………………..

- …………………..

Örnek Soru:

KurtuluĢ SavaĢı sırasında Temsil Heyeti‘nin varlığını ilk kez resmi olarak tanıyan Osmanlı Hükümeti hangisidir?

A) Salih PaĢa Hükümeti

B) Damat Ferit PaĢa Hükümeti

C) Tevfik PaĢa Hükümeti

D) Ahmet Ġzzet PaĢa Hükümeti

E) Ali Rıza PaĢa Hükümeti

ALINAN KARARLAR Türk Vilayetlerinin terk olunmaması Manda ve Himaye‘nin kabul olunmaması Vatanın bütünlüğü ve Milletin istiklalinin

sağlanması Azınlıklara siyasi hâkimiyetimizi bozacak

ayrıcalıkların verilmemesi Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk

Cemiyeti‘nin Ġstanbul Hükümetince tanınması ĠĢgalci güçlerle yapılacak olan barıĢ

görüĢmelerine Temsil Heyetinin uygun gördüğü kiĢilerin katılması

Mebusan Meclisi derhal toplanacak ve

milletvekilleri seçimleri yapılacak

Mustafa Kemal, Meclisin güvenliği için Ġstanbul‘da toplanmasının

UYGUN OLMADIĞINI belirtti.

Mustafa Kemal’in önerdiği iller;

………… ve …………

159

Salih PaĢa gaza gelince…

Salih PaĢa, kararları kabul ettiğini, Ġstanbul hükümetine kabul ettireceğini aksi takdirde istifa edip Anadolu‘ya geleceğini ifade etmiĢtir.

Örnek Soru:

Mustafa Kemal, Milli mücadele döneminde kararlar alırken aĢağıdakilerden hangisini temel ilke olarak belirlemiĢtir?

A) Alınan kararlarda son sözü kendi söylemesi

B) Ġstanbul Hükümetinden onay gelmesi

C) Milleti temsil eden kiĢi ve kurumların onayını alması

D) Kararları halkoylamasına sunması

E) Osmanlı Mebusan Meclisine onaylatması

Protokolün Önemi ve Sonuçları

- Ġstanbul Hükümeti, Temsil Heyeti‘ni resmen tanıdı.

TBMM’nin ikinci siyasi baĢarısıdır.

- Ġstanbul Hükümeti alınan kararlardan sadece mebusan meclisinin açılmasını kabul etti. (Oda ancak Ġstanbul‘da)

ġeyh Recep Olayı

- Amasya görüĢmeleri sırasında meydana geldi - ġeyh Recep Sivas‘taki telgraf merkezini basarak padiĢaha bağlılık telgrafı çekti - Temsil Heyeti‘nin otoritesini sarsmaya çalıĢtı - Mustafa Kemal, çektiği telgrafta ġeyh Recep‘in tutuklanmasını istedi

Komutanlar toplantısı (16 / 28 Kasım 1919) - Sivas’ta düzenlendi - Meclisin tehlikelide olsa Ġstanbul‘da toplanması fikrinde görüĢ birliği sağlandı. - Temsil Heyetinin Ankara‘ya gelmesi kararlaĢtırıldı

TEMSĠL HEYETĠ’NĠN ANKARAYA GELĠġĠ 27 Aralık 1919

Sebepler:

Ankara‘nın merkezi konumu ĠĢgal edilmemiĢ olması Halkın milli mücadele yanlısı olması HaberleĢme ve ulaĢım yönünden elveriĢli

olması Batı Cephesine yakın olması Ġstanbul‘daki Mebusan Meclisine yakın olması

Ġrade-i Milliye gazetesi,

…………………….. GAZETESĠ adını aldı

Mustafa Kemal’in Mebuslardan Ġstekleri

Kendisinin baĢkan seçilmesi

Müdafa-i Hukuk Grubunun kurulması

Misak-ı Milli Kararlarının kabul edilmesi

Mebuslar Sözlerinden dönünce…

Ankara‘ya gittiklerinde çoğu padiĢahın güdümüne girdi

Mustafa Kemal‘i baĢkan seçmediler Müdafa-i Hukuk Grubu kurmadılar.

BaĢkanı Rauf Orbay olan 6 / 7 ġubat 1920‘de Felah-ı Vatan Grubu kuruldu

SON OSMANLI MEBUSAN MECLĠSĠNĠN AÇILMASI 12 Ocak 1920

Mebusan Meclisinde

Olanlar Mebusan Meclisinde

Olmayanlar Mustafa Kemal Bekir Sami Bey Refet Bey Rauf Orbay

Ali Fuat Cebesoy Fethi Okyar Kâzım Karabekir

- Mustafa Kemal‘in SOMM‘ye katılmadı. Ancak

………………….. MEBUSU olarak seçildi

160

Mebusan Meclisi BaĢkanları

22 Ocak 1920 Hacı Ġlyas Efendi 26 Ocak 1920 Celalettin Arif Bey (geçici) 28 Ocak 1920 Misak-ı Milli‘nin Kabulü 31 Ocak 1920 ReĢat Hikmet 4 Mart 1920 Celalettin Arif Bey

Ġtilaf Devletleri Mebusan Meclisinin açılmasına müdahale etmediler…

Çünkü Ġmzalayacakları Sevr AntlaĢmasını meclise onaylatarak iĢgallerini haklı göstereceklerdi

SOMM, 28 Ocak‘ta Misak-ı Milli Kararlarını kabul edince Ġtilaf güçleri Ġstanbul‘u resmen iĢgal etti.

Fiili iĢgal tarihi 13 Kasım 1919 Mondros Sonrası

Örnek Soru:

Osmanlı Mebusan Meclisinin son toplantısında aĢağıdaki hangi karar alınmıĢtır?

A) TeĢkilat-ı Esasiye B) BaĢkomutanlık

C) Misak-ı Milli D) Men-i Ġsrafat

E) Hıyanet-i Vataniye

Örnek Soru:

Mustafa Kemal, Amasya GörüĢmeleri sonrası yapılan genel seçimler sonucunda hangi ilden milletvekili olarak katılmaya hak kazanmıĢtır?

A) Ankara B) Ordu C) Ġzmir

D) Erzurum E) Tokat

MĠSAK-I MĠLLĠ (MĠLLĠ ANT) 28 Ocak 1920

Mondros Mütarekesi imzalandığında Türk ve

Müslüman çoğunluğun yaĢadığı topraklar ayrılmaz bir bütündür parçalanamaz

Erzurum ve Sivas Kongrelerinde belirlenen Milli sınırlar belirlendi

Arap topraklarının geleceği bölge halkının

serbestçe vereceği karara göre belirlenmeli

Evliye-i Selase (Kars / Ardahan / Batum) için halk oylaması yapılmalıdır.

Batı Trakya topraklarının geleceği için halk

oylaması yapılmalıdır.

Mustafa Kemal, bu bölgelerde halkın çoğunluğunun Türk olmasına güvendi

2016 KPSS

Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen Misak-ı Millide, halkoyuna baĢvurması uygun görülen yerler arasında aĢağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Trabzon B) Kars C) Ardahan D) Batum E) Batı Trakya

Marmara Denizi ve Boğazların güvenliği sağlanırsa dünya ticaretine açılabilir.

Mali ve siyasi geliĢmemizi kısıtlayan kapitülasyonlar kabul edilemez

2010 KPSS

AĢağıdakilerden hangisi Misak-ı Milli‘de yer alan konulardan biridir?

A) Batı Cephesinin açılması

B) Düzenli Ordunun kurulması gereği

C) Batı Trakya‘nın geleceğinin halkoyu ile belirlenmesi

D) Temsilciler Kurlunun seçilmesi

E) Anadolu ve Trakya‘daki Müdafa-i Hukuk

Cemiyetlerinin birleĢtirilmesi

MĠSAK-I MĠLLĠ KONU BAġLIKLARI

Plebisit (Halk Oylaması) Boğazlar / Ġstanbul Sınırlar

DıĢ Borçlar Kapitülasyonlar Azınlıklar

Misak-ı Milli’de Ġstanbul‘un iĢgaline tepki yoktur

Çünkü ………………………………….

Örnek Soru:

I. Batum II. Ardahan III.Batı Trakya IV.Arap Memleketleri V.Ġzmir

Yukarıda verilen bölgelerin hangisinde Misak-ı Milliye göre bir halk oylaması yapılması kararı alınmamıĢtır? A) I B) II C) III D) IV E) V

161

2011 KPSS

Ġstanbul‘un AnlaĢma Devletleri tarafından iĢgal edilmesi ve Mebuslar Meclisinin dağılmasına aĢağıdakilerden hangisinin neden olduğu savunulabilir? A) Ġstanbul Hükümetiyle temsilciler Kurulu‘nun görüĢme yapması

B) Ali Fuat PaĢa‘nın Kuva-i Milliye Komutanlığına atanması

C) Hükümet üyelerinin Meclis dıĢından seçilmesi

D) Misak-ı Milli‘nin ilan edilmesi

E) Erzurum‘da kongre toplanması

ĠSTANBUL’UN RESMEN ĠġGALĠ 16 Mart 1920

Ġtilaf Devletleri, Ali Rıza PaĢa hükümetine baskı yaparak Misak-ı Milli Kararlarından vazgeçmesini istedi

3 Mart 1920 Ali Rıza PaĢa Hükümeti istifa etti 8 Mart 1920 Salih PaĢa Hükümeti kuruldu 16 Mart 1920 Ġstanbul Resmen iĢgal edildi

Ġstanbul’un ĠĢgalini telgrafla bildiren ilk kiĢi

…………………………

ĠĢgalci güçlerin Ġstanbul‘da ilk saldırıp ele

geçirdikleri yer …………………………. 19 Mart 1920 Mustafa Kemal, yurt genelinde

seçimleri yeniletti 2 Nisan 1920 Salih PaĢa Hükümeti istifa etti 5 Nisan 1920 Damat Ferit Hükümeti kuruldu.

(4.kez) 11 Nisan 1920 Vahdettin, Son Osmanlı

Mebusan Meclisini kapattı 23 Nisan 1920 Mustafa Kemal, Ankara‘da

I.TBMM‘yi açtı

Örnek Soru:

I. Son Osmanlı Mebusan Meclisinin açılması II. Temsil Heyeti‘nin Ankara‘ya gelmesi III. AnlaĢma Devletlerinin Ġstanbul‘u resmen iĢgali Olaylarının kronolojik sıralaması hangi seçenekte doğru olarak verilmiĢtir? A) I, II ve III B) II,III ve I C) III,II ve I D) II,I ve III E) III,I ve II

162

KURTULUġ SAVAġI HAZIRLIK DÖNEMĠ II

I.TBMM’nin AÇILMASI

TBMM‘NĠN DĠĞER ĠSĠMLERĠ

Türk Ocakları: …………………

Ġslamcılar: …………………

Osmanlıcılar: …………………

TBMM‘nin açılıĢ günü ………………… CAMĠSĠ’ nde Cuma namazı kılındı.

Mustafa Kemal, 1920‘de ………………… MĠLLETVEKĠLĠ seçildi

Ġsmet Ġnönü ise;

1923 – 1939 arası: …………………

1939 – 1946 arası: …………………

1946 sonrası: ………………… milletvekili seçildi

Milletvekili sayısı: 390

Katılım: 115

Bu durumu Ģöyle yorumlayabiliriz…

…………………………………………………………………………

Mustafa Kemal, TBMM açılıĢında Ġstanbul‘dan

kaçıp gelen mebusları TBMM‘ye kabul etti.

Bu durum ULUSAL …………………

öncelik verdiğinin göstergesidir.

TBMM’nin amaçları arasında…

- Milli birlik ve beraberlik

- Ulusal Egemenlik ve Bağımsızlık

- Düzenli Orduyu kurmak

TBMM‘nin Amacı Misak-I Milliyi ilan etmek olamaz

ÇÜNKÜ………………………………………………………………………………………………………………………

Amacı Ġnkılâp yapmak olamaz

Ancak iki tane inkılâbı vardır.

- 20 Ocak 1921 ……………………….

- 1 Kasım 1922 ……………………….

Örnek Soru:

23 Nisan 1920‘de açılan I.TBMM‘nin kuruluĢ amaçları arasında hangisi yer almamıĢtır? A) ĠĢgallere karĢı savaĢacak düzenli bir ordu kurma

B) Millet iradesini ön plana çıkarma

C) Ulusal Birlik ve Beraberliği sağlama

D) Siyasi, toplumsal ve hukuk alanında yapılacak olan inkılâpları belirleme

E) Alacağı kararlarda bağımsız olma

TBMM‘nin çıkardığı ilk kanun

………………… VERGĠSĠ

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Ġstanbul‘un iĢgalinin olumlu sonucudur?

A) TBMM‘nin açılıĢını hızlandırması

B) Milli mücadelenin Muharebeler Dönemini baĢlatması

C) Sevr‘in Ġmzalanmasını geciktirmesi

D) Mustafa Kemal‘in ileri görüĢlülüğü ve haklılığını ortaya çıkarması

E) Ġstanbul ile haberleĢmenin kesilmesi

Örnek Soru:

Mustafa Kemal‘in yaptığı ilk genel seçimlerde Mustafa Kemal hangi ilden Milletvekili seçilmiĢtir?

A) Bursa B) Ankara C) Erzurum D) Konya E) Ġstanbul

Örnek Soru:

Son Osmanlı Mebusan Meclisine, Mustafa Kemal hangi ilden mebus olarak seçilmiĢtir? A) Bursa B) Ankara C) Erzurum D) Konya E) Ġstanbul

163

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi I.TBMM tarafından kabul edilen kanunlardan değildir?

A) Hıyanet-i Vataniye

B) Tekâlif-i Milliye

C) Firariler

D) BaĢkomutanlık

E) Ġstiklal MarĢı

2013 KPSS:

AĢağıdakilerden hangisi, Yeni Türk Devleti‘nin kuruluĢuna iĢaret eden geliĢme olarak kabul edilebilir? A) Takrir-i Sükûn Kanunu‘nun çıkarılması

B) Halifeliğin kaldırılması

C) BaĢkomutanlık Kanunu‘nun kabul edilmesi

D) TBMM‘nin açılması

E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu‘nun çıkarılması

2012 KPSS:

TBMM‘nin açılması aĢağıdakilerden hangisine bir cevap niteliğindedir?

A) Mebusan Meclisinde Felah-ı Vatan Grubu kurulmasına

B) Ġstanbul‘un resmen iĢgal edilmesine

C) Amasya GörüĢmeleri‘nin yapılmasına

D) Londra Konferansı‘na Ġstanbul Hükûmetinin davet edilmesine

E) AnlaĢma Devletleri‘nin Mondros AnlaĢması‘na dayanarak yurdu iĢgale baĢlamasına

2015 KPSS: Türkiye‘nin ilk bağımsızlığını tanıyan ülke aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Gürcistan B) Azerbaycan C) Afganistan D) Bulgaristan E) Ermenistan

ÖNERGE MEDDELERĠ Hükümet kurmak zorunludur

Anadolu‘daki otorite boĢluğu giderilmek istendi

Geçici kaydıyla bir hükümet reisi tanımak veya

padiĢah kaymakamı atamak doğru değildir.

Meclisin devamlılığı ve bağımsız hareket edeceğinin göstergesidir.

TBMM’nin üstünde bir güç yoktur

Osmanlı yok sayıldı

TBMM, yasama ve yürütme gücünü kendisinde topladı.

Güçler birliği ilkesinin benimsendiğinin kesin kanıtıdır.

18 Eylül 1920 Ġstiklal Mahkemelerinin kurulmasıyla YARGI yetkisini de kullanacaktır.

TBMM,

1921 Güçler Birliği

1924 Fiili Güçler Ayrılığı

1961 Resmi Güçler Ayrılığı

Meclisten seçilecek bir kurul, hükümet

iĢlerine bakar. Meclis BaĢkanı aynı zamanda bu kurulun da (hükümetinde) baĢkanıdır.

MECLĠS HÜKÜMETĠ SĠSTEMĠ BENĠMSENDĠ

PadiĢah ve Halife meclisin düzenleyeceği

yasaya göre konumunu alır.

Meclisin devamlılığı söz konusudur.

Saltanat ve hilafetin kaldırılacağının göstergesidir.

Örnek Soru:

Mustafa Kemal‘in 24 Nisan 1920 tarihli önergede aĢağıdaki konulardan hangisine değinilmemiĢtir? A) Meclis‘in üstünde bir gücün kabul edilmediği

B) Hükümet kurmanın zorunlu olduğu

C) Geçici bir padiĢah vekili veya bir hükümet baĢkanı seçilmesinin doğru olmadığı

D) Kurulan yeni devletin rejiminin ne olduğu

E) Kurulacak hükümetin meclise karĢı sorumlu olacağı

2009 KPSS: TBMM, aĢağıdakilerden hangisiyle padiĢah ve halifenin siyasi ve hukuki yetkilerini üstlenmiĢtir?

A) TeĢkilat-ı Esâsiye Kanunu‘nun kabul edilmesi

B) Tekâlif-i Milliye Buyrukları‘nın çıkarılması

C) Ġstanbul‘un resmen iĢgal edilmesi

D) Lozan AntlaĢması‘nın imzalanması

E) Hıyanet-i Vataniye Kanunu‘nun çıkarılması

164

Bil bakalım…

- 11 Ağustos 1923‘ten 29 Ekim 1923‘e kadar geçen süredir.

- II.TBMM‘nin açılmasından, Cumhuriyet‘in ilanına kadar geçen sürede hükümet kurulamadı

- Hükümet kurulamayan bu dönem

…………………..… BUNALIMI olarak

adlandırıldı

I.TBMM: 23 Nisan 1920 / 11 Ağustos 1923

II.TBMM: 11 Ağustos 1923 / 2 Ağustos 1927

III.TBMM: 2 Ağustos 1927 / 26 Mart 1931

I.TBMM’nin BAKANLAR KURULU

ĠSMET ĠNÖNÜ CEMAL BAYKUT BEKĠR SAMĠ FEVZĠ PAġA DR. RIZA NUR ADNAN ADIVAR MUSTAFA FEHMĠ CELALEDDĠN ARĠF HAKKI BEHĠÇ YUSUF KEMAL TENGĠRġENK ĠSAMAĠL FAZIL

ERKAN-I HARBĠYE ĠÇĠġLERĠ BAKANI DIġ ĠġLERĠ BAKANI MĠLLĠ SAVUMA BAKANI MĠLLĠ EĞĠTĠM BAKANI

SAĞLIK BAKANI

ġERĠYE VE EVKAF BAKANI

ADALET BAKANI MALĠYE BAKANI ĠKTĠSAT BAKANI (Ġlk) BAYINDIRLIK BAKANI (Ġlk)

I.TBMM’nin Özellikleri

KURUCU Meclistir.

Ulus Egemenliğine dayalı yeni Türk Devleti kuruldu

ĠHTĠLALCĠ Meclistir.

Saltanat ve Ġstanbul Hükümetine karĢı mücadele etti.

OLAĞANÜSTÜ Meclistir.

YASAMA / YÜRÜTME / YARGI güçleri vardır.

ĠNKILAPÇI Meclistir.

Saltanat kaldırıldı, TeĢkilat-ı Esasiye kabul edildi

2015 KPSS:

I.TBMM‘nin kurucu ve inkılapçı olmasına I. Anayasa hazırlaması II.Saltanatı Kaldırması III.Kanuni Esasi‘yi kabul etmesi

kanıt olarak gösterilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II C) !,II ve III

ULUSAL Meclistir.

Milliyetçi karakter gösterir.

Meclis içinde azınlık yoktur

Amacı BAĞIMSIZLIKTIR, Ġnkılâp yapmak değil…

MECLĠS HÜKÜMETĠ SĠSTEMĠ uygulandı

I.TBMM’nin açılmasıyla ―MECLĠS HÜKÜMETĠ SĠSTEMĠNE‖ geçildi

Cumhuriyet‘in Ġlanı ile ―KABĠNE SĠSTEMĠNE‖ geçildi

PARTĠLEġME YOKTUR, gruplaĢma vardır.

Örnek Soru:

I.TBMM‘de partilerin olmadığı bunun yerine ise grupların olduğu görülür

Bu durumun temel nedeni aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Çok partili hayata geçilememesi

B) Demokrasinin tam olarak anlaĢılamaması

C) Ulusal Bağımsızlığının siyasi çıkarlardan üstün tutulması

D) Azınlıkların parti kurmasının engellenmesi

E) Kurulan grupların partilerden iyi çalıĢması

165

Örnek Soru:

I.TBMM‘nin aĢağıda aldığı kararlardan hangisi ilerde Cumhuriyet rejimine geçileceğinin en güçlü kanıtıdır? A) Meclis BaĢkanı, hükümetinde baĢkanıdır.

B) Yasama ve yürütme TBMM‘ye aittir.

C) PadiĢah ve halifenin durumu Meclis tarafından görüĢülecek ve durumları belirlenecek

D) Geçici kaydıyla bir hükümet reisi tanımak veya padiĢah vekili atamak doğru değildir?

E) Hükümet üyeleri, TBMM‘ye karĢı sorumludur

Örnek Soru:

I.TBMM dönemi içersinden on bir vekilden oluĢan icra vekilleri heyetinde (Hükümette) yer alan adalet bakanı ve milli eğitim bakanı sırasıyla hangi seçenekte doğru olarak verilmiĢtir?

A) Cemal Baykut – Adnan Adıvar B) Mustafa Fehmi – Celaleddin Arif C) Ġsmet Ġnönü – Rıza Nur D) Celaleddin Arif – Rıza Nur

E) Bekir Sami – Fevzi PaĢa

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi ilk TBMM‘nin aldığı kararlar arasında değildir? A) Ġstiklal Mahkemeleri‘ni kurması

B) TeĢkilat-ı Esasiye‘yi kabul etmesi

C) Men-i Ġsrafat Kanunu‘nu çıkarması

D) Gümrük AntlaĢması‘nı onaylaması

E) Kabotaj Kanunu‘nu yürürlüğe koyması

I.TBMM’de Yer Alan Gruplar

I.Grup: Müdafa-i Hukuk Grubu

(Mustafa Kemal Yanlısı)

II.Grup:

- Tesanüt Grubu (Ġttihatçı) - Ġstiklal Grubu (Mustafa Kemal‘i destekledi) - Islahat Grubu (Saltanatçı) - Halk Zümresi (BolĢevikçi) - YeĢil Ordu (BolĢevikçi / Çerkez Ethem‘e yakın)

Örnek Soru:

2 Mayıs 1920‘de ilk defa kurulan TBMM Hükümeti‘nin üyeleri kimler arasından seçilmiĢtir?

A) Meclis dıĢındaki akademisyenler

B) Meclis baĢkanının belirlediği kiĢiler

C) Mebusan Meclisi kapandıktan sonra Ankara‘ya gelebilen mebuslar

D) Redd-i Ġlhak ve Doğu Anaolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti‘nin belirlediği vatanseverler

E) Seçim sonucu TBMM‘de milletvekili olanlar

2007 KPSS:

TBMM‘nin açılmasından sonra,

I.Mecliste gruplaĢmaların oluĢmaya baĢlaması,

II. Kuvayi Milliye birliklerinin ihtiyaçlarının Milli Savunma Bakanlığınca karĢılanması,

III.Batı ve Güney cephelerinin Genelkurmay BaĢkanlığına bağlanması

geliĢmelerinden hangileri, askerî gücün belli bir otoriteye bağlı olmasının gerekliliği görüĢünün uygulandığını gösterir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi I.TBMM‘de yer alan gruplardan biri değildir?

A) Ġstiklal B) Tesanüd C) Islahat D) YeĢil Ordu E) Ġttihat ve Terakki

I.TBMM’nin Faaliyetleri 24 Nisan 1920 KANUNU

Ġlk Çıkarılan Kanun

29 Nisan 1920 Hıyanet-i Vataniye Kanunu

………………………….KANUNU‘na

kadar yürürlükte kaldı.

11 Mayıs 1920 DıĢiĢleri Bakanı sıfatı ile Bekir

Sami Bey dostluk iliĢkileri kurmak için Sovyet Rusya‘ya gönderildi.

166

2009 KPSS:

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 11 Mayıs 1920 tarihinde Bekir Sami Bey‘in baĢkanlığında bir heyeti, Moskova‘ya Sovyetler Birliği‘yle bağlantı kurmak ve dostluk antlaĢması ortamı hazırlamak amacıyla göndermiĢtir.

TBMM‘nin, Sovyetler Birliği‘yle antlaĢma yapma gereği duymasındaki amacın aĢağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?

A) Londra Konferansı‘nın yapılmasını geciktirmek

B) Sovyetler Birliği‘ndeki yeni rejimin ülkede yayılmasını önlemek

C) Kafkasya Cumhuriyetlerinin kurulmasını engellemek

D) DüĢmanları aynı olan iki ülke arasında siyasi ve askerî güç birliği sağlamak

E) Mecliste birlikte hareket edilmesini sağlayarak gruplaĢmaları önlemek

16 Mayıs 1920 Kuva-i Milliye‘nin tüm giderleri

MSB tarafından karĢılanacak 5 Eylül 1920 Nisab-ı Müzakere Kanunu

Meclisin iç tüzüğü ile ilgili, Mebusların çalıĢma Ģartları belirlendi

11 Eylül 1920 Firariler Kanunu

ASKER KAÇAKLARINI önlemek için çıkarıldı

18 Eylül 1920 Ġstiklal Mahkemeleri kuruldu

1920 – 1927 arası görev yaptı.

(Son kez Mustafa Kemal‘e Suikast sırasında kuruldu)

1949‘da kaldırıldı.

(1927 – 1949 arası uygulanmadı)

Ġlk kararı, SEVR ANTLAġMASINI ĠMZALAYANLAR HAKKINDA GIYAB-INDA ĠDAM KARARI VERDĠ.

