De IPU is de wereldorganisatie van de nationale parlementen en telt op het ogenblik 178 lidstaten. België is een actief lid van de organisatie. Hieronder volgt een analytische samenvatting van wat de Belgische delegatie tijdens deze legislatuur in de IPU gerealiseerd heeft.

Rapporteurs

De IPU neemt slechts drie resoluties per jaar aan die in de vaste commissies worden voorbereid. De onderwerpen worden gekozen uit de voorstellen die de lidstaten doen. Per resolutie worden twee à drie rapporteurs aangesteld. De rapporteurs nemen deel aan een voorbereidend paneldebat met experts en stellen daarna een ontwerpresolutie op met een korte toelichting. Zij spelen een belangrijke rol bij de behandeling van de amendementen die de delegaties op hun ontwerpresolutie indienen, meer bepaald door het voorstellen van compromisteksten als er verschillende amendementen over hetzelfde punt zijn.

Tijdens deze legislatuur werden drie resoluties goedgekeurd waarvan het thema door België voorgesteld werd en/of waarvoor een lid van de Belgische delegatie rapporteur was.

Nationale soevereiniteit, niet-inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van Staten en mensenrechten in het internationaal recht (commissie Democratie en mensenrechten): besproken tijdens de 131e en 132e Assemblee (oktober 2014 en maart-april 2015) – Belgische rapporteur: senator Philippe Mahoux.

Het onderwerp van deze resolutie werd voorgesteld door de Verenigde Arabische Emiraten. De Twaalf Plus Groep (dat is de geopolitieke groep in de IPU waar België deel van uitmaakt) droeg dhr. Mahoux voor als tweede rapporteur, met de uitdrukkelijke opdracht te zorgen voor een evenwichtige tekst over dit delicate onderwerp. Hij slaagde erin elke onderschikking van de internationaal erkende mensenrechten aan de nationale soevereiniteit uit de tekst te houden.

België in de IPU 2014-2019

2

Naar een duurzame bescherming van het materiële en immateriële werelderfgoed tegen vernieling en aantasting (commissie Duurzame ontwikkeling, financiën en handel): besproken tijdens de 133e en 134e Assemblee (oktober 2015 en maart 2016) – Thema voorgesteld door België – Belgische rapporteur: senator Alain Destexhe.

Als voorbereiding op de resolutie stelde dhr. Destexhe tijdens de 133e Assemblee op eigen initiatief een rapport voor, waarin hij negen grote uitdagingen voor de bescherming van het werelderfgoed onderscheidde. Zijn aanbevelingen daarover (voorbereid in overleg met Belgische en internationale experts) vormden de basis van de tekst die uiteindelijk werd goedgekeurd.

Het betrekken van de privésector bij de uitvoering van de SDG’s, meer bepaald op het

gebied van hernieuwbare energie (commissie Duurzame ontwikkeling, financiën en handel): besproken tijdens de 137e en 138e Assemblee (oktober 2017 en maart 2018) Thema voorgesteld door België (in combinatie met een voorstel van Vietnam) – Belgische rapporteur: senator Andries Gryffroy.

Dhr. Gryffroy stelde de door de commissie goedgekeurde resolutie ook voor in de Assemblee.

België stelde nog andere thema’s voor commissieresoluties voor maar die niet werden gekozen door de IPU:

- Rol van de parlementen in het uitvoeren van de conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie en samenwerking tussen de Interparlementaire Unie en het Internationaal Arbeidsbureau (voorgesteld als thema voor de 134e en 135e Assemblee (2016) in de commissie Democratie en mensenrechten)

- Rol van de parlementen in de strijd tegen de activiteiten van aasgierfondsen (voorgesteld als thema voor de 135e en 136e Assemblee (2016-2017) in de commissie Duurzame ontwikkeling, financiën en handel) – De commissie heeft aan het thema wel een paneldebat gewijd (zie hieronder).

3

- Digital for Development (D4D): gebruik van de nieuwe technologieën om de SDG’s te bereiken (voorgesteld als thema voor de 139e en 140e Assemblee (2018-2019) in de commissie Duurzame ontwikkeling, financiën en handel) – De delegatie is van plan dit thema opnieuw in te dienen voor de 141e en 142e Assemblee (2019-2020), maar in een nauwkeuriger formulering (“Digital for Development (D4D): het gebruik van de nieuwe technologieën in de ontwikkelingssamenwerking”).

