Inovacionet dhe Ndermarresia

Besnik A. Krasniqi

Prishtinë, 2011

1

“Zbulimi është aftësia që të mëdysheni nga gjërat e zakonshme.” Noam Chomsky

“Risia është krijimi i së resë ose ri-aranzhimi i se vjetrës në mënyrë të re. “ Michael Vance

D i s a P ë r k u f i z i m e

“Kreativiteti është te lejosh vetveten të bësh gabime. Mjeshtri është të dish se cilat duhet t’i mbash.” Scott Adams

“Është më mire të kesh aq ide sa disa nga ato të jenë gabim, se sa gjithherë të keni të drejt dhe mos keni fare ide.” Edward de Bono

“Truri është një organ i mrekullueshëm; fillon së punuari në po të njëjtin moment kur ju të zgjoheni në mëngjes dhe nuk ndalet deri sa të mbërrin

në zyre.” Robert Frost

2

Bill Gates, themeluesi i Microsoft—it, ishte

inovatori kryesorë në përhapjen e kompjuterit

personal. Por larg ai nuk kishte luajtur rol në

zhvillimin e internetit, dhe ishte zënë në befasi

nga shpërthimi i përdorimit të internetit.

Microsoft-i zhvilloj shpejtë WebBrowser –in e

3

tij, Internet Explorer dhe paketoj atë në

softwer-in e Windows-it sistemin standart të

përdorimit të industrisë për PC. Edhe pse

gjykatat e Shteteve të Bashkuara më pas

vendosen që kjo lëvizje ishte anti-konkuruese,

i kishte lejuar Microsoft-it të kapë fitimtarin e

internetit dhe të vendosë netscape si sistem

browser më të popularizuarin. Libri i Gates-it

Çka është kreativiteti?

• Akti i shndërrimit të një ideje të re dhe

imaxhinative në realitet

• “Kreativiteti është proces i sjelljes diëka të

4

• “Kreativiteti është proces i sjelljes diëka të

re…kreativiteti kërkon pasion dhe dedikim.

Na bën të vetëdijshëm për atë që

paraprakisht ka qenë e fshehur…”

— Rollo May, The Courage to Create

Çka është kreativiteti?

• Ideja

– Diçka e imaxhinuar ose e pikturuar në mendje të

njeriut

5

njeriut

• Kreativiteti

– Aftësia për të prodhuar punë unike dhe të

shfrytëzueshme

• Inovacioni

– Implementimi praktiki idesënë një paisje apo

proces të ri

Çka është kreativiteti?

• Ideja

– Diçka e imaxhinuar ose e pikturuar në mendje të

njeriut

6

njeriut

• Kreativiteti

– Aftësia për të prodhuar punë unike dhe të

shfrytëzueshme

• Inovacioni

– Implementimi praktiki idesënë një paisje apo

proces të ri

Mundësimi i Kreativitetit?

• Kreativiteti nuk është vetëm i lindur – ai

mundë të arrihet dhe të trajnohet

• Kreativiteti kërkon ambient dhe procese që e

mundësojnë atë – pra kërkon të mbështetet

7

mundësojnë atë – pra kërkon të mbështetet

• Niveli i kreativitetit është i ndryshëm në mes

kulturave, dhe përtej historisë, - pra faktorë

të ndryshëm e influencojnë atë

Cilët persona janë kreativ?