Ġstiklal Mahkemelerinde görevli grubun adı

ÜÇ ALĠ‘LER DĠVANI - Ali Çetinkaya - Kılıç Ali - Necip Ali

Ġstiklal Mahkemeleri hangi durumda kuruldu

- TBMM‘ye karĢı çıkan isyanlarda

- Firariler Kanunun uygulanmasında

- Tekalifi Milliye Emirlerinin uygulanmasında

- ………………………. giriĢimi sonrası

- …………………. OLAYI sonrasında

Örnek Soru:

KurtuluĢ SavaĢında özel bir kanunla 18 Eylül 1920‘de kurulan ve 1927 yılına kadar görev yapan Ġstiklal Mahkemeleri aĢağıda verilen hangi suç hakkında iĢlem yapma yetkisini kullanmamıĢtır?

A) Vatana Ġhanet

B) Tekâlifi Milliye‘den mal kaçırma

C) Asker ailesine saldırı

D) Kılık kıyafet ve Ģapka kanununa muhalefet

E) Zina ve boĢanma

UNUTMA….

MENEMEN OLAYINDA, istiklal mahkemeleri

kurulmadı, …………………. kuruldu

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Ġstiklal Mahkemelerinin özellikleri arasında gösterilmez?

A) Üyelerinin TBMM içinden seçilmesi

B) TBMM‘nin yargı gücünü oluĢturması

C) Seyyar ve sürekli olmayan mahkemeler olması

D) Kararlarının kesin olup kendisinin üstünde bir mahkemenin bulunmaması

E) TBMM‘ye karĢı çıkan ayaklanmaların bastırılmasıyla görevinin sona ermesi

14 Eylül 1920 Men-i Ġsrafat Kanunu

Su ve tahıl ürünlerinin israfı yasaklandı

25 Eylül 1920 Men-i Müskirat Kanunu

Ġçki ve tütün içilmesi yasaklandı

9 Aralık 1920 Merkez Ordusu kuruldu

Düzenli Ordu kuruldu

20 Ocak 1921 TeĢkilat-ı Esasiye

Ġlk Anayasa

12 Mart 1921 Ġstiklal MarĢının kabulü

ULUSAL BAĞIMSIZLIKLA ilgilidir.

5 Ağustos 1921 BaĢkomutanlık yasası

11 Ekim 1922 Mudanya Mütarekesi

1 Kasım 1922 Saltanatın Kaldırılması

167

2004 KPSS

I. Hıyaneti Vataniye kanunu

II. Ağnam vergisinin artırılması hakkında kanun

III. Tekalif-i Milliye emirleri (Ulusal yükümlülük)

Yukarıdakilerden hangisini TBMM çıkarmıĢtır?


D) I, III E) I, II ve III

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi I.TBMM‘nin otoritesini arttıran geliĢmelerden değildir?

A) TeĢkilat-ı Esasiye‘yi kabul etmesi

B) Ġstiklal Mahkemelerin kurması

C) Ayaklanmaları bastırması

D) Düzenli Orduyu kurması

E) Cumhuriyeti ilan etmesi

Örnek Soru:

I. Lozan AntlaĢması II. Takrir-i Sükûn Kanunu III. Ankara‘nın baĢkent olması IV. Mustafa Kemal‘e Gazilik unvanının verilmesi

Yukarıdakilerden hangisi ilk TBMM‘de kabul edilmiĢtir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız IV D) I ve IV E) I, II ve IV

Bunları biliyormusunuz?

TBMM’nin açtığı…

Ġlk DIġ TEMSĠLCĠLĠK: ……………………

(Orta elçilik düzeyindedir, elçilik ile temsilciliği karıĢtırma)

Ġlk BÜYÜK ELÇĠLĠK: …………………

ÜLKEMĠZDE açılan…

Ġlk BÜYÜK ELÇĠLĠK: …………………

TBMM’nin Müslüman Ülkede açtığı…

Ġlk BÜYÜKELÇĠLĠK: …………………

11 Mayıs 1920’de Sovyet Rusya ile diplomatik iliĢki kurmak için;

DIġ ĠġLERĠ BAKANI …………………

gönderildi

14 Aralık 1920’de TBMM, Moskova‘ya Büyükelçi olarak;

……………………..…..’u gönderdi.

2016 KPSS

Ankara‘nın baĢkent olduğu 13 Ekim 1923 tarihinde Ankara‘da elçiliği bulunan devlet aĢağıdakilerden hangisidir? A) Ġngiltere B) Afganistan C) Ġtalya D) Yunanistan E) Fransa

BĠLECĠK GÖRÜġMESĠ 5 Aralık 1920

Tevfik PaĢa, Hariciye Nâzırı Ahmet Ġzzet

PaĢa‘yı Mustafa Kemal ile görüĢmesi için Bilecik‘e yolladı.

Mustafa Kemal, TBMM‘nin üzerinde bir güç

olmadığını belirtti.

Ġstanbul hükümeti, TBMM‘yi resmen tanıdı

Ġstanbul Hükümeti, TEMSĠL HEYETĠNĠ,

……………….…… ile resmen tanıdı

Örnek Soru:

I.TBMM yeni kurduğu devletin yönetimsel anlamda iĢlerlik kazanması amacıyla aĢağıdakilerden hangisini diğerlerinden daha önce gerçekleĢtirmiĢtir?

A) Lozan BarıĢ AntlaĢmasını imzalaması

B) TeĢkilat-ı Esasiye‘yi kabul etme

C) Tek dereceli seçim sistemine geçme

D) Meclis Hükümetini kurma

E) Afganistan ile dostluk antlaĢmasını yapma

168

ANADOLU’DA MĠLLĠ MÜCADELE YANLISI

GAZETELER

BoĢluklara Uygun Olan Gazeteleri Yazınız

- ĠKDAM

- TANĠN

- ĠSTĠKBAL

- MĠNBER

- AÇIKSÖZ

- SEBĠLÜRREġAD

- KÜÇÜK MECMUA DERGĠSĠ

- ALBAYRAK

- ĠZMĠR’E DOĞRU

- ÖĞÜT

- ANADOLU AJANSI

- ULUS GAZETESĠ

- MATBUAT VE ĠTĠHBARAT MÜDÜRĠYETĠ UMUMĠYESĠ

- CERĠDE-Ġ RESMĠYE

- ĠRADE-Ġ MĠLLĠYE

- HÂKĠMYET-Ġ MĠLLĠYE - HUKUK-U BEġER

…………………….

Sivas Kongresi sonrasında açıldı

Temsil Heyeti, Ankara‘ya taĢınınca ismi değiĢti

Ġlk baĢyazısını ĠSMAĠL HAMDĠ DANĠġMEND yazdı.

…………………….

TBMM‘nin resmi yayın organıdır.

TeĢkilat-ı Esasiye‘yi yayımladı

Bugünkü Resm-i Gazete

…………………….

Ġrade-i Milliye, Ankara‘ya gelince ismini değiĢtirdi

1934‘te ULUS GAZETESĠ ismini aldı Mustafa Kemal‘in ―HÜRRĠYET ve ĠSTĠKLAL

BENĠM KARAKTERĠMDĠR.‖ sözünü bu gazeye söyledi.

MATBUAT VE ĠTĠHBARAT MÜDÜRĠYETĠ UMUMĠYESĠ

Bu kuruluĢun adı daha sonra, Basın – Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü olarak değiĢtirildi.

…………………….

6 Nisan 1920’de Ankara‘da kuruldu

Türk KurtuluĢ SavaĢı hakkındaki haberleri duyurmak amacıyla Mustafa Kemal Atatürk, Halide Edip Adıvar ve Yunus Nadi tarafından kuruldu

…………………….

Afyonkarahisar‘da yayın hayatına baĢladı

ĠĢgaller sonrası Konya ve Ankara‘ya taĢındı.

…………………….

1913’te yayın hayatına baĢladı.

Erzurum‘da ġark Vilayetleri Cemiyeti‘nin yayın organı durumuna getirildi

…………………….

Trabzon’da, Doğu Karadeniz‘de milli mücadele

yanlısı gazetedir.

…………………….

15 Haziran 1919’ KurutuluĢ SavaĢı zamanında milli mücadeleyi destekleyen Anadolu Gazetesi‘dir.

KASTAMONU‘da yayımlandı. ĠSTĠKLAL MARġINI’nı yayımlayan ilk gazete

…………………….

Diyarbakır’da Ziya Gökalp’in hazırladığı Osmanlıca dergidir.

…………………….

Mehmet Akif Ersoy ve EĢref Edip Fergan tarafından çıkarıldı (1908)

Safahat’ın tamamını ve ĠSTĠKLAL MARġI’nı

yayımlayan ilk dergi

…………………….

1919’da Balıkesir‘de KUVA-Ġ MĠLLĠYECĠLER tarafından çıkarıldı

169

…………………….

MUSTAFA KEMAL, Fethi Okyar ile Mondros Sonrası iĢgallere karĢı milli bilinci oluĢturmak için çıkarıldı (21 Kasım 1918)

…………………….

Milli mücadeleyi destekleyen yazılar yayımladı. BaĢyazarı YAKUP KADRĠ’dir.

…………………….

II. MeĢrutiyet döneminde HÜSEYĠN CAHĠT tarafından milli mücadeleyi desteklemek için çıkarıldı

…………………….

Gazeteci HASAN TAHSĠN ile AVNĠ MUHYĠDDĠN

tarafından Ġzmir‘de çıkarıldı. (11 Kasım 1918) Ġstanbul Hükümeti Ġttihat ve Terakki‘nin

yolundan gidenleri eleĢtirdi.

Ġzmir‘in iĢgali sonrasında kapandı

Örnek Soru:

Halide Edip Adıvar ve Yunus Nadi‘nin katkısı Mustafa Kemal‘in izniyle Milli Mücadeleyi halka ve dünya kamuoyuna duyurmak amacıyla 6 Nisan 1920‘de Ankara‘da açılan kurum aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Türk Hava Kurumu

B) Anadolu Ajansı

C) Kızılay

D) Türk KuĢu

E) Ankara Radyosu

Örnek Soru:

Mustafa Kemal ile Fethi Okyar‘ın beraber çıkardığı gazete aĢağıdakilerden hangisidir? A) Ay Dede B) Ümit C) Minber D) Ġrade-i Milliye E) Öğüt

Örnek Soru:

I.Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyet-i tarafından çıkarıldı

II. Hasan Tahsin BaĢyazarlığını yaptı

III. Atatürk‘ün isimsiz yazılarını yazdı? Yukarıdaki özellikleri verilen gazeteler aĢağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiĢtir?

I II III . A) Hukuk-u BeĢer Albayrak Vakit

B) Ġleri Vakit Albayrak

C) Ġrade-i Milliye Ġkdam Ahali

D) Albayrak Hukuk-u BeĢer Ġleri

E) Minber Ġleri Vakit

Örnek Soru:

Milli Mücadele döneminde TBMM‘nin yayın organı olan gazete aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Ġrade-i Milliye

B) Hâkimiyet-i Milliye

C) Minber

D) Peyam-ı Sabah

E) Yeni Gün

2009 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı‘nda, TBMM Hükûmetinin yarı resmî yayın organı hâline gelen gazete aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Hâkimiyet-i Milliye

B) Peyam-ı Sabah

C) Ġrade-i Milliye

D) Yenigün

E) Ġkdam

https://tr.wikipedia.org/wiki/Hasan_Tahsin

170

ĠSTANBUL’DA MĠLLĠ MÜCADELE YANLISI

GAZETELER

BoĢluklara Uygun Olan Gazeteleri Yazınız

YENĠ GÜN HADĠSAT ĠLERĠ SES GAZETESĠ VAKĠT TASFĠR-Ġ EFKAR TÜRK DÜNYASI

…………………….

Mustafa Kemal, Mondros Sonrası iĢgallere karĢı bu gazetede görüĢlerini bildirdi (1917)

Mustafa Kemal‘in Biyografisini yayımlayan ilk gazetedir.

…………………….

Milli mücadeleyi destekleyen yazılar yayımlandı

Celal Nuri Ġleri, Suphi Nuri Ġleri tarafından kuruldu (1918)

Atatürk‘ün isimsiz yazılarını yayımlamıĢtır.

…………………….

Milli mücadeleyi destekleyen yazılar yayımlandı (1862)

Mustafa Kemal‘in Çanakkale‘deki baĢarıları hakkında övücü yazılar yazdı

…………………….

ġark Vilayetlerine bağlıdır.

Ermenilere karĢı yazılar yayımladı.

…………………….

1918‘de YUNUS NADĠ‘nin baĢkanlığında Ġstanbul‘da kuruldu.

1920‘de Ankara‘ya taĢındı.

Ankara‘nın ilk GÜNLÜK GAZETESĠ

Adını CUMHURĠYET olarak değiĢtirdi.

…………………….

Kurucusu HASAN BASRĠ

1919‘a kadar, Ġngiliz KarĢıtı yazılar yazdı

…………………….

Milliyetçi bir çizgi takip etti.

BaĢyazarı Kâzım Nâmi

MÜCADELE KARġITI GAZETELER

…………………….

1912 – 1922 arası Ġstanbul‘da yayımlandı

KurtuluĢ savaĢına karĢı çıktı.

Sedat Simavi‘nin karikatürlerini, Halit Fahri Ozansoy‘un tiyatro eleĢtirilerini yayımladı

…………………….

Ġlk sabah adıyla baĢladı

Peyam Gazetesi ile birleĢti

Kuva-i Milliye karĢıtı yayınlar yaptı

…………………….

Ġstanbul‘da yayımlanan karikatür dergisidir.

Refik Halit Karay çıkardı

Milli mücadeleye karikatür yoluyla muhalefet etti.

Örnek Soru:

I. Hâkimiyet-i Milliye II. Alemdar III. Hukuk-u BeĢer IV. Peyam-ı Sabah

Yukarıda verilen gazetelerden hangileri milli mücadele karĢısında olmuĢtur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) II ve IV

2016 KPSS:

AĢağıdakilerden hangisi Millî Mücadele‘yi destekleyen basın yayın organları arasında yer almaz?

A) Ġleri B) Peyam-ı Sabah

C) Tasvir-i Efkâr D) Ġkdam

E) Yeni Gün

171

2013 KPSS:

TBMM‘nin birinci döneminde milletvekilleri sekiz ay maaĢsız çalıĢmıĢlar, bir yıl sonra da 100 lira olan maaĢlarının % 20‘sini, bütçe açığını kapatmak amacıyla iade etmiĢlerdir.

Bu durumun, aĢağıdakilerden hangisini gösterdiği savunulabilir?

A) Ülke çıkarlarını her Ģeyin üstünde gördüklerini

B) TBMM‘nin, farklı düĢüncedeki kiĢilerden oluĢtuğunu

C) KiĢisel çıkar ve ideolojilerin ön planda tutulduğunu

D) TBMM‘nin üstünde bir gücün tanınmadığını

E) Anayasal düzenin uygulanmaya baĢladığını

Bak bunları mutlaka bil.. Latin harflerinin kullanıldığı ilk gazete

…………… GAZETESĠ 20 Ağustos 1928

………: 1932 / 1935 arası çıkarılan politik dergi

Yakup Kadri / Vedat Nedim / Burhan Asaf / Süreyya Aydemir

………….. / ……… / ………

Milli mücadelede komünist çizgide yayın yapan dergilerdir.

- Nazım Hikmet ve ġevket Süreyya Aydemir

Aydınlık Dergisi‘ne katıldılar. - Aydınlık dergisi 12 Mart 1925‘te kapatıldı. - Takriri Sükûn kanunu gereği yargılanıp mahkum

edildiler.

TBMM’ye KARġI AYAKLANMA 2008 KPSS:

AĢağıdakilerden hangisi TBMM‘ye karĢı baĢlatılan ayaklanmaların nedenlerinden biri değildir?

A) Seçim çalıĢmalarının baĢlaması

B) Azınlıkların devlet kurmak istemesi

C) Ġstanbul Hükûmetince halkın dinî duygularının kötüye kullanılması

D) Osmanlı Devleti‘nin zayıflığından yararlanarak bazı ailelerin otoriteyi ellerine geçirmesi

E) Bazı Kuvayı Milliye birliklerinin yeni orduya katılmaya ve devlet düzenine girmeye karĢı olması

ĠSTANBUL HÜKÜMETĠ‘NĠN ÇIKARDIĞI

AHMET ANZAVUR

Balıkesir, Manyas, Susurluk‘ta çıktı

Milli güçlerin Boğazlarda güçlenmesini önleme ve Ġngilizlerin Boğazları kontrol etmek istemesi üzerine ayaklanma çıktı.

Ayaklanma ÇERKEZ ETHEM tarafından bastırıldı.

KUVA-Ġ ĠNZĠBATĠYE

Ahmet Anzavur‘un baĢındaki ordu KUVA-Ġ ĠNZĠBATĠYE (Halifelik Ordusu) 18 Nisan 1920‘de Milli Kuvvetleri bastırmak için

Ġstanbul Hükümeti tarafından kuruldu. Ġngilizler Geyve ve Boğazları kontrol altına

almak istedi.

Ayaklanma ALĠ FUAT PAġA tarafından bastırıldı

ĠSTANBUL HÜKÜMETĠ‘NĠN ve ĠTĠLAF DEVLETLERĠNĠN ÇIKARDIĞI

BOLU / DÜZCE / HENDEK / ADAPAZARI

Nigahban Cemiyetindeki Subaylar ile Ġngilizlerin desteğindeki 1000 kadar asinin çıkardığı ayaklanmalardır.

ÇERKEZ ETHEM, ALĠ FUAT PAġA ve REFET

PAġA tarafından bastırıldı.

YOZGAT (Çapanoğlu)

PadiĢaha bağlı nüfuzlu aileler tarafından bastırıldı

Önce ÇERKEZ ETHEM, sonra MĠLLĠ KUVVETLER Bastırdı

TOKAT / Zile Naci ve Ġhsan Beyler, Damat Ferit‘ten destek

alarak Zile köylerinde propaganda yaptılar ERZURUM VE SĠVAS’TAKĠ KUVVETLER ile

5.TÜMEN‘in bastırmasıyla sona erdi

AFYON / Çapur Musa

Çopur Musa, ―Din elden gidiyor! propagandasıyla ve Yunanlıların kıĢkırtmasıyla çıktı.

KUVA-Ġ MĠLLĠYE tarafından bastırıldı

172

KONYA / I.Bozkır

Milli Mücadeleye karĢı ilk isyandır. (Henüz TBMM açılmadı)

27 Eylül 1919’da Zeynel Abidin isyanı çıkardı

4 Ekim 1919‘da KUVA-Ġ MĠLLĠYE’CĠLER tarafından bastırıldı

KONYA / II. Bozkır

5 Mayıs 1920’ de çıktı.

TBMM’ye bağlı kuvvetler tarafından bastırıldı

KONYA / Çumra – DelibaĢ Mehmet

5 Mayıs 1920’ de çıktı.

Refet Bele tarafından bastırıldı

URFA MĠLLĠ AġĠRETĠ

8 Haziran 1920’de ViranĢehir‘de çıktı

26 Haziran 1920‘de TBMM‘ye bağlı kuvvetler tarafından bastırıldı.

BATMAN / Cemil Çeto

20 Mayıs / 7 Haziran 1920’de Ġngiliz, Fransız ve Kürt Teali Cemiyeti‘nin kıĢkırtmalarıyla çıktı

13.Kol. Düzenli Birlikler tarafından bastırıldı

ERZĠNCAN / Koçgiri

6 Mart 1921’de çıktı. (Bu tarihte Yunanlılar ile Batı‘da mücadele ediyorduk)

17 Haziran 1921’de Nurettin PaĢa Komutasındaki Düzenli Ordu (Merkez Ordusu) tarafından bastırıldı.

MARDĠN / Midyat – Ali Batı

11 Mayıs / 18 Ağustos 1919’da çıktı

TBMM daha açılmamıĢtı.

5. Tümen tarafından bastırıldı.

BAYBURT / ġeyh EĢref

26 Ekim / 24 Aralık 1919’da çıktı.

Ġsyanın diğer adı HART OLAYI

HART Bayburt Kasabası

ġii nitelikte isyandır. EĢref kendini mehdi ilan etti.

9. Tümen Komutanı Yarbay Halit Bey tarafından bastırıldı

TOKAT / Zile

14 Mayıs 1920’de çıktı.

Ġflası Sonrası Postacı Nazım, Anzavur isyanının bastırılmasında Çerkez köylerinin yakıldığı yalan haberini yaydı.

5.Tümen Komutanı Yarbay Cemil Cahit tarafından bastırdı.

AZINLIKLARIN ÇIKARDIĞI

ERMENĠLER / RUMLAR

Samsun‘dan Batum‘a kadar Rumlar, Doğu‘da ise Ermeniler çıkardıkları ayaklanmalarla bulundukları bölgelerde Devlet kurmayı amaçladılar.

Düzenli ordu birlikleri tarafından bastırıldı.

KUVA-Ġ MĠLLĠYECĠLERĠN ÇIKARDIĞI

ÇERKEZ ETHEM

Milli mücadele için savaĢmıĢtı. 22 Ocak 1921‘de bastırıldı. Çerkez Yunanlılara

sığındı 9 Mayıs 1921‘de yakalanarak idam edildi.

DEMĠRCĠ MEHMET EFE

11 Temmuz 1919‘dan itibaren Yunanlılara karĢı mücadele etmiĢ Kuva-i Milliye lideridir.

Çerkez tarafından kıĢkırtılarak Düzenli Ordu‘ya katılmak istemedi

1 Aralık 1920‘de Denizli çevresinde isyan etmiĢtir.

11 Arlık 1920’de Refet Bey tarafından bastırıldı

ĠSYANLARA KARġI ALINAN ÖNLEMLER Ġstanbul‘daki ġeyhülislam DÜRRÜZADE‘nin

fetvasına karĢı 251 imzalı Ankara Müftüsü

RIFAT BÖREKÇĠ‘den 5 Mayıs 1920‘de karĢı

fetva alındı.

Fetva, …………. MĠLLĠYE GAZETESĠ‘ nde yayımlandı.

173

Örnek Soru:

I.Ahmet Anzavur II. Çerkez Ethem III. Kuva-i Ġnzibatiye IV. Demirci Mehmet Efe V. Milli AĢireti Yukarıda TBMM‘ye karĢı çıkan ayaklanmalar oluĢ ve amaç bakımından ikili gruplandırıldığında hangisi dıĢarıda kalır? A) I B) II C) III D) IV E) V

Örnek Soru:

I. Demirci Mehmet Efe II.DelibaĢ Mehmet III.Çerkez Ethem VI. Cemil Çeto Yukarıdakilerden hangisi Kuva-i Milliyecilerin çıkardığı ayaklanmalardan değildir? A) Yalnız I B) Yalnız IV C) II ve IV D) I ve III E) I,III ve IV

2006 KPSS:

AĢağıdaki ayaklanmalardan hangisi, KurtuluĢ SavaĢı‘nda çıkan ayaklanmalardan biri değildir?

A) Menemen Ayaklanması

B) DelibaĢ Mehmet Ayaklanması

C) Çopur Musa Ayaklanması

D) ġeyh Recep Ayaklanması

E) Cemil Çeto Ayaklanması

Örnek Soru:

TBMM‘ye karĢı çıkan isyanlarda aĢağıdakilerden hangisi bulunmaz? A) Çerkez Ethem B) Yozgat C) Ali Batı D) ġeyh EĢref E) ġeyh Sait

Örnek Soru:

I.TBMM‘ye karĢı çıkarılan ayaklanmaların olduğu Ģehirler arasında hangisi yoktur? A) Bolu B) Yozgat C) Konya D) Tokat E) Ankara

Örnek Soru:

I.Çapanoğulları

II.Aynacıoğulları

III.Milli AĢireti Yukarıda verilenlerden hangileri kendi bölgelerindeki otoritelerini kaybetmemek için TBMM‘ye karĢı isyan etmiĢtir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I,II ve III

Bunları bilelim…

4 Nisan 1920 ……… (ÖĞÜT) HEYETLERĠ kuruldu

29 Nisan 1920 isyanlara karĢı

…………………….KANUNU çıkarıldı

18 Eylül 1920 tutuklananların yargılanması için

……..…… MAHKEMELERĠ kuruldu.

Örnek Soru:

I.TBMM‘nin Hıyanet-i Vataniye Kanunu‘nu çıkarmasının öncelikle hangisini önlemeye yönelik olduğu söylenebilir?

A) Kendisine karĢı çıkan ayaklanmaları

B) Düzenli orduların kurulması

C) Saltanatın kaldırılmasını

D) Yeni yapılacak olan anayasayı

E) Ulusal birlik ve beraberliği

174

Düzenli Ordular Kuruluyor…

24 / 25 Haziran 1920 BATI CEPHESĠ KUMANDANLIĞI kuruldu

1 Temmuz 1920 SUBAY YETĠġTĠRME MERKEZLERĠ açıldı (Sakarya Meydan Muharebesi sonrası Subay yetiĢtirme kursları açıldı) Batı Cephesi Kumandanlığına

………………………… atandı

8 Kasım 1920 DÜZENLĠ ORDULAR‘ın

kurulmasına karar verildi. 9 Kasım 1920 BATI CEPHESĠ ikiye ayrıldı.

BATI : ĠSMET PAġA / GÜNEY: REFET PAġA

9 Aralık 1920 DÜZENLĠ ORDULAR kuruldu

(Merkez Ordusu)

Düzenli Ordunun Merkezi ………‘dır.

Komutanlığına ……………..… getirildi.