Andere debatten in de commissies en panels

Op voorstel van België vond tijdens de 135e Assemblee (oktober 2016) in de commissie Duurzame ontwikkeling, financiën en handel een paneldebat plaats over de rol van de parlementen in de strijd tegen de activiteiten van aasgierfondsen. Kamerlid Stéphane Crusnière was een van de panelleden en stelde er de Belgische wet over de aasgierfondsen voor.

Tijdens de 137e Assemblee (oktober 2017) stelde de Belgische delegatie voor om in de

commissie Democratie en mensenrechten een paneldebat (zonder goedkeuring van een resolutie) te houden over “De rol van de parlementen om een einde te maken aan discriminatie op basis van seksuele geaardheid en om ervoor te zorgen dat de

mensenrechten van LGBTI’s gerespecteerd worden”. In de IPU vond nog nooit een debat over dit onderwerp plaats. Het voorstel zorgde voor veel ophef. Tot tweemaal toe werd het in de commissie aangenomen en tot tweemaal toe werd er in de plenaire Assemblee bezwaar tegen gemaakt. Uiteindelijk werd er tijdens de 139e Assemblee (oktober 2018) gestemd over de vraag of de commissie dit debat mocht houden. Het voorstel werd tot grote teleurstelling van de Belgische delegatie verworpen. De Twaalf Plus Groep heeft beslist om nu andere manieren te gaan zoeken om het punt in de IPU toch onder de aandacht te brengen (bijv. door de organisatie van een side event tijdens een toekomstige assemblee).

4

In de opeenvolgende discussies over dit voorstel speelden verschillende leden van de Belgische delegatie een prominente rol (kamerlid Sabien Lahaye-Battheu, senatoren Brigitte Grouwels, Andries Gryffroy en Pol Van Den Driessche).

De Belgische delegatie volgt systematisch de debatten in de vier commissies van de IPU-assemblee (twee leden per commissie), neemt er regelmatig het woord en neemt actief deel aan de bespreking van de amendementen op de ontwerpresoluties van de rapporteurs. Zij diende zelf amendementen in op de volgende resoluties:

- De rol van de parlementen in de eerbiediging van het principe van non-interventie in de interne aangelegenheden van Staten (commissie Vrede en internationale veiligheid – Assemblee 136, april 2017) – Omdat zij vond dat met haar amendementen niet voldoende rekening gehouden werd, heeft de Belgische delegatie (net als 15 andere landen van de Twaalf Plus Groep) voorbehoud gemaakt bij deze resolutie.

- Onze diversiteit delen: de 20e verjaardag van de Universele Verklaring over democratie (commissie Democratie en mensenrechten – Assemblee 137, oktober 2017).

Voorbeelden van Belgische toespraken in de commissies:

- Assemblee 132 (maart-april 2015): debat over “Democratie in het digitale tijdperk en het gevaar voor de privacy en de individuele vrijheden” (commissie Democratie en mensenrechten) – kamerlid Stéphane Crusnière

- Assemblee 132 (maart-april 2015): debat over 25 jaar Kinderrechtenverdrag (commissie Democratie en mensenrechten) – kamerlid Sabien Lahaye-Battheu

- Assemblee 135 (oktober 2016): debat over de financiering van de Verenigde Naties – senator Andries Gryffroy / debat over seksueel misbruik door VN-vredestroepen – kamerlid Stéphane Crusnière (commissie VN-zaken)

- Assemblee 136 (april 2017): debat over het bevorderen van de gezondheid van adolescenten (commissie Democratie en mensenrechten) – kamerlid Sabien Lahaye-Battheu.

Senator Philippe Mahoux werd gevraagd als panellid voor het eerste “genderpariteitsdebat” (debat met gelijke inbreng van mannen en vrouwen), georganiseerd door het IPU-forum van vrouwelijke parlementsleden tijdens Assemblee 133 (oktober 2015). Het thema was: parlementaire controle. Tijdens Assemblee 137 (oktober 2017) werd hij gevraagd als moderator van een speciaal debat naar aanleiding van de 40e verjaardag van de goedkeuring van de bijkomende protocollen bij de conventies van Genève over de bescherming van vluchtelingen.

5

Urgentieresoluties

De IPU neemt slechts een urgentieresolutie per assemblee aan (twee per jaar). Het onderwerp wordt gekozen uit de voorstellen die de lidstaten doen. De indieners dienen tegelijk met het thema een ontwerpresolutie voor te stellen. De stemming voor de keuze van het onderwerp is meestal een van de drukst bijgewoonde momenten van de hele assemblee. De ontwerpresolutie van de indieners van het aangenomen onderwerp wordt besproken en eventueel geamendeerd in een redactiecomité van maximum 11 leden, gekozen uit de zes geopolitieke groepen van de IPU (maximum 3 leden van de Twaalf Plus Groep). De indieners of minstens een van hen maken normaliter deel uit van het redactiecomité.