• të menduarit e kundërt: njëri nuk është i kënaqur vetëm me një

zgjidhje

• të menduarit origjinal: njëri nuk frikohet nga idetë e reja të vërteta

• ndryshueshmëria e mendimeve: bollëku i ideve dhe lehtësia për t’i

krijuar ato

• origjinaliteti: aftësia për të krijuar diçka unike

8

• origjinaliteti: aftësia për të krijuar diçka unike

• të qenët i informuar mbi shanset: aftësia për të parë të mundshmen

më mirë se të menduarit pa dyshim

• elaborimi: aftësia për t’i përpunuar idetë, përfunduar ato

• fjalori i pasur: aftësia për të pasur zgjedhje të gjerë dhe preciz të të

shprehurit

• fuqia e koncentrimit: aftësia për të adresuar kapacitetin e plotë

mental në vetëm një detyrë

• ri-definimi: aftësia për të menduarit abstrakt, duke përfshirë të

menduarit analitik

Origjina – Burimi i ideve

• Roger Sperry psikobiolog - Hartues i teorisë mbi

pjesën e majtë dhe të djathtë të trurit

• Pjesa e majtë: Objektive Analitike Logjike

• Majtë = Logjike

9

• Majtë = Logjike

• Pjesa e Djathtë: Subjektive, Intuitive kreative

• Djathtë = Kreativitet

Cilët persona janë kreativ?

• Truri ynë është i ndarë. Që të arrihen rezultate më të mira në të

menduarit kreativ, duhet të jeni të vetëdijshëm që truri përbëhet prej

dy hemisferave:

E majta E djathta

10

E majta E djathta

• i drejtë

• vijues

• i synuar

• logjik

• i detajuar

• i organizuar

• i bashkuar

• i njëkohshëm

• sistematik

• intuitiv

• gjithëpërfshirës

• vizual

Procesi kreativ

• Procesi kreativ kryesisht përfshinë 4 hapa, duke përfshirë të dy anët:

Procesi kreativ

• Përgatitja • nxjerrja në pah e problemit

11

• Përgatitja

• “majtë”

• nxjerrja në pah e problemit

• analiza e situatës dhe të kuptuarit

• Inkubacioni

• “djathtë”

• relaksimi, zbavitja

• shqyrtimi i pavetëdijshëm

• Inspirimi

• “djathtë”

• gjenerim i papritur i idesë

• intuitivë e çuditshme

• Verifikimi

• “majtë”

• Verifikimi i ideve

• projektimi, filtrimi, prioriteti

• më vonë: vlerësimi

Kultura inovative

• Mungesa e kulturës inovative mund të përcaktohet duke vëzhguar, nëse këto në vijim gjinden apo jo:

• kjo nuk është fare e re

• pse ta bëjmë në këtë mënyrë, ne gjithnjë e kemi bërë ndryshe

• kjo nuk mund të funksionoj

• ne nuk kemi burime për diçka të tillë

12

• ne nuk kemi burime për diçka të tillë

• për ta bërë këtë ne duhet të ndryshojmë të gjitha

• ti nuk je përgjegjës për ideja të tilla

• si specialist unë duhet të ju tregoj se…

• askush nuk e ka bërë në këtë mënyrë, kështu ndoshta nuk do të funksionoj

• nëse nuk të pëlqen në këtë mënyrë pse nuk po shkon

Kultura Inovative (vazhdim)

Bllokada sociale Bllokada psikologjike

• tepër komitete

• tepër punë rutine

• duke u përpjekur për më të mirën dhe të vërtetën absolute

Kultura jo-inovative mund të shkaktohet nga bllokadat

13

• tepër punë rutine

• burokracia

• rivalitete

• mungesa e kuptimit të vlerës, vlerësimit

• tradita dhe tabu

• caqe me kërkesa tepër të larta

mirën dhe të vërtetën absolute

• tendenca drejt procedurës së zakonshme

• ndalim për të folur

• dëshpërim dhe tërheqja

• kënaqësi e lehtë personale

• mungesa e vetëbesimit

Praktikë e mirë në kulturën

innovative

• 3M Worldwide, një kompani e njohur për kulturë kreative

dhe menaxhim me kërkesa të larta, i ka përcaktuar

mekanizmat përkrahëse në vijim:

– rregulla 15 %: çdo punëtorë mund ti kërkoj deri 15% të

kohës për një projekti sipas zgjedhjes së tij/saj;

– rregulla 25%: çdo fushë biznesore duhet të bëjë > 25%

14

– rregulla 25%: çdo fushë biznesore duhet të bëjë > 25%

të qarkullimit me produktet që nuk janë më të vjetra se

5 vjet;

