Başhüyük Kasabasında Yaşayan Karaçay Türklerinin Halk Edebiyatı

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ YAYINLARI: 8

TARİH, KÜLTÜR, SANAT, TURİZM VE TARIM

AÇISINDAN ULUSLARARASI SARAYÖNÜ

SEMPOZYUMU

(24-26 EKİM 2014 KONYA)

BİLDİRİ KİTABI

ii

Editör

Prof. Dr. Hasan BAHAR

Editör Yardımcıları

Yrd. Doç. Dr. Hakan KUYUMCU

Yrd. Doç. Dr. Çağatay BENHÜR

Dr. Hatice Gül KÜÇÜKBEZCİ

Arş. Gör. Fatih Numan KÜÇÜKBALLI

Arş. Gör. Murat TURGUT

İnceleyenler

Prof. Dr. Bayram ÜREKLİ

Prof. Dr. Özdemir KOÇAK

Doç. Dr. Fuat BOYACIOĞLU

ISBN

978-975-448-211-9

Baskı

Selçuk Üniversitesi Matbaası

Tel: 0332 241 18 47

Aralık 2015

Ön Kapak Resmi: Sarayönü Pir Hüseyin Cami önü

Arka Kapak Resmi: Başhöyük devşirme malzemeli çeşme ve yazıtın içeriği

Bildiri kitabında yer alan yazıların dil ve bilim sorumluluğu yazarlara aittir.

iii

TARİH, KÜLTÜR, SANAT, TURİZM VE

TARIM AÇISINDAN ULUSLARARASI

SARAYÖNÜ SEMPOZYUMU

(24-26 EKİM 2014 KONYA)

BİLDİRİ KİTABI

Sempozyum, Türk Tarih Kurumu, Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Demirpolat Şirketler

Grubu ve Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğünden (Kongre Proje No:

14702011) destek alınarak gerçekleştirilmiştir.

iv

v

TARİH, KÜLTÜR, SANAT, TURİZM VE TARIM AÇISINDAN ULUSLARARASI

SARAYÖNÜ SEMPOZYUMU

(24 -26 Ekim 2014 Konya)

Sarayönü İlçesinin tarihi Tarihöncesi dönemlere kadar inmektedir. İlçede Pazar Höyük,

Başhöyük, S. Karatepe, İrmelik Höyük, Ertuğrul Höyük, Akdoğan Höyük, Konar Höyük,

Çesmelisebil Höyük, Gamel Höyük, Kuyulusebil Höyük, Kurşunlu Kale Höyük, İbrahim Dede

Höyük, Ladik Höyük, Zengi Höyük gibi yerleşmeler, Kalkolitik çağdan Demir çağına kadar

uzanan kültürleri temsil etmektedirler. Hitit, Frig, Roma ve Bizans gibi uygarlıklar ise

bölgenin siyasi ve idari tarihinde büyük bir rol oynamışlardır.

Laodicea (Combusta) olarak bilinen Ladik, Roma döneminde önemli bir idari merkez

olmakla birlikte, Romanın Efes’ten başlayarak Melitea’ya (Malatya) uzanan doğu askeri

yolunun bağlantısını oluşturmaktaydı. Bölge, Türkiye Selçukluları döneminde Türklerin eline

geçmiştir. Sarayönü bulunduğu coğrafi yapı itibarıyla batıdan Konya’ya geçişin son durak yeri

olduğu için, Selçuklular döneminde Haçlıların yağma ve talanına uğramıştır. Sarayönü

Selçukluların son döneminde, güney doğusunda Saidili ile, güneyinde Ladik dağları

eteğinde Bozok ili (Öziçi) adı ile bilinen iki kasaba halkından oluşmuştur. Bu kasabalardan göç

edenler Sarayönü'nün kuruluşunda öncü olmuşlardır. Sarayönü’nü Osmanlılar almadan

önce, Karamanoğulları ve Turgutoğulları hakim olmuştur. İlçe önceleri Sarayönü Turgut Bey

oğlu Pir Hüseyin Bey Camii çevresinde gelişmiştir. Bugünkü şehir merkezine kayması ise II.

Abdülhamit zamanında Anadolu-Bağdat-Hicaz Demiryolları yapımı projesi çerçevesinde

demiryolunun geçmesi ile sağlanmıştır (1896). İlçeden geçen demiryolu ve binası bir Alman

firmasına yaptırılmıştır. Demiryolunun geçmesi ile ilçeye hareketlilik gelmiş bu durum milli

mücadele yıllarında kendini göstermiştir. Halk da yeni yerleşim yerine “İskele” demeye

başlamıştır.

Sarayönü’nün coğrafi yapısı nedeniyle, ilk ahalisi kervancılık yapmak suretiyle

geçimlerini temin ediyorlardı. Cihanbeyli yaylası üzerinden geçirilerek Tuz Gölü havzasından

alınan tuz, kira ile İzmir’ e uzanan yol boyunca taşınırdı. İlçede halk geçimini bugün tarım ve

hayvancılıktan sağlamaktadır. Son yıllarda modern büyükbaş hayvancılığın yapıldığı

bölgelerden biri haline gelmiştir. Ayrıca modern tarım araçları ile buğday, arpa, çavdar ve

yulafın yanında özellikle devlet teşvikleri ile yem bitkisi olan fiğ ekimi yapılmaktadır.

“Tarih, Kültür, Sanat, Turizm ve Tarım Açısından Uluslararası Sarayönü

Sempozyumu” adıyla düzenleyeceğimiz sempozyumumuzda, Sarayönü ilçesinin özelliklerini

ve problemlerini bütün yönleriyle istiyoruz.


(S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü)

vi

KONU BAŞLIKLARI

1 –Tarih Öncesinden Günümüze Sarayönü Tarihi,

2- Sarayönü’nde Folklor, Edebiyat, Kültür, Sanat

3- Sarayönü’nde Dini ve Toplumsal Hayat,

4- Sarayönü Bölgesi Florası,

5. Sarayönü’nde Tarım ve Ziraat

5- Sarayönü Bölgesi’nde Eğitim ve Öğretim,

6- Sarayönü’nde Sosyo- ekonomik ve Sosyo- politik, Sosyo- kültürel yapı,

SEMPOZYUM ONURSAL BAŞKANLIĞI

Selçuk Üniversitesi Rektörlüğü

Konya Valiliği

Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı

Türk Tarih Kurumu Başkanlığı

SEMPOZYUM DÜZENLEME KURULU

Prof. Dr. Hasan Bahar (Düzenleme Kurulu Bşk. SÜ Türkiyat Araştırmaları Ens. Md.)

Prof. Dr. Alim Gür (S.Ü. Edebiyat Fakültesi Dekanı)

Prof. Dr. Süleyman Soylu (Sarayönü Meslek Yüksekokulu Md.)

Harun Yücel (Sarayönü Kaymakamı)

Nafiz Solak (Sarayönü Belediye Başkanı)

Doç. Dr. M. Ali Hacıgökmen (S.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Bl.)

Dr. H. Gül. Küçükbezci (S.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Bl.)

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yastı (Necmettin Erbakan Ün. Beşeri Sosyal Bilimler Fakültesi

Türk Dili ve Edebiyatı Bl.)

vii

BİLİM KURULU

Prof. Dr. Hasan Bahar (S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü)

Prof. Dr. Alim Gür (S.Ü. Edebiyat Fakültesi Dekanı)

Prof. Dr. Bayram Ürekli (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Sachiho Omura (Japanese Institute of Anatolian Archaeology)

Prof. Dr. Rainer Czichon (Freie Universität)

Prof. Dr. Thomas Drew Bear (Fransız Anadolu Arş. Enst./French Anat. Search Inst.)

Prof. Dr. Lisa Kealhofer (Santa Clara University, America)

Prof. Dr. Raşit Hatiev (W. Humboldt Üniversitesi)

Prof. Dr. İbrahim Şamanov (Rusya Federasyonu)

Prof. Dr. Tahsin Cemil (Babes-Bolyai University, Romania)

Prof. Dr. Muhittin Tuş (Kıbrıs Uluslararası Üniversitesi)

Prof. Dr. Ali Boran (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Ahmet Kalendar (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Mustafa Demirci (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Ufuk Tavkul (Ankara Üniversitesi)

Prof. Dr. Hakan Kırımlı (Bilkent Üniversitesi)

Prof. Dr. Ahmet Taşağıl (Mimar Sinan Üniversitesi)

Prof. Dr. Remzi Duran (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Ali Baş (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Mustafa Aydın (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Alaattin Aköz (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Varol Kurtoğlu (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. İzzet Sak (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Özdemir Koçak (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Hasan Basri Karadeniz( Dumlupınar Üniversitesi)

Prof. Dr. Yusuf Küçükdağ (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Yusuf Öz (Kırıkkale Üniversitesi)

Prof. Dr. Fehmi Karasioğlu (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Ali Osman Öztürk (Necmettin Erbakan Üniversitesi)

Prof. Dr. Emrullah Eken (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Bayram Sade (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Kuddusi Ertuğrul (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Kerim Koçak (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. İbrahim Solak (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi)

Prof. Dr. Yaşar Semiz (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Ferudun Ata (Selçuk Üniversitesi)

Prof. Dr. Caner Arabacı (Necmettin Erbakan Üniversitesi)

Doç. Dr. Mikail Altan (Selçuk Üniversitesi )

Doç. Dr. Aznavur Demirpolat (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi)

Doç. Dr. Ömür Harmansah (Brown University)

Doç. Dr. Ali Temizel (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. Osman Kunduracı (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. Doğan Yörük (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. Sinan Gönen (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. Ali Meydan (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi)

viii

Doç. Dr. Necmi Uyanık (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. M. Ali Hacıgökmen (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. Hüseyin Muşmal (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. Çiğdem Ulusoy (Necmettin Erbakan Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. Nurullah Tabakçı (Selçuk Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. Yaşar Erdemir (Selçuk Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yılmaz (Selçuk Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. Sefer Solmaz (Selçuk Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Dinç (Necmettin Erbakan Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. Fatih Berk (Necmettin Erbakan Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. Mustafa Arslan (Selçuk Üniversitesi)

Yrd. Doç. Dr. A. Deniz Oktaç Beycan (Selçuk Üniversitesi)

Öğr. Gör. Ruhi Gül (Selçuk Üniversitesi)

Christopher S. Lightfoot (Metropolitan Museum of Art)

Gunne Eiche Johnsen ( Asya Lale Floreks İhr. Müd.)