Tijdens deze legislatuur stelde België drie thema’s voor een urgentiedebat voor, die alle drie aangenomen werden. De volgende urgentieresoluties werden goedgekeurd op basis van een voorstel van België, in samenwerking met andere delegaties:

Assemblee 131 (oktober 2014): “Rol van de parlementen in het ondersteunen van een onmiddellijke en krachtige internationale reactie op de Ebola-epidemie en in het goedkeuren van wetten die zorgen voor een afdoende respons en voorbereiding op Ebola en uitbarstingen van andere infectieziekten”: voorstel van België en Zambia.

Spreker in het debat en lid van het redactiecomité : senator Johan Verstreken.

Assemblee 132 (maart-april 2015): “Rol van de parlementen in het bestrijden van alle daden van terrorisme tegen onschuldige burgers, in het bijzonder vrouwen en kinderen, door organisaties als Daesh en Boko Haram”: voorstel van België en Australië.

Spreker in het debat: senator Pol Van den Driessche. Lid van het redactiecomité: senator Alain Destexhe.

Assemblee 136 (april 2017): “De dringende noodzaak van internationaal optreden om miljoenen mensen te behoeden voor hongers-nood en droogte in delen van Afrika en Jemen”: voorstel van België, Kenia en het Verenigd Koninkrijk. Spreker in het debat: senator Philippe Mahoux.

6

België maakte ook deel uit van het redactiecomité voor de urgentieresolutie van Assemblee 138 (maart 2018) over de gevolgen van de erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël door de VS. Kamerlid Stéphane Crusnière zat het comité voor en bracht nadien verslag uit in de Assemblee. Leden van de Belgische delegatie namen ook deel aan het debat over :

- het urgentiepunt van Assemblee 133 (oktober 2015) over de vluchtelingencrisis – senator Christiane Vienne

- het urgentiepunt van Assemblee 134 (maart 2016) over de problematiek van de niet-geregistreerde kinderen in de wereld – senator Philippe Mahoux.

Algemeen debat

Tijdens elke assemblee is er een algemeen debat over een breed thema. Elke delegatie kan maximum twee sprekers afvaardigen.

Namens de delegatie nam meestal de voorzitter van de Belgische IPU-groep (senator Pol Van Den Driessche) het woord, meer bepaald in de volgende algemene debatten:

- Assemblee 132 (maart-april 2015) - thema: “De SDG’s: van woorden naar daden” - tweede spreker: senator Alain Destexhe

- Assemblee 133 (oktober 2015) - thema: “De economische en morele noodzaak van een rechtvaardigere, slimmere en menselijkere migratie”

- Assemblee 134 (maart 2016): - thema: “De democratie een nieuw elan geven door jongeren een stem te geven”

- Assemblee 136 (april 2017) - thema: “Ongelijkheden aanpakken om te zorgen voor waardigheid en welzijn voor iedereen” - tweede spreker: senator Philippe Mahoux

- Assemblee 137 (oktober 2017) - thema: “Cultureel en religieus pluralisme”.

In het algemeen debat van Assemblee 138 (maart 2018) over de versterking van de internationale regels inzake migranten en vluchtelingen namen senator Andries Gryffroy en kamerlid Stéphane Crusnière het woord.

Herziening van de Statuten van de IPU Onmiddellijk na haar verkiezing in oktober 2017 lanceerde de voorzitster van de IPU, Gabriela Cuevas (Mexico), een debat over de werking van de IPU en stelde zij een aantal belangrijke wijzigingen in de Statuten van de organisatie voor, die zij onmiddellijk en zonder veel discussie wilde laten goedkeuren.

7

De Belgische delegatie heeft in deze aangelegenheid een actieve rol gespeeld:

- de voorzitter van de Belgische delegatie drong er in een brief aan de IPU-voorzitster op aan de voorgestelde hervormingen eerst grondig te bespreken in het Uitvoerend Comité van de IPU en in de geopolitieke groepen om een consensus te vinden;

- met het oog op de bespreking in die instanties werkte de Belgische delegatie een gedetailleerd standpunt uit over alle voorstellen van de IPU-voorzitster, dat aan de rapporteur van het Uitvoerend Comité werd doorgegeven;

- op basis van dit document werkte de delegatie ook actief mee aan het bepalen van het standpunt van de Twaalf Plus Groep (buitengewone vergadering van de Groep over deze kwestie op 2 juni 2018);

- uiteindelijk bereikte het Uitvoerend Comité van de IPU slechts over enkele minder belangrijke punten een consensus; België diende op de door het Comité voorgestelde amendementen op de Statuten nog vier subamendementen in maar trok ze uiteindelijk in, omdat het Comité niet bereid bleek de discussie verder te zetten (Assemblee 139 – oktober 2018).