– subvencione: projekti me rrezik fondet kapitale deri

40.000 US$ për të kontrolluar ideja dhe mostrat;

– aksionarë: që nga 1937 punëtorët marrin pjesë në

profitin e kompanisë

Procesi i Mendimit Kreativ

• Një çështje tjetër e rëndësishme që ka të

bëjë me procesin e kreativiteti është se a

është qasja ndaj procesit të krijimit të ideve

15

është qasja ndaj procesit të krijimit të ideve

kreative diçka e rëndomtë apo e planifikuar

dhe e mundësuar nga një algoritëm i

caktuar në mënyrë sistematike

Procesi i Mendimit Kreativ

16

Përgatitja Dëshprimi Inkubimi Elaborimi ImplementimiInspirimi

Procesi i Mendimit Kreativ: Faza 1 Përgatitja

• Individi bën përpjekje të definon problemin, merr informacionet e nevojshme dhe mundohet të gjen përgjigje.

• Shpeshëherë ndodhë që njerëzit të kalojnë në

17

• Shpeshëherë ndodhë që njerëzit të kalojnë në zgjidhjen e problemit pa e kuptuar atë mirë.

• Hirshberg sygjerojnë që bëjmë pyetje kreative para se të japim përgjigje kreative.

– Ky autor inkurajon pyetjet që mund të jenë befausese, provokative, destabilizuese të cilat hapin shtigje për rrugë dhe zgjidhje të reja.

Procesi i Mendimit Kreativ: Faza 2 Dëshprimi

• Shpeshherë arritja e zgjidhjes kreative nuk vjen thjeshtë menjëherë.

• Kjo fazë i përgjanë një serie të përpjekjeve dhe dështimeve e cila rezulton me frustracion dhe

18

dështimeve e cila rezulton me frustracion dhe dëshprim.

• Kjo është fazë kritike në të cilën shumica e njerëzve heqin dorë nga zgjidhja kreative apo përcaktohen për një zgjidhje e cila është jokreative e cila ndoshta nuk është zjgidhja e kënaqshme e problemit.

Procesi i Mendimit Kreativ: Faza 3

Inkubacioni

• Faza e inkubimit fillon kur individi i ka

eliminuar disa nga bllokadat e kreativitetit

dhe është duke punuar në zgjidhje.

19

dhe është duke punuar në zgjidhje.

• Problemet në këtë fazë zakonisht

menjanohen nga përvoja e inidividit ose

fusha e specializimit.

Procesi i Mendimit Kreativ: Faza 4 dhe 5

Inspirimi dhe Elaborimi

• Në fazën e inspirimit në të cilën shihet “drita në fund të tunelit’ dhe shpresa për zgjidhje e cila mund të jetë një moment “ahhh” për bartësin e këtij procesi.

• Zjgjidhja kreative duhet shpesh të ridefinohet, adaptohet, zgjerohet, testohet dhe të korigjohet

20

adaptohet, zgjerohet, testohet dhe të korigjohet tutje.

• Jo vetëm që do të ketë probleme pragmatike në aplikimin e zgjidhjes, – por punonjësi duhet të bëjë ndryshime me qëllim të shitjes së kësaj

ideje tek menaxhmenti

– apo të njejtën gjë duhet ta bëjnë menaxherët në raport me aksionerët që paraqet fazën e elaborimit.

Procesi i Mendimit Kreativ: Faza 6

Implmentimi

• Identifkimi i resurseve ne dipozicion

• Bërja e planeve aksionale implmentuese

• Fazat e procesit të mendimit kreativ nuk janë

21

• Fazat e procesit të mendimit kreativ nuk janë

lineare dhe të ngurta

Hapat e procesit kreativ dhe roli pjesës së

majtë dhe të djathtë të trurit

� Nxjerrja në pah

e problemit

� Analiza e

situatës

� Të kuptuarit e

problemit

� Emocionet

� Relaksimi

� Zbavitja

� Shqyrtimi i

� Gjenerim i

papritur i idesë

� Intuitivë e

çuditshme

� Abstrakt

�

"Majtë"

� Verifikimi i ideve

� Projektimi

� Filtrimi/

prioriteti

� Më vonë vlerësimi dhe

22

Përgatitja Inkubimi Inspirimi Implementimi

problemit

"Majtë"

� Shqyrtimi i

pavetëdijshëm

"Djathtë"

� Abstrakt

"Djathtë"

"Majtë"vlerësimi dhe

implementimi

"Majtë"

A mësohet (jo)kreativiteti?