Marie- Henriette Gates (Bilkent Üniversitesi)

Amélie Royer, (Fransız Anadolu Arş. Enst)

İsabella Caneva (Üniversité de Venese)

Margaret Arslan (Babes-Bolyai University, Romania)

Dariusz Chiocki (Waršova)

Linda Murray (Ted Koleji)

Kate Clow (Antalya)

ix

SUNUŞ

Üniversitemiz, bünyesinde bulundurduğu akademik birimlerde deneyimli eğitici

kadrosu ile meslekî alanda eğitimli, üretken ve gelişimi isteyen bireyler yetiştirmek

maksadıyla ülke kalkınmasında üzerine düşen görevi başarıyla sürdürmektedir. Bu amaca

hizmet etmek üzere Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü de Atatürk’ün

hedef gösterdiği çizgide Türk tarihi, dili, edebiyatı, sanatı ve kültürü üzerine yayınlar

yapmaktadır. Enstitümüzün bu alandaki müstakil kitap yayınları yanında, yapılan

sempozyumlar, Güz ve Bahar sayıları olmak üzere yılda iki defa çıkardığı uluslararası

Türkiyat Araştırmaları Dergisiyle (Journal of Studies in Turkology) ülkemizde sosyal

bilimler alanında Üniversitemizin yüz akları arasına girmesi bizi mutlu etmektedir.

Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ayrıca gelenek hâline getirmeye çalıştığı, “Türk

tarihi, dili, edebiyatı ve kültürüne hizmet etmiş yerli ve yabancı önemli bilim adamları

adına armağan kitaplar” yayınlayarak sosyal bilimler alanındaki geçmiş birikimleri ve

tecrübeleri gençlerin önüne koyup geleceğin ilim adamlarına yol göstermekle de önemli

bir iş yapmaktadır. Çeşitli konularda sempozyum, paneller düzenleyerek, araştırma

konularının detaylı bir şekilde incelenmesini ve bilim insanlarının bir arada olmalarını

sağlamaktadır.

Bu vesileyle, “Tarih, Kültür, Sanat, Turizm ve Tarım Açısından Sarayönü Sempozyumu’”na

katılan ve bu bildiri kitabına katkıda bulunan bilim insanlarımıza ve eserin hazırlanıp

basılması aşamasına kadar olan süreçte emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum.

Prof. Dr. Hakkı GÖKBEL

Selçuk Üniversitesi Rektörü

x

xi

ÖNSÖZ

Türklük Bilimi üzerine çalışmaları amaç edinen Selçuk Üniversitesi bünyesinde

kurulan Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü kurulduğu 24 Ocak 1991 tarihinden itibaren bu

amaçlar doğrultusunda panel, bilgi şöleni, seminer, konferans, ülke içinde ve dışındaki

Türkiyat Enstitüleri ile bilimsel işbirliği çerçevesinde karşılıklı ziyaretler ve işbirliği

protokolleri yapmak, Yüksek Lisans ve Doktora programlarının açılması, Türklük bilimi

ile ilgili projeleri yönlendirmeyi amaçlamaktadır.

2013 Yılında Romanya Bolyai-Babeş Üniversitesi Türkoloji Enstitüsü ile karşılıklı

bilimsel işbirliği protokolü yapılmış ve ziyaretimize karşılık olarak Üniversitemizi ve

Enstitümüzü ziyaret eden Bolyai-Babeş Üniversitesi Rektörü ve Türkoloji Enstitüsü

Müdürü ile Üniversitemiz ve Enstitümüz bilimsel işbirliği protokollerine imza atmışlardır.

Uluslararası hakemli bir yayın olan dergimiz yılda iki kez güz ve bahar sayıları

olmak üzere düzenli olarak yayınlanmaktadır. 32. sayıdan itibaren MLA (Modern

Language Association) International Bibliography, Newyork/ABD, Tübitak/Ulakbim SBVT

tarafından dizinlemeye başlanmış ve uluslararası hale gelmiştir. Dergimiz, gerekli şartları

yerine getirdiğinden ISI-Wos/A&HCI (Arts & Humanities Citation Index)-(Thomson

Reuters)’e dizinlemesi için müracaat edilmiştir ve takibe alınmıştır. Yazışmalar

sonuçlandığında TÜBİTAK tarafından kabul edilen Sosyal Bilgiler alanında B grubu

kategorisine dâhil edilebilecektir. Ayrıca dergimiz ASSOS INDEX, EBSCO tarafından da

taranmaktadır.

Enstitümüz, Türkiyat dergisini sosyal bilimler alanında üniversitemizin yüz akı

hâline getirmeye çalışırken, Türk tarihi, dili, edebiyatı ve kültürüne hizmet etmiş yerli ve

yabancı önemli bilim adamları adına armağan kitaplar çıkarmayı geleneksel hâle

getirmiştir. Böylece bu şahsiyetlerin hayatı, eserleri, metodu, Türk tarihine, diline,

edebiyatına, kültürüne sağladığı katkılar ortaya konularak, bundan sonra yapılması

gereken çalışmaların neler olduğu özellikle gençlere daha isabetli bir şekilde gösterilmiş

olacaktır. Bunun için ilk olarak 1999 yılında “Prof. Dr. Erol GÜNGÖR’ün Anısına

Armağan” kitabı çıkarılmış idi. 2003 yılında dergimizin XIII. sayısı Prof. Dr. Ahmet Bican

ERCİLASUN’a armağan sayısı olarak yayınlanmıştır. 2011 yılında ise “Büyük Selçuklu’dan

Türkiye Selçuklu Devletine Prof. Dr. Mehmet Altay KÖYMEN’e Armağan” kitabı yayınlanmış,

bu geleneğin bir devamı olarak da üniversitemiz de sosyal bilimler alanında birçok bilim

adamı yetişmesinde emeği olan Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ anısına “Tarihçiliğe Adanmış Bir

Ömür: Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ’e Armağan” adıyla bir kitap yayınlamış bulunuyoruz. Bu

geleneğe binaen Türk tarihi, kültürüne hizmet etmiş, özellikle kentlerimiz üzerine

çalışmalarıyla bilinen tarihçi İ. Hakkı KONYALI adına “Şehirlerin Sevdalısı İbrahim Hakkı

Konyalı Armağanı’ kitabını çıkarmanın mutluluğunu yaşamaktayız.

Dergi ve kitap çalışmalarımızın yanında Enstitümüzün bilimsel bilgi şölen, panel,

konferans ve seminer gibi faaliyetleri bulunmaktadır. “Çin’de Türk Dilli Halklar, ( 28

Aralık 2012), İngiltere’de Türkçe Yaşamak (21 Mayıs 2013), “Kosova’da Türkçe Eğitim,

Yurt Dışında, Akraba Topluluklarında ve Balkanlarda Türkçe Eğitimi ve Sorunları (07

Ekim 2013), Prof. Dr. Nejat Göyünç, Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür” (23 Aralık 2013)

xii

Panelleri ve Tarih, Kültür, Sanat, Turizm ve Tarım Açısından, Uluslararası Sarayönü

Sempozyumu (24-26 Ekim 2014) tarihlerinde düzenlemiştir.

Selçuk Üniversitesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu, Konya

Büyük Şehir Belediyesi, Sarayönü Kaymakamlığı ve Sarayönü Belediyesi’nin katılımlarıyla

gerçekleştirdiğimiz “Tarih, Kültür, Sanat, Turizm ve Tarım Açısından Uluslararası Sarayönü

Sempozyumu (24-26 Ekim 2014)’nu yayım haline getirmenin mutluluğu içindeyiz.