Verkozen functies in de IPU Belgische parlementsleden worden in verhouding vaak verkozen in diverse organen van de IPU. De meeste van deze organen vergaderen enkel tijdens de halfjaarlijkse assemblees.

Commissiebureaus

De belangrijkste taak van deze bureaus bestaat erin een agenda voor te stellen voor de volgende vergadering(en) van de commissies. Elk bureau telt 18 leden, drie per geopolitieke groep. Tijdens deze legislatuur was de Belgische delegatie vertegenwoordigd in het bureau van de commissie Duurzame ontwikkeling, financiën en handel (senator Sabine de Bethune, oktober 2014 - december 2015) en in het bureau van de commissie Democratie en mensenrechten (kamerlid Sabien Lahaye-Battheu, maart - december 2018).

Comité Midden-Oosten

8

Dit comité telt 12 verkozen leden. Israël en Palestina zijn ex officio lid. Het Comité heeft tot doel de dialoog tussen de parlementsleden van Israël, Palestina en de andere landen in de regio te bevorderen. Het Comité vergadert soms buiten de assemblees, in Genève of in de regio. Belgische leden deze legislatuur waren senator Christiane Vienne (oktober 2014 – september 2017) en senator Brigitte Grouwels (sinds oktober 2017).

Facilitatoren Cyprus De taak van de drie facilitatoren is om de parlementaire contacten tussen Grieks- en Turks-Cyprus te bevorderen. Daartoe organiseren zij jaarlijks tijdens een IPU-assemblee een vergadering waarop de IPU-delegatie van de Republiek Cyprus en een delegatie van het niet-erkende parlement van Turks-Cyprus elkaar ontmoeten. Senator Pol van Den Driessche is sinds oktober 2015 een van de facilitatoren en zat de vergaderingen met Cypriotische parlementsleden voor tijdens de 134e, de 137e en de 138e Assemblee (maart 2016, oktober 2017 en maart 2018). In Brussel ontmoette hij in die hoedanigheid ook meermaals de ambassadeur van Cyprus, de officieuze vertegenwoordiger van Turks-Cyprus en Cypriotische delegaties van beide gemeenschappen.

Comité Internationaal humanitair recht Dit comité telt 12 leden, 2 per geopolitieke groep. Het comité heeft tot doel de parlementsleden te sensibiliseren voor het belang van de eerbiediging van het internationaal humanitair recht (o.a. door het uitbrengen van praktische handboeken voor parlementsleden over deze problematiek). Senator Philippe Mahoux was van oktober 2015 tot juli 2017 (einde mandaat senator) lid van dit comité.

Adviesgroep Gezondheid (voorheen HIV/aids en gezondheid van moeders, pasgeborenen en kinderen) Deze groep telt 12 leden, die rechtstreeks door de voorzitter van de IPU worden aangesteld op grond van hun expertise. De groep begon als orgaan dat de parlementsleden moest sensibiliseren voor de aidsproblematiek maar breidde zijn mandaat geleidelijk uit en coördineert en stimuleert nu alle activiteiten van de IPU in verband met gezondheidskwesties. De groep vergadert tijdens de assemblees maar doet soms ook veldbezoeken.

9

Senator Alain Destexhe is sinds oktober 2015 lid van de groep. In die hoedanigheid vertegenwoordigde hij de IPU op de 21e Internationale Aidsconferentie (juli 2016).

Intern revisor Naast een externe revisor (op het ogenblik een expert van het Zwitserse Rekenhof) worden elk jaar ook twee parlementsleden uit de organisatie aangesteld om de rekeningen te controleren. De begroting van de IPU bedraagt ongeveer 16 miljoen Zwitserse frank (een goede 14 miljoen euro). Senator Andries Gryffroy was een van de twee interne revisoren van de rekeningen van de IPU voor het boekjaar 2016 en bracht er op de 136e Assemblee (april 2017) verslag over uit.