23

A mësohet (jo)kreativiteti?

A mësohet kreativiteti?

• The Wall Street Journal ka raportuar se një kurs dy

vjeqar për kreativiteti i mbajtur në General Electric ka

rezultuar në 60 përqind rritje të numrit të koncepteve

të patentuara të kësaj kompanie.

24

të patentuara të kësaj kompanie.

• Pjesëmarrësit në trajnimin për kreativitet në Pittsburgh

Plate Glass kanë treguar 300 përqind rritje të numrit të

ideve me gjasa shumë të mëdha për sukses krahasuar

me ata që nuk kishn zgjedhur këtë trajnim.

Çka tregojnë hulumtimet:

• George Land në vitin 1968 kishte bërë një studim që ksihte te bënet me testimin e potencialit kreativ. Ai kishte shpërndarë 1,600 teste të kreativiteti fëmijëve 5-vjeqar i cili ishte shfrytëzuar nga nga kompania për hulumtime të gjithësisë NASA (National Aeronautics and Space Administration) për tëzgjedhur inxhinerët dhe shkenctarët me kreativë.

• Të njejtit fëmijë në mostër u ritestuan në moshën 10 vjeqare dhe

25

• Të njejtit fëmijë në mostër u ritestuan në moshën 10 vjeqare dhe në moshën 15 vjeqare.

• Rezulatatet e testit të kreativiteti tregojnë se:– në moshën 5 vjeqare 98 përqind e tyre kishin treguar kreativitet,

– në moshën 10 vjeqare 30 përqind

– në moshën 15 vjeqare 12 përqind.

– I njejti test iu kishte dhënë mbi 280,000 presonave të moshës madhore dhe rezultatet kishin treguar se vetëm 2 përqind e tyre ishin kreativ. Kjo kishte bërë që

Land të konludojë se “sjellja jo-kreative është e mësuar”.

Modeli Tre komponentësh i kreativitetit

• Dituria

• Të menduarit kreativ

• Motivimi

26

Modeli Tre komponentësh i

kreativitetit

DituriaDituria

Kreativiteti

Të menduarit

kreativ

Të menduarit

kreativ

Aftësitë e të menduarit kreativ: Me çfarë shkalle

të fleksibilitetit dhe të

imagjinatës njerëzit ju

qasen problemeve

Aftësitë e të menduarit kreativ: Me çfarë shkalle

të fleksibilitetit dhe të

imagjinatës njerëzit ju

qasen problemeve

Dituria: Teknike,

prodedurale dhe

intelektuale

Dituria: Teknike,

prodedurale dhe

intelektuale

27

KreativitetiKreativiteti

MotivimiMotivimi

qasen problemeveqasen problemeve

Motivimi: I brendshëm

është më i efektiv se sa

ai i jashtëm

Motivimi: I brendshëm

është më i efektiv se sa

ai i jashtëm

Dituria

• Dituria konsiderohet si tërësi e informatave që një indivd mbartë në vehte për t’iu qasur zgjidhjes së problemit. – Sipas këtij modeli ekzistojnë dy tipe të diturive që

janë të domosdoshme për kreativitet. • Tipi i parë i diturisë ka të bëjë me përvojën e thellë

28

• Tipi i parë i diturisë ka të bëjë me përvojën e thellë dhe fokusimin e gjatë në një fushë të caktuar cili i mundëson njerëzve që të ndërtojnë eksprtizë teknike e cila ju shërben si bazment për kreativitet brenda atij domeni.