ġu sıralamayı unutma…

I.Kuva-i Milliye giderlerinin Milli Savunma Bakanlığı tarafından karĢılanması 16 Mayıs 1920

II. Subay YetiĢtirme Merkezinin açılması ve seferberlik ilan edilerek askere alma iĢlemlerinin baĢlaması 1 Temmuz 1920

III.Batı Cephesinin ikiye ayrılması 9 Kasım 1920

IV. Ġsmet PaĢa, Bilecek‘e gelerek Düzenli Ordu çalıĢmalarını baĢlattı 10 Kasım 1920

TBMM Ġsyanları Sonucunda…

DüĢmanın yurttan atılması gecikti ve ilerleyiĢi kolaylaĢtı.

KardeĢkanı döküldü.

TBMM‘ye zaman kaybettirdi.

TBMM‘nin isyanları bastırması Halkın TBMM‘ye olan güvenini arttırdı.

175

KURTULUġ SAVAġI MUHAREBELER DÖNEMĠ

DOĞU CEPHESĠ

Ermeni Devleti‘nin kurulması ilk kez

……………………. KONFERANSI’nda

kararlaĢtırılmıĢtı.

Fransızlar Ermeniler ‘den

……………………. kurdu.

Doğu Anadolu‘da Ermeni nüfusunun az

olduğunu ortaya koyan Amerikalı

……………………. Sevr AntlaĢmasında Ermeni Devleti‘nin

kurulması kabul edildi

Doğu‘da Ermenilere karĢı 15.Kolordu

Komutanı ……………………. mücadele etti. Ermenilerle 3 Aralık 1920‘de

GÜMRÜ ANTLAġMASI imzalandı.

- Ermenistan, Sevr‘i tanımayacak - Çıldır / Aras gölü sınır olacak - Kars, SarıkamıĢ, Kağızman, Iğdır TBMM‘ye bırakıldı

Gümrü AntlaĢması’nın Önemi

Doğu Cephesi, TBMM‘nin ilk ……..… baĢarısıdır.

Gümrü AntlaĢması, TBMM‘nin ilk ……..… baĢarısıdır.

Ermeni sorunu sona erdi.

TBMM’nin uluslararası Ġlk antlaĢmasıdır.

TÜRKĠYE adı ilk defa kullanıldı.

Misak-ı Milli’yi kabul eden ilk devlet Ermeniler

TBMM’yi tanıyan ilk devlet Ermeniler

Unutma… ― Doğu Cephesi KESĠNLIK kazanmadı‖

AntlaĢmadan bir gün sonra Sovyet Rusya Ermenistan‘ı iĢgal etti. AntlaĢma yürürlüğe girmedi.

Doğu Cephesi Sakarya zaferi sonrasında

imzalanan 13 EKĠM 1921

……..… ANTLAġMASI ile kesinlik

kazandı

Batum’un durumu…

23 ġubat 1921 Batum AntlaĢması ile TBMM’ye bırakıldı

16 Mart 1921 Moskova AntlaĢması Sovyet Rusya idaresindeki GÜRCĠSTAN‘a bırakıldı.

Kimdir bu….?

- Balkan ve I.Dünya harbinde görev aldı

- 1918‘de Tümgeneral

- 1920‘de Korgeneral oldu.

- 15.Kol.Ord.Kom. ve 1.Kol.Or.Kom.‘lıklarını yaptı.

- ġARK FATĠHĠ olarak bilinir

- 17 ġubat 1923 Ġzmir Ġktisat Kongresi baĢkanlığını yaptı. (2015 KPSS) ***

- 1946 / 1948 TBMM baĢkanlığını yaptı.

- ĠSTĠKLAL HARBĠMĠZ adlı eserin yazarıdır.

……..…………………

Örnek Soru:

TBMM Hükümeti‘nin Misak-ı Milli‘yi gerçekleĢtirmek amacıyla attığı ilk önemli adım aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Gümrü AntlaĢmasını imzalaması

B) Sevr AntlaĢmasını imzalayanları vatan haini kabul etmesi

C) TBMM‘yi açması

D) Montrö Boğazlar SözleĢmesi ile Boğazların Türkiye‘ye bırakılması

E) Moskova AntlaĢması ile Gürcistan‘ı Batum‘a bırakması

2011 KPSS:

AĢağıdakilerden hangisi Gümrü AntlaĢmasıyla sağlanan kazanımlardan biri değildir?

A) Gürcistan‘la olan anlaĢmazlıkların ortadan kaldırılmasına zemin hazırlaması

B) Doğu Cephesi‘ndeki silah ve teçhizatın bir kısmının Batı‘ya taĢınmasına ortam hazırlaması

C) Halk arasında orduya ve Meclise duyulan güvenin artması

D) Sovyetlerden alınacak yardımların Anadolu‘ya gelmesini sağlayacak yolun açılması

E) Afganistan‘la dostluk antlaĢması yapılması

176

GÜNEY CEPHESĠ

Antep, Urfa ve MaraĢ baĢta Ġngiliz iĢgalinde

iken 15 Eylül 1919 ……..… ANTLAġMASI ile Fransızlara bırakıldı. Bu bölgeler Fransız iĢgaline uğradı.

Fransızlar, Türklere karĢı Ermenilerden oluĢan Ġntikam Alayları ile Türk köylerinde katliam yaptı.

ADANA

21 Aralık 1918’de iĢgal gerçekleĢti.

Fransız iĢgaline karĢı Hatay / Dörtyol‘da KUVA-Ġ MĠLLĠYE kuruldu.

Ermeni çirkinliklerine karĢı mücadelenin sembolü …

KARAĠSALI MÜFTÜSÜ ……..……….

5 Ocak 1920‘de Adana düĢmandan temizlendi

……..………. OLAYI

- 4 Temmuz 1920‘de Ermenilerin sıkı yönetim ilanı sonrasında Türklerin ev ve dükkanlarının yakılması sonrası Türklerin bu bölgeden göç etmesi

olayıdır.

Mustafa Kemal tarafından Adana‘ya

TOPÇU KEMAL

PĠY.YÜZBAġI OSMAN BEY

YÜZBAġI RATIP gönderildi

POZANTI KONGRESĠ 5 Ağustos 1920

Mustafa Kemal, Fevzi PaĢa heyet ile beraber Pozantı Garı‘na geldi

Kaç Kaç olayı sonrası Adana halkı Pozantı‘ya geldi.

Mustafa Kemal, Erzurum ve Sivas‘tan sonra

3.kongresini yaptı. Yapılan iki oturum sonrası Lojistik ihtiyaçların

tespiti ile Pozantı‘nın Adana‘nın Vilayet merkezi ilan edildi. Vali ve Mülki amirleri seçimle iĢbaĢına getirildi.

Örnek Soru:

I.Nazilli Kongresi II.AlaĢehir Kongresi III.Pozantı Kongresi VI. Balıkesir Kongresi

Milli Mücadele döneminde yukarıda yapılan kongrelerin kronolojik olarak doğru sıralanıĢı aĢağıdakilerden hangisidir?

A) I – II – IV - III

B) IV – I – III – II

C) II – I – IV- III

D) VI – I – II – III

E) VI – II – I - III

MARAġ

Sütçü Ġmam Olayı

Altınoluk Hamamından çıkan Müslüman kadınlara saldıran Ermenilere karĢı, Sütçü Ġmam Ermeni askerlerinden birini öldürmesiyle (31 Ekim 1919) olaylar büyüdü.

Bayrak Olayı yaĢandı. MaraĢ Kalesinden Türk

bayrağı Fransızlar tarafından indirildi.

Fransız katliamları sonrası… ― Kalesinde bayrağı dalgalanmayan ülkede Cuma namazı kılınmaz‖ diyen ve o gün Cuma namazını kıldırmayarak mücadelenin öncüsü olan

ULU CAMĠ ĠMAMI ……..… HOCA’DIR .

11 / 12 ġubat 1920’de Fransızlar MaraĢ‘tan

çıkarıldı.

Unutma… TBMM kurulmadan önce ZAFER kazanıldı.

Milli Mücadele‘nin ilk zaferi

TBMM tarafından URFA’ya 1925‘te ĠSTĠKLAL MADALYASI 1973’te KAHRAMAN UNVANI verildi.

URFA

Ekim 1919 sonrası Ġngiliz sonrası bölgeye giren Fransız iĢgaline karĢı 3000 kiĢilik bir kuvvetle Urfa‘dan Fransızları atan

JANDARMA KOM. ……………....…

Unutma…

TBMM tarafından URFA’ya

2016 ĠSTĠKLAL MADALYASI 1984 ġANLI UNVANI verildi

177

ANTEP

Fransızların Antep kuĢatması Nisan 1920‘den 9 ġubat 1921‘e kadar sürdü. Bu tarihte Antep‘e girdiler.

ĠĢgal sonrası halk ……..……………….. adı altında örgütlendi.

Örnek Soru:

ġahini sorarsan otuz yaĢında Süngüyle delindi köprü baĢında Çeteler toplanmıĢ ağlar baĢında Uyan ġahin uyan uyanmaz mısın? Uyan ġahin uyan, gör neler oldu Sevgili Fransız doldu

Yukarıda verilen dizeler Milli Mücadele Dönemi‘ni hangi Ģehrin direniĢi için yazılmıĢtır?

A) MaraĢ B) Aydın C) Antep

D) Urfa E) Ġzmir

ĠĢgale karĢı mücadele veren isimler…

- ġAHĠN BEY (Mehmet Sait) - KILIÇ ALĠ BEY - ġEHĠT KAMĠL - KARAYILAN

MağarabaĢı SavaĢı Karabıyıklı Olayı Kurbanba Taarruzu,

Antep‘te yaĢandı

Unutma…

TBMM tarafından ANTEP’e

2008 ĠSTĠKLAL MADALYASI 1921 GAZĠ UNVANI verildi

Bunu aklında tut…

Ġstiklal Madalyası verilen

ilk ĠL MARAġ 1925

Ġstiklal Madalyası verilen ilk ĠLÇE ĠNEBOLU (Kastamonu) 1924

Ġstiklal Madalyası verilen son ĠL ġANLI URFA 2016

Unvanlar Sırasıyla; (GAZ - KA - ġAN) gazkaĢan

1921 – GAZĠ 1973 – KAHRAMAN 1984 – ġANLI

Ġstiklal Madalyası Sırasıyla; (Ġ-M-AN-UR) imanur 1924 Ġnebolu (Ġlk Ġlçe) 1925 MARAġ (Ġlk ĠL) 2008 ANTEP 2016 URFA (Son ĠL)

2015 KPSS:

Ġstiklal Madalyası verilen ilk ilimiz aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Ġnebolu B) MaraĢ C) Antep D) Urfa E) Kars

BATI CEPHESĠ

Kronolojiyi takip edin…

15 Mayıs 1919 Yunanlıların Ġzmir iĢgali 26 – 30 Temmuz 1919 Balıkesir Kongresi

16 – 25 Ağustos 1919 AlaĢehir Kongresi ile Batı Cephesi Komutanlığı‘nın kurulmasına zemin hazırladı

4 - 11 Eylül 1919 Sivas Kongresi’nde Temsil

Heyeti, kurulacak olan Batı Cephesi Komutanlığı’na Ali Fuat PaĢa’yı atadı

Yunalılar;

24 Mart 1920 Dumlupınar 28 Mart 1920 Afyon‘u ele geçirdi 22 Haziran 1920 Milne Hattı‘nı geçtiler

MĠLNE HATTI:

……..… / ……..… / ……..… / ……..

25 Haziran 1920 BATI CEPHESĠ KUVA-Ġ

MĠLLĠYE KOMUTANLIĞI kuruldu. Komutanlığın baĢına Sivas‘ta ataması yapılan

Ali Fuat Cebesoy getirildi. 24 Ekim 1920 GEDĠZ MUHAREBESĠ

Ali Fuat PaĢa ve Çerkez Ethem Yunanlılara karĢı giriĢtiği taarruz harekâtında baĢarısız oldu

8 Kasım 1920 TBMM’de Düzenli Orduların Kurulması kararlaĢtırıldı. 9 Kasım 1920 Batı Cephesi Ġkiye ayrıldı

BATI: Ġsmet PaĢa

GÜNEY: Refet Bele

178

Örnek Soru:

I.Kuva-i Milliye giderlerinin Milli Savunma Bakanlığı tarafından karĢılanması

II. Subay YetiĢtirme Merkezinin açılması

III.Batı Cephesinin ikiye ayrılması

IV. Seferberlik ilan edilerek askere alma iĢlemlerinin baĢlaması

Yukarıda verilen düzenli orduya geçiĢ çalıĢmalarının sıralaması aĢağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiĢtir?

A) I- II- III-IV B) II-I-III-IV

C) III-II-I-IV D) I-II-IV-III

E) III-II-I-IV

9 Aralık 1920 ―DÜZENLĠ ORDU‖ kuruldu

Düzenli Orduların Merkezi ……..…

Düzenli Orduların Komutanı

……..………….….. PAġA

Düzenli Orduların Ġlk askeri baĢarısı

………………… MUHAREBESĠ

DĠKKAT: Osmanlıya bağlı ―Düzenli Orduların ilk

askeri baĢarısı‖ ……..……. CEPHESĠ

14 Aralık 1920 TBMM, Ali Fuat Cebesoy‘u

Moskova Elçiliğine atadı 27 Aralık 1920 Çerkez Ethem ayaklandı

( 9 Mayıs 1921 Çerkez yakalandı, idam edildi)

BoĢluklara uygun olan cepheleri yazınız

BATI CEPHESĠ - DOĞU CEPHESĠ

GÜNEY CEPHESĠ

TBMM’nin ilk açtığı ve ilk zafere ulaĢtığı

cephe ……..… CEPHESĠ

Düzenli Orduların mücadele ettiği cepheler

……..… CEPHESĠ ve …….. CEPHESĠ

Osmanlıdan kalan Düzenli Orduların mücadele ettiği cephe

……..… CEPHESĠ

Osmanlıdan kalan Düzenli Orduların mücadele ETMEDĠĞĠ cepheler


Düzenli Orduların mücadele ETMEDĠĞĠ cephe


TBMM’nin kurduğu Düzenli Orduların mücadele ettiği cephe


TBMM’nin kurduğu Düzenli Orduların mücadele ETMEDĠĞĠ cepheler


TBMM’ye bağlı Düzenli Orduların

mücadele ettiği cepheler


Kuva-i Milliye’nin mücadele ettiği cepheler


Sadece Kuva-i Milliye’nin mücadele ettiği cephe (Düzenli Orduların olmadığı)


Kuva-i Milliye ve TBMM’ye bağlı Düzenli Orduların mücadele ettiği cephe


I.ĠNÖNÜ MUHAREBESĠ 6 – 10 Ocak 1921

Yunanlılar, Ankara‘yı alarak TBMM‘yi dağıtmak, Milli mücadeleye son vermek ve Sevr‘i kabul ettirmeyi amaçladılar.

Ġlk SAVUNMA SAVAġIMIZ

Ġsmet PaĢa ve 61.Tümen Kom. Ġzzettin

PaĢa’nın baĢarıda büyük payları vardır

179

Türk ordusunun amacı;

DÜġMANI YURTTAN ATMAK OLAMAZ…

Çünkü, savunma savaĢıdır.

Yunan ordusunun amacı;

BAġKENT ANKARA‘YI ELE GEÇĠRMEK OLAMAZ

Çünkü daha Ankara baĢkent ilan edilmedi.

(13 Ekim 1923‘te baĢkent ilan edildi)

I.Ġnönü Muharebesi’nin Sonuçları

- 20 Ocak 1921 TeĢkilat-ı Esasiye - 22 Ocak 1921 Çerkez Ethem isyanı bastırıldı - 8 ġubat 1921 Antep‘e ―Gazi‖ unvanı verildi - 9 ġubat 1921 Fransızlar Antep‘i iĢgal etti - 23 ġubat 1921 Batum AntlaĢması imzalandı

(Gürcistan / Batum, TBMM‘ye bırakıldı) - 23 ġubat / 12 Mart 1921 Londra Konferansı - 1 Mart 1921 Afganistan‘la dostluk antlaĢması - 1 Mart 1921 Ġsmet PaĢa, Albaylıktan, Tuğgeneralliğe yükseltildi - 12 Mart 1921 Ġstiklal MarĢı kabul edildi - 16 Mart 1921 Moskova AntlaĢması imzalandı

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi I.Ġnönü Muharebelerinin sonuçlarından biri değildir?

A) Ġstiklal MarĢı‘nın kabulü

B) Moskova AntlaĢmasının imzalanması

C) Londra Konferansı‘nın toplanması ,

D) Ġtalya‘nın Anadolu‘dan çekilme kararı alması

E) Afganistan ile dostluk antlaĢması imzalanması

TEġKĠLAT-I ESASĠYE 20 Ocak 1921

23 Maddelik bir anayasadır

“Egemenlik kayıtsız şartsız Milletindir.”

Yasama ve yürütme, TBMM‘ye aittir.

Türkiye Devleti, TBMM tarafından yönetilir,

hükümeti TBMM hükümeti adını taĢır

2007 KPSS:

AnlaĢma Devletleri Londra‘da toplanacak konferansa Ġstanbul Hükümetini doğrudan, TBMM Hükümetini ise Ġstanbul Hükümeti aracılığıyla davet etmiĢ; Sadrazam Tevfik PaĢa da durumu Ankara‘ya bildirip delegelerin saptanmasını istemiĢtir.

Yalnız bu bilgiye dayanarak AnlaĢma Devletlerinin,

I. TBMM Hükümetinin dolaylı olarak konferansa davet edilmesi,

II. Osmanlı Devleti‘nin hukuki varlığının korunması,

III. Türk tarafının yalnız TBMM Hükümeti tarafın-dan temsil edilmesi

konularından hangilerine karĢı oldukları söylenebilir?


D) I ve III E) I, II ve III

Meclis, Vilayetlerden oluĢan VEKĠLLER‘den

oluĢur

İcra Vekilleri Heyeti, kendi içinden bir

baĢkan seçer. Seçilen Meclis BaĢkanı, aynı zamanda hükümetinde baĢkanıdır.

Meclis, doğrudan bakanları kendi seçer

Din ve Şeriat işleri doğrudan TBMM‘ye aittir.

Meclis üyeleri iki yıllığına seçilir

Seçimler çift dereceli seçim sistemine göre

yapılacak

Savaş ve Barışa TBMM karar veriri

180

1921 Anayasa’sının özellikleri

- KiĢi hak ve hürriyetlerine yer vermez - Laik değildir. - Güçler birliğine dayanır - Meclis hükümeti sistemi benimsenir - Ulus Egemenliğine önem verir - Ulusal Bağımsızlığa öncelik vermiĢtir.

1921 Anayasa’sı DeğiĢiklikleri

- Rejimin adı CUMHURĠYET - Devletin dini ĠSLAM - Devletin resmi dili TÜRKÇE - Meclis Hükümeti sisteminden KABĠNE SĠSTEMĠNE geçildi - CumhurbaĢkanı MECLĠS ĠÇĠNDEN 4 yıllığına

seçilir

2008 KPSS:

20 Ocak 1921 tarihli anayasa‘da yer alan bazı maddeler Ģunlardır: — Egemenlik kayıtsız Ģartsız milletindir. — Türk Devleti TBMM tarafından idare olunur. — Kanun yapma ve kanunları yürütme gücü Mecliste toplanmıĢtır.

Bu maddelere göre aĢağıdakilerden hangisi yönünde yargıya varılamaz?

A) PadiĢah hukuki ve siyasi yetkilerinden yoksun bırakılmıĢtır.

B) Yeni Türk Devleti‘nin siyasi yapısı tamamlanmıĢtır.

C) Yeni Türk Devleti‘nin siyasal yapısının ilkeleri belirlenmiĢtir.

D) Osmanlı Devleti fiilen yok sayılmıĢtır.

E) Halk egemenliği önemsenmiĢtir.

LONDRA KONFERANSI 23 ġubat / 12 Mart 1921

Katılan Devletler:

……..… / ……..… / ……..… / ……..…

Örnek Soru:

Londra Konferansı‘na Ġstanbul Hükümeti temsilcisi olarak katılan ve konferansın baĢlangıcında ―Söz Milletin gerçek temsilcisi TBMM‘nindir.‖ diyerek konuĢma hakkını TBMM temsilcisi DıĢiĢleri Bakanı Bekir Sami Bey‘e bırakan devlet adamı kimdir?

A) Ali Rıza PaĢa

B) Damat Ferit PaĢa

C) Rıza Nur

D) Tevfik PaĢa

E) Ġzzettin PaĢa

Osmanlıyı temsilen iki hükümet katıldı

……..…………. HÜKÜMETĠ (Ġstanbul)

……..…………. HÜKÜMETĠ (Ankara)

TBMM,

- Misak-ı Milliyi ve Mustafa Kemal adını dünya kamu oyuna duyurmak

- BarıĢçı olduğunu ispatlamak için katıldı. Ġtilaf Devletleri, Her iki hükümeti birbirine düĢürüp Sevr‘i onaylatmak istedi

Örnek Soru:

TBMM‘nin 23 ġubat 1921‘de Londra‘da baĢlayan konferansa Bekir Sami Bey Hükümetinin, Tevfik PaĢa Hükümeti ile katılmasına izin vererek TeĢkilatı Esasiye‘nin hangi maddesine aykırı davranmıĢtır?

A) Egemenlik kayıtsız Ģartsız milletindir

B) SavaĢ ve barıĢa TBMM karar verir

C) Türkiye Devleti, TBMM tarafından yönetilir, hükümeti TBMM hükümeti adını taĢır

D) Din ve ġeriat iĢleri doğrudan TBMM‘ye aittir.

E) Yasama ve yürütme, TBMM‘ye aittir.

181

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Londra Konferansı‘nın toplanma amaçları arasında gösterilemez? A) Yunan ordusunun toplanması için vakit kazanmak istemeleri B) Fransızların, Güneydoğu, Anadolu‘da büyük bir direniĢle karĢılaĢması C) I.Ġnönü savaĢı‘nı Türk ordusunun kazanması D) Osmanlı Devleti ile yapılacak olan barıĢ antlaĢmasının Ģartlarının belirlenmesi

E) Ġtalyanların Anadolu‘nun paylaĢımından memnun olmamaları

Önemli Bilgi:

Bekir Sami Bey, konferansta eĢitliğe uymayan antlaĢmalar imzaladı.

TBMM, Bekir Sami Bey‘i görevden alarak yerine

Lozan AntlaĢmasına kadar…

……..………………….’i

DıĢiĢleri Bakanı olarak atadı.

KONFERANSIN ÖNEMĠ

TBMM, Ġtilaf Devletleri tarafından resmen tanındı

Misak-ı Milli ilk kez uluslararası alanda anlatıldı

AFGANĠSTAN ĠLE DOSTLUK ANTLAġMASI 1 Mart 1921

TBMM‘yi tanıyan ĠLK MÜSLÜMAN DEVLET Moskova‘da bulunan TBMM ve Afgan

temsilcileri arasında imzalandı Emperyalizme karĢı devletler birlikte hareket

edilecekti Afganistan‘a kültürel bağları kuvvetlendirmek

için öğretmen ve subay gönderildi

ĠSTĠKLAL MARġI’NIN KABULÜ 12 Mart 1921

Ġstiklal MarĢı‘nın yazılması fikri

……..………..’den çıktı.

2011 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı‘nın anlamını ve bağımsızlık isteğini dile getirecek bir marĢın yazılması için yarıĢmayı aĢağıdakilerden hangisi açmıĢtır?

A) Milli Savunma Bakanlığı

B) Genel Kurmay BaĢkanlığı

C) Milli Eğitim Bakanlığı

D) Ġç ĠĢleri Bakanlığı

E) DıĢ ĠĢleri Bakanlığı

Örnek Soru:

―Ġstiklal MarĢı‖ için Maarif Vekaleti‘nin düzenlediği yarıĢmaya katılan Milli Mücadele Komutanı kimdir?

A) Ġsmet Ġnönü

B) Kazım Karabekir

C) Ali Fuat Cebesoy

D) Refet Bele

E) Fevzi Çakmak

Maarif Nâzırı (MEB) ……..…………... 500 TL para ödüllü Ģiir yarıĢması açtı. 724 Ģiir katıldı.

Mehmet Akif, para ödülünü

……..………………..’ye bağıĢladı.

Örnek Soru:

Milli Mücadelemizin sembolü olan Ġstiklal MarĢımız kim tarafından Meclis kürsüsünden iki defa okunarak dakikalarca alkıĢlanmasına neden olmuĢtur?

A) Dr. Rıza Nur

B) Dr. Refik Saydam

C) Hasan Ali Yücel

D) Hamdullah Suphi Tanrıöver

E) ġükrü Saraçoğlu

Mehmet Akif, Ġstiklal MarĢımızı

……..……………………. ithaf etmiĢtir.

Ġstiklal MarĢımızı ilk yayımlayan GAZETE

……..……………… GAZETESĠ

Ġstiklal MarĢımızı ilk yayımlayan DERGĠ

……..………………. DERGĠSĠ

182

Mehmet Akif, Ġstiklal marĢını Türk Milletinin

eseri olarak gördüğünden ……..…’a

koymadı. Ġstiklal MarĢımızın ilk bestecisi

……..……………………1924

Ġstiklal MarĢımızın GÜNÜMÜZ BESTECĠSĠ

……..……………………1930

MOSKOVA ANTLAġMASI 16 Mart 1921

- Boğazlarda, Ġtilaf Devletleri Sovyet Rusya için tehdit oluĢturmaktaydı. - Sovyet Rusya, TBMM‘nin Ġtilaf Devletleri ile yakınlaĢmasını istemiyordu.