Zira bu tür il, ilçe, kasaba, köy ve küçük yerleşim alanları üzerinde yapılacak

yerel, ulusal ve uluslararası bilim heyetlerinin yoğunlaşması fen ve sosyal alanlarındaki

farklı disiplinlerdeki bilim insanlarının belli bir noktada odaklaşmasını sağlayarak

disiplinler arası bir çalışma ortamı sağlamaktadır. Bu nedenle bu tür sempzoyum ve

çalıştaylardaki katılımcıları bilim insanı ve izleyenleri ile alana taşımak ve alanla

buluşturmak projelerimiz olmaktadır. Uluslararası Sarayönü Sempozyumumuz bu türden

çalışmalara iyi bir örnek olmuştur. Bilim insanları önceden alanda çalışmaları

desteklenmiş bölgedeki yerel mimari, halk kültürü ve arkeolojik yerleşmeler önceden

incelenmiş ve sempozyum sırasında alanla ilgili bilgiler konferans salonlarında ve

alanında değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışmalarımızı bir kitap haline getirerek

yayımlama mutluluğundayız.

Kuşkusuz Bilimsel bir sempozyumun hazırlanmasından uygulanmasına ve

yayımına kadar 3 yıllık bir süreç geçmektedir. Bu süreçte bilim insanından öğrencisine,

bürokrasiden vatandaşına, sanayicisinden işçisine birçok emekçinin emeği görülmektedir.

Burada aklımıza gelenleri söylemekle birlikte daha birçok emeği geçen insan vardır.

Burada bir kısım kurum, kuruluş ve kişiden söz etmek istiyoruz.

Sempozyumumuzda bize yardımcı olan katılımcı kurumlar Selçuk Üniversitesi,

Türk Tarik Kurumu, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Konya Büyük Şehir Belediyesi, Sarayönü

Kaymakamlığı, Sarayönü Belediyesi’ne, İnli Mahallesi Muhtarı Kamil Akmaz ve

Demirpolat Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Hayrettin Demirpolat’a, Sarayönü

belgeselini hazırlayan ve sunumunu sempozyum esnasında bizimle paylaşan Öğr. Gör.

Ruhi Gül ve ekibine, sempozyum hazırlık aşamasında afiş ve davetiyelerin dizgisini yapan

Harun Yıldız’a, afiş ve davetiyelerin basımını yapan Mustafa Özer’e, sempozyum Boyunca

sempozyumumuzu takip eden Sarayönü Kaymakamı Harun Yücel ve Belediye Başkanı

Nafiz Solak’a, Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Alim Gür’e, sempozyum

katılımcılarının ve izleyicilerinin Ladik ziyaretinde ev sahipliği yapan Prof. Dr. Ahmet

Kalender ve her zaman bu çalışmalarda yanımda olan eşim öğretmen Kadriye Bahar’a ve

Sarayönü’nden katılan Belediye mensupları ve sakinlerine gösterdikleri ilgi ve destekten

dolayı şükranlarımı sunarım.

Ayrıca alandaki antik Grekçe kitabeleri katılımcılara açıklayan Prof. Dr. Thomas

Drew-Bear, Osmanlıca kitabelerin açıklanmasında Prof. Dr. İzzet Sak’a, biyolojik botanik

açıklamalarında Doç. Dr. Cengiz Akköz’e, Rusya Federasyonu Karaçay-Çerkez Özerk

Cumhuriyetinden katılan Karaçaylı bilim adamlarının konuşmalarındaki ve

yayımlarındaki Karaçay Türkçesindeki ifadeleri Türkiye Türkçesine aktaran Yrd. Doç. Dr.

Nurullah Tabakçı’ya, Sempozyum Kayıt Kabul ve Organizasyonda görev alan S.Ü.

Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim elemanları Doç. Dr. Hüseyin Muşmal ve kayıt

xiii

kabuldeki fedakâr ekibi öğrencilerime, Arş. Gör. Rahim Kızgut, Arş. Gör. Rıza Özbölük,

Arş. Gör. Onur Kabak, Arş. Gör. Hatice Aksoy, Arş. Gör. Hasan Aksoy ve S.Ü. Edebiyat

Fakültesi Tarih Öğrencileri ve Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü personelinden sempozyum

tarihinde enstitüsü müdür yardımcımız olan Doç. Dr. Mehmet Ali Hacıgökmen, Sekreter

Cengiz Ateş, Özkan Yorgancılar ve Mustafa Ülük’e teşekkür ederiz.

Bu kitabın yayım aşamasına gelişindeki çabalarından dolayı yardımlarını gördüğümüz

Enstitümüz Müdür Yardımcıları Yrd. Doç. Dr. Hakan Kuyumcu, Yrd. Doç. Dr. Çağatay

Benhür’e; Dergimizin editör yardımcıları Dr. Hatice Gül Küçükbezci, Arş. Gör. Fatih

Numan Küçükballı, Arş. Gör. Murat Turgut’a ve Enstitü Personelimiz Mustafa Ülük’e

teşekkürlerimi bildiririm.


SÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü

xiv

xv

İÇİNDEKİLER

Sunuş IX

Özsöz XI

Hasan BAHAR İLKÇAĞ’DA SARAYÖNÜ 1

Mehmet KURT HELLENİSTİK VE ROMA DÖNEMLERİNDE

SARAYÖNÜ VE ÇEVRESİ

27

Hatice Palaz ERDEMİR CLAUDIO LAODICEIA (LAODICEIA

COMBUSTA)’DAN ELE GEÇEN BAZI ANTİK

SİKKELER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

45

Mustafa ARSLAN ANTİK EPİGRAFİK MALZEMELER IŞIĞINDA

SARAYÖNÜ ÇEVRESİNİN SOSYO-KÜLTÜREL

DURUMU

59

Alaattin AKÖZ XV. YÜZYILDA ILGIN VE ÇEVRESİNİN

İDARESİ, YERLEŞİM VE NÜFUS ÖZELLİKLERİ

77

Doğan YÖRÜK XVI. YÜZYILDA SARAYİNİ KÖYÜ’NÜN

SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI

105

Ayşe PUL KUYUCU MURAD PAŞA’NIN CELÂLİ

MÜCADELESİ SÜRECİNDE SARAYÖNÜ VE

ÇEVRESİ

123

İzzet SAK KONYA ŞER’İYE SİCİLLERİNDE BULUNAN

SA’ÎD-İLİ NÂHİYESİ İLE İLGİLİ BAZI

KAYITLAR (1690-1740)

141

Mehmet MERCAN 1830 SAYIMINA GÖRE SARAYÖNÜ’NÜN

NÜFUSU

173

D. Ali ARSLAN

Sadettin BAŞTÜRK

Kadir ULUSOY

Gülten ARSLAN

YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE,

DÜNDEN BUGÜNE SARAYÖNÜ

189

Alparslan SANTUR

SARAYÖNÜ (KONYA) YÖRESİ BAZI

GELENEKSEL KÜLTÜR DEĞERLERİ İLE İLGİLİ

BİR TASNİF DENEMESİ

217

Fatih USLU KONYA VE SARAYÖNÜ ÇEVRESİNDE

BULUNAN YÖRÜKLER

225

Melek HİDAYETOĞLU SARAYÖNÜ ÇEŞMELİSEBİL YÖRÜKLERİNDE

DOKUMA GELENEĞİ

231

Aynur KARADOĞAN YOKOLAN BİR SANAT: LÂDİK HALISI 247

Ergün VEREN SARAYÖNÜ YÖRESİ KÜLTÜRÜNDE SEREN

(ÇINGIRAKLI KUYU)

259

Sefer SOLMAZ BAŞHÜYÜK KARAÇAY-MALKAR

TÜRKLERİNDE EVLİLİK VE DÜĞÜN

GELENEKLERİ

285

xvi

Selma ÇETİNKAYA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SARAYÖNÜ

DÜĞÜNLERİ

297

Necmi UYANIK BÜYÜK KONYA ANSİKLOPEDİSİ VE

CUMHURİYET ARŞİVİNDEKİ BİLGİLER

ÇERÇEVESİNDE SARAYÖNÜ

321

Murat TURGUT SARAYÖNÜ ÇEVRESİ HİTİT DAĞ VE SU

KÜLTÜ KUTSAL MEKANLARI

335

Fatih Mehmet BERK HIRİSTİYANLIĞA YÖNELİK BASKILAR VE

MARCUS JULIUS EUGENIUS

351

Ali BORAN

Şengül BAYAR

SARAYÖNÜ DİNİ YAPILARI 367

Atilla KARTAL

AŞÇI BABA TÜRBESİ ETRAFINDA

ŞEKİLLENEN UYGULAMALARDA

ESKİ TÜRK İNANÇLARININ İZLERİ

405

Sinan GÖNEN LÂDİKLİ AHMET AĞA İLE İLGİLİ KÜLTÜREL

HAYATTA SON YILLARDA GÖRÜLEN

ALGISAL DÖNÜŞÜM VE ÇEŞİTLENME

415

Ali Osman ÖZTÜRK KONYA TÜRKÜLERİNDE “SARAY”