• Tipi i dytë ka të bëj aftësinë e njerëzve që të bëjnë ndërlidhjen e elmenteve paraprakisht të ndara në një mënyrë të re që nënkupton një fokus më të gjërë dhe një interesim më universal.

Të menduarit kreativ• Edhe po të ketë individi një nivel të lartë të ekpertizës

në fushën përkatëse mungesa e kreativitetit mund të ndikojë që ky individ mos të përformoj mirë në punën e tij.

• Këto aftësi prëfshijnë – stili kognitiv që mundëson perspektiva të reja në zgjidjen e

problemeve, ose shfrytëzimin e një teknike të re për hulmtimin e mënyrave te reja për bërjen e gjërave.

29

hulmtimin e mënyrave te reja për bërjen e gjërave. – Në këtë kontekst ekzistojnë katër aspekte kyçe që mendimit

kreativ:• Mospajtimi me të tjerët dhe përpjekja për të getur zgjidhje që

ofojnë dalje nga gjendja ekzistuese (status quo)• Kombinimi i dijes nga fusha parakisht të ndara• Aftësia për të qenë këmbngulës edhe kur ballafaohemi me

probleme të vështira• Aftësia për tu tërhequr nga përpjekja dhe rikithimi i mëvonshëm më

një perspektivë apo qasje të re

Motivimi

• Edhpse komponenta e diturisë e determinon se çka një person mund të bën në një domen të caktuar motivimi për arritjen e qëllimit përcakton se çka në fakt një person do të bëjë.

• Motivimi mund të jetë:– intrinistik apo i brendshëm (që buron nga interesimi dhe

30

– intrinistik apo i brendshëm (që buron nga interesimi dhe involvimi i thellë në punën që bën individi me kurreshtje, duke e shijuar përmes ndjenjës së sfidës) ose

– ekstrinistik apo i jashtëm (që buron nga dëshira për të arritur qëllimin siç mund të jetë arritja e një shpërblimi të premtuar nga dikush, realizimi i diçkaje brenda kohës së caktuar ose të diktuar nga mbikqyrësit, triumfi në ndonjë garë etj).

Inovacioni i produktit kundrejt inovacioni i

procesit

• Inovacionet e produktit

– Janë të materializuara në outputin e organizatës-produktin dhe shërbimin

– P.sh. Zhvillimi i automjetit të ri hibrid elektrik i Hondës është një inovacion i

produktit

• Inovacionet e procesit

31

• Inovacionet e procesit

– Kanë të bëjnë me mënyrën se si një organizatë e realizon biznesin e saj si

p.sh. teknikat për prodhimin ose tregtimin e produktit

– Qëllimi i tyre është përmirësimi i efikasiteti dhe efektivitetit të prodhimit.

– P.sh. Reduktimi i normës së defekteve ose rritja e sasisië së prodhuar

brenda kohës së njejt të punës

Inovacioni i produktit kundrejt inovacioni i

procesit

• Inovacionet e procesit

– Në një firm të bioteknologjisë inovacioni i procesit mund të përfshijë

zhvillimin e një algoritmi gjenetik i cili do të mun që në mynyrë të shpejtë të

hulumtojë një sërë sëmundjes të ndërldihura me gjenet që do të

mundësonte identifikimin e intervenimit dhe terapisë

32

mundësonte identifikimin e intervenimit dhe terapisë

• Inovacionet e produktit

– Inovacioni i produktit do të përfshinte aftësinë e firmës për të prodhuar një

produkt inovativ ose një bar (ilaqe) terapeutik kundër sëmundjes.