Moskova AntlaĢmasını imzalayan TBMM Heyeti

……..…………………………

……..……………. ……..…

Moskova AntlaĢmasını imzalayan

Rus temsilci ……..……

AntlaĢmaya göre…

- Taraflardan birinin tanımadığını diğeri tanımayacak - Çarlık Rusya‘sı döneminde yapılan antlaĢmalar geçersiz kabul edilecek - Sovyet Rusya, TBMM‘ye askeri ve ekonomik yardım yapacak - Ardahan, Artvin, TBMM‘ye Batum Gürcistan‘a bırakıldı

2010 KPSS:

Moskova AntlaĢması‘nda yer alan ―Ġki taraftan birinin tanımadığı uluslararası hiçbir antlaĢmayı, diğeri de tanımayacaktır.‖ maddesiyle aĢağıdaki antlaĢmalardan hangisinin kastedildiği savunulabilir? A) Ankara B) Sevr C) Kars D) Gümrü E) Brest-Litowsk

Bunlar önemli…

SOVYET RUSYA,

TBMM‘yi tanıyan

Misak-ı Milli‘yi tanıyan

Kapitülasyonları kaldıran (Lozan‘dan Önce)

Sevr‘i Kabul etmeyen

ĠLK AVRUPA DEVLETĠ

BATUM, Misak-ı Milli‘den verilen ĠLK TAVĠZ

DOĞU SINIRIMIZ, Moskova AntlaĢması ile

kesinleĢmedi

2012 KPSS:

Sovyet Rusya, Türkiye‘ye 1920 yılında her türlü silah ve malzeme yardımında bulunmuĢ, bu yardım 1921 yılında büyük oranda artarak devam etmiĢtir.

Sovyet Rusya‘nın yardımının artmasında aĢağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir?

A) TBMM‘nin açılmasının

B) Kuva-i Milliye birliklerinin oluĢturulmasının

C) TBMM ordusunun askerî baĢarılarının

D) Ulusal cemiyetlerin birleĢtirilmesinin

E) Misakımillî‘nin kabul edilmesinin

2012 KPSS:

AĢağıdakilerden hangisinin, TBMM Hükûmeti ile Sovyet Rusya arasında Moskova AntlaĢması‘nın Ġmzalanmasında etkili olduğu savunulabilir? A) Ġkinci Ġnönü SavaĢı B) Kütahya-EskiĢehir SavaĢı C) Birinci Ġnönü SavaĢı D) Sakarya Meydan SavaĢı E) Büyük Taarruz

183

NAMIK KEMAL:

―Vatanın bağrına düĢman dayadı hançerini Yok mudur kurtaracak bahtı kara maderini‖

MUSTAFA KEMAL:

―Vatanın bağrına düĢman dayasın hançerini Elbet bulunur kurtaracak bahtı kara maderini‖

2015 KPSS:

―Vatanın bağrına düĢman dayadı hançerini Yok mudur kurtaracak bahtı kara maderini‖

AĢağıdaki hangi savaĢ sonrası Mustafa Kemal Vatan ġairi Namık Kemal‘in beytini değiĢtirerek Mecliste okumuĢtur?

A) I.Ġnönü B) II.Ġnönü

C) EskiĢehir – Kütahya D) Sakarya

E) Büyük Taarruz

Mustafa Kemal, vatan Ģairine cevaben söz konusu beyitleri;

- Ġlk defa Temsil Heyeti Ankara‘ya gelirken KırĢehir‘de

- TBMM‘de ise

……..…. MUHAREBESĠ sonrası okumuĢtur.

Örnek Soru:

I. Kazım Karabekir II.Ġsmet PaĢa III.Ġzzettin PaĢa

Yukarıda verilen komutanlardan hangileri, I.Ġnönü SavaĢı‘nın kazanılmasında etkin rol oynamıĢlardır?


II. ĠNÖNÜ MUHAREBESĠ 23 Mart - 1 Nisan 1921

Yunanlılar, ……..… ve ……..… ayaklanmalarından yararlanmak istediler.

Yunanlılar gene aynı amaç içindeydiler

Muharebe sonucunda

- TBMM‘ye olan güven arttı.

- Fransızlar Zonguldak‘ı boĢalttı

- Ġngilizler, Malta‘daki kırk esiri serbest bıraktı

- Ġtalyanlar, Anadolu‘dan çekildi.

II. Ġnönü‘nün merkezi ……..…

Ġnönü savaĢının geçtiği, Ġsmet PaĢa‘nın Ġnönü

soyadını hakkettiği tepe ……..……

II. Ġnönü Muharebesinde Anadolu‘ya geçmek

isteyen Osmanlı Ģehzadesi;

……..…………

II.Ġnönü Muharebesinden itibaren KIZILAY için para toplanmaya baĢladı

Ġtalya ve Fransa, Anadolu‘dan çekilmeye

baĢladılar

2007 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı‘nda Ġtalya‘nın, Anadolu‘da iĢgal ettiği yerlerden çekilmeye baĢlamasında aĢağıda-kilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir?

A) TBMM Hükümetinin askerî ve siyasi alanda baĢarılı sonuçlar alması

B) Mudanya AnlaĢması‘nın imzalanması

C) Türk ordusunun Sakarya‘nın doğusuna çekilmesi

D) Saltanatın kaldırılması

E) Osmanlı hanedanının yurt dıĢına çıkarılması

Ġnönü savaĢlarında 70.Piyade Alayının içinde 12

yaĢında Ġngilizlere karĢı savaĢan

TÜRK JANDARK ……..………… (………) Mustafa Kemal, II. Ġnönü Muharebesi sonrası

Ġsmet PaĢa‘ya çektiği telgrafta;

―Siz orada yalnız düĢmanı değil milletin makus talihine de yendiniz‖ demiĢtir.

184

ASLIHANLAR / DUMLUPINAR MUHAREBESĠ

8 – 15 Nisan 1921 Yunanlılar, II.Ġnönü Muharebesi sonrası

BURSA‘ya çekildi. Bir kısmı Afyon‘da kaldı. Afyon‘da kalan Yunan birliklerine karĢı Güney

Bölümündeki Türk kuvvetlerinin baĢındaki isim

…..……….…… taarruza geçti.

BaĢarılı olamadı, görevden alındı. Batı cephesi

birleĢtirildi. 3 Mayıs 1921

Batı Cephesi …..………… PAġA‘nın

kontrolüne verildi.

Bu cephede alınan yenilgi ordunun henüz taarruz gücüne ulaĢmadığının göstergesidir.

ESKĠġEHĠR / KÜTAHYA MUHAREBELERĠ

10 – 24 Temmuz 1921

Ġsmet PaĢa’nın düzenli orduların baĢında bulunduğu muharebeler

1) …..………… MUHAREBESĠ

2) …..………… MUHAREBESĠ

3) …..……………… MUHAREBESĠ

Bu muharebede Türk ordularının merkezi

…..……………………….

Yunan ordularının amacı aynı…

Yunan ordusu Afyon, Kütahya ve EskiĢehir‘i ele geçirdi

Düzenli Orduların tek yenilgisidir.

ĠTALYA ve FRANSA, Anadolu‘dan çekilme kararını durdurdu

TBMM‘nin …..…………’ye taĢınması

gündeme geldi

Mustafa Kemal, daha fazla kaybı önlemek için orduyu Sakarya nehrinin doğusuna çektirdi

TBMM, 5 Ağustos 1921‘de BAġKOMUTANLIK YASASI‘nı çıkardı

Mustafa Kemal, orduların baĢına geçti.

Amasya Tamimi‘nden sonra askerlik görevini bırakmıĢtı

Daha hızlı hareket etme amacını taĢıdı

Bu yetki 3 aylığına verilmiĢtir.

…..…………… sonrası bu yetki sona erdi

BaĢkomutanlık kanunu sonrası 7 – 8 Ağustos 1921‘de TEKÂLĠFĠ MĠLLĠYE EMĠRLERĠ‘ni çıkardı

Ulusal Bağımsızlık için halktan destek istendi

Tekalif-i Milliye Emirleri

…..…………..………GAZETESĠ‘nde

yayımlandı

2012 KPSS: Tekâlif-i Milliye Emirleri‘nde her aileden birer kat çamaĢır ile herkesin elindeki gıda maddeleri ile binek ve yük hayvanlarının belli bir kısmının hükûmete verilmesinin öngörülmesi ile,

I. Ordunun Sakarya SavaĢı öncesinde gerekli acil ihtiyaçlarını temin etmek,

II. Millî Mücadele‘ye karĢı olanları tespit etmek,

III. Bu mal ve malzemenin düĢman eline geçmesini önlemek

düĢüncelerinden hangileri amaçlanmıĢtır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

Örnek Soru:

Mustafa Kemal‘e verilen BaĢkomutanlık yetkisi hangi savaĢ öncesi TBMM tarafından süresiz uzatılmıĢtır?

A) I.Ġnönü

B) Sakarya Meydan Muharebesi

C) Büyük Taarruz

D) EskiĢehir – Kütahya Muharebeleri

E) Gediz Taarruzu

2012 KPSS:

8 – 9 Temmuz 1919 gecesi askerlik görevinden istifa eden Mustafa Kemal PaĢa, aĢağıdaki savaĢlardan hangisinden sonra milli iradenin isteği ile yeniden askeri görevi üstlenmiĢtir?

A) I.Ġnönü

B) II.Ġnönü

C) Kütahya – EskiĢehir

D) Sakarya

E) Büyük Taarruz

185

Önemli Bilgi… - EskiĢehir – Kütahya Muharebeleri sırasında - Ankara Darülmuallimin Konferans Salonunda (Erkek Öğretmen) - Ġleride uygulanacak eğitim modellerinin tartıĢıldığı - AçılıĢ konuĢmasını Mustafa Kemal‘in, kapanıĢ konuĢmasını Hamdullah Suphi Bey‘in yaptığı - 15 / 21 Temmuz 1921‘de gerçekleĢen

…..………… KONGRESĠ yapıldı

Örnek Soru:

- Tüm maddi ve manevi kaynakların ordunun emrine verilmesi

- Seferberlik ilan edilip eli silah tutan herkesin askere alınması

- Ġngiltere‘nin her türlü mühimmat ve para yardımı yapması

Yukarıda verilen olaylar Yunanistan‘ın TBMM ile yapacağı hangi savaĢ öncesi yaptığı hazırlıklardır?

A) I. Ġnönü B) II. Ġnönü C) EskiĢehir – Kütahya D) Büyük Taarruz E) Sakarya

SAKARYA MEYDAN MUHAREBELERĠ

23 Ağustos – 12 Eylül 1921

Mustafa Kemal, bu muharebe için Nutuk‘ta…

…..……………………….. (Büyük ve Kanlı Sakarya SavaĢı) adını kullandı.

Bu muharebe …..………… SAVAġ ya da

subay kaybının fazla olması nedeniyle

…..………… SAVAġI olarak da

adlandırıldı. ―Hattı müdafa yoktur sathı müdafa vardır. O

satıh bütün vatandır. Vatanın her karıĢ toprağı vatandaĢın kanı ile sulanmadığı sürece terk olunamaz‖

Mustafa Kemal, Sakarya Muharebesi için söyledi

Sakarya Muharebesi öncesi Mustafa Kemal ile

görüĢmeye gelen Fransız temsilcisi…

…..…………………….……

SAKARYA TÜRKÜSÜ

Rabbim isterse, sular büklüm büklüm burulur

Sırtına Sakarya‘nın Türk tarihi vurulur

Eyvah Sakarya‘m sana mı düĢtü bu yük?

Bu dava hor, bu dava öksüz, bu dava büyük! Yukarıdaki dizeleri yazan Ģairimiz

…..………………

Kimdir bu?

- II.Ġnönü Muharebesi ORGENERALLĠĞE (Feriklik) yükseltildi - Sakarya SavaĢı öncesinde – Ġsmet Ġnönü‘nün yerine – GENELKURMAY BAġKANI oldu - Büyük Taarruz sonrası MAREġAL oldu - Türkiye Cumhuriyeti‘nin ilk GENELKURMAY BAġKANI‘dır.

…..………………

Sakarya‘da en Ģiddetli çarpıĢmaların yaĢandığı

yerler

…..…………

…..…………

…..………… Mustafa Kemal bu muharebede atından düĢüp

kaburgasını kırdı

Muharebe Sonucunda…

II. Viyana’dan beri geri çekilme durdu. Mustafa Kemal‘e TBMM, GAZĠLĠK VE MAREġALLĠK unvanlarını verdi 19 Eylül 1921

Örnek Soru:

Fevzi Çakmak‘a MareĢallik rütbesi hangi savaĢ sonunda TBMM tarafından verilmiĢtir?

A) I.Ġnönü SavaĢı

B) BaĢkomutanlık SavaĢı

C) II. Ġnönü SavaĢı

D) Sakarya Meydan SavaĢı

E) EskiĢehir – Kütahya SavaĢları

186

Ukrayna ile dostluk antlaĢması imzalandı 2 Ocak 1922

Ġtalyanlar Anadolu‘dan çekildiler Ġtilaf Güçleri barıĢ önerilerinde bulunarak

Sevr‘in koĢullarını değiĢtirmeye çalıĢtılar

Türkler ve Yunanlılar Sakarya Muharebesinde UÇAK kullandı

Milli mücadelede en fazla Ģehit verdiğimiz savaĢ

ġehit sayısı 25.000 Son SAVUNMA SAVAġIMIZ

2008 KPSS:

Batı Cephesinde Yunanistan‘la yapılan aĢağıdaki savaĢlardan hangilerinin sonunda, AnlaĢma Devletleri Yunan ordusunu güçlendirmek amacıyla TBMM‘yle iliĢki kurarak Sevr AntlaĢması‘nın koĢullarını değiĢtirmek istemiĢtir?

A) Birinci Ġnönü – Ġkinci Ġnönü

B) Birinci Ġnönü – Sakarya

C) Sakarya – Büyük Taarruz

D) Ġkinci Ġnönü – Kütahya-EskiĢehir

E) Kütahya-EskiĢehir – Büyük Taarruz

KARS ANTLAġMASI 13 EKĠM 1921

AntlaĢmayı TBMM adına

…..………………… imzaladı

TBMM ile Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan arasında imzalandı.

BATUM, Gürcistan‘a NAHÇIVAN Azerbaycan‘a bırakıldı

Doğu sınırımız (Kafkas) kesinleĢti

2006 KPSS:

13 Ekim 1921 tarihinde yapılan Kars AntlaĢması‘nda aĢağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur?

A) Gümrü AntlaĢması

B) Yunanlılara karĢı kazanılan Sakarya SavaĢı

C) BaĢkomutanlık Meydan SavaĢı

D) Moskova AntlaĢması

E) Kafkas cumhuriyetlerinin Sovyet Rusya‘ya bağlı olması

2008 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı‘nda Gürcistan, Ermenistan Hükümetleriyle Kars AntlaĢması yapılmıĢtır.

Bu antlaĢmanın yapılmasında aĢağıdakilerin hangisinin etkili olduğu savunulabilir?

A) AnlaĢma Devletlerinin 22 Mart 1922‘de barıĢ için yeni koĢullar önermesi

B) Rodos ve On Ġki Ada‘nın Ġtalya‘ya bırakılması

C) Mudanya AnlaĢması‘nın imzalanması

D) Musul‘un Irak‘a bırakılması

E) Sakarya SavaĢı‘nın kazanılması

ANKARA ANTLAġMASI 20 EKĠM 1921

AntlaĢmayı TBMM adına

…..………………………imzaladı

HATAY(Antakya) ve ĠSKENDERUN özerk

koĢulu ile Fransa yönetimindeki Suriye‘ye bırakıldı. (ĠKĠNCĠ TAVĠZ)

2007 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı‘nda Gürcistan ve Ermenistan hükümetleriyle yapılan Kars AntlaĢması aĢağıdakilerin hangisinde etkili olmuĢtur?

A) Sakarya SavaĢı‘nın kazanılması

B) Kafkas sınırının kesinleĢmesi

C) Tekâlif-i Milliye Emirlerinin (Ulusal Yükümlülükler) çıkarılması

D) TBMM‘nin üç ay için yetkilerini Mustafa Kemal‘e devretmesi

E) Ermenistan‘la Gümrü AntlaĢması‘nın yapılması

2006 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı‘nda,

I. Güney Cephesi‘nin kapanması,

II. AnlaĢma Devletleri arasında görüĢ ayrılığının ortaya çıkması,

III. Londra Konferansı‘nın toplanması

geliĢmelerinden hangileri Ankara AntlaĢması‘nın sonuçları arasındadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

187

2009 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı‘nda,

- Birinci Ġnönü Zaferi‘nden sonra AnlaĢma Devletlerinin Londra‘da konferans düzenlemesi ve TBMM‘yi davet etmesi

- Sakarya Zaferi‘nden sonra Fransa‘nın TBMM‘yle Ankara AntlaĢması‘nı yapması

geliĢmeleriyle aĢağıdakilerden hangisine ulaĢıldığı savunulabilir?

A) AnlaĢma Devletlerinin TBMM‘yi Sakarya SavaĢı‘ndan sonra tanıdığına B) Ġngiltere‘nin savaĢın sonuna kadar Yunanlıları desteklediğine C) Halkların dıĢ politikada etkili olduğuna D) Uluslararası antlaĢmaları uygulamak zorunluluğu olduğuna E) Askerî baĢarıların AnlaĢma Devletlerini TBMM‘yle antlaĢma yapmaya zorladığına

Örnek Soru:

I. Kars AntlaĢması 13 Ekim 1921 II.Gümrü AntlaĢması 3 Aralık 1920 III.Moskova AntlaĢması 16 Mart 1921 IV. Ankara AntlaĢması 5 Haziran 1926 Yukarıda verilenlerden hangileri Sakarya Meydan Muharebeleri sonrasında TBMM Hükümeti ile ilgili devletlerarasında imzalanmıĢtır? A) I ve IV B) II ve III C) Yalnız I D) I ve III E) I,III ve IV

2016 KPSS:

KurtuluĢ SavaĢı sadece bir Türk – Yunan savaĢı değil aynı zamanda emperyalist güçlere karĢı bir savaĢtır.

AĢağıdaki durumlardan hangisinin bu yargıyı destekler nitelikte olduğu söylenemez?

A) Kars AntlaĢmasıyla Doğu sınırının belirlenmesi

B) I.Ġnönü SavaĢı‘ndan sonra AnlaĢma Devletleri‘nin Londra Konferansı‘nı düzenlemesi

C) Mudanya Mütarekesi GörüĢmeleri‘ne Ġngiltere, Fransa ve Ġtalya‘nın katılması

D) Sakarya SavaĢı‘ndan sonra Fransızlarla Ankara AntlaĢması‘nın imzalanması

E) II.Ġnönü Zaferi‘nden sonra Ġtalya‘nın Anadolu topraklarından çekilmeye baĢlaması

BÜYÜK TARRUZ BaĢkomutanlık / Dumlupınar

Meydan Muharebesi

26 – 30 Ağustos 1922

Örnek Soru:

Büyük Taaruz öncesi sorunun barıĢçıl yollarla çözülmesini isteyen Mustafa Kemal‘in Avrupa‘da temaslarda bulunmak üzere gönderdiği dıĢiĢleri bakanı aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Yusuf Kemal TengirĢenk

B) Ġsmet Ġnönü

C) Bekir Sami Kunduh

D) Tevfik RüĢtü Aras

E) Hasan Saka

Mustafa Kemal ve Ġsmet PaĢa‘nın Ģafak vakti

Türk ordusunun taarruzunu baĢlattıkları tepe

…..……………

Sabah 5‘te baĢlayan saldırılar sonrasında

TINAZTEPE BELENTEPE ÇĠĞĠLTEPE gibi önemli mevziler ele geçirildi

Yunanlılar Batı Anadolu‘yu bölmek için Ġzmir‘de

…..…………… HÜKÜMETĠNĠ kurduğunu açıkladı.

Türk Ordusunun amacı

‗‘DÜġMANI YURTTAN ATMAK‘‘ Sakarya ile Büyük Taarruz arası karargâh

merkezi olarak …..…………… kullanıldı

Mustafa Kemal’in Büyük Taarruz için

kullandığı ifade …..……………

ÇĠĞĠLTEPE OLAYI

Ziya PaĢa‘nın oğlu Albay ReĢat‘ın Mustafa Kemal‘e söz verdiği Yunan kuvvetlerinin elinde olan ÇĠĞĠLTEPE‘ yi 30 dakikada alamaması sonrası üzüntüsünden intihar etmesidir. Ġntiharından 45 dakika sonra Çiğiltepe Yunanlılardan alındı

―Ordular ilk hedefiniz Akdeniz‘dir. ileri!

1 Eylül 1922 2 Eylül UġAK

3 Eylül ÖDEMĠġ

4 Eylül TĠRE 5 EYLÜL NAZĠLLĠ 7 EYLÜL AYDIN 8 EYLÜL MANĠSA 9 EYLÜL ĠZMĠR 11 EYLÜL BURSA

188

―Hiç Ģüphe etmemelidir ki yeni Türk Devleti‘nin, genç Türkiye Cumhuriyeti‘nin temelleri burada atıldı. Ebedî hayatı burada taçlandırıldı. Bu sahada akan Türk kanları, bu semada uçuĢan Ģehit ruhları, devlet ve cumhuriyetimizin ebedî muhafızlarıdır..."

Mustafa Kemal (Büyük Taarruzun önemi için söyledi)

Tarihçi ISAĠAH FRĠEDMAN Yunan Küçük Asya Ordusu'nun son günlerini Ģu sözlerle tasvir etmiĢtir:

"Yunan ordusunu bekleyen bozgun, ARMAGEDDON savaĢı boyutlarında idi. Dört gün içinde bütün Yunan Küçük Asya Ordusu ya yok edildi ya da denize döküldü."

Örnek Soru:

BaĢkomutanlık Meydan SavaĢı sırasında esir alınan Yunan Ordusu BaĢkomutanı kimdir?

A) General Franco

B) Kral Constantino

C) Anastasios Populos

D) General Trikopis

E) Yorga Hacıanestis

1926‘da Büyük Taarruz, Zafer Bayramı olarak

kutlanması kanunu kabul edildi.

Bil bakalım

Yunanlıların 8 Temmuz 1920‘de Bursa‘yı iĢgal etti. Sonrasında buradaki Yunan zulümlerini Ġsmail Suphi TBMM BaĢbakanlık kürsüsünden ağlayarak anlattı ve Meclis kürsüsüne siyah bir Ģal örttü. Bu

Ģalın adı …..……………

Bursa iĢgalden kurtarılana kadar örtü kaldırılmadı.

11 Eylül 1922

Fevzi PaĢa‘ya MAREġAL unvanı verildi.

Örnek Soru:

I. Fevzi Çakmak II. Kazım Karabekir III.Mustafa Kemal

Yukarıda verilen komutanlardan hangileri askeri rütbelerin en büyüğü olan MareĢal rütbesini almıĢtır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

ÇANAKKALE OLAYI

- Türk Ordusunun Ġzmir sonrası Çanakkale‘ye yönelmesi üzerine Ġngilizlerle yaĢanan gerginlik durumudur.

- Mudanya‘da barıĢ görüĢmeleri baĢladı.

Türk Tarihinin Meydan SavaĢları…

1071 …..…………… MEYDAN SAVAġI





Örnek Soru:

Ġtilaf Devletlerinin Büyük Taarruz sonrası TBMM‘ye ateĢkes teklif etmesinde;

I. Rusya‘nın savaĢın devam etmesi halinde Türkiye‘nin yanında yer alacağını ilan etmesi II. Fransa ve Ġtalya‘nın Ġngiliz Hükümetine savaĢmama yönünde baskı yapması III. Türk Ordusunun yönünü kuzeye çevirerek Çanakkale‘ye yönelmesi

durumlarından hangileri etkili olmuĢtur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II ve III

Örnek Soru:

KurtuluĢ SavaĢının hüznünü, yıkıcılığını ve savaĢın ne zor Ģartlar altında kazanıldığını tuvallerine yansıtan ressamlar arasında hangisi yoktur?

A) Ġbrahim Çallı B) Ruhi Arel

C) Hikmet Onat D) Cemal Tollu

E) Abidin Dino

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Milli Mücadelenin kazanılmasında etkisi olan önemli mevzilerimizden biri değildir?

A) Duatepe

B) Metristepe

C) Kocatepe

D) Tınaztepe

E) Kireçtepe

https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BC%C3%A7%C3%BCk_Asya_Ordusu

https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BC%C3%A7%C3%BCk_Asya_Ordusu

https://tr.wikipedia.org/wiki/Armageddon

189

Örnek Soru:

TBMM Hükümeti aĢağıda verilen hangi antlaĢma sonucu ilk defa bir devlet tarafından resmen tanınmıĢtır?

A) Moskova AntlaĢması

B) Kars AntlaĢması

C) Gümrü AntlaĢması

D) Batum AntlaĢması

E) Brest-Litowsk AntlaĢması

Örnek Soru:

TBMM‘nin KurtuluĢ SavaĢı sırasında imzaladığı ilk ve son antlaĢma aĢağıdakilerden hangisidir? A) Ankara - Kars

B) Kars – Gümrü

C) Gümrü – Ankara

D) Ankara – Gümrü

E) Gümrü - Moskova

Örnek Soru:

Milli Mücadele yıllarında hangi savaĢ devam ederken Mustafa Kemal‘in önderliğinde 15 Temmuz 1921‘de Maarif Kongresi toplanmıĢtır?

A) I.Ġnönü

B) EskiĢehir – Kütahya

C) II.Ġnönü

D) BaĢkomutanlık Meydan SavaĢı

E) Sakarya Meydan SavaĢı

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi Güney Cephesinde önemli hizmetlerde bulunan kiĢiler arasında değildir?