KELİMESİNİN ANLAM KATMANLARI

433

Mehmet YASTI

Fatih Numan KÜÇÜKBALLI

ADBİLİM ÇERÇEVESİNDE SARAYÖNÜ

YERLEŞKE ADLARI

443

Fatih Numan KÜÇÜKBALLI

Mehmet YASTI

SARAYÖNÜ YÖRÜK VE TÜRKMEN

AĞIZLARININ BELİRGİN DİL ÖZELLİKLERİ

453

Aziz AYVA

SARAYÖNÜ (KONYA) BAŞHÜYÜK

KASABASINDA YAŞAYAN KARAÇAY

TÜRKLERİNİN HALK EDEBİYATI

485

Mehmet AKÇAR

A. Yasin ÜLKER

SARAYÖNÜ MEZAR TAŞLARINA HALK

EDEBİYATI AÇISINDAN BİR YAKLAŞIM

505

Gunne Eicke JOHNSEN

ORGANİC AGRİCULTURE DEVELOPMENT AT

SARAYÖNÜ REGİON A SHORT EXCURSİON

İNTO HİSTORY AND OUTLOOK İNTO

FUTURE

529

Yaşar SEMİZ SARAYÖNÜ GÖZLÜ DEVLET ÜRETME

ÇİFTLİĞİ

533

Mevlüt MÜLAYİM

İbrahim SARIALTUN

SARAYÖNÜ’NDE ÇAYIR MERA VE YEM

BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNİN DURUMU

PROBLEMLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

541

Süleyman SOYLU

Aliye SEFLEK

Burak GÜRBÜZ

SARAYÖNÜ İLÇESİ’NİN BİTKİSEL

ÜRETİMDEKİ YERİ, SORUNLARI VE ÇÖZÜM

ÖNERİLERİ

565

Mehmet AKÖZ SARAYÖNÜ’NDE HAYVANCILIK VE

HAYVANSAL ÜRETİM

581

Bilal ÖZEL

Ahmet AY

Mustafa GERÇEKER

DÜNYADA TURİZM GELİŞMELERİ; TÜRKİYE

VE KONYA’YA YANSILAMARI

589

xvii

Hayati AKMAN

Ali TOPAL

ARPA VE BUĞDAY ÇEŞİTLERİNDE BAZI KÖK

VE SÜRGÜN BÜYÜME PARAMETRELERİNİN

BELİRLENMESİ

599

Hayati AKMAN SARAYÖNÜNDE TARLA BİTKİLERİ TARIMI 601

Şenol ŞAHİN SARAYÖNÜ İLÇESİNDE FAALİYET

GÖSTEREN İŞLETMELERİN YAPISI VE

GELİŞİMİ

603

Kenan ARIBAŞ

Ali MEYDAN

Şenay GÜNGÖR

SARAYÖNÜ İLÇESİNİN (KONYA)

DEMOGRAFYASI

605

Mehmet YILMAZ

TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E

SARAYÖNÜ HAVALİSİNDE NÜFUS

HAREKETLERİ

621

Şamil BATÇAYEV BAŞHÜYÜK KÖYÜNÜN GÖÇ HİKAYESİ 657

Raşid HATUYEV KONYA’DAKİ KARAÇAY SÜLALELERİNİN

ATAYURTLARINDA SUFİLER

663

Vladimir BİCİYEV TÜRKİYE’YE GÖÇMÜŞ AİLELERİN

KARAÇAY’DAKİ ARAZİLERİ

669

Merve Karaçay TÜRKAL

KAFKASYA’DAN ANADOLU’YA GÖÇLER

ÇERÇEVESİNDE KARAÇAY-MALKAR

TÜRKLERİ’NİN SARAYÖNÜ BAŞHÜYÜK

KASABASINA YERLEŞTİRİLMELERİ

673

Qasımlı Gülnar Vaqif Qızı AZƏRBAYCANLILARIN KÖÇÜRÜLMƏSININ 3

POEMADA TƏZAHÜRÜ

683

Tuncay Ercan SEPETÇİOĞLU

Necat ÇETİN

KONYA’DA BİR KIRIM TATAR MUHACİR

YERLEŞKESİ: SARAYÖNÜ KONAR KÖYÜ

695

Ömer AKDAĞ ÇEŞMELİSEBİL’DE LAKAPLAR VE 1934

LAKAP KANUNU

725

xviii

Öz

Selçuk Üniversitesi bünyesinde kurulmuş bulunan Türk Halk Kültürü

Uygulama ve Araştırma Merkezi arşivinde Anadolu ve Türk dünyasının çeşitli

coğrafyalarından birçok halk kültürü derleme dosyası ve ses arşivi bulunmaktadır.

Burada arşivlenen malzemeler hem bölge folklor atlaslarının tespitine imkân

tanımakta, hem de halk bilimi araştırıcılarına mukayeseli çalışma fırsatı

vermektedir.

Sarayönü; Konya’nın ova ilçeleri arasında yer alan dağlık bölgelerle yaşam

kültürü ve buna bağlı olarak da halk kültürü ürünleri açısından farklılık gösteren

bir ilçedir. Bölgeden derlenen ürünlerde ilçenin ekonomik faaliyetlerinden duygu

dünyasına izlerini görebilmekteyiz. Bildirimizde söz konusu arşivde yer alan halk

kültürü ürünlerinin/dosyalarının tasnifi yapılacak ve araştırıcılara konuyla ilgili

yapılmış çalışmaların künyeleri tanıtılacaktır.

Sarayönü (Konya) Başhüyük kasabasında Karaçay Türkleri yaşamaktadır.

2000 civarında nüfusu bulunan kasabadan yapılan derlemelerde Karaçay

Türkleri’nin dillerinden atasözlerine, düğün geleneklerinden manilerine,

efsanelerinden masallarına kadar gelenek ve göreneklerini sözlü edebiyatlarını aynen

koruduklarını görüyoruz. Bildirimizde Başhüyük Karaçay Türkleri’nden derlenmiş

derleme dosyalarındaki ürünler ve bunların değerlendirilmesi üzerinde durulacaktır.

•

Anahtar Kelimeler

Sarayönü, Halk Edebiyatı, Gelenek ve Görenekler, Karaçay Türkleri, Başhüyük

Kasabası

•

* Yrd. Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı

Bölümü / [email protected].

SARAYÖNÜ (KONYA) BAŞHÜYÜK KASABASINDA

YAŞAYAN KARAÇAY TÜRKLERİNİN HALK EDEBİYATI THE FOLK LITERATURE OF KARACHAY TURKS LIVING IN

BAŞHÜYÜK TOWN, SARAYÖNÜ (KONYA)

Aziz AYVA *

SARAYÖNÜ (KONYA) BAŞHÜYÜK KASABASINDA YAŞAYAN KARAÇAY


486 TARİH, KÜLTÜR, SANAT, TURİZM VE TARIM AÇISINDAN ULUSLARARASI

SARAYÖNÜ SEMPOZYUMU (24-26 EKİM 2014 KONYA)

Abstract

The archive of Turkish Folk Culture Application and Research Center, founded

in Selçuk University, contains a lot of files and voice records compiled from various

parts of Turkish world. The materials in the archive enables us to determine regional

folklore atlases and they also make it possible to have comparative studies for folklore

researchers.

Sarayönü is a county in Konya, and because it is on the plain, the life style and

folkloric products differ from those in mountainous parts. We can see traces of

economic activities and emotions in products compiled from the region. In our

notification, folkloric products and files in the archive will be classified and tags of

the studies will be given for researchers.

There are about 2000 Karachay Turks in Başhüyük town in Sarayönü, Konya.

The compilations show that Karachay Turks still keep their verbal literature,

language, proverbs, wedding traditions, myths and tales. Products compiled from

Karachay Turks and their assessment will be presented in our notification..

•

Keywords

Sarayönü, Folk Literature, Traditions, Karaçay/Karachay Turks, Başhüyük

Town





GİRİŞ

Konya’nın Sarayönü ilçesinin Başhüyük kasabasında Karaçaylar

yaşamaktadır. Bildirimizde Karaçayların sözlü gelenekleri üzerinde durulacağı

için bu kadim Kafkas boyunun menşeleri hakkında bilgi vermek yerinde

olacaktır. Karaçay ve Balkarların (Malkarların) kökeni hakkında çeşitli görüşler

ileri sürülmektedir. Malkarları da ihtiva etmek üzere müşterek bir ad olarak

alınan Karaçay’ın, kabilenin efsanevî atası Karaçay ve Karça’dan geldiği

hakkındaki yaygın bir rivayete göre bu kabile aslen Anadolu Türkleri’nden olup

sultanın gazabına uğrayan reisleri Karça tarafından, önce Kırım’a ve oradan da

Kafkasya’ya götürülmüştür. İkinci bir rivayete göre Çerkeslere karşı savaşlarda

bozguna uğrayan Kırım askerlerinin, üçüncü bir rivayete göre de, Timur

ordusunun Kafkasya dağlarına sığınmış bakiyesinden teşekkül etmişlerdir.

Etnik kökenleri hususunda çeşitli görüşler bulunan Karaçay- Balkarların

Kuman- Kıpçak bakiyesi ve eski Hazarlar ile Bulgarların torunları oldukları da

söylenmektedir. Karaçay ve Balkarlar, Rusların takip etmiş oldukları siyaset

sonucunda farklı toplumlarmış gibi hiçbir geçerli sebep olmaksızın iki ayrı

cumhuriyette yaşamak zorunda bırakılmışlardır. Karaçay Türkleri artık, Karaçay

Çerkez Muhtar Cumhuriyetinde, Balkarlar da Kabartay- Balkar Muhtar

Cumhuriyetinde yaşamaktadırlar.