Twaalf Plus Groep

De Twaalf Plus Groep is de geopolitieke groep van de Westerse landen in de IPU. Hij telt 47 landen, namelijk alle landen van de Raad van Europa behalve Armenië, Azerbeidzjan, Moldova en Rusland, plus vier niet-Europese landen (Australië, Canada, Israël en Nieuw-Zeeland – de VS zijn geen lid van de IPU). In de groep overleggen de deelnemende landen de standpunten die zij in de IPU zullen innemen en kiezen zij hun vertegenwoordigers in de organen van de IPU.

Senator Philippe Mahoux werd in oktober 2014 verkozen tot voorzitter van de groep voor een periode van twee jaar. Als voorzitter organiseerde België alle vergaderingen van de groep tijdens de vier assemblees van 2015 en 2016 (3 à 4 vergaderingen per assemblee) alsook de vergaderingen van het Stuurcomité (bureau) van de groep in die periode. Het Stuurcomité vergadert ongeveer een maand voor elke assemblee in het land van de voorzitter om de activiteiten van de groep tijdens de assemblee voor te bereiden. Tijdens zijn mandaat als voorzitter was senator Mahoux ook rapporteur namens de groep over de vijfjarenstrategie van de IPU voor 2017-2021. Als vorige voorzitter van de Groep blijft België sinds oktober 2016 deel uitmaken van het Stuurcomité.

10

Nevenactiviteiten in de marge van IPU-conferenties De Belgische delegatie heeft steeds een briefing met de Belgische ambassadeur ter plaatse (Permanent Vertegenwoordiger bij de UNO in New York of Genève, bilaterale ambassadeur of diplomatieke vertegenwoordiger tijdens de assemblees in een gastland). Bilaterale ontmoetingen met andere delegaties vonden o.a. plaats in de marge van Assemblee 132 (Thailand), Assemblee 133 (Verenigde Arabische Emiraten), Assemblee 137 (Thailand, D.R. Congo) en Assemblee 139 (Nieuw-Zeeland, Thailand). Daarnaast maakt de delegatie geregeld van de gelegenheid gebruik om andere activiteiten te ontplooien:

- Assemblee 134 in Lusaka, Zambia (maart 2016): contact met lokale partners van Vlaamse ontwikkelingsorganisatie VVOB (onderwijs en gezondheidszorg)

- Assemblee 136 in Dhaka, Bangladesh (april 2017): contact met lokale partners van ontwikkelingsorganisatie Wereldsolidariteit (textielsector)

- Assemblee 137 in Sint-Petersburg, Rusland (oktober 2017): contact met kritische lokale ngo’s (over democratische rechten, behandeling LGBTI), georganiseerd via het Belgische consulaat-generaal

- Jaarlijkse hoorzitting in de UNO in New York van februari 2018: neerlegging van een bloemenkrans (georganiseerd via het Belgische consulaat-generaal) op de plaats van de terroristische aanslag in New York van 31 oktober 2017, waarbij een Belgische jonge vrouw en moeder om het leven kwam en verschillende Belgen zwaargewond werden. Dit gebaar werd erg op prijs gesteld door de families van de slachtoffers, door de politie en het bestuur van de stad New York, die op de plechtigheid vertegenwoordigd waren, en door de Belgische diplomatieke vertegenwoordiging ter plaatse.

11

Bijzondere opdrachten Als actief lid wordt België regelmatig door de IPU aangezocht voor bepaalde opdrachten in of namens de organisatie (input expertise). Enkele voorbeelden :

- seminarie voor het parlement van Ivoorkust over de versterking van de vertegenwoordiging van vrouwen in het parlement (november 2014): kamerlid Vanessa Matz

- vertegenwoordiging van de IPU tijdens een panelgesprek in de Mensenrechtenraad van de VN over de inbreng van de parlementen in de Universal Periodic Review, het mechanisme voor de vierjaarlijkse beoordeling van de mensenrechtensituatie in elk land (juni 2015): senator Philippe Mahoux

- voorbereiding van het tweede mondiaal rapport over de parlementen (thema: parlementaire controle) (2016): senator Philippe Mahoux (lid van de expertgroep die deze speerpuntpublicatie van de IPU begeleidde)

- vertegenwoordiging van de IPU op het High Level Political Forum Duurzame ontwikkeling en het Development Cooperation Forum (DCF) van de UNO (juli 2016): kamerlid Dirk Van der Maelen

- vertegenwoordiging van de IPU op het 1e Forum mensenrechten, democratie en de rechtstaat van het Hoog-Commissariaat van de VN voor de mensenrechten, over de rol van jongeren in de politieke besluitvorming (november 2016): senator Anne Lambelin

- seminarie voor het parlement van Benin over de versterking van de vertegenwoordiging van vrouwen in het parlement (januari 2018): senator Alain Destexhe.