A) Kılıç Ali Bey

B) Ali Sap Bey (UrsavaĢ)

C) Mehmet Sait Bey (ġahin Bey)

D) Topçu Kemal

E) Demirci Mehmet Efe

EV ÖDEVĠ Özellikleri verilen eserlerin yazarlarını önümüzdeki haftaya kadar yazınız…

Biyografik Eserleri…

TEK ADAM, Mustafa Kemal‘i anlatır ĠKĠNCĠ ADAM Ġsmet Ġnönü‘yü

SUYU ARAYAN ADAM Turancılıktan sıyrılıp, komünizmi reddedip cumhuriyetçi ve milliyetçi kimliğe büründü.

…..………..………

ATATÜRK’TEN ANILAR,

…..………………….‘na aittir.

KALPAKLILAR, …..……………’e aittir.

YOL AYRIMI ESĠR ġEHRĠN ĠNSANLARI YORGUN SAVAġÇI KURT KANUNU DEVLET ANA

…..……………

ÜÇ DEVĠRDE BĠR ADAM adlı eserinde

- Osmanlı - Milli Mücadele - Cumhuriyet dönemleri anlatılır.

…..…………………

KÜÇÜK AĞA eseri Milli Mücadele yıllarını anlatır.

Osmanlının kuruluĢunu anlatan OSMANCIK adlı eseri vardır.

…..…………….…

Anadolu‘daki Yunan zulümlerini protesto amaçlı ―ĠNSANLIK ALEMĠNE‖ adlı beyanname yayımlandı. 12 Nisan 1921

…..……………………

190

AkĢam Gazetesinde KurtuluĢ SavaĢı lehinde yazılar yazdı

ÇANKAYA, 1961‘de yazdı. Cumhuriyet

devrinde Mustafa Kemal ile ilgili anılarını kaleme almıĢtır.

ZEYTĠNDAĞI, Filistin ve Kanal Cephelerindeki

anılarını kaleme aldığı eserdir. KURTULUġ, III.Selim / 27 Mayıs 1960 arası 6

Ġhtilal dönemini anlatır.

…..……………..…

ATEġTEN GÖMLEK, MĠLLĠ MÜCADELEYĠ ANLATAN ilk eseridir.

TÜRKÜN ATEġLE ĠMTĠHANI Milli Mücadelenin

nasıl zorlukla kazanıldığını anlatır DAĞA ÇIKAN KURT VE VURUN KAHPEYE

diğer eserleridir.

…..……………..……

YABAN, 1932‘de yayımladığı eserinde Anadolu köyü üzerinden milli mücadele yıllarını anlatır.

ANKARA, milli mücadele ve Cumhuriyet

dönemi Ankara‘sı anlatılır. DÜġMANIN YAKTIĞI KÖYLER AHALĠSĠNE,

Sakarya Zaferi sonrası Yunan gavurunun yakıp yıktığı yerler ile ilgili eseri

…..………………….…

ĠZMĠR’den BURSA’ya

-1922‘de kaleme alınmıĢ bir eserdir.

Yazarlar - Halide Edip ADIVAR - Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU - Falih Rıfkı ATAY - Mehmet ASIM

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi KurtuluĢ SavaĢı üzerine yazılan ilk romandır?

A) Ankara

B) AteĢten Gömlek

C) Türk‘ün AteĢle Ġmtihanı

D) Yaban

E) Çankaya

Örnek Soru:

Halide Edip Adıvar KurtuluĢ savaĢı yıllarında onbaĢı, çavuĢ rütbelerinde ordu hizmetinde çalıĢtığı dönemde yaĢadıklarını hangi anı kitabında toplamıĢtır?

A) Türk‘ün AteĢle Ġmtihanı

B) Mor Salkımlı Ev

C) Dağa Çıkan Kurt

D) Ġzmir‘den Bursa‘ya

E) AteĢ‘ten Gömlek

Örnek Soru:

AkĢam ve Ġkdam gazetelerinde yazdığı makale ve hikâyelerle Milli Mücadeleyi destekleyen, Mustafa Kemal‘in yanına gelerek TBMM üyeliği görevi ile bizzat milli mücadelenin içinde bulunan, Yunan ordusunun yakıp yıktığı bölgelerde gördüklerini ―DüĢmanın Yaktığı Köyler Ahalisine‖ adını taĢıyan hikaye ve makalelerle ve ―Yaban‖ adlı romanıyla Milli Mücadele yıllarını anlatan yazarımız kimdir?

A) Halide Edip Adıvar

B) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

C) Falih Rıfkı Atay

D) Mehmet Akif Ersoy

E) Yusuf Ziya Ortaç

Örnek Soru:

Mustafa Kemal Atatürk‘ün yaĢamını, KurtuluĢ SavaĢı yıllarını ve Cumhuriyet Devri ile ilgili anılarını kaleme alan Falih Rıfkı Atay‘ın 1961 yılında yayınladığı eser aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Atatürk ne idi?

B) Çankaya

C) Türk Kanadı

D) Gezerek Gördüklerim

E) Mustafa Kemal‘in Mütareke Defteri

191

Örnek Soru:

I.Ġstiklal Harbimiz II.Cehennem Değirmeni III.Sınıf ArkadaĢım Atatürk Yukarıda verilen eseler aĢağıda verilen seçeneklerin hangisinde uygun olan yazarlar ile eĢleĢtirilmiĢtir? I . II . III . A) F.Rıfkı Atay H.Rauf Orbay A.Fuat Cebesoy B) A.Fuat Cebesoy H.Rauf Orbay K.Karabekir C) H.Rauf Orbay Yakup Kadri A.Fuat Cebesoy D) K.Karabekir A.Fuat Cebesoy H.Rauf Orbay E) K.Karabekir H.Rauf Orbay A.Fuat Cebesoy

2015 KPSS:

Falih Rıfkı Atay‘ın Filistin ve Kanal Cephesi‘ndeki anılarını anlattığı kitap aĢağıdakilerden hangisidir?

A) Çankaya B) Zeytindağı C) KurtuluĢ D) Ankara E) Üç Devirde Bir Adam

2013 KPSS:

AĢağıdakilerden hangisi, Mustafa Kemal Atatürk‘ün hayatını anlatan biyografik bir eserdir?

A) Ankara

B) Tek Adam

C) Üç Devirde Bir Adam

D) Onlar da Çocuktu

E) Türk‘ün AteĢle Ġmtihanı

192

KURTULUġ SAVAġI ANTLAġMALAR DÖNEMĠ

MUDANYA MÜTAREKESĠ 11 Ekim 1922

Mütareke Temsilcileri

ĠSMET ĠNÖNÜ

………………………….. …………………………..

Maddeler

Türk – Yunan Kuvvetleri ÇatıĢması sona erecek

Yunan Kuvvetleri 15 gün içerisinde Meriç

Nehrine kadar Doğu Trakya’yı Ġtilaf Devletlerine teslim edecek

Türk – Yunan ÇatıĢması engellenmeye çalıĢıldı Doğu Trakya’yı, Ġtilaf Devletleri 30 gün

içerisinde Türk Kuvvetlerine teslim edecek

Doğu Trakya‘yı …………………….. teslim aldı.

BarıĢ AntlaĢması sonrası Ġstanbul bir hafta

içerisinde boĢaltılacak

Ġngilizler, 2 Ekim 1923‘te Ġstanbul‘u tamamen boĢatıldı.

Doğu Trakya TBMM‘nin Jandarma Kuvvetleri

tarafından sadece 8000 kiĢilik bir kuvvetle güvenlik amaçlı korunacak

Ġstanbul, Boğazlar ve çevresi TBMM,

Hükümetine bırakılacak

Osmanlı RESMEN sona erdi

Teslim kararının ardından Ġstanbul‘a ilk giren

kiĢi …………………….. (19 Ekim 1922)

…………………….. VAPURU ile geldi

BarıĢ AntlaĢmasına kadar Türk Kuvvetleri

Çanakkale ve Ġzmit Yarımadasında belirlenen çizgiyi geçmeyecek

Ġtilaf Devletleri barıĢ antlaĢmasına kadar

Ġstanbul‘da kuvvet bulunduracak

Önemli Bilgiler…

David LIoyd George Sevr‘den sonra

Mudanya‘yı …………….. ANTLAġMASI olarak ifade eder.

David LIoyd George Mudanya sonrası istifa etti.

Yerine …………………….. hükümeti

kuruldu.

Kimdir bu…

- 1923‘te Türkiye‘ye gelerek Mustafa Kemal ile görüĢtü - Mudanya için ― Kemalistlerin baskısı altında Ġtilaf Devletlerinin teslimiyetleri‖ ifadesini kullandı - James Bryce ile birlikte Mavi Kitap adlı eseri yazdı

……………………..

Örnek Soru:

AĢağıdakilerden hangisi kurtuluĢ savaĢının mali kaynakları içerisinde yer almaz?

A) Adet-i Ağnam

B) Halktan toplanan bağıĢlar

C) Kongre bağıĢları

D) Oktrova

E) TeĢvik-i Sanayi Kanunu

193

SALTANATIN KALDIRILMASI 1 Kasım 1922

Nedenler

Mondros Sonrası iĢgallere tepkisiz kalması TBMM’ye karĢı isyanlarda etkili olması Ulusal Egemenliğe ters düĢmesi TBMM‘deki saltanat yanlıları Ġkili yönetime sebep olmaları Lozan’a Osmanlı Devleti‘nin davet edilmesi

……………………..‘un baĢında bulunduğu

80 kiĢi tarafından TBMM’ye sunulan teklif sonucu kaldırıldı

Önemli Bilgiler…

Vahdettin, yurt dıĢına çıkma isteğini

……….………………..’ a bildirdi.

Osmanlı HUKUKEN sona erdi. Laiklik yolunda atılan ĠLK adım

Son adım ise 5 ġubat 1937‘de ALTI ĠLKENĠN 1924 ANAYASASINA dahil olması Mustafa Kemal, gelecek tepkileri önlemek için

HALĠFELĠĞĠ KALDIRMADI ABDÜLMECĠD EFENDĠ 162 oyla halife

seçildi Saltanat Kaldırıldığında aynı zamanda görev

yapan son hükümet

……….………… HÜKÜMETĠ

Saltanat Kaldırılması sonrası

……….…………… TBMM BaĢkanı Seçildi Vahdettin, Oğlu Ertuğrul’la birlikte 17 Kasım

1922’de ……….………… ZIRHLISI Malta üzerinden San – Remo‘ya geçti.

Damat Ferit, ……….……‘ya kaçtı.

Saltanatın kaldırılması,

……….…… ve ……….……… ile ilgilidir.

LOZAN BARIġ ANTLAġMASI I.Tur: 20 Kasım 1922 / 4 ġubat 1923

II. Tur:23 Nisan 1923 / 24 Temmuz1923 Ek maddeler hariç 143 Maddeden oluĢur. I.TBMM görüĢmeleri yaptı ve imzaladı

II. TBMM onayladı 23 Ağustos 1923 Lozan, 6 Haziran 1924’te yürürlüğe girdi.

Lozan, Ġsviçre‘de ……….… SARAYI‘nda

imzalandı.

Lozan‘a gönderilen heyet:

DıĢ ĠĢleri Bakanı: ……….…………

……….……… / ……….…………

Lozan‘a katılan edebiyatçılarımız:

RUġEN EġREF UNAYDIN YAHYA KEMAL BEYATLI

Lozan‘a katılan tarihçimiz:

YUSUF HĠKMET BAYUR

Katılan Devletler…

TÜRKĠYE JAPONYA ĠNGĠLTERE ROMANYA FRANSA YUGOSLAVYA ĠTALYA BELÇĠKA YUNANĠSTAN PORTEKĠZ

Boğazlarla Ġlgili Katılanlar…

SOVYET RUSYA GÜRCĠSTAN UKRAYNA BULGARĠSTAN Trakya Sınırı ile görüĢmelere

katıldı

ABD, doğrudan katılmamıĢ, gözlemci sıfatı ile

katıldı

194

Taviz verilmeyen konular…

KAPTÜLASYONLAR ERMENĠ MESELESĠ BAĞIMSIZLIK ORDUNUN SINIRLANDIRILMASI

I.Tur’da AntlaĢma Sağlanamadı

Musul, azınlıklar, savaĢ tazminatı boğazlar gibi maddeler nedeniyle antlaĢma sağlanamadı

4 ġubat 1923’ TÜRKĠYE konferansı terketti.

Lozan’ın Resmi Dilleri

……….… / ……….….. / ……….……

Lozan’da bu sözü kim söyledi?

―Çok ıstırap çektik, çok kan döktük, bütün medeni milletler gibi istiklal istiyoruz.‖

……….…………

Lozan’a ara verildiği sırada…

Mustafa Kemal, halkın sorunlarını dinlemek için yurt içi gezileri yaptı

ESKĠġEHĠR / ĠZMĠT / ĠZMĠR / BURSA / BALIKESĠR Zübeyde Hanım 15 Ocak 1923‘te vefat etti.

Doğum Yeri: ……….…………

MEZARI: ……….…………

Devletin ekonomik politikalarını belirlemek için

……….…………KONGRESĠ yapıldı.

17 ġubat 1923

Kongre BaĢkanlığına ……….……………

seçildi.

MADDELER…

DOĞU SINIRI:

— Kars AntlaĢması esas alındı.

— Kars, Ardahan Türkiye‘ye

— Batum, Gürcistan‘a

GÜNEY SINIRI:

— Türkiye ve Ġngiltere, Musul konusunda anlaĢamadılar

HATAY SINIRI:

— 20 Ekim 1921 Ankara AntlaĢması’na göre çizildi. HATAY, Türkiye sınırının dıĢında kaldı.

TRAKYA SINIRI:

29 Eylül 1913 Ġstanbul AntlaĢması

11 Ekim 1922 Mudanya Mütarekesi — Meriç Nehri, sınır kabul edilmiĢtir.

— Lozan‘da da aynı durum kabul edildi.

— Doğu Trakya Türkiye‘ye

— Batı Trakya geri alınamadı Halk oylaması yapılmadı, Misak-ı Milliye aykırı çözüldü

EGE ADALARI:

— Sakız, Sisam, Semadirek, limni, Midilli, Ahikerya YUNANĠSTAN‘a

— Gökçeada (Ġmroz) , Bozcaada (TaĢoz) TÜRKĠYE‘ye bırakıldı.

KIBRIS:

— Ġngiltere‘ye bırakıldı

— 1878‘de Ġngiltere‘ye bırakılmıĢtı

— 1914‘te Ġngiltere ilhak etti

LOZAN‘da aynı durum kabul edildi.

RODOS ve 12 ADA:

— 15 Ekim 1912 UĢi antlaĢması ile geçici olarak ĠTALYA‘ya bırakılmıĢtı.

— LOZAN‘da Rodos, 12 Ada ve Meis Adaları ĠTALYA‘ya bırakıldı — II. Dünya SavaĢı sonrasında

1947 ……….………… ANTLAġMASIYLA

Yunanistan‘a bırakıldı.

195

ĠSTANBUL:

— En uzun süre iĢgal altında kalan Ģehrimizdir. (5 yıl) 13 Kasım 1918 / 6 Ekim 1923

— Ġngiliz General Harrington ……….………

adlı gemiyle Ġstanbul‘u terketti.

— Lozan sonrası Türk ordusunun baĢındaki

komutan ……….………..PAġA

— Mudanya Sonrası 19 Ekim 1922‘de Ġstanbul‘a

giren ……….…………

DIġ BORÇLAR:

— Misak-ı Milli Sınırları içinde kalan yerler için kendi payımıza düĢeni Türk Lirası ve Fransız Frangı olarak 1954’e kadar taksitler halinde ödedik.

— Borçlar konusunda en fazla sorun yaĢadığımız

devlet ……….…………

DUYUN-U UMUMĠYE:

— Tamamen kaldırıldı.

— Ekonomik ve siyasi bağımsızlık sağlandı.

— Misak-ı Milliye uygun olarak çözüldü

— ……….………… ilkesi ilgilidir.

AZINLIKLAR:

— Ġç Mesele olarak görüldü.

— Bütün VatandaĢlar Türk VatandaĢı olarak görüldü

—Misak-ı Milliye uygun olarak çözüldü

MÜBADELE:

— Diğer adı ……….……… MESELESĠ

- Batı Trakya‘daki Türkler ile Ġstanbul, Gökçeada ve Bozcaada‘daki Rumlar Hariç…

―Yunanistan‘daki Türkler ve Türkiye‘deki Rumlar karĢılıklı olarak yer değiĢtirecektir.‖ — Mübadele Sorunu Lozan sonrası devam etti. — 1930‘da VENEZĠLOS‘un Türkiye Ziyareti sorunun çözümü için zeytin dalı olarak algılandı

SAVAġ TAZMĠNATI:

— 1923‘e kadar devletler kayıp ve zararları için her türlü parasal haklarından vazgeçti. (ReĢadiye ve Sultan Osman‘dan vazgeçti) — Yunanistan, Batı Ege‘de verdiği zararlar için KARAAĞAÇ ve BOSNA KÖYÜ savaĢ tazminatı

olarak Türkiye‘ye verecektir.

BOĞAZLAR:

- Boğazlar Türk toprağı sayılacak

- BaĢkanı Türk olan Uluslararası komisyon tarafından yönetilecek

- Lozan‘a göre Boğazların güvenliğini Milletler Cemiyeti sağlayacak

- Boğazların her iki yakasında Türk Askeri olmayacak (15 km.‘ye kadar izin verildi)

Boğazlardan GeçiĢ…

Askeri olmayan gemi ve uçaklar BARIġ ZAMANINDA tonaj ve zaman bakımından sınırlandırılarak geçebilecek

Ticaret gemileri serbestçe geçebilecek SAVAġ ZAMANINDA, TÜRKĠYE, tarafsız

kalırsa gemiler serbestçe geçebilecek SAVAġ ZAMANINDA, TÜRKĠYE, savaĢta ise

tarafsız gemiler ve sivil uçaklar serbestçe geçebilecek

Lozan‘da Boğazlar Maddesi

— ULUSAL EGEMENLĠĞĠMĠZE — ULUSAL BAĞIMSIZLIĞIMIZA Misak-ı Milliye

aykırı olarak çözüldü

KAPĠTÜLASYONLAR:

- Tamamen kaldırıldı.

- Ekonomik ve siyasi bağımsızlık sağlandı.

- Milliyetçilik ilkesi ile ilgilidir.

196

YABANCI OKULLAR:

— Ġç mesele olarak görüldüğü için konferansta konuĢulmasını KABUL ETMEDĠ — Lozan‘dan sonra tekrar gündeme gelmesine rağmen taviz verilmemiĢtir. - Yabancı Okullar sorununda en fazla FRANSA ve PAPALIK sorun oldu.

PATRĠKHANE

— Patrikhane ile ilgili doğrudan bir karar alınmadı — Türkiye Patrikhaneyi ülke dıĢına çıkaramadı — Patrikhane‘nin ülkedeki hukuk kurallarına bağlı kalınması istendi

Misak-ı Milliye’ye Uygun Çözülen Konular

Kapitülasyonlar

Azınlıklar

Duyun-u Umumiye

DıĢ Borçlar

Mübadele

Yabancı Okullar

Ermeni Meselesi‘nin gündeme gelmesine izin verilmedi

Misak-ı Milliye’ye Uygun Çözülemeyen Konular

MUSUL MESELESĠ

Misak-ı Milliye’ye Aykırı Karara Varılıp; Ġleride Uygun Olarak Çözülen Konular

Boğazlar Meselesi

Hatay (Suriye Sınırı)

Türkiye’nin Lehine Çözülüp Yeniden Gündeme Gelen Konular

Yabancı Okullar

DıĢ Borçlar

Mübadele

Lozan’dan Sonra Tekrar Gündeme Gelen Konular

Yabancı Okullar Sorunu 1925 Lehimize ÇözülmüĢtü Yeniden gündeme geldi DıĢ Borçlar 1928 – 1931 – 1933 Lehimize ÇözülmüĢtü Yeniden gündeme geldi Mübadele 1930 Lehimize ÇözülmüĢtü Yeniden gündeme geldi Musul Meselesi 1926 HĠÇ ÇÖZÜLEMEMĠġTĠ

Boğazlar 1936 ALEYHĠMĠZE ÇÖZÜLMÜġTÜ Yeniden Gündeme Geldi

Hatay Sorunu 1939 ALEYHĠMĠZE ÇÖZÜLMÜġTÜ Yeniden Gündeme Geldi

Kıbrıs (Ġngiltere‘ye bırakılmıĢtı) ALEYHĠMĠZE ÇÖZÜLMÜġTÜ 1954’te Yeniden Gündeme Geldi

197

CUMHURĠYET DÖNEMĠ GELĠġMELER

BOġLUKLARDAKĠ KAVRAM BĠLGĠLERĠNĠ DOĞRU OLARAK BELĠRTĠNĠZ

………………… Seçim Sistemi

Halk, Milletvekillerini seçecek kiĢileri seçer, ikinci aĢamada seçilen kiĢilerde milletvekillerini seçer.

Cumhuriyetin ilanından 1946‘ya kadar devam etti.

………………… Seçim Sistemi

1946 seçimlerinde uygulandı

Seçmenler, yöneticilerini kendi seçer

………………… SĠSTEMĠ Meclis BaĢkanı, aynı zamanda hükümetinde

baĢkanıdır.

23 Nisan 1920 / 29 Ekim 1923 arası uygulandı

II. TBMM döneminden itibaren hükümet kurmak zorlandı. Tâki Cumhuriyetin ilanına kadar.

11 Ağustos 1923 / 29 Elim 1923 arası yaĢanan bu hükümet bunalımına…

………………… BUNALIMI adı verilir.

………………… SĠSTEMĠ

29 Ekim Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar geçen süredir.

20 Ocak 1921 TeĢkilat-ı Esasiye ‘ye eklendi. 1924 Anayasasında da yer aldı

Bakanları baĢbakan seçer.

Güçler ayrılığına geçiĢ süreci vardır.

………………… (Ġlke) 8 Nisan 1923

I.TBMM‘nin seçim kararından sonra (1 Nisan 1923) Mustafa Kemal‘in seçim ilkelerini yayımladığı bildiridir.

Halk Fırkasının temelleri atılmıĢtır.

II. TBMM 11 Ağustos 1923 / 2 Ağustos 1927

Mustafa Kemal, II. TBMM‘ye hem Ankara’dan hem de Ġzmir’den milletvekili seçildi

Geçici baĢkan olarak ………………… seçildi.

Meclis açıldığında Mustafa Kemal baĢkan; Ali Fuat Cebesoy baĢkan yardımcısı seçildi.

Hükümeti kuran …………………

Ġnkılâp Meclisidir.

II. TBMM Döneminde GerçekleĢen Olaylar 24 Ağustos 1923 Lozan AntlaĢmasını onayladı 9 Eylül 1923 Halk Fırkası‘nın kurulması 13 Ekim 1923 Ankara‘nın baĢkent olması 29 Ekim 1923 Cumhuriyet‘in ilanı 3 Mart 1924

- Halifeliğin kaldırılması

- Erkan-ı Harbiye Vekaletinin kaldırılması

- ġeriye ve Evkaf vekaletinin kaldırılması

- Tevhid-i Tedrisat Kanunu‘nun kabulü

- Hanedanlığın Yurt dıĢına çıkarılması 11 Mart 1924 Medreselerin kapatılması 8 Nisan 1924 ġeriye Mahkemelerinin

kapatılması 26 Ağustos 1924 ĠĢ Bankası‘nın kurulması TPCHF‘nın

17 Kasım 1924 kurulması

5 Haziran 1925 kapatılması 13 ġubat 1925 ġeyh Sait Ġsyanı

17 ġubat 1925 AĢar Vergisinin kaldırılması

4 Mart 1925 Takriri Sükun Kanunu

5 Kasım 1925 Ankara Hukuk Mektebi‘nin açılması

25 Kasım 1925 ġapka Kanunu

30 Kasım 1925 Tekke ve Zaviyelerin kapatılması

9 Aralık 1925 Yerli kumaĢtan elbise giyilmesi kanunu

198

26 Aralık 1925 Alaturka saat yerine, Alafranga saat uygulaması

1 Ocak 1926 Miladi takvimin kabulü

1 Mart 1926 Ceza Kanunu ĠTALYA

3 Mart 1926 Hâkimler Kanunu

22 Nisan 1926 Borçlar Kanunu ĠSVĠÇRE

29 Mayıs 1926 Ticaret Kanunu ALMANYA – ĠSVĠÇRE 17 ġubat 1926 Medeni Kanunu ĠSVĠÇRE

5 Haziran 1926 Ankara AntlaĢması (Ġngiltere)

1 Temmuz 1926 Kabotaj Kanunu 26 Kasım 1926 Alpullu ġeker Fabrikası‘nın

açılması (Alpullu / Babaeski / KIRKLARELĠ)

28 Mayıs 1927 TeĢvik-i Sanayi Kanunu

Ankara’nın BaĢkent Olması 13 Ekim 1923

Nedenler - KurtuluĢ SavaĢının idare merkezi

- Lozan sonrası boğazlardaki güvenlik kaygısı

- Eski düzen yanlılarına mesaj verilmek istenmesi

Ankara‘nın baĢkent olması için meclise önerge

veren …………………

Ankara‘nın baĢkent olmasını istemeyen devlet

…………………

Cumhuriyet’in Ġlanı 29 Ekim 1923

Nedenler - Devlet baĢkanlığı sorunu

- Devlet rejimi sorunu

- DıĢ basındaki eleĢtiriler

- TBMM ile gerçekleĢen ULUSAL EGEMENLĠK

- Hükümet Bunalımı (Sonbahar Bunalımı)

Sonuçlar - Kabine Sistemine geçildi

CumhurbaĢkanı: MUSTAFA KEMAL

BaĢbakan: ĠSMET ĠNÖNÜ

Meclis BaĢkanı: FETHĠ OKYAR

- Devletin adı ve rejimi belli oldu

- Toplumsal ayrıcalıklar kaldırıldı (HALKÇILIK)

- Ulusal Egemenlik güçlendi (CUMHURĠYETÇĠLĠK)

- Bireysel özgürlükler gerçekleĢti

Cumhuriyet’in Ġlanı Sonrası 1921 Anayasası DeğiĢiklikleri

- Devletin rejimi CUMHURĠYET

- Devletin dini ĠSLAM

- Devletin dili TÜRKÇE

- CumhurbaĢkanı TBMM tarafından seçilebilir

- BaĢkan, Meclis üyeleri arasından CumhurbaĢkanı tarafından seçilir.