Karaçay-Çerkez Cumhuriyeti Rusya Federasyonu sınırları içinde yer alan

Kuzey Kafkas Cumhuriyetlerinden biridir. Cumhuriyetin yüzölçümü 14100 km,

toplam nüfusu 500000’dir. Nüfusun %42’sini Rus ve Ukraynalılar, %33’ünü

Karaçaylılar, %10’unu Adigeler, %6’sını Abazalar ve %3’ünü de Nogaylar

oluşturmaktadır.

Rusya Federasyonu içinde yer alan Kabardey- Balkar Cumhuriyeti

yüzölçümü 12500 km. olan küçük bir cumhuriyettir. Nüfus 730000’dir. Nüfusun

%45’ini Adiğe ve Kabardeyler, %37’sini Ruslar ve %8’ini de Balkarlar teşkil

etmektedir.

Anadolu’da da; Başhüyük kasabası (Konya/Sarayönü), Arpacı Karaçay köyü

(Tokat/Sulusaray), Çilehane köyü (Tokat/Almus), Belpınar köyü

(Eskişehir/Çifteler), Yazılıkaya köyü (Eskişehir/Han), Akhisar köyü

(Eskişehir/Han), Gökçeyayla (Eskişehir/Han), Ertuğrul/Yakapınar köyü

(Eskişehir/Sivrihisar), Doğlat köyü (Afyon/İncehisar), Eğrisöğüt köyü

(KayseriPınarbaşı), Yağlıpınar köyü (Ankara/Gölbaşı) ve Emirler köyü

(Sivas/Yıldızeli)’nde Karaçaylılar bugün dillerini, gelenek ve göreneklerini

Kafkaslar’daki ataları gibi koruyarak/sürdürerek yaşamaktadırlar.





Başhüyük kasabası; Kafkaslar’dan gelen Karaçaylar tarafından kurulmuştur.

Karaçay-Malkar (Balkar) Türkleri’ne mensup 1000 civarında hane yıllardır süren

yoğun Bolşevik baskıları ve Müslüman bir ülkede yaşama istekleri sonucunda

anavatanları olarak gördükleri Türkiye’ye göç etmeye karar verirler. Sultan

Abdülhamit’in Anadolu’yu Türkleştirme politikasının da etkili olduğu bu

göçlerde İstanbul’da ikâmet eden Karaçaylı âlimlerin büyük etkisi olmuştur.

Onların davetiyle göç hareketi başlamış ve Abdülhamit’in rızasıyla yerleşim yeri

tespitinden sonra 1905 yılında, bu 1000 hanenin 500’ü bugünkü Başhüyük

kasabasına yerleştirilmiştir.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TÜRK HALK KÜLTÜRÜ UYGULAMA VE

ARAŞTIRMA MERKEZİ’NDE BULUNAN SARAYÖNÜ VE BAŞHÜYÜK

(KARAÇAY) KONULU DOSYALAR

1989 yılında Prof. Dr. Saim SAKAOĞLU’nun Başkanlığı’nda kurulan

Merkez’de Anadolu’nun hemen bütün coğrafyaları ile Türk dünyasından belirli

bölgelere ait halk edebiyatı ve halk kültürü derleme dosyaları bulunmaktadır.

Merkez başkanlığını SAKAOĞLU’ndan sonra, Prof. Dr. Abdüsselam ULUÇAM

yürütmüştür. Hâlen Doç. Dr. Sinan GÖNEN Merkezin başkanlığını yapmaktadır.

Bir dönem şahsımın da Başkan Yardımcısı olarak görev yaptığı Merkez’e hediye

edilmek üzere öğrencilerime 850-900 civarında derleme dosyaları hazırlatmıştım.

Kataloglama çalışmalarının devam ettiği Merkez Arşivi araştırıcılara hizmet

vermektedir. Merkez bünyesinde Uz. Hâle GÜRBÜZ görev yapmaktadır.

Merkez’de Konya ile ilgili dosyaların doğal olarak bir ağırlığı söz konusudur.

Kataloglama çalışmalarının henüz yapılmadığı 1500’ün üzerinde dosya hariç

Konya’nın Sarayönü ilçesi ve köyleri üzerine yapılmış/yaptırılmış 14 derleme

dosyası bulunmaktadır: 2, 130, 268, 776, 804, 867, 908, 1377, 1634, 1748, 1813, 1818,

2271 ve 2371. Bu dosyaların üçü (Dosya Nu: 130, 804 ve 1377) Kafkasya’dan

Karaçay Türkleri’nin iskan edilmesi sonucu kurulmuş olan Başhüyük Kasabası

üzerinedir. Bildirimizde bu dosyalardan hareketle, Sarayönü ilçesinin bir bütün

hâlinde folklor atlası çıkarılmaya çalışılacak ayrıca Kafkasya’daki atalarının

gelenek ve göreneklerini yaşatan, şarkılarını söyleyen Başhüyük Karaçay

Türkleri’nin halk edebiyatı ve halk kültürü ürünleri verilecektir. Aşağıda

Sarayönü ilçesi ve köyleri ve Karaçaylılar üzerine yapılmış olan derleme

dosyalarının numaralarına göre içerikleri verilmiştir:





1. Dosya Numarası: 2

Derleyici: Meltem SARIOĞLU (Sarayönü / 1971)

Derleme Tarihi: 20.01.1989

Derleme Yeri: Sarayönü

Kaynak Şahıs: Hilmiye YILMAZ (Sarayönü / 1937)

Öğrenim Durumu: İlkokul Mezunu

Dosyada Bulunan Ürünler: Masal (Patlıcan)

Ninni

Gelin Türküsü

Maniler

2. Dosya Numarası: 130 (Başhüyük/Karaçay)

Derleyici: Didar ALPÇOG,ĞAY (Ceyhan / 1967)


Derleme Yeri: Sarayönü / Başhüyük

Kaynak Şahıs: Kadir ÖZKAN (1919 / Başhüyük)


Dosyada Bulunan Ürünler: Hatıralar / Kafkasya’dan Göç / İsyanlar

Karaçay Düğün Âdetleri

Efsane (Adurhay ve Karaçay İsimleri)

Karaçay İnançları

Karaçay Yemekleri


Derleyici: Emine BEŞKALTAY (Konya / 1972)

Derleme Tarihi: 13-14-17-24.02.1990


Kaynak Şahıs: İsmail ER -Fatma ER -Şahinde LİMONCU-Semra SAĞSAĞAN

Öğrenim Durumu: İlkokul, okur yazarlığı yok, ?, Lise

Dosyada Bulunan Ürünler: Saya Geleneği

Düğün Âdetleri

Ağıt (Minem)

Bağdat Efsanesi

Masal (Bezci Kocanın Kızı

Masal (Padişahla Küçük Kız)

Ninni

Masal (Güldal)

Fıkra (Kablumbağa)






Derleyici: Mevlüt GÜN

Derleme Tarihi: 1992

Derleme Yeri: Sarayönü / Karabıyık Köyü

Kaynak Şahıs: Mehmet Yiğitpaşa (1934), İlhami KÜÇÜKTÜRKMEN (1947)

Öğrenim Durumu: ?, Lise Mezunu

Dosyada Bulunan Ürünler: Fıkra (Erkeç mi Sıpa mı)

Fıkra (Camız Çifti mi Öküz Çifti mi)

Fıkra (Uyanık Bektaşi)

Karabıyık Köyü Hakkında Bilgiler

Mugallit Çelik (Mahalli Fıkra Tipi)

Mahalli Fıkra Tipi (Mugallit Murat Amca’dan Fıkralar)

Yağ Çıkarma Oyunu

Uzun Eşek / Güvercin Taklası

Fıkra (Köyün En Kazağı Kim?)