– Mirëpo ky proces i gjetjes së barit të ri është i përshpejtuar apo i mundësuar

nga inovacioni i procesit (algoritmi gjenetik)

Kombinimi/komplementariteti i inovacionit të

procesit dhe produktit

• Inovacionet e produktit dhe procesit shpesh ndodhin së bashku

– P.sh. Prodhimi i teknikës së re metalurgjike ka ndikuar në prodhimin e zingjirit të

bizkletave, i cili pasaj ka ndikuar në prodhimin e biqikletave multi-shpejtësi

• Produkti i ri mund të ndikojë në zhvillimin e procesit të ri

– P.sh. Zhvillimi i stacioneve të avancuara punuese ka ndikuar qe te implmentohet

33

– P.sh. Zhvillimi i stacioneve të avancuara punuese ka ndikuar qe te implmentohet

procesin prodhues të mbështetur në kompjuter që ka ndikuar në rritjen e

efikasitetit të prodhimit

• Inovacioni i produktit të një firme mund të jetë njkohësisht edhe inovacion në

proces prodhues për firmën tjetër

– P.sh. United Parcel Service (UPS) i ndihmon konsumatorëve që të zhvillojnë një

sistem më efikas të distribuimit. Ky sistem i ri i distribuimit është një produkt

inovativ për UPS mirëpo është edhe inovacion i procesit për të gjithë konsumatorët

e tij.

Inovacionet radikale dhe inkrementale

• Kriteri kryesor i definimit ka të bëjë me shkallën që

inovacioni paraqet një tejkalim apo avancim të

praktikës ekzistuese

– Inovacionet radikale – Inovacion që është shumë i ri dhe i

34

– Inovacionet radikale – Inovacion që është shumë i ri dhe i

ndryshëm prej solucionit paraprak.

– Inovacioni inkremental (minor) – Inovacion që bënë një

ndryshim realtivisht minor nga (ose modifikim të) praktikës

eksiztuese.

Inovacionet radikale dhe inkrementale (vazh.)

• Radikaliteti mund të konisderohet si kombinim i të resë dhe shkallës së

diferencimit.

– Një teknologji mund të jetë e re për botën, për industrinë, firmën/

– Një teknologji mund të jetë në mënyrë signifikante e ndryshme prej produktit dhe

procesit ekzistues ose margjinalisht i ndryshëm.

– Inovacioni më radikal ëshët i ri për botën dhe totalisht i ndryshëm nga produkti ose

35

– Inovacioni më radikal ëshët i ri për botën dhe totalisht i ndryshëm nga produkti ose

procesi eksistues.

• Inovacioni radikal

– Psh. Prodhimi i teknologjisë wireless ka kërkuar një proces të ri dhe shërbim të ri.

• Inovacioni inkremental

– Psh. Ndryshimi i konfigurimit të telefonit mobil nga ai që nuk e ka tastaturen e

ekspozuar në atë qe e ka apo ndryshimi i planit të të shërbimit që ofron më shumë

minuta falas për vikend.

Inovacionet kompetencë-rritëse kundrejt

inovacioneve kompetencë shkatrruese

• Inovacioni kompetencë-rritëse

– Konisderohet atherë kur firma ndërton inovacionin në bazë të dijes ekzistuese.

– Psh. Çdo gjeneratë e procesorit Intel (p.sh. 286, 386, 486, Pentium I, Pentium II,

Pentium III, Pentium IV) është i bazuar në teknologjinë e gjeneratës paraprake.

Përderisa secila gjeneratë paraqet ndonjë inovacion, të gjitha këto inovacione tregojnë

kompetencen e Intel-it duke i bërë këto kompetenca më të vlefshme.

36

kompetencen e Intel-it duke i bërë këto kompetenca më të vlefshme.

• Inovacioni kompetencë-shkatërruese

– Konsiderohet atherë kur firma prodhon një inovacion i cili nuk ëshët i bazuar në dijen

dhe kompetencën ekzistuese .