- Bakanlar, BaĢbakan tarafından seçilir

- Bakanlar kurulunu CumhurbaĢkanı onaylar

Cumhuriyetin bayram olarak kutlanması 19 Nisan 1925‘te yasalaĢtı

Cumhuriyetin ilanı - Ulusal Egemenlik - Milli Ġrade - CUMHURĠYETÇĠLĠK - HALKÇILIK ile ilgilidir

Halifeliğin Kaldırılması 3 Mart 1924

Nedenler

- Halifelik kurumunun Müslümanlar üzerinde etkili olmaması

- Ġnkılâpların önünde engel olması

- Cumhuriyet rejimine ters düĢmesi

- Laikliğe ve ÇağdaĢlığa aykırı olması

- Halife Abdülmecit‘in kendisini halifeden üstün görmesi

199

Bil bakalım….. - Dost ve düĢmen kuvvetlerin imkan ve kabiliyetleri nezdinde gerçek savaĢta olabilecek ihtimallerin fikir tartıĢması içinde değerlendirilmesidir. - Mustafa Kemal, ĠZMĠR / Orduevinde ordu ve kolordu komutanlarıyla toplandı KATILANLAR:

Mustafa Kemal (CumhurbaĢkanı)

Ġsmet PaĢa (BaĢbakan)

Kasım Özalp PaĢa (Savunma Bakanı)

Fevzi Çakmak (Genel Kurmay BaĢkanı) Bu toplantıda;

Halifeliğin Kaldırılması

ġeriye ve Evkaf Vekaletinin Kaldırılması

Tevhid-i Tedrisat kararı alındı Bu toplantının adı…

………………… OYUNLARI

Halifeliğin kaldırılmasında kanun teklifi sunan

…………………

Halifeliğin kaldırılmasıyla aynı gün…

Erkan-ı Harbiye Vekâleti kaldırıldı

Yerine, …………………BaĢkanlığı

ve …………………Bakanlığı kuruldu

Amaç, Orduyu siyasetten ayırmak

ġeriye ve Evkaf Vekaleti kaldırıldı

Yerine, …………………BaĢkanlığı ve

………………… Genel Müdürlüğü kuruldu.

Unutma… Her iki kanunun çıkmasında etkili olan kiĢi…

SĠĠRT MĠLLETVEKĠLĠ …………………

Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi.

Eğitim – Öğretim birliği sağlandı

Medreseler kapatıldı

Karma Eğitime geçildi

Okullar MEB’e bağlandı

Eğitimde fırsat eĢitliği sağlandı

Unutma… Bu kanunun çıkmasında etkili olan kiĢi… SARUHAN MĠLLETVEKĠLĠ

…………………….

20 Nisan 1924 ANAYASASI

Polonya ve Fransa Anayasalarından faydalanıldı

Egemenlik Kayıtsız ġartsız Milletindir. Devletin yönetim Ģekli Cumhuriyet‘tir. TBMM üyeleri 4 yıllığına seçilir Seçilme yaĢı otuz DEVLETĠN…

Dini ĠSLAM / Dili TÜRKÇE / BaĢkent ANKARA CumhurbaĢkanı, TBMM tarafından dört

yıllığına seçilir. Aynı kiĢi tekrar seçilebilir. YumuĢatılmıĢ Güçler Birliği (Fiili Ayrılık)

Yasama TBMM

Yürütme CUMHURBAġKANI

Yargı BAĞIMSIZ MAHKEMELER‘e aittir. Seçme ve Seçilme sadece erkeklere aittir Ġlköğretim, herkes için zorunludur. Türkiye Halkına din ve ırk ayrımı yapılmaksızın TÜRK denir.

200

1928 DeğiĢiklikleri…

―Devletin dini Ġslam’dır‖ ibaresi Anayasadan çıkarıldı

Milletvekili yeminlerinde ―Vallahi‖ kelimesi ―Namusum üzerine söz veririm‖ ifadesiyle değiĢtirildi.

TBMM‘nin ―Ahkâm-ı ġeriye’nin Tenfizi‖ (Dinsel Hükümlerin yerine getirilmesi) hükmü anayasadan çıkarıldı


Kadınlarımıza ―Seçme ve Seçilme Hakkı‖ verildi.

ULUSAL EGEMENLĠK güçlendi

Seçmen yaĢı 18’den 22’ye çıkarıldı. ULUSAL EGEMENLĠK aykırıdır. Halkın yönetime katılımı azaldı.

Seçmen yaĢı ……….‘te tekrar 18‘e düĢürüldü


Altı Ġlkenin 1924 Anayasasına girmesi

Çiftçiyi topraklandırma ve ormanların devletleĢtirilmesi hakkında düzenleme


Anayasanın dili öz TürkçeleĢtirildi

(1952‘de eski haline döndü)

Çok Partili Hayata GeçiĢ Denemeleri

HALK FIRKASI / CHP 9 EYLÜL 1923

Kurucusu: Mustafa Kemal ATATÜRK Ġlk Genel Sekreteri: Recep PEKER Diğer Kurucular: Refik Saydam / Celal Bayar Sabit Sağıroğlu / Saffet Arıkan Münir Hüsrev Göle / Cemil Uybaydın Kazım Hüsnü / Zülfü Bey

9 Umde, CHP‘nin temel ilkelerini oluĢturur 8 Nisan 1923

Halk Fırkası‘nın temeli

………………… GRUBUNA dayanır

15 Ekim 1927’de III. TBMM‘nin açılıĢ konuĢmasında Fırka‘nın kuruluĢunun

………………… KONGRESĠ olduğunu

dile getirir.

Sivas Kongresi, CHF’nın ilk KURULTAYI kabul edilir.

15 Ekim 1927 III. TBMM açılıĢ konuĢması CHF‘nin ikinci KURULTAYI kabul edilir.

Ġkinci Kurultay’da Yeni Türk Devleti‘nin

KuruluĢ AĢamalarını NUTUK adlı eserinde

anlatmıĢtır.

Halk Fırkası, ismin baĢındaki CUNHURĠYET

ifadesini 10 KASIM 19…’te kullanmaya

baĢladı.

Altı ok, ………………… simgeler

Altı oku tasarlayan kiĢi,

……………..…………

Altı ok 19…. yılından itibaren kullanılmaya

baĢlandı.

Halk Fırkası, ismin sonundaki Fırka ismi yerine

Parti adını 19…’te aldı.

201

CHP, ĠĢ Bankası’nın 28,1 hisselerine sahiptir. Atatürk‘ün vasiyeti üzerine kazanç

……………. KURUMU ve

…………….KURUMUNA aktarılmaktadır.

En uzun süre iktidarda kalan parti 1923 – 1946

12 Eylül 1980 darbesiyle kapatıldı (Ecevit)

9 Eylül 1992’de tekrar açıldı.

Ekonomide ………………… ilkesi

benimsendi

1931’de Yapılan düzenleme ile — KADINLARA, seçme ve seçilme hakkının verilmesi — Çift Dereceli seçim sisteminden, tek dereceli seçim sistemine geçilmesi BENĠMSENDĠ

TERAKKĠ PERVER (Ġlerici) CUMHURĠYET HALK FIRKASI

17 Kasım 1924 / 5 Haziran 1925

Kurucuları

Kazım KARABEKĠR (Genel BaĢkan) Rauf ORBAY (Genel BaĢkan Vekili) Adnan ADIVAR (Genel BaĢkan Vekili) Genel Sekreter: Ali Fuat CEBESOY

Diğer Ġsimler: Cafer TAYYAR / RüĢtü PAġA Feridun FĠKRĠ / Halis TURGUT Refet BELE

TCHF‘nın asker paĢalar tarafından kurulmasına

………………… KOMPLOSU denir.

FETHĠ OKYAR, TPCH‘nın kurucuları arasında yoktur. TPCH‘nın kurulması sonrası HÜKÜMET kurdu. 27 Kasım 1924

Mustafa Kemal, TPCH‘nın kurulması ile ilgili

düĢüncelerini …………………

GAZETESĠ‘ne açıkladı.

Ġlk Ģubesini ………………… ‘da açtı.

Ordu’nun siyasetten ayrılması

TPCH‘nın kurucularının hem asker hem de milletvekili olması ORDU ve SĠYASETĠ

karĢı karĢıya getirdi.

Mustafa Kemal, bu durumu ULUSAL ………………… aykırı buldu.

―Askerlik görevini yürütenlerin MĠLLETVEKĠLĠ olamayacağı‖ hakkında kanun çıkarıldı. 19 Aralık 1924

Atatürk‘ün ………………… ĠLKESĠ ile

ilgilidir.

Ekonomide ………………… benimsendi

TPCHF’nın Bazı Ġlkeleri

Liberal Politika Âdem-i Merkeziyetçilik Köylüye toprak dağıtılmalıdır. Partimiz dini inançlara saygılıdır Cumhuriyetçi, demokratik, laik, milliyetçi

—Bu ifade rejim karĢıtlarının partiye sızmasına yol açtı.

— Çıkan ġeyh Sait isyanı bu durumla iliĢkilendirilmiĢ 5 Haziran 1925‘te kapatılmıĢtır.

202

ġeyh Sait Ġsyanı 13 ġubat 1925

Elazığ, Diyarbakır Piran çevresinde çıktı Ġngilizler, Musul‘u almak için isyanı körüklediler Rejime karĢı ilk isyandır.

Ġsyan çıktığında BAġBAKAN ……………

Ġsyan çıktığında;

…………………HÜKÜMETĠ istifa etti.

Yerine ……………… HÜKÜMETĠ kuruldu

ve önlemler alındı.

Ġsyan sonucunda…

— TPCHF‘nın kapatılmasına neden oldu.

— Musul Meselesi‘nin aleyhimize sonuçlanmasına neden oldu

— Devletin dini islamdır ibaresinin anayasadan çıkarılmasına neden oldu

Alınan Önlemler

Takrir-i Sükun Kanunu 4 Mart 1925 Bölgede seferberlik ilanı Ġstiklal Mahkemeleri kuruldu (Diyarbakır / Ankara) Basına sansür TPCHF‘nın bazı Ģubelerinin kapatılması

Takrir-i Sükûn Kanunu 4 Mart 1925 / 4 Mart 1929

Bazı gazeteler kapatıldı

ġeyh Sait ve adamları yargılandı ve idam edildi

TPCHF kapatıldı. 5 Haziran 1925

Takriri Sükûn Kanunu 4 Mart 1929‘da yürürlükten kaldırıldı.

Mustafa Kemal PaĢa’ya suikast giriĢimi 14 Haziran 1926 Ġzmir‘de eski Ġttihatçılar tarafından düzenlendi.

Suikastta rolü olanlar;

ZĠYA HURġĠT / LAZ ĠSMAĠL / GÜRCÜ YUSUF

ÇOPUR HĠLMĠ

Suikastçıları Sakız Adasına kaçıracak

GĠRĠTLĠ ġEVKĠ‘nin suikastı ĠZMĠR VALĠSĠ KAZIM BEY‘e ihbar etmesiyle suikast önlendi

Ġzmir‘de ve Ankara‘da

ĠSTĠKLAL MAHKEMELERĠ kuruldu. - Son kez kuruldu -

Rejime karĢı yapılmıĢ bir suikast giriĢimidir.

― Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar (Sonsuza dek) kalacaktır.‖

SERBEST CUMHURĠYET FIRKASI 12 Ağustos 1930 / 17 Kasım 1930

Kurucu: Ali Fethi OKYAR Genel Sekreter: Nuri CONKER Diğer Üyeler:

Makbule ATADAN

Mehmet Emin YURDAKUL

Ahmet AĞAOĞLU

Aydın Ġl teĢkilat BaĢkanı: Adnan MENDERES

Fethi Okyar‘ın SCF kurulmadan önceki görevi

……………………………. Fethi Okyar, SCF kurulmadan önce Mustafa

Kemal ile YALOVA‘da görüĢtü. Mustafa

Kemal, Laiklik ve Cumhuriyetçilikten taviz verilmemesini istedi.

SCF’nın adını …………………koymuĢtur.

―SERBEST FIRKA HATIRALARI‖ adlı eser

……………………..… aittir.

203

TPCHF’nın Bazı Ġlkeleri

Liberal Politika TeĢvik-i Sanayi uygulanmalı Türk parasını korumalı Cumhuriyetçi, demokratik, laik, milliyetçi

Bil bakalım

- Fethi Okyar‘ın Ege gezisi sırasında meydana gelmiĢtir. - Eski düzen yanlılarının yaptıkları eylemler SCF‘nın rejim karĢıtı parti olarak algılanmasına neden oldu. - Fethi Okyar, bu olaylar sonrası kurduğu SCF‘nı kapattı. 17 Kasım 1930

………… OLAYLARI

Unutma… SCF’nın kapatılmasının nedeni MENEMEN

OLAYI değil ĠZMĠR OLAYLARI’dır.

Türkiye 1946‘da çok partili hayata geçecektir.

MENEMEN OLAYI 23 Aralık 1930

SCF’nın kapatılmasından sonra çıkmıĢtır.

Rejim ve laiklik karĢıtı, gerici bir isyandır.

DerviĢ Mehmet ve adamları SCF‘nın kapatılmasının ardından Menemen‘de din elden gidiyor propagandasıyla isyan etti.

Ġsyanı bastırmaya çalıĢan

Asteğmen Kubilay‘ın (Mustafa Fehmi) kellesini kesip sırığa taktılar.

Sıkıyönetim ilan edildi. (Kom. Fahrettin ALTAY)

………… HARP kuruldu. (BĢk. Mustafa

PaĢa)

Bil bakalım

- Türkiye Komünist Partisi kurucusu Mustafa Suphi ve on dört arkadaĢının 1921‘de Bakü‘ye giderken öldürülmesi olayıdır.

………………… OLAYI

Bursa Olayı

- Bursa‘da ezanın Türkçe okunmasından sonra meydana gelen olaydır.

- Mustafa Kemal‘in din meselesi değil, dil meselesi dediği olaydır.

- Ezanın Türkçe okunmasına karĢı çıkabilecek olaylar için GAZĠ önlemler aldı.

- Bu olay sonrası Bursa‘da Bursa NUTKU‘nu okudu

Balıkesir Hutbesi - Mustafa Kemal, Cumhuriyet‘in ilanı öncesinde Balıkesir‘de ZAĞONOS PAġA CAMĠ‘sinde cemaate

seslendi.

1927 Tevkifatı

- Türkiye‘de gizli komünizm faaliyeti yürütenlere karĢı tutuklamaların adıdır.

CHP’nin 3.Kurultayında… 26 Aralık1938’de

- Mustafa Kemal, EBEDĠ ġEF

- Ġsmet Ġnönü, MĠLLĠ ġEF Ġlan edildi.

1946 Kurultayında Ġsmet Ġnönü‘ye verilen unvan kaldırıldı.

Ġlk Türkçe Kur’an-ı Kerim

- 1932‘de Ġstanbul ………………… Camisinde

okundu.

- Okuyan …………………

Mustafa Kemal…

- KurtuluĢ SavaĢı sonrası ilk yurtiçi gezisini yaptığı il

………………… 17 Ekim 1921

- ―KÖYLÜ MĠLLETĠN EFENDĠSĠDĠR.‖ sözünü söylediği zamanda son yurtiçi gezisini yaptığı il

…………………

- ―YURT ĠÇĠ GEZĠLERĠNĠ YAPTIĞI‖ gezilerini

yaptığı trenin adı …………………

- ―ZAFER, ZAFER BENĠMDĠR DĠYENLERĠNDĠR‖

sözünü söylediği il ………………… 1923

- ―BENĠM ġEHRĠM‖ dediği il …………………

204

- ―NUTUK‖ adlı eserini

………………… SARAYI’nda yazdı.

………………………………………………………..‘nde okudu.

1919 / 1927 arası dönemi kapsar

CHP‘nin ikinci kurultayında 15 / 20 Ekim 1927, 36 saat, 33 dakikada Okundu Ġlk bölümün adı…

…………………………….

Nutuk‘un sonu ………………….ile biter

Nutuk‘un dağıtım hakkı …………’ye aittir.

- ―ADINI BĠZZAT KOYDUĞU ĠLLER‖

………… 1936 / ………… (……) 1937

DERSĠM OLAYLARI 1936 / 1937

Tunceli (Dersim) halkının merkez hükümet ile arasındaki çıkan çatıĢmadır.

Dersim olayları sırasında

CUMHURBAġKANI: Mustafa KEMAL BAġBAKAN: Ġsmet ĠNÖNÜ GENELKURMAY BAġKANI: Fevzi ÇAKMAK Dersim bombardımanında görev alan

ĠLK TÜRK KADIN SAVAġ PĠLOTU

TÜRKÜN KANATLI AMAZONU

…………………

ĠLK KADIN PĠLOTUMUZ

…………………

ĠLK KADIN JET PĠLOTUMUZ

…………………

Times dergisinin kapağında yer alan Türkler

1923 / 1927 Mustafa Kemal

1941 Ġsmet Ġnönü

1943 ġükrü Saraçoğlu

1958 Adnan Menderes

1980 …………………

1985 …………………

1988 …………………

2011 …………………

1920 – 1938 Arası TBMM BaĢkanları

Mustafa KEMAL

FETHĠ OKYAR

………………… (1924 – 1927) En uzun

süre TBMM baĢkanı

…………………Mustafa Kemal dönemi son

TBMM BaĢkanı

Kimdir bu

- ―ĠLK TAHSĠL HAKKINDAKĠ RAPOR‖ u 1939‘da sundu.

- I.Milli Eğitim ġurası Dokümanın olarak yayımlandı

……………………

Kimdir bu

- ABD’li filozof ve eğitim kuramcısı

- ALETÇĠLĠK olarak bilinen felsefe akımın kuramcısıdır

- Pragmatizmi, mantıksal ve Ahlâki bir analiz kuramı olarak geliĢtirdi.

- 1924‘te Mustafa Kemal‘in davetlisi olarak Türkiye‘ye geldi.

- Ders müfredatının yapılandırılmasında bu kiĢiden yararlanılmıĢtır.

………………

205

- 1925‘te Türkiye‘ye geldi

- ―MESLEKĠ EĞĠTĠMĠN GELĠġTRĠLMESĠNE ĠLĠġKĠN‖ rapor hazırladı.

- ―ÖĞRETMEN MAAġLARININ AZ OLMASI ĠLE ĠLGĠLĠ‖ rapor hazırladı.

- Harf devriminden bahsetti

DR.ALFRED KÜHNE (Kühne Raporu)

Kimdir bu

- Mısır asılıdır.

- Uzun yıllar Amerika’da kaldı

- 1927‘de Türkiye‘ye gelerek ―MESLEKĠ EĞĠTĠM HAKKINDA‖ rapor sundu

- Kızlar için eliĢi kursları…

- Sosyal hizmetler kursu

- Sanat okullarının arttırılması

- Halk için meslek edindirme kurslarının açılması

Ġle ilgili çalıĢmalar yaptı

………………..……

- Alman bilim adamıdır. - 1927’de Türkiye‘ye gelerek tarım konusunda çalıĢmalar yaptı ve bu konuda rapor sundu

OLDENBURG

- Cumhuriyetimizin 10.yıl kutlamalarının çekimleri için RUSYA‘dan gelen yönetmendir.

SERGĠE YUTKEVĠÇ

Cumhuriyetimizin 10.yıl kutlamaları çerçevesinde KÖYLÜYE YÖNELĠK çıkarılan gazetenin adı

…………………

- 1928’de Ankara‘nın elli yıllık imarının gerçekleĢtirilmesi için düzenlenen yarıĢmayı kazanan kiĢidir.

HERMAN JANSEN

- Türkiye‘de ilk ATATÜRK HEYKELĠNĠ Sarayburnu‘nda yapmıĢtır.

HENRY KRĠPPEL

Kimdir bu

- Fransız gemisi LOTUS ile, Türk gemisi BOZKURT‘un 2 Ağustos 1926‘da Midilli Adasında çarpıĢmasıyla ortaya çıkan sorunda (BOZKURT LOTUS OLAYI) Lahey Adalet Divanında bizi savundu. (Haklı bulunduk) - Soyadı Kanunu sonrası Atatürk, bu kiĢiye BOZKURT soyadını verdi

…………………..

- Etnografya Müzesi’nin önünde duran BRONZ ATATÜRK HEYKELĠ‘ni 1927 yapan Ġtalyan sanatkârdır. - Heykel, MEB tarafından yaptırıldı. - Atatürk‘ün naaĢı 19353‘e kadar Etnografya Müzesi‘nde kaldı

PĠETRO CANONĠCA

Kimdir bu

- ANITKABĠR’in (RASATTEPE) mimarlarıdır.

………………..… ……………………

206

ATATÜRK’ÜN MANEVĠ EVLATLARI

Abdürrahim TUNÇAK

Sığırtmaç MUSTAFA (Sığır Çobanı)

Sabiha GÖKÇEN

Ülkü ADATEPE (DOĞANÇAY)

Afet ĠNAN

Rukiye ERGĠN

Zehra (ZÜHRE) AYLĠN

Nebile ĠRDELP

Ömer ve Ġhsan adında da manevi evlatları vardır

Kadınlarımız baĢ tacımızdır

- Ġlk kadın tarih profesörü ………………

- Ġlk kadın arkeolog ………………

- Ġlk kadın heykeltıraĢ ………………

- Ġlk kadın tiyatro oyuncusu ………………

- Ġlk kadın çöpçü ………………

- Ġlk kadın gazeteci ………………

- Ġlk kadın avukat ………………

- Ġlk kadın Türkiye Güzeli ………………

- ilk kadın baĢhekim ………………

- Ġlk kadın hemĢire ………………

- Ġlk kadın belediye baĢkanı ………………

1930

- Ġlk kadın kaymakam ………………

- Ġlk kadın vali ……………… 1991

- Ġlk kadın baĢbakan ………………

ATATÜRK’ÜN ESERLERĠ Tahliye Meselesinin Halli ve Emirlerin Sureti

Tahririne Dair Nesayih Takımın Muharebe Talimi 1908

- Almanca‘dan çeviridir. - GENERAL LĠTZMAN‘a aittir.

Cumalı Ordugahı / Süvari: Bölük, Alay, liva,

Talim ve Manevraları 1910 Tabiye ve tatbikat Seyahati 1911 Bölüğün Muharebe Talimi

- Almanca‘dan çeviridir. 1912 - GENERAL LĠTZMAN‘a aittir.