Fıkra (İlk Önce Kim Gidecek)

Fıkra (Develer)

Fıkra (Kürt)

Fıkralar


Derleyici: Nâlân DEMİRPOLAT (Sarayönü / 1972)

Derleme Tarihi: 03-05-09-10-11.02.1992

Derleme Yeri: Sarayönü-Başhüyük Kasabası

Kaynak Şahıs: Tavus DEMİRPOLAT-Habibe DEMİRPOLAT-Ayşegül

YILDIZ-Muhlis YILDIZ-Şener KARAKUL-Melahat YUILDIZ

Öğrenim Durumu: Ortaokul-İlkokul-Üniversite-İlkokul-Lise

Dosyada Bulunan Ürünler: Masal (Ayı Kulak)

Tekerleme

Ninni

Maniler

Gök Elâ (şarkı)

Şarkı

Düğün Şarkısı

Atasözleri

Beddua (Şiir)

Masal (Yılan Derisini Değiştirse de Huyunu Değiştirmez)

Masal (Dikenler Söyler)





Ağıt (Ali’ye Ağıt)

Maniler

Türküler


Derleyici: Mehmet ÖZER

Derleme Tarihi: 19.02.1992 /10.03.1992 / 11.03.1992

Derleme Yeri: Sarayönü / Ladik Kasabası

Kaynak Şahıs: Hafize AKDOĞAN Havva DOĞAN

Öğrenim Durumu: İlkokul Mezunu Okur yazarlığı yok

Dosyada Bulunan Ürünler: İlahi

Maniler

İlahi

Masal (Üç Karpuzlar)

Yemek Tarifleri

Masal (Namuslu Kadın)

İlahiler


Derleyici: Nâlân DEMİRPOLAT

Derleme Tarihi: 18-19-23.02.1993


Kaynak Şahıs: Fadime DEMİRPOLAT Şamil DEMİRPOLAT

Öğrenim Durumu: Okur yazarlığı var. Ortaokul Mezunu

Dosyada Bulunan Ürünler: Masal (Kediler Sarayı)

Masal (Çoban)

Masal (Tuz)

Kısa Hikâyeler

Masal (Keloğlan)

Masal (Bir Ekmek İçin)

Efsane (Kumru Kuşu)


Derleyici: Gülhan TAŞDEMİR


Derleme Yeri: Sarayönü / Başhüyük Kasabası

Kaynak Şahıs: Necdet AKBAY (Başhüyük / 1938)

Öğrenim Durumu: Lise Mezunu

Dosyada Bulunan Ürünler: Karaçaylıların Türkiye’ye Gelişi





Başhüyük Kasabasının Tarihi

Başhüyük Kasabasının Bugünkü Durumu

Karaçaylılara Ait Gelenek ve Görenekler


Derleyici: Erol ÇÖM (Konya 1975)



Kaynak Şahıs: İsmet ÇÖM (1953 / Kadınhanı / Bakırpınarı Köyü)


Dosyada Bulunan Ürünler: Ladikli Şıh Ahmet Ağa’nın Menkıbeleri


Derleyici: Ayşe KÜÇÜKHEMEK (Sarayönü 1976)

Derleme Tarihi: 19-20-21-26.02.1996

Derleme Yeri: Sarayönü Kurşunlu Köyü

Kaynak Şahıs: Ayiş DALAK Naciye KÜÇÜKHEMEK Ayşe KELEŞ Hüseyin

KÜÇÜKHEMEK Naciye KURŞUN Şükrü KÜÇÜKHEMEK Zahide KURŞUN

Öğrenim Durumu: Okur yazarlıkları yok

Dosyada Bulunan Ürünler: Maniler

Hurşit Bey Hikâyesi

Arzu ile Kamber Hikâyesi

Türküler

Ağıtlar

Ninni

Türküler

Masallar

Türküler

Maniler

Tekerleme

Masal


Derleyici: Ayşegül BABACAN (Konya 1976)


Derleme Yeri: Sarayönü / Kirlikuyu Köyü

Kaynak Şahıs: Rukiye KAYNAVUT (Sarayönü / 1943)

Öğrenim Durumu: Okur yazarlığı yok.

Dosyada Bulunan Ürünler: Masal (Tilki ile Tazı)





Masal

Hıdrellez

Masal (Kara Fatma)

Yaşanmış Bir Olay

Maniler


Derleyici: Tekin BAŞOL (Yozgat / Şefaatli 1977)



Kaynak Şahıs: Kudret TINAS (Ladik 1981)

Öğrenim Durumu: Lise Öğrencisi

Dosyada Bulunan Ürünler: Masal

Sayışmaca


Derleyici: Ali KARALİ


Derleme Yeri: Sarayönü Gözlü Kasabası

Kaynak Şahıs: Muzaffer GENÇ (Gözlü / 1933)

Öğrenim Durumu: Okur yazarlığı yok.

Dosyada Bulunan Ürünler: Masal (Hürü)

Masal (Üç Bacı)

Masal (Sedreci Bacı)

Masal


Derleyici: Yasemin MAVİ (Konya 1979)

Derleme Tarihi: 06-07.02.2000

Derleme Yeri: Sarayönü / Kurşunlu Kasabası

Kaynak Şahıs: Hatice YILMAZ Zahide KÜÇÜKDALAK Raziye

KÜÇÜKDALAK Ayşe KÜÇÜKDALAK

Öğrenim Durumu: Tahsili yok İlkokul Mezunu

Dosyada Bulunan Ürünler: Türküler (Çeşitli)

Ağıtlar

Halk Hikâyesi (Gülizar)

Türküler

Maniler

Ağıtlar

Maniler





SARAYÖNÜ (KONYA) BAŞHÜYÜK KASABASINDA YAŞAYAN

KARAÇAY TÜRKLERİ’NİN HALK EDEBİYATI ÜRÜNLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Yukarıdaki 14 derleme dosyasının üçü (Dosya Nu: 130, 804, 1377)Karaçay

Türleri folkloru üzerinedir. Bu dosyalarda; Karaçay halk edebiyatına ait efsaneler,

masallar, maniler, ninniler, tekerlemeler, beddualar, ağıtlar, türküler, düğün

şarkıları; Karaçay folklorundan düğün âdetleri, yemek tarifleri, halk inançları, vb.

ürünlerin yanında Karaçay Türkleri’nin Kafkasya’dan göçlerine, çekilen

sıkıntılara, Türkiye’de karşılaşılan sorunlara, hatıralara, vb. kadar çok değişik

konularda folklorik malzemeler bulunmaktadır. Halk edebiyatı metinlerinde

ortak bir duyuş ve düşünüş hâkimdir. Efsane ve masal kahramanları

özgürlüğüne düşkün bir milletin yarattığı tiplerdir. İyilik ve doğruluk temaları

daima ön plandadır. Düğün şarkılarının önemli bir yeri olduğunu söyleyebiliriz.

Atasözleri arasında bugün Türkiye’de bilinmeyen birçok atasözü bulunmaktadır.

Karaçay ağzının Türkiye’de ne gibi değişikliklere uğradığını tespit etmek için bu

metinler dil araştırmalarına da kaynaklık edebilir.

SONUÇ

1900’lü yılların başında Rusya’nın Bolşevik baskılarına dayanamayarak ve

Müslümanlıklarını rahat bir şekilde yaşamak amacıyla anavatan bildikleri

Türkiye’ye göç etmek durumunda kalan 1000 hane civarında Karaçay Türkü

bugün ülkemizde sözlü edebiyatlarını, gelenek ve göreneklerini yaşatmayı

başarmış kadim Türk boyudur. Türkiye’de Eskişehir, Konya, Yozgat, Tokat,

Kayseri, Ankara, Yalova, vb. illerimizde bulunan bu köylerde yapılacak

derlemeler son derece büyük önem arz etmektedirler. Özellikle Prof. Dr. Ufuk

TAVKUL’un Karaçaylar üzerine yapmış olduğu bilimsel araştırmalar, sosyolojik

etütler Kafkasya gerçeğini millet ve ülke olarak asla göz ardı edemeyeceğimizi

göstermiştir. Başhüyük kasabasında yaşayan Karaçay Türkleri’nden derlenmiş

olan halk edebiyatı ürünleri bu kadim Türk boyunun Kafkaslar’daki atalarını

unutmadıklarını, onların destanlarını hafızalarında yaşattıklarını, toplumsal

şuuraltlarının koruyucu etkisi altında yaşadıklarını, hâlâ gelenek ve

görenekleriyle toplumsal ve ailevi ilişkilerini sürdürdüklerini göstermektedir.

Ülkemizde bulunan 15 civarındaki Karaçay-Malkar köylerinden derlemeler

yapılmalı, onların destanları, efsaneleri, şiirleri, şarkıları derlenmeli ve kayıt

altına alınmalıdır.





METİNLER

Yukarıda da değindiğimiz gibi Sarayönü ilçesinin Başhüyük kasabasında

Kafkasya’dan göç etmiş olan Karaçay Türkleri yaşamaktadır. Bu kadim Kafkas

halkı kendi aralarındaki günlük konuşma dilinden gelenek ve göreneklerine,

atasözlerinden düğün şarkılarına, manilerinden destan parçalarına kadar halk

kültürü ürünlerini yaşatmakta ve bunların korunmasına da özel bir ihtimam

göstermektedirler. Biz de bu amaçla Karaçay Türkleri’nin halk edebiyatı

ürünlerinden örnek metinlere yer vermenin uygun olduğu kanaatindeyiz:

1. KARAÇAY ATASÖZLERİ

Aç kalan korkak da olsa yiğit olur.

(Aç kalgan korkak da bolsa cigitbolur.)

Aç kalan kurdu dağdan kovar.

(Aç kalganbörünü tavdan kuvar.)

Akıl parlak, akılsızlık da karanlıktır.

(Akıl carık, akılsızlık da karangıdı.)

Ateşi söndürmek için güzel su aranmaz.

(Otnu söndürmek için aruvsuv izlenmez)

Bir dişi atın hatırına üç yüz dişi at su içer.

(Bir baytalnıhatrınaüçyüz batyal suv içer.)

Bulan sevinir, kaybeden ağlar.

(Tapkankuvanır; tas etgencılar.)