– P.sh. Nga 1600 në 1970 në mënyrë intensive janë përdorur disa instrumente

llogaritëse (slide-rules). Që nga 1970 e këndej janë hequr nga perodorimi

Inovacionet kompetencë-rritëse kundrejt

inovacioneve kompetencë shkatrruese

37

Schumpeter përshkruan 5 tipe të

inovacioneve

• Zhvillimi i një produkti të përmirësuar

• Zhvillimi i një procesi të ri

• Depertimi në një treg të ri

Identifikimi i burimeve të reja të furnizimit me lëndë të

38

• Identifikimi i burimeve të reja të furnizimit me lëndë të

parë

• Krijimi i tipeve të reja të organizatave industriale

Funksioni

Kompanitë e vogla

Kompanitë e mëdha

Përparësit Jopërparësitë Përparësitë Jopërparësitë

Menagjmenti

Menagjerët ndërmarrësor

kërkojnë mundësi të reja

dhe marrjen e rreziqeve

Nuk mund të menagjojnë me

rritjen e lartë dhe të përshtaten

me kompleksitetin e rritur

Menagjerë profesional

kontrollojnë organizatat

komplekse

Menagjerët bëhen

administratorë të kontrolluar

nga kontabilistët antipatik të

rrezikut

Personeli

Mungesa e specialistëve teknik të

cilët kufizojnë shkallën e R&D

përpjekjës

Tërheqin specialistë të

shkathët të lartë. Mund të

mbështesin lehtësi të mëdha

R&D

Financat Vështirësi në rritjen e rrezikut të

kapitalit dhe pamundësia për

shpërndarjen e rrezikut nëpër

portfolion e projektit

Mund të ngritin capitalin e

ndërmarrjes, të shpërndajnë

rrezikun dhe të financojnë

ndonjë zgjerim të rrezikut

39

portfolion e projektit ndonjë zgjerim të rrezikut

Komunikimet Komuniki intern i shpejt

dhe efikah, mund të

adaptohen të zgjidhin

problemt

Vështirësi të lidhen me burimet e

jashtme të ekspertizës

Mund të lidhen me burime të

jashtme të ekspertizës, dhe

mund të blejnë informata

teknike dhe burime të

rëndësishme

Komunikimet interne

burokratike dhe të ngadalshëm

në reagim

Marketingu Koha e shpejtë e regimit

në ndryshimet e

kërkesave të tregut

Mungesa e burimeve për të

vendosur sistemi të shtrenjta

distribuimi

Marketingu i produkteve

egzistuese me distribuim

gjithpërfshirës dhe servisimi i

rrjeteve

Menagjmenti i largët nga vendi i

tregut

Patentat dhe

kërkesat

ligjore

Vështirësi për të menagjuar me

patenta dhe qështjet ligjore

pasuese. Kosto të larta të njësive

në përmbushjen e rregulloreve

komplekse në disa industri

Mund të punësojnë patenta

dhe specialist ligjor. Mund të

mbrojnë patentat dhe

shpërndarjen e kostos së

pëlqimit me rregulloret

komplekse

Bizneset e Vogla Vs Bizneseve te medha -

INovacioni

• Kompanitë e vogla dhe të mëdha duken të kenë role të ndryshme në procesin e inovacionit ( Acs

dhe Audretsch, 1990). – Kompania e vogël shihet si një që luan një rol të rëndësishëm në inovacionin e produkteve dhe proceseve të reja.

– Kompanitë më të mëdha kanë një përparësi në intenzivin-kapital, industritë e koncentruaraku burimet themelore dhe

tekonlogjitë konvergjente janë prezente.

• Kompanitë më të vogla duken të kenë përparësi – në industritë në zhvillim me nivel të lartë të inovacionit.

40

– në industritë në zhvillim me nivel të lartë të inovacionit.

– Në të vërtetë kompanitë e vogla dhe të mesme shpesh konsiderohen të jenë më innovative se ato të mëdha për shkak të

flksibilitetit dhe vullnetit të tyre për rrugë të reja ( shih Davis, 1991).

• Pika pëforcohet me tregime të publikuara të suksesit të ndërmarrësëve inovativ që kishin qënë të

shtyrë të fillojnë biznesin e tyre sepse idetë e tyre ishin refuzuar nga kompanitë e mëdha.

• Hewlett Packard hedhi poshtë shpikjen e Steve Wozniak kompjuterit të vogël portable, kështu që

ai idenë e dergoi tek shoku i tij Steven Jobs dhe së bashku ata filluan prodhimin e kompjuterëve

Apple në një garazhë.