Zabit ve Kumandan ile Hasbihal 1918 Balıkesir Hutbesi 1923 Nutuk 1927 VatandaĢ Ġçin Medeni Bilgiler

(Afet Ġnan Hazırladı 1930) Bursa Nutku 1933 Gençliğe Hitabe Onuncu Yıl Nutku 1933 Geometri (Ġsimsiz yayınladı 1937)

207

ĠNKILÂPLAR DÖNEMĠ

HUKUK ALANINDA

1921 Anayasası

1924 ġeriye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması

1924 ġeriye Mahkemelerinin kapatılması

1924 Anayasası

1925 Ankara Hukuk Mektebinin açılması

1926 Medeni Kanun / Ġsviçre

1926 Ceza Kanunu / Ġtalya

1926 Ticaret Kanunu / Ġsviçre-Almanya

1926 Borçlar Kanunu / Ġsviçre

1928 Devletin Dini Ġslam‘dır ibaresinin anayasadan çıkarılması

1929 Ceza Mahkemeleri Kanunu / Almanya

1929 Deniz Ticaret Kanunu / Almanya

1929 Ġdare Hukuku / Fransa 1929 Kadınlarımıza verilen siyasi haklar

- 1930 Belediye Seçimleri - 1933 Muhtarlık Seçimleri - 1934 Milletvekili Seçimleri 1932 Ġcra ve Ġflas Kanunu (Büyük kısmı Ġsviçre‘den)

1937 Altı ilkenin 1924 Anayasası‘na girmesi

TOPLUMSAL ALANINDA

30 Haziran 1921 Çok Esirgeme Kurumu (Himayeyi Etfal)

25 Kasım 1925 ġapka Kanunu

30 Kasım 1925 Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması

26 Aralık 1925 Miladi Takvim ve Uluslararası Saatin kullanılması

20 Mayıs 1928 Uluslararası Rakamların Kabulü

1 Nisan 1931 Ölçü Birimlerindeki değiĢiklik

19 ġubat 1932 Halk Evlerinin Açılması

21 Haziran 1934 Soyadı Kanunu

3 Aralık 1934 Kılık Kıyafet Kanunu

1 Haziran 1935 Hafta Sonu Tatili düzenlemesi

EKONOMĠK ALANINDA

17 ġubat 1923 Ġzmir Ġktisat Kongresi

1924 Türkiye ĠĢ Bankası‘nın açılması

1924 Türkiye TaĢ Kömürünün Açılması

17 ġubat 1925 AĢar Vergisinin Kaldırılması

1925 Atatürk Orman Çiftliğinin temelinin atılması

1925 Sanayi ve Ticaret Odalarının açılması

1925 Yerli KumaĢtan Elbise giyilmesi kanunu

1925 Alpullu ġeker Fabrikasının açılması (Kırklareli)

1925 Reji Ġdaresinin yabancılardan alınması

1926 UĢak ġeker Fabrikasının açılması

1926 Emlak ve Eytam Bankasının açılması

1 Temmuz 1926 Kabotaj Kanunu

1925 Sanayi ve Maadin Bankasının açılması (1933 Sümerbank oldu)

1927 Çubuk Barajının yapılması

1927 Veterinerlik Okulları Açıldı

1927 TeĢvik-i Sanayi Kanunu

1928 / 1929 Tarım Kredi Kooperatiflerinin kurulması

1928 Kırıkkale Mermi fabrikasının açılması

1929 Toprak Reformu Kanunu (Köylüye Toprak Dağıtımı)

1929 Koruyucu Gümrük Uygulaması

1930 Türk Parasını Koruma Kanunu

1930 Merkez Bankasının Kurulması

1930 Yerli Malı Tasarruf Haftası

1933 I.BeĢ Yıllık Kalkınma Planı

1933 Halk Bankasının Açılması

1933 Beykoz Deri Fabrikasının Açılması

1933 Sümerbank‘ın açılması

1933 Belediyeler Bankasının kurulması

1935 Etibank‘ın Açılması

1935 PaĢa Bahçe Cam ve ġiĢe Fabrikasının Açılması

1935 Yüksek Ziraat Enstitüsü‘nün Kurulması

1936 Ġzmit Kâğıt Fabrikasının Açılması

1937 Nazilli Basma Fabrikasının Açılması

1937 Denizbank Kuruldu

1937 Karabük Demir Çelik Fabrikasının Kurulması

1938 Toprak Mahsulleri ofisinin Açılması

208

EĞĠTĠM ve KÜLTÜR ALANINDA

3 Mart 1924 Tevhid-i Tedrisat

11 Mart 1924 Medreselerin Kapatılması

1924 Topkapı Sarayının Müze Haline dönüĢtürülmesi

1924 Musıki Muallim Mektebi 1936 Ankara Devlet Konservatuarı 1940 Devlet Konservatuarı oldu 1925 Ankara Hukuk Mektebi 1948‘de Ankara hukuk Fakültesi oldu 2 Mart 1926 Maarrif TeĢkilatı Hakkında Kanun

1926 Gazi Enstitüsü‘nün Açılması

1927 Etnografya Müzesinin Açılması Macar MeszaroĢ etkilidir.)

1917 Darülelhan 1927‘de Ġstanbul Belediye Konservatuarı‘na dönüĢtü.

1928 Sanayi Nefise Mektebi, Güzel Sanatlar Akademisine dönüĢtü

1 Kasım 1928 Latin Harflerinin Kabulü

24 Kasım 1928 Millet Mekteplerinin Açılması

1929 Müstakil Ressam ve HeykeltıraĢlar Birliği

1930 Yüksek Ziraat Mektebi‘nin açılması

1930 Halk Okuma odalarının açılması

15 Nisan 1931 Türk Tarih Kurumu

19 ġubat 1932 Halk Evlerinin Açılması

12 Temmuz 1932 Türk Dil Kurumu

1933 Ankara‘da Ġnkılâp Sergisinin Açılması

18 Kasım 1933 Ġstanbul Üniversitesinin Açılması Darülfünun yerine 1914 Darülbedayi 1934‘te Ġstanbul ġehir Tiyatrolarına dönüĢtü.

1934 Ayasofya‘nın Müzeye dönüĢtürülmesi

1935 Yüksek Ziraat Enstitülerinin açılması

1935 Milli Musıki ve Temsil Akademisinin Açılması

1935 Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinin açılması

1936 Ankara Devlet Konservatuarı‘nın açılması

1936 Eğitmen Kurslarının açılması

1937 Köy Eğitim Yurtlarının açılması

1937 Köy Öğretmen Okullarının Açılması

1937 Resim ve Heykel Müzesinin açılması (Dolmabahçe Sarayı‘nın Veliaht dairesinde)

BAYINDIRLIK ve ULAġTIRMA ALANINDA

1924 Bağdat Demiryolları Müdüriyeti Umumiyesi

1925 Türk Tayyare Cemiyeti / THK

1926 Tayyare Makinist Mektebi

6 Ekim 1926 TOMTAġ Açıldı (Tayyare, Otomobil, ve Motor Aġ)

1927 DDY ve Limanları Genel Müdürlüğü

1929 Haydar PaĢa Limanı ĠĢletmesi ve Adana Mersin Demir Yolu‘nun MillileĢmesi

1933 Türk Hava Yolları Devlet ĠĢletme Ġdaresi

1935 Türk KuĢu Açıldı (UçuĢ Okulu)

1944 Ġlk Uçak Motor Fabrikası (Atatürk Orman Çiftliğinde)

SAĞLIK ALANINDA 5 Mart 1920 Hilal-ı Ahder (YeĢilay) (Mazhar Osman Uzman, Vahdettin‘in izniyle açtı)

23 Nisan 1920 Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı (TBMM‘de)

1924 Heybeliada Sanatoryumu (Verem için)

27 Mayıs 1928 Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü‘nün Kurulması

Yurt Çapında Sıtma Mücadelesinin baĢlatılması

Ebe Okullarının ve doğum evlerinin açılması

Ġzmir ve Ġstanbul‘da Veremle Mücadele Cemiyetleri

Bunları bilelim

Türk Ġnkılâbının Ġsyan ve Ġhtilal evresi YOKTUR.

Fransız Ġnkılâbının Ġsyan ve Ġhtilal evresi UZUNDUR.

Türk Ġnkılâbı, önce iĢgal güçlerine karĢı

baĢladı

Fransız Ġnkılâbı kendi yönetimine karĢı baĢladı.

Türk Ġnkılâbı tavandan tabana yayıldı

Fransız Ġnkılâbı tabandan tavana yayıldı.

209

Medeni Kanun ile

Kadınımıza sosyal haklar verilmiĢtir.

HUKUK BĠRLĠĞĠ sağlandı

MECELLE yürürlükten kaldırıldı.

Medeni Kanunu hazırlayan komisyonun baĢındaki isim

………………………………

LAĠKLĠK ve HALKÇILIKLA ilgilidir.

Maarif TeĢkilatı Hakkındaki kanun ile Karma eğitim (Kız /Erkek) ilkesi kabul edildi 2 Mart 1926

- Ġlk Türk Dil Kurumu BaĢkanı SAMĠH RIFAT

- Türk Dil Kurumu …………………… ve

……………………… ilgilidir.

- Türk Tarih Kurumu doğrudan


HĠLAL-I AHMER 11 Haziran 1868 ABDÜLAZĠZ

- Osmanlı yaralı e hasta askerle yardım cemiyeti adıyla kuruldu.

- Kızılay adını ………………………

vermiĢtir.

HĠLAL-I AHDER 5 MART 1920 / VAHDETTĠN

- ………………………, ġeyhülislamın

fetvası, Vahdettin‘in izniyle Hilal-ı Ahder‘i kurdu.

Bil bakalım ….

- 1912‘de açılan Türk Ocaklarının yayın organıdır.

- Sahibi Mehmet Emin Yurdakul, daha sonra

Yusuf Akçura

- 1932’de Halk Evlerine katıldı.

………………………

Atatürk Ģapkayı ………………… ve

………………………‘da tanıtmıĢtır.

Kılık kıyafet kanunu ……………………… ve


- Atatürk‘ün nüfuz cüzdanına 27 1933‘te nüfus

kaydı olarak ………………… / Bey Mahallesi

yazıldı

- Atatürk‘ün ―Medeni Hali‖ ile bir durum

belirtilmemiĢtir. Atatürk Soyadının fikir sahibi

………………………

Atatürk soyadını TBMM‘ye teklif eden

………………………

Ġsmet PaĢa‘ya ĠNÖNÜ soyadını veren

―ATATÜRK‖ tür. TBMM‘de Türkata, Türkatası isimlerini önererek

ATATÜRK isimlerini türeten

………………………

TEVHĠD-Ġ TEDRĠSAT

- ………… / …………… / ……………

Ġlkesi ile ilgilidir.

MEDRESELERĠN KAPATILMASI

- …………………… ile ilgilidir.

TEKKE, ZAVĠYE ve TÜRBELERĠN KAPATILMASI

- …………… / ……………… Ġlkesi ile

ilgilidir.

SOYADI KANUNU

- ……………… / ……………… Ġlkesi ile

ilgilidir.

MAARRĠF TEġKĠLATI HAKKINDAKĠ KANUN

- ………… / …………… / …………… Ġlkesi ile ilgilidir. Aklı ve bilimi esas aldığı için

Eğitimde fırsat eĢitliği sunduğu için

Okullardaki Milli Eğitim Modeli sunduğu için

210

LATĠN ALFABESĠ…

Mustafa Kemal, Latin alfabesine geçilmesi ile ilgili düĢüncelerini Erzurum ve Sivas Kongreleri sırasında ĠLK DEFA AÇIKLADIĞI KĠġĠ,

………………………

Mustafa Kemal’in ―Ya üç ayda yaparız ya da

hiçbir zaman‖ dediği inkılâp

……………………

Harf inkılâbı yapmak amacıyla oluĢturulan

Maarif Vekaletine bağlı olan komisyonun adı

……………………… 1927 / 1928

1926‘da Latin alfabesinin kabul edilip

edilmemesi ile ilgili anket düzenleyen gazete

…………… GAZETESĠ

Latin alfabesine geçilmesi ilk defa 17 ġubat

1923‘te ……………… KONGRESĠ‘nde

dile getirildi.

TBMM‘de geçilmesini ilk ifade eden kiĢi ise

………………………

Türkiye‘den önce Latin alfabesine geçen Türki

devletler ……………… / …………

1928‘de Türkçe alt yazıları Latin alfabesi ile

yazılmıĢ film, ………………………

OĞUZNAME adlı eseri Latin alfabesi ile

bastıran kiĢi ………………………

Latin Harflerle basılan ilk gazete

…………… GAZETESĠ

Soru köküne dikkat…!

Soru kökünde Latin harflerinin kabulü hangi

ilkeyle ilgilidir derse …………………

Harf inkılâbı yada yeni Türk harflerinin kabulü

hangi ilke ile ilgilidir derse …………….. Q,X,W kullanılmadı, Ç,Ğ,Ö,Ü,ġ eklendi.

Mustafa Kemal, 24 Kasım 1928‘de

BaĢöğretmen Unvanını ………………… ………………………. aldı

24 Kasım 1981 sonrası her 24 Kasım

Öğretmenler günü olarak kutlanmaya baĢladı Latin Harflerinin kabulü okuma yazmayı

kolaylaĢtırmak içindir. Millet Mekteplerinin amacı Latin Alfabesini

öğretmek, okuryazar oranını arttırmak

Millet Mekteplerinin açılması ………………

Ġlkesi ile ilgilidir.

TÜRK TARĠH KURUMU / 15 Nisan 1931 Temeli, 1930‘da ―Türk Ocağı Türk Tarihini

Tetkik Cemiyeti‖ olarak kuruldu.

Bu Cemiyet, Afet Ġnan Fuat Köprülü Tevfik Bıyıklıoğlu Yusuf Akçura gibi isimlerin yazdığı TÜRK TARĠHĠNĠN ANA HATLARI adlı eseri OluĢturdu 1930

1931‘de Türk Ocakları kapandı

1931‘de Türk Tarihini Tetkik Cemiyeti

1935’te Türk Tarih Kurumu adını aldı

Bil bakalım

Ġlk TTK BaĢkanı ………………………

Ġsmail Hakkı Uzun ÇarĢılı‘nın yazdığı TTK, tarafından yazdırılan ilk eser

………………………

Mustafa Kemal‘in okuduğu son eserdir TTK‘nun 1937‘de çıkardığı derginin adıdır. TTK ilk sayısını CUMHURĠYET‘in 15.yılına ithaf

etmiĢtir. ………………………

Atatürk, Mayaları incelemek üzere Meksika

Büyükelçisi ………………………’i görevlendirdi.

211

Kimdir Bu / ATATÜRK’ün Ġmzası

Ermeni asılı bir Türk‘tür.

Robert Lisesi‘nde matematik, coğrafya, kaligrafi öğretmeni

Atatürk, kaligrafi uzmanlığı nedeniyle imza örneği istedi

5 adet örnek imza hazırlandı. Bu kaligrafin adı

………………………

CHESTER PROJESĠ

1911’de ABD‘li Colby Chester tarafından hazırlandı

SĠVAS / VAN / MUSUL / KERKÜK demiryolu projesidir.

ABD proje karĢılığında çevresindeki petrol ve madenlerin iĢletilmesi hakkını elde etmek istedi

Meclis-i Mebusan Chester Projesini REDDETTĠ

1922’de Chester‘in oğlu tarafından TBMM’ye tekrar sunuldu

Milli Mücadele sonrası ABD desteğini sağlamak için TBMM‘de kabul edildi ise de Musul‘un elden çıkmasıyla ABD tarafından TEK TARAFLI FESHEDĠLDĠ

TÜRK DĠL KURUMU / 12 Temmuz 1932 (Türk dili Tetkik Cemiyeti) 1934‘te yapılan Kurultay‘da adı TÜRK DĠLĠ ARAġTIRMA KURUMU

1936‘da yapılan Kurultay‘da TÜRK DĠL KURUMU adını aldı

TDK baĢkanı ………………………

Ġlk Genel Sekreteri

………………………

TDK, kurulduktan sonra ―Anadolu‘da kullanılan ama Ġstanbul‘da bilinmeyen kelimeleri derlemek üzere‖ Anadolu‘ya gönderilen heyettin adı

………………………‘dir. Raporunu

1933‘te ……………………… DERGĠSĠ adıyla yayımladı

1932 I.Dil Kurultayı 1934 II.Dil Kurultayı 1936 III.Dil Kurultayı

………………………’nda yapıldı.

Atatürk, Dolmabahçe sarayına

……………………… adını vermiĢtir.

III.Dil Kurultayı‘nda GüneĢ Dil Teorisi tartıĢıldı

GüneĢ Dil Teorisi…

Türkçenin dünya tarihindeki ilk dillerden biri olduğunu savunan teoridir.

1930‘lu yıllarda Atatürk tarafından desteklendi

ve bizzat geliĢtirildi Atatürk‘ün vefatının ardından ĠBRAHĠM NECMĠ DĠLMEN, Ankara Üniversitesi‘ndeki derslerine son verdi.

Nedeni olarak ―GüneĢ öldükten sonra O‘nun teorisi nasıl hayatta kalabilirdi.‖ 1937’de BükreĢ‘te toplanan Uluslar arası Dil

Kongresi2ne gönderilen ve Kongre‘de Atatürk‘ün GüneĢ Dil Teorisi‘ni savunan kiĢi

………………………

Ankara Hukuk Mektebi… 1925’te ANKARA ADLĠYE HUKUK MEKTEBĠ

adıyla açıldı Ġlk dersi veren AHMET AĞAOĞLU 1948‘de ANKARA HUKUK FAKÜLTESĠ

olmuĢtur.

Kimdir bu 1933’te Ġstanbul Üniversitesi‘nin açılmasında hazırladığı raporla etkili olan Ġsviçreli Bilim adamıdır.

………………… (……….)

Kimdir bu

- Ġstanbul Üniversitesi‘nin ilk rektörüdür.

- Mustafa Kemal‘e Siroz tanısını koyan doktordur.

………………………

212

Kimdir bu

- Andımızı yazan kiĢidir

- Darülfünun’da üniversite reformunu baĢlattı.

………………………

Kimdir bu

- Ġzmir Ġktisat Kongresinde iĢçi kongresi adına konuĢan Atatürk‘ün manevi kızıdır.

………………………

Kimdir bu

- I.BeĢ Yıllık Kalkınma Planı yapıldığında Ġktisat Bakanıdır

………………………

Bil bakalım

- 1940’ta Cumhur BaĢkanı ĠNÖNÜ ve

BaĢbakan CELAL BAYAR döneminde açıldı.

- Köylünün her bakımdan eğitilmesi amacıyla açıldı

- 1954‘te Menderes döneminde kapatıldı

………………………

Kimdir bu

- 1922‘de ilk defa 17 arkadaĢı ile birlikte ―Veremle Mücadele Cemiyeti‖ kuran kiĢidir.

…………………

Kimdir bu

- Devlet Sanatçısı unvanı alan ĠLK TÜRK BESTECĠSĠ

- 1928‘de Paris‘e gönderildi

- En Önemli eseri YUNUS EMRE ORATORYOSU

- ĠLK TÜRK OPERASI‘nı hazırladı / ÖZSOY Firdevsi’nin ġeyhnamesi’nden uyarlandı 1934‘te Ġran ġahı Rıza Pehlevi‘nin onuruna

verildi

…………………

Kimdir bu

- Piyanist Adinolfi‘den ders aldı. - 1925‘te MEB tarafından Paris‘e gönderildi - 1930‘da Musıki Muallim Mektebi‘nde Öğretmenliğe baĢladı - 1936‘da Ankara Devlet Konservatuarı Piyano Bölüm BaĢkanı oldu.

…………………

Kimdir bu

- Cumhuriyet tarihinin ilk kuĢak bestecilerindendir. - Cenevre Konservatuarı’nda eğitim gördü - 1923‘te 19 yaĢında Türkiye‘ye dönüp Klasik Batı Müziğinin temelleri atılmıĢtır. - Türkiye‘de ilk konservatuar‘ı kuran kiĢidir. - Onuncu Yıl MarĢı‘nın bestecisidir.1933

………………………

Kimdir bu

- Alman mimar ve Ģehir planlayıcısıdır

- Ankara Ünv. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi binası tasarımcısıdır.

………………………

Kimdir bu

- Etnografya Müzesi

- Türk Ocağı

- Himayeyi Etfal Cemiyeti‘nin mimarıdır.

………………………

213

Kimdir bu

- Osmanlı Mimarlar ve Mühendisler Cemiyeti‘nin kurcusudur.

- Ġlk Muallim Mektebi Ankara / Gazi

- Edirne Garı

- Bebek Cami

- Bostancı Cami Mimarıdır.

- 20 TL‘nin arka yüzündeki resimdeki kiĢidir.

………………………

Kimdir bu

- Ankara Etnografya Müzesi önündeki ATLI ATATÜRK HEYKELĠ - Ankara Zafer Alanı / ATATÜRK HEYKELĠ - Taksim Cumhuriyet Alanı - Ġzmir / ATATÜRK HEYKELĠ‘nin mimarıdır.

PĠETRO CANONICA

Kimdir bu

- Ankara Palas‘ın ilk Tasarımını yaptı Mimar Kemaleddin tamamladı - Sanayi Nefise Mektebi‘nin ilk Türk Öğretim Görevlisi - TBMM’nin Ġkinci binası ve Ankara Gazi KöĢkü‘nün mimarıdır.

………………………

- Günümüz TBMM Binasının mimarıdır.

- 1961‘de hizmete açılmıĢtır.

- Avusturyalı mimardır.

Prof.Dr. Clements Holzmeister

- Prof.Dr. Clements Holmeister‘in asistanı

- 1927‘de Türkiye‘ye geldi

- Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümünün baĢına getirilmiĢtir.

- Türk Hava Kurumu Binası, Etimeskut UçuĢ Okulu, Ankara Gazi Lisesi gibi eserlerin mimarıdır.

ERNEST EGLĠ

Kimdir bu

- 2014‘te açılan CumhurbaĢkanlığı Külliyesi‘nin mimarıdır

…………………

Kimdir bu

- ―Hak dili Kur‘an dili‖ adıyla Kur‘an-ı Kerim‘in tefsiri yaptırılmıĢtır.

………….…………

- Atatürk‘ün tefsir yazdırdığı diğer kiĢi

…………….………

Kimdir bu

- Atatürk ile ilk röportaj yapan kiĢidir.

1918‘de Yeni Mecmua‘nın ―Çanakkale Nüsha-i Fevkâladesi‖ nde yer aldı 1930‘da ―Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal ile mülakat‖ adıyla basıldı

……………………..

Kimdir bu

―Ġnsanlık tarihi birkaç yüzyılda bir dâhi yetiĢtirir. ġu talihsizliğe bakın ki bu yüzyılda Küçük Asya‘dan çıktı. Hem de bize karĢı… Elden ne gelebilir ki‖ 1922 Yukarıdaki sözü Atatürk için söyleyen kiĢi…

…………………

214

Kimdir bu

- 1929‘da Yunanistan‘da dünyaca ünlü Akropol Rallisi‘ne katılarak erkek rakiplerini geride bırakıp 1.ci oldu - Nâzım Hikmet ile aĢkları dillere destandır.

…………………

Bil Bakalım - 1924’te Atatürk’ün emriyle kuruldu

- 2005’te kapatıldı

- Daha sonra çıkan yangında kül oldu

- Türkiye‘nin ilk Verem hastanesidir.

……………………..

Bil Bakalım - 26 Ağustos 1924’te iĢ sahiplerine kredi vermek için kuruldu

- Yurt DıĢında Ģube açan ilk banka

- Ġlk Genel Müdürü Celal BAYAR

…………………

Bil Bakalım

- ―Malını alanın malını al‖ anlayıĢıdır.

- Yerli malı kullanımı için afiĢ bastırılmıĢtır.

………………… 1933

Bil Bakalım

- Türkiye‘nin katıldığı ilk olimpiyattır.

1924 ………………… OLĠMPĠYATLARI

Bil Bakalım

- 1925’te ilk açıldığında Sanayi ve Maadin Bankası Olarak açıldı - Ġsmini 11 Temmuz 1933‘te Atatürk verdi - Ġnönü bu kuruluĢ için Sovyetlerden 8.5 Milyon Ruble kredi aldı - Yapının tasarımı Sovyetlere aittir. - Ġlk Modern tekstil kuruluĢudur.

…………………

Bil Bakalım

- Karabük Demir Çelik Fabrikası için 1937‘de hangi ülkeden kredi alındı?

…………………

Bil Bakalım

- Cumhuriyet tarihinin ilk ansiklopedisidir? 1932

…………………

Bil Bakalım

- XX.yüzyılda Fransa‘da ortaya çıkan Plastik Sanatlarda nesneleri geometrik Ģekilde yansıtan sanat akımıdır.

…………………

Bil Bakalım

- 1933’te ressamlar tarafından kuruldu

- Resimde Avrupa tarzında yeni bir atılım yapmayı amaçlayan gruptur.

- KÜBĠZM akımını savundular

- 1947‘de dağılmıĢtır.

Kurucuları

ZEKĠ FAĠK ĠZE NURULLAH BERK ELĠF NACĠ CEMAL TOLLU ABĠDĠN DĠNO ZÜHTÜ MÜRĠDOĞLU

…………………

MEB ĠLKLER…

Ġlk MEB / DOKTOR RIZA NUR Tevhid-i Tedrisat Kanunu yapıldığında MEB / ĠSMAĠL SAFA ÖZLER Harf Ġnkılâbı yapıldığında MEB MUSTAFA NECATĠ UĞURAL Mustafa Kemal‘in Vefatında MEB SAFFET ARIKAN II. Dünya SavaĢı süresince HASAN ALĠ YÜCEL

215

Türk BeĢleri…

CEMAL REġĠT REY

ULVĠ CEMAL ERKĠN

HASAN FERĠT ALNAR

AHMET ADNAN SAYGUN

NECĠL KAZIM AKSES

Türk KuĢu (UçuĢ Okulu) 3 Mayıs 1935

- Atatürk tarafından kuruldu

- Abdurrahman Türk KuĢu ilk müdürüdür. (Rusya‘da eğitim gördü)

- Sabiha Gökçen (Ġlk kadın savaĢ pilotu) ilk öğrencilerindendir.