Çok gürültü eden gök de, çok gülen kadın da aldatıcı olur.

(Köptavuşetgen kök de; köpkülgen katın da aldatuvçubolur.)

Deli arkadaştansa akıllı Rus iyidir.

(Teli cöngerden ise akıllı Urusigidi.)

Dil ödden acı, baldan tatlı, kamadan keskin olur.

(Til öten acı, baldan tatlı, kamadan citibolur.)

Geveze olan çok konuşur, uyuz olan çok kaşınır.

(Geveze bolganköp söyleşir; uyuz bolganköpkiçinir.)

Güçlü suyun hesabı güçlü olur.

(Karuvsuvnu hesabı karuvlubolur.)

Gün günü buldurur.

(Künkünnü taptırır.)

Harman zamanı çıkan da payını saklar.

(Harman zamanı çıkganda ülüşünü asrar.)

Her kalpak giyen yiğit olmaz.





(Her kalpak kiygencigitbolmaz.)

Kalp bakmasa göz görmez.

(Cürek karamasa köz körmez.)

Kedinin erkeği de sıçan kovar.

(Kiştiknicaşıdaçıçkankuvar.)

Kel keçi boynuz aramaya çıkınca kalanından olur.

(Kel eçgimügüzizlergeçıkganlaykalganındanbolur.)

Kız kardeşi olmayanın arkasından ağlayanı da olmaz.

(Egeçibolmagannı artından cılaganı da bolmaz.)

Kirli kişi yüreği temiz olmayandır.

(Kirli kişi cüregi temiz bolmagandı.)

Koyuna kuyruğu yük olmaz.

(Koygakuyrugucükbolmaz.)

Kurbağa da yaşadığım suyum derin olsun der.

(Maka da caşagansuvum terin bolsun der.)

Kurt yediğini derisiyle öder.

(Börüaşagannıterisibilatöler.)

Ne yapacağını bilmeyen evini yıkar, yeniden yapar.

(Ne eteriginibilmegenüvünücıgarcangıdan eter.)

Rüyanda ne yesen de doymazsın.

(Tüşünde ne aşasan da toymazsa.)

Sağlam koyunu üç yüz kuzu emer.

(Tınç koyunu üçyüz kozu emer.)

Sen yorulsan atın soluklanır.

(Sen arısanatıng solur.)

Sıcak su da ateşi söndürür.

(İssisuv da otnu söndürür.)

Sokurgasorgandılar: Adam olan güzel demiş.

(Sokurgasorgandıla adam bolganaruvdudegent.)

Suyun getirdiğini rüzgâr götürür.

(Suvnukeltirgeniniceleltir.)

Tilkiden kaçanın önüne ayı çıkarmış.

(Tilkiden kaçgannı allına ayuvçigarimiş.)

Uyku, uykuyu getirir.

(Cukucukunukeltirir.)

Yel eksen boran biçersin.

(Celekseng boran biçerse.)





Yeni ay doğsa eski ay yıldız olur.

(Cangı ay tuvsa eski ay cılduzbolur.)

Yılan derisini değiştirse de dilini değiştirmez.

(Cılanterisini değiştirse de tilini değiştirmez.)(Dosya Nu: 804 / Kaynak Kişi:

Şener KARAKUL, Başhüyük / 1969)

2. KARAÇAY TÜRKLERİNİN ESKİ İNANÇLARI

Derleyici: Şimdiki İslâm inancından önce neye inanırdınız?

Kaynak Kişi: Bizim atalarımız vaktiyle Kafkasya’da Teberdi diye bir köyde

yaşarmışız. Orada da Teberdağ diye yüksekçe bir dağ vardır. O dağın kenarında

büyük bir kayın ağacı varmış. O kadar büyük bir ağaçmış ki üç asırlık beş asırlık

varmış. Biz Türkiye’ye gelmeden camiyi Kur’an’ı bilmezden evvel atalarımız işte

bu kayın ağacına taparlarmış. Aileler iyi yemek yaptıkları zaman sofrayla tepsiyle

o kayın ağacına da yemek götürürlermiş. Bu ağacın hakkı vardır, bu da bunu

yesin diye götürürlermiş. Yaptıkları yemeklerden o kayın ağacının altına

koyarlarmış. (Dosya Nu: 130 / Kaynak Kişi: Kadir ÖZKAN, Başhüyük / 1919)

3. BİR KARAÇAY EFSANESİ (ADURHAY ADI HAKKINDA)

Karaçaylılar Orta Asya’dan Kafkasya’ya geldikleri zaman orada

KabatayÇerkesleri varmış. KabatayÇerkesleri, bu yeni gelen Karaçaylılar’dan

yaylak vergisi olarak hane başına her sene üç yaşında bir tosun isterlermiş. Bu

vergiler yıllar yılı devam etmiş. Altıncı sene Karaçaylılar kendi aralarında derler

ki:

“Artık, bu vergileri vermeyelim, biz de buraya yerleştik!” derler.

Bu şekilde anlaşırlar ve gelen Çerkesleri öldürmeye karar verirler. Her yıl

gelen Çerkesler bir gün yatılı olarak kaırlar, ertesi sabah da önlerine kattıkları 40

tane üç yaşında tosunu alıp Kabartı Beyi’ne hediye olarak götürürlermiş. Artık

çoğalan Kafkasyalı’lar bu duruma bir son vermek isterler ve bu kırk hane

aralarında anlaşarak gelen vergicileri/Çerkesleri öldürmeye karar verirler.

“Herkes evine gelen misafiri kesecek!” talimatı verilir.

Çerkesler gelir, topluca yerler, içerler ve yatma vakti gelince de herkes bir

Karaçaylı’nın evine misafir olurlar. Herkes o gece evine gelen Kabartaylılar’ı

keser. Sadece Adurhay diye bilinen bir Karaçaylı korktuğu için misafirini

kesemez. Sabah namazı vaktinde camide herkes sorar “Misafirini kestin mi,

kestin mi?” diye. Herkes cevap verir, kestim, kestim diye. Adurhay cevap

veremez, kesemedim der. Hemen cemaattan 3-5 kişi koşarlar, aman şunu kesin,

şunun misafirini ortadan kaldırın diye bir telaş olur. Hemen eve varırlar ve son





misafiri de Adurhay’ın evinde keserler. O evin sahibi Adurhay da hemen orada

bayılır. Bayılınca da “Kan görünce bayılan adan” anlamında o kişiye Adurhay

adını verirler. (Dosya Nu: 130 / Kaynak Kişi: Kadir ÖZKAN, Başhüyük / 1919)

4. TEKERLEME

Bara barabaz taptım Gide gide bez buldum

Baznı içinde tarak taptım Bezin içinde tarak buldum

Taraknıammaga bedrim Tarağı büyükanneme verdim

Amma manga babbuv bedri Büyükannem bana ekmek verdi

Babbuvnuitge bedrim Ekmeği köpeğe verdim

İt manga küçük bedri Köpek bana yavrusunu verdi

Küçüknüçobanga bedrim Yavruyu çobana verdim

Çoban manga koy bedri Çoban bana koyun verdi

Koynu konakga kestim Koyunu misafire kestim

Konak manga kamçı berdi Misafir bana kamçı verdi

Kamçını suvga vurdum Kamçıyı suya vurdum

Suv manga kömük bedri Su bana köpük verdi

Kömüknütapgaka saldım Köpüğü rafa koydum

O candan bir kiştik O taraftan bir kedi

Bu candan bir kiştik Bu taraftan bir kedi

Alp gittiler Alıp kettiler (Dosya Nu: 804 / Kaynak

Kişi: Habibe DEMİRPOLAT, Başhüyük / 1951)

5. MANİLER

Terezedenkarayma Pencereden bakıyorum

Kara çaçımıtarayma Kara saçımı tarıyorum

Süygeningkeletdesele Sevdiğin geliyor deseler

Çabıp oramdan karayma Koşup sokaktan bakıyorum

Suvızındatanala Su yolunda danalar

Manga va biçen çalalla Bana da ot biçiyorlar

Keleyisen kel alan Geliyorsan gel arkadaş

Manga va katın alala Bana da kadın alıyorlar

Kökgebaçgıçsalganma Göğe merdiven koydum

Cılduzlanıçaçarga Yıldızları dağıtmaya

Söz bergenmekelinçik Söz verdim gelincik

Cuma keçegekaçarga Cuma gecesi kaçmaya





Çabıp kirdim üvçükge Koşup girdim eve

Çavlugumtagıldıçüvçükge Eşarbım takıldı çiviye

Allah aytsa barıma İnşallah varırım

Kesim kibikbirçikge Kendim gibi birine (Dosya Nu:

804 / Kaynak Kişi: Habibe DEMİRPOLAT, Başhüyük / 1951)