Devlet Konservatuarı…

Ġlk olarak

1924 Musiki Muallim Mektebi olarak kuruldu

1936 Ankara Devlet Konservatuarı

1940 Devlet Konservatuarı adını aldı.

Türk Parasını Koruma Kanunu 1930… - 1929 Dünya Ekonomik buhranı sebebiyle çıkarıldı - 1930‘da Türk Parasını yabancı paralar karĢısında değerini belirlemek için çıkarıldı

Atatürk Dönemi Açılan Bankalar…

- Sanayi ve Maadin Bankası

- Deniz Bank

- Halk Bankası

- Türk Ticaret Bankası

- Sümerbank

- Etibank

- ĠĢbankası

- EskiĢehirbankası

- Belediyeler Bankası

AġAĞIDA BULUNAN ESERLERĠN YAZARLARINI BELĠRTĠNĠZ

Ġstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele

…………………………

Çankaya – Zeytindağı – KurtuluĢ

…………………………

Ben de yazdım / ……………………

Cehennem Değirmeni / …………………

Moskova Hatıraları Siyasi Hatıralar

Milli Mücadele Hatıraları Sınıf ArkadaĢım Atatürk

…………………………

Hatıralar / ……………………

Ebedi ġef / Kurtarıcı Atatürk‘ün Zengin

Tarihinden Birkaç Yaprak

…………………………

Hatıralar – Milli Mücadele / ………………

Erzurum‘dan ölümüne kadar Atatürk ile beraber

…………………………

Ġstiklal Harbimiz Ġngiltere, Ġtalya ve HabeĢ Harbi

Cihan Harbine Neden Girdik, Nasıl idare ettik

………………………… Atatürk, bir millet yeniden doğuyor

…………………………

En büyük kaybımız ……………………

Milli Mücadele 1919 – 1922 / ……………

Ġnkılâp Ders Notları …………………

216

Osmanlı Ġmparatorluğu ve Modern Türkiye

………………………… Hatay‘ın KurtuluĢu Ġçin Harcanan Çabalar

………………………… Hatay Nasıl Kurtuldu

………………………… Tarih-i Asr-ı Hazır

…………………………

Bozkurt / …………………………

Kuttül Amera‘da esir düĢtü Eserindeki ifadelere AkĢam Gazetesinde NECMETTĠN SADAK Cevap verdi Atatürk‘ten Hatıralar /

…………………………

Türkiye‘de Siyasi Partiler

………………………… Kilikya SavaĢları ve Urfa‘nın KurtuluĢ SavaĢları

…………………………

Türkiye’den Önce KADINLARA Seçme ve Seçil Hakkı Veren Ülkeler

1893 Yeni Zelanda

1902 Avusturya

1906 Finlandiya

1915 Ġzlanda

1917 Hollanda

1917 SSCB

1917 Kanada

1918 Ġsveç

1918 Macaristan

1918 Ġngiltere / kısıtlı

1928 Tam

1918 Almanya

1920 ABD

1924 Moğolistan

1931 Ġspanya

1934 Küba

Türkiye’den Sonra KADINLARA Seçme ve Seçilme Hakkı Veren Ülkeler

1937 Filipinler

1945 Fransa

1945 Ġtalya

1945 Japonya

1946 Yugoslavya

1946 Romanya

1946 Arjantin

1946 Meksika

1947 Çin

1947 Bulgaristan

1950 Hindistan

1958 Arnavutluk

1958 Uganda

1960 Nijerya

1971 Ġsviçre

2003 Afganistan

2015 Suudi Arabistan / 2011‘de izin verildi ilk 2015 seçimlerinde uygulandı

ĠLKELER

CUMHURĠYETÇĠLĠK

Temel Kavramlar

Ulusal Egemenlik

Ulusal Ġrade

Halk Ġradesi

Milletin Azmi ve Kararı

Siyasi Partiler

Seçim

Demokrasi

CumhurbaĢkanı

BaĢbakan

Hükümet

Milletvekili

Anayasa

Meclis (Parlamento)

217

Ġlgili Ġnkılâplar

1920 TBMM’nin açılması 1921 TeĢkilat- Esasiye 1922 Saltanatın Kaldırılması 1923 Cumhuriyet‘in ilanı 1924 Halifeliğin Kaldırılması 1924 Anayasası 1924 Ordu‘nun siyasetten ayrılması 1934 Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkının verilmesi 1924 – 1946 Siyasi Partiler / Çok Partili Rejim 1946 Tek dereceli seçim sistemine geçiĢ 1950 Gizli oy, açık sayım ilkesi 1995 Seçmen YaĢının 22‘den 18‘e düĢürülmesi

MĠLLĠYETÇĠLĠK

Temel Kavramlar

Milli birlik ve beraberlik

Bağımsızlık

Vatan Sevgisi

Bayrak Sevgisi

MillileĢtirme

Kültür Birliği

Amaç Birliği

Milli Benlik

Ülkü (Mefkure) Birliği

Türk Tarihi

Türk Dili

Ortak Miras

Misak-ı Milli

Misak-ı Ġktisadi

Ġstiklal MarĢı


1918 Kuva-i Milliye‘nin kurulması

1920 TBMM‘nin açılması

1921 Ġstiklal MarĢı‘nın kabulü

1923 Kapitülasyonların kaldırılması

1923 Duyun-u Umumiye‘nin Kaldırılması

1920 Milli Eğitim Bakanlığı

1923 Misak-ı iktisadi

1923 Cumhuriyet‘in ilanı

1924 Halifeliğin Kaldırılması

1926 Kabotaj Kanunu

1926 Maarif TeĢkilatı hakkında kanun

1928 Harf Ġnkılabı


1930 Türk Parasını Koruma Kanunu

1931 Türk Tarih Kurumu

1932 Türk Dil Kurumu

Yabancı ĠĢletmelerin Satın Alınması

HALKÇILIK

Temel Kavramlar

EĢitlik

Sosyal Devlet AnlayıĢı

Sınıf ayrımı olmaması

Toplumsal barıĢ

Toplumsal dayanıĢma

ĠĢ birliği

Ġnsanlık sevgisi

Ġç barıĢ

Ayrıcalıkların verilmemesi

Halkın refahı

Gelir / Gider dengesi

Milli servetin eĢit dağılımı

KiĢi baĢına gelirin arttırılması

KiĢi hak ve hürriyetlerin arttırılması

218


1920 TBMM‘nin açılması

1922 Saltanatın kaldırılması

1923 Cumhuriyet‘in ilanı

1924 Halifeliğin kaldırılması

1924 Tevhid-i Tedrisat

1924 Medreselerin Kapatılması

1925 ġapka Kanunu

1925 AĢar Vergisinin kaldırılması

1925 Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması

1926 Medeni Kanun

1926 Maarif TeĢkilatı Kanunu

1928 Harf Ġnkılâbı

1928 Millet Mekteplerinin açılması

1930 Toprak Reformu

1932 Halk Evlerinin açılması

1934 Soyadı Kanunu

1934 Kılık Kıyafet Kanunu

1934 Kadınlara Siyasi Haklar verilmesi

1934 Unvan ve lâkapların yasaklanması

1940 Köy Enstitülerinin açılması

1930 Okul, hastane, yol vb. yapılması

LAĠKLĠK

Temel Kavramlar

Din ve devlet iĢlerinin ayrılması

Din özgürlüğü

Vicdan Özgürlüğü

Akılcılık ve Bilimsellik

Ġnanç Özgürlüğü

Ġfade Özgürlüğü

DüĢünce Özgürlüğü


1922 Saltanatın Kaldırılması 1923 Cumhuriyet‘in ilanı 1924 Halifeliğin kaldırılması 1924 Tevhid-i Tedrisat 1924 ġeriye ve Evkaf Vekâletinin Kaldırılması 1924 ġeriye Mahkemelerinin Kapatılması 1924 Medreselerin Kapatılması 1925 Tekke ve Zaviyelerin kapatılması 1925 ġapka Kanunu 1926 Medeni Kanun 1926 Patrikhanenin dünyevi yetkilerinin alınması 1926 Maarif TeĢkilatı Kanunu 1928 ―Devletin dini islamdır‖ ibaresinin anayasadan çıkarılması 1930 Okul, hastane, yol vb. yapılması 1934 Din adamlarının sadece ibadet yerlerinde dini kıyafet giyebilmesi 1937 Altı ilkenin 1924 anayasasına girmesi 1940 Köy Enstitülerinin açılması

DEVLETÇĠLĠK

Temel Kavramlar

DevletleĢtirme

Planlı ekonomi

Devletin ekonomide söz sahibi olması

Sosyal Devlet AnlayıĢı

219

Unutma…

Devletçilik günümüzde uygulanmamaktadır Sosyal devlet anlayıĢının getirdiği ―yol, su,

hastane, köprü‖ gibi yatırımların devlet eliyle yapılması DEVLETÇĠLĠK / HALKÇILIK ilkesinin ortak özelliğidir.

ĠĢ Bankasının açılması, TeĢvik-i Sanayi Kanunu

DEVLETÇĠLĠK ilkesi ile ilgili değildir.


1925 Demiryollarının yapımı ve millileĢtirilmesi

1926 – 1930 Devlet eliyle Ģeker fabrikalarının açılması (Alpulu / UĢak)


1930 Merkez Bankasının Kurulması

1933 I.BeĢ Yıllık Kalkınma Planı

1933 Beykoz Deri Fabrikasının açılması

1933 Sümerbank‘ın açılması

1935 Etibank‘ın açılması

1935 PaĢabahçe Cam ve ġiĢe Fabrikası

1935 MTA (Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü)

1936 Ġzmit Kağıt Fabrikası

1936 Endüstri Kongresi / Ankara

1937 Suni Ġpek Fabrikası (Gemlik‘te Sümerbank‘a bağlı)

1939 Karabük Demir Çelik Fabrikası

ĠNKILAPÇILK

Temel Kavramlar

ÇağdaĢlaĢma

Uygarlık ve Medeniyet

Yenilik

Ġlerleme

GeliĢim

Köklü Yenilik

Devrimcilik

Durmadan ilerlemek

Durağan olmamak


TÜM ĠNKILÂPLAR

AÇIKLAMALARA UYGUN OLAN ĠLGĠLĠ 6 ĠLKEDEN UYGUN OLANI YAZINIZ

Ulusal Egemenlik : ………………

Ulusal Bağımsızlık: ………………

Yurtta BarıĢ, Dünyada BarıĢ

……………… / ………………

ÇağdaĢlaĢma ve batılılaĢma: ……………

Akılcılık ve Bilimsellik: ………………

Ġnsan ve Ġnsanlık Sevgisi

………………… / …………………

Atatürk‘ün asla taviz vermediği iki ilke

………………… / ………………… Sosyal devlet anlayıĢı

………………… / …………………

ilkesi ile ilgilidir.

Din adamlarının sadece ibadet yerlerinde dini

kıyafet giymesi

………………… / ………………… ilkesi ile ilgilidir. Kabotaj Kanunu

………………… / ………………… ilkesi ile ilgilidir. ―Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu Trakyalı hep bir

soyun evlatları ve aynı cevherin damarlarıdır.‖

………………

220

― Ulusal Egemenlik uğrunda canımı vermek benim için vicdan ve namus borcudur.‖

……………… ―Memleketi bir çağdan alıp yeni bir çağa

götürdük‖

……………… ―TaĢ kırılır, Tunç erir ama Türklük ebedidir‖

……………… ―Prensip olarak devlet ferdin yerine

geçmemelidir. Fakat ferdin geliĢmesi için genel Ģartları göz önünde bulundurmalıdır.‖

……………… ― Türk yıldırımdır, kasırgadır; dünyayı aydınlatan

güneĢtir.‖

……………… ―Egemenlik Kayıtsız ġartsız Milletindir.‖

……………… ―Türkiye Cumhuriyeti‘nin temeli kültürdür.‖

……………… ― Kesin zaruret olmadıkça karıĢılmaz: bununla

beraber hiçbir piyasa da baĢıboĢ değildir.

……………… ―Ġstanbul‘da çıkan bir gazeteyi KaĢgar‘daki Türk

de anlayacaktır.

……………… ―Türkiye Cumhuriyeti‘ni kuran Türk Halkına Türk

Milleti denir‖

……………… / ………………… ―Herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir.‖

………………

―Bizde ruhbanlık yoktur. Hepimiz eĢitiz ve dinimizin hükümlerini eĢit olarak öğrenmeye mecburuz‖

……………… / ………………… 2015 / KPSS

―Bu dünyada her Ģey insan kafasından çıkar‖

………………… / ………………… ― Söz konusu vatansa gerisi teferruattır.‖

………………… ―Süngülerle, silahlarla ve kanla kazandığımız

askeri zaferlerden sonra kültür, bilim, fen ve ekonomik alanlarında da zaferler kazanmaya devam edeceğiz‖

………… / ……………./ .…………

―Millete efendilik yoktur. Hizmet eden vardır. Bu

millete hizmet eden efendisi olur.‖

………………

―Bu millete birçok Ģey öğretebilirim ama onlara

uĢak olmayı bir türlü öğretemedim.‖

………………

―Toplumdaki baĢarısızlığın sebebi kadınlarımıza

gösterdiğimiz ihmal ve kusurdan doğmaktadır.‖

………………

Bil bakalım

- Atatürk‘ün Gençliğe Hitabesi‘nin cevabı olarak Gençliğin Ata’ya cevabını yazan kiĢidir.

………….………

Yorum Zamanı ― Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değiĢmeyen hakikat insanlığı ĢaĢırtacak mahiyet kazanır.‖

221

ATATÜRK DÖNEMĠ TÜRK DIġ

POLĠTĠKASI

Temel Ġlkeler

Yurtta sulh, cihanda sulh

Bağımsızlık (Temel Ġlke)

Devletlerarası eĢitlik

Hayalperest olmamak

DüĢmanlarına karĢı caydırıcı olmak

Sorunlarda diplomasi kullanmak

SavaĢ dıĢı kalmak

Ġç iĢlerine saygı göstermek

1923 – 1932 ARASI

1924 Patrikhane Sorunu 1924 Nasturi Ayaklanması 1925 Yabancı Okullar Sorunu 1925 Türkiye / SSCB Dostluk ve Saldırmazlık AntlaĢması (Musul sorunu yakınlaĢtırdı) 1926 Türkiye / Fransa dostluk ve iyi komĢuluk antlaĢması 1926 Musul Meselesi 1926 Bozkurt Lotus Olayı 1928 / 1931 DıĢ Borçlar 1928 / 1933 Cenevre Silahsızlanma Konferansı 1928 Briand Kellog Paktı 1929 Adana – Mersin Demiryolu Sorunu 1929 Litvinov Protokolü 1930 Ağrı olayları 1930 Etabli Sorunu 1932 Milletler Cemiyetine GiriĢ

1924 Patrikhane Sorunu

Konstantin, (Rum Patriği) Mübadele kapsamında değerlendirilmek istendi

Yunanistan, konuyu Milletler Cemiyetine bağlı Adalet Divanına taĢıdı

Sorun Türkiye’nin aleyhine çözüldü

Nasturi Ayaklanması Sorunu 7 Ağustos 1924

Hakkâri civarında meydana geldi

Hıristiyan Nasturiler, Ġngiltere‘nin desteği ile ayaklandılar

Musul Meselesi ile bağıntılıdır

Fevzi Çakmak, isyanın bastırılması için MSB‘ye rapor sundu

7.Kolordu Cafer Tayyar bastırdı.

1925 Yabancı Okullar Sorunu

En fazla tepkiyi Fransa gösterdi

Türkiye sorunu iç sorun olarak gördü

Tevhid-i Tedrisat Kanunu‘na uymayalar kapatıldı

1926 Musul Meselesi

Lozan sonrası dokuz ay içinde yapacakları

barıĢ görüĢmelerine bırakıldı.

Musul Meselesi ile ilgili geliĢmeler

1924 Nasturi ayaklanması

1924 Haliç Konferansı

1925 ġeyh Sait Ġsyanı

1926 Ankara AntlaĢması

19 Mayıs 1924 Haliç Konferansı

GörüĢmelerde

Türkiye‘yi ……………….. Ġngiltere‘yi ……………….. temsil etti.

Ġngiltere ile Musul Meselesi görüĢüldü bir sonuç

alınamadı Sorun Milletler Cemiyetine taĢındı

222

5 Haziran 1926 Ankara AntlaĢması

Ġngiltere ile imzalandı

AntlaĢmayı imzalayan

DIġĠġLERĠ BAKANI …………………..

Musul Kerkük Ġngiltere mandasındaki Irak‘a bırakıldı

Türkiye 25 yıl petrol gelirlerinin % 10‘undan pay alacak

Ekonomik sıkıntılar nedeniyle bir defaya mahsus 500.000 Sterlin karĢılığında vazgeçti

1926 Bozkurt Lotus Olayı

Fransız bayrağı taĢıyan LOTUS gemisiyle Türk gemisini taĢıyan BOZKURT gemisinin 2 Ağustos 1926‘da Midilli Adasında çarpıĢması olayıdır.

Lahey Adalet Divanına taĢınan olayda

Türkiye‘yi Mahmut Esat (Bozkurt) Türkiye‘yi baĢarılı bir Ģekilde savundu

Türkiye bu davada haklı bulundu

DıĢ Borçlar

Lozan sonrası Fransa ile sorun oldu 1928 Osmanlı‘dan kalan 161 Milyon Liralık borcun

105 Milyon Lirası Türkiye‘ye kaldı 1929‘da borçların geç ödenmesi sonucu ABD

MORATORYUM yayınladı (Hoover Moratoryumu) Borçlar Frank yerine Lira olarak ödenmesine karar verildi

En son taksiti 1954’te MENDERES döneminde

anaparası, 1984’te faizi ödendi

Bil bakalım…

Türkiye‘nin Lozan‘dan sonra katıldığı (SSCB‘nin Daveti ile) ilk uluslararası konferanstır.

…………………………..KONFERANSI

Locarno AntlaĢması 1 Aralık 1925

Almanya‘nın tamirat ve tazminat sorununu çözmek için Fransa ile karĢılıklı güven paktı kurmak istemesidir.

Almanya bu konuda ġubat 1925‘te Fransa‘ya Nota gönderdi.

Locarno uzun süreli olmadı ve Türkiye Locarno‘da yer almadı.

Briand Kellog Paktı 27 Ağustos 1928

Fransa, Locarno ile kendini tam güvende hissetmedi, ABD ile ebedi barıĢ yapılmasını önerdi

ABD, bütün devletlerle yapılmasını önerdi.

Türkiye ve SSCB, 8 Temmuz 1929‘da katıldı.

Adana / Mersin demiryolu hattının MillileĢtirilmesi 1929

Kapitülasyonların kaldırılması sonrası son kalıntılardan biri olan bir sorundur.

Adana / Mersin Demiryolu Fransızlardan satın alınmak istendi.

UyuĢmazlık 1929‘da sona erdi.

Litvinov Protokolü 1929

Sovyetlerin, sınır komĢularıyla imzaladığı protokoldür.

Türkiye protokole imza atmıĢtır.

Ağrı Olayları 1930

Bölgedeki aĢiretlerin vergi vermemek, askere gitmemek için yaptıkları eylemin isyana dönüĢmesidir.

Etabli (Mübadele) Sorunu 1930

□ Yunanistan‘la yaĢanan sorundur.

□ Lahey Adalet Divanı ve Milletler Cemiyetin’de sorun çözülememiĢtir.

□ Sorun, Venezilos‘un 1930 Türkiye ziyareti ve aynı tarihte imzalanan AHALĠ ANTLAġMASI ile sona erdi.

Milletler Cemiyetine GiriĢ 18 Temmuz 1932 Yurtta Sulh, Cihanda Sulh anlayıĢı Türkiye, Ġspanya‘nın teklifi, Yunanistan‘ın

desteği ile katıldı Üye olması için davet edilen tek ülke Türkiye‘nin Milletler Cemiyeti‘ndeki ilk temsilcisi

……………………..

223

1933 – 1939 ARASI

1933 Bursa Olayı 1933 Vagon Li Olayı 1933 Razgrad Olayları 1934 Balkan antantı 1936 Montrö Boğazlar SözleĢmesi 1936 Akdeniz Paktı 1937 Sadâbat Paktı 1937 Dersim Olayları 1937 Nyon Konferansı 1939 Sancak sorunu 1939 Ankara Paktı

Bursa Olayı 1933

Ezanın Türkçe okunmasına karĢı çıkabilecek olaylar için Gazi önlemler aldı.

Mustafa Kemal‘in din meselesi değil, dil meselesi dediği olaydır.

Olay sonrası Bursa Nutku‘nu okudu. Laiklik karĢıtı olaydır.

Vagon – Li (ts) Olayı 1933

Fransız Vagon-li (Yataklı Vagon) Ģirketinde çalıĢan Türk memurun telefonda Türkçe konuĢması sonrası Ģirket müdürünün memuru ve Türkçeyi aĢağılaması üzerine çıkan

olaylardır.

Razgrad Olayları 20 Nisan 1933

Bulgaristan‘ın Razgrad Ģehrinde Türk Mezarlığının bir grup Bulgarlar tarafından yerle bir edilmesiyle Ġstanbul‘da Milli Türk Talebe Birliği‘nin olayları protesto etmesiyle baĢlayan olaylardır.

Türk gençleri misilleme olarak ülkedeki Bulgar

mezarlığına kırmızı karanfil bıraktı

Balkan Antantı 9 ġubat 1934

………………. / ……………….. / ……………….. / ……………….. arasında Atina‘da imzalandı.

Ġmzalanmasında Almanya ve Ġtalya‘nın saldırgan tutumları etkili oldu.

Türkiye adına imzalayan

……………………..

Bulgaristan, komĢuları üzerinde yayılmacı politika izlemesi;

Arnavutluk Ġtalya baskısı nedeniyle katılmadı

Yugoslavya‘nın Ġtalya ve Almanya baskısı sonucu 1937‘de Bulgaristan‘la antlaĢma imzalaması ve ardından savaĢın baĢlaması antantın önemini yitirmesine neden oldu

Montrö Boğazlar SözleĢmesi

Türkiye Boğazlar statüsünün değiĢmesi için 1935‘te Milletler Cemiyeti‘ne baĢvurdu.

Ġsviçre‘de imzalandı. Türkiye adına imzalayan

………………………….

Katılan Devletler:

TÜRKĠYE Bulgaristan SSCB Yugoslavya Ġngiltere Japonya Fransa Yunanistan Romanya

Lozan‘daki Boğazlar Komisyonu kaldırılarak yetkileri TBMM‘ye devredildi

Montrö Ġmzalandıktan sonra görevinden istifa eden Boğazlar Komisyonu BaĢkanı

………………………..

AKDENĠZ PAKTI 1936

1935 Ġtalya‘nın HabeĢistan iĢgali sonrası

………… / ………… / ………… /

……………… arasında kurulan pakttır.

224

SADÂBAT PAKTI 8 Temmuz 1937

Nazizm ve FaĢizm tehdidi sonrası Türkiye‘nin Doğu Sınırlarını güvence altına almak istemesi sonucu

…………/ ……/ …… / …………. arasında Tahran‘da Sadâbat Sarayı‘nda imzalandı

Sadâbat, saldırmazlık ve iyi komĢuluk paktıdır. YardımlaĢma paktı değildir.

1955 Bağdat Paktı ile önemini yitirdi.

1980 / 1988 Ġran – Irak SavaĢı ile geçerliliğini yitirdi.

DERSĠM OLAYLARI 1937 / 1938

Tunceli (Dersim) halkının merkez hükümet ile arasındaki çıkan çatıĢmadır.

Dersim olayları sırasında

CUMHURBAġKANI: Mustafa KEMAL BAġBAKAN: Ġsmet ĠNÖNÜ GENELKURMAY BAġKANI: Fevzi ÇAKMAK Dersim bombardımanında görev alan

ĠLK TÜRK KADIN SAVAġ PĠLOTU

TÜRKÜN KANATLI AMAZONU

………………….

ĠLK KADIN PĠLOTUMUZ

………………………

ĠLK KADIN JET PĠLOTUMUZ

………………………….

NYON KONFERANSI 14 Eylül 1937

Ġsviçre‘nin Nyon kentinde imzalandı.

Ġtalya, Ġspanya iç savaĢında FRANCO‘ya destek verdi.

Akdeniz‘deki Denizaltı Korsanlığına karĢı Türkiye, Ġngiltere ile Ġtalya‘ya karĢı iĢbirliği yaptı.

ÇeĢme’de askeri üs kurulacaktı.

Türkiye adına antlaĢmayı imzalayan

………………………….

HATAY MESELESĠ 1939 1921 Ankara AntlaĢması ile Fransa

mandaterliğinde Suriye yönetimine bırakılmıĢtı.

1936‘da Fransa, Suriye‘den çekildi.

Türkiye, Hatay için halk oylaması istedi.

Fransa‘nın itirazı üzerine konu Milletler Cemiyetine taĢındı.

Milletler Cemiyetine göre Ġskenderun iç iĢlerinde serbest, dıĢ iĢlerinde Suriye‘ye bağlı, toprak bütünlüğü Türkiye ve Fransa‘nın garantisi altında olacaktır.

Kimdir Bu…

Hatay‘ın (Sancak‘ın) bir devlet olması gerektiğini ifade eden raporunu 1937‘de Milletler Cemiyeti‘ne sunan kiĢidir. Bu kiĢinin adıyla bir rapor hazırlandı.

……………….. RAPORU

Bil Bakalım...

Mustafa Kemal, 1937‘de BaĢbakan Ġsmet Ġnönü‘nün

Hatay politikasını ……… (……) GAZETESĠ’nin

baĢ makalesinde …………….. adıyla eleĢtirdi.

1938‘de Hatay‘da yapılan oylamayla BAĞIMSIZ HATAY DEVLETĠ kuruldu

1938‘de toplanan meclis Sancak‘a HATAY adının verilmesini kararlaĢtırıldı.

29 Haziran 1939‘da HATAY PARLEMENTOSU anavatana katılma kararı aldı.

30 Haziran 1939‘da TBMM bu kararı onadı.

7 Temmuz 1939‘da Türkiye Cumhuriyeti‘nin vilayeti kabul edildi.

Bil Bakalım...

Hatay Devleti‘nin… Ġlk ve tek cumhurbaĢkanı TAYFUR SÖKMEN BaĢbakan ABDURRAHMAN MELEK

225

Mustafa Kemal Hatay için…

―ġahsi Meselem‖ ― Kırk asırlık Türk yurdu düĢman eline bırakılamaz‖

Ġfadelerini kullandı

Mustafa Kemal’in mal varlığını bıraktığı yerler

CHP‘ye Makbule‘ye (Kız kardeĢi) Manevi Çocuklarına

………………..

………………………..

………………………..

…………………………

Ankara Paktı 19 Ekim 1939 ―Üçlü yardım AntlaĢması‖

Türkiye / Fransa / Ġngiltere arasında olmuĢtur.

Ġtalya ve Almanya‘nın saldırgan politikasına karĢı kuruldu

Bil bakalım…

Atatürk‘ün vefatı sonrası bir ay yas ilan eden devlet

………………..

Bil bakalım…

- Çekoslovakya, Yugoslavya, Romanya arasında yapıldı

- Macaristan, Bulgaristan ve Ġtalya‘ya karĢı yapıldı

- Orta Avrupa‘nın güvenliği sağlanmak istendi

- Fransa, bu antantın koruyucusudur.

- II. Dünya SavaĢı ile antant sona erdi.

………………..

Documents

BARBAROS 2016 -2017...BARBAROS 2016 -2017 ―LĠSANS / ÖN LĠSANS‖ KPSS TARĠH ÖĞRENCĠ NOTLARI Analitik Konu anlatımı BoĢluk doldurma ile konu pekiĢtirme Her konuyu bütünleĢtirici