Tavla başı tavlalla Dağlar başı dağlardır

Çalgıla alıp a çalalla Çalgılar alıp çalıyorlar

Eki süygen bir bossa İki sevgili bir olsa

Analacılapkalalla Analar ağlayıp kalıyorlar

Tavladan ullu tav bolmaz Dağlardan büyük dağ olmaz

Cangız a terekten a bav bolmaz Yalnız ağaçtan orman olmaz

Ah süygenindenayrılgannı da Ah sevdiğinden ayrılanın da

Caşcüreginde cav bolmaz Islak yüreğinde yağ olmaz

Col üssünde meşina da anam Yol üstünde makine de anam

Yüzü kancalmiyala Yüzü teneke ile cam

Men a süygenimden kalıp barama Ben sevdiğimden kalıp varıyorum

Mas üyeme derge de uyala İşte seviyorum demeye de utanarak

Kolumdakıcüzügüm Elimdeki yüzüğüm

Korgaşinden avurdu Madenden ağırdır

Ah seni de manga bermegen Ah seni de bana vermeyen

Müslüman tügül a gavurdu Müslüman değil gavurdur (Dosya Nu:

804 / Kaynak Kişi: Melahat YILDIZ, Afyon / 1945)

Suvızında terekle Su kenarında ağaçlar

Kuşla vaçaynayt çayırın Kuşlar çiğniyor sakızını

Kimlenisüygen kızların Kimlerin sevdiği kızların

Kimle vak öret hayırın Kimler görüyor hayırını

Süyemedepvasüymeyse Seviyorum deyip sevmiyorsun

Süymeymedepva koymaysa Sevmiyorum deyip bırakmıyorsun

Bir ullucüreging bardı Bir büyük yüreğin var

Bir meni bılabolmaysa Bir benim ile olmuyorsun





Mingitavnı başında sürüvçü Küçük dağın başında çoban

Anı menden aslan koyu bart Onun benden çok koyunu var

Men mudahbolmay kim bossun Ben üzgün olmayıp kim olsun

Süygenimi bu keçe toyu bart Sevdiğimin bu gece düğünü var

Miyikte kara bulutla Yüksekte kara bulutlar

Tav başlarını vabasgandı Dağ başlarını basmış

Süygenimi menden alala Sevdiğimi benden alıyorlar

Ulu Allah alay cazgandı Ulu Allah öyle yazmış

Kolumdakıcüzüknü Elimdeki yüzüğü

Artıma salıp caşırdım Arkama koyup sakladım

Canımdan süygen karakaşlım Canımdan sevdiğim kara kaşlım

Izındankarap aşırdım Arkasından bakıp geçirdim

Koluma kıptı alganma Elime makas aldım

Hayırlı künke alayım Hayırlı güne alayım

Amindegiztenglerim Amin deyin yaşıtlarım

Men süygenimi alayım Ben sevdiğimi alayım

Bılaydankarap köreme Buradan bakıp görüyorum

Meşinacolnukıyırın Makine yolunun kenarını

Endige deri bilmeyim Şimdiye kadar bilmiyordum

Süymeklikniva kıyının Sevmenin de zorluğunu

Keligizalagabarayık Gelin onlara varalım

Toyçukızlagakarayık Düğüncü kızlara bakalım

Alanı cırların aytıp Onların şarkılarını söyleyip

Cüreklerinivacarayık Yüreklerini yaralım

Süyemedepvasüydürdüng Seviyorum deyip sevdirdin

Süymeymedepvaküydürdüng Sevmiyorum deyip yandırdın

Kempekçikberipkaptırdıng Şeker verip ısırttın

Cüregimeavrutaptırdıng Yüreğime ağrı buldurttun

Kolumdakımınçakla Elimdeki tesbihler

Men sanayım sen cokla Ben sayayım sen takipet





Askergekedipbarama Askere gidip varıyorum

Boynumdan birçikkuçakla Boynumdan bir kez kucakla

Cıltıraydıcanadı Parlıyor yanıyor

Tikmennikalav taşları Dikmen’in kalaylı taşları

Askergeketipbaradı Askere gidip varıyor

Başhüyük’nütoyçucaşları Başhüyük’ün düğüncü oğlanları (Dosya

Nu: 804 / Kaynak Kişi: Takvan TAVLAN, Başhüyük / 1971)

6. NİNNİ

Bellavbellavbellavbellav melekle Ninni ninnininnininni melekler

Kiydireyimsangadariykölekle Giydireyim sana ipek gömlekler

Bellavbellavbellavbellav böleyim Ninni ninnininnininni beleyim

Kısçığımıullubolup köreyim Kızımı büyük olmuş göreyim

Bellavbellavbellavbellav böleyim Ninni ninnininnininni beleyim

Sanga Allah’tan igilikletileyim Sana Allah’tan iyilikler dileyim

Üvüngü allına altın terek ornalsın Evinin önüne altın ağaç dikilsin

Menim balam cet ataga aylansın Benim çocuğum yedi diyara

duyulsun (Dosya Nu: 804 / Kaynak Kişi: Habibe DEMİRPOLAT, Başhüyük /

1951)

7. BEDDUA

Tünene aytganemkuvanıp Dün söylemiştim sevinip

Alamatsaaruvsa altınsa İyisin, güzelsin altınsın

Bugün a aytayımkıynalıp Bugün söyleleyim sıkılıp

Amansa, erşise, katınsa Kötüsün, çirkinsin, kadınsın

Katıp kalgın sen alay Ölüp kal sen öyle

Eringiomaküvünde Kocanın güzel evinde

Men bolmayçıyem cırtta bulay Ben olmamıştım hiç böyle

Sen tübegening bu zatga Sen üşüştün bu şeye


Caşımsa, cayımsa, kaçımsa Yaşımsın, yazımsın, canımsın

Bugün a aytayımkıynalıp Bugün söyleyeyim sıkılıp

Başkasa kız tüğülse katınsa Başkasın, kız değilsin, kadınsın





Tünene aytayımkuvanıp Dün söylemiştim sevinip

Tavlanı içinde ızımsa Dağların içinde arkamsın


Tavlada kıngırsa kız tügülse katınsa Dağlarda tümseksin, kız değilsin,

kadınsın


Mölüksetuvgança bir kızsa Meleksin, yeni doğmuş gibi bir

kızsın


Kız tügülseoburga katınsa Kız değilsin, yamyamsın,

kadınsın

Katıp kalgın sen kimije alay Ölüp kal sen çıplak öyle

Eringiomaküvünde Kocanın güzel evinde

Men bolmayçüyembulay Ben olmamıştım hiç böyle

Sen tübegeningma bu zatga Sen üşüştün işte bu şeye (Dosya

Nu: 804 / Kaynak Kişi: Habibe DEMİRPOLAT, Başhüyük / 1951)

8. ALİ’YE AĞIT

Üv artımız köget terekle Ev arkamız meyve ağaçları

Alada bolurlabaliyle Onlarda olurlar balcıklar

AliyAliydep esime salalla Ali Ali deyip aklıma koyuyorlar

Maçeçek a kırrıg sabiyle İşte çiçek kıracak çocuklar

Aliyimi tabakası kümüştüdeydile Alimin tabakası gümüş diyorlar

Tilesem a manga bermez mi İstesem bana vermez mi

Aliyim a bir igimolcaletipketgenit Alim bir iyi söz verip gitti

Etgenmolcalına da kelmez mi Verdiği sözüne de gelmez mi

Aliyimi tabakası kümüştüdeydile Alimin tabakası gümüş diyorlar

Bezgileri de ay altından Menteşeleri de ay altından

Ölüp a ketginçinge deri ketmenAliyim Ölüp gidinceye kadar gitmem

Alim

Makabırıngı da katından İşte kabirinin de yanından.

(Dosya Nu: 804 / Kaynak Kişi: Melahat YILDIZ, Afyon / 1945)





9. DÜĞÜN ŞARKISI

Sen göğe yetişemiyorsun

Ufak dağların içinden

Yıldız gibi parlayarak

Sivri buzların üstünden

Sen yıldızlara yakınsız

Kalanlar senden aşağıdalar

Giydiklerin güzel yakışıyor

Nasıl şaşırmasın büyükler

En önce sana tan atıyor

En sonra senden gün batıyor

Sen başındaki fesini ağartıyorsun

Eteklerin yeşil kadife

Senden sonra hangi dağlı

Güzelliğiyle zengin olan

Başında zenginlik bulunan

Beline kemer bağlanan

Senden sonra hangi dağlı

Güzelliğiyle zengin olan

Başı kış olup beli bahar olup

Eteklerinde yaz olan

Üstünde var ak donun

Sen yazda kışta giyiyorsun

Gün bozulmaya başlasa

Boran yapmayı seviyorsun

Gün güzel yakın doğsa da

Durmuyor boranın

Kışta yazda erimiyor

Üstündeki buzların





Kış ayların kılıcısın

Yaz ayların gölgesi

Yumuşaklık yapmasa

İnciteceksin halkını

Kendini sıkı giydirmeden çıkana

Başkası olmadan bir düşmansın

Yaşayan dünyanın başında

En belirgin bir dağsın

Etrafında yuvarlak dönüyorlar

Altın boynuzlu geyikler

Senin başına çıkınca

Beylerle birlikte yiğitler (Dosya Nu: 804 / Kaynak Kişi: Şener KARAKUL,

Başhüyük / 1969)..

Documents

Başhüyük Kasabasında Yaşayan Karaçay Türklerinin Halk Edebiyatı